4. OTURUM. Oturum Başkanı: Doç. Dr. Rafet BOZDOĞAN (İBB Ulaşım Daire Başkanı)

Transkript

1 4. OTURUM Oturum Başkanı: Doç. Dr. Rafet BOZDOĞAN (İBB Ulaşım Daire Başkanı) Eskişehir Ulaştırma Ana Planı Haluk GERÇEK, Orhan DEMİR Kentiçi Otobüs Taşımacılığında Bir Model Önerisi Simülasyon Tekniği ile Performans Değerlemesi Erdal YILMAZ

2 RAFET BOZDO AN- Erdal Bey e çok teflekkür ediyoruz. Önemli bir çal flma, ETT Genel Müdürlü ümüze bu çal flmay istirham edece iz, en az ndan bilgisayar ortam nda simüle edilen bu de- erlerin arazide de test edilmesi, bizim aç m zdan önemli. Tekrar teflekkür ediyorum. Vakit oldukça darald, yemek saatine de yak n oldu u için, izin verirseniz birkaç soruyla tart flma ve soru-cevap k sm n çözüp bu oturumu kapatal m. Öncelikle soru sormak isteyen arkadafllar m z var m? Buyurun. MUSTAFA S NAN YARDIM (Y ld z Teknik Üniversitesi)- Erdal Beye bir soru sormak istiyorum: Bu planlama yap l rken, talepler, yani sizin sisteminizde ne kadar yolcu var, talepler nas l de erlendirildi? Mesela tafl t takip aral klar, 2 dakika, 3 dakika gibi fleyler söylediniz. Bu malum, tafl t takip aral, tafl t kapasitesi ve talebin bir fonksiyonudur. Talebi nas l bu simülasyona dahil ettiniz, bunu ö renmek istiyorum. Teflekkürler. Teflekkür ederim. Buyurun. AHMET TORTUM (Atatürk Üniversitesi)- Benim sorum, Say n Hocam Haluk Beye: Hocam, bildirinizde Eskiflehir Büyükflehir Belediyesi taraf ndan 2 de iflik senaryo oluflturulmufl; fakat ben bu senaryolarda bir çeliflki var gibi geldi bana. Mevcut e ilim senaryosu, imar plan senaryosundan sanki daha iyiymifl gibi gözüküyor, yani bir planlama yapma gibi bir durum, daha fazla bir nüfus, daha fazla bir istihdam ve ö renci üretiyormufl gibi ve daha fazla yolculuk üretiyormufl gibi geldi. Bu çeliflkiyi aç klarsan z sevinirim. Bir de bu öngörüleriniz, mesela diyorsunuz ki, 2002 y l nda 0.68 olarak belirtilen motorlu araçlar n hareketlilik de eri 2010 y l nda 0.8 e, 2020 y l nda da 1 e ç kmas öngö- 71

3 rülmüfltür. Bu öngörülerinizi, bu de erlerinizi nas l tespit ediyorsunuz? Çünkü bu öngörüler, bu senaryolar n temelini oluflturuyor, yani bunlar seçme hassasiyetinizi neye göre al yorsunuz; bir güven aral nda m al yorsunuz, en kötü de eri mi al yorsunuz? Teflekkür ederim. Teflekkür ediyorum. Buyurun. FUAT GÜNAK ( nflaat Mühendisleri Odas zmir fiubesi)- Ben Haluk Hocama sormak istiyorum: Asl nda soraca m sorunun büyük bir k sm n arkadafl m sordu, ama burada Eskiflehir Ulaflt rma Ana Plan sistemi seçeneklerinde, 3 seçenekten bir ve ikincisi, özellikle mevcut sistemin korunmas ve yol a n n iyilefltirilmesi. Birincisinde, arkadafl m n da söyledi i gibi, çok fazla üzerine bir fley koymadan bir fley yap lmas gibi alg l yorum. kincisinde de yine araca dayal, petrole dayal ve karayoluna dayal bir ulafl m sisteminin tekrar mevcut duruma göre, bir de 15 y la dayal bir program haz rlan yor. Özellikle daha küçük bir geliflme, yani nüfus art fl anlam nda büyük, zmir, stanbul, Ankara gibi metropollere göre daha az nüfus art fl olan böyle bir flehirde bu plan yapmak, tabii buna göre göreceli olarak biraz daha basit diye düflünüyorum, uygulamak daha kolay diye düflünüyorum. Bu anlamda toplu tafl mda özellikle üçüncü seçene in daha ön plana ç kmas ve taleplerin ve karayolu iyilefltirmeleri, mevcut yat r mlar n de erlendirilmesinde de bunlar n ulafl m n bütünlü ünü sa layacak