Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 69, Nisan 2018, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 69, Nisan 2018, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Öğr. Gör. İsmail KARAKULLE Kastamonu Üniversitesi, Devrekani MYO ikarakulle@kastamonıu.edu.tr Doç.Dr. Fatma Zehra TAN Karabük Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü, Yönetim ve Organizasyon ABD fatmazehra@karabuk.edu.tr FİNANSAL OKURYAZARLIK İLE KREDİ KARTI TUTUMU ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Öz Finansal okuryazarlık, bireylerin günlük yaşamda hayatlarını devam ettirebilmelerini sağlayan sahip oldukları gelirler ile giderlerinin dengeli bir şekilde ilerlemesine katkı sağlayan kaynaklarının kullanımı ile ilgili olarak finansal konularda bilgi, beceri, tutum ve davranışlara sahip olma derecesidir. Bu çalışmanın amacı, Kastamonu Üniversitesi Devrekâni Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin finansal okuryazarlık bilgisi ile kredi kartı tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada veriler anket yöntemi ile elde edilmiştir. Elde edilen veriler t- testi ve ANOVA yöntemiyle analiz edilmiştir. Cinsiyetin ve yaşın finansal okuryazarlık ve kredi kartı tutumu faktörleri üzerinde etkili olmadığı; Kredi kartı tutumu üzerinde anne ve babanın eğitim durumunun etkili olduğu, ayrıca babanın finansal okuryazarlık üzerinde de etkili olduğu tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Finansal Okuryazarlık, Kredi kartı tutumu, Finansal araçlar

2 THE INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN FINANCIAL LITERACY AND CREDIT TENDER: A RESEARCH ON UNIVERSITY STUDENTS Abstract Financial literacy is the degree to which individuals have the knowledge, skills, attitudes and behaviors in financial matters related to the use of resources that contribute to the balanced development of income and expenditures that enable them to continue their lives in their daily lives. The aim of this study is to examine the relationship between financial literacy and credit card attitudes of students of Kastamonu University Devrekâni Vocational School. Survey data were obtained by questionnaire method. The obtained data were analyzed by t-test and ANOVA. Gender and age are not influential on financial literacy and credit card attitude factors; It has been found that the educational attitude of parents is influential on the attitude of credit card and also the father is influential on financial literacy. GİRİŞ Keywords: Financial Literacy, Credit Card Attitude, Financial Instruments Teknolojik gelişmeler ve buna bağlı olarak devamlı bir gelişme halinde olan günümüz dünyasında bireylerin, toplumların, devletlerin sahip olmak istedikleri yeteneklerin başında parayı yönetme etkinliği gelmektedir. Finansal okuryazarlık, günümüz modern insanlarının finansal ürün, sistem ve hizmetlerinin farklılığı ve çeşitliliği ile başa çıkabilmek için sahip olması gereken bir konu halini almıştır. Finansal okuryazarlık bilgi ve becerisine sahip olmak, finansal konularda meydana gelebilecek olayların önceden belirlenmesi ve bunlara çözüm bulunması; ayrıca sağlıklı ve sürdürülebilir bir hayat için önemli arz etmektedir( Öztürk ve Demir,2015:114). 462 Finansal işlemlerde çeşitliliğin artmasında; finansal liberalizasyon, serbest piyasa ekonomisinin gelişme göstermesi, finansal hizmet ve ürünlerin alternatiflerinin artış göstermesi sebep olmuştur. Bu gelişmelere bağlı olarak bireylerin ihtiyaç duydukları borçlanma, kredi kullanımı, kredi kartıyla ilgili işlemlerin artması, iş gücü piyasasıyla paralel gelişen finansal piyasalardaki gelişme ve düzenlemeler finansal faydaların yanı sıra zararları da beraberinde getirmiştir ( Mahdzan ve Tabiani, 2013:42). Meydana gelebilecek olan zararları en aza indirmek sahip olunan bilgi ve beceriye bağlıdır. Bunu sağlayacak olan bilgi, beceri ve bunların ortaya çıkaracağı tutumlar finansal okuryazarlığın önemini ortaya koymaktadır. Son yirmi yıldır toplumun farklı kesimlerinden ( ekonomistler, akademisyenler, sivil toplum kuruluşları, dernekler, siyasetçiler vb.) finansal okuryazarlık konusu ele alınmaktadır. Aslında bu konu finans işleriyle uğraşanların bilmesi ve uygulaması gereken bir konu gibi düşünülse de toplumun en alt kesiminden bireylerden başlayarak herkesin ve her kesimin kendi hayat alanı çerçevesinde bilmesi ve bilgi sahibi olması gereken bir konudur ( Doğanay Payziner, 2017:433). Bireyler sahip oldukları gelirleri doğrultusunda yapacakları harcamaları dengede tutmak ve bunları sağlarken gelir gider dengesinde meydana gelebilecek eksiklikleri nasıl karşılayacağı veya tersi durumda harcamalarından sonra geriye kalabilecek olan gelirlerini nasıl değerlendireceği konusunda bilgi sahibi olmaları önemli bir yaşam beceri ve yeteneğidir. Finansal araçlardaki çeşitlilik bireylerin sahip olduğu kaynakları çeşitli yönlerde kullanmaya sevk etmektedir. Bu araçlardan en önemlilerinden bir tanesi olan kredi kartı kullanımı tüm

