Bir DP Dizel Motorda Yüksek Viskoziteli Biyodizel Kullanımının Vuruntu Yoğunluğuna Etkisi

Transkript

1 Bir DP Dizel Motorda Yüksek Viskoziteli Biyodizel Kullanımının Vuruntu Yoğunluğuna Etkisi Sinan ERDOĞAN 1, M.Kemal BALKĠ 2, Cenk SAYIN 3 1 Marmara Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü, İstanbul, Türkiye, erdogan.sinan@gmail.com 2 Sinop Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Sinop, Türkiye, mkbalki@sinop.edu.tr 3 Marmara Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü, İstanbul, Türkiye, csayin@marmara.edu.tr Özet Fiziksel ve kimyasal özellikleri farklı biyodizel yakıtların kullanımıyla tutuşma gecikmesi, basınç artış hızı gibi farklı yanma karakteristiği verileri elde edilmektedir. Yanma işlemi süresince ani basınç farklılıkları ile titreşimler meydana gelmektedir. Bu çalışmada viskozitesi standartların üzerinde olan hayvansal biyodizel yakıt kullanımının motorun vuruntu yoğunluğuna etkisi incelenmiştir. Anahtar Kelimeler hayvansal biyodizel, yüksek viskoziteli yakıt, vuruntu yoğunluğu, dizel motor. I. GĠRĠġ Bitkisel ve hayvansal yağlardan elde edilen biyodizel yakıtlar, çevre dostu olmalarının yanında yanma karakteristikleri açısından dizel yakıta benzer sonuçlar vermektedirler. Bu durum alternatif enerji çalıģmaları arasında biyodizeli önemli bir yere konumlandırmaktadır. Biyodizel yakıtlar, içeriğine ve üretim yöntemine bağlı olarak fosil kökenli dizel yakıtlara göre farklı kimyasal yapıya ve yakıt özelliklerine sahiptirler. Bu nedenle, farklı biyodizel yakıt kullanımları ile elde edilen tutuģma gecikmesi, basınç artıģ hızı gibi yanma karakteristiği verileri farklılaģmaktadır. Ġçten yanmalı motorlarda yanma iģlemi süresince ani basınç farklılıkları ile titreģimler meydana gelmektedir. Aynı zamanda doğrusal ve dairesel hareket halindeki motor parçalarının ivmelerinin değiģimlerinden oluģan atalet kuvvetlerinden kaynaklı olarak da titreģimler oluģmaktadır. Belirli seviyeleri aģan titreģimlerin uzun vadede motor ömrünü azaltıcı etkisi bulunmaktadır. TitreĢimlerden dolayı oluģan gürültünün de insan sağlığına ve sürüģ konforuna da olumsuz etkileri bulunmaktadır. Motorda titreģim ve gürültünün en önemli kaynağının yanma olayı olduğu düģünülürse, yakıt türünün titreģim ve gürültüyü etkileyen en etkin parametrelerinden biri olduğu anlaģılabilir [1]. Dizel motorlarında silindir içerisine taze hava emilmekte ve sıkıģtırma stroku sonuna doğru aģırı derecede ısınmıģ hava içerisine yakıt püskürtülerek yanma baģlatılmaktadır. Yakıtın sıkıģtırılmıģ hava içerisine püskürtülmesi ile ilk yanmaların baģlamasına kadar bir zaman geçmektedir. Bu zamana tutuģma gecikmesi zamanı denilmektedir. TutuĢma gecikmesi zamanı içinde yakıt ile havanın karıģması, oksijen ile havanın temasa geçmesi için belli bir zamana ihtiyaç vardır. Dizel motorlarında bu süreç çok kısa bir zaman olup, bu süreç zarfında oksitlenen yakıt zerreleri yanmaya baģlamaktadır. Oksijen ile yakıt damlalarının dıģ zarfları temas halinde olduğundan ilk yanmalar yakıtın dıģ zarfları üzerinde olmaktadır. Yakıt damlalarının orta kısımları ise yanan gazın teģkil ettiği zarftan sıyrılıp yeni hava ile karıģması ve bu havanın oksijen ile temasa geçerek oksitlenmesi gerekmektedir. Böylece yakıtın yeni oksijene eriģmesi sağlandığı takdirde yanma ilerleyerek