flekilde dönüfltürülmesi daha do ru olmaz m yd? Yani toplu tafl mda hafif rayl veya metro sisteminin daha ön plana ç kmas, bir veya ikinci alternatif üzerinde neden bu kadar çok duruldu, bu flekle dönüfltürülemez miydi? Teflekkür ederim. Teflekkürler. Buyurun. SALONDAN- Ben Haluk Beye sormak istiyorum: Anlad m kadar yla hafif rayl sistemin uygulanmas konusunda Belediye Baflkanl yla ayn fikirde de iller. Bu konuda tabii Ulaflt rma Ana Plan nda bir de erlendirme yapt lar m, bilmiyorum, ama görüflleri nedir acaba; Eskiflehir de hafif rayl sisteme erken mi bafllanm fl veya çal flmalar s ras nda böyle bir de erlendirme yapt lar m? 2020 y l na kadar projeksiyon yapt klar na göre, acaba hangi seneden itibaren böyle bir fleye ihtiyaç olabilirdi? Çünkü bu planlar, di er kentler için de örnek planlar olarak al nacakt r. Tabii normal olarak ana plan haz rlarken, önlerinde bulmufllar bunu, mecburen dikkate alm fllar, ama baflka flehirler bunu yapt raca zaman, belki de bunun do ru oldu unu zannetmesinler, bilemiyorum, yani Haluk Beyin de erlendirmesini rica ediyorum. Bu uygulama do ru mudur; onun de erlendirilmesi yap lmal diye düflünüyorum. Teflekkür ediyorum. 72

4 Teflekkür ederim. Buyurun. SALONDAN- Ben de Haluk Hocama 2-3 soru iletmek istiyorum. Birinci sorum flu: Anlayamad m k s m, TCDD nin triaj bölgesinden bahsetti Say n Hocam ve bu bölgenin kent trafi ine bilhassa olumsuz katk s n da sonuç k sm nda vurgulad ; yeralt çözümü, tünel gibi ve flehrin d fl na kayd r lmas gibi çözümlerden bahsetti. Bunun maliyet analizi yap lm fl m, Belediyeye ek bir yük getirecek mi, yoksa TCDD ile ilgili bir devaml l k m söz konusu olacak? kinci konu, yine çok etkilendi im, bu bisiklet yollar n n Eskiflehir de planlanmas, çok baflar l buluyoruz; fakat flekilde de görüldü ü gibi, 2,5 kilometrelik bir çapta bu ayr nt l planlanm fl ve geliflmesinin de 5 kilometre çapta devam etti ini görüyoruz. Yurtd fl - na bakt m z zaman, örne in bir Londra örne ine bakt m z zaman, 1 den 6 ya flehrin yine ayn flekilde çap zonlar n n artt n görüyoruz ve bu bisiklet yollar n n özellikle 4, 5 ve 6, yani flehrin d fl na do ru, banliyölere do ru olan, insanlar n daha çok, meskenlerin daha fazla artt k s mlarda artt gözlemlenmekte. Sizin örne inizde görüyorum ki, flehrin tam merkezine, yani birinci zon say labilecek k s mda bisiklet yollar artm fl. Zaten bu k s mda iflyerleri olsun, hastaneler, üniversite olsun, kalabal k bir yap laflma da var, bu bir tedirginlik ya da s k nt yaratacak m ileride? Bir de son geldi imiz noktada yine Eskiflehir in bu rayl sisteminin çok faydal oldu unu görüyoruz ve gözlemliyoruz, di er flehirlere göre çok daha basit ve faydal. Bunu da fluradan anl yoruz: ki üniversiteye, iki hastaneye, gerek operaya, birçok yere ayn anda gitme imkân var Eskiflehir de, di er flehirlerimize göre daha derli toplu rayl sistemi mevcut. Bunun devam nda yeni gelecek hatlardan bahsettiniz, ama bir k sm n n da ertelendi ini Acaba zmir yönüne ve stanbul yönüne kayd r lmas düflünülüyor mu, flu anda Say n Büyükerflen herhangi bir at l m içinde midir? Teflekkürler. Teflekkürler. Buyurun. SALONDAN - Efendim, bu rayl tafl t sistemlerinin emniyeti yönünden bir konuya de inmek istiyorum. Bugün belediyeler istedikleri gibi bu tramvay al mlar na bafllam fllar, bunlar herhangi bir kontrole tabi olmamaktad r. Bu, yanl fl seçimler dolay s yla flehirlerde büyük kazalara da sebep olabilir. Örne in bu tramvay al mlar nda, halihaz rda trafikte hareket eden tramvaylarda vukua gelen ar zalar kontrol ediliyor mu veya belediyeler taraf ndan ediliyor, ama bugün bir ilmi yönden, yani üniversitelere bu gibi ar zalar intikal ediyor mu? Bir de al m bak m ndan bunlar n tek bir merkezden kontrol edilmesi, belediyelere tamamen b rak lmamas gerekiyor bu ifller, ileride çok büyük fleylere yol açabilir. Teflekkür ederim. 73