3 dünya da olduğu gibi ülkemizde de kullanımı artarak devam etmektedir. Kredi kartı kullanımının yaygınlaşmasında toplumda bireyler arasında saygınlık göstergesi olarak algılanması, para taşıma olanağını azaltması, harcamalar sonucunda firmaların veya bankaların uyguladığı promosyonlar, ödeme kolaylığı sağlaması gibi kolaylıklar sayesinde yaygınlaşmaktadır ( Gökçen ve Kaya, 2009:3). Bu çalışmada, toplumun önemli bir kesimini oluşturan üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık konusundaki bilgilerinin neler olduğu ve kredi kartı kullanımı ile ilgili olarak tutumlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. 1. LİTERATÜR Finansal okuryazarlıkla ve kredi kartı tutumu ile ilgili alan yazında birçok araştırma yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmalar da finansal okuryazarlık çeşitli faktörler içerisinde ele alınmıştır. Çalışmanın bu bölümünde bunlara kısaca değinilmiştir. Yıldız Contuk(2018) tarafından yapılan çalışmada Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme bölümünde okuyan öğrencilerin finansal okuryazarlık durumunu etkileyen faktörler incelenmiştir. Çalışmada üniversite öğrencilerinin temel seviyede finansal bilgiye sahip oldukları, cinsiyetin finansal okuryazarlık konusunda etkili olduğu, sınıf değişkeninin finansal okuryazarlık konusunda etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Başarır ve Sarıhan (2017) tarafından yapılan çalışmada Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesinde okuyan öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri %58 olarak tespit edilmiştir. Çalışmada öğrencilerin cinsiyet, yaş, sınıf ve okudukları bölüm ile finansal okuryazarlık arasında anlamlı bir farklılık olduğu buna karşın öğrenim türü ile finansal okuryazarlık arasında herhangi bir farklılık bulunmadığını belirlemişlerdir. 463 Ahmetoğulları ve Parmaksız (2017) tarafından Harran Üniversitesi Hilvan MYO öğrencilerine yapılan çalışmada öğrencilerin cinsiyet ve bölümleriyle finansal okuryazarlık arasında anlamlı bir farklılık olmadığını, Kredi kartı tutumu ve finansal okuryazarlık arasında anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki bulunduğunu belirlemişlerdir. Gümüş ve Dağdelen (2017) tarafından yapılan çalışmada finansal okuryazarlık düzeyinin Serbest muhasebeci Mali müşavirlerin finansal okuryazarlık düzeyinin yüksek olduğu, finansal okuryazarlık düzeyinde eğitim ve yaşın etkili, cinsiyetin ise nötr etkiye sahip olduğunu belirlemişlerdir. Seyrek ve Gül (2017) tarafından yapılan çalışmada, üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyi ile girişimciliği cazip bulma arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu buna karşılık finansal okuryazarlığın girişimcilik niyeti üzerinde etkili olmadığını belirlemişlerdir. Güler ve Tunahan (2017) tarafından Sakarya ili hanehalkının finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve demografik özelliklerinin finansal okuryazarlık düzeyine etkisinin incelendiği çalışmada, hane halkının %50sinden fazlasınındüşük düzeyde finansal okuryazar olduğu, finansal okuryazarlık düzeyi iledemografik özellikler ve tasarruf davranışı arasında anlamlı ilişki olduğu, finansal okuryazarlık düzeyi ileborçlanma davranışı arasında herhangi bir ilişki bulunmadığını belirlemişlerdir. Demir vd. (2016) tarafından Osmaniye ilinde yaşayan bireylerin finansal okuryazarlık durumu ve finansal okuryazarlığın demografik özellikler ile ilişkisi araştırılan çalışmada, tüm demografik özelliklerin finansal okuryazarlık düzeyini doğrudan etkilemediği bazı özelliklerin ise etkilediği (cinsiyetin) sonucuna ulaşılmıştır.

4 Şamiloğulları vd. (2016) tarafından Erciyes Üniversitesi nde eğitim gören işletme öğrencileri ile diğer bölüm öğrencileri arasındaki finansal okuryazarlık farkını tespit etmek amacıyla yapılan çalışmada, işletme bölümü okuyan öğrencilerin finansal okuryazarlığı diğer bölüm öğrencileri ile karşılaştırıldığında daha yüksek olduğu, erkek öğrencilerin kadın öğrencilere oranla daha fazla finansal okuryazarlık bilgisine sahip olduğunu belirlemişlerdir. Ünal vd. (2016) tarafından yapılan çalışmada, öğretmen adaylarının finansal okuryazarlıklarının cinsiyet ve ailelerin gelir durumuna göre farklılaşmadığı, fen bilgisi ve sınıf öğretmenliğinde okuyan öğrencilerin finansal okuryazarlık seviyelerinin yüksek olduğu, üçüncü sınıf öğrencilerinin ikinci sınıf öğrencilerine göre finansal okuryazarlık seviyelerinin yüksek olduğunu belirlemişlerdir. Barış (2016) tarafından yapılan çalışmada, Gaziosmanpaşa Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (İİBF) öğrencilerinin temel düzey finansal okuryazarlıklarının düşük olmadığı buna karşın ileri düzey finansal okuryazarlıklarının düşük olduğu, cinsiyet açısından kadın öğrencilerin finansal okuryazarlığının erkek öğrencilerden yüksek olduğunu tespit etmiştir. Gutnu ve Cihangir ( 2015) tarafından Osmaniye Korkut Ata Üniversitesinde çalışan akademik ve idari personelin finansal okuryazarlık düzeyinin tespit edilmesi amacıyla yapılan çalışmada, katılımcıların büyük çoğunluğunun Dünyadaki ve Türkiye deki ekonomik ve finansal gelişmelerle ilgilendiğini belirlemişlerdir. Kılıç vd. (2015) tarafından Gaziantep üniversitesinde okuyan öğrencilerin finansal okuryazarlık seviyesini belirlemeye yönelik yapılan çalışmada, öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyinin %48, erkek öğrencilerin bayan öğrencilere oranla finansal okuryazarlık seviyesinin yüksek, kredi kartı ve internet bankacılığı kullanımının okuryazarlık düzeylerinde etkili olduğunu belirlemişlerdir. Ayrıca öğrencilerin güncel finansal bilgiler konusunda daha fazla ilgili oldukları belirlenmiştir. 464 Girginer vd. (2008) tarafından yapılan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinin Kredi Kartı Kullanımlarına Yönelik Bir Araştırmada, cinsiyetin kredi kartına yönelik tutum boyutlarının hiçbirisinde anlamlı bir fark olmadığını, gelir düzeyi düşük olan öğrencilerin, kredi kartı ile yaptıkları harcama miktarlarının da gelir düzeyi yüksek olan öğrencilere göre düşük olduğunu belirlemişlerdir. Karamustafa ve Biçkes (2003) tarafından yapılan çalışmada, kredi kartlarının kredi kartı kullanıcılarına finansal kaynak oluşturması, alışverişlerde kolaylık sağlaması, sahiplik ve kullanımında en çok etkili olan faktörler olduğunu, cinsiyet ve gelir getirici bir işte çalışıp çalışmama ve emeklilik durumu dışındaki diğer tüm değişkenlere göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğunu belirlemişlerdir. Ayrıca, kredi kartı kullanımının kişilerin tüketim alışkanlıklarında köklü değişimlere neden olmadığı, cinsiyet, medeni hal ve aylık gelir dışındaki diğer tüm bağımsız değişkenlere göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğunu belirlemişlerdir. 2. FİNANSAL OKURYAZARLIK İLE KREDİ KARTI TUTUMU ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞ- TIRMA 2.1. Araştırmanın Tanıtılması Araştırma, Kastamonu Üniversitesi Devrekâni MYO öğrencilerinin finansal okuryazarlık ile kredi kartı tutumları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın ilk bölü-

