Bu raporun dış kullanımı yoktur. Yayın No: YM / AR-GE / Rapor Yürütücüsü : Dr. C. GİRGİN

Transkript

1 Bu raporun dış kullanımı yoktur. BELLİ BAŞLI ÜLKELER BAZINDA İNŞAAT SEKTÖRÜ KİMLİĞİ Yayın No: YM / AR-GE / 23-9 Rapor Direktörü : Dr. E. ARIOĞLU Rapor Yürütücüsü : Dr. C. GİRGİN YAPI MERKEZİ /AR-GE Bölümü HAZİRAN / 23

2 GENİŞLETİLMİŞ ÖZET VE SONUÇLAR Bu çalışmada seçilmiş belli başlı ülkeler bazında, makro ekonomik büyüklüklerin ışığında inşaat sektörü büyüklükleri istatistik matematiği ile incelenmiş, ayrıca bu incelemeler Hazır Beton ve Prefabrikasyona ait karakteristikler özelinde de yapılarak ülkemize ait büyüklükler ile karşılaştırılmıştır. İncelenen konular ve bu konulardan elde edilen belli başlı sonuçlar aşağıda özetlenmiştir : Seçilmiş 19 ülkenin bazı makro ekonomik büyüklükleri (GSYİH ve değişimi, yatırımlar vb), inşaat sektörüne ilişkin göstergeler (inşaat sektörünün GSYİH içindeki payı, inşaatların dağılımı, çimento tüketimi vb) ve tüm bu verilerden türetilen bazı karakteristik büyüklükler topluca Çizelge 1'de verilmiştir. Anılan büyüklüklerin ortalama, standart sapma ve değişkenlik katsayısı değerleri de aynı Çizelge üzerinde işlenmiştir. Şekil 1-8, Çizelge 1'deki verilerin grafiksel değerlendirmesini içermektedir. Buna göre, 1 m 2 başına inşaat sektöründe üretilen GSYİH, artan nüfus yoğunluğu ve 1 m 2 başına çimento tüketimi ile lineer modda artmaktadır (Şekil 1, 4). Nüfus yoğunluğu açısından ülkeler 2 ayrı grupta toplanabilmektedir. Fert başına çimento tüketimi ile 1 m 2 yüzölçümü başına çimento tüketimi iki farklı eğimle lineer artış göstermektedir. Yüksek yoğunluklu ( kişi/km 2 ) I.grup ülkelerin yüksek eğimli değişiminin "yüksek yapı" inşaatı eğiliminden kaynaklandığı ifade edilebilir (Şekil 2, 3). Fert başına inşaat sektöründe üretilen GSYİH, özellikle I.grup ülkelerde fert başına çimento tüketimi ile çok dik bir eğimle artmaktadır. Ülkemiz fert başına çimento tüketimi açısından Avrupa ortalaması (57 kg/fert) düzeyinde olmasına karşın, inşaat sektörünün ürettiği GSYİH açısından en düşük konumdadır (348.4 $/fert) ve en yüksek olan Japonya ile arasında 3 $/fert düzeyinde farklılık mevcuttur (Şekil 5,6). Bu çarpıklık doğal olarak Milyon $ başına tüketilen çimento miktarının (1493 ton) ülkemizde en yüksek olması sonucunu doğurmaktadır (bu oran Japonya'da 187 ton düzeyindedir) (Şekil 7). Kişi başına GSYİH ile fert başına çimento tüketimi parabolik modda değişmektedir (Şekil 8). Ancak inşaat sektöründe "yeni inşaat"'ların payı son dönemde oldukça yüksek olan kimi ülkeler (Portekiz, İrlanda vb) bu modun oldukça dışında kalmaktadır. Seçilmiş 21 ülkenin Hazır Beton ve Prefabrikasyon ile ilgili karakteristikleri Çizelge 2 ve Şekil 9-19'da incelenmiştir. Çizelge ve Şekil'lerden şu sonuçlar çıkarılabilir : Ülkemiz Hazır Beton sektörü açısından Avrupa ülkelerinin ortalamasının (% 49.8) altında olmakla birlikte (% 31,.39m 3 /kişi) çok kötü bir konumda değildir. Oysa Prefabrikasyon sektörü açısından Avrupa ülkelerine kıyasla (ort.% 22.8,.38 m 3 /kişi) ülkemizin yeri çok geride kalmaktadır (% 3,.2 m 3 /kişi) (Şekil 8,1,12,13). Kişi başına hazır beton üretimi ile prekast üretim arasında artan eğimli lineer bir bağıntı mevcuttur (A.B.D, İsrail, İranda hariç) (Şekil 13).

3 Ülkemiz Hazır Beton'da kullanılan çimento dozajı (285 kg/m 3 ) açısından Avrupa ortalaması düzeyinde iken dayanım düzeyleri açısından -örneğin 1,15 cm küp dayanım bazında- ülkemizde üretilen betonun ne yazık ki % 86'sı MPa düzeyindedir. Oysa deprem olmayan bir ülkede bile bu oran, örneğin İsveç'te % 5, Norveç'te % 21'dir. Keza 35 MPa'ın üstündeki dayanımlar ülkemizde sadece %.7 iken örneğin İsveç'te % 3, Norveç'te % 22' dir (Şekil 11, 14,15). Hazır Beton sektöründe tek başına uçucu kül'ün veya cüruf, uçucu kül, taş unu, silika füme'nin birlikte kullanılması yaygındır. Hazır Beton'da puzolanik maddenin çimento'nun oranı cinsinden kullanımı kimi ülkelerde % 1 düzeyinde iken ( de dahil), A.B.D.'de % 24.8'e çıkmakta, kimi ülkelerde ise % 5 ve daha aşağı düşebilmektedir (Şekil 16,17). 1 m 3 hazır betonun satış geliri -taşıma dahil- en düşük ülkemizdedir (3.7 /m 3 ). Bu değer dikkate alınan tüm ülkeler bazında ortalama 64.4 /m 3 'dir (Norveç 118 /m 3, A.B.D 97.6 /m 3 ) (Şekil 18). Hazır Beton ve Prefabrikasyon sektörünün ülkemiz coğrafi bölgeler dahilinde incelemesi Şekil 2-25'de verilmiştir. Buradan şu sonuçlar çıkartılabilir : İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN ULUSLARARASI BAZDA Bugün ülkemizdeki faaliyet gösteren hazır beton firmalarının sadece % 31'i (71 firma) THBB üyesidir. THBB üyesi firmaların bölgesel dağılımı açısından da G.Doğu ve Doğu Anadolu toplamda İSTATİSTİKSEL yalnız % 5.5'luk DEĞERLENDİRMESİ bir pay almaktadır (Marmara bölgesinin payı % 38.7'dir) (Şekil 21). Tesis başına en fazla beton üretimini İç Anadolu (93 m 3 /yıl) ve İstanbul Asya yakası (8164 m 3 /yıl) gerçekleştirmektedir. Avrupa ülkelerinde bir tesis başına beton üretimi ise 3 m 3 /yıl düzeyindedir. Konut alanındaki hazır beton satışlarında G.Doğu, Doğu ve Karadeniz (% 41-43), sanayi ve ticari yapılar alanında G.Doğu ve İç anadolu bölgelerinin (% 33-31) ağırlıklı yeri vardır (Şekil 23). 'de tüm prefabrik üretimlerin (üye+üye dışı) % 5'si Marmara Bölgesi'nde yer almaktadır. G.Doğu ve Doğu Anadolu Bölgelerimizin payı ise sadece % 1'dir (Şekil 2,22). Ülke genelinde üst yapı, alt yapı ve çevre düzeni elemanlarının sırası ile % 26, % 32, % 37' lik bir payı mevcuttur. Hazır beton ve prefabrik üretimlerin bölgesel dağılımı o bölgelerin GSYİH'dan aldıkları payla doğrudan orantılıdır (Şekil 24). İç pazar çimento satışlarında Hazır Betonun ülke genelinde % 28.6'lık bir payı varken Prefabrikasyonun payı yalnız % 3'dür. Diğer taraftan bayiler kanalı ile çimento satışlarının fazlalığı (16,86,73 ton, % 58.2) kontrolsuz bir şekilde elle yapılan üretimlerle kalite sorunları ile yüzyüze olunduğu anlamına gelmektedir.

