BETON KULLANIM ALANLARI

Transkript

1 BETON

2 BETON KULLANIM ALANLARI Yaşad adığımız z evler, çalıştığımız z işi yerleri, eğitim e gördüğümüz z okullar, spor yaptığı ığımız z tesisler, Arabalarımızı park ettiğimiz imiz park tesisleri, Đçme suyunun, atık k suların n depolandığı tanklar ve bu suların n taşı şındığı borular betondan yapılmaktad lmaktadır. Enerji üretimi için i in kurulan barajlar, atam reaktörleri, rleri, enerji nakil direklerinde yine beton kullanılmaktad lmaktadır. Kaldırımlarda, karayollarında, limanlarda, hava alanlarında nda beton kullanılmaktad lmaktadır.

3 Beton nedir? Beton en yaygın n inşaat malzemelerinden biridir. Beton, değişik ik boyutlardaki agrega adı verilen kum, çakıl, mıcır m r gibi taneli mineral malzemenin, onları yapış ıştıran çimento ve su ile karış ıştırılması sonucu zamanla sertleşip dayanım m kazanmasıyla elde edilen kompozit bir yapı malzemesidir. Beton, içerisinde i donatı bulunması halinde betonarme adını alır.

4 Beton bileşimi imi Çimento Su Đnce agrega Kaba agrega. Karışı ışım

5 Beton bileşimi imi AGREGALAR;% oluşturmakla beraber bağlay layıcılığıığı yoktur.dolgu malzemesidir.kum iri agregalar arasını doldurarak kompasiteyi arttırır. r. ÇĐMENTOLAR;kum ve iri taneleri birbirine bağlar. SU;Çimentonun diğer bileşimlerle imlerle hidratasyon sağlayabilmesi ve agregaların ıslatılması için in karışı ışıma katılır.

6 Betonda aranan özellikler 1.) Beton taze halde iken işlenebilir i olmalıdır. Taze beton kolay karış ıştırılmalı,, kolay yerleştirilmeli, karışı ışırken, taşı şınırken ve yerleştirilirken ayrış ışmamalı ve homojenliğini ini kaybetmemelidir. 2.) Sertleşmi miş beton, dışd etkilere karşı dayanıkl klı olmalıdır. Hava, su veya kimyasal etkiler nedeniyle oluşabilecek reaksiyonlara karşı betonun direnç göstermesi gerekir. 3.) Đstenilen özelliklere sahip olacak betonun maliyeti minimum düzeyde d olmalıdır.

7 Avantajları Đşlenebilme özelliği fazladır(istenilen kalıba hazırlanan beton kolayca karış ıştırılır, r, taşı şınır r ve yerleştirilir, tirilir,üzeri düzeltilir) d Dayanımı fazladır. Ekonomiktir Çevreye karşı dayanıkl klıdır. Ateşe e dayanıkl klıdır Yapımında çok fazla enerji kullanılmaz lmaz Fabrikada üretilen beton elemanlar da kullanılabilmektedir. labilmektedir. (ön n yapıml mlı beton)

8 Dezavavantajları Çekme dayanımı düşüktür.bu yüzden y çekme bölgelerinde çelik donatı kullanılır. Düşük k düktilitesi d vardır. r. Çarpmaya karşı toklukları diğer malzemelere karşı düşüktür. Hacim değişimi. imi. Taze betonlarda hacim değişimi imi gözlenir. Yol, hava alanı vb gibi uygulama dökerken d betonlar ano adı verilen genleşme derzleri bırakılarak dökülür. d Dayanım m /ağı ğırlık değerleri erleri diğer (metal) gibi malzemelere göre g daha kötüdür. k Üzerine gelen yükleri karşı şılayacakları boyutlar diğer malzeme boyutlarına göre g fazla çıkmaktadır.

9 TAZE VE SERTLEŞMĐŞ BETON TAZE BETON; Betonun plastikliğini ini koruduğu u (şekil( değiştirme özelliğini ini kaybetme ) ana kadar ki halidir. SERTLEŞMĐŞ BETON; Betonun katıla laşma anından ndan sonraki durumudur.

10 TAZE BETON ÖZELLĐKLERĐ Taze betonun performansını belirleyen özellikler şöyle sıralanabilirs Đşlenebilirlik Kıvam Ayrış ışma Kusma (terleme) Priz süresis Birim ağıa ğırlık Homojenlik

11 ĐŞLENEB LENEBĐLĐRLĐK Kompasitesi ve dayanımı yüksek olacak şekilde hazırlanm rlanmış taze beton, karış ıştırıldıktan sonra kalıba kadar taşı şınır. Kalıbın n içine i ine dökülen d beton, vibratör r ve benzeri aletler kullanılarak larak sıkışs ıştırılır. r. Bu işlemler sonucunda, taze betonun homojenliğini, ini, kompasitesini ve dolayısıyla yla dayanımını kaybetmemesi istenir. Ayrıca kalıplar pları,, kolaylıkla kla yayılarak en az boşluk bırakacak şekilde doldurması gerekir. Betonun bu özelliklerine işlenebilirlik i adı verilir.