5 münde araştırmanın amacının ne olduğu, evren ve örneklem boyutları yer alırken; ikinci bölümünde araştırmanın metodolojisine ilişkin bilgiler yer almaktadır Araştırmanın Amacı Araştırmanın temel amacı, Kastamonu Üniversitesi Devrekâni MYO öğrencilerinin finansal okuryazarlık durumları ile kredi kartı tutumlarının demografik faktörler açısından farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. Bu amaçla elde edilecek sonuçlar ile yazınsal alana veri sağlayacağı ve yol göstereceği düşünülmektedir Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini, Kastamonu Üniversitesi Devrekâni Meslek yüksekokulu Büro hizmetleri ve Sekreterlik, İnsan Kaynakları Yönetimi ve Medya iletişim bölümlerinde öğrenimine devam eden öğrenciler oluşturmaktadır. Bu kitlenin tercih edilmesinin nedeni farklı bölümlerde eğitim almış olan öğrencilerin sahip olduğu finansal okuryazarlık bilgisi ile kredi kartı tutumlarını tespit etmektir. Bu kapsamda Devrekâni Meslek Yüksekokulunda kredi kartı sahibi olan 163 öğrenciye geri dönüş oranları da dikkate alınarak anket formu dağıtılmıştır. Dağıtılan anket formalarından 121 tanesi geri dönmüş ve analiz için uygun bulunmuştur. Toplamda geri dönüş oranı %74 olarak tespit edilmiştir Araştırmanın Metodolojisi Metodoloji kapsamında araştırmanın veri toplama ve analiz yöntemine, araştırmada kullanılan ölçeğe ilişkin bilgiler yer almaktadır Veri Toplama ve Analiz Yöntemi Araştırmada verilerin toplanması amacıyla anket yöntemi kullanılmıştır. Anket iki bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde katılımcıların cinsiyet, yaş, aylık gelir, aileye ilişkin bilgiler gibi demografik faktörleri tespit etmek için araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formundan oluşmaktadır. İkinci bölümde ise Ahmetoğulları ve Parmaksız (2017) tarafından oluşturulan Finansal Okuryazarlık Ölçeği ile Girginer vd. (2008) tarafından oluşturulan Kredi Kartı Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Değişkenlerin ölçülmesinde 5 li Likert ölçeği kullanılmıştır. Finansal okuryazarlık ölçeği değişkenleri için 1 ile 5 aralığında (1=Kesinlikle Katılmıyorum, 3=Ne Katılıyorum/Ne Katılmıyorum, 5=Kesinlikle Katılıyorum), Kredi Karı Tutum ölçeği değişkenleri için ise 1 ile 5 aralığında (1=Kesinlikle Katılmıyorum, 3=Kararsızım, 5=Tamamen Katılıyorum) ölçümler yapılmıştır BULGULAR Bulgular kapsamında ilk olarak araştırmaya katılan öğrencilerin demografik dağılımları incelenmiş, ikinci olarak güvenilirlik analizi gerçekleştirilmiş, üçüncü olarak ise katılımcıların finansal okuryazarlık ve kredi kartı tutumu arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla oluşturulan hipotezlere ilişkin analizler gerçekleştirilmiştir Katılımcıların Demografik Özellikleri Katılımcıların demografik değişkenlere göre katılımı çerçevesinde, cinsiyet, yaş, öğrenim türü, bölüm, aylık gelir, kredi kartı sayısı, aylık kredi kartı harcama tutarı, kredi kartı harcama türü, ailenin mesleği, eğitim durumu ve ailenin yerleşim yerine ilişkin elde edilen dağılımlar Tablo 1 de sunulmaktadır.