devam edebilecektir. Uzun sürebilecek tutuģma gecikmesi zamanında yanma odası içerisine girecek yakıt miktarı artmıģ olacak ve yanma ile birlikte yanma odası içindeki enerji miktarı yükselerek ani basınç artıģlarına sebep olacaktır. Kontrolsüz tutuģma olması halinde silindir içerisinde mükemmel bir Ģekilde yanma geliģemez dolayısıyla bu durum dizel motorlarında vuruntu denilen olayı meydana getirir [2]. Artan sıcaklık ve büyüyen basınca karģılık tutuģma gecikmesi küçülür. Dizel motorlarında küçük tutuģma gecikmesi istenir. Püskürtme zamanında, püskürtülen yakıt miktarı yardımı ile yanma basıncının kontrolü mümkün olabilmesi için dizel yakıtının silindir içine püskürtüldüğü an tutuģması istenir. Aksi halde tutuģma gecikmesinin büyük olması halinde biriken yakıtın birden bire patlarcasına tutuģması sonucu basıncın aniden artması önlenemez. Dizel motorlarında basınç artıģ hızı genellikle 2-3 bar/ka mertebelerindedir. Bu değer 4-5 bar/ka değerlerine ulaģtığında motor sert çalıģmaktadır. Kabul edilebilir en yüksek basınç artıģ hızı da 10 bar/ka değerindedir. Bu sınırın aģılması için tutuģma gecikmesi süresinin azaltılması gerekmektedir [3]. Dizel motorlarında meydana gelebilecek vuruntular piston, biyel ve yataklarda zararlı aģırı zorlanmalar meydana getirir. Yanma odası içinde ısının aģırı yükselmesinde termik zorlanma sebebiyle yanma odasını çevreleyen elemanların yapıları bozulabilir. Bu durum motor elemanlarının aģırı zorlanmaları esnasında parçalanmasına sebep olabilir [2]. Literatürde, biyodizel yakıtların motor titreģim karakteristiklerine ve gürültü emisyonuna olan etkilerinin incelendiği çalıģmalar bulunmaktadır. Yıldırım ve arkadaģları [4] tarafından 6 silindirli bir motorda sabit devirde farklı yüklerde yapılan çalıģmada, farklı oranlardaki (%20, %50) 158

2 dizel-biyodizel yakıt karıģımlarının ve %100 biyodizelin motorun titreģimine ve gürültüsüne olan etkisi incelenmiģtir. B20 yakıtı ile 100 Nm yük altında en büyük titreģim değeri elde edildiği ifade edilmiģtir. Taghizadeh-Alisaraei ve arkadaģları [5] ve Uludamar ve arkadaģları [6] tarafından yapılan çalıģmalarda biyodizel-standart dizel yakıt karıģımlarının motorun titreģimine olan etkileri incelenmiģtir. ÇalıĢmada biyodizel yakıt karıģımlarının motor titreģim ve gürültüsünü düģürdüğü belirtilmiģtir [6]. Heidary ve arkadaģları [7] tarafından yapılan çalıģmada, farklı oranlardaki biyodizel-dizel yakıt karıģımlarının, bir tarım makinası motorunun titreģimine olan etkisi araģtırılmıģtır. B100, B5 ve B20 yakıt karıģımları ile en düģük titreģim değerleri elde edilmiģtir. IĢık ve ark. [8] 4 silindirli bir dizel jeneratör motorunda 1500 dev/dk 10,8 kw güç Ģartlarında aspir yağından elde edilmiģ biyodizel ile testler yapmıģtır. Maksimum silindir basıncı değerleri biyodizel oranının artmasıyla artmıģ ve B100 yakıtının değeri dizel yakıtının değerinden fazla olduğu görülmüģtür. TutuĢma gecikmesi süreleri biyodizel miktarının artmasıyla azalmıģ, püskürtme zamanı da azalmıģtır. KarıĢımların ve standart dizelin vuruntu yoğunluğu, biraz daha yüksek olan B50 haricinde oldukça benzer bulunmuģtur. B50 yakıtının da biraz erken baģlayan püskürtme sebebiyle vuruntu sinyalleri erken baģlamıģtır. Szwaja ve Grab-Rogalinski [9] iki silindirli CI F2L511 dizel motorda yaptığı