TMMOB Makine Mühendisler Odası Tıbbi Cihaz İmalat Sanayi Envanteri ARAŞTIRMANIN KİMLİĞİ 1. ARAŞTIRMANIN ADI. Tıbbi Cihaz İmalat Sanayi Envanteri

Transkript

1 ARAŞTIRMANIN KİMLİĞİ 1. ARAŞTIRMANIN ADI Tıbbi Cihaz İmalat Sanayi Envanteri 2. ARAŞTIRMANIN AMACI Ulusal Tıbbi Cihazlar İmalatı Sanayi Kongre ve Sergisi sektörün bir araya geldiği, sorunlara çözüm önerileri oluşturulduğu, bilginin paylaşıldığı ve yayınlarla kalıcılaştırılan etkin bir platform oluşturmak amacı ile düzenlenmektedir. Kongre kapsamında sunulacak bildiriler ve toplantılar ile sektör sorunları geniş katılımlar ile ele alınacaktır. Kongrede ele alınması gereken konular genel başlıklarla belirtilmiş olup, sunulan bildirilerin mühendis ve teknik elemanlara referans niteliğinde olması hedeflenmektedir. Bilimsel gelişmeler doğrultusunda sürekli gelişen teknoloji, Pazar şartları ve değişim gösteren müşteri talepleri İmalat sektörünü etkilemektedir. Bu süreç doğrultusunda yeni açılımlar sunmayı hedefleyen I.Ulusal Tıbbi Cihazlar İmalatı Sanayi Kongresi: gelişen teknoloji, inovasyon ve ARGE politikaları, üretim ağları vb. kavramları, sektördeki uygulamalar, yaşanan sorunlar, olası çözüm önerilerinin tartışılması, teknolojideki gelişmeler ve uygulamaları ile AB teknik mevzuat uyumu ve getirdiklerini irdelemek amacıyla toplanmaktadır. Kongrenin toplanış amacına hizmet edecek veriler elde etmek ve hizmet sağlayıcıların kullanımına sunmak üzere veriler toplamak ve sektörü tanımak üzere bu araştırma yapılmıştır. 3. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ ve TEKNİĞİ Bu çalışma 3 aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada kaynak taraması yapılarak daha önce yapılmış benzer çalışmaların olup olmadığı ve Türkiye başta olmak üzere dünyada Tıbbi Cihaz imalat sanayi hakkında envanterler elde edilmiştir. Kantitatif yöntemde KOSGEB den alınan Tıbbi Cihaz İmalat ı ile uğraşan firma bilgilerinden yola çıkılarak 181 firmanın 69 uyla anket çalışması yapılmıştır. Kalitatif araştırmada ise sektörde faaliyet göstermekte olan bir firma, KOSGEB ve Makine Mühendisler odası yetkilileriyle birlikte araştırılacak konu başlıkları tespit edildi. 1

2 4. SAHA ARAŞTIRMASI Araştırma uzman saha personelleriyle birlikte ile tarihleri arasında Adana, Ankara, Antalya, Bursa, İstanbul, İzmir, Konya ve Samsun illerinde gerçekleştirilmiştir. 5. PROJE EKİBİ Yrd.Doç. Dr. Mehmet Ali CENGİZ, 19 Mayıs Üniversitesi İstatistik bölümü öğretim üyesi Naci MURAT, Bilim Uzmanı ( İstatistikçi ) GİRİŞ I. DÜNYADA VE AVRUPADA TIBBİ MALZEME SEKTÖRÜ Dünya tıbbi cihazlar sektörünün değeri, 2003 yılı itibariyle 184 milyar Euro yu bulmaktadır. Bir önceki yılın verileri ile karşılaştırıldığında, bu rakam %16 lık bir artış ifade etmektedir. Dünya tıbbi cihaz sektöründe Amerika Birleşik Devletleri (A.B.D.) %3843 lük pay ile en önemli yere sahiptir. Avrupa Birliği ülkeleri %3034 lük pay ile 2. sırada yer almaktadır. Avrupa yı Japonya takip etmektedir. DÜNYA TIBBİ MALZEME SEKTÖRÜ Pazar Payı (%) Avrupa 30 A.B.D 43 Japonya 11 Geri Kalan Ülkeler 16 Toplam 100 *Kaynak: Eucomed (2003) Medical Devices Competitiveness and Impact on Public Health Expenditure University of Florance Avrupa Briliği ülkelerinde tıbbi cihazlar pazarının değeri, 2002 yılında 55,2 milyar Euro olarak tahmin edilmektedir. Avrupa pazarındaki en önemli aktör Almanya dır. Almanya yı; Fransa, İtalya ve İngiltere takip etmektedir. Almanya ve Fransa, AB tınni cihazlar sektörünün yaklaşık %50 sini ellerinde tutmaktadırlar. AB TIBBİ MALZEME SEKTÖRÜNDE ÜLKELERİN PAYLARI Pazar Payı (%) Almanya 34,4 Fransa 16,3 İtalya 11,2 2

3 İngiltere 10,5 İspanya 5,4 Hollanda 4,5 Yeni AB Ülkeleri (10) 3,5 İsveç 2,0 Norveç 1,7 Danimarka 1,6 *Kaynak: Eucomed (2002) Medical Devices Competitiveness and Impact on Public Health Expenditure University of Florance 2004 yılında Birliğe üye olan 10 ülke, Avrupa pazarının %3,5 ine sahiptir. Bu on ülke arasında Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan öne çıkmaktadır. AB TIBBİ MALZEME SEKTÖRÜNDE ÜLKELERİN PAYLARI Pazar Payı (%) Polonya 39,5 Çek Cumhuriyeti 19,0 Macaristan 18,5 Slovenya 6,7 Slovakya 5,6 Letonya 3,1 Litvanya 3,1 Estonya 2,1 G.Kıbrıs 1,5 Malta 1,0 Tıbbi malzeme sektörü AB sanayisinde %1,1 lik toplam pay ile önemli bir yere sahiptir. 25 AB ülkesinde istihdamın %1,2 sini bu sektör sağlamaktadır. Ancak sektörün AB sanayisindeki yerini gösteren bu veriler, ileri teknoloji kimyasal ve biyokimya ürünleri ile farmasötik müstahzarları kapsamamaktadır. Bu eksikliğin nedeni dünya çapında ve AB çapında standartlaşmış bir veri toplama sistemi bulunmamasıdır. AB de tıbbi cihazlar sektörü en çok katma değer yaratan sektörler arasında yer almaktadır. AB 25 TIBBİ CİHAZLAR SEKTÖRÜ 2001 AB Sanayisindeki Pay(%) Katma Değer 17,2 milyar 1,1 İstihdam (birim) 352,000 1,2 *Kaynak: Eurostat Oldukça dinamik bir sektör olan tıbbi cihaz sektöründeki büyüme, son yıllarda artan bütçe açıkları sonucu hükümetlerin masraf kısma politikaları nedeniyle olumsuz etkilenmiştir. Buna rağmen; AB genelinde giderek artan gelir seviyesi, yaşlanan nüfus oranı ve bireylerin hayat kalitelerini artırmaya karşı giderek daha duyarlı olmaya başlamaları, sektörün büyümeye devam etmesini sağlayan en önemli etkenler arasındadır. Büyümenin sınırlandırılmış olmasına 3

4 rağmen, bu etkenler sayesinde 25 AB üyesi genelinde tıbbi cihaz üretimi 2001 yılında %12,5, 2002 yılında ise %7,8 artmıştır. II. AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNDE TIBBİ MALZEMENİN YASAL TARİFİ VE SINIFLANDIRILMASI Avrupa Birliği nde tıbbi malzeme sektörü üç direktif ile düzenlenmektedir. Bunlar; Tıbbi Cihazlar (MDD) Direktifi, Vücuda Yerleştirilebilir Aktif Tıbbi Cihazlar (AIMD) Direktifi ve Invitro Tıbbi Tanı Cihazları (IVDD) Direktifi dir. Bu direktiflerde tıbbi cihazlar, vücuda yerleştirilebilir aktif cihazlar ve invitro tıbbi tanı cihazlarının yasal tanımları yapılmaktadır. Tıbbi cihaz; İnsanda kullanıldıklarında asli fonksiyonunu, farmakolojik, kimyasal, immünolojik veya metabolik etkiler ile sağlamayan; fakat, fonksiyonunu yerine getirirken bu etkiler tarafından desteklenebilen ve insan üzerinde bir hastalığın, yaralanmanın, sakatlığın tanısı, tedavisi, izlenmesi ve kontrol altında tutulması, hafifletilmesi veya mağduriyetin giderilmesi, anatomik veya fizyolojik bir işlevin araştırılması, değiştirilmesi veya yerine başka bir şey konulması, doğum kontrolü veya sadece ilaç uygulamak amacıyla üretilmiş, tek başına veya birlikte kullanılabilen, amaçlanan işlevini yerine getirebilmesi için gerekiyorsa bilgisayar yazılımı ile de kullanılan ve cansız hayvanların dokularından da elde edilen ürünler dâhil olmak üzere, her türlü araç, alet, cihaz, aksesuar veya diğer malzemelerdir ( Sargı bezi, lensler(noncosmetic), Defibilatörler, X ray cihazları, Manyetik Rezonans Görüntüleme, vb.) Aktif tıbbi cihaz: İnsan vücudunun doğal olarak oluşturduğu enerji veya yerçekimi kuvvetinden doğan güç haricindeki herhangi bir enerji kaynağı veya bir elektrik enerjisi kaynağından güç alarak çalışan tıbbi cihazlardır. Vücuda yerleştirilebilir aktif tıbbi cihaz: Tamamı veya bir kısmı, tıbbi veya cerrahi bir müdahale ile insan vücuduna, doğal bir vücut girişine veya boşluğuna yerleştirilen ve yerleştirildiği yerde kalması gereken aktif cihazlardır. Vücut Dışında Kullanılan Tıbbi Tanı Cihazları: Vücut dışında (invitro) kullanılan tıbbi tanı cihazı: Üretici tarafından esas olarak; fizyolojik veya patolojik durum veya konjenital anomalilerle ilgili bilgi edinmek, muhtemel alıcılar için uygunluk ve güvenliği belirlemek, tedaviyi izlemek amacıyla, tek başına veya birlikte kullanılmasına bakılmaksızın, kan ve doku bağışları da dahil olmak üzere insan vücudundan alınan numunelerin incelenmesi için tasarlanan vücut dışında (invitro) kullanılan, reaktif, reaktif ürünü, kalibratör, kontrol materyali, kit, araç, gereç, ekipman veya sistem olan bütün tıbbi cihazları ve vakumlu özelliğe sahip olsun veya olmasın, üreticileri tarafından 4