4 Çizelge 1 Seçilmiş Kimi Ülkelerin Makro-Ekonomik ve İnşat Sektörüne İlişkin Göstergeleri ve İstatistiksel Değerlendirmesi Ülke Nüfus Yüzölçümü GSYİH Yatırımların (milyon) (km 2 (milyar $) GSYİH ) -s.a.p- içinde oranı % GSYİH'nin yıllık ortalama değişimi % Yeni / Onarım+takviye / Toplam inşaat çalışmasının GSYİH içindeki payı % Yeni inşaat / Toplam inşaat % İnşaat sektörü GSYİH cinsinden büyüme hızı % Yeni inşaatların dağılımı Kişi başına GSYİH ($/fert) -s.a.p- -Yaratılan katma değer bazında- (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7.1) (7.2) (7.3) (8)=7.1/7.3 (9) (1) (11) (12) (13) 1 Almanya Avusturya Belçika Birleşik Krallık Çek Cumh Finlandiya Fransa Hollanda İrlanda İspanya İsviçre İtalya Polonya Portekiz Slovak Cumh Yunanistan * * 12 * * A.B.D * Japonya * * * X Avrupa ülkeleri Konut % Sanat yapısı ve alt yapı, % (194.7**) S V=S/ X x1,% Minimum Maksimum Ülke sayısı ( **) Avrupa- X İncelenen X ülkelerin tümü Ticari ve endüs. % Toplam çimento tüketimi (x1 6 t)

5 Çizelge 1' in devamı Ülke Nüfus yoğunluğu (kişi/km 2 ) Toplam inşaat sektörünün*** GSYİH -s.a.pcinsinden payı (Milyar $) 1 m 2 yüzölçümü başına inşaat sektörü payı ($/1 m 2 ) -s.a.p- Fert ve m 2 başına Fert başına inşaat sektörü payı ($/fert) -s.a.p- inşaat sektörü payı ($/fert.m 2 ) -s.a.p- Fert başına tüketilen çimento miktarı (kg/fert) 1 m 2 yüzölçümü başına tüketilen çimento miktarı (kg/1 m 2 ) 1 6 $ inşaat başına tüketilen çimento miktarı, (t / 1 6 $) -s.a.p- (14)=(1)/(2) (15)= (7.3)*(3) (16)=(15)/(2)*1 (17)=(15)/(1) (18)=(15)/[(1).(2)] (19)= (13)/(1) (2)= (13)/(2)*1 (21)= (13)/(15)*1 6 1 Almanya Avusturya Belçika Birleşik Krallık Çek.Cumh Finlandiya Fransa Hollanda İrlanda İspanya İsviçre İtalya Polonya Portekiz Slovak Cumh Yunanistan A.B.D ** Japonya * X S Avrupa ülkeleri V=S/ X x1,% Minimum Maksimum Ülke sayısı Avrupa- X İncelenen X ülkelerin tümü * Kaynakta sadece yeni inşaatlar için verilen değer olup toplam inşaatlar (yeni ve takviye+onarım) açısından bu değerin daha da yüksek olduğu düşünülmektedir. ** Takviye+onarım amaçlı çalışmaları kısmen içermektedir.

6 *** GSYİH içindeki toplam inşaat sektörü payının GSYİH -s.a.p- içindeki ile aynı olduğu varsayılmıştır. Açıklamalar : * Kaynakta verilmemiştir. ** Ağırlıklı ortalamadır. (7) Toplam inşaat (7.3) = [ Yeni (7.1) + (Onarım + Takviye) (7.2) ] 1 Tüm inşaat çalışmalarının (yeni ve onarım+takviye amaçlı) yüzdesel dağılımıdır yılı DİE verisidir. 2.2 Yeni inşaat oranı 15 Avrupa ülkesinin ortalama değeri % 64.7 alınarak kestirilmiştir. 2.3 DİE ( ) dönemine ait ortalama değer 2.4 Türk Yapı Sektörü Raporu (22) 'den alınmıştır. 2.5 T.Ç.M.B (1998) verisidir. 2.6 DİE ( ) dönemi ortalama yıllık değişim s.a.p : Satın alma paritesi cinsinden (PPP) X = Ortalama değer, S= Standart sapma, V= Değişkenlik katsayısı (%) Kaynaklar : Spon's European Construction Costs Handbook, London (2) kaynağı kullanılmıştır. (1), (3), (4), (5), (7), (1), (11), (12), (13) ülkelerin 1997 ve 1998 verileridir. (6) döneminde GSYİH 'nın yıllık ortalama reel değişimi (9) döneminde inşaat sektöründe yaratılan katma değerin yıllık ortalama reel değişimi

7 1 m 2 yüzölçümü başına inşaat sektörü payı -GSYİH- ($) s.a.p FiUs II Ie Y= 2.37 X n= 19 At Pr Fr Es Gr Pl Cz Sl Tr Ch It De Uk Be Nüfus yoğunluğu (kişi/km 2) Ülkeler A.B.D Almanya Avusturya Belçika Birleşik Krallık Çek Cumh. Finlandiya Fransa İrlanda İspanya İsviçre İtalya Hollanda Japonya Polonya Portekiz Slovak Cumh. Sembol Us De At Be Uk Cz Fi Fr İe Es Ch İt Ne Jp Pl Pr Sl Tr I kişi /km 2 II kişi /km 2 Şekil 1 1 m 2 yüzölçümü başına inşaat sektöründe üretilen gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH) ile nüfus yoğunluğu arasında çıkartılan regresyon (n = data sayısı, verileri) Jp I Ne 1 m yüzölçümü başına çimento tüketimi, kg Uk Ne Cz Pl Sl Fr Us Fi Be De Ch Tr Jp It At Es Gr Ie I Pr II I kişi /km 2 II kişi /km Fert başına çimento tüketimi, kg/fert Şekil 2 1 m 2 yüzölçümü başına çimento tüketimi ile fert başına çimento tüketimi arasındaki ilişkiler ( verileri) İncelenen 19 ülke bazında nüfus yoğunluğu (kişi/km 2 ) ile 1 m 2 yüzölçümü başına çimento tüketimi arasında artan ilinti içinde iki farklı grup sözkonusudur : Japonya, Belçika ve Hollanda gibi ülkelerin yer aldığı yüksek nüfus yoğunluğuna sahip I. grup ( kişi/km 2 ) ve ülkemizin de dahil olduğu düşük nüfus yoğunluklu II. grup (15-13 kişi/km 2 ). I. gruptaki ülkeler II. gruptakilere kıyasla aynı çimento tüketimine karşılık, 1 m 2 başına daha fazla çimento tüketmektedir. Bu gelişim I. gruptaki ülkelerde, nüfus yoğunluğu nedeni ile "yüksek yapılar" 'a daha fazla ağırlık verildiği şeklinde yorumlanabilir.

