YAHUD SOYKIRIMI SUÇLAMASI

Transkript

1 Otopsi Cengiz Özak nc 10 Türkiye Cumhuriyeti ne YAHUD SOYKIRIMI SUÇLAMASI 24 fiubat 1942 Struma Facias nda Görgü Tan klar veyard ma Koflanlar: Tiyatro Sanatç m z smet Ay ve Babas Filistin de yay mlanan Palestine Post gazetesinin Musevi yöneticisi Gershon Agronsky, facian n gerçekleflti i günün gecesi stanbul a gelmifl; ngiliz, Amerikan büyükelçilikleriyle ve istihbaratç lar yla görüflmüfl; ve toplad bilgileri an lar nda özetle flöyle aç klam flt : 24 fiubat 1942 günü gece geç vakit stanbul a vard m. [Sohnut un temsilcisi] Bay [Joseph] Goldin sayesinde faciadan haberdar oldum. (...) ngiltere Konsoloslu u nda filo komutan Wilson u gördüm. (...) Türk kaynaklar ndan duyduklar na göre,.. tam bir bilgi yoktu ancak bir patlama duyan ve gemiden duman sütunlar yükseldi ini gören tan klar vard. (...) Bilgili kaynaklar Struma n n ak nt nedeniyle facian n meydana geldi i fiile nin 53

2 on mil ötesine kadar sürüklendi ini ileri sürdüler. Orada sahilden bir buçuk mil ötedeki bir tan k infilak n duyuldu unu rapor etti. Gemide yang n ç kt ve akabinde dumanlar yükseldi, daha sonra gemi ikiye ayr ld. (...) Türklerin Struma yolcular n n Eretz srael e gitmelerine izin verilmesi için ngilizlere 13 ayr kere baflvurduklar n söylediklerini duydum. (...) Amerikan Büyükelçisi Steinhardt,.. trajedinin, Majesteleri nin hükümetinin (yani ngiltere nin C.Ö.) Eretz srael e karfl tak nd çürümüfl ve hain bir düzenin sonucu oldu unu söyledi. ([i]) Musevi gazeteci Gershon Agronsky nin Struma Facias tan kl n içeren Assir Haneemanuth adl kitab n n kapa. 54 fiile nin 5-6 mil bat s nda gerçekleflen ve 800 dolay nda Yahudi yolcunun feci biçimde öldü ü Struma Facias n n görgü tan klar vard ve onlar denizde bir geminin patlay p yanmaya bafllad n görür görmez, olay an nda yetkililere bildirmifllerdi. Gershon un o günün gecesi yabanc büyükelçiliklerden ö rendi ine göre; bir patlama duyan ve gemiden duman sütunlar yükseldi ini gören tan klar vard ve fiile de, sahilden 1,5 mil ötedeki bir tan k infilak n duyuldu unu rapor etti. P Peki kimlerdi Struma n n Karadeniz de patlad an n fiile li görgü tan klar? Adlar neydi? E er 2000 y l nda Struma bat n bulmay amaçlayan Greg Buxton la birlikte Türkiye ye gelen Douglas Frank ve Catherine Collins ikilisi, patlayan gemiden sa kurtulan David Stoliar la birlikte 2001 y l nda fiile ye giden ve ona çevirmenlik yapan gazeteci fiebnem Arsu nun onlarla yapt söyleflileri 2003 y l nda Amerika da Karadeniz de Ölüm: Struma n n ve II. Dünya Savafl nda Denizdeki Soyk r m n Anlat lmam fl Öyküsü ( Death on the Black Sea: The Untold Story of The Struma and World War II s Holocaust at the Sea ) adl kitapta yay mlam fl olmasalard, fiile li görgü tan klar n n kimler olduklar n belki de hiç bilemeyecektik. ([ii]) Struma n n 24 fiubat 1942 sabah fiile aç klar nda patlad an ilk görenler, o tarihte henüz 18 yafl nda bir konservatuvar ö rencisi olan ve fiubat tatilini geçirmek üzere geldi i fiile deki evlerinin balkonunda bulunan

3 2004 y l nda aram zdan ayr lan tiyatro sanatç m z smet Ay (sa da) gençlik y llar nda arkadafllar yla birlikte. smet Ay n ve babas n n görgü tan kl n ve kurtarma çabalar n aktaran Karadeniz de Ölüm: Struma n n ve II. Dünya Savafl nda Denizdeki Soyk - r m n Anlat lmam fl Öyküsü ( Death on the Black Sea: The Untold Story of The Struma and World War II s Holocaust at the Sea ) adl kitab n kapa do umlu smet Ay ve fiile de devlet memuru olan babas Mehmet Ay d. smet Ay, sonraki y llarda Türkiye nin en tan nm fl tiyatro sanatç lar ndan biri olacakt. Greg Buxton ve beraberindekilerin 2000 y l nda Struma bat - n bulmak üzere Türkiye ye geldikleri, Türk televizyon ve gazetelerinde haber olarak yay lm fl; bu s rada 76 yafl nda bulunan tiyatro sanatç m z smet Ay, belki de bu haberler üzerine harekete geçip y llar önce fiile deki evlerinin balkonundan gördü ü patlama an n onlarla anlatm flt. smet Ay n ölümünden 4 y l önce anlatt klar, ölümünden bir y l önce 2003 te Amerika da yay mlanan söz konusu kitapta özetle flöyle yer al yordu: O sabah sa lam kürek çekenlerden biri, Mehmet Ay idi, onun genç o lu smet Ay, liman tepeden gören evlerinin balkonundan bakmaktayd. Daha sonra Türkiye nin en ünlü tiyatro oyuncusu olan smet Ay; Gemi fiile Tahlisiye (Kurtarma) stasyonu 55

4 Çekdiri denilen kurtarma kay. bizim fiile den görmemiz için epeyce uzakta bo az n giriflinde batt, dedi; Babam, geminin bir torpidoyla vuruldu unu, tüm insanlar n öldü ünü sand klar n söyledi. Patlaman n ard ndan, fiile Feneri nde olacaklar bekleyen gözcüler göreve ça r ld. Bal kç lar gidemezdi, çünkü tekneleri motorlu de ildi. Sadece on adam n yerleflti i kurtarma istasyonu teknesi gitmek için yeterince h zl ve güçlüydü. 17 yafl nda fiubat tatili için evinde olan ö renci smet Ay, kurtarma botunun denize aç l fl n izledi. Hava aç k ve so uktu, günefl gökte parlayarak yükseliyordu. Delikanl, kurtarma botunun limana geri dönüflünü gördü- ünde hâlâ balkondayd. Teknede fazladan üç adam gördü. Üç kiflinin kurtuldu u umuduyla fiile deki herkesin topland iskeleye kofltu. Tekne biraz daha yaklaflt nda, biz bunlardan ikisinin gövdesinin tekneye boylu boyunca serildi ini, ölü olduklar n 56 Tarihi fiile deniz feneri. gördük. dedi smet Ay, Çok üzücüydü bu. Toplanan kalabal k k y da sessizce izliyordu. Yaln z biri hâlâ yafl yordu. O dikildi. Kollar gö sünde çaprazd, çünkü donmufltu. ([iii]) Mehmet Ay, o lu smet e kurtarma çabalar n, gemiden arta kalan enkazlar aras nda kürek çekerken canl bir adam bulman n nas l mucize oldu unu, di er iki cesedi ve sa olan kifliyi nas l tekneye çektiklerini anlatt. O gün baflka kimse bulunmam flt. zleyen günlerde bir kaç ceset karaya vurmufl, bunlar kimlikleri bilinmeksizin fiile mezarl na gömülmüfllerdi; Ay, ço unun gemiyle birlikte batt n tahmin ediyordu. Baba Mehmet Ay, yaflam denizde geçen sa lam bir adamd ; ölümü daha önce de görmüfl ve daha sonra yeniden görecekti. O korkunç günü anlat rken, o lu smet

