Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve Halka Açık Şirketler

Transkript

1 Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve Halka Açık Şirketler. 12. Çözüm Ortaklığı Platformu

2 İlişkili Taraf İşlemleri ve Örtülü Kazanç Aktarımı 2

3 İlişkili Taraf İşlemleri SPKn. m.17/3 İşleme Başlamadan Önce Esasları belirleyen bir YK kararı alınmalıdır. YK Kararının Uygulanabilmesi İçin Bağımsız YK üyelerinin çoğunluğunun onayı olmalıdır. Bağımsız YK üyelerinin onayı olmazsa Kamuya duyuru ve genel kurul onayı 3

4 Kurumsal Yönetim Tebliğ Taslağı - Değerleme yaptırma yükümlülüğü - Yaygın ve süreklilik arz eden işlemler için raporlama yükümlülüğü - Emsallere uygunluğun tespitinde Maliye Bakanlığı düzenlemelerine atıf yapılmıştır. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliği'nin Emsallere Uygunluk İlkesi, Emsallere Uygun Fiyat ya da Bedelin Tespitinde Kullanılan Yöntemler, Gayri Maddi Haklar ile Grup İçi Hizmetler başlıklı bölümleri dikkate alınabilir. 4

5 Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı I SPKn. m.21 Taraflar İlişki kaynağı İlkeler İşlemler Halka açık ortaklıklar, Kolektif yatırım kuruluşları, Bunların iştirak ve bağlı ortaklıkları Yönetim Denetim Sermaye Emsallerine uygunluk Piyasa teamülleri Ticari hayatın basiret ve dürüstlük ilkeleri Fiyat, ücret, bedel veya şartlar içeren anlaşmalar yapmak, Ticari uygulamalar yapmak İşlem hacmi üretmek Yapmaları beklenen faaliyetleri yapmamak 5

6 Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı II SPKn. m.21 İşlem sonucu Kârlarını azaltmak; Malvarlıklarını azaltmak; Kârlarının artmasını engellemek; Malvarlıklarının artmasını engellemek; Kârlarını korumak veya artırmak için yapmaları beklenen faaliyetleri yapmamak; (PASİF) Malvarlıklarını korumak veya artırmak için yapmaları beklenen faaliyetleri yapmamak (PASİF) suretiyle ilişkili oldukları kişilerin kârlarının ya da malvarlıklarının artmasını sağlamak 6

7 Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı III Yükümlülükler - Belgeleme Yükümlülüğü İlişkili taraf işlemlerinin; emsale, piyasa teamüllerine, ticari hayatın basiret ve dürüstlük ilkelerine uygun şartlarda gerçekleştirilmiş olduğunu belgelemek - Saklama Yükümlülüğü Söz konusu tevsik edici bilgi ve belgeleri en az 8 yıl süre ile saklamak Sonuçlar Tutar iadesi Kazanç aktarımının SPK tespiti hâlinde halka açık ortaklık aktarılan tutarın kanuni faiziyle iadesini talep eder. Tedbirler (SPK nın alabileceği) Denetleme sonuçlarını kamuya duyurulması İade davası açtırılması Aykırılığın giderilmesini talep İptal-Butlan-Yokluk davası açma İmza yetkisi kaldırma, görevden alma vb. Cezai Sorumluluk Güveni Kötüye Kullanma Suçu Kabahat İdari para cezası 7

8 Cezai Sorumluluk Güveni Kötüye Kullanma Suçu SPKn. m.110/1 (c) Halka açık ortaklıklar ve kolektif yatırım kuruluşları ile bunların iştirak ve bağlı ortaklıklarının, yönetim, denetim veya sermaye bakımından doğrudan veya dolaylı olarak ilişkide bulundukları gerçek veya tüzel kişiler ile emsallerine uygunluk, piyasa teamülleri, ticari hayatın basiret ve dürüstlük ilkelerine aykırı olarak farklı fiyat, ücret, bedel, şartlar içeren anlaşmalar veya ticari uygulamalar yapmak veya işlem hacmi üretmek gibi işlemlerde bulunarak kârlarını veya malvarlıklarını azaltmak veya kârlarının veya malvarlıklarının artmasını engellemek Güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli hâli TCK m.155/2 3-7 yıl hapis ve 3000 güne kadar adli para cezası Aktif Pişmanlık (Yeni bir düzenleme) Aktarılan tutar şirkete iade edilir VE Ayrıca 2 katı Hazineye ödenirse. Soruşturma öncesi ödenirse cezaya hükmolunmaz. Soruşturma evresinde ödenirse, yarı oranında indirim, Kovuşturma evresinde ödenirse, üçte bir oranında indirim yapılır. 8