8 1 m 2 yüzölçümü başına çimento tüketimi (kg) II Us Fi Y=.48 X n= 19 Pr Es GrAt Cz Ie Tr Pl Fr Sl Ch It De Uk Nüfus yoğunluğu (kişi/km 2) I Be Jp Ne Ülkeler Sembol A.B.D Us Almanya De Avusturya At Belçika Be Birleşik Krallık Uk Çek Cumh. Cz Finlandiya Fi Fransa Fr İrlanda İe İspanya Es İsviçre Ch İtalya İt Hollanda Ne Japonya Jp Polonya Pl Portekiz Pr Slovak Cumh. Sl Tr Yunanistan Gr I kişi /km 2 II kişi /km 2 Şekil 3 1 m 2 yüzölçümü başına çimento tüketimi ile nüfus yoğunluğu arasındaki ilişkiler ( verileri) 2 1 m yüzölçümü başına inşaat sektörü payı -GSYİH-($) FiUs II Uk At Fr Ie CzEs Pl Gr Sl Tr Y= 4.77X n= 19 Ch Pr De 1 m yüzölçümü başına çimento tüketimi (kg) It Şekil 4 1 m 2 yüzölçümü başına çimento tüketimi ile 1 m 2 yüzölçümü başına inşaat sektöründe üretilen gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH) arasındaki ilişkiler ( verileri) I Artan nüfus yoğunluğu ile 1 m 2 başına çimento tüketimi ve GSYİH içinde inşaat sektörünün payı artmaktadır. II. grupta yer alan örneğin İngiltere'nin GSYİH içinde 1 m 2 başına inşaat sektörü payı (38 $/1 m 2 ), daha yüksek çimento tüketimi olan I.gruptan İtalya, Almanya ve İsviçre ile aynıdır. Ülkemiz inşaat sektörünün GSYİH'daki payı en düşüktür (28.8 $/1 m 2 ). Ne Be Jp

9 Fert başına inşaat sektörü payı -GSYİH- ($/fert) -s.a.p Uk Sl Fi Fr Ne Us Cz Pl Avrupa ortalaması : 57 kg/fert I Ch De Tr Be At It Jp Es Gr Ie Pr Avrupa ortalaması : 1981 $/fert 3 $/fert Fert başına çimento tüketimi (kg/fert) Şekil 5 Fert başına çimento tüketimi ile inşaat sektöründe üretilen GSYİH arasındaki ilişkiler ( verileri) Fert başına inşaat sektörü payı -GSYİH- ($/fert) -s.a.p Fi Us Ie II Es Gr Tr At Pr Fr Sl Cz Pl Ch It De Uk Nüfus yoğunluğu (kişi/km 2) Şekil 6 Nüfus yoğunluğu ile fert başına inşaat sektöründe üretilen GSYİH arasındaki ilişkiler ( verileri) Be Fert başına çimento tüketimi açısından ülkemiz ile aynı tüketime sahip olan kimi gelişmiş ülkelerin inşaat sektöründe ürettiği, fert başına GSYİH değeri ülkemize (348 $/fert) kıyasla çok yüksektir. Örneğin, Japonya ile ülkemiz arasında 3 $/fert mertebesinde bir fark mevcuttur, keza Avrupa ülkeleri ortalama 163 $/fert daha yüksektir. II. gruptaki ülkelerin çimento tüketimleri ile GSYİH 'dan aldıkları payın değişimi daha dağınık bir görünüm sergilerken, I. grup ülkelerde ( kişi/km 2 ) çok anlamlı lineer modda bir artış mevcuttur. Jp I Ne Ülkeler A.B.D Almanya Avusturya Belçika Birleşik Krallık Çek Cumh. Finlandiya Fransa İrlanda İspanya İsviçre İtalya Hollanda Japonya Polonya Portekiz Slovak Cumh. Yunanistan Sembol Us De At Be Uk Cz Fi Fr İe Es Ch İt Ne Jp Pl Pr Sl Tr Gr I kişi /km 2 II kişi /km 2

10 1 6 $ başına tüketilen çimento miktarı (t) X =84.3 kişi/km 2 Tr II Gr Pr Es Sl Pl Cz X =39 ton/1 6 $* Ie Us At Fr Fi X =1184 ton/1 6 $ fark! X =269 kişi/km 2 It De Be Ch Uk I Jp X =196 ton/1 6 $ Ne Ülkeler Sembol A.B.D Us Almanya De Avusturya At Belçika Be Birleşik Krallık Uk Çek Cumh. Cz Finlandiya Fi Fransa Fr İrlanda İe İspanya Es İsviçre Ch İtalya İt Hollanda Ne Japonya Jp Polonya Pl Portekiz Pr Slovak Cumh. Sl Tr Yunanistan Gr I kişi /km 2 II kişi /km Nüfus yoğunluğu (kişi/km ) Şekil 7 Milyon $ başına tüketilen çimento miktarının nüfus yoğunluğu ile değişimi ( verileri) (* hariç ortalama) 2 Nüfus yoğunluğu daha fazla olan I. gruptaki ülkelerin milyon $ başına çimento tüketim miktarı (ort. 196 ton/1 6 $) II. gruptaki A.B.D, Avusturya, Fransa ve Finlandiya gibi gelişmiş ülkelerinkine kıyasla önemli bir farklılık göstermemektedir. Buna karşın daha az gelişmiş ülkelerde (Yunanistan, Portekiz) ve AB aday ülkelerde (Slovak cumh., Polonya, Çek Cumh.) çimento tüketimi daha yüksektir ( 4 ton/1 6 $). Ülkemiz ise dikkate alınan diğer tüm ülkelerin çok dışında bir görünüm sergilemektedir (1493 ton/1 6 $).