5 Teflekkürler. Buyurun. ZERR N BAYRAKDAR- Benim sorum Rafet Beye: Rafet Bey, dediniz ki Kartal-Harem Hatt, Marmaray la bir aktarma istasyonu olamamas nedeniyle Harem e uzat lmad. Yani ben bir ulaflt rmac olarak bu söyledi iniz fleye çok üzüldüm, bu bir sebep olmamal bence ve orada Kartal-Harem Hatt n yapmamakla denizi tamamen ortadan ç karm fl oluyorsunuz; çünkü önceden planlanan oydu, o iyi düflünülsün. brahima a daki istasyon da benim projeci firmadan ald m bilgiye göre, flimdi problem yarat yor. Teflekkür ederim. Buyurun. S BEL KÖYLÜO LU- Sorum Erdal Beye: Bu senaryolar de erlendirirken, acaba bu sistemleri kullanacak yolcular n da düflünceleri, arzular göz önünde bulunduruldu mu? Renkli otobüsler, renkli duraklar, bu nas l bir kargafla yaratacak, bu yad rganacak m ; acaba bunlar dikkate al nd m? Teflekkür ederim. Buyurun. GÜNGÖR EVREN- Öncelikle bu kongrenin düzenlenmesinde görev alan sorumlu bir kifli olarak, rahat tart flal m diye düflünmüfltük, sonunda galiba bunu beceremiyoruz, bu tart flma zaman s - n rl kal yor. Ama konuflulan konular n baz lar n n birlikte de erlendirilmesi gere ini duydum. Dün metrobüsten bahsedildi, sabahleyin Say n Gerçek, sürdürülebilir ulaflt rmadan söz etti ve bir de bugün bir uygulamadan söz etti. Ben sanki bunlar n üçünün bir arada de erlendirilmesi ve baz noktalarda sonuçlara var lmas gerekir diye düflünüyorum. Öncelikle bir fleyi vurgulamakta yarar görüyorum: Ben Say n Büyükerflen i tan yorum, son derece uygar bir insan, akademisyen, bilime yak n bir insan. Say n Gerçek e bu konuda sorulan bir soru var, ama ben burada bir görüflümü belirtmek istiyorum. Önce rayl sistemi koyup sonra ana plan yapmak, hiçbir flekilde savunulacak bir fley de il, bu kesinlikle yanl fl bir fley, hiç kimseye örnek olmamal. Say n Büyükerflen i belli uygar davran fllar yla takdir edebiliriz, ama bu izlenen yol hiçbir flekilde bilimsel de il, hiçbir flekilde de do ru, önerilecek, savunulacak bir yol de il ve belki de olmamas gereken diye alt çizilerek belirtilecek bir konu. Olmamas gerekir böyle bir fleyin, ben bunu söylüyorum. Hiçbir belediye baflkan, önce kentin en önemli ulaflt rma karar n verip ondan sonra ana plan yapmaya kalkmas n. 74

6 Onun arkas ndan Say n Baflkan sizin bir yorumunuz oldu; ne güzel, 20 y l sonra düflünülmüfl rayl sistemi flimdiden kent sorunlarla karfl laflmadan planlanm fl, rayl sisteme geçilmifl. Burada bir sorunu tartmam z gerekiyor. Dün metrobüs konusunda Say n Acar dedi ki, bizim kaynaklar m z k s tl d r; dolay s yla çözümlerimizi olufltururken en ucuz, sorunumuzu en etkin biçimde çözen yaklafl m neyse, o tarzda yaklaflmak ve ilerlemek gerekir. Acaba sizin söyledi iniz gibi, flu anda gerekmedi i halde, -onu da Say n Gerçek e sorar z- yap lm fl olan bir rayl sistem, otobüs çözümlerini, lastik tekerlekli çözümleri atlayarak bunu yapt için karar vericiler takdir mi edilmelidir; böyle bir çözüm, alk fllanacak bir çözüm müdür, yoksa Türkiye koflullar nda olanaklar m z ad m ad m talebin gerektirdi i ölçüde, yat r mlar m z n hemen de erlendirilece i flekilde ve gelece e dönük olarak uzun bir süre at l kalmayacak yat r mlara m yönlendirmeliyiz? Bu çok ciddi bir sorun, bunlar birlefltirerek bir karara varmak zorunday z, yoksa bu toplant dan yanl fl sonuçlar ç kabilir, bunu ileride de irdelemeyi öneriyorum. Onun d fl nda, geçen toplant da veyahut da bundan önceki oturumda Say n Gerçek in sürdürülebilir kalk nmayla ilgili en son vard nokta fluydu: Politikalarda en son gelinecek nokta, mümkün oldu u kadar otomobil kullan m n azalt c bir politika olmal - d r. Burada bu çal flmalar s ras nda, biraz önce de belirtildi, flu andaki 0.68 olan motorlu tafl t hareketlilik oran n n 2020 de 1 e ç kaca de erlendirilmesi; buraya nas l gelinmifltir? Benim as l sormak istedi im, bu yaklafl mlar içerisinde ve kulland klar model itibariyle acaba söyledikleri o sürdürülebilir kalk nman n ve ulaflt rman n gere i olan otomobil kullan m n azalt c bir yaklafl m, de erlendirme var m d r, yoksa o 0.68, bu 1 olsun diye fazla da bir dayana olmadan m bu 1 e gelinmifltir? Kullan lan model, yollar n özellikle otomobilin kullan m na tahsisi fleklinde bir yaklafl m dolay s yla kendili inden otomobil kullan m n azaltmaya fazlaca da katk da bulunamayan bir planlay c yaklafl m m egemen olmufltur, bunu ö renmek istiyorum. Tabii bunun sonucunda kentin içinde olmasa bile, katl kavflaklardan maalesef kaç n lamad görülüyor, katl 75

7 kavflak önerisi yap lm fl oluyor. Park olay çözülse bile, anlad m kadar yla Eskiflehir e çok büyük katk olacakt ; onu yapmay p da hemen rayl sisteme geçilmesi de yine biraz dikkat çekici gözüküyor. Teflekkür ederim. RAFET BOZDO AN - Ben teflekkür ediyorum. Tabii Eskiflehir örne inin, Say n Hocam da bahsetti, kendileri cevapland racak, rayl sistemleri yapt ktan sonra ulafl m ana plan çal flmas na baflland - için, model olarak, omurga olarak o kabul edildi i kanaatindeyim. Ama burada herkes de hemen hemen ayn fikirdedir ki, önce ulafl m ana plan yap lmal ve bu ulafl m ana plan na uygun bir flekilde ulafl m akslar tutturulmal d r, yani bu iflin gerçe idir, realitesidir. Ama ulafl m profesyonelli i ya da ulafl m anlay fl, bizde maalesef s k flmadan, trafik problemi yaflanmadan alg lanmam flt r. Ülkemizde kentlerin ulafl m modelleri, arazi kullan m kararlar, imar planlar yeni yeni oturmaktad r. stanbul ölçe ine bakt m z zaman, planlar kadar, planlar n istisnalar vard r. Bu çal flmalar n ülkemizin di- er flehirleri aç s ndan bir önem teflkil edece i kanaatindeyim. Ümit ederim, rayl sistem yap lmadan di er flehirler bafllam fl olur. Sorular cevapland rmak üzere önce Haluk Beyden bafllayal m, daha sonra da Erdal Bey den rica edelim. Buyurun. HALUK GERÇEK- Teflekkür ederim Say n Baflkan. Zaten konuflmac lardan baz lar, soru de il de yorum olarak kendi görüfllerini söylediler, onlar n bir k sm na ben de kat l yorum. Yani önce ulafl m altyap s kararlar verip de sonradan plan yapt ran tek örnek Eskiflehir de il, flu anda planlama çal flmalar na bafllayan baflka flehirlerde de benzer uygulamalar oldu unu ne yaz k ki görüyoruz. Elbette bunun de iflmesi laz m, bunun aksini burada kimse söylemez, ama bafllang çta da belirtti im gibi, biz bu çal flmaya bafllad m zda, köprübafl zaten y k lm flt, inflaat çal flmalar devam ediyordu, tramvay