5 özellikle, vücut dışında (invitro) kullanılan tıbbi tanı incelemesi için insan vücudundan alınan örneklerin konulması ve muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan numune kapları içerir. (Kan grubu belirteçleri, HIV Testi, PSA tümör marker kitleri, kan şekeri ölçüm kitleri gibi.) Tıbbi Cihazlar Direktifi nin Yenilenmesi Haziran 2002 de Komisyon Tıbbi Cihazlar Uzman Grubu, tıbbi cihazlar direktiflerinin işleyişi ile ilgili bir rapor hazırlamıştır. Bu raporda; sektörü düzenleyen direktifler yeterli bir hukuksal çerçeve sağlamasına rağmen, uygulamayı iyileştirici bazı düzenlemelerin yapılabileceğini belirtiştir. Raporda düzenlenmesi gereken noktalar şu şekilde belirtilmektedir: Sınırda kalan konular Cihazların tekrar kullanımı Klinik verilerin doğru uygulanması Yetkili kuruluşların belirlenmesi ve kontrolü Sektörü düzenleyen direktiflerin gözden geçirilip gerekli düzenlemelerin yapılması amacıyla, Avrupa Komisyonu 12 Mayıs 2005 te Gözden Geçirme Taslağı nı yayınlayarak kamu yorumuna açmıştır. Söz konusu Gözden Geçirme Taslağında, tıbbi cihazlarla ilgili bazı bilgilerin halka açıkça ilan edilmesi ve tıbbi cihazların sınıflandırılmasında bazı değişiklikler yapılması önerilmektedir. Önerilen değişiklikler; klinik değerlendirmeleri ve Pazar kontrolünü iyileştirmeyi, tıbbi cihazlar direktifi ile vücuda yerleştirilebilir aktif tıbbi tanı cihazları direktifinin daha uyumlu hale getirmeyi ve karar alma sürecinin ( bir ürünün tıbbi cihaz olup olmadığı konusunda ülkeler arasında anlaşmazlık varsa bu anlaşmazlığı çözecek bağlayıcı bir karar alınması) iyileştirilmesini hedeflemektedir. Önerilen taslak ile ilgili yorumlar 25 Haziran 2005 e kadar Komisyon tarafından kabul edilmiştir. Komisyon, yorum döneminden sonra taslağı yeniden ele alıp, yasalaştırma sürecini başlatacaktır. Yasal sürecin bir yıl ya da daha fazla sürmesi beklenmektedir. III. AVRUPA BİRLİĞİ NDE TIBBİ MALZEME SEKTÖRÜNÜN ÖRGÜTLENMESİ Avrupa ülkelerinde tıbbi malzeme sektöründe hem devlete bağlı ajanslar hem de sektör derneklerinin ve birliklerinin mevcut olduğu gözlenmektedir. Bazı Avrupa ülkelerindeki yapılar hakkında özet bilgi aşağıda sunulmaktadır: ULUSAL ÖRGÜTLENMELER 5

6 İsveç Tıbbi Ürünler Ajansı İsveç Tıbbi Ürünler Ajansı ( MPA) ülkedeki her türlü tıbbi malzemenin kontrolü, gelişmelerin ve satışların takibinden sorumlu olan ulusal yetkili otoritedir. Bu ajans, tıbbi cihazlar sektöründe ilgili yönergelerin uygulanmasının takibinden ve gerekli yönetmeliklerin hazırlanmasından sorumludur. İsveç Sağlık ve Sosyal İşler Bakanlığına bağlı olarak çalışan bu ajans tıbbi cihazların kullanım amaçlarına uygun olarak üretilmesini hedeflemektedir. İsveçMedtech Tıbbi Malzeme Sağlayıcıları Birliği Medtech; tıbbi malzeme sektöründe büyük ve küçük üretici, ithalatçı, özel ve devlet kurumları, ajanslar, sektöre lojistik hizmeti veren şirketlerin üye olduğu bir dernektir. Dernek üyeleri arasında çeşitli ürünlerin üreticilerinin yanı sıra sektöre hizmet veren her türlü kurum ve kuruluş da yer almaktadır. Danimarka İlaç Ajansı Danimarka İlaç Ajansı İç İşleri ve Sağlık Bakanlığına bağlıdır. Ajans ülkedeki tıbbi ürünlerde yüksek kalitenin yakalanmasını hedeflemektedir. Ajansın uygulanmasından sorumlu olduğu konular arasında tıbbi cihazlar sektörünün düzenleyen yönetmelikler de yer almaktadır. DanimarkaMODICOINDUSTRIEN Danimarka da tıbbi cihazlar sektöründe faaliyet gösteren şirketleri bir araya getiren ticaret teşkilatıdır. 102 üyesi olan teşkilat, ülkede CE işaretli tıbbi cihazların üretimini ve satışını yapan firmaları bir araya getirmektedir. Çek CumhuriyetiTıbbi Cihaz Sağlayıcıları Birliği CZECHMED Tıbbi Cihaz Sağlayıcıları Birliği Czechmed, tıbbi cihaz üreticisi ya da ithalatçısı olan Çek firmalarından oluşmaktadır. Birlik, devlet kurumları ve sağlık hizmeti sağlayıcılarına karşı üyelerinin çıkarlarını korumayı amaçlamaktadır. Birlik, sektör ile ilgili eğitimler düzenlemekte ve üyelerini kanunlardaki değişiklikler, pazardaki değişiklikler gibi konularda bilgilendirmektedir. İrlanda Tıbbi Cihazlar Birliği ( IMDA) İrlanda Tıbbi Cihazlar Birliği, tıbbi cihazlar ve tanı sektöründe faaliyet gösteren firmaların üye olduğu meslek birliğidir. 76 üyesi bulunan birlik, bu firmaların işleyişi ve gelişmelerine imkân sağlayan elverişli bir ortam yaratmak için çalışmaktadır. Hollanda Tıbbi Cihaz Üreticileri, İthalatçıları ve Distribütörleri Federasyonu (NEFEMED) 6

7 NEFEMED tıbbi cihaz üreticileri, ithalatçıları ve distribütörlerini bir araya getiren bir federasyondur. AVRUPA SEVİYESİNDE ÖRGÜTLENMELER EUCOMED Avrupa Tıbbi Teknoloji Sanayi Birliği (EUCOMED) Avrupa çapında sektörün temsilciliğini yapan bir kuruluştur. Birlik, direkt ve dolaylı yoldan Avrupa çapında 3500 işletmeyi temsil etmektedir. EUCOMED 1979 yılında tıbbi cihazlar sektöründe faaliyet gösteren ulusal ticaret birliklerinin bir araya gelmesiyle kurulmuştur yılına kadar birliğe üyelik sadece ulusal ticaret birlikleri ile sınırlı kalmıştır de Birliğin merkezi Londra dan Brüksel e taşınmış ve sektördeki firmalara birliğe üye olma imkânı sağlanmıştır. EUCOMED; aralarında ulusal ve uluslar arası ürün birlikleri, çok uluslu üretici firmalar, küçük ölçekli firmalar ve akademik araştırma merkezlerinin bulunduğu geniş bir üye kompozisyonuna sahiptir. Sektörü düzenleyen pek çok kararın AB düzeyinde alınmasından dolayı, birlik sektörün temsilcisi olarak ilgili konuların karar alma sürecinde üyelerinin çıkarlarını temsil etmektedir. Birlik, sektörün Avrupa çapında görünürlüğünü artırmayı ve firmalar için olumlu bir yasal ortam yaratmayı hedeflemektedir. AVRUPA DA TIBBİ MALZEME TİCARETİ: 7

8 TIBBİ TEKNOLOJİ İTHALAT VE İHRACATI: *Kaynak EUCOMED üye dernekleri ve Medistat Toplam Sağlık Harcamaları (TSH) ve Tıbbi Teknoloji Harcamaları (TTH) 8