12 Đşlenebilirli lenebilirliğe e etki eden faktörler Çimento miktarı Çimento özsellikleri Karma suyu miktarı Agrega dağı ğılımı,, en büyük b k agrega boyutu Đnce agrega miktarı,, tane dağı ğılım m oranı, Agreganın n tane şekli, Puzolanlar Katkı malzemeleri Sıcaklık Süre

13 Đşlenebilirli lenebilirliğe e etki eden faktörler Çimento miktarı; Çok az olduğu u zaman betonun karılabilmesi, ayrış ışma olmadan yerleşebilmesi, ebilmesi, sıkıştırılabilmesi, ve yüzeyinin y istenilen şekilde düzeltilebilmesi kolay olmamaktadır. r.çok fazla kullanıld ldığında karma, yerleştirme işlemleri i kolay olmakta fakat beton yüzeyi y yapış ışmadan dolayı zor düzlenebilmektedir. Çimento özellikleri; Đnceliği i yüksek y olan çimento ile yapılan betonlar daha çabuk kohezyon göstermektedir. Katıla laşmada daha kısa k sürede s olmaktadır. C3S (tri( kalsiyum silikat)olan çimentolar daha erken priz almaktadırlar.

14 Đşlenebilirli lenebilirliğe e etki eden faktörler Su miktarı; su miktarı fazla olduğunda unda betonun kıvamı artmakta yerleştirme ve sıkışs ıştırma kolaylaşmaktad maktadır. Çok fazla suyun olması durumunda Ayrış ışma hızlanh zlanır, üst kısım k m beton kabarcık şeklinde gözeneklenir. g Terleme hızlh zlı olur. Beton yüzeyini y düzeltme d zorlaşı şır. Az miktarda suyun olması yerleştirme ve sıklaştırmayı güçleştirir. Ayrış ışmada iri taneler alta inmekte. Yüzey Y düzeltme d işleminde i ince tanelerin üste olması problem oluşturmaktad turmaktadır. r.

15 Đşlenebilirli lenebilirliğe e etki eden faktörler Uygun gronülometri ve en büyük b k agrega boyutu; aynı çökme değerini erini veren gronülometri değerlerinden erlerinden uygun olmayanı kullanıld ldığında daha fazla karma suyuna ihtiyaç duyulmaktadır. Buda işlenebilme ve dolayısıyla yla ayrış ışmaya etki etmektedir. Karma suyu sabitken daha büyük b k agrega tane boyutuna sahip uygun granülometrideki agregalar kullanıld ldığında beton kıvamk vamı artmakta işlenebilirlik kolaylaşmaktad maktadır.

16 Đşlenebilirli lenebilirliğe e etki eden faktörler Đnce agreganın n miktarı ve inceliği; i; Sabit su çimento oranı kullanarak elde edilen beton karışı ışımlarında, agrega /çimento/ oranı yükseldikçe e, beton daha az işlenebilir olmaktadır. Sabit bir çökme değerinde erinde ince agrega miktarı(kum) fazla olan malzeme daha fazla karma suyu ihtiyacı oluşmaktad maktadır. Agregaların n tane Şekli; Yassı ve uzun şekilli agregaların n kıvam k ve işlenebilmesi i daha düşük d olmakta. Ayrıca daha fazla karma suyuna ihtiyaç göstermektedirler. Kırma taş veya kırma k kum gibi köşeli k agregalar düz d z yüzeyli y ve yuvarlak dere agregalarına göre daha az işlenebilirlerdir. i

17 Đşlenebilirli lenebilirliğe e etki eden faktörler Puzolanlar; Puzolanlar kullanılmas lması durumunda sabit bir çökme değeri eri için i in kullanılacak lacak karma suyu çok az miktarda artmaktadır. r. Betonun daha akış ışkan ve işlenebilir olmasına katkı sağlamaktad lamaktadır Kimyasal katkılar; Su azaltıcı katkı maddeleri kullanılarak larak olması gereken çökme miktarı daha az su kullanılarak larak elde edilmektedir. Đşlenebilme azalmadan daha dayanıml mlı betonlar elde edilebilmektedir. Priz geciktirici katkı malzemeleri kullanıld ldığı taktirde, betonun karılmas lmasından katıla laşmasına kadar geçen en süre s uzamakta, daha rahat taşı şınabilme ve sıkışması mümkün n olabilmektedir.

18 Đşlenebilirli lenebilirliğe e etki eden faktörler Sıcak hava koşullar ulları; Sıcak hava koşullar ullarında, hızlh zlı buharlaşma nedeniyle betonun içindeki i indeki suyun azalması,, hidratasyonun daha hızlh zlı yer alması nedeniyle daha katı bir karışı ışım m elde edilmektedir. Betonun kıvamk vamını da sıcakls caklık k düşürmektedir. d KıvamK vamı arttırmak rmak için i in ilave edilecek karma suyu ile betonun terlemesi fazlalaşmakta, beton yüzeyinde y gelişi i güzel g çatlaklar oluşmakta, dayanı azalmaktadır. Betonun karıld ldığı an ile kıvamk vamının ölçüleceği i an arası geçen en süre; s Karılma anındaki ndaki kıvam, k bir süre s sonra sıs kıvam farlı olmaktadır. Gerek betondaki su miktarının azalması, gerekse agregaların n su emmesi nedeniyle kıvam azalmaktadır.

19 ĐŞLENEB LENEBĐLĐRLĐK Đşlenebilirlik taze betonun en önemli özelliğidir. idir. Betonun işlene i bilme özelliği i kıvamk vamıyla belirlenir. Kıvam K betonun akıcılığı ığını, kendi ağırlığında altında hareket yeteneğini gösterir.