11 Yeni İnşaatların Onarım+Takviye amaçlı olanlara kıyasla yüksek olduğu ülkeler (% 4.5 / % 1.2) Us (% 14.3 / %? ) Jp (% 8.7 / % 4.8) Av (% 7.7 / % 4.4) Be (% 6.6 / % 4.5) Ch Ie (% 12.4 / % 4.8) Es Gr Il (% 8.2 / % 3.4) (% 12*) It (% 4 / % 5.7) De (% 6.8 / % 3.5) Ne (% 5.9 / % 4.6) Fi Fr (% 3.9 / % 3.9) No (% 9.9*) (% 6.9 / % 4.5) Uk (% 3.9 / % 3.6) Pr (% 13.2 / %.8) (% 5.8*) My Tr Cz (% 8.9 / % 4.2) Po Mx (% 7.5 / % 1.4) Sl Ru Kişi başına çimento tüketimi (kg/kişi) Tr My Cz Po Mx Ru Pr Gr Es Il Ie It Uk Av Be Ne Fr Fi De Jp Us No Ch Açıklama : (%.. / %...) = (Yeni / Takviye+onarım) * Toplam (yeni+onarım+takviye) inşaat payı olarak verilmiştir Kişi başına GSYİH ($/kişi) -s.a.p- Kişi başına GSYİH ($/kişi) Şekil 8 Belli başlı ülkelerde fert başına çimento tüketimi ile kişi başına GSYİH'nın değişimi (Açıklama : s.a.p = Satın alma paritesi) (Kaynak : Kişi başına GSYİH değerleri The World Competitiveness Yearbook 1999'a ait 1998 verileri, kişi başına GSYİH -s.a.pdeğerleri CIA Factbook 22 tahminleridir, çimento verileri 2-21 ERMCO verileridir, yeni ve onarım+takviye amaçlı inşaat oranları için Bkz. Çizelge 1) Kişi başına GSYİH ile kişi başına çimento tüketimi parabolik şekilde değişmektedir. Şöyle ki, kişi başına GSYİH düzeyi düşük ülkelerde daha az inşaat faaliyeti ve dolayısı ile daha az çimento kullanımı sözkonusu iken GSYİH arttıkça çimento tüketimi de artmakta, 15 $ (22 $- s.a.p-) düzeyinde bir maksimumdan geçtikten sonra, artan GSYİH ile -doygun ekonomilerde- inşaat faaliyetleri yeniden azalmaktadır. Burada özellikle Portekiz ve İrlanda daha sonra da İspanya, Avusturya, Japonya ve Yunanistan yeni inşaat ağırlıklı faaliyetleri ile dikkat çekmekte ve farklı bir eğilim sergilemektedir. Diğer ülkelerde (Yeni İnşaat / Onarım+Takviye Amaçlı İnşaat) oranı sözü edilen ülkeler kadar yoğun değildir.

12 HAZIR BETON VE PREFABRİKASYON SEKTÖRÜNE AİT ULUSLARARASI İSTATİSTİKSEL DEĞERLENDİRMELER

13 Çizelge 2 Seçilmiş kimi ülkeler bazında hazır beton ve prefabrikasyon sektörünün istatistiksel değerlendirmesi (ERMCO 2-21yılı ortalama verileri kullanılmıştır) Ülkeler Nüfus İnşaat sektöründe toplam çimento tüketiminin dağılımı Dayanım (MPa) Toplam hazır beton üretimi Toplam prekast üretim (milyon) Toplam çimento tüketimi (1 6 t) Hazır Beton (%) Yerinde dökme (%) Prekast Diğer Hazır Beton'da ort. çimento dozajı (kg/m 3 ) 15 MPa MPa MPa > 35 MPa x1 6 m 3 m 3 /kişi x1 6 m 3 m 3 /kişi Hazır Beton 1m 3 başına satış geliri (ciro) (taşıma dahil) ( /m 3 ) Hazır Beton sektöründe çalışan başına satış geliri (taşıma dahil) (x1 3 /kişi) (%) (%) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (9) / (1) (1) (1) / (1) (11) (12) Almanya Avusturya * Belçika Birleşik Krallık Danimarka Finlandiya Fransa İrlanda İspanya İsveç İsviçre İtalya Hollanda Norveç Polonya Portekiz Rusya Slovak Cumh A.B.D İsrail * 1 ve 15 mm küp, kırmızı φ 15x3 mm ve φ16x32 mm silindir numuneye karşı gelmektedir. Yeşil renk tanımlanmamış numune cinsini ifade etmektedir. (1) Nüfus verileri CIA Factbook, Temmuz 22 tahminleridir.

14 %1 %9 %8 %7 %6 Avrupa ülkeleri* Prekast sektörü ort. : % 22.8 %5 %4 %3 %2 %1 % Avrupa ülkeleri* Hazır Beton sektörü ort. : % 49.8 Almanya Avusturya Belçika Birleşik Krallık Çek Cumh. Danimarka Finlandiya Fransa İrlanda İspanya İsveç İsviçre İtalya Hollanda Norveç Polonya Portekiz Slovak Cumh. İsrail A.B.D Rusya Hazır Beton Yerinde dökme Diğer (Onarım+takviye) Prefab. Şekil 9 ERMCO İstatistiki verilerine göre (2-21) yılı ortalama çimento tüketiminin ülkelere göre sektörel değişimi (* hariç ortalamalardır) Avrupa ülkeleri bazında ( hariç) toplam çimento tüketimi açısından bakıldığında Hazır Beton sektörünün ortalama % 49.8, Prekast sektörünün ise ortalama % 22.8'lik bir payının olduğu görülmektedir. Ülkemizde Prekast sektörünün payı (2- % 3, 21- % 1.6) Avrupa ortalamasının ancak % 1'u düzeyindedir. Avrupa ülkeleri içinde Hazır Beton sektörünün en gelişmiş olduğu ülkeler İrlanda (% 9) ve İsviçre (% 71.8)'dir (A.B.D'de de bu sektör % 74 gibi çok yüksek bir düzeye sahiptir). Prekast sektörünün en gelişmiş olduğu ülkeler ise Danimarka (% 45) ve Hollanda (% 4)'dır. Ülkemiz, şantiyede elle karılan beton, onarım vb. amaçlı çalışmaların en yoğun olduğu ülke (2- % 5, 21- % 64.8) olarak öne çıkmaktadır, Avrupa ülkelerinin ortalamasının (% 17.2) oldukça üstündedir. Bu da beton kalitesi üzerinde ciddi sorun anlamına gelmektedir.

15 Kişi başına üretilen hazır beton (m 3 /kişi) İspanya İrlanda İsviçre İsrail Hazır Beton Sektörü (2-21 Ortalaması) X =. 79 m 3 /kişi İtalya A.B.D Belçika Portekiz Avusturya Almanya Fransa Hollanda Norveç Finlandiya Danimarka Birleşik Krallık Slovak Cumh. İsveç Polonya Rusya Şekil 1 Hazır Beton Sektöründe kişi başına beton üretiminin ülkeler bazında dağılımı (Ülkelerin hazır beton üretim miktarları ERMCO (2-21) yılı ortalama, nüfus verileri CIA Factbook (Temmuz 22 tahmini)'a ait değerlerdir ( X = Ortalama değer, S= Standart sapma, V= Değişkenlik katsayısı,v= S/ X x1) Dikkate alınan 21 ülke bazında Hazır Beton sektöründe kişi başına ortalama beton üretimi X =.79 m 3 /kişi düzeyindedir, değişkenlik katsayısı ise yüksektir (S=.47 m 3 /kişi, V= % 59). Kişi başına en yüksek hazır beton üretimi İspanya'da (1.69 m 3 /kişi), en düşük üretim ise Rusya'dadır (.24 m 3 /kişi). Ülkemizdeki hazır beton üretimi ise oldukça düşüktür (.39 m 3 /kişi).