9 *Kaynak: OECD,Avrupa Komisyonu,Eucomed üye dernekleri,medistat ve Eucomed hesaplamaları Not: TSH: Toplam Sağlık Harcamaları (sağlık için toplan kişisel harcama + toplu hizmetlere yapılan harcamalar + tıbbi servislere yapılan yatırım) TTH: Tıbbi Teknolojiye Yapılan Harcamalar (rakamlargenel tahminlerdir) Avrupa ortalamaları nüfus gözetilerek ağırlıklı ortalama yöntemiyle hesaplanmıştır. Avrupa Gayri Safi Milli Hâsıla nın (GSMH) %8,6 sı genel anlamda sağlığa harcanmaktadır. Bu rakamın %6,4 ü tıbbi teknolojiye aittir. Amerika Birleşik Devletleri nde ise sağlığa toplam GSMH içinde ayrılan pay %13,9 dur ve bu rakamın %531 i tıbbi teknolojiye harcanmaktadır. KANTİTATİF ARAŞTIRMANIN YORUMLANMASI FREKANS TABLOLARININ YORUMLANMASI Görüşülen imalatçıların %8,7 si ferdi mülkiyet sahibi, %5,8 i adi ortaklık, %71 i limited şirket ve %14,5 i ise anonim şirkettir. İşletmelerin %13,2 si 1 3 yıl arasında faaliyet gösterirken, %19,1 i 4 6 yıl arasında, %10,3 ü 7 9 yıl arasında ve %25 i ise 16 yıl ve üzeri faaliyet göstermektedirler. İşletmelerin %65,2 si işletmelerini kendilerinin kurduğunu belirtirken, %15,9 u aileden devralma, %11,6 sı 3. şahıstan devralma ve %1,4 ü ise çalışanlar olarak devralma olarak ifade etmişlerdir. 9

10 İşletmede bulunan yönetim kurulu üyelerinin %9,5 i ilkokul mezunu, %6,7 si ortaokul mezunu, %29,5 i lise mezunu, %22,9 u yüksek okul mezunu ve %31,4 ü ise üniversite mezunlarından oluşmaktadır. İşletmedeki yönetim kurulu üyelerinin %21,6 sı işletmede 1 3 yıl arasında, %18,6 sı işletmede 4 6 yıl arasında, %9,8 i işletmede 7 9 yıl arasında, %7,8 i işletmede yıl arasında, %20,6 sı işletmede 16 yıl ve üstü çalışmaktadır. İşletmedeki ortaklarının %11,1 i sermaye yönü ile %9,3 ü iş bilgisi yönüyle, %79,6 sı ise hem sermaye hem de iş bilgisi yönüyle işletmeye katkı sağlamaktadır. İşletmelerin %15,5 inin yıllık cirosu Euro, %22,4 ünün yıllık cirosu Euro, %8,6 sının yıllık cirosu Euro, %24,1 inin yıllık cirosu Euro, %13,8 inin yıllık cirosu Euro ve %15,5 inin yıllık cirosu Euro ve üstü dür. İşletme yöneticilerinin %7,5 i 25 ve altı yaş aralığına, %4,5 i yaş aralığına, %13,4 ü yaş aralığına, %22,4 ü yaş aralığına, %16,4 ü yaş aralığına, %35,8 i 46 ve üstü yaş aralığına sahiptir. İşletmelerin faaliyetlerini sürdürdüğü fabrikaların %54,1 i organize sanayi bölgesinde, %29,7 si küçük sanayi sitesinde, %10,8 i serbest bölgede, %5,4 ü diğer bölgelerde yer almaktadır. İşletmelerin faaliyetlerini sürdürdüğü atölyelerin %29,4 ü organize sanayi bölgesinde, %50 si küçük sanayi sitesinde, %14,7 si serbest bölgede ve %5,9 u diğer bölgelerde yer almaktadır. İşletmelerin faaliyetlerini sürdürdüğü dükkânların %18,2 si organize sanayi bölgesinde, %22,7 si küçük sanayi sitesinde, yüzde 31,8 i serbest bölgede ve %27,30 u diğer bölgelerde yer almaktadır. İşletmelerin %56,5 inin ISO 9000 belgesi, %5,8 inin ISO belgesi, %30,4 ünün ISO belgesi, %39,1 inin TSE belgesi ve %50,7 sinin CE belgesi vardır. İşletmelerin %43,5 inin ISO 9000 belgesi, %94,2 sinin ISO belgesi, %69,6 sının ISO belgesi, %60,9 unun TSE belgesi ve %50,7 sinin CE belgesi yoktur. İşletmelerin ürünlerinin %76,8 inin tescilli markaya sahip iken %23,2 si tescilli markaya sahip değildir. İşletmelerin ürünlerinin %49,3 ü patent e sahip iken, %50,7 si patent e sahip değildir. İşletmelerin ürünlerinin % ü faydalı model e sahip iken, % si faydalı model e sahip değildir. İşletmelerin ürünlerinin %29 u endüstriyel tasarıma sahip iken, %71 i endüstriyel tasarıma sahip değildir. İşletmelerin %97,1 i bilgisayar kullanırken, %2,9 u bilgisayar kullanmamaktadır. İşletmelerin %50,7 si 1 3 adet, %14,9 u 4 6 adet, %9 u 7 9 adet, %6 sı adet,%6 sı adet ve %13,4 ü 16 adet ve üstü bilgisayara sahiptir. Bilgisayarı olan işletmelerin %100 ünün internet bağlantısı, %86,6 sının web sayfası, %68,7 sinin network u, %25,4 ünün Esatışı ve %29,9 unun Etedariki vardır. Bilgisayarı olan işletmelerin %13,4 ünün internet bağlantısı, %31,3 ünün web sayfası, %74,6 sının Esatışı ve %70,1 inin Etedariki yoktur. İşletmede kullanılan bilgisayarların %82,1 i yönetim aşamasında, 57,6 sı üretim aşamasında, %80,6 sı muhasebe aşamasında, %62,7 si tasarım aşamasında ve %77,6 sı satış aşamasında kullanılmaktadır. İşletmelerin %17,9 u yönetim aşamasında, %22,4 ü üretim aşamasında, %19,4 muhasebe aşamasında, %37,3 ü tasarım aşamasında ve %22,4 ü satış aşamasında bilgisayar kullanmamaktadır. İşletmelerin %97,1 i üretim dalındaki son teknolojiden haberdar iken, %2,9 u haberdar değildir. 10

11 İşletmelerin %45,1 i kişisel sermaye kullanarak, %12,4 ü aileden destek alarak, %14,2 si yerel ortaklardan, %2,7 si yabancı ortaklardan, %23,9 u kredi kullanarak, %1,8 i ise diğer imkânları kullanarak kuruluş ve yatırım sermayesi ihtiyaçlarını karşılamaktadır. İşletme sermayelerinin %30,3 ünü hammadde, %28,7 si üretim aşamasındaki mamul/yarı mamul, %23 ü stok, %17,4 ü müşteriye sağlanan krediler ve %0,6 sı diğer kaynaklardan sağlanmaktadır. İşletmelerin %44,4 ü 1 7 gün, %3,7 si 8 14 gün, %24,1 i gün, %27,8 i 22 gün ve üzeri iş başı eğitimi yapmaktadır. İşletmelerin %55,5 i kullanım kılavuzu, %39,1 i bakım kılavuzu, %78,3 ü garanti belgesi ve %49,3 ü parça katalogunu müşterilerine sunmaktadır. İşletmelerin %86,8 i sektörle ilgili fuarlara katılırken, %13,2 si sektörle ilgili fuarlara katılmamaktadır. Sektörle ilgili fuara katılanların %36,7 si yılda 1 kez, %38,3 ü yılda 2 kez, %10 u yılda 3 kez ve %15 i yılda 4 kez ve üzeri katılmaktadır. İşletmelerin %29,8 i asgari ücret, % 4,3 ü götürü ve %66 sı sektörde geçerli ücret uygulamasını çalışanlarına sunmaktadır. İşletmelerin %40,5 i pirim, %54,8 i ikramiye, %2,4 ü kardan pay ve %2,4 ü diğer olmak üzere çalışanlara teşvik olarak vermektedir. İşletmelerin makine donanım kaynağının %45,8 i ithal, %39 u yurt içi üretim, %11,9 u yurt içi montaj ve %3,4 ü firma üretimi oluşturmaktadır. İşletmelerin %17,9 u %30 ve altı kapasite kullanım oranına, %5,1 i %31%40 kapasite kullanım oranına, %17,9 u %41%50 kapasite kullanım oranına, %12,8 i %51%60 kapasite kullanım oranına, 15,4 ü %61%70 kapasite kullanım oranına, %12,8 i %71%80 kapasite kullanım oranına, %17,9 u %81 ve üzeri kapasite kullanım oranına sahiptir. 11

12 BÖLÜM 1 GENEL DEĞERLENDİRME 12

13 SORULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ S.1 İşletmenizin hukuki yapısı nedir? S.2 İşletmeniz bu sektörde kaç yıldır faaliyet gösteriyor? 13

