Cam fırınlarında rejeneratör veya reküperatörleri C'ta terkeden ba

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Cam fırınlarında rejeneratör veya reküperatörleri C'ta terkeden ba"

Ebru Kiraz
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 116 ATIK ISI KAZANLARINDA ÜRETİM SÜRESİNİN ARTIRILMASI Selçuk DEMİRKIRAN Çayırova Cam Sanay A.Ş. ÖZET Baca gazlarının taşıdığı enerjnn buhar üretmnde kul lanılmasını sağlayan atık ısı kazanlarının, zaman çnde, ısı transfer yüzeylernde oluşan brkntler neden le üretm kapastes düşmekte, brkntnn gaz geçş ara lıklarını tamamen kapatması durumunda kazan temzlenmek üzere, devre dışı bırakılmaktadır. Şrketmzde gelştrlen br mekank sıyırıcı le, kazan devrede ken, krlenmenn en yoğun olduğu bölgenn sürekl temzlenmes olanağı yaratılmıştır. Böylece kazanın devrede tutulma süres uzatılarak, duruşlar sırasındak üretm ka yıpları azaltılmış, ayrıca kazanın devrede bulunduğu şre çnde üretm kapastesnn düşmes en aza ndrlmştr. Ouman borulu atık ısı kazanı tasarımında yapılan br değ şklk le, kazan devrede ken ve stenen her an ısı trans fer yüzeylernn temzleneblmes olanağı yaratılmıştır. Böylece kazan boruları sürekl temz tutularak, buhar üre tmnn azalması ve boru çlernn tıkanması neden le ka zanın devre dışı kalması önlenmştr. GİRİŞ Cam fırınlarında rejeneratör veya reküperatörler C'ta terkeden ba ca gazları, halen öneml mktarda enerj çermektedr. Baca gazlarının taşı dığı bu enerj, baca kanalı üzerne yerleştrlen atık ısı kazanları yoluyla, buhar üretmnde kullanılmaktadır (Şekl 1). Atık ısı kazanları, rejeneratör veya reküperatör le baca arasındak gaz ka nal üzerne yerleştrlr. Kazana C'ta ulaşan gaz, buhar üretmn

2 117 rt REJ, FIRIN.1 REJ. 1400'C J r550t 4501 İL ATIK ISI KAZANI İJ Şekl 1: Atık ısı kazanı yerleşm planı. 200tl Ur FAN. sağladıktan sonra ^200 C'ta kazanı terkeder ve fanlar vasıtası le bacaya atılır. Kuruluşumuzda I ve 3 no'lu fırınlarımızda atık ısı kazanları uygulanmıştır. 1 no'lu fırın atık ısı kazanı su borulu olup, saatte 4.0 ton, 3 no'lu fırın atık ısı kazanı se duman borulu olup, saatte 1.2 ton, 8 Atü basınçta doy gun buhar üretmektedr. 1 no'lu fırın atık ısı kazanı 1983 yılından ber üre tme devam etmektedr. 3 no'lu fırın atık ısı kazanı se yendr ve Ekm ayında devreye alınmış olup, 2 aydır üretm yapmaktadır. 1 nomu fırın atık ısı kazanının yıllık buhar üretm ton, 3 no'lu fırı nın İse IIOOO ton'dur. Atık ısı kazanlarında üretlmekte olan toplam ton/yıl buharın, fuel-ol kullanan kazanlarda elde edlmes durumunda, yılda 3500 ton fuel-ol harcanması ve karşılığında 350 M TL ödenmes gerekecek tr. Sağlanan tasarrufun büyük olması, atık ısı kazanları çn yapılan yatırım ların çok kısa sürede ger ödenmesn sağlamaktadır. Atık ısı kazanı şletmeclğnde en öneml sorun, kazan borularının gaz tara-