16 Hazır Beton Sektörü (2-21 Ortalaması) Ortalama Çimento Dozajı (kg/m 3 ) X = kg/m 3, S= 33.5 kg/m V= % Rusya Finlandiya Slovak Cumh. İsveç Polonya Norveç Hollanda İrlanda A.B.D İsrail Almanya İsviçre Fransa Portekiz Birleşik Krallık Belçika İspanya İtalya Avusturya Danimarka Şekil 11 ERMCO İstatistiki verilerine göre (2-21) yılı Hazır Beton sektöründe 1 m 3 betonda kullanılan ortalama çimento dozajının ülkelere göre değişimi ( X = Ortalama değer, S= Standart sapma, V= Değişkenlik katsayısı,v= S/ X x1) Dikkate alınan 21 ülke bazında 1 m 3 Hazır Beton'da kullanılan çimento dozajı ortalama kg/m 3 düzeyindedir. Çimento dozajı en yüksek 36 kg/m 3 (Rusya), en düşük 23 kg/m 3 (Danimarka) değerini almaktadır. Sözkonusu ülkeler bazında, 'deki çimento kullanımı (285 kg/m 3 ) ortanca değer (Almanya kg/m 3 )'e yakındır.

17 Prekast Sektörü (2-21 Ortalaması) Kişi başına üretilen prekast beton (m 3 /kişi) Avrupa ülkeleri.26 X =. 38 m 3 /kişi* İtalya İspanya Portekiz Belçika Almanya Hollanda Avusturya Polonya A.B.D Norveç İsrail Finlandiya Birleşik Krallık İsveç İrlanda Rusya Slovak Cumh. Şekil 12 Prekast Sektöründe kişi başına beton üretiminin ülkeler bazında dağılımı (* hariç ortalama) [Ülkelerin prekast beton üretim miktarları ERMCO (2-21) yılı ortalama, nüfus verileri CIA Factbook (Temmuz 22 tahmini)'a ait değerlerdir ( X = Ortalama değer, S= Standart sapma, V= Değişkenlik katsayısı,v= S/ X x1)] Dikkate alınan 14 Avrupa ülkesi bazında ( hariç) Prekast sektöründe (sektörün -çimento kullanımı açısından- ort. payı: % 22.8) kişi başına ortalama beton üretimi X =.38 m 3 /kişi düzeyindedir, (S=.24 m 3 /kişi), değişkenlik katsayısı V= % 63'dır. Kişi başına en yüksek prefabrik üretim miktarı İtalya'da (.86 m 3 /kişi) gerçekleşmektedir. Bu ülkeyi.77 m 3 /kişi ile İspanya takip etmektedir. Toplam 18 ülke bazında Prekast sektörünün olağanüstü düşük olduğu tek ülke 'dir (.17 m 3 /kişi -21).

18 1. Kişi başına prekast beton üretimi (m 3 /kişi) Pl Se Uk Ru Sl Tr Y=.52 X n= 15 Ne No Fi De At Pr Be It Us Il Ie Es Ülkeler A.B.D Almanya Avusturya Belçika Birleşik Krallık Çek Cumh. Danimarka Finlandiya Fransa İrlanda İsrail İspanya İsveç İsviçre İtalya Hollanda Polonya Portekiz Rusya Slovak Cumh. Sembol Us De At Be Uk Cz Dk Fi Fr İe Il Es Se Ch İt Ne Pl Pr Ru Sl Tr Kişi başına hazır beton üretimi (m 3/ kişi) Şekil 13 Kişi başına hazır beton üretimi ile prekast üretimin ülkelere göre değişimi [Ülkelerin hazır beton ve prekast beton üretim miktarları ERMCO (2-21) yılı ortalama, nüfus verileri CIA Factbook (Temmuz 22 tahmini)'a ait değerlerdir]. Avrupa ülkeleri arasında (İrlanda hariç) artan hazır beton üretimi ile prekast üretim arasında anlamlı bir regresyon ilintisi mevcuttur. Hazır beton üretim değerleri ülkemize eşit ve daha düşük olmasına rağmen demir perde ülkelerinin merkezi planlama politikalarında, inşaat açısından prekast endüstri ve konut yapılarının ağırlıklı bir yeri olması nedeni ile kişi başına prekast beton üretimi daha yüksektir. Hollanda, Almanya ve Belçika gibi ülkelerde devletin sosyal görevlerini yerine getirmesi bakımından prekast üretimde kamu ağırlık kazanmaktadır. İlginç olarak, A.B.D, İsrail ve İrlanda diğer ülkelerin eğiliminin dışında bir eğilim sergilemektedir.

19 %1 %9 %8 %7 %6 %5 %4 %3 %2 %1 % Avusturya İsrail 3 İsveç 22.1 Norveç 5 Polonya Şekil 14 ERMCO İstatistiki verilerine göre (2-21) yılı proje basınç dayanımı (15 ve 1 cm küp cinsinden) düzeylerinin ülkelere göre değişimi %1 %9 %8 %7 %6 %5 %4 %3 %2 %1 % A.B.D Danimarka Fransa İspanya Portekiz Slovak Cumh. <15 MPa MPa MPa > 35 MPa <15 MPa MPa MPa > 35 MPa Şekil 15 ERMCO İstatistiki verilerine göre (2-21) yılı proje basınç dayanımı (φ 15x3 ve φ16x32 cm silindir cinsinden) düzeylerinin ülkelere göre değişimi 15 ve 1 cm küp bazında dikkate alınan 8 ülke içinde MPa proje dayanımı (φ15x3 silindir eşdeğeri : C2- C3 sınıfı -C2 ülkemizde kullanılması zorunlu minimum dayanım düzeyidir-) istenen üretimler Avusturya, İsveç, Norveç ve İsrail'de tüm üretimlerin ortalama %55'ini oluşturmaktadır. > C3 sınıfı beton da oldukça önemli mertebede (ort. % 22) yer almaktadır. Ülkemizde ise C2-C3 sınıfı betonun oranı 8 ülke içinde en düşük olarak % 4.1'dir. C3 ve üstü üretimler Avusturya, İsveç, Norveç ve İsrail'de % 15-3 seviyesinde yer alırken, ülkemizde yalnız %.65 'dir. φ15x3 ve 16x32 silindir bazında çalışan örneğin A.B.D, Fransa ve Danimarka'da C15 - C25 sınıfı % 56 ile çok ağırlıklı olarak yer almaktadır. İspanya'da ise üretilen betonun % 9'ı C25 ve daha üst düzeydir.

