Türkiye de Bağımlılık Epidemiyolojisi Dr. Zehra Arıkan
Araştırmacı: Danışman: Konuşmacı: Glaxo, Sanovel, Bilim
Epidemiyoloji Tıbbi araştırmaların yöntem bilimi Sağlık sorunlarının tanımlanması, nedenlerinin saptanması, çözüm üretilmesi ve çözümlerin değerlendirilmesi temel amaç 3
Buzdağı gibi Kolluk güçleri kayıtları, Tedavi merkezleri başvuruları Gerçek sıklık 4
Veri toplama güçlüğü Damgalanma Kayıp Tanı koyma güçlüğü Toplumlara, yasal düzenlemelere göre yaklaşım İş Bağımlılık Aile Kötüye kullanım Sosyal Zararlı kullanım 5
Veri kaynakları Tedavi kurumları Yapılan anketler Yakalanan madde miktarı Madde kullanımına bağlı ölümler Polis, cezaevi, mahkeme kayıtları 6
Alkol Madde Sigara Bağımlılık ( bağımlı) Uyuşturucu Uçucu
Psikiyatri psikoloji 32 tez 11 pdf formatında
Ulakbilim EPİDEMİYOLOJİK TEZ+MAKALE ALKOL 136 34 MADDE 136 2 SİGARA 251 81 BAĞIMLILIK 32 3
ALKOL TEZ 234 25 BAĞIMLILIK 45 3 MADDE 535 37 UYUŞTURUCU 64 8 22 üst üste binişen
Bağımlılık Dergisi Anadolu Psikiyatri Dergisi Türk Psikiyatri Dergisi 16 Diğer
Tubim 2006 2009 raporlar Sağlık bakanlığı
Üniversite öğrencileri Ergenler Sağlık çalışanları Kuaförler, çalışan gruplar Lise öğrencileri Medikal hastalığı olanlar Mahkumlar Askerler
Toplumda Bağımlılık Ölçütleri Yaşam boyu kullanım (LYP) Son bir yılda kullanım (PYP) Son bir ayda kullanım (LMP) 18
UNODC; 2004, 2007 19
Kullanım Oranları % Esrar 4 Uçucu madde 4 Extazy 1 Sedatif Hipnotik 7 Eroin 1 Herhangi madde 7
Esrar %3.5, uçucu maddeler %8.6, sedatif hipnotik %3.2, Eroin %1.6 dır. Yasam boyu esrar kullanımının en sık görüldüğü iller İzmir (%4), İstanbul ve Diyarbakır (her biri %3.6), Muğla (%3.4), Antalya (%3.2), Adana (%3.1) dır. Yasamboyu esrar kullanımının en az görüldüğü illerin Malatya(%0.5 ), Sivas ve Van (%1.9) olduğu görülmektedir.
2001( Yaygınlık %) 2004(Yaygınlık %) Değişim2004 2001 Tütün 58.9 34.1 11.9 72.7** Alkol 58.2 49.5 7.0 17.6** Mutlak değişim2004 2001 Esrar 3.3 5.8 2.5 75.7** Uçucular 4.2 5. 9 1.7 40.5* Benzodiazepin 3.8 4.4 4.4 15.8 Flunitrazepam 1.3 3.7 2.4 184.6** Ecstasy 0.8 3.1 2.3 287.5** Eroin 0. 8 1.6 0.8 100.0* ** p< 0.001 * p< 0.05
Türkiye yi kapsayan ilk çalışma, 2002 de kamu sektörü ve Türk Psikologlar Derneği 7681 kişi, evde anket uygulama Alkol ve sigara dışında kalan Bağımlılık yapıcı madde kullanımı % 0,3 Yaşam boyu en az bir kez madde kullanımı % 1,3 24
2003 ESPAD çalışması UNODC (Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi) eşgüdümünde 6 büyük şehir 25
Madde Kullanımı Üzerine Ulusal Değerlendirme Çalışması, ESPAD UNODC 26
Genç Nüfusta Madde Kullanımı 2006 Ankara; 13438 kişi; ilköğretim (6.7.8. sınıf), lise (9.10.11. sınıf) ve üniversite öğrencileri 27
Genç Nüfusta Madde Kullanımı Arıkan ve Ark., 2006. 28