bir veri olarak plana girdi. Bu tramvay n yap l p yap lmamas karar zaten bafltan verildi i için, -yanl fl oldu unu da hepimiz kabul ediyoruz, öncelikle plan n yap lmas, sonra böyle bir fleyin gerekli olup olmad karar verilmeliydi- bunun gelece iyle ilgili bir modeli kullanarak baz testler yapt k. O testler gösterdi ki, -flu anda infla edilen ve geçti imiz aral k ay nda da iflletmeye aç lm fl olan tramvay güzergâh - bir arkadafl m z n da belirtti i gibi, kentin önemli yolculuk çeken ve yaratan 3-4 merkezi var. Bunlardan bir tanesi SSK Hastanesi, di eri güneyde Osmangazi Üniversitesi, kuzeyde SSK Hastanesi ve Anadolu Üniversitesi, do uda da Organize Sanayi Sitesi ve bunlar n hepsini merkeze ba layan çapraz bir güzergâh öngörülmüfl. Zaten flu anda otobüs hatlar n n da en yo un olarak çal flt güzergâhlar, en fazla trafik al flverifli olan güzergâhlar ve Eskiflehir, tek merkezli bir kent, yani bütün yolculuklar merkeze geliyor, gelecekte de bu tek merkezli olarak büyük ölçüde gelifliyor. Tramvay elbette yap lmasa, bu yolculuk taleplerini bugün de il, 2020 deki yolculuk taleplerini bile otobüsle karfl lamak mümkün, zaten benim verdi im rakamlar da bunu 76

8 gösteriyor, ama yap ld için, biz burada flöyle bir yaklafl m izledik: Bu yat r m mümkün oldu u kadar daha fazla besleyen bir toplu tafl ma planlamas, hat planlamas yapmak; SSK n n orada, Osmangazi Üniversitesi nin orada, Devlet Hastanesinin orada ve bir de otogar n oradaki terminal noktalar nda parking right dedi imiz aktarma alanlar oluflturmak, toplu tafl ma hatlar n da bu aktarma hatlar yla rayl sistem aktarma alanlar nda rayl sisteme entegre olacak flekilde planlayarak, mümkün oldu u kadar rayl sistemin yolculuk say s n besleyerek artt rma yaklafl m benimsendi ve di er toplu tafl ma hatlar da buna göre planland. Yani bu konuda zaten fazla söyleyecek bir fley yok. Metrobüs, otobüs fleridi, otobüs uygulamalar gibi alternatifler, tramvaya her zaman seçenektir, bunlar aras ndaki kararlar n yine rasyonel bazda belirli etütler, fizibilite etütleri baz nda verilmesi laz m. Di er bir konu, iki ayr kentsel geliflme senaryosu birbiriyle çelifliyor gibi bir not alm fl m. Asl nda flunu söyleyeyim: Kentin bir tane imar plan var, o da Say n Polat Sökmen taraf ndan yap lm fl imar plan, 2020 y l n hedef alan. Biz bu senaryo 1 diye, mevcut e ilim senaryosu, biraz da onun ad n öyle verdik, buna göre bütün çal flmalar m z bitirmek üzereydik. Eskiflehir Büyükflehir Belediyesi, sonradan bir yeni çevre düzeni plan haz rlad, yani özellikle kentin baz d fl bölgelerinde yeni toplu konut alanlar n n bu çevre düzeni plan na göre kurulmas da bir senaryo olarak öngörüldü. Say n Sökmen in yapt imar plan ve bizim de mevcut e ilim senaryosu dedi imiz arazi kullan m plan senaryosu, 2020 y l nda 700 bin nüfusu öngörüyor. Sonradan yap lan çevre düzeni plan nda da bunun üstüne baz yeni nüfuslar getirildi ve 800 bin küsurlara ç kt. Böyle bir fley neredeyse çal flman n sonuna gelmiflken ortaya ç kt için, bunu da böyle bir seçenek olursa, kent bu flekilde ikinci senaryoya göre de büyürse ne olur? diye de bak ld ve testler yap ld. Tabii ona iliflkin talep de erleri de ona göre farkl ç k yor. Birkaç yerden soruldu, daha önce de ayn sorular sorulmufltu; bu hareketlilik de eri. Hareketlilik dedi imiz fley, motorlu araçlarla hareketlilik. Anketlerin yap ld 2002 y - l nda kifli