20 Hazır betonda kullanılan puzolanik madde miktarı (kg/m 3 ) İsrail 9 Birleşik Krallık Hazır Beton Sektörü (2-21 Ortalaması) Finlandiya Rusya Hollanda A.B.D Portekiz Slovak Cumh. Almanya Polonya Belçika 15 İsveç Avusturya Norveç Cinsi belirtilmemiştir Uçucu kül Silika füme Şekil 16 ERMCO İstatistiki verilerine göre (2-21) yılı betonda en çok kullanılan puzolanik madde cinsinin (uçucu kül, cüruf, silika füme vb.) 1 m 3 betonda kullanım dozajına göre ülkeler bazında değişimi Ülkede beton üretiminde puzolanik madde kullanım oranı (çimento'nun % ) A.B.D Almanya Rusya 7. İsrail 5.9 Finlandiya 5.1 Belçika 4.1 Birleşik Krallık 2.7 Portekiz 1.6 Avusturya Norveç İsveç Slovak Cumh. Polonya Şekil 17 ERMCO İstatistiki verilerine göre (2-21) yılı ülkede toplam çimento tüketimi (tüm sektörler) içinde en çok kullanılan puzolanik madde (uçucu kül, cüruf, silika füme vb.) yüzdesinin (toplam puzol. mad. / top.çim.x1) ülkeler bazında değişimi Hazır beton sektöründe cüruf, uçucu kül, silika füme gibi puzolanik maddelerin kullanımında İsrail ort. 18 kg/m 3 (ortalama çimento dozajının % 62'si) dozaj ile 15 ülke içinde açık farkla önde yer almaktadır. Bu ülkeyi Birleşik Krallık (9 kg/m 3 -% 32) ve Finlandiya (8 kg/m 3 - % 23) takip etmektedir. Uçucu kül ise A.B.D'de ort. 65 kg/m 3 (% 22) kullanılırken ülkemizde 5 kg/m 3 (% 17) düzeyindedir. Tüm sektörler (hazır beton+prekast+yerinde dökme vb) bazında puzolanik maddelerin çimento içinde en ağırlıklı kullanıldığı ülke % 25 -uçucu kül- (çimentonun yüzdesi) ile A.B.D'dir. Onu % 11 ile Almanya, Rusya ve takip etmektedir.

21 1 m 3 hazır betonun satış geliri -taşıma dahil- ( /m 3 ) Norveç 97.6 A.B.D 89.4 İsveç 8. Birleşik Krallık Hazır Beton Sektörü (2-21 Ortalaması) X = 64.4 /m 3, S= /m V= % Finlandiya Fransa Hollanda İrlanda Alm anya İtalya Avus turya Portekiz Belçika Polonya İsrail İspanya Slovak Cumh. Şekil 18 Hazır Beton Sektöründe taşıma dahil 1 m 3 betonun satış gelirinin ülkeler bazında dağılımı [ERMCO (2-21) yılı ortalama verileri kullanılmıştır] ( X = Ortalama değer, S= Standart sapma, V= Değişkenlik katsayısı,v= S/ X x1) Verisi mevcut 18 ülke bazında 1 m 3 hazır betonun satış geliri -taşıma dahil- ortalama 64.4 /m 3 düzeyindedir. En yüksek satış geliri Norveç (117.9 /m 3 ) ve A.B.D (97.6 /m 3 )'da iken en düşük gelir ülkemizde (3.7 /m 3 ) gerçekleşmektedir.

22 Hazır Beton Sektörü (2-21 Ortalaması) Sektörde çalışan başına satış geliri -taşıma dahil- (1 3 /kişi) X = /kişi, S= /kişi V= % Portekiz Fransa A.B.D İsrail Almanya Norveç Hollanda Avusturya Finlandiya İsveç İspanya Birleşik Krallık İtalya Belçika Polonya Slovak Cumh. İrlanda Şekil 19 Hazır Beton Sektöründe çalışan başına betonun satış gelirinin (taşıma dahil) ülkeler bazında dağılımı ERMCO (2-21) yılı ortalama verileri kullanılmıştır ( X = Ortalama değer, S= Standart sapma, V= Değişkenlik katsayısı,v= S/ X x1) Anılan 18 ülkede 1 m 3 hazır betonun çalışan başına satış geliri -taşıma dahil- ortalama 217,725 /kişi düzeyindedir. En yüksek gelir Portekiz (414,8 /kişi) ve Fransa (383,7 /kişi)'da iken en düşük gelir İrlanda'da (34,2 /kişi) gerçekleşmektedir. İrlanda'yı ülkemiz takip etmektedir (8, /kişi)

23 ÜLKEMİZDE HAZIR BETON VE PREFABRİKASYON SEKTÖRÜNE AİT İSTATİSTİKSEL DEĞERLENDİRMELER

24 Marmara Bölgesi (GSYİH'de payı % 38) THBB üyesi tesis sayısı : 55 (% 21) " " beton üretimi : 2,88,18 m 3 (% 16.1) Prefabrik eleman üretimi : 47,834 m 3 (% 5) (Üretim dağılımı : TPB üyesi= %47, üye dışı= % 3 ) Toplam çimento satışı : 8,23,998 ton (% 28.5) o Prefabrikasyon payı : 371,356 ton (% 43.1) İç Anadolu Bölgesi (GSYİH'de payı % 16) THBB üyesi tesis sayısı : 43 (% 16.3) " " beton üretimi : 3,998,859 m 3 (% 22.9) Prefabrik eleman üretimi : 173,855 m 3 (% 18) (Üretim dağılımı : TPB üyesi=% 8, üye dışı= % 1 ) Toplam çimento satışı : 5,967,272 ton (% 2.6) o Prefabrikasyon payı : 197,197 ton (% 22.9) Karadeniz Bölgesi (GSYİH'de payı % 9) THBB üyesi tesis sayısı : 1 (% 3.8) " " beton üretimi : 295,747 m 3 (% 1.6) Prefabrik eleman üretimi : m 3 (% 4) (Üretim dağılımı : TPB üyesi=% 1, üye dışı=%3) Toplam çimento satışı : 3,548,63 ton (% 12.3) o Prefabrikasyon payı : 152,786 ton (% 17.7) Doğu Anadolu Bölgesi (GSYİH'de payı % 3) THBB üyesi tesis sayısı : 1 (% 3.8) " " beton üretimi : 228,965 m 3 (% 1.3) Prefabrik eleman üretimi : 925 m 3 (% 1) (Üretim dağıl.: TBP üyesi=-, üye dışı=%1) (G.Doğu+Doğu Ana.) Toplam çimento satışı : 1,446,759 ton (% 5) o Prefabrikasyon payı : - (% ) Ege Bölgesi (GSYİH'de payı % 17) THBB üyesi tesis sayısı : 51 (% 19.4) " " beton üretimi : 2,674,35 m 3 (% 15.3) Prefabrik eleman üretimi : 174,2 m 3 (% 19) (Üretim dağıl. : TPB üyesi=%14, üye dışı=%5 (Ege+Batı Akde.) Toplam çimento satışı : 3,423,37 ton (% 11.8) o Prefabrikasyon payı : 36,6 ton (% 4.2) Akdeniz Bölgesi (GSYİH'de payı % 12) THBB üyesi tesis sayısı : 38 (% 14.8) " " beton üretimi : 2,778,222 m 3 (% 15.9) Prefabrik eleman üretimi : 73,488 m 3 (% 8) (Üretim dağılımı : TPB üye=%5, üye dışı=%3 ) (D.Akdeniz) Toplam çimento satışı : 3,97,525 ton (% 13.7) o Prefabrikasyon payı : 12,693 ton (% 11.9) Güneydoğu Anadolu Bölgesi (GSYİH'de payı % 5) THBB üyesi tesis sayısı : 1 (% 3.8) " " beton üretimi : 73,534 m 3 (% 4.2) Prefabrik eleman üretimi : 925 m 3 (% 1) (Üretim dağıl. : TPB üyesi= -, üye dışı=%1) (G.Doğu+Doğu Ana.) Toplam çimento satışı : 2,297,674 ton (% 8.2) o Prefabrikasyon payı : 1,591 ton (%.18) Şekil 2 Coğrafi bölge bazında Hazır Beton ve Prefabrikasyon Sektörlerine ait temel büyüklükler Açıklama : Parentez içindeki değerler geneli içindeki yüzdesini ifade etmektedir. Çimento verileri 2, Prefabrikasyon verileri 21, Hazır Beton verileri 22 yılına aittir. (Kaynaklar : TPB 21 yılı Prefabrikasyon Sektör Raporu, Hazır Beton Sektör İstatistikleri 22 ve TÇMB Stratejik Araştırma Raporu 23)