9 Kabahatlerden Sorumluluk SPKn. 103(6) Halka Açık Ortaklıklar & Kolektif Yatırım Kuruluşları & İştirak ve Bağlı Ortaklıklar Esas sözleşmeleri veya iç tüzükleri çerçevesinde Basiretli ve dürüst bir tacir olarak veya piyasa teamülleri uyarınca Kârlarını ya da malvarlıklarını korumak veya artırmak için yapmaları beklenen faaliyetleri yapmamaları yoluyla (PASİF) İlişkili oldukları gerçek veya tüzel kişilerin kârlarının ya da malvarlıklarının artmasının sağlanması İlgili tüzel kişiye TL idari para cezası Ceza miktarı elde edilen menfaatin iki katından az olamaz. 9

10 Önemli Nitelikteki İşlemler ve Ayrılma Hakkı 10

11 Önemli Nitelikteki İşlemler Halka açık ortaklıkların; - Birleşme, bölünme işlemlerine taraf olması, tür değiştirme veya sona erme kararı alması, - Mal varlığının tümünü veya önemli bir bölümünü devretmesi veya üzerinde bir ayni hak tesis etmesi veya kiralaması, - Faaliyet konusunu tümüyle veya önemli ölçüde değiştirmesi, - İmtiyaz öngörmesi veya mevcut imtiyazların kapsam veya konusunu değiştirmesi, - Borsa kotundan çıkması, gibi hususlar önemli nitelikte işlem sayılır. SPK nın önemli nitelikteki işlemlere ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi 11

12 SPK nın Belirlediği Önemli Nitelikteki İşlemler - İlişkili taraflarından önemli ölçüde mal varlığı edinimi veya kiralanması - Yapmayı planladıkları bedelli sermaye artırımlarında ortaya çıkan nakit sermaye koyma borcunun, ortaklığa nakit dışındaki varlık devrinden kaynaklanan borçlara mahsup edilmek suretiyle yerine getirilmesi - Yapmayı planladıkları bedelli sermaye artırımlarında, sermaye artırımından elde edilecek fonun ortaklığın mevcut sermayesini aşması ve Kurulun ilgili düzenlemelerinde tanımlanan ilişkili taraflara olan ve ortaklığa nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan borçların kısmen veya tamamen ödenmesinde kullanılacak olması 12

13 Ayrılma Hakkı Önemli nitelikteki işlemlere ilişkin genel kurul toplantısı Pay sahibinin olumsuz oy kullanması ve muhalefet şerhini toplantı tutanağına işletmesi Pay sahibinin toplantıya katılmasına haksız bir biçimde engel olunması Toplantıya usulüne uygun davet yapılmaması Gündemin usulüne uygun bir biçimde ilan edilmemesi Ayrılma hakkını kullanmak isteyen ortakların payları Şirket tarafından alınır. Önemli nitelikteki işlemin kamuya açıklandığı tarihten önceki otuz gün içinde borsada oluşan ağırlıklı ortalama fiyatların ortalaması 13

14 Kar Payı, Bağışlar, İmtiyazlar 14

15 Kâr payı ve bedelsiz pay dağıtımı & Kar payı avansı Genel kurulca belirlenecek kâr dağıtım politikası Kurul, kâr dağıtımı politikalarına ilişkin olarak, benzer nitelikteki ortaklıklar bazında farklı esaslar belirleyebilir. Kâr payı dağıtım tarihi itibariyle mevcut paylara - Eski-yeni ayrımı ortadan kalkmıştır. 15

16 Bağışlar Esas sözleşmede hüküm olması zorunludur. Bağışın sınırına ilişkin genel kurul kararı aranır. İlgili mali yıl içinde yapılan bağışlar, dağıtılabilir kâr matrahına eklenir. Yapılan ve yapılacak bağışlar, genel kurulda ortakların bilgisine sunulur. Özel durum açıklaması yapılır. 16