bafl na bir günde, yani flöyle: Motorlu araçlarla yap lan yolculuklar nüfusa bölerek bulunan de er ve 0.66 olarak belirlendi. Bunu niye 1 öngördük de, 1.5, 2 veya 1.2 öngörmedik meselesi var. Eskiflehir de, genelde bu tür kentlerde, yani bütün bu tür çal flmalarda geçmiflten gelece e do ru bu trendin nas l de iflti iyle ilgili geliflmelere bak l r ve ona iliflkin birtak m senaryolar gelifltirilebilir; 1 de olabilir, 1.10 da olabilir gibi. Bizim burada 1 i kabul etmemizin nedeni fluydu: 1995 y l nda Orta Do u Teknik Üniversitesi taraf ndan Eskiflehir de bir ulafl m etüdü yap lm flt, onunla ilgili bulunmufl bir hareketlilik de eri vard, bir de bizim 2002 de buldu umuz de er vard. Onun d fl na herhangi bir çal flma yok, yani Eskiflehir de daha önce hareketlilik de erini saptayan herhangi bir ulafl m etüdü yap lmam fl, iki tane de er var ve bir de bizim bildi imiz, Türkiye nin baflka kentlerinde yap lm fl çal flmalardaki geliflmeler var, benzer büyüklükteki kentlerde, bunlara göre bir öngörü yap larak 2020 y l için 1 al nd. 77

9 Tabii bu, illa 1 olacak anlam na gelmiyor, belirli aral klarla bu plan n revize edilmesi laz m, o revizyonlar s ras nda da hareketlilik de erlerinin de iflip de iflmedi i ya da buradaki yap lan öngörülere göre ne kadar sapma oldu u test edilebilir. Bu 1 de eri, iki tane de ere göre yap lm fl ve benzeri kentlerdeki çal flmalardan al nan sonuçlara göre yap lm fl bir tahmindir. Burada tabii bunun otomobil kullan m n teflvik edip etmemesi konusu tamamen ayr bir konu, yani hareketlilik otomobil kullan m yla ilgili bir olay de il, bu motorlu araçlarla hareketliliktir, yani bunun içinde toplu tafl ma kullan m da vard r, bisiklet ve yaya ulafl m yoktur. Otomobil kullan m n teflvik eden bir plan oldu unu söylemek, bana göre do ru bir söylem olmaz; çünkü burada anlatmaya çal flt m, yaya ulafl m n, yayalaflt rmay, toplu tafl man n planlanmas n, bisiklet ulafl m n mümkün oldu u kadar özendiren ve özellikle kentin merkez bölgelerine otomobil giriflini k s tlayan park politikalar ve çevre bölgelerde parking right alanlar yaratan, aktarma alanlar yaratan bir plan yap ld. Ama otomobil sahipli ini kontrol edemiyorsunuz, yani otomobil sahipli i artacak, bütün kentlerimizde artacak. nsanlar n cebine biraz para girdi inde ilk ald fleylerden bir tanesidir otomobil. fiu anda Eskiflehir in 2005 de erlerini bilmiyorum, ama istatistikten bak labilir; 2002 y l nda bin kifliye 100 araç düflüyordu ve bizim öngörülerimiz, bunun ileriki y llarda bin kifliye 160 lara, 170 lere ç kaca fleklinde. Yani otomobil sahibi olmakla otomobil kullanmak ayn fley de il. Bizim zaten model çal flmalar nda da burada göstermeye çal flt m, otomobille yolculuk oranlar n n günlük toplam araçl yolculuklar n yüzde 28 i civar nda 2020 de kalmas hedefleniyor, yani öyle bir türel da l m n ortaya ç kt tahmin edildi. Otomobil say s n n 2-3 kat na ç kmas na ra men, bu türel da l m tutturabilirlerse, bu bile baflar d r diye düflünüyorum aç kças. Yani burada otomobil kullan m n teflvik eden bir politika oldu unu söylemek bana göre çok yanl fl olur. Kavflaklar olacak tabii, yani kentin ulafl m a n düflünürken, karayolu sistemini de, özellikle çevre yollar konusu var, transit trafik konusu var, kentin merkezinde yeni arter kesinlikle aç lmad zaten. Dikkat ettiyseniz, bütün ba lant lar kentin kuzeyinden ve güneyinden geçen kuflaklar fleklinde, bunlar n kapasitelerinin düzenlenmesiyle ilgili ba lant lar, 8 tane katl kavflak yanl fl hat rlam yorsam, onlar n tamam da yine çevre yollar üzerindedir, kent merkezindeki bütün kavflaklar sinyalizedir. O bak mdan bunlar n da yap lmas gerekiyor. Zaten gelece e iliflkin model çal flmalar, hacim-kapasite oranlar, nerelere nelerin yap lmas konusunda bize bir fikir veriyor. Triyaj gar n n tabii kentin d fl na ç kmas laz m, yani bu çok kesin, bu konuda yer de belirlenmifl durumda. Yani yük manevralar kentin göbe inde yap l yor flu anda, bunlar n hepsi d flar ç kacak. Yüksek h zl demiryolu geçiflinin yeralt na al nmas, tamamen Bakanl kla Eskiflehir Büyükflehir Belediyesi aras nda yap lan bir anlaflmayla ortaya ç kan bir fley. Bizim planda buna iliflkin herhangi bir öngörümüz olmad, sadece demiryolu kesiflmelerinin kesiflmesiz olmas gerekti ini söyledik. Ama demiryolu alta m al n r, yoksa demiryolu oldu u yerde kal r, üstten köprülü kavflak m yap l r fleklinde bir fleyimiz olmad. Bunun yeralt na al nmas elbette yüksek bir maliyettir, ben Ulaflt rma Ba- 78

10 kanl nda bu konudaki çal flmalar bilmedi im için maliyet konusunda bir fley söyleyemeyece im. Ama bu, kent için önemli bir olanakt r, kentin flu anda demiryolu geçen aks n n baflka flekilde de erlendirilmesi imkân olabilecektir. Bisiklet yollar neden hepsi merkeze geliyor, çevrede düflünülmedi mi? diye bir soru var. Demin de söyledim, Eskiflehir tek merkezli bir kent; 2020 y l ndaki yolculuk yarat m ve çekimlerine de bakt n z zaman, merkez yo unluklu yolculuklar n çok oldu unu görüyorsunuz. nsanlar n kentin merkeziyle sürekli iliflkileri var; çarfl orada, al flverifl yerleri orada. Yani üniversiteye, Osmangazi ye, Anadolu Üniversitesine, SSK ya ve Otogar yönünde gidenler de kentin merkezinden geçiyorlar. Dolay s yla en önemli odak noktas, tek merkezli bir kent için merkez bölge. Biz merkezi esas alarak bisiklet yollar n n da çevreye do ru yay larak önce 2,5 kilometrelik bir yar çap içerisinde, sonra da 5 kilometrelik bir yar çap içerisinde planlanmas n öngördük. Kazalar konusunda bir fley diyemeyece im. Yani rayl sistemin yayalaflt rma bölgesinin içerisinden geçmesi, elbette hem yayalar n, hem rayl sistem kullan c lar n n dikkatli olmas n gerektiriyor. stanbul da da hat rl yorum, ilk tramvay hatlar aç ld nda ciddi kazalar olabiliyordu, otobüs fleridinde bile önemli kazalar oldu. nsanlar buna zaman içerisinde al flacaklar, bununla ilgili gerekli uyar lar, güvenlik önlemleri de al nmal elbette. Bu tabii mast r plan konusu de il. Benim not edebildi im sorular bunlar, ama tramvay n yap labilirli i konusu, büyük kentlerimizde gerçekten tart fl lmas gereken bir konu. Genelde bütün orta ölçekli kentler, mesela Konya, Kayseri, Gaziantep, ulafl m plan yapt ran ya da yapt rmakta olan bütün kentlerde belediye baflkanlar önceden tramvaya karar veriyorlar, hatta kavflaklara karar veriyorlar, sonra plan yap l yor ne yaz k ki. Bu yaklafl m n de iflmesi laz m. Teflekkür ediyorum. Erdal Bey, buyurun. ERDAL YILMAZ- Bana gelen iki soru var, onlar k sa bir flekilde cevaplamaya çal flaca m. Birincisi, talep nas l modele dahil edildi? fleklinde bir soru vard. Talep, toplam talep olarak de il, durak bazl olarak modele dahil edildi ve otobüslerde yap lan ölçümler çerçevesinde belirli hatlara olan talep belirlenmeye çal fl ld ve bu zirve ve zirve d fl saatlerde yap lan gözlemler, zaman etüdü çerçevesinde yap lan gözlemler sonucunda belirli olas l k da l mlar na uygunluklar tespit edildi ve bu uygunluklar çerçevesinde de yine talep tesadüfi olarak seferlere göre belirlenmeye çal fl ld. Burada ne yaz k ki bir toplam talep çerçevesinde modele talep dahil edilemedi; çünkü ben Kad köy merkezli söz 79