14 S.3 İşletmenizin kuruluş şeklini en iyi açıklayan ifadeyi söyler misiniz? S.4 İşletmenizde bulunan yönetim kurulu üyelerinin eğitim durumunu nedir? 14

15 S.5 İşletmenizde bulunan yönetim kurulu üyelerinin işletmede çalışma yılları? 15

16 S.6 İşletmenizdeki ortakların işletmeye katkılarının hangi yönde olduğunu belirtir misiniz? S.7 İşletmenizin yıllık cirosu ne kadardır? 16

17 S.8 İşletme yöneticisinin yaşı kaçtır? S.9 İşletmenizin faaliyetlerini sürdürdüğü bölge neresidir? 17

18 S.10 İşletmenizde bulunan departmanları söyler misiniz? DEPARTMAN YÖNETİM 89,9 ÜRETİM TASARIM 58,0 BİLGİİŞLEM 46,4 ARGE 49,3 EĞİTİM 44,9 FİNANSMAN/MUHASEBE 73,9 KALİTE KONTROL 71,0 DIŞ TİCARET 50,7 PAZARLAMA 75,4 TAMİR/BAKIM 75,4 TEMİZLİK 46,4 GÜVENLİK 30,4 * Çok cevaplı olduğundan toplamlar %100 den fazladır S.11 İşletmenizin sahip olduğu belge ve sertifikalar nelerdir? 18

19 S.12 Ürününüz / Ürünleriniz için size sayacak olduklarımdan hangisi/ hangilerine sahipsiniz? S.13 İşletmenizde kullandığınız bilgisayarınız var mı? 19

20 S.14 İşletmenizde kaç adet bilgisayar bulunmaktadır? S.15 İşletmenizin size okuyacağım bilişim altyapılarından hangisi / hangilerine sahip olduğunu söyler misiniz? 20

21 S.16 İşletmenizde bilgisayarı hangi amaçlar için kullanıyorsunuz? S.17 Ürün teknolojilerinin geliştirilmesinde işyerinizin konumu nedir? 13,3 28,6 15,3 13,3 29,6 SEKTÖR ÇAPINDA LİDER ÖNDE GELEN FİRMALAR ARASINDA ÜRÜN GELİŞTİREBİLEN ÜRÜNÜ ADAPTE EDEBİLEN ÜRÜNÜ ÜRETEBİLEN S.18 İşletmeniz, üretim dalındaki son teknolojiden haberdar mı? 21

22 S.19 Bulunduğunuz sektörde rekabet gücünü belirleyen en önemli 3 unsur nedir? 72,7 65,2 42,4 36,4 27,3 13,6 12,1 9,1 ÜRÜNÜN KALİTESİ/PERFORMANSI ÜRETİM MALİYETİ ZAMANINDA ÜRETİM VE TESLİM SÜRESİ BELGELENDİRMESERTİFİKASYON ÜRÜNÜN MÜŞTERİ ODAKLI OLMASI SATIŞ SONRASI HİZMETLERİN ETKİNLİĞİ ÜRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ MARKA OLARAK BENİMSEMESİ ÜRÜNÜN KULLANIM KOLAYLIĞI S.20 Bu unsurlar açısından rakiplerinize göre konumunuz nedir? Ürünün kalitesi/performansı Üretim maliyeti Zamanında üretim ve teslim süresi Belgelendirmesertifikasyon Ürünün müşteri odaklı olması Satış sonrası hizmetlerin etkinliği Ürünün görünümü Marka olarak benimsemesi Ürünün kullanım kolaylığı Daha İyi 65,3 43,2 73,3 36,0 52,6 72,7 44,4 75,0 Aynı 32,7 43,2 23,3 48,0 42,1 18,2 55,6 12,5 Daha Kötü 2,0 13,6 3,3 16,0 5,3 9,1 12,5 S.21 Deney, test ve kalite kontrol amacıyla kullandığınız makine ve teçhizat var mı? 22

23 76,8 23,2 S.22 Deney ve test amacıyla kullandığınız makinelerin kalibrasyonu var mı? 69,6 30,4 S.23Deney, test ve kalite kontrol amacıyla kullandığınız makine ve teçhizatı nasıl temin ediyorsunuz? Standart makine kullanıyorum Başka bir firma tarafından bizim için özel olarak tasarlanan makine kullanıyorum Makine tasarımını kendimiz yapıyoruz Teçhizat (takım,aparat,v.b.) tasarımı başka bir firma tarafından yapılıyor Teçhizat (takım,aparat,v.b.) tasarımını kendimiz yapıyoruz. 52,4 19,0 14,3 7,9 6,3 S.24 Ürünlerinizle ilgili hangi dokümanlar sistemli bir şekilde hazırlanıyor? 62,1 39,4 57,6 34,8 Mühendislikimalat resimleri Bilgisayar destekli tasarım dokümantasyonu Kalite dokümantasyonu Konfigürasyon yönetim dokümantasyonu S.25 İşletmenizdeki üretim teknolojisinin yetersiz olduğunu düşünüyor musunuz? 48,5 51,5 S.26 Üretim teknolojisinin yetersizliği ile yaşadığınız problemleri söyler misiniz? 20,4 38,8 71,4 14,3 26,5 6,1 İstenilen Kalitede Ürün sunamama Kapasite yetersizliği Maliyet yüksekliği Fire kayıp oranı yüksekliği Ürün çeşitliliğini sağlayamama Diğer S.27 İşletmenizin sahip olduğu teknolojik anlaşmalar var mı? 28,4 71,6 23

24 S.28 İşletmenizin sahip olduğu teknolojik anlaşma ( lar ) nelerdir? 61,9 14,3 47,6 14,3 Lisans Teknik destek ve bilgi beceri aktarımı Yabancı bir şirketle ortak girişim kurmak Patent / Ticari marka Anahtar teslimi proje gerçekleştirme S.29 İşletmenizin Kuruluş ve Yatırım sermayesi ihtiyacını nereden karşıladığını önem sırasına göre söyler misiniz? S.30 Mevcut işletme sermayenizin dağılımını en çoktan en aza doğru söyler misiniz? 24

25 S.31 İşletmenizin önümüzdeki 3 yıllık süreçte yoğunlaşmayı düşündüğü yatırımlar nelerdir? 53,8 47,7 36,9 36,9 29,2 27,7 18,5 18,5 16,9 4,6 ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME KAPASİTE ARTIŞI KALİTENİN ARTIRILMASI PAZARLAMA ALANINA YATIRIM KOMPLE YENİ YATIRIM MODERNİZASYON DÜŞÜNMÜYORUM İNSAN KAYNAKLARINA YATIRIM BAYİLİKLER AÇMAYA YÖNELİK YATIRIM DİĞER S.32 Kuruluş aşamasından sonra dış kaynak kullandınız mı? 30,9 69,1 S.33 Kuruluş aşamasından sonra kullandığınız dış kaynakları söyler misiniz? 71,4 28,6 47,6 4,8 Banka Kredisi Ticari borçlanma Leasing ( Finanssal kiralama) Diğer S.34 Kullandığınız dış kaynaklardan memnuniyet derecenizi belirtir misiniz? 19,0 Son derece memnunum 25

26 Memnunum Ne memnunum ne de memnun değilim Memnun değilim Hiç memnun değilim 28,6 9,5 9,5 S.35 Kullandığınız dış kaynakları başkalarına tavsiye eder misiniz? 13,6 36,4 22,7 18,2 9,1 Kesinlikle tavsiye ederdim Tavsiye ederdim Muhtemelen tavsiye ederdim Pek tavsiye edeceğimi zannetmiyorum Kesinlikle tavsiye etmezdim S.36 Yurt içi ve yurt dışı rakiplerinize göre maliyetlerinizi yüksek buluyor musunuz? YURT İÇİ 41,8 58,2 YURT DIŞI 30,3 69,7 S.37 Yurt içi rakiplerinize göre maliyetlerinizi yüksek bulmanızın nedenleri nelerdir? Hammadde maliyeti İşgücü maliyeti Teknik destek ve bilgi beceri maliyeti Tanıtım maliyeti Pazarlama maliyeti Amortismanlar Lojistik destek maliyetleri 67,9 53,6 42,9 35,7 32,1 28,6 S.38 Yurt dışı rakiplerinize göre maliyetlerinizi yüksek bulmanızın nedenleri nelerdir? Hammadde maliyeti Vergiler İşgücü maliyeti Pazarlama maliyeti Enerji maliyeti Teknik destek ve bilgi beceri maliyeti Tanıtım maliyeti Amortismanlar Lojistik destek maliyetleri 77,3 72,7 59,1 31,8 31,8 27,3 27,3 22,7 18,2 S.39 İşletmenizin üretim şeklini söyler misiniz? Hammadde alıp tüm aşamaları gerçekleştirdikten sonra bitmiş ürünü üreten ( fasoncu kullanmayan) Fasoncu kullanarak üretimi gerçekleştiren 26 66,2 10,3