17 İmtiyazlı Paylar Finansal tablolara göre üst üste beş yıl dönem zararı eden halka açık ortaklıklarda, oy hakkına ve yönetim kurulunda temsil edilmeye ilişkin imtiyazlar SPK kararı ile kalkar. Faaliyetlerin makul ve zorunlu kıldığı hâller saklı tutulmaktadır. Söz konusu imtiyazlı payların kamu kurum ve kuruluşlarına ait olması hâlinde bu kural uygulanmaz. 17

18 Pay Alım Teklifi Zorunluluğu 18

19 Pay Alım Teklifi Zorunluluğu Çağrı Yükümlülüğü Doğuran Olaylar Halka açık ortaklıklarda yönetim kontrolünü sağlayan payların veya oy haklarının iktisap edilmesi Bankacılık Kanunu uyarınca faaliyet izninin kaldırılması veya temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetiminin TMSF ye devredilmesi Yatırım ortaklıklarının yatırım ortaklığı niteliklerinin değiştirilmesine veya yitirilmesine neden olacak esas sözleşme değişiklikleri Yaptırımlar İdari para cezası Pay alım teklifi tutarına kadar Oy haklarının donması Oylar, genel kurul toplantı nisabında dikkate alınmaz 19

20 Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Hakkı 20

21 Ortaklıktan Çıkma ve Satma Hakkı Sahip olunan payların halka açık ortaklığın oy haklarının Kurulca belirlenen orana (%98) veya daha fazlasına ulaşması durumunda; - Hakim ortağın azınlıkta kalan pay sahiplerini ortaklıktan çıkarma hakkı - Azınlıkta kalan pay sahipleri açısından satma hakkı - Bedel ayrılma hakkına paralel şekilde belirlenir. Hakim ortak konumu kazanıldığının kamuya açıklandığı tarihten önceki son 30 günlük ağırlıklı ortalama fiyat. 21

22 Genel Kurullar 22

23 Genel Kurul Toplantılarına İlişkin Esaslar Genel kurul toplantısı için çağrı asgari 3 hafta önceden yapılır. TTK da 2 hafta. Azlığın gündeme madde ekletme hakkı, gündem maddelerine ilişkin karar taslaklarının görüşmeye sunulmasını da kapsar. Genel kurul nisapları hafifletilmektedir. 23

24 Genel Kurul Toplantılarına İlişkin Esaslar Yeni pay alma haklarının kısıtlanmasına, KSS de yönetim kuruluna yeni pay alma haklarını kısıtlama yetkisinin verilmesine, Sermaye azaltımına, Önemli nitelikteki işlemlere ilişkin kararlar Bu işlemlerde, TTK ya göre taraf olan ortaklar bu işlemlerin onaylanacağı genel kurul toplantılarında oy kullanamazlar. Toplantı nisabı aranmaksızın, ortaklık genel kuruluna katılan oy hakkını haiz payların (2/3) ünün olumlu oyu Sermayeyi temsil eden oy hakkını haiz payların en az (1/2) sinin hazır bulunması hâlinde, çoğunluğunun olumlu oyu 24

25 İzahname ve Diğer Belgelerden Sorumluluk 25

26 İzahname ve Kamuyu aydınlatma belgelerinden doğan sorumluluk Finansal raporlar ve izahname dahil olmak üzere Kurulca kamuyu aydınlatma amacı ile düzenlenmesi öngörülen belgeleri, - imzalayanlar veya - bu belgeler kendi adına imzalanan tüzel kişiler, belgelerde yer alan yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgilerden kaynaklanan zararlardan müteselsilen sorumludur. Bağımsız denetim, derecelendirme ve değerleme kuruluşları gibi kişi ve kurumların sorumluluğu Zarar tarihinden itibaren 6 aylık zamanaşımı 26

27 Bağımsız Denetim, Derecelendirme ve Değerleme Kuruluşları Faaliyetleri neticesinde düzenledikleri raporlarda yer alan yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgiler dolayısıyla neden oldukları zararlardan sorumluluk Bir yatırım kuruluşunda veya kolektif yatırım kuruluşunda denetim yapan bağımsız denetim kuruluşları ve bağımsız denetçiler, - Bu Kanun ve ilgili mevzuattaki yetkilendirme ve faaliyet şartlarına ilişkin hükümleri ihlal eden, - Şirketin faaliyetlerinin sürekli ve düzenli bir şekilde yürütülmesini engelleyebilecek, - Olumsuz görüş veya görüş bildirmekten kaçınma gerektiren, her türlü durumu Kurula derhâl bildirmekle yükümlüdür. 27