çalıģmada, hacimsel olarak % 0-17 arasında hidrojeni dizel yakıtına eklemektedir. Dizele % 25 veya daha fazla hacimsel oranda hidrojen eklemek vuruntu yoğunluğunu artırmaktadır. Sarıdemir ve ark. [1] yaptıkları çalıģmada B10 yakıtı ile elde edilen vuruntu yoğunluğunun daha fazla olduğu görülmektedir. Aynı zamanda maksimum basınç artıģ oranı ile vuruntu yoğunluğu arasında eģ zamanlı bir artıģ görülmektedir. Motor yakıtının viskozitesi, yakıt spreyinde, karıģım oluģumunda ve yanma olayında baskın bir rol oynadığı için en önemli özelliklerden biridir. DüĢük viskozite, yakıt sisteminde sızıntıya neden olabilirken, yüksek viskozite emme giriģi esnasında motor yanma odasında yakıtın kötü akmasına neden olur ve hava ile karıģması uzun süre alır [10]. Bu senaryo, gecikmeli yanma ile sonuçlanacaktır. TutuĢma gecikmesi süresince biriken yakıtın tamamının bir anda yanmaya katılması krank açısı cinsinden pistona uygulanan basıncın artıģına neden olmaktadır. Bununla birlikte biyodizelin yoğunluğunun dizele göre fazla olması kütlece daha fazla yakıtın püskürtülmesine neden olabilmekte ve vuruntu eğilimini artırmaktadır [1]. Ayrıca, yüksek viskozite; eksik yanma nedeniyle motor birikintilerini artıracak, soğuk havalarda daha fazla problem oluģturacaktır [11]. Bu çalıģmada iki farklı biyodizel yakıt ile vuruntu yoğunluğuna etki eden hususların tespitine yönelik bir inceleme yapılmıģtır. Yanma olayını etkileyen viskozitenin vuruntuya olan etkisinin tespiti için EN ve ASTM D6751 standartlarında belirtilen aralıkta viskozitesi olan bitkisel biyodizel ile sınır değerlerin çok üzerinde olan hayvansal biyodizel yakıtlar kullanılmıģtır. II. MATERYAL VE METOT Deneylerde New Power NWR serisi alternatör bulunan ve Fawde marka ağır hizmet tipi dizel motordan oluģan jeneratör seti kullanılmıģtır. 4 silindirli, direk enjeksiyonlu, doğal emiģli ve su soğutmalı olarak üretilmiģ olan dizel motor; sürekli olarak sabit devir (1500 d/d) halinde çalıģmaktadır. Testler, motor sabit devirde çalıģırken, 10,8 kw yük altında gerçekleģtirilmiģtir. Dizel motorun teknik özellikleri Tablo 1 de, verilmektedir. 10,8 kw güç Ģartlarında yapılan testlerde yanma karakteristikleri ölçülmüģtür. TABLO I DĠZEL MOTORUN TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠ Dizel Motor Marka FAWDE Model 4DW81-23D Devir Rpm 1500 d/d Silindir Sayısı / DiziliĢi 4 / Sıra tip Zaman 4 Emme Sistemi Doğal Soğutma Sistemi Su soğutmalı Governör Elektronik Silindir Çap x Strok 85 x 100 mm Silindir Hacmi 2.27 lt SıkıĢtırma Sistemi Direk Enjeksiyonlu SıkıĢtırma Oranı 17:1 Güç ÇıkıĢı 18 kw Motora bağlı jeneratörü yüklemek için, elektriksel olarak dirençli ve kontrol paneli bulunan bir yük bankası (rezistans) kullanılmıģtır. Deney tesisatında 3 kademeli rezistans içeren bir yükleyici bulunmaktadır. Motor yüklemesi bu rezistans aracılığı ile yapılmaktadır. Motor gücü, deneyler sırasında ölçülen elektrik akımı değeri ve voltaj değeri kullanılarak hesaplanmıģtır. Test kurulumunun Ģematik bir diyagramı ġekil 1'de gösterilmiģtir. ġekil 1. Test kurulumunun Ģematik diyagramı Yanma analizinde Febris yazılımı [12] kullanılmıģtır. Febris yanma analizi yazılımı, içten yanmalı motorlara adapte edilen silindir içi basınç sensörü, krank açısı sensörü ve birçok farklı tip sensörlerden alınan sinyalleri ve bu sinyalleri kullanarak hesapladığı verileri gerçek zamanlı olarak gösteren ve kaydeden bir yazılımdır. Silindir basıncının yüksek olması 159