20 KIVAM-SLUMP Kıvam betonun kendi ağıa ğırlığı altındaki hareket yeteneğidir. AğıA ğırlığa a karşı gösterilen malzemenin direncidir. Betonun akıcılığı ığını ifade eder. Kıvamda K en önemli özellik karma suyunun miktarıdır. r. Taze betonun işlenebilirlii lenebilirliğini ini belirleyen en önemli göstergedir. Beton kıvamk vamının n belirlene bilmesi için i in çökme hunisi (slamp)) deneyi yapılır.

21 ÇÖKME DENEYĐ (SLUMP) Abrams konisi adı verilen, 20 cm alt çaplı,, 10 cm üst çaplı ve 30 cm yükseklikli, y çelik saçtan yapılm lmış bir koni kullanılır. Alt ve üstü açık k olan bu kesik koni düz d bir zemin üzerine yerleştirilip, üstünden üç aşamada amada betonla doldurulur. Her bir doldurma aşamasa amasından sonra 16 mm çapında bir çubukla, 25 darbe vurularak sıkışs ıştırma işlemi i yapılır. Kalıp p tamamen dolunca taze betonun üstü mala ile düzeltilir. d Hemen sonra, hiç bekletilmeden koni, yukarıya ya doğru yavaşça a kaldırılır. r. Açıkta A kalan taze beton, kendi ağırlığı altında çöker. Bu çökme miktarı betonun işlenebilirliği i hakkında bir fikir verir. Çökme miktarının n fazlalığı işlenebilme özelliğinin inin de yüksek y olduğunu unu gösterir. g

22 10 cm 30 cm 20 cm Koni üç tabak halinde doldurulur. Her tabaka 25 kez sıkıştırılır. Koni tepe noktasıyla yığın tepe noktası arasındaki fark çökme(slump) miktarını verir.

23 Çökme deneyi (TS 2871, ASTM C 143) ile belirlenir

24 Yapı Elemanı Çökme Değerleri (cm) Maksimum Minimum Betonarme temelleri Donatısız beton temeller, kesonlar ve alt yapı duvarları, kanal kaplama betonları Döşeme, kiriş, kolon, betonarme perdeler, tünel yan ve kemer betonları Yol kaplama betonları, köprü ayakları Tünel taban kaplama betonları

25 TS hazır r beton kıvamları

26 Çökme şekilleri hakiki çökme kme kütlenin şeklinde fazla bozulma ve kırılma k olmadan meydana gelen, beton üst kesitinde aşağıa yukarı eşit miktarda yer alan çökmedir. Bu durum, betonun yeterli kohezyona sahip olduğunu unu göstermektedir. g tamamen çökme kme beton karışı ışımının sulu olduğunu unu, betonda az miktarda çimento kullanıld ldığını işaret etmektedir.

27 Çökme şekilleri kayma çökmesi kmesi bir yanında nda çok az, diğer yanında nda çok fazla çökmenin yer aldığı tarzdır.bu r.bu durumdaki çökme beton kütlenin k yeterli kohezyona sahip olmadığı ığını göstermektedir. Betonun yerleşebilirlik ebilirlik özelliğinin inin iyi olmadığı ığına işaret etmektedir.

28 KIVAM-VEBE VEBE Diğer bir kıvam k deneyi de Vebe deneyidir. Vebe deneyinde vibrasyon masası üzerinde içi çapı 24 cm yüksekliy ksekliği i 20 cm olan altı kapalı silindir bir kap titreşim im masasına vidalanır. Kabın n içine i ine de abrams konisi yerleştirilir. Çökme deneyindeki gibi koni doldurulur. Sarma başlar. Koni çekildikten sonra serbest kalan beton üzerine disk yerleştirilir.. Sarsma devam eder. Bu disk tabana oturunca sarsılma süresi ölçülür.

29 KIVAM-VEBE VEBE

30 KIVAM-WALZ Diğer bir kıvam k deneyi de Walz deneyidir. Taban kenar uzunlukları 20x 20 olan 40 cm yükseklikli y çelik bir kap beton ile doldurulur. SıkışS ıştırılmadan mala ile düzeltilir. d Bir dalıcı vibratör r kaba daldırılır. r. Dibe değdikten dikten sonra yavaşca çıkarılır. r. Betondaki çökme miktarı s cm cinsinden ölçülür. Walz sıkışma oranı=40/[40 =40/[40-s] ile değerlendirilir. erlendirilir. Kuru betonlar için i in ,plastik 1.45,plastik betonlar için i in , akıcı betonlar için i in arası değerler erler kullanılır.

31 AYRIŞMA(SEGREGASYON) Đşlenebilir bir betonun niteliklerinin başı şında kohezyon gelir. Kohezyonu iyi olan taze betonun içinde inde iri agrega taneleri; karış ıştırma, taşı şıma ve yerleştirme işlemleri i sırass rasında kütleden k ayrılmazlar. Đri agregaların n bu işlemler i sırass rasında beton kütlesinden k ayrılmas lması olayına betonun çözülmesi (segragasyon( segragasyon) ) denir. Segragasyon yapan betonun bünyesi b homojen olmaz; iri agregalar bir yanda, harç bir yanda birikir. Betonun dayanımı olumsuz yönde y etkilenir.