25 THBB Üyesi Tesis ve Üretimin Bölgesel Dağılımı Ege % 15.3 (51 tesis) Akdeniz % 15.9 (38 tesis) Marmara % 38.7 (17 tesis, 52'si İstanbul'da) İç Anadolu % 22.9 (43 tesis) Karadeniz % 1.6 (1 tesis) G.Doğu Anadolu % 4.2 (1 tesis) Doğu Anadolu % 1.3 (3 tesis) a b Tesis başına üretilen beton miktarı (m 3 /yıl) İstanbul(Av rupa) 8164 İstanbul(Asya) X = m 3 /yıl Marmara (İstanbul hariç) Ege Şekil 21 a) Hazır Beton Birliği (THBB) üyesi tesis sayılarının ve beton üretimlerinin (%) coğrafi bölgelere göre dağılımı b) THBB üyesi tesis başına yıllık ortalama üretilen beton miktarının bölgelere göre değişimi ( X = Ülke ölçeğinde tesis başına üretilen ortalama beton miktarı, m 3 /yıl) (Kaynak : 22 yılı THBB ham verilerinden yararlanılmıştır) Hazır beton sektöründe 22 itibarı ile faaliyet gösteren 228 firmanın (firmalara ait toplam 44 toplam tesis mevcuttur) yalnız % 31'i (71 firma) Hazır Beton Birliği (THBB) üyesidir, geri kalan 157 firma (% 69) birlik dışı faaliyet göstermektedir. Ülkemizdeki hazır beton tesisleri ve toplam hazır beton üretiminin % 4'ı tek başına Marmara Bölgesi'ndedir (THBB üyesi olmayan tesislerde Marmara Bölgesinin oranı % 32'dir). Tesis başına en yüksek beton üretimi -ortalama- İç Anadolu Bölgesinde (93 m 3 /yıl)'dir, onu İstanbul'un Asya yakası (8164 m 3 /yıl) izlemektedir. Tesis başına en düşük üretim ise Karadeniz Bölgesi'ndedir (29575 m 3 /yıl). Ülke ölçeğinde bakıldığında anılan büyüklüğün ortalama değeri m 3 /yıl olarak hesaplanmıştır (Bu büyüklük Avrupa ülkeleri bazında -ort. 3 m 3 - oldukça yüksek bir değerdir, benzeri yoğunlukta üretim ancak inşaat faaliyeti oldukça artan Portekiz ve Belçika'da gerçekleşmektedir). Akdeniz İç Anadolu Karadeniz 7353 G.Doğu Anadolu Doğu Anadolu Avrupa ortalaması : 3 m 3 /yıl

26 Prefabrik Üretimlerin Bölgesel Dağılımı a İç Anadolu % 18 ( m 3 ) Ege ve Batı Akd en i z % 19 (1742 m 3 ) Marmara % 5 (47834 m 3 ) Doğu Akdeniz % 8 (73488 m 3 ) Doğu ve G.Doğu An ad o l u % 1 (925 m 3 ) Karadeniz % 4 (34135 m 3 ) b TPB Üyelerinin üretimlerinin (m 3 ) yüzdesel dağılımı %1 %9 %8 %7 %6 %5 %4 %3 %2 %1 % %. %1. %26.3 %14. %22.7 %53. %23.3 %51. %31.7 %23. %. %11.9 %19.7 %29.2 %15.7 %41.6 %52.2 %1 %8.3 %46.5 %19.9 Marmara Ege İç Anadolu Doğu Akdeniz Karadeniz G.Doğu+Doğu Anadolu Çevre Düzeni Üst Yapı Alt Yapı SBD Şekil 22 a) 'de tüm prefabrik üretimlerin (TPB üyesi+üye dışı) m 3 bazında coğrafi bölgelere göre dağılımı (%) b) TPB üyesi firmaların m 3 üretimlerinin ürün türü bazında bölgesel ve yüzdesel değişimi (Kaynak : TPB 21 yılı ham verilerinden yararlanılmıştır) Prefabrikasyon sektöründe 21 itibarı toplam 78 firma faaliyet göstermektedir. Bu firmaların yalnız % 38'i (3 firma ve bunlara ait 4 tesis) TPB üyesidir. Üye dışı 48 firmanın (% 62) genelinde ağırlıklı yer aldığı yerler İç Anadolu, Doğu, G.Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesidir. Ülkemizdeki 935,582 m 3 (üye+üye dışı) toplam prefabrik eleman üretimin % 5'si Marmara Bölgesi'nde gerçekleşmektedir ve % 5'si çevre düzeni elemanlarıdır. Tüm genelinde prefabrik eleman üretiminden üst yapı % 26, alt yapı % 32, çevre düzeni % 37'lik pay almaktadır. TPB üyesi olmayan firmaların üretimin % 5'si alt yapı üzerinedir.

27 Hazır beton satışının bölge ve kullanım alanı dağılımı (%) %1 %9 %8 %7 %6 %5 %4 %3 %2 %1 % %8 %5 %1 %1 %1 %6 %8 %7 %12 %21 %17 %9 %6 %6 %6 %11 %4 %3 %9 %1 %4 %12 %2 %13 %13 %11 %12 %28 %17 %4 %4 %15 %5 %33 %15 %13 %31 %16 %17 %19 %17 %17 %19 %32 Marmara %12 %25 Ege %32 İç Anadolu %36 Akdeniz %41 %43 %41 Karadeniz G.Doğu Anadolu Doğu Anadolu %32 geneli Diğer Yüksek binalar Kamu (üst yapı) Kooperatifler Kamu (alt yapı) Sanayi ticari yapılar Konutlar Şekil 23 2 yılına ait hazır beton satışlarının bölgesel ve kullanım türü itibarı ile dağılımı (Kaynak : THBB verilerine dayanan TÇMB, 2 yılı verileri kullanılmıştır. Anılan kaynakta % dağılımı; Marmara, Ege,Akdeniz, Doğu ve G.Doğu Anadolu'da x1 3 $, İç Anadolu ve Karadeniz'de m 3 cinsinden hesaplanmıştır) Konut alanındaki hazır beton satışlarında % ile G.Doğu, Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri ilk sıralarda bulunmaktadır. Sanayi ticaret yapılarında hazır beton kullanımının en ağırlıklı (% 31-33) olduğu bölgeler İç Anadolu ve G.Doğu Anadolu bölgeleridir. Yüksek bina inşaatı en fazla Ege (% 12), en az Akdeniz, Karadeniz ve G.Doğu Anadolu (% -1) bölgesinde yer almaktadır. Hazır Beton kamu alt yapı yatırımlarından en az payı (% -2) Doğu ve G.Doğu Anadolu bölgelerinde almaktadır, en çok pay ise açık fark (% 28) ile turizm nedeni ile Akdeniz Bölgesine aittir.