Genç Nüfusta Nikotin Kullanımı Nikotin kullananların % 59,6 sı düzenli olarak her gün % 17,2 si haftada birkaç kez % 8,4 ü ayda birkaç kez % 4,8 i nadiren sigara içtiğini belirtmiş 29
Madde kullanan öğrencilerin % 60,6 sı yalnızca bir madde kullanıyor % 16,5 i üç ya da daha fazla maddeyi birlikte kullanıyor Madde kullanmayan grubun % 14,5 i yakın çevrelerinde madde kullanımı olduğunu bildirmiş 30
Madde kullanan öğrencilerin % 31,1 i her gün, % 21,4 ü haftada birkaç kez % 26 sı ayda birkaç kez % 21,4 ü yılda birkaç kez madde kullanıyor 31
TBMM Araştırma Komisyonu 2007; Çocuklarda ve gençlerde artan şiddet eğilimi ile okullarda meydana gelen olayların araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi 60 ilde 261 okul, 26.009 öğrenci 32
Genç Nüfusta Madde Kullanımı 33
TUBİM (Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi) Antalya İl Temas Noktası Güller Solmasın, Analar Ağlamasın projesi, Antalya il merkezi 28 lise ve dengi okul; Bugüne kadar herhangi bir madde kullandınız mı? % 95,5'i hiç madde kullanmıyorum Bir kez kullananlar % 2,2 Sürekli kullananlar % 0,8 34
Ankara 2009, 1720 üniversite öğrencisi %6.4 madde kullanıyor %2.8 geçen yıl kullanmış %5.9 en az bir kez esrar kullanmış Yalnız yaşayan erkekler, ailesinden ayrı yaşayanlarda risk fazla İlhan ve Ark., 2009. 35
EGEBAM 2003; Polikliniğe başvuran büyük çoğunluğu erkek 323 olgu %94,4 tütün %75,2 esrar %53,8 inhalan %43,6 ekstazi %43,2 alkol %2,6 kokain %0,3 opioid Yüncü ve Ark., 2003. 36
1993-2003 arasında 325 hasta; %30, 8 i çoğul madde %26,4 ü esrar %15,9 u uçucu madde %12,9 u eroin %4,0 ü morfin ve türevleri %6.4 ü benzodiazepin %1,2 si hallüsinojen %0.9 u kokain %0.3 ü amfetamin %0.3 ü fensiklidin ve ketamin %0.3 ü diğer opioid türevi maddeler 37
EMCDDA tanımı kapsamında Eroin, Türkiye'de kullanımı en fazla olan uyuşturucu Eldeki verilere göre ~ 1450 kişi Türkiye'de genel olarak kullanım yoğunluğu en fazla olan madde esrar 38
Alkol Dışı Madde Kullanım Bozukluğu Nedeni ile 1992 2009 arası yatıp tedavi olan 124 kişi Esrar %15.6 Uçucu % 9.8 Extazy %3.2 Eroin ve morfin türev %14.2 Kokain %2.5 Ketamin %1.5 Çoklu madde%32.3 Benzodiazepin %14
Problemli Madde Kullanımı ve Tedavi Talepleri
2008 EMCDDA Yıllık Raporu 41
İstanbul Adli Tıp Kurumu, 1990-2000 636 eroin ilişkili ölüm kayıtlı, 595 i aşırı doza bağımlı Toprak ve Ark., 2009. 42
Sonuç Ülkemizde yapıla kısıtlı çalışmalar benzer sonuçlar vermektedir Son yıllarda madde kullanım yaygınlığının giderek arttığı söylenebilir Avrupa ülkeleri veya Amerika Birleşik Devletleri ne göre madde kullanım yaygınlığı daha düşüktür Ülkemizde madde kullanım örüntüsünü belirleyen nüfus araştırmalarına ihtiyaç vardır.