5 Ay babas n n elini s k yordu. Mehmet Ay, koluyla gözlerini kapayarak Bunu bu insanlara nas l yapabildiler? diye sorup duruyordu o lu smet Ay a; Bunu nas l yapabildiler? ([iv]) *** TTek kurtulan David Stoliar, yay mlanm fl pek çok söyleflisinde; Struma n n sahile çok yak n bir noktada batt - n ; havan n aç k güneflli, denizin pürüzsüz oldu unu; patlaman n sahilden duyuldu unu; böyleyken k y dan hiç kimsenin 24 saat boyunca kendilerini kurtarmaya gelmedi ini; denizde 24 saat ç rp nd ktan sonrad r ki, kendisi d fl nda herkes öldükten sonra bir kurtarma teknesinin kendisini bulup kurtard n söylemekte ve Türkleri, Türkiye yi bu nedenle suçlamaktad r. Oysa yukar da söz konusu kitaptan aktard m z tan kl klara göre; Struma BD TEMMUZ 2013 Facias nda geminin fiile aç klar nda patlad an n ilk tan smet Ay d r. Kurtarma görevlileri daha patlama duyulur duyulmaz görevleri bafl na koflmufl, hedenize aç lm fllard r. David Stoliar denizde 24 saat ç rp nm fl olmay p, patlamadan bir kaç saat sonra kurtar lm flt r; onu denizde bulup kurtaran da smet Ay n babas Mehmet Ay d r. Mehmet Ay, kimilerinin uydurdu u üzere bal kç de il, smet Ay n bir söyleflisinde belirtti i üzere fiile de devlet memurudur; daha önce fiirketi Hayriye vapurlar nda kaptanl k yapm flt r ve büyük bir olas l kta, o tarihte fiile Tahlisiye stasyonu nda (Sahil Güvenlik ve Kurtarma) görevlisidir.([v]) Tiyatro oyuncumuz smet Ay ve babas Mehmet Ay rahmetle an yoruz. smet Ay n patlama an na ve kurtarma çal flmalar na görgü tan olmas, Struma Facias yla ilgili olarak Türkiye Cumhuriyeti ne yöneltilen, kurtarma görevlileri gönderme iflini 24 saat geciktirerek denize düflen yolcular n donarak ölmesine neden olmak suçlamas n çürütmüfltür. fiimdi anlafl l yor mu tek kurtulan David Stoliar n söyleflilerinde, kurtulduktan bir gün sonra fiile de kendisine yemek veren bal kç smail Aslan öve öve bitiremezken, kendisini 57

6 ölümden kurtaran smet Ay n T.C. memuru olan babas Mehmet Ay n ad n neden hiç anmad?.. Anlayanlar, anlamayanlara, anlats n... cengizozakinci@butundunya.com.tr ([i]) Aktaran, R fat N. Bali, Musa n n Evlatlar Cumhuriyet in Yurttafllar, letiflim y. 4. bs st. sf. 190 vd. ([ii]) a.g.e. - sf We have endeavored to provide an accurate reconstruction of the events surrounding the voyage of the Struma and the diving expedition in ( ) Interviews with the following people were invaluable: ( ) Ahmet Akarsu ( ) smail Aslan ( ) Izmit Ay. ( ) Miraculously, some people in the Black Sea village of Sile remember the Struma and we thank them for their time and memories. Ismail Aslan told his story with courage and Izmit Ay recounted his memories vividly. The men of the Sile watchtower continue to do the same job that their brave predecessors did decades ago when they brought Stoliar in to shore. ( ) Thank you to Elise Meyers and Sebnem Arsu for the assistance in research and with interviews. Thanks also to Carol Boas and Cath Conneely for your willingness to be sounding boards. Thanks, Sener Yavaser, for the rides. ([iii]) a.g.e. - sf.201- One of the rugged men pulling at the oars that morning was Mehmet Ay, whose young son, Izmit, was watching from the balcony of the family s apartment above the port. The boat sank at the entrance to the Bosporus, too far from Sile for us to see, said Izmit Ay, who later became one of Turkey s most famous actors. My father said that the ship had been sunk by a torpedo and that they thought all the people had died. All the watch-tower men were called out for duty after the explosion, waiting for the next thing to happen. The fishermen could not go out because they did not have motors for their boats. Only the watchtower boat, which was manned by ten men, was fast and powerful enough to go out. Ay, then a seventeen-year-old student home for a holiday, watched the rowboat head out to sea. It was a clear, cold day, and the sun was growing bright in the sky. The youngster was still on the balcony when he saw the rowboat coming back to port. He could see three extra men onboard. He rushed to the pier, where the rest of the village was waiting, hopeful that three survivors had been rescued. As they got closer we could see that two bodies were draped over the gunwale and they were dead, Ay said. It was so sad. The crowd watching from the shore became silent. Only one man still lived. He sat upright. His arms were crossed over his chest because they were frozen. ([iv]) a.g.e. - sf. 202 Mehmet Ay told his son about the rescue. He described rowing into a field of debris and the miracle of discovering one man alive. He told of dragging him into the boat along with two other bodies. No other bodies were found that day. Most of them sank, Ay surmised, though a few would wash ashore in the days that followed and be buried anonymously in the village cemetery. The elder Ay was a tough man who made his living on the sea. He had seen death before and he would see it again. As he described that awful day, his son could not help noticing his father s hands shaking. How could they have done this to people? Ay asked his son over and over, covering his eyes with his forearm. How could they have done this? ([v]) Nebil Özgentürk, fiile de bir gün..., Sabah gazetesi, Nankörlük kusurlar n en büyü üdür ve e er insanlar unutkan olmasalard, hiçbir nankör olmazd Johann Wolfgang von Goethe 58