6 Tablo 1. Katılımcıların Demografik Bilgileri Cinsiyet Yaş Öğrenim Türü Bölüm Aylık geliriniz Kredi Kartı Sayısı Aylık Kredi kartı Harcama Tutarınız Sayı Oran(%) Kadın 76 62,8% Erkek 45 37,2% Yaş 67 55,4% Yaş 50 41,3% 25 Yaş ve Üstü 4 3,3% Normal Öğretim ,8% İkinci Öğretim 16 13,2% Büro Hizmetleri ve Sekreterlik 70 57,9% Medya ve İletişim 20 16,5% İnsan Kaynakları Yönetimi 31 25,6% 500 TL'den az 36 29,8% TL 44 36,4% TL 21 17,4% TL 18 14,9% 2501 TL ve üzeri 2 1,7% ,3% ,2% 3 2 1,7% 4 0 0,0% 5 ve Üzeri 1 0,8% 200 TL'den az 36 29,8% TL 51 42,1% TL 23 19,0% TL 5 4,1% TL 3 2,5% 1001 TL ve üzeri 3 2,5% Özel harcamalar (aksesuar, kozmetik, benzin vb.) 23 19,0% Yemek Giderleri 23 19,0% Kredi kartıyla hangi tür harcamalarda giderleri Market alışverişleri, fatura (elektrik, telefon, vb.) 55 45,5% bulunuyorsunuz Eğlence, tatil masrafları 2 1,7% Giyim masrafları 11 9,1% Sağlık harcamaları 1 0,8% Diğer 6 5,0% İlkokul 91 75,2% Ortaokul 23 19,0% Annenizin Eğitim Lise 6 5,0% Durumu Ön Lisans 1 0,8% Lisans 0 0,0% Lisansüstü 0 0,0% Babanızın Eğitim İlkokul 60 49,6% 466

7 Durumu Ortaokul 38 31,4% Lise 16 13,2% Ön Lisans 3 2,5% Lisans 3 2,5% Lisansüstü 1 0,8% Serbest Meslek 8 6,6% Kamu Çalışanı 3 2,5% Özel Sektör Çalışanı 7 5,8% Annenizin Mesleği Emekli 1 0,8% Çiftçi 3 2,5% Çalışmıyor 79 65,3% Diğer 20 16,5% Serbest Meslek 32 26,4% Kamu Çalışanı 8 6,6% Özel Sektör Çalışanı 15 12,4% Babanızın Mesleği Emekli 25 20,7% Çiftçi 23 19,0% Çalışmıyor 2 1,7% Diğer 16 13,2% Ailenizin Yaşadığı Yerleşim Birimi Köy 52 43,0% İlçe 30 24,8% İl 39 32,2% 467 Katılımcıların cinsiyete göre dağılımları incelendiğinde %62,8 inin (76 kişi) kadın, %37,2 sinin (45 kişi) erkek olduğu, yaş dağılımlarına bakıldığında %55,4 ünün (67 kişi) yaş, %41,3 ünün (50 kişi) yaş, % 3,3 ünün (4 kişi) 25 yaş ve üstü olduğu, öğrenim türüne bakıldığında %86,8 inin (105 kişi) normal öğretim, %13,2 sinin (16 kişi) ikinci öğretim olduğu belirlenmiştir. Bölüm dağılımına bakıldığında 57,9 unun (70 kişi) Büro Hizmetleri ve Sekreterlik, % 25,6 sının (31 kişi) İnsan Kaynakları Yönetimi ve %16,5 inin (20 kişi) Medya ve İletişim bölümünde olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların sahip olduğu gelir düzeyi dağılımına bakıldığında %66,2 sinin 1001 TL ve altı gelire sahip olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların sahip olduğu kredi kartı sayısına bakıldığında en yüksek oranın %84,3 ünün (102 kişi) 1 kredi kartına sahip olduğu tespit edilmiştir. Aylık kredi kartı harcama tutarına bakıldığında % 71,9 unun (87 kişi) 401 TL ve altı harcama yaptığı belirlenmiştir. Katılımcıların kredi kartıyla harcama türüne bakıldığında en yüksek oranın % 45,5 (55 kişi) ile Market alışverişleri, fatura (elektrik, telefon, vb.) giderlerine ve en düşük oranın %0,8 (1 kişi) ile sağlık harcamalarına yapıldığı tespit edilmiştir. Ailenin eğitim durumuna bakıldığında, en fazla oranın hem anne hem de babanın ilkokul mezunu olduğu, mesleki durum açısından bakıldığında Annenin mesleğinde %65,3 ünün (79 kişi) çalışmadığı, babanın mesleğinde ise %26,4 ünün (32 kişi) Serbest meslek sahibi olduğu belirlenmiştir Güvenilirlik Analizi Öncelikli olarak 121 kişiye uygulanan anketin güvenilirlik analizi yapılmıştır. Güvenilirlik analizi, ankete katılımcılar tarafından verilen cevapların tutarlığını test etmeye yarayan bir analizdir