28 Tedbirler, Para Cezaları ve Suçlar 28

29 Tedbirler (İhraççıların hukuka aykırı işlemleri ile sermayeyi veya mal varlığını azaltıcı işlemlerinde) Kurulun ilgililerden aykırılıkların giderilmesini isteme ve dava açma yetkisi Mahkeme kararı durumunda - Bu işlemlerde sorumluluğu bulunanların imza yetkilerini kaldırma yetkisi İlgililer hakkında suç duyurusunda bulunulması hâlinde - Yargılama sonuçlanıncaya kadar ilgilileri görevden almaya ve yapılacak ilk genel kurul toplantısına kadar görevden alınan yönetim kurulu üyelerinin yerine yenilerini atama yetkisi Örtülü kazanç aktarımında da aynı tedbirler uygulanır (Md. 94) 29

30 Tedbirler (Bilgi suistimali ve piyasa dolandırıcılığında) Kurul a tedbir yetkisi - Geçici veya sürekli olarak işlem yasağı, - Takas yöntemlerinin değiştirilmesi, - Kredili alım, açığa satış, ödünç alma ve verme işlemlerine ilişkin sınırlamalar getirilmesi, - Teminat yükümlülüğü getirilmesi veya yükümlülüğün değiştirilmesi, - Farklı pazar veya piyasalarda işlem görmesi veya farklı işlem esaslarının belirlenmesi, - Piyasa verilerinin dağıtım kapsamının sınırlanması, - İşlem veya pozisyon limiti getirilmesi Bildirim yükümlülüğü (Md.102) Bilgi suiistimali ve piyasa dolandırıcılığı şüphesi durumunda sermaye piyasası kurumları tarafından Kurul a bildirim 30

31 İdari Para Cezaları TL TL Menfaat temin edilmiş olması hâlinde, İPC bu menfaatin 2 katından az olamaz. Aykırılığın bir özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcisi veya organ veya bu tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen bir kişi tarafından işlenmesi durumu Pay alım teklifi yapılmazsa teklife konu payların toplam bedeline kadar İPC İhraççı YK üyeleri ve yöneticilerinin elde ettikleri kazançları ihraççılara iade yükümlülüğü (short swing profit rule) Piyasa bozucu eylemler için İPC (Md. 104) Piyasa bozucu nitelikteki eylemler Kurulca belirlenir TL TL (menfaatin 2 katından az olamaz) 31

32 İPC lerde Uygulama İlgilinin savunması alınması gerekir. 30 gün içinde savunma verilmemesi durumunda savunma hakkından feragat Tekerrür hali, - Tek İPC, ancak ceza 2 katı - Menfaat ya da zarar varsa bunun en az 3 katı Tahsil edilen İPC lerin %50 si genel bütçeye gelir kaydedilir, %50 si YTM ye aktarılır. Kurulun İPC kararlarına karşı idari yargı yoluna başvurulabilir. 32

33 Kazanç İadesi İhraççı YK üyeleri ve yöneticileri elde ettikleri kazançları ihraççılara iade etmekle yükümlüdür İhraççıların yöneticileri, altı ay içerisinde ilgili sermaye piyasası araçlarında gerçekleştirdikleri işlemlerden (alım, satım, alım ve satım veya satım ve alım işlemlerinden), kazanç elde etmeleri durumunda elde ettikleri net kazancı 30 gün içinde ihraççılara iade ederler. İade etmeme halinde kazanç tutarının 2 katı kadar idari para cezası 33

34 Bilgi suistimali (insider trading) Failler; - İhraççıların veya bunların bağlı veya hâkim ortaklıklarının yöneticileri, - İhraççıların veya bunların bağlı veya hâkim ortaklıklarında pay sahibi olmaları nedeniyle bu bilgilere sahip olan kişiler, - İş, meslek ve görevlerinin icrası nedeniyle bu bilgilere sahip olan kişiler, - Bu bilgileri suç işlemek suretiyle elde eden kişiler, - Sahip oldukları bilginin bu fıkrada belirtilen nitelikte bulunduğunu bilen veya ispat edilmesi hâlinde bilmesi gereken kişiler, 2 yıldan - 5 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası, Adli para cezası verilmesi hâlinde ceza menfaatin 2 katından az olamaz. 34