3 118 raflarında oluşan brkntlerdr. Brknt, ısı transfern azaltmakta ve bu na bağlı olarak buhar üretm gttkçe azalmaktadır. Brkntlern gaz ge çş aralıklarını tamamen kapaması durumunda se kazan devreden çıkarıl makta ve temzlenmektedr. Temzlk süresnce, baca gazları drekt olarak bacaya verlmekledr. KAZAN KİRLENMESİ VE NEDENLERİ Fırını lerkeden baca gazları çnde, yakıtın yanması ve cam harmanının ermes sırasında oluşan gazlar bulunmaktadır. Bleşmnde kükürt (S) bulu nan yakıtların yanması le oluşan kükürt trokst (SO^), baca gazlarına har mandan karışan sodyum sülfat (Na^SO^) le brleşerek sodyum lyo sülfat (Na2S20^) oluşturmaktadır. Ortamda su buharı bulunması durumunda se sodyum b sülfat (NaHSO^) oluşmaktadır. Daha sonra sodyum sülfat, sod yum tyo sülfat ve sodyum b sülfat brleşerek, ötektk br bleşk oluştur maktadırlar. Boru yüzeylernde oluşan bu bleşk, son derece yapışkan ve serttr. Böyle br krllğn, boru yüzeylernden temzlenerek uzaklaştırılma sı se oldukça zordur. Bu tür krlenmenn önleneblmes amacıyla, baca ga zına toz halde MgO lave edlmektedr. MgO laves le SO^'ün MgSO^ şekln de brknt vermes sağlanmaktadır. Oluşan MgSO^ se kuru ve gevrek br yapıya sahp olup, boru yüzeylernden temzlenmes oldukça kolaydır. İsı transfer yüzeyler üzernde oluşan MgSO^ şeklndek brknt, üretm sı rasında kazan gövdesndek kurum üfleycler vasıtası le temzlenmekledr. Ancak, özellkle kurum üfleyclern etk sahası dışında kalan bölgelerde, brknt gttkçe artmakta ve buna bağlı olarak ısı transfer yavaşlayarak buhar üretm düşmektedr. Brkntnn gaz geçş aıalıklarını tamamen ka patması durumunda se kazanın devreden çıkarılması ve temzlenmes gerekmeked r. Temzlk sırasında yapılan gözlemlerde, krlenmenn en yoğun olduğu bölge nn, baca gazlarının kazana grş bölges olduğu saptanmıştır. Bu bölgede bulunan boruların araları tamamen kapanmakla ve gaz geçşne mkan kal madığından, ka?l.-n devreden çıkarılmaktadır (Şekl 2).

4 - 119 E mtu y ) > JSHOa uflfyc -^ ICav^xM\ ^cycı r/ PTT! n f. V.\J t '.1.. * ' I 7^ r-z n-.'m'n r?"»>'. -*.* t sum ~ j«ı =JI«~ 4ttt Şekl 2: Su borulu atık ısı kazanı. Kazanın temzlğ, 1 no'lu fırın atık ısı kazanı çn, 3 gün sürmektedr. Ka zanın temz olarak devreye alınması le krlenme nedenyle devreden çıkarıl ması arasındak süre se 30 gün olmaktadır. ÇALIŞMA SÜRESİNİN UZATILMASI Su borulu atık ısı kazanında krlenmenn en yoğun olduğu bölge olan, gaz grş tarafındak borular arasının, üretm sırasında temzleneblmes amacıy la mekank br sıyırıcı gelştrlmştr (Şekl 3). Sıyıncı, üretm sırasında, belrl peıyotlarla çalıştırılmakta ve kazanın gaz grş tarafını kapatan brkntler kazınarak, kazanın alt tarafındak boşaltma kapaklarından alınmaktadır. Sıyırıcı kullanılmadan öncek dönemde, kazanın devreye alınması le, krlen me ve tıkanma sonucu devr;_den çıkarılması arasındak süre yaklaşık 30 gün olmakta ve bu süre çnde saatlk üretm mktarı Şekl 4'dek gb azalmaktadır.

5 - 120 Üst d BvUar Ica-zanı f. Ocak gaz ^ı'n'şı Gaz a&gîşı <y=q KU ÛO 5eç.ş. < I (» Mctofllt sıyırıcj ^ n nf UJ J j "n Z) 0 < I u At Şekl 3: Mekank sıyırıcı, ; X. I ^ ORTALAMA r-rra-^r: rfl Şekl ^ı, ^ a -r :~t: t] HF!-_ : j rr". _. - n- T T 9 10 (( İl a la 'y İt '7 Tr I» o aı üu 2L jffaıyzt Mjeîı û'a n'm -SÛ'RESf C(3un) ü Symemn kullanılmaya başlanmasından sonrak dönemde se üretm süres 45 güne çıkmıştır ve bu süre çnde saatlk üretm mktarının değşmes Şekl 5'de görüldüğü gb olmuştur. Şekllern karşılaştırılması le görülebleceğ gb, kazanın çalışma süres 45 güne çıkarken, bu dönem çnde ortalama saattk üretm yne 4.0 ton olmak tadır.

6 121 -I t' <,l^±: UH -Hr-.'" ı'.r-; LXU -n -; ' I ^ --İ- Ll 1^..._... _:u.ı.. r- --'. frrıf-,- ;...,..r4_ ^İr: -1-1't ı, - s s j.lj- E r^ l:^ ai rl - _u ORThLAMrt ^ Ot^ 1-t- S"._ J 4,- ıp -r-lt - -I'- 1-"' M-r-f I t 3 < t 7 r 3 10 II u.1 (,I1 <kl> ıjı»»»ntsa:ı UITüU bm n «* «r nm ımf İÂUFrM SÜR 3l ^ĞÜn) Şekl 5. Uygulama sonucu olarak çalışma süresnn 30 günden 45 güne çıkarılması kazanın temzlk çn, duruş sayısını yılda ll'den, 8'e düşürmüştür. Böylece, her temzlk çn 3 gün devre dışı kalan kazanın, yıl çnde 9 gün daha faz la üretm yapması sağlanmıştır. 9 günlük fazla üretm 864 ton buhar olup, bunun fuel-ol eşdeğer 70 ton'dur ve parasal değer se 7.5 M Tl/yıl ol maktadır. Bunun yanı sıra, kazanın temzlenmes çn harcanan şçlkte ve kazanın temzlk sonrası devreye alınışında lk ısıtma çn kullanılan mj^rn mktarında % 27 oranında br azalma sağlanmıştır. rr 'JİO ^ :< Vf Şekl 6: 3 no'iu fırın duman borulu atık ısı kazanı

7 122 3 no lu fırın atık ısı kazanı se (Şekl 6) ısı transfer yüzeyler üretm sı rasında stenen her an temzleneblecek ve kazan krlenmes neden le dev reden çıkarılmayacak şeklde tasarımlanmıştır. Baca gazlarının kazandan çıkış tarafındak ayna karşısında bulunan yekpare saç yerne elle sökülüp takılablecek küçük döküm kapaklar yerleştrlmş tr. Her kapağın karşısında 6 boru bulunmaktadır. Kazan devrede ken; bu ka paklar sırası le açılmakta ve buradan çer sokulan br fırça le boruların ç yüzeyler temzlenmektedr (Şekl 7). GAZ GİRİŞİ GAZ ÇIKIŞI FIRÇA Şekl 7: Duman borulu kazanın temzlğ. Böyîfce kazan borulannın gaz tarafı sürekl temz tutularak, krlenme nede nyle buhar üretmnn azalması ve boru çlernn tıkanması sonucu kazanın devreden çıkarılması önlenmştr.

Benzer belgeler

LAMBALAR BÖLÜM X 6. X MODEL SORU 1 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER. K anahtarı açık iken: Z ve T lambaları yanar. X ve Y lambaları = 2 dir.

LAMBALAR BÖLÜM X 6. X MODEL SORU 1 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER. K anahtarı açık iken: Z ve T lambaları yanar. X ve Y lambaları = 2 dir. ÖÜ 0 ODE SOU 1 DE SOUN ÇÖÜE anahtarı açık ken: ve lambaları yanar. ve lambaları yanmaz. N 1 = dr. 1. 3 1 4 5 6 al nız lam ba sı nın yan ma sı çn 4 ve 6 no lu anah tar lar ka pa tıl ma lı dır. CE VP. U