8 (Carey, 2001). Güvenilirlik analizlerinde en çok kullanılan yöntemlerden bir tanesi ölçekte yer alan k maddenin varyansları toplamının genel varyansa oranlanması ile bulunan bir ağırlıklı standart değişim ortalaması olan Cronbach Alfa Katsayısı dır (Cronbach, 1951). Anketin lirliğinin ölçülmesi için Cronbach ın güvenilirlik testi uygulanmış ve SPSS 23 paket programı aracılığı ile elde edilen güvenilirlik analizi sonucu aşağıdaki Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2. Güvenilirlik Analizi Sonuçları Cronbach's Alpha Madde Sayısı, Cronbach istatistiği, değişkenler arasındaki korelasyon yapısını dikkate alarak anketin güvenilir olup olmadığını ölçmeye yaran bir testtir. Literatürde genel bir kabul olmamakla beraber bu istatistiğin 0,6 (%60) ve üzeri bir değere sahip olması durumunda anketin güvenilir olduğu söylenebilir. İstatistik 1 e ne kadar yaklaşırsa anketin de güvenilirliği o derece artmaktadır. Anket içi hesaplanan güvenilirlik katsayısı 0,699 (%69,9) çıktığı görülmüştür. Dolayısıyla anketin güvenilir bir anket olduğu söylenebilir Hipotez Testleri Hipotez testleri kapsamında katılımcıların Demografik özelliklerin kişilerin kredi kartı tutumu ve finansal okuryazarlığı üzerindeki etkileri açısından farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Bu amaçla demografik özelliklerin öğrencilerin girişimcilik eğilimleri üzerindeki etkilerini araştırmak için literatürde Student in t-testi olarak bilinen test ve tek yönlü varyans analizleri (ANOVA) uygulanmıştır. Student'ın t-testi verilen iki değişik grup sayısal verinin birbirinden anlamlı olarak farklılık gösterip göstermemesini test etmek için kullanılabilir. Eğer test istatistiği içinde bulunan ölçek parametresi faktörünün değeri bilinmiyorsa ve bu faktör veriye dayayan bir kestirim ile ifade edilmekte test istatistiği bir Student'ın t-dağılımı gösterdiği varsayılarak analizler uygulanır (Zimmerman,1997). 468 Tablo 1. Cinsiyete Göre Faktör Ortalamaları Faktörler Cinsiyet N Ortalama Std. Sapma Finansal Okur Yazarlık Kadın 76 2,82 0,44 Erkek 45 2,91 0,45 Kadın 76 3,80 0,47 Erkek 45 3,87 0,66 Tablo 2. Cinsiyete Göre t-testi Sonuçları Faktörler Levene Testi F hesap P. t hesap S.d. P. 0,176 0,675-1, ,273

9 Finansal Okur Yazarlık 4,461 0,037-0,634 70,593 0,528 F hesap: Levenevaryans homojenliği test istatistiği, P.: İlgili test istatistiğine ait olasılık değeri, t hesap: bağımsız örneklem t-testi istatistiği, S.d.: Serbestlik derecesi Tablo.4 incelendiğinde; H 0: μ 1 = μ 2 şeklinde cinsiyetin kredi kartı tutumu üzerinde etkili olmadığını iddia eden sıfır hipotezinin, %95 güvenilirlikle kabul edildiği görülmektedir (0,273>p (0,05)). Dolayısıyla cinsiyetin bireylerin kredi kartı tutumları üzerinde etkili olmadığı söz konusu tablodan çıkarılabilir. Yine cinsiyetin finansal okuryazarlık üzerinde etkili olmadığını iddia eden hipotezin de kabul edildiği görülmektedir (0,528> p(0,05)). Tablo 3. Yaş Gruplarına Göre Varyans Analizi Sonuçları Faktörler Yaş Grupları N Ortalama Std Sapma F p Yaş 67 2,845 0, Yaş 50 2,888 0,502 0,828 0,44 25 Yaş ve Üstü 4 2,594 0, Yaş 67 3,740 0,558 Finansal Okur Yazarlık Yaş 50 3,967 0,521 2,856 0, Yaş ve Üstü 4 3,611 0,467 H 0: μ 1 = μ 2...μ n şeklinde yaş gruplarının kredi kartı tutumuna ilişkin ortalamalarının istatistiksel olarak önemsiz olduğunu iddia eden sıfır hipotezinin ilgili faktör açısından %95 güvenilirlikle kabul edildiği görülmektedir (0,44>p(0,05)). Benzer şekilde yaş grupları açısından finansal okuryazarlık algısının değişkenlik gösterip göstermediğini test eden varyans analizi sonucuna göre, yaşın finansal okuryazarlık üzerinde de etkili olmadığı görülmektedir (0,061>p(0,05)). Buna göre, yaşın kredi kartı tutumu ve finansal okuryazarlık faktörleri üzerinde etkili olmadığı söylenebilir. Öğretim türünün bireylerin kredi kartı tutumu ve finansal okuryazarlık faktörleri üzerinde etkili olup olmadığını araştıran bağımsız örneklem t-testi sonuçları aşağıda verilmiştir. Tablo 4. Öğretim Türüne Göre Faktör Ortalamaları Faktörler Öğretim Türü N Ortalama Std Sapma Finansal Okur Yazarlık Normal Öğretim 105 2,839 0,441 İkinci Öğretim 16 2,957 0,490 Normal Öğretim 105 3,795 0,545 İkinci Öğretim 16 4,056 0,543 Tablo 5. Öğretim Türüne Göre t-testi Sonuçları

10 Faktörler Levene Testi F hesap P. t hesap S.d. P. 0,093 0,761-0, ,326 Finansal Okur Yazarlık 0,216 0,643-1, ,077 Tablo 7 incelendiğinde, gerek kredi kartı tutumu gerekse finansal okuryazarlık faktörünün öğretim türünden etkilenmedikleri görülmektedir. Katılımcıların okudukları bölüme göre kredi kartı tutumları ve finansal okuryazarlık algıları arasında farklılık olup olmadığını ölçen tek yönlü varyans analizi sonuçları aşağıda verilmiştir. Tablo 6. Bölüme Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Faktörler Bölüm N Ortalama Std Sapma F p Büro Hizmetleri ve Sekreterlik 70 2,904 0,475 Medya ve İletişim 20 2,788 0,344 İnsan Kaynakları Yönetimi 31 2,786 0,440 1,006 0, Finansal Yazarlık Okur Büro Hizmetleri ve Sekreterlik 70 3,808 0,595 Medya ve İletişim 20 3,778 0,522 İnsan Kaynakları Yönetimi 31 3,910 0,458 0,474 0,623 Tablo 8 incelendiğinde, katılımcıların okudukları bölüme kredi kartı tutumlarının ortalamaları arasındaki farkın önemsiz olduğunu iddia eden H 0: μ 1 = μ 2...μ n hipotezinin %95 güvenilirlikle reddedilemeyeceği görülmektedir (0,369>p(0,05)). Benzer şekilde katılımcıların okudukları bölümler açısından finansal okuryazarlık algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (0,623>p(0,05)). Aylık gelir durumuna göre kredi kartı tutumu ve finansal okuryazarlık faktörleri için yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçları aşağıda verilmiştir. Tablo 7. Aylık Gelir Durumuna Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Faktörler Aylık Gelir (TL) N Ortalama Std Sapma F p 500 TL'den az 36 2,745 0, TL 44 2,926 0, TL 21 3,006 0, TL 18 2,774 0,364 2,232 0,07