35 Piyasa dolandırıcılığı (Manipülasyon) İşlem manipülasyonu (107/1), - 2 yıldan - 5 yıla kadar hapis cezası ve 5 bin günden 10 bin güne kadar adli para cezası (elde edilen menfaatten az olamaz) İşlem manipülasyonunda etkin pişmanlık (107/3), - Failin, 500 binden az olmamak üzere, elde ettiği veya elde edilmesine sebep olduğu menfaatin iki katını Hazineye, Soruşturma başlamadan önce öderse cezaya hükmolunmaz. Soruşturma evresinde öderse cezada 1/2 indirim, Kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar öderse 1/3 indirim Bilgi manipülasyonu (107/2), - 2 yıldan - 5 yıla kadar hapis cezası ve 5 bin güne kadar adli para cezası 35

36 Güveni kötüye kullanma ve sahtecilik Güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli hâli - Yatırım kuruluşlarına teslim edilen sermaye piyasası araçları, nakit ve diğer her türlü kıymeti kendisinin veya başkasının menfaatine satmak, kullanmak, rehnetmek, gizlemek veya inkâr etmek - Örtülü kazanç uygulamaları sayılı Kanunun 155 inci maddesinin (2) nci fıkrasına göre hükmolunur. - 3 yıldan 7 yıla kadar hapis ve 3 bin güne kadar adlî para cezası Örtülü kazanç için aktif pişmanlık 110/2 de sayılan suçların failleri 2 yıldan - 5 yıla kadar hapis cezası ve 5 bin günden 10 bin güne kadar adli para cezası. 36

37 Örtülü Kazanç m. 110 uyarınca suç Yönetim, denetim veya sermaye bakımından dolaylı veya dolaysız olarak ilişkili bulunduğu diğer bir teşebbüs veya şahısla emsallerine göre bariz şekilde farklı fiyat, ücret ve bedel uygulamak gibi örtülü işlemlerde bulunarak halka açık ortaklıkların kârını veya mal varlığını azaltmak Halka açık ortaklıklar ve kolektif yatırım kuruluşları ile bunların iştirak ve bağlı ortaklıklarının, yönetim, denetim veya sermaye bakımından doğrudan veya dolaylı olarak ilişkide bulundukları gerçek veya tüzel kişiler ile emsallerine uygunluk, piyasa teamülleri, ticari hayatın basiret ve dürüstlük ilkelerine aykırı olarak farklı fiyat, ücret, bedel, şartlar içeren anlaşmalar veya ticari uygulamalar yapmak veya işlem hacmi üretmek gibi işlemlerde bulunarak kârlarını veya malvarlıklarını azaltmak veya kârlarının veya malvarlıklarının artmasını engellemek 37

38 Yasal defterlerde, muhasebe kayıtlarında ve finansal tablo ve raporlarda usulsüzlük (Md. 112) Kasıtlı olarak defter ve kayıtların tutulmaması ve Kanuni süresi boyunca saklanmaması, - 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ve 5 bin güne kadar adlî para cezası. Belgede sahtecilik halleri ve muhasebe hileleri; - TCK nın ilgili hükümlerine göre cezalandırılır, - Özel belgede sahtecilikte sahte belgenin kullanılmış olması şartı aranmaz. 38

39 Muhasebe hileleri Kasıtlı olarak; - Finansal tablo ve raporları gerçeği yansıtmayan şekilde düzenleyenler, - Gerçeğe aykırı hesap açanlar, - Kayıtlarda her türlü muhasebe hilesi yapanlar, - Yanlış veya yanıltıcı bağımsız denetim ve değerleme raporu düzenleyenler ile düzenlenmesini sağlayan ihraççıların sorumlu yönetim kurulu üyeleri veya sorumlu yöneticileri, cezalandırılır. 39

40 Sorularınız? Bekir Emre Haykır, Vergi ve Hukuk Hizmetleri Kıdemli Müdür T: +90 (212) [2013] Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Bu belgede ibaresi, her bir üye şirketinin ayrı birer tüzel kişilik olduğu PricewaterhouseCoopers International Limited in bir üye şirketi olan Türkiye yi ifade etmektedir. Türkiye, Başaran Nas Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., Başaran Nas Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. ve PricewaterhouseCoopers Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. ticari unvanları ile Türkiye'de kurulmuş tüzel kişiliklerden oluşan Türkiye organizasyonunu ifade ve temsil etmektedir.