32 AYRIŞMA(SEGREGASYON) Homojen olmayan taze beton karışı ışımlarında ince ve kaba agregaların n ayrı gruplar oluşturmas turması olarak görülen bu olayın olmaması için in malzemelerin büyüklb klük ve birim ağıa ğırlıkları sınırlandırılmalıdır. Çimento Kaba agrega Đnce agrega B.Ağırlık Büyüklük 5-80 µm 5-40 mm < 5 mm

33 AYRIŞMA(SEGREGASYON)

34 AYRIŞMAYA ETKĐ EDEN FAKTÖRLER Ayrış ışmaya etki eden faktörlerden bazılar ları şunlardır Agrega büyüklb klüğünün n fazla olması. Kaba agrega birim ağıa ğırlığının n büyüklb klüğü. Đnce agrega miktarının n azalması. Agrega tipi ve yüzey y şekli. Su çimento oranı. (çok sulu ve çok kuru betonlarda ayrış ışma fazla görülür) g r)

35 TERLEME Taze betonda suyun yüzeye y çıkması,, kütleden k ayrılmas lması durumuna terleme(kusma) adı verilir. Terlemenin diğer bir nedeni çimentonun bir araya toplanmasıdır. Suyla temas eden çimento taneleri tek tek ıslanmak yerine bir araya gelerek ıslanırlar ve hidratasyon için i in gerekenden daha fazla su tutarlar. Karış ıştırma sırass rasında, bir süre s sonra bu suyu kusarlar.

36 TERLEME Terleme sonucu oluşan istenmeyen şu u etkiler oluşur: ur: Suyun yukarı doğru çıkışıyla, betonun betonun donmaya karşı göstereceği i direnç azalır. Đnce tanelerin yukarıda toplanmasından ndan dolayı aşınmaya karşı beton dayanımı zayıfl flık k gösterir. g Kaba taneler ve donatı alttadır. Su ve ince taneler üsttedir. Parçalar alar arası aderans zayıflam flamıştır.

37 TERLEME Terlemenin düşük d k olması için in şu özellikler terlemeyi azaltır. Çimento inceliğinin inin artması Hidratasyonun artması (C 3 S, C 3 A ) Puzolan ilavesi Su içerii eriğinin inin azalması

38 Terleme Deneyi TS4106 Đç çapı 254 mm ve yüksekliy ksekliği i 280 mm 0lan silindirik bir numune kabı kullanılmaktad lmaktadır. Taze beton bu kaba yerleştirilip sıkışs ıştırıldıktan sonra ve üzeri düzeltildikten d sonra kabın n kapağı kapatılarak, içerideki betonun terlemesi nedeniyle çıkan suyun buharlaşmas ması önlenmektedir. Đlk 40 dakika için i in her 10 dakikada bir biriken su alınmakta (pipet ile) ve ölçülmektedir. 30 dakikadan sonra yarım m saate bir terleme duruncaya kadar su alınır. Terleme sonucu çıkan su ağıa ğırlığının n toplam karma suyuna göre yüzdesi y terleme yüzdesini y vermektedir.

39 PRĐZ Z SÜRESS RESĐ Betonun plastik halden katı hale geçmesine priz adı verilir. Zaman ilerledikçe e beton sert bir malzeme durumunu almaktadır. Priz betonun sertleşmesini ifade ederken sertleşme betonun zamanla ölçülebilir dayanım m kazanmasını da ifade etmektedir. priz başlama süresis resi betonun karılmas lması ve katıla laşması arasındaki süredir. s Priz sona erme süresis resi ise katıla laşma ile sertleşme arası geçen en süredir. s

40 PRĐZ Z SÜRESS RESĐ Priz başlama süresi s betonun işlenebilirlii lenebilirliği açısından önemlidir. Betonun taşı şınabilmesine, kalıplara yerleştirilmesine, sıkışs ıştırılabilmesine ve yüzeyinin düzeltilebilmesine d yetecek uzunlukta olmalıdır. Genel olarak bir saatten az olmaması istenir. Bu sürenin s azalması veya uzatılmas lması istendiğinde inde priz hızlandh zlandırıcı veya geciktirici katkı malzemeleri katılabilir. Priz süresine s etki eden faktörler, çimento özellikleri ve miktarı,, katkı malzemeleri türüt ve miktarı, çevre sıcakls caklığı

41 BĐRĐM M AĞIRLIK A birim ağıa ğırlık,, bir birim hacim içerisinde i yer alan taze betonun ağıa ğırlığıdır. Agrega gronülometrisinin iyi olmaması, maksimum agrega boyutunun küçük üçük k olması,, taze beton sıkıştırılma işleminin i yeterince yapılmam lmamış olması,beton içerisindeki i boşluklar lukların n miktarını arttıran ran dolayısıyla yla birim hacmi düşüren d başlıca faktörlerdir.