11 2501 TL ve üzeri 2 2,375 0, TL'den az 36 3,803 0,616 Finansal Okur Yazarlık TL 44 3,899 0, TL 21 3,820 0, TL 18 3,772 0, TL ve üzeri 2 3,389 0,393 0,562 0,69 Tablo 9 incelendiğinde gelir durumunun kişilerin kredi kartı tutumu ve finansal okuryazarlık algıları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark yaratacak kadar etkili olmadığı görülmektedir. Katılımcıların sahip oldukları kredi kartı sayısının kredi kartı tutumları ve finansal okuryazarlık algıları üzerindeki etkisinin araştıran tek yönlü varyans analizi sonuçları aşağıda verilmiştir. Tablo 8. Kredi Sayısına Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Faktörler Kart Sayısı N Ortalama Std Sapma F p ,809 0, ,074 0,373 2,915 0,037* ,438 0,088 Finansal Okur Yazarlık ,822 0, ,854 0, ,111 0,786 0,269 0,847 Tablo 10 incelendiğinde, katılımcıların sahip oldukları kredi sayısına göre kredi kartı tutumlarının ortalamaları arasındaki farkın önemsiz olduğunu iddia eden H 0: μ 1 = μ 2...μ nhipotezinin %95 güvenilirlikle reddedileceği görülmektedir (0,037<p(0,05)). Buna göre, sahip olunan kredi kartı sayısının kişilerin kredi kartı tutumları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar oluşturduğu söylenebilir. Ancak katılımcıların sahip oldukları kredi kartı sayısının finansal okuryazarlık algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (0,847>p(0,05)). Kişilerin aylık kredi kartı harcamalarının ilgili faktörler üzerindeki etkisini araştıran tek yönlü varyans analizi sonuçları aşağıda verilmiştir. Tablo 9. Aylık Kredi Kartı Harcamasına Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Faktörler Aylık Harcama N Ortalama Std Sapma F p Kredi Tutumu Kartı 200 TL'den az 36 2,691 0, TL 51 2,913 0,470 1,659 0,15

12 TL 23 2,962 0, TL 5 3,013 0, TL 3 2,688 0, TL ve üzeri 3 2,896 0, TL'den az 36 3,867 0, TL 51 3,882 0,522 Finansal Yazarlık Okur TL 23 3,754 0, TL 5 3,667 0,437 0,787 0, TL 3 3,333 0, TL ve üzeri 3 3,815 0,788 Tablo 11 incelendiğinde, katılımcıların aylık kredi kartı harcamalarına göre kredi kartı tutumlarının ortalamaları arasındaki farkın önemsiz olduğunu iddia eden H 0: μ 1 = μ 2...μ n hipotezinin %95 güvenilirlikle reddedilememeği görülmektedir (0,15>p(0,05)). Buna göre, kişilerin kredi kartı harcama tutarlarının kredi kartı tutumları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar oluşturmadığı söylenebilir. Benzer şekilde finansal okuryazarlık açısından da harcama tutarının istatistiksel olarak anlamlı bir etki yaratmadığı görülmektedir (0,561>p(0,05)). 472 Kişilerin kredi kartlarıyla yapmış oldukları ağırlıklı harcama kalemlerine göre kredi kartı tutumları ve finansal okuryazarlık algıları arasındaki farklılıkları araştıran tek yönlü varyans analizi sonuçları aşağıda verilmiştir. Tablo 10. Harcama Türüne Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Faktörler Harcama Kalemi N Ortalama Std Sapma F p Özel harcamalar (aksesuar, kozmetik, benzin vb.) 23 2,978 0,432 Kredi Kartı Tutumu Finansal Okur Yazarlık Yemek Giderleri 23 2,932 0,339 Market alışverişleri, fatura (elektrik, telefon, vb.) giderleri 55 2,781 0,511 Eğlence, tatil masrafları 2 3,094 0,398 Giyim masrafları 11 2,756 0,436 Diğer 7 2,875 0,190 Özel harcamalar (aksesuar, kozmetik, benzin vb.) 23 3,676 0,478 Yemek Giderleri 23 3,696 0,688 Market alışverişleri, fatura 55 3,935 0,518 0,848 0,536 1,029 0,41