3 nedeni ile silindir içerisindeki basınçlar genellikle piezoelektrik ya da fiber-optik prensiple çalıģan basınç sensörü ve krank enkoderi yardımıyla ölçülürler. Silindir basınç ölçümü için fiber-optik basınç sensörü, Optrand D33294-Q, (1.35mV/psi hassasiyetli) kullanılmıģtır. Basınç sensöründen gelen 100 çevrimin ortalaması alınarak basınç değerleri belirlenmiģtir. Bu yazılım ile krank açısına bağlı olarak silindir basıncı, ısı salınım oranı ve vuruntu yoğunluğu değerleri elde edilmiģtir. Dizel motorlarda yakıt püskürtme baģlangıcı ile yanma baģlangıcı arasında geçen süre tutuģma gecikmesi olarak tanımlanmaktadır. Yakıtın püskürtülmesi ile baģlayan tutuģma gecikmesi süresinde yakıt buharlaģırken ortamdan ısı çektiği için ısı salınımı negatif olur daha sonra ısı salınımının pozitife döndüğü yer yanma baģlangıcı olarak tanımlanır [13]. Basınç ve ısı salınım oranı grafiklerinden tutuģma gecikmesi süreleri belirlenmiģtir. Deneyde, test yakıtları olarak ultra düģük kükürtlü dizel (ULSD), kanola ve aspir bitkisel yağlarından elde edilmiģ biyodizel (VOB) ve hayvansal atık yağlardan elde edilmiģ biyodizel (AFB) yakıtlar kullanılmıģtır. Biyodizel yakıtların fiziksel ve kimsayal özellikleri TÜBĠTAK Marmara AraĢtırma Merkezi nde ölçülmüģ ve Tablo 2 de sunulmuģtur. Özellik Yoğunluk (kg/m 3 ) Kinetmatik viskozite (mm 2 /sn) TABLO II YAKITLARIN FĠZĠKSEL VE KĠMYASAL ÖZELLĠKLERĠ Ultra Düşük Kükürtlü Dizel (ULSD) Bitkisel Biyodizel (VOB) Hayvansal Biyodizel (AFB) ,9 882,9 2,80 4,01 9,81 Setan Sayısı 52 52,6 57 Parlama Noktası ( o C) Ġyot sayısı (gi/100gr) Su içeriği (mg/kg) Alt ısıl değer kj/gr , ,3 38,6 40 Elde edilen silindir içi ham basınç verileri iģlenerek ısı salınım oranı, yanma safhaları, çevrimsel farklılıklar ve vuruntu yoğunluğu gibi parametreler hesaplanmıģtır. Yanmanın analiz edilmesinde ilk hesaplanan parametre ısı salınım oranıdır. Isı salınımı termodinamiğin birinci yasası kullanılarak EĢ. (1) ile aģağıdaki gibi hesaplanmıģtır. (1) Burada, özgül ısı oranı olup, krank açısını, silindir gaz basıncını ve silindir hacmini ifade etmektedir. Meydana gelen vuruntunun tespiti için vuruntu yoğunluğu EĢ.(2) deki gibi hesaplanarak analiz edilmiģtir [14]. ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) III. DENEYSEL SONUÇLAR VE TARTIġMA Biyodizel yakıtların yüksek yoğunluk ve viskozite ile düģük ısıl enerji problemleri elde edilen motor gücünün dizel yakıtına göre azalmasına neden olmaktadır. Yanma olayı da karıģımın kompozisyonundan ve yakıt özelliklerinden etkilenmektedir. Bu noktada yanmanın analiz edilebilmesi ve farklı biyodizel yakıt karıģımlarının silindir basıncı ve ısı salınımı üzerindeki etkilerini incelemek için yanmanın baģlangıcının ve sonunun hassas bir Ģekilde belirlenmesi gerekmektedir. Mekanik kontrollü ve modifikasyon yapılmamıģ yakıt püskürtme sistemli dizel motorlarında viskozite, yoğunluk, sıkıģtırılabilirlik ve ses hızı gibi özellikleri farklı olan yakıtların kullanılması durumunda yakıt püskürtme zamanı değiģmektedir. Biyodizel yakıtların yüksek viskozite, ses hızı ve sıkıģtırılabilirliği gibi özelliklerinden dolayı enjektör iğnesi dizel yakıt kullanımına göre daha erken