42 BĐRĐM M AĞIRLIK A Taze beton birim hacminin bulunabilmesi için i in 7.5 cm veya daha yüksek y çökme değerine erine sahip taze beton, hacmi bilinen bir kap içinde i inde üç eşit kademede 1.6 cm çaplı çubuklarla 25 kez sıkıştırılır. r. 7.5 cm den az çökme değeri eri varsa vibratör r kullanılarak larak aynı işlem yapılır. Hacmi bilinen kaptaki beton ağıa ğırlığı yüzey düzeltildikten sonra tartılır. r. Birim ağıa ğırlık= Beton ağıa ğırlığı / Kabın n içi hacmi

43 ÜNĐFORMĐTE Hazırlanan bir beton harmanı içerisinde,malzemelerin uygun dağı ğılım m göstermig stermiş olmaları,, iri agregaların harman içinde i inde bir bölgede b yoğunla unlaşmamış olamamaları gerekir. Beton harmanı içerisinde yer alan bir betonun işlenebilme, i birim ağıa ğırlık, dayanım m ve diğer özellikleri, harmanın n diğer bölgelerindeki b betonun işlenebilme i, birim ağıa ğırlık, dayanım m ve diğer özellikleriyle tamamen bezer olmalarına üniformite (üniformluk) niformluk) diyoruz. Aynı beton harmanı içerisinde üniformiteyi mikserin içerisinde i aşıa şınmış palet kullanımı,, karılma süresinin s gereğinden uzun veya kısa tutulması,, mikserin aşıa şırı yüklenmiş olması etkiler.

44 BETONUN ÜRETĐLMESĐ Betonda aranan dayanım, dayanıkl klılık k ve ekonominin sağlanabilmesi, betonu oluşturan agrega, çimento, su ve kimyasal katkı maddelerinin, ayrı ayrı standartlarına na uygun özellikte olması,, standardına na uygun hesaplanarak birleştirilmesi, dökülmesi d ve bakım uygulanması ile mümkm mkündür. Betonarme betonunda, bütün b n bunlara ek olarak, donatının da projesine uygun yerleştirilmi tirilmiş olması zorunludur. Betonun hazırlanmas rlanmasından, ndan, mukavemet kazanmasına na kadar geçen en sürede s yapılacak işlemler i kısaca k aşağıa ğıda özetlenmiştir. tir.

45 Malzemenin Hazırlanmas rlanması Kullanılan lan agregada fazla miktarda kil, silt zararlı kimyasal madde veya organik madde bulunmamalıdır. Eğer E varsa, kullanımdan önce agregaların n yıkanmasy kanması ve bu zararlı maddelerden temizlenmesi gerekir. Kullanılacak lacak agreganın n fiziksel ve mekanik özellikleri ile granülometrik bileşimi, imi, ilgili standartlarda öngörülen şartları sağlamal lamalıdır.

46 Malzemenin Hazırlanmas rlanması Kullanılacak lacak çimentolar depolama veya taşı şınma sırass rasında özelliklerini kaybetmemiş olmalıdır. Çimentonun standardına na uygun şekilde saklanamaması nedeniyle özelliklerini değiştirmesinde kuşkulan kulanıldığında özelliklerini belirleyecek gerekli kontroller yapılmal lmalıdır. Kullanım m yerine ve amacına uygun çimento tipi seçilmelidir.

47 Malzemenin Hazırlanmas rlanması Su, beton üretiminde uygun su içilebilir i ilebilir sudur. Organik maddeler, ince taneler, asit ve alkaliler, kanalizasyon atıklar kları vb zararlı etki yapacak maddeler içermemelidir. i Bulanık k sular, bulanıkl klığa neden olan madde miktarı 2000 mg/lt lt den fazla değilse, beton karışı ışım m suyu olarak kullanılabilir. labilir. Bu miktardan fazla maddesi bulunduran veya herhangi bir nedenle uygunluğundan undan kuşku duyulan sularla yapılan betonlara uygulanan yeterlik deneyi uygun sonuç vermişse, beton karışı ışım m suyu olarak kullanımında nda bir sakınca yoktur. Beton özelliklerini iyileştirmek üzere kullanılacak lacak katkılar, TS 3452 (Beton Kimyasal Katkı Maddeleri) ve TS 3456 ya (Beton Hava Sürükleyici Katkı Maddeleri) uygun olmalıdır.

48 Beton Karışı ışım m Elemanlarının Depolanması Agrega, temiz ve sert bir yüzey y üzerine yatay veya yataya yakın n tabakalar halinde depolanmalıdır. Agreganın n kirlenmesine, ufalanarak tane bileşiminin iminin değişmesine veya ayrış ışmasına neden olmamak için i in depolanmış agreganın üzerinde kazıcı,, sürükleyici, s yükleyici ve taşı şıyıcı inşaat makineleri dolaştırılmamal lmamalıdır

49 Beton Karışı ışım m Elemanlarının Depolanması Rüzgarın, tane bileşimini imini değiştirici etkisi önlenmelidir Tane sınıflars flarına ayrılan agregaların, ufalanmaları veya depo alanında nda birbirlerine karış ışmaları önlenmelidir. Agreganın n nem içerii eriğinin inin olabildiğince ince değişmez olarak kalması sağlanmal lanmalıdır. Depolanacak agrega miktarı, ince tane birikimine neden olmamak için, i in, en az düzeyde d tutulmalıdır. Agreganın n silolarda depolanması sırasında belirtilen hususlar dikkate alınmal nmalıdır.