13 (elektrik, telefon, vb.) giderleri Eğlence, tatil masrafları 2 3,778 1,257 Giyim masrafları 11 3,970 0,487 Diğer 7 3,722 0,312 Tablo 12 incelendiğinde kişilerin kredi kartıyla daha çok tercih ettikleri harcama türünün kredi kartı tutumu ve finansal okuryazarlık faktörleri üzerinde etkili olmadığı görülmektedir. Kişilerin anne ve babasının eğitim durumunun söz konusu faktörler üzerindeki etkisini araştıran tek yönlü varyans analizi sonuçları aşağıda verilmiştir. Tablo 11. Ebeveyn Eğitim Durumuna Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Faktörler Eğitim Durumu N Ortalama Std Sapma F p Anne Kredi Tutumu Finansal Yazarlık Kartı Okur İlkokul 91 2,82 0,44 Ortaokul 23 2,85 0,38 Lise 7 3,34 0,56 İlkokul 91 3,81 0,58 Ortaokul 23 3,89 0,39 Lise 7 3,89 0,74 2,76 0,045* 0,218 0, İlkokul 60 2,81 0,44 Kredi Tutumu Kartı Ortaokul 38 2,83 0,35 Lise 16 3,04 0,58 Ön Lisans 3 2,46 0,51 2,493 0,035* Baba Lisans 4 3,21 0,04 İlkokul 60 3,88 0,53 Finansal Yazarlık Okur Ortaokul 38 3,83 0,39 Lise 16 3,82 0,61 Ön Lisans 3 2,81 1,14 3,732 0,004* Lisans 4 3,44 0,59 Tablo 13 incelendiğinde, kişilerin anne eğitim düzeylerinin kredi kartı tutumları üzerinde etkili oldukları görülmektedir (0,045<p(0,05)). Kişilerinin babalarının eğitim düzeylerinin ise hem kredi kartı tutumları (0,035<p(0,05)) hem de finansal okuryazarlık (0,004<p(0,05)) üzerinde etkili olduğu görülmektedir.

14 Katılımcıların ebeveyn mesleklerinin ilgili faktörler üzerindeki etkisini araştıran tek yönlü varyans analizi sonuçları aşağıda verilmiştir. Tablo 12. Ebeveyn Mesleklerine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Faktörler Meslek N Ortalama Std Sapma F p Serbest Meslek 8 2,961 0,604 Kamu Çalışanı 3 3,083 0,477 Özel Sektör Çalışanı 7 2,875 0,231 Çiftçi 3 2,813 0,108 0,292 0,917 Çalışmıyor 79 2,832 0,426 Anne Diğer 21 2,866 0,558 Serbest Meslek 8 4,028 0,636 Kamu Çalışanı 3 3,482 0,723 Finansal Yazarlık Okur Özel Sektör Çalışanı 7 3,794 0,260 Çiftçi 3 4,000 0,882 0,512 0, Çalışmıyor 79 3,826 0,477 Diğer 21 3,804 0,769 Serbest Meslek 32 2,857 0,425 Kamu Çalışanı 8 3,063 0,412 Özel Sektör Çalışanı 15 2,900 0,303 Emekli 25 2,833 0,534 0,532 0,783 Çiftçi 23 2,750 0,456 Baba Çalışmıyor 2 2,875 1,237 Diğer 16 2,883 0,396 Serbest Meslek 32 3,892 0,568 Kamu Çalışanı 8 3,444 0,992 Finansal Yazarlık Okur Özel Sektör Çalışanı 15 3,719 0,385 0,947 0,464 Emekli 25 3,862 0,511 Çiftçi 23 3,850 0,531

15 Çalışmıyor 2 3,722 0,236 Diğer 16 3,931 0,446 Tablo.14 incelendiğinde ebeveyn mesleklerinin kişilerin kredi kartı tutumları ve finansal okuryazarlık algıları üzerinde etkili olmadığı görülmektedir. Son olarak katılımcıların ailelerinin ikamet yerlerinin kredi kartı tutumu ve finansal okuryazarlık algıları üzerine etkisini araştıran tek yönlü varyans analizi sonuçları aşağıda verilmiştir. Tablo 13. Ailenin İkamet Yerine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları Faktör Aile İkamet Merkezi N Ortalama Std Sapma F p Köy 52 2,804 0,471 İlçe 30 2,973 0,444 1,45 0,239 İl 39 2,830 0,410 Finansal Okur Yazarlık Köy 52 3,778 0,597 İlçe 30 3,919 0,475 İl 39 3,829 0,541 0,62 0, Tablo 15 incelendiğinde, katılımcıların ailelerinin ikamet yerlerine göre kredi kartı tutumlarının ortalamaları arasındaki farkın önemsiz olduğunu iddia eden H 0: μ 1 = μ 2...μ n hipotezinin %95 güvenilirlikle reddedilememeği görülmektedir (0,239>p(0,05)). Buna göre, kişilerin kredi kartı harcama tutarlarının kredi kartı tutumları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar oluşturmadığı söylenebilir. Benzer şekilde finansal okuryazarlık açısından da ailenin ikamet yerinin istatistiksel olarak anlamlı bir etki yaratmadığı görülmektedir (0,54>p(0,05)). SONUÇ Bu araştırmada Kastamonu Üniversitesi Devrekâni Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin demografik faktörler yönünden finansal okuryazarlık ile kredi kartı tutumları ilişkisinin farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Belirtilen amaçla gerçekleştirilen araştırmanın, finansal okuryazarlık konusunda üniversite öğrencilerinin almış oldukları finansal okuryazarlık eğitiminin finansal kararlarında kullanmalarında etkilerinin ortaya konulması açısından önem arz etmektedir. Finansal okuryazarlık, bireylerin tüketim alışkanlıklarında, finansal kaynakların etkin olarak kullanmalarında bireylere yol gösteren bir rehberdir. Bu doğrultuda üniversite öğrencileri hem sahip olduğu sınırlı kaynaklarını etkin kullanmaları hem de gelecekte toplumun gelişmesine katkı sağlayacak birer ebeveyn, girişimci, yönetici veya işgören olarak finansal kararlarını sağlıklı olarak almaları açısından finansal okuryazarlığın önemini kavrayarak hayata atılmaları gerekmektedir. Kredi kartı kullanımı günümüzde artarak devam etmektedir. Faydalı bir finansman aracı olan kredi kartı etkili ve yerinde kullanıldığı sürece bireylere fayda sağlayabilir. Kredi kartı kullanımında etkinlikten uzaklaşan bireyler elde edecekleri faydadan çok birçok zararla karşılaşacak-