28 THBB üyeleri beton üretiminde bölgesel dağılımı (%) D Gd Kr Ak İç Eg Ma Y=1.1X Toplam prefabrik üretim (TPB üye+üye dışı) dağılımı (%) D+Gd Bölgenin GSYİH'dan aldığı pay (%) Kr DAk Eg+BAk İç Y=1.5X Ma Şekil 24 THBB üyesi firmaların Hazır Beton üretimleri ile toplam prefabrik üretimlerin (TPB üyesi+üye dışı) bölgesel paylarının, coğrafi bölgelerin GSYİH'dan aldıkları paya göre değişimleri [Kaynak : TPB 21 ve THBB 22 ham verilerinden yararlanılmıştır. Bölgelerin GSYİH payları Dincer ve arkadaşları (DPT raporu, 1996)' ndan alınmıştır] Açıklama : D= Doğu Anadolu, Gd=G.Doğu Anadolu, Ak=Akdeniz (DAk= Doğu Akdeniz, BAk= Batı Akdeniz), Kr=Karadeniz, Mr=Marmara, Eg= Ege, İç= İç Anadolu Bölgelerini ifade etmektedir) Gerek Hazır Beton gerekse Prefabrikasyon üretim miktarlarından net şekilde görüldüğü gibi coğrafi bölgenin GSYİH'dan aldığı pay ile üretim miktarı arasında anlamlı bir korelasyon mevcuttur. Örneğin GSYİH'dan en yüksek payı alan (% 38.7) Marmara Bölgesi Hazır Beton ve Prefabrikasyon üretim miktarları açısından da en yüksek payı almaktdır (Bu açıdan Marmara Bölgesi'nde hazır beton konusunda İstanbul -'de tüm hazır beton üretiminin % 22.6'sıağırlıklı yer almaktadır). Diğer taraftan, Doğu ve Güney Doğu Anadolu'daki üretim miktarları da bu bölgelerin GSYİH'dan aldıkları payın (% 3 ve 5) az olması paralelinde düşüktür.

29 7E+6 Ma Toplam prefabrik üretim (TPB üye+üye dışı), m 3 THBB üyesi firmaların beton üretimi (m 3 ) 6E+6 5E+6 4E+6 3E+6 2E+6 1E+6 E İç Ak Eg Gd D Kr D+Gd Kr Bölgenin GSYİH'dan aldığı pay (%) DAk Eg+BAk İç Ma Şekil 24' ün devamı THBB üyesi firmaların Hazır Beton üretimleri ile toplam prefabrik üretimlerin (TPB üyesi+üye dışı) coğrafi bölgelerin GSYİH'dan aldıkları paya göre değişimleri [Kaynak : TPB 21 ve THBB 22 ham verilerinden yararlanılmıştır. Bölgelerin GSYİH payları Dincer ve arkadaşları (DPT raporu, 1996)' ndan alınmıştır] Açıklama : D= Doğu Anadolu, Gd=G.Doğu Anadolu, Ak=Akdeniz (DAk= Doğu Akdeniz, BAk= Batı Akdeniz), Kr=Karadeniz, Mr=Marmara, Eg= Ege, İç= İç Anadolu Bölgelerini ifade etmektedir)

30 İç Pazar Çimento Satışı Bölge ve Kuruluş Bazında Dağılım (ton) % 2.7 % 4.5 % 4.7 % 39.3 % 48.5 % 4.1 % 1.1 %1.7 % 31.6 % 51.9 % 1.6 % 3.3 % 6.1 % 27. % 61.3 %.7 %6.5 %2.6 %23.4 % 66.1 %3.4 %4.3 %13.5 %25.9 %3.3 %3.4 %14.4 %52.1 % 77.9 Marmara Ege İç Anadolu Akdeniz Karadeniz G.Doğu Anadolu % 1.7 % 1.5% 9.7 % 76.9 Doğu Anadolu Bayiler Hazır Beton Üreticileri İnşaat Şirketleri ve Müteahitler Prefabrik Kamu Kuruluşları Diğer Şekil 25 İç pazar çimento satışlarının (ton) bölgeler ve satış yeri bazında yüzdesel dağılımı (Kaynak : TÇMB 2 yılı ham verileri) İç pazar çimento satışı dağılımı (ton) Marmara Ege İç Anadolu Akdeniz Karadeniz G.Doğu Anadolu Doğu Anadolu toplam Bayiler Hazır Beton Üreticileri İnşaat Şirketleri ve Müteahitler Prefabrik Kamu Kuruluşları Diğer Toplam Bayiler % 48.5 % 51.9 % 61.3 % 66.1 % 52.1 % 77.9 % 76.9 % 58.2 Hazır Beton Üreticileri % 39.3 % 31.6 % 27. % 23.4 % 25.9 % 14.4 % 1.5 % 28.6 İnşaat Şirketleri ve Müteahitler % 4.7 % 1.7 % 6.1 % 6.5 % 13.5 % 3.4 % 9.7 % 7.2 Prefabrik % 4.5 % 1.1 % 3.3 % 2.6 % 4.3 %.1 %. % 3. Kamu Kuruluşları %.2 %.7 %.6 %.7 %.7 %.8 % 1.3 %.6 Diğer % 2.7 % 4.1 % 1.6 %.7 % 3.4 % 3.3 % 1.7 % 2.5 Toplam % 1 % 1 % 1 % 1 % 1 % 1 % 1 % 1 Prefabrikasyonun bazı münferit uygulamalar hariç G.Doğu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde mevcut olmadığı (%.) görülmektedir. Diğer bölgeler açısından ise, Prefabrikasyonun en güçlü olduğu özellikle Marmara ve Karadeniz bölgeleri ( % 4.5) AB ülkeleri (ort. % 22.8) ile kıyaslandığında çok zayıftır. Bayi bazında çimento satışı özellikle G.Doğu ve Doğu Anadolu'da çok yüksek orandadır (% 77). Buradan bu bölgelerde hazır betonun yaygınlaşmadığı, bu nedenle elle yapılan beton üretimlerinin çoğunlukta olması nedeni ile kalite sorunuyla karşı karşıya olunduğu anlamı çıkmaktadır.