27 Fasoncu kullanarak yarı mamul mal üretimi yapan Sadece fason iş yapan Üretimde fasoncu kullandığı gibi kendisi de fasoncu olarak bitmiş ürün yaparak bunu tüketici ve aracı işletmelere satan Üretimde fasoncu kullandığı gibi kendisi de fasoncu olarak ara mal üretiminde yer alan Diğer 8,8 4,4 4,4 4,4 1,5 S.40 İşletmenizde ürün tasarımı nasıl yapılmaktadır? 62,7 7,5 7,5 17,9 4,5 İşletmede İşletme dışında bir tasarımcı tarafından Müşterilerce Hazır tasarlanmış ürün kullanıyoruz Diğer S.41 İşletmeniz makine teçhizat ve diğer girdilerini yerel kaynaklardan mı ( ilinizden mi) sağlıyor? 52,2 23,2 24,6 Evet Hayır Kısmen S.42 İşletmenizin makine teçhizat ve diğer girdilerini yerel kaynaklardan sağlamasının en önemli 3 nedenini söyler misiniz? 80,0 38,2 36,4 34,5 29,1 16,4 10,9 1,8 Kolay ulaşılabilir olması Tam zamanında teslim Kolay işbirliği yapabilmek Ödeme koşullarının uygun olması Kalite Tedarikçilerle olan samimiyet ve işbirliği Standartlara bağlı olarak mal temini Diğer S.43 İşletmenizin makine teçhizat ve diğer girdilerini yerel kaynaklardan sağlamamasının en önemli 3 nedenini söyler misiniz? İldeki işletmelerin kalite kontrol sistemleri eksik İldeki işletmelerin teknolojik düzeyleri yetersiz İldeki işletmelerin üretim ve organizasyon yapıları bize uygun 27 54,2 29,2

28 değil Diğer illerden işletmelerle ilişkilerde yeni bilgiye ulaşılabiliyor Aynı ilde olmak önemli ancak çalışacak işletme bulmakta güçlük çekiliyor İldeki işletmelerin eğitimli ve becerili insan gücü yetersiz Aynı ilde olmak ilişkinin sürdürülmesi için önemli değil Diğer 25 20,8 8,3 4,2 S.44İşletmeniz taşeron kullanıyor mu? 25,4 74,6 S.45 İşletmenizin aşağıdaki ifadeleri yapıp yapmadığını belirtir misiniz? Evet 94,1 69,6 65,2 36,2 81,2 63,8 55,1 43,5 Broşür Ürün katalogunuz var mı? Fuarlara katılım sağlanıyor mu? Reklâm veriyor musunuz? Yurt dışı temsilciniz var mı? Fuar gezileri yapılıyor mu? Yurt dışı iş gezisi yapılıyor mu? Sektör dergisi aboneliği var mı? Danışmanlık hizmeti aldığınız şirket var mı? Hayır 5,9 30,4 34,8 63,8 18,8 36,2 44,9 56,5 S.46 İşletmenizde okuyacak olduğum ifadelerin olup olmadığını belirtir misiniz? Ortak pazarlama çalışması yapılan işletme Ortak işgücü eğitiminde bulunduğunuz işletme Ortak satın alma yaptığınız işletme Ortak ARGE veya tasarım yapılan işletme Başka işletmelerle yürütülen ortak proje Evet 29,4 11,6 15,9 23,2 20,3 Hayır 70,6 88,4 84,1 76,8 79,7 S.47 İşletmeniz ihracat yapıyor mu? 47,8 52,2 S.48 İşletmenizin ihracat şeklini belirtir misiniz? 28

29 88,9 11,1 Doğrudan satış Dolaylı satış S.49 İşletmenizin ihracat yapmama nedenlerini söyler misiniz? 70,6 67,6 29,4 23,5 17,6 8,8 5,9 Dış pazarı tanımama Kaynak yetersizliği Aracı işletme bulamama Yabancı dil eksikliği İç pazarda tatmin Kaliteli mal sunamama Diğer S.50 Sektöre ilk girişinizi en iyi açıklayan ifade hangisidir? 41,0 10,7 13,3 11,3 16,0 7,7 Yurt içindeki müşteri talebi Yurt dışındaki müşteri talebi Yurtiçindeki rakiplerin ürünlerinden görerek Yurt dışındaki rakiplerin ürünlerinden görerek Piyasa araştırması sonucu tespit ederek Diğer S.51İşletmenizde çalışanlara hizmet içi eğitim veriliyor mu? 76,8 23,2 S.52 İşletmenizde verilen hizmet içi eğitimlerin hangileri olduğunu belirtir misiniz? Evet 31,9 62,3 46,4 17,4 Yönetim Üretim Pazarlama Finans S.53 Verilen hizmet içi eğitimleri ne sıklıkta yapmaktasınız? 29 Hayır 68,1 37,7 53,6 82,6

30 Yılda 12 kez Yılda 34 kez Yılda 56 kez Yılda 78 kez Yılda 9 kez ve üzeri Yönetim 68,2 13,6 4,5 9,2 4,5 Üretim 57,5 22,5 2,5 17,5 Pazarlama 55,2 24,1 3,4 3,4 13,9 Finans 88,9 11,1 S.54 İşletmenizde iş başı eğitimi yapılıyor mu? 78,3 21,7 S.55 İşletmenizde uygulanan iş başı eğitim süresi ne kadardır? S.56 Satış sonrası hizmetleriniz var mı? 90,8 9,2 S.57 Satış sonrası müşterilerinize sunmuş olduğunuz hizmetleriniz nelerdir? 75,0 81,7 Müşteri Memnuniyet çalışması Servis Hizmetleri 30

31 Garanti Hizmetleri S.58 İşletmenizin daha önce almış olduğu dış destek var mı? 19,4 80,6 S.59 İşletmeniz daha önce bu desteği hangi kuruluştan aldı? 83,3 8,3 8,3 KOSGEB TTGV İGEME ( İhracat Geliştirme Vakfı ) AB Fonu S.60 Yeni ürün / teknoloji ile ilgili bilgilerinizi nereden temin ediyorsunuz? 69,6 53,6 29,0 29,0 26,1 23,2 15,9 14,5 11,6 7,2 İnternet Fuarlar Mesleki Yayınlar Rakiplerin Takibi Müşteri Talepleri Sosyal İlişkilerden KOSGEB Danışmanlar Makine Tedarikçileri Üniversite S.61Size sayacak olduğum dokümanlardan hangilerini müşterilerinize sunuyorsunuz? 31

32 S.62 Sizce yeni ürün üretim süreci geliştirme ve teknolojik yenilik yapılmasının önündeki en önemli 3 engel nedir? Yetersiz finansman kaynakları Kalifiye iş gücü eksikliği Bilimsel ve akademik kuruluşlarla birlikte çalışmadaki zorluklar Bilgiye ulaşmada yaşanan güçlükler Sistematik olarak yenilik takibi yapılmaması İş yerindeki değişime karşı olan direnç Diğer firmalarla birlikte çalışma isteksizliği 75 66,2 39,7 30,9 19,1 19,1 17,6 S.63 Sektörel açıdan takip ettiğiniz yayın, TV kanalları ve web sayfaları var mı? Evet 36,2 20,3 58,0 Yayın TV kanalı Web Sayfası Hayır 63,8 79,7 42,0 S.64 Sektörde sizi en çok zorlayan unsur nedir? 39,4 İhale mevzuatından kaynaklanan 32

33 Şartnamelerden kaynaklanan Teknik düzenlemelerden (CE, ISO, TSE..vb.) kaynaklanan Dış Ticaret İşlemlerinden kaynaklanan Diğer 28,8 15,2 10,5 6,1 S.65 Sektörle ilgili fuarlara katılır mısınız? S.66 Bu fuarlara ne sıklıkla katılırsınız? S.67 İşletmeniz patent ve sınai mülkiyet konusunda eğitime ihtiyaç duyuyor mu? 39,1 33

34 60,9 S.68 Bu tür eğitimler olsa katılmayı düşünür müsünüz? 56,7 40,0 3,3 Kesinlikle katılırım Katılırım Katılacağımı zannetmiyorum S.69 Firmanız kuruluşundan bugüne kadar sermaye artırımı yaptı mı? 79,6 20,4 S.70 Firmada çalışan aile ferdi yakınınız var mı? 46,9 53,1 S.71 Çalışanların ücretlendirme biçimi nedir? S.72 Çalışanlara teşvik veriyor musunuz? 85,7 14,3 34

35 S.73 Çalışanlara ne tür bir teşvik veriyorsunuz? S.74 Firmanızın makine donanım kaynağı nedir? S.75 İşletmenizin kapasite kullanım oranını belirtir misiniz? 35

36 36

37 BÖLÜM 2 ÇAPRAZ DEĞERLENDİRME 2.1.HUKUKİ YAPISINA GÖRE ÇAPRAZ DEĞERLENDİRME S.1 İşletmeniz bu sektörde kaç yıldır faaliyet gösteriyor? 37

38 İŞLETMENİ Z BU SEKTÖRDE KAÇ YILDIR FAALİYET GÖSTERİYOR? 13 YIL 46 YIL 79 YIL 1012 YIL 1315 YIL 16 YIL ve üzeri İŞLETMENİ ZİN HUKUKİ YAPISI NEDİR? FERDİ ADİ LİMİTED ANONİM MÜLKİYET ORTAKLIK ŞİRKET ŞİRKET % % 12,5% % 18,8% % % 10,4% 10,0% % 22,9% 12,5% 40,0% % % 22,9% 30,0% S.2 İşletmenizin kuruluş şeklini en iyi açıklayan ifadeyi elinizdeki kart yardımıyla söyler misiniz? İŞLETMENİZİN HUKUKİ YAPISINEDİR? FERDİ ADİ LİMİTED ANONİM MÜLKİYET ORTAKLIK ŞİRKET ŞİRKET YENİ KURULUŞ ( BEN KURDUM) AİLEDEN DEVRALMA 3.ŞAHISTAN DEVRALMA ÇALIŞANLAR OLARAK DEVRALMA DİĞER % 75,0% 65,3% 60,0% % % 14,3% 16,3% 2,0% 2,0% % % % S.3 İşletmenizde bulunan yönetim kurulu üyelerinin eğitim durumunu nedir? Mülkiyet Ortaklık Limited Anonim İlkOkul 60,0 8,4 Ortaokul 7,2 Lise 40,0 28,9 31,3 Yüksek Okul 22,9 31,3 Üniversite 32,6 37,4 S.4 İşletmenizdeki ortakların işletmeye katkılarının hangi yönde olduğunu belirtir misiniz? 38

39 S.5 İşletmenizin yıllık cirosu ne kadardır? EURO EURO EURO EURO EURO EUROVE ÜSTÜ İŞLETMENİZİN HUKUKİ YAPISI NEDİR? FERDİ ADİ LİMİTED ANONİM MÜLKİYET ORTAKLIK ŞİRKET ŞİRKET % % 12,5% 12,5% % % 17,5% 12,5% 10,0% 12,5% % 32,5% % % 7,5% 62,5% S.6 İşletmenizin faaliyetlerini sürdürdüğü bölge neresidir? İŞLETMENİ ZİN FAALİYETLERİNİ SÜRDÜRDÜĞÜ FABRİKA NEREDEDİR? ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ SERBEST BÖLGE DİĞER FERDİ MÜLKİYET % % 39 ADİ ORTAKLIK % % % LİMİTED ŞİRKET 65,2% 21,7% 8,7% 4,3% ANONİM ŞİRKET 37,5% 37,5% 12,5% 12,5%

40 İŞLETMENİZİN FAALİYETLERİNİ SÜRDÜRDÜĞÜATÖLYENEREDEDİR? ORGANİZE SANAYİBÖLGESİ KÜÇÜK SANAYİSİTESİ SERBEST BÖLGE DİĞER FERDİ MÜLKİYET % % ADİ ORTAKLIK % % LİMİTED ŞİRKET 30,8% % 19,2% ANONİM ŞİRKET % % İŞLETMENİZİN FAALİYETLERİNİSÜRDÜRDÜĞÜ DÜKKAN NEREDEDİR? FERDİ MÜLKİYET ORGANİZE SANAYİBÖLGESİ KÜÇÜK SANAYİSİTESİ SERBEST BÖLGE DİĞER % % % S.7 İşletmenizin sahip olduğu belge ve sertifikalar nelerdir? 40 LİMİTED ŞİRKET 26,7% % % % ANONİM ŞİRKET % % %

41 41

42 S.8 Ürününüz / Ürünleriniz için size sayacak olduklarımdan hangisi/ hangilerine sahipsiniz? 42

43 43

44 S.9 İşletmenizin size okuyacağım bilişim altyapılarından hangisi / hangilerine sahip olduğunu söyler misiniz? 44

45 S.10 Ürün teknolojilerinin geliştirilmesinde işyerinizin konumu nedir? Sektör çapında lider Önde gelen firmalar arasında Ürün geliştirebilen Ürünü adapte edebilen Ürünü üretebilen Mülkiyet 11,1 22,2 Ortaklık 45 Limited 13,5 24,3 17,6 13,5 31,1 Anonim 13,3 46,7 6,7 13,3

46 S.11 İşletmeniz, üretim dalındaki son teknolojiden haberdar mı? S.12 Bulunduğunuz sektörde rekabet gücünü belirleyen en önemli 3 unsur nedir? Üretim Maliyeti Zamanında üretim ve teslim süresi Ürünün kalitesi/performansı Ürünün müşteri odaklı olması Ürünün görünümü Ürünün kullanım kolaylığı Belgelendirme sertifikasyon Satış sonrası hizmetlerin etkinliği Marka olarak benimsenmesi Limited Mülkiyet Ortaklık 27,7 8,3 24,8 22,2 12,8 25,5 5,6 9,9 6,4 2,8 11,1 12,2 5,6 8,3 3,5 11,1 2,1 S.13 Bu unsurlar açısından rakiplerinize göre konumunuz nedir? 46 Anonim 10,0 23,3 13,3 6,7 13,3 13,4 3,3

47 Üretim Maliyeti Zamanında üretim ve teslim süresi Ürünün kalitesi/performansı Ürünün müşteri odaklı olması Ürünün görünümü Ürünün kullanım kolaylığı Belgelendirme sertifikasyon Satış sonrası hizmetlerin etkinliği Marka olarak benimsenmesi Daha İyi 40,0 FERDİ MÜLKİYET Aynı Daha kötü 40,0 Üretim Maliyeti Zamanında üretim ve teslim süresi Ürünün kalitesi/performansı Ürünün müşteri odaklı olması Ürünün görünümü Ürünün kullanım kolaylığı Belgelendirme sertifikasyon Satış sonrası hizmetlerin etkinliği Marka olarak benimsenmesi Daha İyi ADİ ORTAKLIK Aynı Daha kötü Üretim Maliyeti Zamanında üretim ve teslim süresi Ürünün kalitesi/performansı Ürünün müşteri odaklı olması Ürünün görünümü Ürünün kullanım kolaylığı Belgelendirme sertifikasyon Satış sonrası hizmetlerin etkinliği Marka olarak benimsenmesi Daha İyi 48,6 72,2 55,6 57,1 44,4 35,3 60,0 LİMİTED ŞİRKET Aynı Daha kötü 45,7 5,7 22,2 5,6 44,4 35,7 7,1 55,6 47,1 17,6 40,0 Üretim Maliyeti Zamanında üretim ve teslim süresi Ürünün kalitesi/performansı Ürünün müşteri odaklı olması Ürünün görünümü Ürünün kullanım kolaylığı Belgelendirme sertifikasyon Satış sonrası hizmetlerin etkinliği Marka olarak benimsenmesi Daha İyi ANONİM ŞİRKET Aynı Daha kötü S.14 Deney, test ve kalite kontrol amacıyla kullandığınız makine ve teçhizat var mı? 47

48 Mülkiyet Ortaklık 75,0 Limited 75,5 24,5 Anonim 90,0 10,0 S.15 Deney ve test amacıyla kullandığınız makinelerin kalibrasyonu var mı? Mülkiyet Ortaklık 75,0 Limited 67,3 32,7 Anonim 80,0 S.16 Deney, test ve kalite kontrol amacıyla kullandığınız makine ve teçhizatı nasıl temin ediyorsunuz? Standart makine kullanıyorum Başka bir firma tarafından bizim için özel olarak tasarlanan makine kullanıyorum Makine tasarımını kendimiz yapıyoruz Teçhizat (takım,apart,v.b.) tasarımı başka bir firma tarafından yapılıyor Teçhizat (takım,apart,v.b.) tasarımını kendimiz yapıyoruz. Mülkiyet 60,0 Limited Anonim Ortaklık 17,9 22,2 7,7 22,2 33,4 5,1 22,3 2,6 S.17 Ürünlerinizle ilgili hangi dokümanlar sistemli bir şekilde hazırlanıyor? Mühendislikimalat resimleri Bilgisayar destekli tasarım dokümantasyonu Kalite dokümantasyonu Konfigürasyon yönetim dokümantasyonu Mülkiyet Limited Anonim Ortaklık 58,7 80,0 75,0 30,4 70,0 52,2 80,0 28,3 60,0 S.18 İşletmenizdeki üretim teknolojisinin yetersiz olduğunu düşünüyor musunuz? Mülkiyet Ortaklık Limited 52,1 48 Anonim

49 47,9 80,0 S.19 Üretim teknolojisinin yetersizliği ile yaşadığınız problemleri söyler misiniz? Mülkiyet İstenilen Kalitede Ürün sunamama Kapasite yetersizliği Maliyet yüksekliği 75,0 Fire kayıp oranı yüksekliği Ürün çeşitliliğini sağlayamama Diğer Limited Anonim Ortaklık 42,9 75,0 74,3 14,3 25,7 2,9 S.20 İşletmenizin sahip olduğu teknolojik anlaşmalar var mı? Mülkiyet Ortaklık Limited 23,4 76,6 Anonim S.21 İşletmenizin sahip olduğu teknolojik anlaşma ( lar ) nelerdir? Lisans Teknik destek ve bilgi beceri aktarımı Yabancı bir şirketle ortak girişim kurmak Patent / Ticari marka Anahtar teslimi proje gerçekleştirme Limited Anonim Mülkiyet Ortaklık 38,5 40,0 61,5 80,0 15,4 46,2 7,7 60,0 S.22 İşletmenizin Kuruluş ve Yatırım sermayesi ihtiyacını nereden karşıladığını önem sırasına göre söyler misiniz? Kişisel sermaye Aileden Yerel ortaklardan Yabancı ortaklardan Kredi Mülkiyet 36,4 18,2 9,1 36,4 Ortaklık Limited 47,4 14,5 11,8 2,6 23,7 Anonim 38,9 5,6 22,2 S.23 Mevcut işletme sermayenizin dağılımını en çoktan en aza doğru söyler misiniz? Hammadde Limited Mülkiyet Ortaklık 22,2 26,6 49 Anonim 27,3

50 Üretim aşamasındaki mamul/ yarı mamul Müşteriye Sağlanan Krediler Stok Diğer 30,0 22,2 11,1 11,1 26,6 21,4 25,3 21,2 24,2 27,3 S.24 İşletmenizin önümüzdeki 3 yıllık süreçte yoğunlaşmayı düşündüğü yatırımlar nelerdir? Limited Mülkiyet Ortaklık Komple yeni yatırım ( yeni bir üretim tesisinin kurulması) Kapasite artışı ( mevcut üretim tesisinde üretim artışı) Ürün çeşitlendirmesi Yeni model geliştirme Modernizasyon Kalitenin artırılması Düşünmüyorum İnsan kaynaklarına yatırım Pazarlama alanına yatırım Bayilikler açmaya yönelik yatırım Diğer Anonim 31,1 40,0 46,7 60,0 83,3 51,1 60,0 28,9 42,2 17,8 37,8 13,3 30,0 30,0 10,0 30,0 30,0 10,0 S.25 Kuruluş aşamasından sonra dış kaynak kullandınız mı? Mülkiyet Ortaklık Limited 31,3 68,8 Anonim 80,0 S.26 Kuruluş aşamasından sonra kullandığınız dış kaynakları söyler misiniz? Banka Kredisi Ticari borçlanma Leasing ( Finansal kiralama) Diğer Limited Mülkiyet Ortaklık 73,3 26,7 53,3 6,7 Anonim S.27 Kullandığınız dış kaynaklardan memnuniyet derecenizi belirtir misiniz? Son derece memnunum Memnunum Ne memnunum ne de memnun değilim Memnun değilim Limited Mülkiyet Ortaklık 26,7 13,3 50 Anonim

51 Hiç memnun değilim 6,7 S.28 Kullandığınız dış kaynakları başkalarına tavsiye eder misiniz? Kesinlikle tavsiye ederdim Tavsiye ederdim Muhtemelen tavsiye ederdim Pek tavsiye edeceğimi zannetmiyorum Kesinlikle tavsiye etmezdim Limited Mülkiyet Ortaklık 13,3 26,7 6,7 Anonim S.29 Yurt içi ve yurt dışı rakiplerinize göre maliyetlerinizi yüksek buluyor musunuz? YURT İÇİ RAKİPLERE GÖRE YURT DIŞI RAKİPLERE GÖRE Mülkiyet Ortaklık 75,0 Limited 36,2 63,8 29,8 70,2 Anonim 30,0 70,0 S.30 Yurt içi rakiplerinize göre maliyetlerinizi yüksek bulmanızın nedenleri nelerdir? Limited Mülkiyet Ortaklık Hammadde maliyeti Pazarlama maliyeti Enerji maliyeti 22,2 İşgücü maliyeti Teknik destek ve bilgi beceri maliyetleri 38,9 Tanıtım maliyetleri 27,8 Lojistik destek maliyetleri 22,2 Vergiler 38,9 Amortismanlar 27,8 Anonim 40,0 80,0 40,0 40,0 40,0 S.31 Yurt dışı rakiplerinize göre maliyetlerinizi yüksek bulmanızın nedenleri nelerdir? Limited Mülkiyet Ortaklık Hammadde maliyeti 73,3 Pazarlama maliyeti 26,7 Enerji maliyeti 13,3 İşgücü maliyeti 53,3 Teknik destek ve bilgi beceri maliyetleri 51 Anonim

52 Tanıtım maliyetleri Lojistik destek maliyetleri Vergiler Amortismanlar 6,7 60,0 S.32 İşletmenizin üretim şeklini söyler misiniz? Limited Mülkiyet Ortaklık Hammadde alıp tüm aşamaları gerçekleştirdikten sonra bitmiş ürünü üreten ( fasoncu kullanmayan) Fasoncu kullanarak üretimi gerçekleştiren Fasoncu kullanarak yarı mamul mal üretimi yapan Sadece fason iş yapan Üretimde fasoncu kullandığı gibi kendisi de fasoncu olarak bitmiş ürün yaparak bunu tüketici ve aracı işletmelere satan Üretimde fasoncu kullandığı gibi kendisi de fasoncu olarak ara mal üretiminde yer alan Anonim 83,3 35,0 64,6 80,0 33,0 10,4 10,4 10,0 6,3 32,0 2,1 10,0 6,3 S.33 İşletmenizde ürün tasarımı nasıl yapılmaktadır? İşletmede İşletme dışında bir tasarımcı tarafından Müşterilerce Hazır tasarlanmış ürün kullanıyoruz Diğer Limited Mülkiyet Ortaklık 61,7 8,5 6,4 19,1 4,3 Anonim 80,0 10,0 10,0 S.34 İşletmeniz makine teçhizat ve diğer girdilerini yerel kaynaklardan mı ( ilinizden mi) sağlıyor? KISMEN Mülkiyet Ortaklık 75,0 Limited 51,0 24,5 24,5 Anonim 30,0 S.35 İşletmenizin makine teçhizat ve diğer girdilerini yerel kaynaklardan sağlamasının en önemli 3 nedenini söyler misiniz? 52

53 Limited Anonim Mülkiyet Ortaklık 60,0 82,1 87,5 40,0 25,6 60,0 33,7 37,5 40,0 46,2 12,5 15,4 37,5 33,7 33,7 5,1 Kolay ulaşılabilir olması Kalite Kolay işbirliği yapabilmek Tam zamanında teslim Tedarikçilerle olan samimiyet ve işbirliği Ödeme koşullarının uygun olması Standartlara bağlı olarak mal temini Diğer S.36 İşletmenizin makine teçhizat ve diğer girdilerini yerel kaynaklardan sağlamamasının en önemli 3 nedenini söyler misiniz? Limited Anonim Mülkiyet Ortaklık İldeki işletmelerin kalite kontrol sistemleri eksik İldeki işletmelerin teknolojik düzeyleri yetersiz İldeki işletmelerin üretim ve organizasyon yapıları bize uygun değil İldeki işletmelerin eğitimli ve becerili insan gücü yetersiz Diğer illerden işletmelerle ilişkilerde yeni bilgiye ulaşılabiliyor Aynı ilde olmak önemli ancak çalışacak işletme bulmakta güçlük çekiliyor Aynı ilde olmak ilişkinin sürdürülmesi için önemli değil Diğer 22,2 55,6 22,2 27,8 27,8 11,1 S.37 İşletmeniz taşeron kullanıyor mu? Mülkiyet Ortaklık 75,0 Limited 22,9 77,1 Anonim S.38 İşletmenizin aşağıdaki ifadeleri yapıp yapmadığını belirtir misiniz? Broşür Ürün katalogunuz var mı? Evet Hayır Limited Anonim Mülkiyet Ortaklık 83,3 75,0 95,8 4,2 53

54 Fuarlara katılım sağlanıyor mu? Reklâm veriyor musunuz? Yurt dışı temsilciniz var mı? Fuar gezileri yapılıyor mu? Yurt dışı iş gezisi yapılıyor mu? Sektör dergisi aboneliği var mı? Danışmanlık hizmeti aldığınız şirket var mı? Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır 83,3 75,0 75,0 73,5 26,5 69,4 30,6 40,8 59,2 81,6 18,4 69,4 30,6 53,1 46,9 40,8 59,2 80,0 60,0 40,0 40,0 60,0 90,0 10,0 80,0 70,0 30,0 80,0 S.39 İşletmenizde okuyacak olduğum ifadelerin olup olmadığını belirtir misiniz? Ortak pazarlama çalışması yapılan işletme Ortak işgücü eğitiminde bulunduğunuz işletme Ortak satın alma yaptığınız işletme Ortak ARGE veya tasarım yapılan işletme Başka işletmelerle yürütülen ortak proje Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Limited Anonim Mülkiyet Ortaklık 28,6 83,3 71,4 16,3 10,2 83,3 89,8 80,0 18,4 10,0 83,3 81,6 90,0 22,4 40,0 75,0 77,6 60,0 18,4 30,0 81,6 70,0 S.40 İşletmeniz ihracat yapıyor mu? Mülkiyet Ortaklık Limited 49,0 51,0 Anonim 70,0 30,0 S.41 İşletmenizin ihracat şeklini belirtir misiniz? Mülkiyet Doğrudan Dolaylı Ortaklık Limited 88,9 11,1 Anonim 85,7 14,3 S.42 İşletmenizin ihracat yapmama nedenlerini söyler misiniz? 54

55 Kaynak yetersizliği İç pazarda tatmin Dış pazarı tanımama Aracı işletme bulamama Kaliteli mal sunamama Yabancı dil eksikliği Diğer Mülkiyet 75,0 75,0 Ortaklık Limited 70,8 29,2 4,2 12,5 4,2 Anonim S.43 Sektöre ilk girişinizi en iyi açıklayan ifade hangisidir? Mülkiyet Yurt içindeki müşteri talebi Yurt dışındaki müşteri talebi Yurtiçindeki rakiplerin ürünlerinden görerek Yurt dışındaki rakiplerin ürünlerinden görerek Piyasa araştırması sonucu tespit ederek Rutin yenileme sonucu Diğer Ortaklık Limited Anonim 44,6 40,0 12,5 10,0 14,3 10,0 14,3 10,0 12,5 30,0 1,8 S.44 İşletmenizde çalışanlara hizmet içi eğitim veriliyor mu? Mülkiyet Ortaklık 75,0 Limited 77,6 22,4 Anonim 90,0 10,0 S.45 İşletmenizde verilen hizmet içi eğitimlerin hangileri olduğunu belirtir misiniz? Yönetim Üretim Evet Hayır Evet Hayır Limited Anonim Mülkiyet Ortaklık 26,5 70,0 83,3 75,0 73,5 30,0 61,2 90,0 75,0 38,8 10,0 55

56 Evet Hayır Evet Hayır Pazarlama Finans 83,3 42,9 57,1 12,2 87,8 80,0 S.46 Verilen hizmet içi eğitimleri ne sıklıkta yapmaktasınız? Yönetim Üretim Pazarlama Finans Yılda 12 kez Yılda 34 kez Yılda 56 kez Yılda 78 kez Yılda 9 kez ve üzeri Yılda 12 kez Yılda 34 kez Yılda 56 kez Yılda 78 kez Yılda 9 kez ve üzeri Yılda 12 kez Yılda 34 kez Yılda 56 kez Yılda 78 kez Yılda 9 kez ve üzeri Yılda 12 kez Yılda 34 kez Yılda 56 kez Yılda 78 kez Yılda 9 kez ve üzeri Limited Anonim Mülkiyet Ortaklık 69,2 83,3 15,4 7,7 7,7 65,5 42,9 20,7 28,6 3,4 10,3 28,6 55,0 83,3 30,0 5,0 10,0 80,0 S.47 İşletmenizde iş başı eğitimi yapılıyor mu? Mülkiyet Ortaklık Limited 83,7 16,3 Anonim 90,0 10,0 S.48 İşletmenizde uygulanan iş başı eğitim süresi ne kadardır? 17 Gün 814 Gün 1521 Gün 22 Gün ve üzeri Mülkiyet Ortaklık Limited Anonim 46,3 11,1 24,4 22,2 29,3 33,4 S.49 Satış sonrası hizmetleriniz var mı? 56

57 Mülkiyet Ortaklık 75,0 Limited 88,9 11,1 Anonim S.50 Satış sonrası müşterilerinize sunmuş olduğunuz hizmetleriniz nelerdir? Mülkiyet Müşteri Memnuniyet çalışması Servis Hizmetleri Garanti Hizmetleri Ortaklık Limited Anonim 73,2 70,0 83,3 82,9 80,0 S.51İşletmenizin daha önce almış olduğu dış destek var mı? Mülkiyet Ortaklık 75,0 Limited 21,3 78,7 Anonim 80,0 S.52 İşletmeniz daha önce bu desteği hangi kuruluştan aldı? KOSGEB TTGV İGEME AB Fonu Dünya Bankası İŞKUR Mülkiyet Ortaklık Limited 77,8 11,1 22,1 Anonim S.53 Yeni ürün / teknoloji ile ilgili bilgilerinizi nereden temin ediyorsunuz? Üniversite KOSGEB Makine Tedarikçileri Müşteri Talepleri Fuarlar Mesleki Yayınlar İnternet Danışmanlar Kendimiz Rakiplerin Takibi Sosyal İlişkilerden Hiçbiri Mülkiyet 83,3 Ortaklık Limited 6,1 8,2 8,2 20,4 59,2 24,5 67,3 14,3 36,7 26,5 16,3 Anonim 40,0 40,0 80,0 40,0 S.54 Size sayacak olduğum dokümanlardan hangilerini müşterilerinize 57

58 sunuyorsunuz? Kullanım kılavuzu Bakım kılavuzu Garanti belgesi Parça kataloğu Limited Anonim Mülkiyet Ortaklık 83,3 75,0 83,7 16,3 75,0 34,7 65,3 75,0 77,6 90,0 22,4 10,0 83,3 75,0 46,9 30,0 53,1 70,0 Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır S.55 Sizce yeni ürün üretim süreci geliştirme ve teknolojik yenilik yapılmasının önündeki en önemli 3 engel nedir? Mülkiyet Ortaklık Bilgiye ulaşmada yaşanan güçlükler Sistematik olarak yenilik takibi yapılmaması Yetersiz finansman 75,0 83,3 kaynakları Kalifiye iş gücü eksikliği İş yerindeki değişime karşı olan direnç Diğer firmalarla birlikte 50,3 çalışma isteksizliği Bilimsel ve akademik kuruluşlarla birlikte çalışmadaki zorluklar Limited Anonim 7,1 60,0 60,4 22,9 10,0 10,4 30,0 39,6 40,0 S.56 Sektörel açıdan takip ettiğiniz yayın, TV kanalları ve web sayfaları var mı? Limited Anonim Mülkiyet Ortaklık 36,7 30,0 75,0 63,3 70,0 20,4 79,6 80,0 75,0 57,1 60,0 42,9 40,0 Evet Hayır Evet TV kanalları Hayır Evet Web sayfası Hayır Yayın S.57 Sektörde sizi en çok zorlayan unsur nedir? Mülkiyet İhale mevzuatından kaynaklanan Şartnamelerden kaynaklanan Ortaklık Limited Anonim 75,0 32,2 32,2 58

59 Teknik düzenlemelerden (CE, ISO, TSE..vb.) kaynaklanan Dış Ticaret İşlemlerinden kaynaklanan Diğer 20,3 13,6 8,3 1,7 8,3 S.58 Sektörle ilgili fuarlara katılır mısınız? Mülkiyet Ortaklık Limited 85,4 14,6 Anonim S.59 Bu fuarlara ne sıklıkla katılırsınız? Yılda bir kere Yılda iki kere Yılda üç kere Yılda dört ve üstü Limited Mülkiyet Ortaklık 38,1 11,9 Anonim 30,0 S.60 İşletmeniz patent ve sınai mülkiyet konusunda eğitime ihtiyaç duyuyor mu? Mülkiyet Ortaklık Limited 40,8 59,2 Anonim 80,0 S.61 Bu tür eğitimler olsa katılmayı düşünür müsünüz? Kesinlikle katılırım Katılırım Katılacağımı zannetmiyorum Limited Mülkiyet Ortaklık 57,1 42,9 Anonim S.62 Firmanız kuruluşundan bugüne kadar sermaye artırımı yaptı mı? Mülkiyet Ortaklık Limited 78,9 21,1 Anonim S.63 Firmada çalışan aile ferdi yakınınız var mı? Mülkiyet Ortaklık Limited 44,7 55,3 59 Anonim 42,9 57,1

60 S.64 Çalışanların ücretlendirme biçimi nedir? Asgari ücret Götürü Sektörde geçerli ücret Mülkiyet Ortaklık Limited 29,7 70,3 Anonim S.65 Çalışanlara teşvik veriyor musunuz? Mülkiyet Ortaklık Limited 89,5 10,5 Anonim 71,4 28,6 S.66 Çalışanlara ne tür bir teşvik veriyorsunuz? Prim İkramiye Kardan hisse Diğer Mülkiyet Ortaklık Limited 38,2 58,8 2,9 Anonim 40,0 60,0 Limited 61,1 44,4 11,1 5,6 Anonim 42,9 71,4 28,6 S.67 Firmanızın makine donanım kaynağı nedir? İthal Yurtiçi üretim Yurt içi montaj Firma üretimi Mülkiyet Ortaklık S.68 İşletmenizin kapasite kullanım oranını belirtir misiniz? % 30 ve altı % 31 % 40 % 41 % 50 % 51 % 60 % 61 % 70 % 71 % 80 % 81 ve üzeri Mülkiyet Ortaklık 60 Limited 10,0 6,7 13,3 Anonim 40,0 60,0

61 SONUÇ: Firmaların niteliği Büyük çoğunluğu limited şirket özelliğinde küçükorta ölçekli işletmeler Yarısından fazlası 10 yılı aşkın bir sektörel deneyime sahip Halen 2/3 ü kurucuları tarafından işletiliyor. Yarısı yüksek öğrenimli kişiler tarafından yönetiliyor. Ayrıca her 3 firmadan 1 inin yöneticileri 10 yılı aşkındır aynı firmada çalışıyor. Her 5 firmadan 4 ünün sahipleri aynı zamanda iş güçlerini de firmalarında kullanıyorlar. Firmaların yarısı ürünleri ile ilgili patent sahibi. Tamamı teknolojik gelişmeleri yakından izliyor. Yaklaşık yarısı üretim teknolojilerini yetersiz buluyor. 2/3 ü herhangi bir teknolojik işbirliğinde değil. Firmalarının ekonomik güçleri Yaklaşık yarısı kişisel sermaye ile kurulmuş. Yaklaşık yarısının yıllık ciroları Euro nun üzerinde. Her 3 firmadan 2 si yüksek ham madde maliyetlerinden yakınıyor. Her 5 firmadan 4 ü herhangi bir dış destek almamış ve üretim hayatında sermaye artırımına gitmiş. Firmalarının rekabet güçleri 61