açılmaktadır [8]. Bu sebeplerle püskürtme baģlangıçları yaklaģık 2 o KA kadar erken gerçekleģmiģtir. TutuĢma gecikmesi süresinin uzun olması halinde püskürtülen yakıt daha fazla olacaktır ve hava ile homojen karıģım oluģturmak için yeterli zamanı bulabilecektir. Aynı zamanda bu süre içerisinden atomizasyon ve buharlaģma tam olarak gerçekleģebilecektir. Böylece basınç artıģ hızı yükselecek, silindir gaz sıcaklıkları artacak ve tam yanma gerçekleģecektir. Bitkisel biyodizel (VOB) ve hayvansal biyodizel (AFB) kullanımı ile birlikte yakıtın oksijen varlığı ve setan sayısının yüksekliği sebebiyle tutuģma gecikmesi süresi kısalmıģtır. Ancak hayvansal biyodizel (AFB) yakıt viskozitesinin bitkisel biyodizel (VOB) yakıt viskozitesine göre yüksek oluģu sebebiyle püskürtülen yakıtın damlacık çapı büyümüģ, atomizasyon ve buharlaģma daha zor ve geç gerçekleģmiģtir. Bu durumun sonucu olarak her iki biyodizelin tutuģma gecikmesi süreleri dizele göre daha düģüktür. Ayrıca hayvansal biyodizelin tutuģma gecikmesi süresinin bitkisel biyodizelden daha yüksek olduğu görülmüģtür. Dizel için tutuģma gecikmesi 2,8 o KA, iken bitkisel biyodizel (VOB) için 1,7 o KA ve hayvansal biyodizel (AFB) için 2,1 o KA olarak hesaplanmıģtır. Bir dizel motorun en iyi yakıt ekonomisi, maksimum yanma sonu basıncının üst ölü noktadan (ÜÖN) 6-10 o KA sonraya rastlaması durumunda elde edilmektedir [15]. ġekil (2) de 10,8 kw yük Ģartlarında yakıtların silindir gaz basıncı (2) 160

4 grafiği görülmektedir. Maksimum silindir gaz basıncı ULSD yakıtında 78,4 bar, VOB yakıtında 75,9 bar ve AFB yakıtında 79,8 bar olarak ÜÖN dan sonra 6-10 o KA aralığında ölçülmüģtür. VOB ve AFB kullanılan testlerdeki silindir gaz basınçlarının artıģı daha erken baģlamıģ, kontrollü yanma safhası ULSD kullanımıyla benzer geniģleme göstermiģtir. Biyodizel kullanımı ile püskürtme baģlangıcının dizele göre daha erken olması, biyodizelin viskozitesinin ve yoğunluğunun dizele göre daha yüksek, sıkıģtırılabilirliğinin ise daha az olmasından kaynaklanmaktadır. Silindir basıncı yakıtın hava ile iyi karıģmasını ve yanma kabiliyetini karakterize eder. SıkıĢtırma ateģlemeli bir motorda, maksimum silindir basıncı, ani yanma periyodunda yanmıģ yakıt oranına bağlıdır. Ani yanma periyodu, ateģleme gecikmesi, sprey zarfları ve bu gecikme sırasında yakıt-hava karıģımı oluģumu ile kontrol edilir [16]. Bu nedenle, yakıtın viskozitesi ve uçuculuğu, ön karıģımı artırmak için çok önemli bir role sahiptir. Literatürde, biyodizelin yüksek viskozitesinin püskürtme sürecini hızlandırdığı ve püskürtme baģlangıcındaki değiģimin yakıtların sıkıģtırılabilirliklerinden kaynaklandığı belirtilmektedir [17]. Hayvansal biyodizel (AFB) yakıtının kullanılması ile elde edilen silindir gaz basınç değerleri, ULSD yakıtının kullanılması ile elde edilen silindir gaz basınç değerlerinden daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu duruma AFB yakıtının setan sayısının ULSD yakıtına göre yüksek olmasının etkili olduğu düģünülmektedir. ġekil 3. Isı Salınım Oranı Maksimum basıncın yüksek oluģu, ani yanma periyodunda yanmıģ yakıt miktarının fazla oluģuyla ilgilidir [18]. Hayvansal biyodizel (AFB) yakıtının tutuģma süresinin bitkisel biyodizel (VOB) yakıtına göre uzun olması sebebiyle daha fazla yakıtın ön karıģım fazında yanma ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Aynı deney Ģartlarında VOB yakıtı için meydana gelen maksimum silindir gaz basınçları ULSD yakıtının kullanılması ile elde edilen silindir gaz basınç değerlerine yakın fakat daha düģük olduğu görülmektedir. VOB yakıtı ile ULSD yakıtının setan sayılarının birbirine çok yakın değerlerde olmaları sebebiyle basınç değerleri de birbirine yakın çıkmıģtır. ġekil 4. Vuruntu Yoğunluğu ġekil 2. Silindir Gaz Basıncı Dizel motorlarda yakıtın vuruntu eğiliminin bir ölçüsü olarak setan sayısı kullanılmaktadır. DüĢük setan sayısı tutuģma gecikmesi süresinin uzamasına ve vuruntu eğiliminin artmasına sebep olmaktadır [19]. Biyodizel yakıtların yüksek setan sayısı ve yüksek oksijen içeriği sayesinde tutuģma gecikmesi süresi azalmaktadır. Bu sebeple motorun vuruntu yoğunluğu azalmaktadır. ġekil (4) de VOB ve AFB yakıtların daha erken vuruntu eğiliminin baģladığı ve ULSD yakıta göre daha düģük genlikte seyrettiği görülmektedir. AFB yakıtının viskozitesinin ULSD ve VOB yakıtlarından yüksek oluģu yakıtın atomizasyon oranını etkilemesinden dolayı tutuģma gecikmesi süresini diğer yakıtlara göre uzatmıģtır. Buna rağmen VOB ve AFB yakıtların oksijen içerikleri ve setan 161

5 sayılarının ULSD ye göre yüksek olması sebebiyle vuruntu yoğunlukları da düģüktür. ULSD, VOB ve AFB yakıt kullanımı esnasında maksimum basınç artıģ hızları sırasıyla 4,19 bar, 4,07 bar ve 4,10 bardır. Bu değerlerin ölçüldüğü krank açılarında motor sert çalıģmasına rağmen basınç artıģ hızları kabul edilebilir sınırlar içindedir. Vuruntu yoğunluğunun eģik değeri 1 bar olarak belirtilmekte olup [20], bu çalıģmada vuruntu yoğunluğu en fazla 0,2 bar mertebelerinde ölçülmüģtür. Biyodizel yakıtının viskozitesi; Avrupa Birliği EN standartına göre 3,0 5,0 mm 2 /sn aralığında, Amerika BirleĢik Devletleri ASTM D6751 standartına göre 1,9 6,0 mm 2 /sn aralığında bulunması gerektiği belirlenmiģtir [21]. Test yakıtlarından hayvansal biyodizel (AFB) yakıtının viskozitesinin (9,81 mm 2 /sn) belirtilen standartların üst sınır değerlerinden çok yüksek olmasına rağmen motorun vuruntu yoğunluğuna etkisinin önemsenmeyecek düzeyde kalmıģtır. IV. SONUÇLAR Motorlarda kullanılan yakıtların kimyasal yapıları ve fiziksel özellikleri de vuruntuda etkili olmaktadır. Motorun herhangi bir yakıtla çalıģması sırasında vuruntu meydana gelmemesi için yakıtın vuruntu meylinin düģük olması gerekmektedir. Bu çalıģmada kullanılan bitkisel biyodizel yakıtın viskozitesi EN ve ASTM D6751 standartlarında belirtilen aralıkta bulunmakta olup, motorun çalıģması esnasında da vuruntu yoğunluğu eģik değerin altında kalmıģtır. Kullanılan hayvansal biyodizel yakıtın viskozitesi ise belirtilen standartlardaki sınır aralığından yüksek olup, motorun sert çalıģmasına ve vuruntuya neden olabilecek bir değerdedir. Ancak bitkisel ve hayvansal biyodizel yakıtların basınç artıģ hızları ile vuruntu yoğunlukları birbirine çok yakın değerlerde hesaplanmıģtır. Sonuç olarak bu deneysel çalıģma, yakıtın viskozitesinin basınç artıģ hızına ve vuruntu yoğunluğuna etkisinin çok az olduğunu göstermiģtir. Dizel motorlarda oluģabilecek vuruntulu çalıģmayı minimize etmek için yakıtın vuruntu meylini azaltacak setan ve alfa-metil naftalin gibi katkılar yakıt içine karıģtırılarak deneysel çalıģmalar