50 Beton Karışı ışım m Elemanlarının Depolanması Dökme çimentonun depolanacağı siloların n hacmi, çimentonun kullanım m hızıh dikkate alınarak, çimento siloda uzun süre s beklemeyecek şekilde belirlenmelidir. Siloların n içi yüzeyleri pürüzsp zsüz z ve düzgün n olmalı,, silindir biçimli imli siloların n tabanı yatay ile en az 50 o lik açıa yapmalıdır. Prizma biçimli imli silolarda ise bu açıa 55 o den küçük üçük k olmamalıdır. Silolar sık s k sık s k (en geç ayda bir) sonuna kadar boşalt altılarak larak kullanılmal lmalı,, böylece b çimentonun silo içerisinde katıla laşması önlenmelidir. Suyun depolanması için in kullanılacak lacak depolar, suya, karışı ışım m için i in zararlı olabilecek maddeleri aktarmayacak malzemeden yapılm lmış olmalıdır.

51 Malzeme Miktarının Ölçülmesi Özellikle ince agregada görülen g hacim-rutubet ilişkisi nedeniyle kaliteli beton üretimi kesinlikle ağırlık ölçümü yöntemiyle yapılmal lmalıdır. Çimento 50 kg lık torbalar halinde satıld ldığından, çimento ölçümünde problem olmaz. Çimentonun silolardan alınıp p kullanılmas lması ise daha çok beton santrallerinde olmaktadır. Beton santrallerinde yapılan beton üretiminde de ağıa ğırlık ölçüm yöntemi kullanılmaktad lmaktadır.

52 Betonun karış ıştırılması Karış ıştırma işlemi, i betonun homojen bir bileşime ime sahip olmasını sağlayacak şekilde yapılmal lmalıdır. Karış ıştırma, elle yapılabilece labileceği i gibi betonyer kullanılarak larak da yapılabilir. Karış ıştırma işleminin i elle yapılmas lması halinde beton en az 3 defa kuru, 3 defa ıslanmış olarak devredilerek karış ıştırılmalıdır. Betonun mekanik yöntemle y karış ıştırılmasında üç farklı tipte betoniyer kullanılır. Bunların n en eskisi ve en bilineni, yatay ile 20 o lik açıa yapan eğik e eksenli ve devrilen tiptir

53 Betonun karış ıştırılması Đkinci tip yatay eksenli betoniyerlerdir.. Bu betonyerlerde, bir uçtan u giren malzemeler, yatay eksenli teknenin içi tarafındaki heloidal kanatlar yardımıyla yla homojen bir şekilde karış ıştırılarak diğer uçtan taze beton olarak çıkar. Üçünc ncü tip ise düşey d eksenli betoniyerlerdir.. Bu tip betonyerlerin derinlikleri azdır r ve düşey d eksen etrafında dönen d bir tekneleri vardır. r. Ayrıca düşey d eksenli iki palet, eksenleri etrafında dönerek d üstten konan malzemeyi karış ıştırmaktadır. r.

54 Elle karılan mikser

55 Betonun karış ıştırılması Betoniyerlerin ne kadar çevrilmesi gerektiği konusunda teorik formüller var ise de, bunların fazla bir anlamı yoktur. Minimum karış ıştırma süresi betonyerin tipine ve kapasitesine göre g değişir. ir. Örneğin, bu süre s 1.5 m 3 kapasiteli bir mikserde yaklaşı şık k 1.5 dakikadır. Buna karşı şılık k 7 m 3 kapasiteli bir transmikserde bu süre s 3.5 dakika olmalıdır. Betonyerin bu süre s içinde i inde en az devir yapması uygun olmaktadır. Uygulamada bu süreye s uyulmadığı taktirde beton iyi karış ışmamış olur.

56 Betonun karış ıştırılması Karış ıştırma süresinin s 10 dakikaya kadar artmasına bağlı olarak basınç dayanımı da artmaktadır. r. Ancak karış ıştırma süresinin s daha fazla olması halinde taze betonda buharlaşma sonucu işlenebilirlik i azalacaktır. Buharlaşan an suyun yerine ek su karış ıştırmak ise betonun dayanımını düşürür. r. Agreganın n yumuşak olması durumunda parçalanmas alanmasına na neden olur. Ayrıca sürts rtünme etkisi taze betonun sıcakls caklığını artırır. r.

57 Betoniyerle karışı ışım

58 Taze Betonun Taşı şınması Beton, karışı ışım m yerinden döküm d m yerine ne çeşit taşı şıma aracı ile taşı şınırsa taşı şınsın n su/çimento oranı,, hava miktarı gibi özelliklerinde taşı şıma sırasında değişme olmamalı ve ayrış ışmamalıdır. Ayrış ışma, taşı şıma yolu üzerinde sarsınt ntı ve darbe oluşturabilecek engebelerin ortadan kaldırılmas lması ile önlenebilir. Karışı ışım m yerinin döküm d m yerine uzaklığı ığı,, taşı şıma aracının n cinsi göz g önünde nde bulundurularak en az ayrış ışmaya izin verecek kadar olmalıdır.beton Beton, karışı ışım m yerinden döküm m yerine el arabası,, kova, bant, oluk, asansör, vinç,, beton pompası karış ıştırıcılı özel kamyon (transmikser( transmikser) ) gibi araçlarla götürülebilir. g

59 Taze Betonun Yerine Dökülmesi D Toprak zeminler, beton dökülmeye d başlanmadan önce sıkışs ıştırılmalı,, 15 cm derinliğe e kadar yeterince nemlendirilmeli, böylece yerleştirilecek ilk beton tabakasının karışı ışım m suyunu emmesi önlenmelidir. Beton kayalık k zemin üzerine dökülecek d ise, zeminin gevşek ek kısımlark mları kaldırılmal lmalı,, su birikintileri kalmamasına özen gösterilmelidir. g Betonun değece eceği i kalıp p yüzeyleri, y beton dökümüne d başlamadan önce temizlenmeli, su emebilen kısımlar nemlendirilmeli veya yağlanmal lanmalıdır. Betonun yatay yöndeki y hareketi iri agreganın ayrış ışmasını kolaylaştıraca racağı için in yatay hareket en aza indirilmelidir.

60 Taze Betonun Yerine Dökülmesi D Beton, kalıplara yerleştirilirken kalıp p veya kalıp p bağlama malzemesine zarar vermemesine özen gösterilmelidir. g Beton kalıplar pların n ortasına ve düşey d olarak dökülmelidir. Ayrış ışma olmaması için, in, serbest düşme d yüksekliy ksekliği i 1.5 m den fazla olmamalı,, dar ve yüksek y kalıplara beton en üstten değil, yandan bırakb rakılan ceplerden yerleştirilmelidir.

61 Taze Betonun Yerine Dökülmesi D Beton, teknik zorunluluk olmadıkça a yatay tabakalar halinde dökülerek d sıkışs ıştırılmalıdır. Tabaka kalınl nlıkları,, her tabaka bir önce dökülenle birlikte sıkışs ıştırılabilecek şekilde cm arasında seçilmeli, bu işlem i sırass rasında alttaki tabaka işlenebilme i özelliğini ini kaybetmemiş olmalıdır. Beton dökümüd olabildiğince ince sürekli s olmalı yeni dökülen d betonun önceki tabaka ile kaynaşmas ması sağlanmal lanmalıdır.

62 ĐŞ DERZLERĐ (RÖPR PRĐZ) Beton döküm d m süresinin s çalışma saatleri, hava koşullar ulları ve teknik zorunluluklar nedeniyle sınırls rlı olması durumunda, işi derzleri yapmak zorunlu hale gelir. Đş derzlerinin yerleri, beton yerleştirme işlemi i başlamadan önce, tercihen projelendirme aşamasında, statik esaslara bağlı olarak saptanmalıdır. Derz yüzeyleri y Yeni beton yerleştirilmeye başlanmadan önce her türlt rlü harç kalınt ntılarından, toz, kir, yağ ve tahta parças ası vs den temizlenmeli, kaynaşmay mayı kolaylaştıracak şekilde, örneğin 1/1 eğimli e olarak işlenmelidir. i

63 ĐŞ DERZLERĐ (RÖPR PRĐZ) Temizleme işlemi i basınçlı kum püskürtülerek, basınçlı hava püskp skürtülerek veya basınçlı su püskp skürtülerek yapılmal lmalıdır. Bunların n mümkm mkün n olmaması halinde yüzeyler tel fırça f a ile de temizlenebilir. Bu şekilde temizlenemeyen yerler keski ile kazınarak yok edilmeli, bu da olmaz ise kırılarak kaldırılmal lmalıdır. Gevşek ek kısım k bırakılmamalıdır.

64 Betonun Yerleştirilip Sıkıştırılması Usulüne uygun olarak hazırlanm rlanmış olan taze beton, priz yapmaya başlamadan önce kalıplara yerleştirilip sıkıştırılmalıdır. Kalıp p olarak genellikle ahşaptan aptan yararlanılır. r. Ahşaba, istenilen şekil kolayca verilebilir. Ahşap termik açıdan a betonu donmaya karşı korur. Ahşab abın n birkaç defadan fazla kullanılamaz. lamaz. Kontrplaklardan da özellikle yuvarlak kenarlı yapı elemanlarının n kalıplanmas planmasında nda yararlanılır. r. Bu çeşit kalıplarla çok düzgd zgün n yüzeyler y elde edilebildiğinden, inden, beton yüzeyi y sıva s gerektirmeyebilir. Bu tip betonlara brüt t beton denir.

65 Betonun Yerleştirilip Sıkıştırılması Kalıba dökülen d betonların n yerleştirilip, sıkıştırılması gerekir. Bu işlemin i iki amacı vardır. r. Đlki, betonun kalıbın n her yanına na yayılmas lmasını sağlayarak, donatılar ların n beton tarafından tam olarak kaplanmasını temin etmek. Đkincisi ise, betonu sıkışs ıştırarak hava boşluklar luklarını dışarı atmak ve bu şekilde kompasiteyi, buna bağlı olarak betonun dayanımını artırmak. rmak. SıkışS ıştırma çubuk ve vibratörlerle rlerle yapılabilir.

66 Betonun Yerleştirilip Sıkıştırılması Kuru ve plastik kıvamdaki k betonlar için i in yerleştirme yöntemlerinin y en pratiği i ve yararlı sonuçlar vereni vibrasyon yöntemidir. y Bu yöntemde, vibratör r denilen özel aletlerle taze beton titreşim im etkisinde bırakb rakılır. r. Beton kütlesine k uygulanan vibrasyon, kütle k içinde i inde yayılan basınç ve kayma dalgaları oluşturur. Taze beton belirli viskozitede sıvıs kıvamda olduğundan, undan, titreşim im etkisiyle akarak kalıbı doldurur. Aynı zamanda betonu oluşturan taneler, kütle k içinde i inde hareket ederek, kompasiteyi artıracak racak şekilde, en uygun konumlarını alır.

67 Đç vibratörler rler Bu tür t r vibratörlerle rlerle sıkışs ıştırılan tabakanın n kalınl nlığı en az 30 cm ve en fazla 70 cm olmalıdır. Optimum kalınl nlık k 50 cm civarındad ndadır. Đç vibrasyonda vibratörler rler betonla temas halindedir. Bu amaçla çapları 4-20 cm arasında bulunan silindir şeklinde dalıcı tipte metal vibratörler rler kullanılmaktad lmaktadır. Vibrasyon uygulanacak noktalar arasındaki mesafe 40 cm den az 70 cm den fazla olmamalı,, vibratör beton içinde i inde sn süreyle s ve beton yüzeye y dik olarak tutulmalıdır. Burada vibratör r beton içinde inde bulunduğundan undan dışd vibrasyona kıyasla, k titreşimler imler betona daha iyi iletilmektedir.

68 Đç vibratörler rler Vibrator d R 1½ R Etkime çapı

69 Đç vibratörler rler Adapted from ACI 309 Çap, (mm) titreşim im, (vib./min.) Etkime çapı (mm) yerleştirme (m 3 /h) Uygulama , , , Plastik k ve akıcı ince beton örneklerinde Đnce döşeme, d kolon, perde, kiriş, ön dökümlü boru plastik betonlarda, Slump değeri eri 8 cm az kuru-plastik betonlardas

70 Vibrasyon şekli Doğru Tabakalar arası geçiş sağlanacak şekilde dik olarak tutularak Yanlış Farklı açılarda ve tabakalar arası geçişe özen gösterilmeden yapılan işlemi

71 Yüzey vibratörü Beton üst yüzeyinde y düşey d titreşimle imle sıkışs ıştırmayı sağlar. 15 cm kadar betonların n sıkışs ıştırılmasında kullanılır. Kalıp p yeteri kadar sağlam olmalıdır. Vibratör r kalıba tutturulur. Daldırıcı vibratörün kullanılamad lamadığı yerde sık s k donatının n olduğu yerlerde kullanılır. SıkışS ıştırılmış taze betona da tekrar (bir saat sonra ) sıkışs ıştırma uygulanabilir. Vibratör r iğnesi i kendi ağıa ğırlığıyla batabilmeli geri çekildiğinde inde oluşan boşluk dolabilmelidir. Sertleşmi miş betonun aderans ve dayanımı artar. Rötre çatlaklarını önler.

72 Dış vibratörler rler

73 BETON KÜRÜK Yerleştirilip sıkışs ıştırılan taze betonun su içeriği çimentonun hidratasyonunu tamamlayabilmesi için i in yeterlidir. Ancak, bu suyun buharlaşarak arak kaybolması hidratasyonu güçg üçleştirir ve hatta bozar. Bu nedenle betonun bakımı,, su kaybını (kurumayı) önlemek ve zararsız z düzeyde d tutmak, bu suretle hidratasyonun hatasız şekilde tamamlanabilmesini sağlayabilmek için in dökümünüd izleyerek başlat latılmalıdır.

74 BETON KÜRÜK Yeni yerleşmi miş betonun sürekli s suyunu kaybetmesi çimento hidratasyonunu olumsuz etkiler. Su kaybı betonda büzülmeye neden olur. Kuruyan yüzeylerde çekme gerilmeleri meydana gelir. Bu gerilmelerin beton dayanımı oluşmadan meydana gelmesi yüzey y çatlaklarına neden olur.

75 BETON KÜRÜK Basınç dayanımı, donma, çözülme, su geçimsizli imsizliği, i, aşıa şınma direnci, hacim sabitliği özellikleri çimento hidratasyonunun uygun koşullarda bekletilmesiyle gelişir. ir. Başlang langıçta hızlh zlı olan bu gelişme daha sonra yavaşlar. Kalitedeki bu geçikme iki faktörden etkilenir. Nem (rutubet) Sıcaklık

76 BETON KÜRÜK Betonun bu amaçla bakımı için in uygulanacak kür; k ıslak çuvallar sarmak, örtü veya püskp skürtme membran uygulamak veya su püskp skürtmek metotlarından birisi veya bir kaçı ile birlikte olabilir. Hangi kür k r metodu kullanılırsa kullanıls lsın, kalıplar pların su emmesinin önüne ne geçilmelidir ilmelidir.. Bunu sağlamak için in kalıp p yağlar ları kullanılabilir. labilir. Yağlar kalıp p içi yüzeyine ince bir tabaka halinde sürülmelidir. s Ahşap kalıplar dışd ıştan ıslatılarak, larak, özellikle sıcak s havalarda kuruyup açılmalara lmaları önlenmelidir. Kuruyan kalıplar beton yüzeyinden y su alacağı ğından, kalıplar pların ıslatılması bu sakıncay ncayı da ortadan kaldıracakt racaktır. r.

77 BETON KÜRÜK Beton kürük nemin muhafazasıyla mümkündür. Hidratasyon suya doymuş nemli ortamlarda gerçekle ekleşiyor. Bu ortamın n muhafazası gerekiyor

78 BETON KÜRÜK

79