11 konusu 21 hat için toplam talebe ETT den ulaflamad m, böylesine bir çal flmay da benim yapmam mümkün de ildi. Sadece duraklarda meydana gelen talep oran ve modelde ulaflt m toplam tafl ma miktar n ortalama doluluk oranlar ndan yola ç karak sefer say s yla tahmini bir toplam talep belirledim ve ikisini k yaslayarak mümkün oldu unca bunlar n yak nl n tespit etmeye çal flt m. Bu durum ise, zirve saatlerde 2 dakikada bir, zirve d fl saatlerde 3 dakikada birlik sefer s kl n n toplam talebi bu çerçevede karfl lad n gösteriyordu. Bu tabii ki bir varsay mdan yola ç k yor; do al olarak mümkün oldu unca böylesine karmafl k modelleri, problemleri simüle ederken belirli varsay mlar kaç n lmaz bir hal al yor. Mesela buradaki varsay m deyince, bir soru gelmedi, ama flöyle bir soru akla gelebilirdi: Peki, ben k rm z duraktan 2 sonraki mavi dura a nas l hareket edece im? Yani renkli duraklar aras nda nas l bir hareket söz konusu? lla ki ana duraktan aktarma dura na hareket etmem gerekmiyor. Bunun için de beyaz tabelal duraklar aras nda ring sefer yapan midibüs tarz nda, çok daha küçük kapasiteli, ama h zl çal flacak bir otobüs örne in sisteme dahil edilebilir. Ama bunlar sadece birer fikir jimnasti i, modele dahil edilmifl de il. Sibel Hocam n sorusu ise, tabii ki yolcular aç s ndan böylesine bir renklendirme birazc k problem teflkil edecektir ilk anda, en az ndan bir al flma döneminde. Bu al flma dönemi için iyi bir halkla iliflkiler çal flmas ve bir tan t m kampanyas düflünülerek bir geçifl dönemi planlanabilir. Bu geçifl döneminde mevcut haklar korunurken, ayn zamanda renklendirilmifl hatlar da güzergâhta çal flarak yeni sistemin olumlu yanlar bir zorlamayla de il, ama yolculara pratik hayatta gösterilerek o hatt seçmeleri sa lanabilir. T pk aktarma duraklar nda oldu u gibi, aktarma yapmak da asl nda yolcular aç s ndan bir problem, ama sistem, art k ben tek bir otobüsle istedi im yere gidebileyim özelli- ini tafl yabilecek boyutlarda de il, kent merkezleri bu lüksü kald rabilecek ölçüde de- il. O nedenle bu modelin en büyük avantaj, hiçbir maliyet, yani ETT yar n sabah bu sisteme geçiyoruz dese, geçebilir ve 0 liral k bir maliyetle de hayata geçirme avantaj sa lamas ve çok ciddi performans art fllar n n sa lanmas. Burada bir tercih söz konusu tabii ki. Çok teflekkür ederim. Ben teflekkür ederim. Çok vakit harcad k. De erli Hocam n sorusunu ben kendisine özel de cevapland raca m, ama orada bir cümleyle ifade edeyim: Marmaray Projesi yle Kad köy-kartal Hatt n n entegrasyonu veya deniz tercih edilmesiyle karfl karfl ya kal nd. Bizim aç m zdan Kad köy e uzat larak, hem Marmaray Projesi yle entegre edildi, hem de Kad köy de denizle buluflturuldu hat. Aksi takdirde Marmaray la kesinlikle E- 5 in üzerinde bu entegrasyon sa lanam yordu. DLH Genel Müdürlü ü ve Marmaray Projesi buna müsaade etmedi, o nedenle mecburen oraya kayd r ld, ama yine deniz kullan lacak flekilde uzat labilecek. Efendim, sab rla dinlediniz. Haluk Hocam bir s nav nedeniyle özür dileyerek gitti. Çok teflekkürler. 80