16 lardır. Kredi kartı kullanımıyla ilgili olarak elde edilecek olan fayda, kredi kartının kullanım amacı, sahip olunan gelir düzeyi, eğitim, bireyin sahip olduğu sosyal çevre ve en önemlisi finansal okuryazarlık bilgisidir. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde; Cinsiyetin, yaşın, sahip olunan öğrenim türünün ve gelirin finansal okuryazarlık ve kredi kartı tutumu faktörleri üzerinde etkili olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca sahip olunan kredi kartı sayısının kişilerin kredi kartı tutumları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar oluşturduğu buna karşın katılımcıların sahip oldukları kredi kartı sayısının finansal okuryazarlık algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir. Katılımcıların Babalarının eğitim düzeyinin hem kredi kartı tutumları hem de finansal okuryazarlık üzerinde etkili olduğu; Annenin eğitim düzeyinin sadece kredi kartı tutumları üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Gelecekte yapılacak olan çalışmalara kaynak sağlayabileceği düşünülen bu çalışmada örneklemin geliştirilerek araştırmanın farklı bölümlerle de yapılarak alan yazınına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. KAYNAKLAR Ahmetoğulları, Kayhan; Parmaksız, Hatice, (2017), Finansal İyilik Halinin Finansal Okuryazarlık Ve yla İlişkisi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:5, Sayı: 48, Haziran 2017, s Barış, Serap,(2016), Finansal Okuryazarlık Ve Bütçeleme Davranışı: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, TESAM Akademi Dergisi, 3 (2), Temmuz 2016, s Başarır, Çağatay; Sarıhan, A. Yusuf, ( 2017), Üniversite Öğrencilerinin Finansal 476 Okuryazarlıklarının Belirlenmesi: Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Örneği,Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 15, Sayı: Ek Sayı 1,Aralık 2017, s Carey, Lou, (2001), Measuring and evaluating school learning. Allyn& Bacon. Cronbach, Lee. J. (1951), Coefficient alpha and the internal structure of tests, psychometrika, 16(3), s Demir, Gülperi; Cihangir, Mehmet; Şak, Nazan, (2017), Demografik Özelliklerin Finansal Okuryazarlık Üzerine Etkisinin Multinominal Logit Model İle İncelenmesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 25, Mart 2016, s Doğanay Payziner, Pınar, (2017), Finansal Okuryazarlığa İlişkin Tutum Ve Davranışların Belirlenmesi: Sağlık Yönetimi Bölümü, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 58, Kasım 2017, s Girginer, Nuray; Erken Ç., Arzum; Uçkun, Nurulah, (2008), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinin Kredi Kartı Kullanımlarına Yönelik Bir Araştırma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:8, Sayı: 1, 2008, s Gökçen, Gürbüz; Kaya, Feridun, (2009), Bireysel Müşterilerin Kredi Kartı Tercihlerine Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi, Bankacılar Dergisi, Sayı 70, s Gutnu, M. Murat; Cihangir, Mehmet, ( 2015), Finansal Okuryazarlık: Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Personeli Üzerinde Bir Araştırma, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 10, Mart 2015, s

17 Güler, Emine; Tunahan, Hakan, (2017), Finansal Okuryazarlık: Hane halkı Üzerine Bir Araştırma, İşletme Bilimi Dergisi (JOBS), 2017; 5(3): Gümüş, U. Tolga; Dağdelen, Tarık, (2017), Finansal Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesi ve Aydın İlindeki Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Üzerine Bir Uygulama, Researcher: SocialScienceStudies, Cilt: 5, Sayı: 10, 2017, s Karamustafa, Kurtuluş; Biçkes, D.Mehmet. (2003). "Kredi Kartı Sahip Ve Kullanıcılarının Kredi Kartı Kullanımlarını Değerlendirmeye Yönelik Bir Araştırma: Nevşehir Örneği", Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), s Kılıç, Yunus; Ata, H. Ali; Seyrek, İbrahim H.,(2015), Finansal Okuryazarlık: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma, Muhasebe ve Finansman dergisi, Nisan 2015, s Mahdzan, N. Shahnaz.;Tabiani, Saleh. (2013). TheImpact of Financial Literacy on Individual Saving: an Exploratory Study in themalaysian Context Transformations in Business &Economics, Vol. 12, No 1(28), pp Öztürk, Elvan; Demir, Yusuf, (2015), Finansal Okuryazarlık ve Para Yönetimi: Süleyman Demirel Üniversitesi Akademik Personel Üzerine Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman dergisi, Ekim 2015, s Seyrek, İ. Halil; Gül, Meryem, (2017), Finansal Okuryazarlık Ve Girişimcilik Niyeti: Üniversite, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, Mayıs 2017, s Şamiloğlu, Famil; Kahraman, Y. Emre; Bağcı, Haşim,(2016), Finansal Okuryazarlık Araştırması: Erciyes Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Uygulama, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı, s Ünal, Orhan; Torun, Salih; Yavuz, Emine; Ediş, Sibel, (2016) İlköğretim Bölümü Öğretmen Adaylarının Finansal Okuryazarlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Electronic Turkish Studies. Spring 2016, Vol. 11, Issue 9, p p. Yıldız C.,Filiz, (2018), Üniversite Öğrencilerinin Finansal Okuryazarlık Durumunu Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Örneği, Muhasebe ve Finansman Dergisi,Sayı:77,Ocak 2018, s Zimmerman, Dean, W. (1997), Teacher scorner: A note on interpretation of the paired-samples t test, Journal of Educational and Behavioral Statistics, 22(3), s