yapılabilir. Ayrıca direkt püskürtmeli motorlarda, tutuģma gecikmesi süresindeki kızgın hava içine doğrudan püskürtülen yakıtın miktarını azaltmakla da vuruntu önlenebilir. [6] Uludamar E, Tosun E, Aydın K, 2016, Experimental and regression analysis of noise and vibration of a compression ignition engine fuelled with various biodiesels, Fuel;177: [7] Heidary B, Hassan-Beygi SR, Ghobadian B, Taghizadeh A, 2013, Vibration analysis of a small diesel engine using diesel-biodiesel fuel blends, Agric. Eng. Int. CIGR Journal;15(3), [8] Isık M.Z., Aydin H., Analysis of ethanol RCCI application with safflower biodiesel blends in a high load diesel power generator, Fuel, Volume 184, 15 November 2016, Pages [9] Szwaja S, Grab-Rogalinski K. Hydrogen combustion in a compression ignition diesel engine. Int J Hydrogen Energy 2009;34: [10] Ashraful AM, Masjuki HH, Kalam MA, et al. Production and comparison of fuel properties, engine performance, and emission characteristics of biodiesel from various non-edible vegetable oils: a review. Energy Convers Manag 2014;80(0): [11] Alptekin E, Canakci M. Characterization of the key fuel properties of methyl ester diesel fuel blends. Fuel 2009;88(1): fuel [12] FebriS: Internal combustion engine analysis testing software Kullanım Kılavuzu, [13] Çelik M., Solmaz H., Yücesu H.S., Pamuk metil esterine n-heptan katkisinin motor performansi ve yanma karakteristiklerine etkilerinin incelenmesi, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., Cilt 30, No 3, , [14] M. Checkel, J. Dale, Computerized Knock Detection from Engine Pressure Records, SAE Technical Paper, 1986, No: , [15] Çetinkaya, S., Termodinamik, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, Türkiye, [16] Kumar M.S., Kerihuel A., Bellettre J., Tazerout M., Experimental investigations on the use of preheated animal fat as fuel in a compression ignition engine, Renewable Energy, 30 (2005) [17] Özsezen A.N., Atık palmiye yağından üretilen biyodizelin motor performans ve emisyon karakterleri üzerine etkisinin incelenmesi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi [18] Heywood JB. Internal combustion engine fundamentals. New York: McGraw-Hill; [19] M.S.M.Zaharin, N.R.Abdullah, G.Najafi, H.Sharudin, T.Yusaf, Effects of physicochemical properties of biodiesel fuel blends with alcohol on diesel engine performance and exhaust emissions: A review, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Volume 79, November 2017, Pages [20] McKenzie, J. and Cheng, W., "The Anatomy of Knock," SAE Technical Paper , 2016, [21] REFERANSLAR [1] Sarıdemir S., Alçelik N., Uygur Ġ., Biyodizel-Dizel Yakıt KarıĢımlarının Motor TitreĢimine Olan Etkisinin Ġncelenmesi, Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2016, 13(4) [2] ġengün H.Ġ., Motorlar ve Termodinamik Esaslar, Umuttepe Yayınları, Mayıs [3] Safgönül B., Ġçten Yanmalı Motorlar, Birsen Yayınları, [4] Yıldırım, H., Çınar, A., ġayli, Ö., Köylü, H., 2015, Vibration and noise analysis of an engine fuelled with diesel and biodiesel blends, International Conference On Advances in Mechanical Engineering, ICAME '15, Ġstanbul [5] Taghizadeh-Alisaraei A, Ghobadian B, Tavakoli-Hashjin T, Mohtasebi SS, 2012, Vibration analysis of a diesel engine using biodiesel and petrodiesel fuel blends, Fuel;102: