Bu gösterge seti kullanıcılara Türkiye Ekonomisinin değişik alanları ile ilgili güncel bilgiler vermek amacıyla hazırlanmıştır.

Transkript

1 Bu gösterge seti kullanıcılara Türkiye Ekonomisinin değişik alanları ile ilgili güncel bilgiler vermek amacıyla hazırlanmıştır. Bu dosya her haftanın ilk günü itibarıyla güncellenmektedir. Son güncelleme tarihi: 27 Aralık

2 TÜRKİYE EKONOMİSİ Hazine Müsteşarlığı Aralık 2010

3 İÇİNDEKİLER Türkiye Ekonomisinin Dünyadaki Yeri Türkiye nin Demografik Yapısı Büyüme İstihdam Enflasyon Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi Kamu Maliyesi Borç Yönetimi Mali Sektör Piyasa Göstergeleri Yatırım Ortamı IMF ve AB ile İlişkiler Sosyal Güvenlik İşgücü Piyasası AR-GE Enerji Sektörü 3

4 TÜRKİYE EKONOMİSİNİN DÜNYADAKİ YERİ 4

5 Dünyanın En Büyük Ekonomileri (Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYH, Trilyon Dolar, 2009) Polonya Tayvan İran Avustralya Türkiye Endonezya Kanada İspanya Kore Meksika İtalya Brezilya Fransa Rusya İngiltere Almanya Hindistan Japonya Çin ABD 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, Ekim

6 Avrupa nın En Büyük Ekonomileri (2009 İtibarıyla Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYH, Trilyon Dolar) İsviçre Avusturya Yunanistan İsveç Belçika Hollanda Polonya Türkiye İspanya İtalya Fransa İngiltere Almanya 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, Ekim

7 TÜRKİYE NİN DEMOGRAFİK YAPISI 7

8 Demografik Avantaj Ülkelerin Demografik Profili Ukrayna 15% 65% 21% Slovakya 17% 67% 16% Romanya 16% 65% 19% Bulgaristan 14% 64% 23% Avrupa 16% 64% 21% Rusya 15% 68% 17% Polonya 16% 67% 17% Macaristan 16% 63% 21% Çek Cum. 15% 65% 20% Türkiye 28% 64% 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 0-14 Yaş Yaş 60+ Yaş Kaynak: BM 8

9 Demografik Avantaj Ülkelerin Demografik Profili (2050 Tahminleri) Ukrayna 13% 51% 40% Slovakya 13% 50% 38% Romanya 13% 48% 39% Bulgaristan 12% 47% 40% Avrupa 15% 51% 35% Rusya 15% 53% 32% Polonya 12% 48% 40% Macaristan 14% 51% 34% Çek Cum. 13% 49% 39% Türkiye 18% 58% 25% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 0-14 Yaş Yaş 60+ Yaş Kaynak: BM 9

10 Türkiye: Nüfus Öngörüleri (Milyon Kişi) 80 76, ,1 72, Kaynak: TÜİK 10

11 BÜYÜME 11

12 GSYH Büyüme Oranları (Yıllık % Değişim) Ç1 01 Ç2 01 Ç3 01 Ç4 02 Ç1 02 Ç2 02 Ç3 02 Ç4 03 Ç1 03 Ç2 03 Ç3 03 Ç4 04 Ç1 04 Ç2 04 Ç3 04 Ç4 05 Ç1 05 Ç2 05 Ç3 05 Ç4 06 Ç1 06 Ç2 06 Ç3 06 Ç4 07 Ç1 07 Ç2 07 Ç3 07 Ç4 08 Ç1 08 Ç2 08 Ç3 08 Ç4 09 Ç1 09 Ç2 09 Ç3 09 Ç4 10 Ç1 10 Ç2 10 Ç3 Kaynak: TÜİK

13 GSYH Büyüme Oranı (Dönem Ortalaması, %) ,3 4,3 4,4 4, , Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 13

14 Büyüme Hedefleri (%) ,8 5,5 5,0 4, Kaynak: DPT, Orta Vadeli Program, Ekim

15 Büyümenin Oynaklığı (Reel Büyüme Oranlarının Oynaklık Katsayısındaki Değişim) 4,0 3,5 3,4 3,0 2,5 2,0 1,5 1,6 1,3 1,2 1,0 0,5 0, Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 15

16 Kişi Başına Düşen GSYH (ABD Doları) Kaynak: 2011 Yılı Programı DPT, TÜİK 16

17 Kişi Başına Düşen GSYH (ABD Doları) Kaynak: DPT, Orta Vadeli Program, Ekim

18 AB Ülkeleri ve Türkiye Reel GSYH (2001=100) Karşılaştırması Kaynak: OECD, Ç1 00 Ç3 01 Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 Türkiye Macaristan Polonya İspanya Portekiz İtalya Avro Bölgesi

19 Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla, 2008 (Satın Alma Gücü Standardı, AB-27=100) Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama 40 0 Lüksemburg Norveç ABD İsviçre İrlanda* Hollanda Avusturya* İsveç İzlanda Danimarka İngiltere Almanya Finlandiya Belçika Japonya Fransa İspanya İtalya Yunanistan Slovenya Çek Cum.* Malta Portekiz Slovakya* Estonya Macaristan Litvanya Hırvatistan Polonya Letonya Romanya* Türkiye* Bulgaristan Makedonya* (*) Tahmin Kaynak: Eurostat 19

20 Reel Gelir Farklılıkları ve Kaynakları, 2009 Lüksemburg Avustralya Avusturya Danimarka Finlandiya Yunanistan Y.Zelanda Slovak C. Macaristan ABD'nin Reel Kişi Başı Milli Gelirine Göre Yüzde Fark Norveç ABD İrlanda İsviçre Hollanda Kanada İzlanda İsveç İngiltere Belçika Almanya Japonya Fransa İspanya İtalya Kore Çek C. Portekiz Polonya Meksika Türkiye -69 İşgücü Kullanımının Etkisi 1-13 İşgücü Verimliliğinin Etkisi 2 Lüksemburg Norveç ABD İrlanda İsviçre Hollanda Kanada Avustralya Avusturya İzlanda İsveç İngiltere Danimarka Belçika Almanya Finlandiya Japonya Fransa İspanya İtalya Yunanistan Kore Y.Zelanda Çek C. Portekiz Slovak C. Macaristan Polonya Meksika -56 Türkiye (1) 2005 yılı satınalma gücü paritesi esas alınmıştır. (2) İşgücü kullanımı toplam çalışılan saatin nüfusa bölünmesiyle hesaplanmıştır. (3) İşgücü verimliliği çalışılan saat başına GSYİH ile ölçülmüştür. Kaynak : OECD Veritabanı,

21 GSYH Büyümesine Katkılar (%) Özel Tük. ve Yat. Kamu Tük. ve Yat. Net İhracat Stok Değişimi GSYH Büyümesi Kaynak: TÜİK 21

22 AB Ülkeleri ve Türkiye de Talebin Bileşenleri (2001=100) Özel Tüketim İhracat Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 01 Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 Türkiye Macaristan Polonya İspanya Portekiz İtalya Avro Bölgesi Türkiye Macaristan Polonya İspanya Portekiz İtalya Avro Bölgesi Toplam Yatırımlar İthalat İthalat 01 Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 01 Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 Türkiye Macaristan Polonya İspanya Portekiz İtalya Avro Bölgesi Türkiye Macaristan Polonya İspanya Portekiz İtalya Avro Bölgesi Kaynak: OECD, 2010

23 Özel Sektör Sabit Sermaye Yatırımlarının GSYH Büyümesine Katkısı (%) 6 4 3,1 2 2,5 0 0,6 1, Özel Sektör Sabit Sermaye Yatırımlarının Katkısı Diğer Kaynak: TÜİK 23

24 Toplam Sanayi Verimlilik Endeksi Verimlilik saat başına Doğrusal Eğilim (Verimlilik (saat başına)) Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 24

25 Toplam Sanayi Sektöründe Verimlilik ve Ücretler (Çalışılan Saat Başına) 120 Reel Ücret Endeksi Verimlilik Endeksi Reel Birim Ücret Endeksi Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 25

26 İSTİHDAM 26

27 İstihdamın Sektörel Dağılımı (%) Hizmetler 42,1% Tarım 34,9% Hizmetler 50% Tarım 24,7% İnşaat 4,5% Sanayi 18,5% İnşaat 5,9 % Sanayi 19,4% Kaynak: TÜİK 27

28 İşteki Duruma Göre İstihdam Edilenler (%) Ü.siz Aile İşçisi 20,9% Ü.siz Aile İşçisi 13,4% Ücretli/ Yevmiyeli 49,8% Kendi hes./ İşveren 29,4% Ücretli/ Yevmiyeli 60,0% Kendi hes./ İşveren 26,5% Kaynak: TÜİK 28

29 Kaynak: TÜİK Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç Sonrası Dönemde Toplam İstihdam (Milyon, 4-Çeyrek Hareketli Ortalama) Kayıtlı Kayıtdışı

30 Kaynak: TÜİK Ç1 01 Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç3 Özel Sektör Ücretli ve Yevmiyeli Çalışanlar (Milyon, 2001 Sonrası, Tarım-Dışı, 4-Çeyrek Hareketli Ortalama) Kayıtlı Kayıtdışı

31 Kaynak: TÜİK Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 Girişimciler ve Serbest Meslek Sahipleri (Milyon, 2001 Sonrası, Tarım-Dışı, 4-Çeyrek Hareketli Ortalama) Kayıtlı Kayıtdışı

32 Tarım Sektörü Çalışanları (Milyon, 2001 Sonrası, 4-Çeyrek Hareketli Ortalama)* Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 Kayıtlı Kayıtdışı * yılları arasında tarım, tarım dışı ayrımının yapılmasında NACE Rev.1, 2009 yılından itibaren ise NACE Rev.2 kullanılmıştır. Kaynak: TÜİK 32

33 Eğitim Seviyesine Göre İstihdam Oranı (Toplam, 4-Çeyrek Hareketli Ortalama) Kaynak: TÜİK Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 Lise ve Dengi Eğitim Lise ve Altı Eğitim Yükseköğretim Eğitimsiz

34 Kaynak: TÜİK Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 10 Ç3 Eğitim Seviyesine Göre İstihdam Oranı (Kadın, 4-Çeyrek Hareketli Ortalama) Lise ve Dengi Eğitim Lise ve Altı Eğitim Yükseköğretim Eğitimsiz

35 İşsizlik Oranı (%) ,8 10,6 10,2 10,3 11,0 14,0 13, Eylül 11, Eylül Kaynak: TÜİK 35

36 ENFLASYON 36

37 Ortalama Enflasyon Oranı (%) ,7 71, ,5 7, Kasım Kaynak: TÜİK, TCMB 37

38 Enflasyon Hedefleri (%) ,5 5,5 5, Kaynak: DPT, Orta Vadeli Program, Ekim

39 Enflasyon Gelişmeleri Ocak 04 Nisan 04 Temmuz 04 Ekim 04 Ocak 05 Nisan 05 Temmuz 05 Ekim 05 Ocak 06 Nisan 06 Temmuz 06 Ekim 06 Ocak 07 Nisan 07 Temmuz 07 Ekim 07 Ocak 08 Nisan 08 Temmuz 08 Ekim 08 Ocak 09 Nisan 09 Temmuz 09 Ekim 09 Ocak 10 Nisan 10 Temmuz 10 Ekim 10 Gıda, Enerji ve Çekirdek Enflasyon (Ocak 2004 Kasım 2010, yıllık % değişim) Gıda Enerji İşlenmemiş Gıda ve Enerji Dışı TÜFE Kaynak: TÜİK, TCMB

40 Enflasyon Gelişmeleri Ekim 09 Ocak 10 Nisan 10 Temmuz 10 Ocak 04 Nisan 04 Temmuz 04 Ekim 04 Ocak 05 Nisan 05 Temmuz 05 Ekim 05 Ocak 06 Nisan 06 Temmuz 06 Ekim 06 Ocak 07 Nisan 07 Temmuz 07 Ekim 07 Ocak 08 Nisan 08 Temmuz 08 Ekim 08 Ocak 09 Nisan 09 Temmuz 09 Ekim 10 Hizmetler ve Bazı Alt Kalemler (Ocak 2006 Kasım 2010, yıllık % değişim) Hizmetler Ulaştırma Kira Lokanta ve Otel Kaynak: TÜİK, TCMB

41 Enflasyon - Genel Eğilim Enflasyon Eğilimi* (Ocak 2006 Kasım 2010, yıllık % değişim) (%) (*) Yıllıklandırılmış aylık mevsimsel düzeltilmiş ÖKTG-I endeksi (3 aylık hareketli ortalama) Kaynak: TÜİK, TCMB 41

42 Enflasyon Gelişmeleri Enflasyonunun Bileşenleri (yüzde katkı) Ortalaması Kasım , , ,9 17 9, ,2 15,6 21,5 0 Gıda Enerji Tütün Diğer 0 Gıda Enerji Tütün Diğer Kaynak: TÜİK, EKA 42

43 Enflasyon ve Enflasyon Beklentileri* (Yıllık % Değişim) TÜFE 12 Ay Sonrası Ay Sonrası 7,29 8 6,95 6, Hedef: % 6, Hedef: % 5, Hedef: % 5,0 Ocak 05 Nisan 05 Temmuz 05 Ekim 05 Ocak 06 Nisan 06 Temmuz 06 Ekim 06 Ocak 07 Nisan 07 Temmuz 07 Ekim 07 Ocak 08 Nisan 08 Temmuz 08 Ekim 08 Ocak 09 Nisan 09 Temmuz 09 Ekim 09 Ocak 10 Nisan 10 Temmuz 10 Ekim 10 Ocak 11 Nisan 11 Temmuz 11 Ekim 11 Ocak 12 Nisan 12 Temmuz 12 Ekim 12 (*) TCMB Beklenti Anketi Aralık 2. Dönem Kaynak: TÜİK, TCMB 43

44 Yıllık Enflasyon Oranı ve Beklentiler (%) Enflasyon Beklentileri (Aralık 2010) Yıl sonu 12 Ay Sonrası 24 Ay Sonrası 7,23 6,95 6, Gelecek 12 Ay Gelecek 24 Ay Yılsonu Hedefi Kaynak: TCMB Beklenti Anketi 44

45 O 04 N 04 T 04 E 04 O 05 N 05 T 05 E 05 O 06 N 06 T 06 E 06 O 07 N 07 T 07 E 07 O 08 N 08 T 08 E 08 O 09 N 09 T 09 E 09 O 10 N 10 T 10 E 10 Seçilmiş Ürünlerin Uluslararası Fiyat Endeksleri (2002=100) Pirinç Metal Enerji Buğday Enerji Metal Buğday Pirinç Kaynak: IMF

46 Dünyada Enflasyon Gelişmeleri Ocak 05 Nisan 05 Temmuz 05 Ekim 05 Ocak 06 Nisan 06 Temmuz 06 Ekim 06 Ocak 07 Nisan 07 Temmuz 07 Ekim 07 Ocak 08 Nisan 08 Temmuz 08 Ekim 08 Ocak 09 Nisan 09 Temmuz 09 Ekim 09 Ocak 10 Nisan 10 Temmuz 10 Ekim 10 Gelişmekte Olan Ülkeler Dünya Gelişmiş Ülkeler Kaynak: IMF Türkiye

47 Türkiye ve Dünyada Enflasyon Gelişmeleri ( Arası Enflasyon Farkı) Çin Bulgaristan ABD Slovenya Macaristan Letonya Lüksemburg Hırvatistan İspanya Tayland Estonya Çek Cum. Avusturya Almanya Portekiz İsviçre Hong Kong Yunanistan Fransa Kanada İrlanda Şili Polonya İsveç Belçika İtalya Japonya Romanya Singapur Danimarka Hollanda Bolivya Y. Zelanda Litvanya Ukrayna İsrail Kore Uruguay Norveç Avusturya İngiltere Slovakya Beyaz Rusya G. Afrika Rusya Brezilya Finlandiya Türkiye Malta Kolombiya Malezya Peru Meksika Endonezya Hindistan Ekvador Filipinler Venezuela İzlanda Kaynak: Reuters, Eurostat, TÜİK 47

48 Türkiye nin Enflasyon Sıralamasında Dünyadaki Yeri Toplam ülke sayısı 205 olup sıralama büyükten küçüğe doğrudur. Kaynak: Global Insight, TÜİK 48

49 Türkiye deki Enflasyon ile Diğer Yükselen Ekonomilerin* Ortalama Enflasyon Oranları Arasındaki Fark 8 7 Parasal Sıkılaştırma İhtiyatlı Faiz İndirimleri 6 5 Faiz İndirimleri * Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Endonezya, Kolombiya, Filipinler, Guetemala, Güney Afrika, Güney Kore, İsrail, İzlanda, Macaristan, Meksika, Peru, Polonya, Romanya, Şili ve Tayland. Kaynak: İlgili Ülkelerin Merkez Bankaları ve Reuters 49

50 DIŞ TİCARET ve ÖDEMELER DENGESİ 50

51 Yıllık İhracat (Milyar Dolar) , ,5 107,3 102,1 111, ,2 73, ,1 47, * (*) 2010 yılı Ekim ayı itibarıyla yıllıklandırılmış Kaynak: TÜİK 51

52 Yıllık İthalat (Milyar Dolar) ,1 202,0 175, ,6 140, ,5 116, ,6 69, * (*) 2010 yılı Ekim ayı itibarıyla yıllıklandırılmış Kaynak: TÜİK 52

53 İhracat ve İthalat Büyüme Oranları (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Yıllıklandırılmış Yüzde Değişim) İhracat İthalat Kaynak: TÜİK 53

54 Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 10 Ç1 AB Ülkeleri ve Türkiye de İhracat (2001=100) Türkiye Macaristan Polonya İspanya Portekiz İtalya Avro Bölgesi Kaynak: OECD

55 İhracat Performansı (Yıllık Ortalama Değişim, ) ,2 11, ,9 3,0 2,0 4,4 0 Dünya Euro Bölgesi Gelişmekte Olan Asya Orta Doğu ve Kuzey Afrika Latin Amerika Türkiye Kaynak: TÜİK, IMF Dünya Ekonomik Görünümü Ekim

56 İhracat Hedefleri (FOB, Milyar Dolar) ,7 127,0 143,5 160, Kaynak: DPT, Orta Vadeli Program, Ekim

57 İthalat (% GSYH) Sermaye Malları Ara Malları Tüketim Malları Kaynak: TÜİK 57

58 Brent Petrol Fiyatı (ABD Doları, varil) Kaynak: Reuters 58 H 02 E 02 A 02 M 03 H 03 E 03 A 03 M 04 H 04 E 04 A 04 M 05 H 05 E 05 A 05 M 06 H 06 E 06 A 06 M 07 H 07 E 07 A 07 M 08 H 08 E 08 A 08 M 09 H 09 E 09 A 09 M 10 H 10 E 10 A 10

59 Enerji Fiyatlarının Enerji İthalatına Etkisi (Milyar Dolar) ,5 20,9 17,0 17,7 10,5 4,4 1,6 0,0 9,1 9,9 10,0 10,7 11,8 12,9 12,7 12, Fiyatlarıyla Reel Enerji İthalatı Fiyat Etkisi Toplam Enerji İthalatı Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 59

60 Makine ve Teçhizat İthalatı (Milyar Dolar) ,9 26,1 29,9 35,9 36,4 29,4 34, , Ortalama 15, * (*) 2010 yılı Ekim ayı itibarıyla yıllıklandırılmış Kaynak: TÜİK 60

61 Dış Ticaret Dengesi / GSYH (%), Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama İrlanda Norveç Hollanda Almanya Macaristan Çek Cum. Belçika İzlanda İsviçre Daninarka İsveç Finlandiya Slovak Cum. Japonya Slovenya İtalya Avusturya Polonya Fransa Amerika İspanya Litvanya İngiltere Estonya Türkiye Lüksemburg Letonya Romanya Portekiz Yunanistan Bulgaristan Fas Malta Kaynak: DTÖ, IMF Dünya Ekonomik Görünümü Ekim 2009

62 Cari İşlemler Açığı / GSYH (%) 2 0-0,3 Cari İşlemler Açığı/GSYH Cari İşlemler Açığı/GSYH (Enerji Fiyat Etkisi Hariç) 0,4-2 -2,5-1,8-2,5-2,4-3,0-2,9-1,3-2,3-4 -3,7-4,6-6 -6,1-5,9-5, (*) 2002 yılı enerji fiyatlarıyla Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı 62

63 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%), Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama 63 Norveç Letonya İsviçre İsveç Lüksemburg Hollanda Almanya Estonya Litvanya Danimarka Japonya Avusturya Finlandiya Belçika Macaristan İngiltere Çek Cumhuriyeti Slovenya Polonya Fransa Türkiye Amerika İrlanda İtalya Slovakya Romanya Fas İspanya Malta İzlanda Makendonya Bulgaristan Portekiz Yunanistan Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünümü, Ekim 2010

64 Cari İşlemler Açığının Finansmanı (Milyar Dolar) Ocak- Ekim 1. Cari İşlemler Dengesi -0,6-7,5-14,4-22,1-32,1-38,3-41,9-14,3-35,7 2. Toplam Sermaye Girişleri (Bankaların Döviz Varlıkları ve Resmi Rezervler Hariç) 6,9 6,4 20,1 37,6 48,5 48,3 44,3 3,8 34,0 Yurtiçinde Doğrudan Yatırımlar 1,1 1,7 2,8 10,0 20,2 22,0 18,3 8,3 5,9 Bankacılık Dışı Özel Sektörün Kredi Kullanımı (net) 1,9 2,3 7,7 12,5 17,1 28,7 27,0-12,3-5,7 Diğer (net) 3,9 3,1 9,7 15,1 11,2-2,5-0,9 7,8 33,9 3. Net Hata ve Noksan -0,8 4,5 1,1 2,6 0,0 1,6 5,6 4,5 1,3 4. Bankaların Döviz Varlıkları 0,6 0,7-6,0-0,3-10,3-3,5-9,1 6,1 9,8 5. Resmi Rezervler -6,2-4,0-0,8-17,8-6,1-8,0 1,1-0,1-9,4 Kaynak: TCMB 64

65 Yurtiçinde Doğrudan Yabancı Sermaye Girişi (Milyar Dolar) ,2 22,0 18, ,0 8, , Ortalama 1,8 2, Kaynak: TCMB 65

66 Sermaye Girişi (Milyar Dolar) Kısa Vadeli Sermaye Uzun Vadeli Sermaye Doğrudan Yatırımlar Portföy Yatırımları Kaynak: TCMB 66

67 Merkez Bankası Brüt Döviz Rezervleri (Milyar Dolar) Aralık 2010 itibarıyla, 79,4 m ilyar dolar O 02 M E O 03 M E O 04 M E O 05 M E O 06 M E O 07 M E O 08 M E O 09 M E O 10 M E Kaynak: TCMB 67

68 Cari İşlemler Dengesi Tahminleri (Milyar Dolar) ,3-42,2-45,1-47,8 Kaynak: DPT, Orta Vadeli Program, Ekim

69 Cari İşlemler Dengesi Tahminleri / GSYH (%) ,4-5,4-5,3-5,2 Kaynak: DPT, Orta Vadeli Program, Ekim

70 KAMU MALİYESİ 70

71 Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%) ,9 11,5 10 8, ,2 5, ,1 0,6 1,6 1,8 4,0 2,8 2,4 1, * 2011 * 2012 * 2013 * (*) : Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: Maliye Bakanlığı 71

72 Genel Yönetim Bütçe Açığı (Özelleştirme Hariç) / GSYH (%) 14,0 12,5 12,0 10,9 10,0 8,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 5,9 4,4 4,0 3,3 2,5 2,8 1,6 1,8 0,7 0, * 2011 * 2012 * 2013 * (*) : Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: DPT 72

73 AB Tanımlı Genel Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%) 25 24, ,2 9,0 6, ,5 Maastricht Kriteri: % 3,0 2,2 0,6-0,8 1, Kaynak: EUROSTAT 73

74 Genel Yönetim Bütçe Açığı (2009 Yılı, % GSYH) Maastricht Kriteri: % İrlanda Yunanistan ABD İngiltere İspanya Litvanya Japonya Portekiz Letonya İzlanda Romanya Slovakya Fransa Polonya Türkiye Belçika Çek Cumhuriyeti Slovenya Hollanda İtalya Bulgaristan Macaristan Hırvatistan Malta Avusturya Almanya Danimarka Finlandiya Estonya İsveç Lüksemburg Kaynak: Eurostat ABD, Japonya ve Yunanistan için: IMF Dünya Ekonomik Görünümü Veri Tabanı (Ekim 2010)

75 Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (GSYH %) 13 12, , ,0 7,3 3,6 0,1 1,6 5,1 3,4 2,0 1,8 1, Ort. -0,1-1, * 2011 * 2012 * 2013 * (*) : Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: DPT 75

76 Kamu Sektörü Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı, % GSYH) 6 5 4,8 5,5 5,0 4, Ortalaması: 3, , ,3 1,6-1,0-0,2 0,3 0,7 1, * 2011 * 2012 * 2013 * (*) : Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 76

77 Özelleştirme Uygulamaları* (Milyar Dolar) 45 44, , (*) arası için ÖİB, arası için ÖİB, TMSF ve Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapılan özelleştirme işlemlerine ilişkin tutarlar kullanılmıştır. Kaynak: ÖİB, TMSF 77

78 Orta Vadeli Program Büyüklükleri (% GSYH) Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi -4,0-2,8-2,4-1,6 Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri 23,0 23,0 22,9 22,5 Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları 27,0 25,7 25,3 24,2 MYB Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı) -0,7 0,0 0,4 0,8 Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri (Program Tanımlı) 21,8 21,8 21,7 21,6 Merkezi Yönetim Faiz Dışı Harcamaları (Program Tanımlı) 22,5 21,8 21,3 20,8 Diğer Kamu Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı) 0,5 0,2 0,2 0,2 Toplam Kamu Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı) -0,2 0,3 0,7 1,0 Kaynak: DPT, Orta Vadeli Program, Ekim

79 BORÇ YÖNETİMİ 79

80 AB Tanımlı Borç Stoku (% GSYH) 75 73, , ,2 Maastricht Kriteri: % , ,1 45,5 39,4 39, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 80

81 Japonya İtalya Yunanistan Belçika ABD Macaristan Fransa Portekiz Almanya Malta İngiltere Avusturya İrlanda Kanada Hollanda İspanya Polonya Türkiye Finlandiya İsveç Danimarka Letonya Slovakya Çek Cumhuriyeti Slovenya Litvanya Romanya Lüksemburg Bulgaristan Estonya Genel Yönetim Konsolide Brüt Borç (% GSYH, 2009) Eğilim çizgisi: hareketli ortalama Maastricht Kriteri: % 60 Kaynak: Eurostat ABD ve Japonya için: IMF Dünya Ekonomik Görünümü

82 AB Üyesi Ülkelerde AB Tanımlı Borç Stoku / GSYH (%) Euro Bölgesi (16 ülke) 69,5 70,1 68,3 66,0 69,4 78,7 AB (25 ülke) 62,5 63,1 61,9 59,4 62,3 74,3 AB (27 ülke) 62,2 62,7 61,4 58,8 61,6 73,6 İtalya 103,8 105,8 106,5 103,5 106,1 115,8 Yunanistan 98,6 100,0 97,8 95,7 99,2 115,1 Belçika 94,2 92,1 88,1 84,2 89,8 96,7 Macaristan 59,1 61,8 65,6 65,9 72,9 78,3 Almanya 65,7 68,0 67,6 65,0 66,0 73,2 Fransa 64,9 66,4 63,7 63,8 67,5 77,6 Portekiz 58,3 63,6 64,7 63,6 66,3 76,8 Avusturya 64,8 63,9 62,2 59,5 62,6 66,5 Hollanda 52,4 51,8 47,4 45,5 58,2 60,9 İngiltere 40,6 42,2 43,5 44,7 52,0 68,1 İspanya 46,2 43,0 39,6 36,2 39,7 53,2 Türkiye 59,2 52,3 46,1 39,4 39,5 45,5 Kaynak: Eurostat 82

83 Kamu Borç Stoku Hedefleri (AB Tanımlı, % GSYH) ,3 40,6 38,8 36, Kaynak: DPT, Orta Vadeli Program, Ekim

84 Toplam Kamu Kesimi Net Borç Stoku (% GSYH) 70 61, ,1 35,4 23,9 49,0 19,1 41,6 10,4 34,0 6,5 29,5 28,2 3,2 2,9 32,5 2, ,1 31,2 29,9 31,3 27,6 26,2 25,3 29, TL Döviz Cinsi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 84

85 Toplam Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) Ç2 I- Toplam Kamu Brüt Borç Stoku 256,9 297,3 332,6 351,3 365,8 355,5 408,2 465,6 479,6 Merkezi Yönetim 242,7 282,8 316,5 331,5 345,0 333,5 380,3 441,5 458,9 Diğer Kamu 14,2 14,5 16,1 19,8 20,8 22,0 27,9 24,1 20,7 II- Varlıklar ve Kamu Mevduatı 41,6 46,7 58,4 81,0 107,6 107,1 140,2 155,8 166,6 Merkez Bankası Net Varlıkları 25,4 24,7 27,9 30,8 45,7 41,8 60,4 66,0 71,5 Kamu Mevduatı 11,2 13,0 17,2 32,2 38,2 34,6 41,5 47,7 51,1 İşsizlik Sigortası 5,0 8,9 13,3 18,0 23,7 30,7 38,4 42,1 44,0 III- Toplam Kamu Net Borç Stoku 215,3 250,6 274,2 270,3 258,2 248,4 268,0 309,8 313,0 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 85

86 Kamu Kesimi Net Borç Stoku (Milyar TL) ,8 313, ,6 274,2 270,3 258,2 248,4 268, , Ç2 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 86

87 Faiz Harcamaları /GSYH (%) ,8 12, ,1 7,0 6,1 5,8 5,3 5, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 87

88 Faiz Harcamaları / Vergi Gelirleri (%) 90 85, , , ,2 33,4 31,9 30,1 30, Kaynak: Maliye Bakanlığı 88

89 Merkezi Yönetim Brüt Borç Stokunun Dağılımı (%) ,5 24,3 30,0 30,6 32,3 35,1 33,2 32,8 36, , ,4 28,5 31,8 30,5 33,6 33,0 38,1 37, ,1 46,3 41,5 37,6 37,2 31,3 33,8 29,1 25, Kas Döviz TL (Değişken) TL (Sabit) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 89

90 Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku Faiz Dağılımı (%) ,0 51,1 46,2 49,8 46,0 44,2 43,0 46,6 43, ,0 48,9 53,8 50,2 54,0 55,8 57,0 53,4 56, Kasım sabit değişken Kaynak : Hazine Müsteşarlığı 90

91 Merkezi Yönetim Brüt Borç Stokunun Döviz Dağılımı (%) ,1 46,3 41,5 37,6 37,2 31,3 33,8 29,1 25, ,9 53,7 58,5 62,4 62,8 68,7 66,2 70,9 74, Kasım TL Cinsinden Döviz Cinsinden Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 91

92 Genel Yönetim Brüt Borç Stokunun GSYH ya Oranındaki Değişimi TL nin %5 Değer Kaybı/Kazancı TL Cinsi Borcun Reel Faizinin 5 Puan Artması/Azalması GSYH Büyümesinin 2 Puan Azalması/Artması Faiz Dışı Fazla/GSYH Oranının 1 Puan Artması/Azalması / - 2,2 Puan + / - 1,6 Puan + / - 1,5 Puan + / - 1,0 Puan / - 0,7 Puan + / - 1,6 Puan + / - 0,9 Puan + / - 1,0 Puan Not: 2001 ve 2009 yıl sonu gerçekleşme rakamları kullanılarak senaryoların baz senaryoya göre ESA tanımlı Genel Devlet Brüt Borç Stoku / GSYH oranında yol açabileceği etkiyi göstermektedir. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 92

93 Yurtdışı Yerleşiklerin İç BorçStoku İçerisindeki Payı (%) ,6 10,3 7,1 13,4 10,3 9,7 8,8 8,5 9,1 9,0 8,4 8,8 9,2 9,2 9,1 8,9 8,6 8,9 9,1 12,7 12,3 12,0 12,0 10,610,7 11,0 10,2 8, , O 09 Ş 09 M 09 N 09 M 09 H 09 T 09 A 09 E 09 E 09 K 09 A 09 O 10 Ş 10 M 10 N 10 M 10 H 10 T 10 A 10 E 10 E 10 K 10 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 93

94 Borçlanma Ortalama Vadesi Yurtiçi Borçlanma (ay) Eurobond İhracı (yıl) ,0 5,0 6,6 8,6 22,4 17,6 16,5 14,2 12,2 10,1 9,5 8,2 14,8 9,1 20,6 9, * * Avro Dolar *24 Aralık itibarıyla Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 94

95 12,0 10,0 10,2 8,0 8,0 8,2 9,0 8,8 8,3 8,1 8,1 8,0 7,5 7,5 8,4 8,5 8,7 8,2 8,5 9,0 9,3 7,5 6,6 6,0 9,7 9,2 9,2 9,8 10,1 10,4 10,3 10,8 95 Ara.04 Ara.05 Ara.06 Ara.07 Ara.08 Oca.09 Şub.09 Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 TL Cinsi İç Borç Stokunun Süresi (Ay) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

96 7,0 6,5 6,2 6,2 6,2 6,2 6,1 6,1 6,1 6,1 6,0 6,0 6,0 6,0 5,9 5,9 5,9 5,8 5,5 5,6 5,0 4,9 4,5 4,0 4,1 6,4 6,5 6,5 6,5 6,6 6,5 6,5 6,5 6,4 6,4 96 Ara.04 Ara.05 Ara.06 Ara.07 Ara.08 Oca.09 Şub.09 Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Dış Tahvil Stokunun Süresi (Yıl) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

97 Nakit İç Borç Stokunun Vadeye Kalan Süresi (Ay) ,6 22,3 25,7 24,4 25,0 30, ,8 12,4 11, KASIM Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 97

98 Dış Borçlanma Maliyeti (%) DOLAR AVRO ,7 10,1 8,1 7,3 7,3 6,9 7,0 7,3 6, ,9 9,9 6,3 5,3 5,4 6,0 5, * * (*) 10 Aralık itibarıyla Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 98

99 TL Cinsinden İskontolu Senetlerin Borçlanma Faizleri (Yıllık Bileşik, %) O 02 H K N E Ş T A M E M A O 07 Aylık Ortalama Yıllık Kümülatif H K N E Ş T A M E Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 99

100 Reel Borçlanma Faiz Oranı (Bileşik, %) Not: Devlet iç borçlanma ihalelerinde belirlenen borçlanma faizleri 12 ay sonraki TÜFE değerleri ile reelleştirilmiştir Kasım ayından itibaren TCMB Beklenti Anketi nde tahmin edilen 12 aylık enflasyon oranları kullanılmıştır. Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı 100

101 Uluslararası Para Fonu ndan Net Anapara Kullanımı (Milyar SDR) 10 8,0 6 5,0 2,6 2 0,4 0,0 1,0-2 -2,4-3,6-3,1-2,6-0,5-1,4-1,8-1,3-0, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 101

102 Uluslararası Para Fonu na Olan Borç Stoku (Milyar SDR) ,2 16,2 13, ,2 10,2 8 7, ,6 3,2 5,1 3,6 1,9 0, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 102

103 Hazine Garantili Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) Q2 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 103

104 Hazine Garantili Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) KAMU MAHALLİ İDARELER FONLAR KAMU BANKALARI KİTler DİĞER ÖZEL BANKALAR ŞİRKETLER GENEL TOPLAM 2010 Ç Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 104

105 Hazine Garantili Borçlardan Üstlenim Oranları (%) Ekim Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 105

106 Kuruluşlara Göre Garantili Borçlardan Üstlenim Oranları (%) Toplam Yerel Yönetimler Katma Bütçe KİT'ler Bütçe Dışı Fonlar Bankalar Ekim Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 106

107 Alacak Stokunun Gelişimi (Milyar TL) 30 28, ,3 21,2 23,4 10,0 20,8 22,4 20,9 25,6 17,4 19,1 25,0 16, ,8 13,4 12,4 13,3 15,3 13,6 10 7,5 5 5,6 3,8 6,8 4,4 6,3 5,9 8,8 12,9 8,0 7,1 7,3 8,2 9,0 8,2 0 1,8 2, Kasım Vadesi Geçmiş Vadesi Gelecek Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 107

108 Alacak Stokunun Yapısı (2010 Kasım) Borçlulara Göre Kaynaklarına Göre Yerel Yönetimler %58,4 KİT ler %23,5 İkrazen Kullandırılan Dış Krediler %35,5 Garantili Dış Borçlardan Üstlenimler %31 Bankalar %3,5 Diğer %14,6 İkrazen Verilen DİBS ler %17,1 Yap-İşlet-Devret Projelerinden Üstlenimler %16,4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 108

109 Gerçekleşen Tahsilat (Milyon TL) Kasım Ayni tahsilat Nakdi tahsilat Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 109

110 Türkiye Brüt Dış Borç Stoku (Milyar Dolar) (Milyar $) Ç Ç2 TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU 169,9 207,8 249,6 277,1 268,3 266,8 266,3 KISA VADE 38,3 42,6 43,1 50,4 49,4 54,4 62,0 UZUN VADE 131,6 165,2 206,4 226,7 218,9 212,4 204,4 KAMU SEKTÖRÜ 70,4 71,6 73,5 78,3 83,5 84,9 84,8 Kısa Vade 2,1 1,8 2,2 3,2 3,6 4,7 5,7 Uzun Vade 68,3 69,8 71,4 75,0 79,9 80,2 79,1 TCMB 15,4 15,7 15,8 14,1 13,3 12,5 11,4 Kısa Vade 2,8 2,6 2,3 1,9 1,8 1,7 1,5 Uzun Vade 12,7 13,1 13,5 12,2 11,5 10,9 9,9 ÖZEL SEKTÖR 84,1 120,6 160,2 184,8 171,6 169,3 170,2 Kısa Vade 33,4 38,3 38,7 45,3 44,0 48,0 54,8 Uzun Vade 50,7 82,3 121,6 139,4 127,5 121,3 115,4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 110

111 Brüt t DışD Borç Stoku / GSYH (%) 60 56, , ,2 39,5 38,5 43,5 35,3 37, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, TCMB 111

112 Türkiye nin Net Dış Borç Stoku / GSYH (%) ,9 38,4 31, , ,5 20,6 20,6 20,3 23, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 112

113 Dış Borç Stokuna İlişkin Oranlar (%) % Ç Ç2 DIŞ BORÇ STOKU GSYİH'YA ORANI 35,3 39,5 38,5 37,4 43,5 ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORCU/ GSYH 17,5 22,9 24,7 24,9 27,8 TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU / İHRACAT (FOB) 231,2 243,0 232,7 209,9 262,7 246,9 237,8 ÖZEL SEKTÖR/İHRACAT (FOB) 114,4 141,0 149,4 140,0 168,0 156,7 151,9 TCMB REZERVLER (BRUT)/ TOP.DIŞ BORÇ 29,7 29,3 29,4 25,6 26,4 26,0 26,7 TCMB REZERVLER (BRUT)/ KISA VADELİ BORÇLAR 132,0 142,9 170,0 140,8 143,1 127,8 114,6 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 113

114 MALİ SEKTÖR 114

115 Bankacılık Sektörü: Sermaye Yeterlilik Oranı (%) ,1 30,9 28,8 23,7 21,9 18,9 18,0 20,6 19, Kaynak: BDDK 115

116 Bankacılık Sektörü: Sermaye Yeterlilik Oranı (%) Operasyonel risk dahil 12 Hedef oran yüzde 12 8 Yasal sınır yüzde Kaynak: TCMB, BDDK

117 Bankacılık Sektörü: Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkelerde Sermaye Yeterlilik Oranları (%, 2008) 25 21,8 18, ,0 17,7 16,8 16,8 15,3 14, ,8 13,8 13,4 13,0 12,7 12,5 12,3 12,3 12,0 11,1 10, Belarus Brezilya Türkiye Malta Rusya Endonezya Meksika Mısır Romanya Tayland Kolombiya Hindistan Malezya Şili Çek Cumhuriyeti Kore Çin Macaristan Polonya Kaynak: IMF, BDDK 117

118 Bankacılık Sektörü: Serbest Sermaye*/ Özkaynak (%) ,6 75,3 77,0 79,6 81,4 65,7 56,0 51,0 36, (*) Serbest Sermaye = Toplam Sermaye (Sabit Varlıklar + İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Ortak Teşebbüs) Kaynak: BDDK 118

119 Bankacılık Sektörü: Özkaynak Karlılığı (%) ,2 15,8 21,0 24,8 18,6 22,8 19,9 17, ,3 12, Kaynak: BDDK 119

120 Bankacılık Sektörü: Kredilerin Toplam Varlıklara Oranı (%) ,8 49,1 50,2 47,1 43,8 37,8 32,4 23,0 26, Kaynak: BDDK 120

121 Bankacılık Sektörü: Yabancı Para Net Genel Pozisyonu (Milyon Dolar) * (*) 17 Aralık itibarıyla Kaynak: BDDK 121

122 Bankacılık Sektörü: Takipteki Alacaklar / Toplam Krediler (%) 24 21, , ,6 6,0 5,3 4,7 4,2 3,7 3,5 3,7 1,5 0,8 0,8 0,9 0,6 0,4 0,5 0, Brüt Net Kaynak: BDDK 122

123 Firmaların Toplam Borçlarının Özkaynaklara Oranı ve Faiz Ödeme Gücü (Faaliyet Kârı / Faiz Ödemeleri) (%) Toplam Borç / Özkaynak Faiz Ödeme Gücü Kaynak: TCMB Sektör Bilançoları (*) Geçici Veriler 123

124 Hanehalkı Yükümlülükleri (% GSYH) Türkiye Avro Bölgesi Kaynak: TCMB, Avrupa Merkez Bankası 124

125 Toplam Konut Kredileri (% GSYH) ,0 74, ,3 52,1 47, , İngiltere ABD AB-25 Türkiye 0,2 3,6 Kaynak: ABD Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası, IMF, TCMB 125

126 PİYASA GÖSTERGELERİ 126

127 Döviz Kuru (TL/Dolar) 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 127 O 03 T 03 O 04 T 04 O 05 T 05 O 06 T 06 O 07 T 07 O 08 T 08 O 09 T 09 O 10 T 10 Kaynak: TCMB

128 Faiz Oranı (%) O 03 T 03 O 04 T 04 O 05 T 05 O 06 T 06 O 07 T 07 O 08 T 08 O 09 T 09 O 10 T 10 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı İkincil Piyasa İç Borç Faiz Oranları

129 İMKB 100 Endeksi O 03 T 03 O 04 T 04 O 05 T 05 O 06 T 06 O 07 T 07 O 08 T 08 O 09 T 09 O 10 T 10 Kaynak: İMKB

130 Türk Tahvillerinin Uluslararası Piyasalardaki Getiri Farkı (bp) A 00 H 01 A 01 H 02 K 02 M 03 K 03 M 04 E 04 N 05 E 05 M 06 E 06 M 07 A 07 Ş 08 A 08 O 09 H 09 E 09 M 10 T 10 K 10 (EMBI+ Türkiye) - (EMBI+) EMBI+ Türkiye EMBI+ Kaynak: JP Morgan

131 İkincil Piyasa ve TCMB Politika Faiz Oranları Ocak 05 Mart 05 Mayıs 05 Temmuz 05 Eylül 05 Kasım 05 Ocak 06 Mart 06 Mayıs 06 Temmuz 06 Eylül 06 Kasım 06 Ocak 07 Mart 07 Mayıs 07 Temmuz 07 Eylül 07 Kasım 07 Ocak 08 Mart 08 Mayıs 08 Temmuz 08 Eylül 08 Kasım 08 Ocak 09 Mart 09 Mayıs 09 Temmuz 09 Eylül 09 Kasım 09 Ocak 10 Mart 10 Mayıs 10 Temmuz 10 Eylül 10 Kasım 10 Bileşik Faiz Oranı (%) İkincil Piyasa Oranı TCMB Politika Faiz Oranı Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı 131

132 Ülke Kredi Notu Standard & Poor s Kredi Notu P S N Kaynak: Bloomberg 132 Oca 03 Mar 03 May 03 Tem 03 Eyl 03 Kas 03 Oca 04 Mar 04 May 04 Tem 04 Eyl 04 Kas 04 Oca 05 Mar 05 May 05 Tem 05 Eyl 05 Kas 05 Oca 06 Mar 06 May 06 Tem 06 Eyl 06 Kas 06 Oca 07 Mar 07 May 07 Tem 07 Eyl 07 Kas 07 Oca 08 Mar 08 May 08 Tem 08 Eyl 08 Kas 08 Oca 09 Mar 09 May 09 Tem 09 Eyl 09 Kas 09 Oca 10 Mar 10 May 10 Tem 10 Eyl 10 Kas 10 BB BB- B+ B B- P S N P S P S N P S N

133 Türkiye nin Kredi Notları (Döviz Cinsinden, 24 Aralık 2010) Moody's Standard & Poor's Fitch A2 Bahreyn, Polonya A Bahreyn, Çek Cum., Estonya, A Bahreyn, İsrail, Şili, Estonya G. Kore, İsrail, Malta, İrlanda A3 G. Afrika, Malezya A- Malezya, Polonya A- Malezya, Polonya Portekiz Baa1 Karadağ, Meksika BBB+ G. Afrika BBB+ G. Afrika, İrlanda Rusya, Tayland, Litvanya, İrlanda Tayland Baa2 Azerbaycan, Kazakistan BBB Bulgaristan, Litvanya BBB Macaristan, Rusya, Tunus Tunus Rusya, Tunus, Meksika, Kazakistan Litvanya, Meksika, Tayland Baa3 Bulgaristan, Ermenistan, Hırvatistan, Brezilya, Peru BBB- Brezilya, Fas, Hindistan, İzlanda, BBB- Azerbaycan, Brezilya, Bulgaristan, Fas, Hırvatistan Hindistan, Letonya, Romanya, İzlanda, Panama Kolombiya, Panama, Peru, Macaristan, Hırvatistan Hindistan, Kazakistan, Panama, Peru, Yunanistan Kosta Rika, Macaristan Ba1 Arnavutluk, El Salvador, Fas BB+ Azerbaycan, Mısır BB+ Türkiye (pozitif), Guatemala Guatemala, Kolombiya Romanya, Yunanistan, Uruguay, Letonya Kolombiya, Letonya, Makedonya Mısır, Yunanistan, Uruguay Mısır, Romanya, İzlanda, Endonezya Ba2 Türkiye (pozitif), Belarus BB Türkiye (pozitif), Guatemala BB El Salvador, Endonezya, Papua Yeni Gine Endonezya, Makedonya Filipinler, Surinam, Ürdün Ürdün, El Salvador, Kosta Rika, Filipinler Kosta Rika, Uruguay Ba3 Filipinler, Gürcistan BB- Gabon, Cook Adaları, Vietnam, BB- Gabon, Lesotho, Nijerya, Moğolistan, Sırbistan, Venezuela Sırbistan, Ermenistan B1 Fiji, Lübnan B+ Bosna Hersek, Gürcistan,Sri Lanka, Kenya B+ Gürcistan, İran, Venezuela, Arjantin Moğolistan, Sri Lanka, Paraguay, Bolivya, Vietnam Mozambik, Nijerya, Surinam, Ukrayna Sri Lanka, Gana, Vietnam, Bolivya, Moğolistan B2 Bosna Hersek, Moldova B Belize, Bolivya, B Lübnan, Mozambik, Venezuela, Türkmenistan, Ukrayna Paraguay, Lübnan, Arjantin, Gana Surinam, Ukrayna B3 Arjantin, Belize, Nikaragua B- Fiji, Jamaika B- Ekvador, Jamaika Jamaika, Pakistan Madagaskar, Pakistan, Ekvador Caa1 Küba CCC+ CCC+ Caa2 CCC CCC Caa3 Ekvador CCC- CCC- Ca SD D Kaynak: Bloomberg 133

134 EMBI+ Endeksi Diğer Ülkelerle Karşılaştırma Değişim (bp) (2 Ocak Aralık 2010) Türkiye -85 Filipinler Brezilya Kolombiya G. Afrika Meksika EMBI Rusya 37 Arjantin 67 Ukrayna 153 Venezuela Kaynak: Bloomberg, JP Morgan 134

135 Hisse Senedi Piyasası (Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Piyasalar) % Değişim (2 Ocak Aralık 2010) Çin Japonya -46,2-32,4 Çek Cumh. Macaristan Polonya ABD (DJI) Rusya Hindistan Malezya -22,7-17,2-14,1-11,3-11,2-1,9 5,3 Brezilya G. Afrika G. Kore Türkiye Meksika 9,0 9,4 9,5 21,1 32,7 Kaynak: Bloomberg

136 Döviz Piyasası (Para Birimlerinin Dolar Karşısındaki Değişimi) % Değişim (2 Ocak Aralık 2010) Japonya Çin Malezya Brezilya G. Afrika Çek Cumh. Euro Meksika Hindistan G. Kore Polonya Macaristan Rusya Türkiye -24,4-9,1-6,5-4,5-1,3 7,5 12,1 13,3 14,4 22,8 23,2 23,4 24,3 32,3 Kaynak: Bloomberg

137 YATIRIM ORTAMI 137

138 İş Yeri Açma (İşlem Sayısı) Bulgaristan Macaristan OECD G. Afrika Türkiye Doğu Avrupa&Merkez Asya Çek Cumh. Tayland Hırvatistan Meksika Polonya Hindistan Çin Brezilya Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report,

139 İş Yeri Açma (Süre, Gün) Macaristan 5 Türkiye 6 OECD 13 Çek Cumh. 15 G. Afrika Doğu Avrupa&Merkez Asya Meksika Rus ya Hindistan Polonya Tayland 33 Çin Hırvatistan Bulgaristan Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report,

140 İş Yeri Açma (Maliyet, % Kişi Başı GSYH) Polonya Türkiye Meksika Hırvatistan Çek Cumh. Doğu Avrupa&Merkez Asya Çin Macaristan Brezilya G. Afrika OECD Tayland Rusya Bulgaristan Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report,

141 Gelir ve Kar Üzerinden Alınan Vergiler (% GSYH, 2008) , ,7 0 Danimarka Meksika Türkiye Slovak C. Yunanistan* Polonya* Kore Çek C. Portekiz Japonya İspanya Macaristan Fransa İrlanda Hollanda* Almanya ABD Avusturya OECD* Lüksemburg İsviçre İngiltere İtalya Kanada Belçika Finlandiya İsveç İzlanda Avustralya* Y. Zelanda Norveç 141 Kaynak: OECD Factbook, 2010 *2007 verisi

142 Vergi Geliri Karşılaştırmaları (% GSYH, 2008) Toplam Vergi Geliri Gelir ve Karlar Üzerinden Alınan Vergiler Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler Türkiye OECD Karşılaştırma Grubu* Meksika, Kore, Çek Cum,, Yunanistan, Macaristan, İrlanda, Polonya, Portekiz, Slovak Cum, ve İspanya yı içermektedir. Kaynak: OECD, Factbook

143 IMF ve AB ile İLİŞKİLER 143

144 IMF ile İlişkiler Düzenlemeler Süre Onaylanan Miktar (Milyon SDR) Çekilen Miktar (Milyon SDR) Geri Ödeme (Milyon SDR) Planlanan Ödemeler (Milyon SDR) 17. Stand-By Düzenlemesi ( ) Stand-By Düzenlemesi ( ) Stand-By Düzenlemesi ( ) TOPLAM Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 144

145 Avrupa Birliği Katılım Müzakereleri Süreci 1 Fasıl İçin 1- Bilim ve Araştırma 7 Fasıl İçin 1- İşletme ve Sanayi Politikası, 2- İstatistik, 3- Mali Kontrol, 4- Tüketicinin ve Sağlığın Korunması, 5- Trans-Avrupa Şebekeleri, 6- Şirketler Hukuku (açılış kriterleri yerine getirilmiştir), 7-Fikri Mülkiyet Hukuku (açılış kriterleri yerine getirilmiştir) Müzakereler açılmış ve geçici olarak kapanmıştır. Müzakereler açılmıştır, Ancak kapanış kriteri getirilmiştir. 2 Fasıl İçin 1- Eğitim ve Kültür, 2- Ekonomik ve Parasal Politika 13 Fasıl İçin Diğer Fasıllar Müzakere Pozisyon Belgesi sunulmuştur. Açılış Kriteri belirlenmiştir. Tarama Sonu Raporu beklenmektedir. Yapısal Reformlar AB Müktesebatına Uyum Programı: Programın amacı AB müktesebatı ile tam uyumun tamamlanmasıdır, 145

146 SOSYAL GÜVENLİK 146

147 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Reformu Ana Unsurlar İşçiler, kendi adına çalışanlar ve memurlar için norm ve standart birliği Emeklilik yaşının kademeli olarak 65 e çıkartılması Aylık bağlama oranının % 2 ye düşürülmesi Geçmiş kazançların güncellenmesi için % 100 enflasyon+% 30 GSYH katsayısının kullanılması Emekli maaşlarının enflasyona endekslenmesi Genel Sağlık Sigortası 2011 yılından itibaren yoksullar için gelir testine dayanan yeni bir sağlık sistemi Sağlık hizmetlerinde katkı payı uygulaması Bazı sağlık harcamalarında global bütçe uygulaması 147

148 Çeşitli Ülkelerde Aylık Bağlama Oranları Türkiye İngiltere Kanada Polonya Japonya Norveç Almanya Macaristan ABD İsviçre İzlanda İsveç Belçika Çek Cum. Kore Finlandiya Slovak Cum. Hollanda Avusturya Fransa Lüksemburg İtalya Türkiye(R) Portekiz Malta İspanya 2,0 2,75 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 Kaynak: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı-20 Yıllık Sigortalılık Süresi Baz Alınmıştır. 148

149 Emeklilik Sistemi Açığının Azaltılması ( , % GSYH) Reform Öncesi Reform Sonrası Kaynak: Dünya Bankası Uzman Tahminleri 149

150 Erkeklerde Emeklilik Yaşı Türkiye* Fransa Slovak C. Macaristan Çek C. Kore Avusturya Belçika Danimarka Hollanda İngiltere İspanya İsveç İsviçre İtalya Japonya Kanada Lüksenburg Meksika Polonya Portekiz Y.Zelanda Yunanistan Finlandiya İrlanda Almanya Avusturalya ABD İzlanda Norveç (*) Emeklilik yaşı Türkiye için en düşük cari emeklilik yaşı iken diğer ülkeler için kanuni emeklilik yaşıdır. Kaynak: OECD, Pensions at a Glance, 2009

151 Net Aylık Bağlama Oranları Düşük Kazançlılar Ortalama Kazançlılar Yüksek Kazançlılar Japonya Meksika ABD Almanya İngiltere Slvk.Cum. İrlanda İsviçre Kore Finlandiya Portekiz Polonya İtalya Fransa Norveç Belçika İsveç Y. Zelanda Avusturalya İspanya Kanada Avusturya Macaris tan Çek Cum. Hollanda Lüksemburg İzlanda Yunanistan Türkiye Danimarka OECD ortalaması % 82,4 121, Meksika Japonya İrlanda İngiltere Yeni Zelanda ABD Kore Avusturalya Kanada Almanya Finlandiya Belçika İsveç Çek Cum. İsviçre Fransa Norveç Portekiz Slovak. Cum. İtalya Polonya İspanya Avusturya Danimarka İzlanda Lüksemburg Hollanda Macaristan Yunanistan Türkiye OECD ortalaması % 70,3 124, Yeni İngiltere İrlanda Kore Japonya Kanada ABD İsviçre Avusturalya Meksika Çek Cum. Belçika Almanya Norveç Fransa Finlandiya Avusturya Portekiz Slovak. Polonya Danimarka İtalya İspanya İsveç İzlanda Lüksemburg Hollanda Macaristan Yunanistan Türkiye OECD ortalaması % 60, ,4 Kaynak: OECD, Pensions at a Glance,

152 İŞGÜCÜ PİYASASI 152

153 İşgücü Piyasası Reformu İşgücü Maliyetlerinin Azaltılması 5 puan işveren prim indirimi İstihdama yeni katılan, tüm kadın ve genç işçilerin 5 yıl boyunca azalan oranlarla işveren primlerinde indirim Özürlülerin işveren primlerinin bütçeden karşılanması. Aktif İşgücü Programlarına Ayrılan Kaynağın Artırılması Yıllık yaklaşık 500 Milyon TL Doğrudan Olmayan Mali Yüklerin Azaltılması: Eski hükümlü çalıştırma zorunluluğunun kaldırılması Spor merkezi ve kreş zorunluluklarının esnetilmesi Sağlık merkezi açma ve doktor bulundurma zorunluluklarının esnetilmesi Kayıtdışılıkla Mücadele Cezaların artırılması ve denetimlerin güçlendirilmesi 153

154 İstihdam Üzerindeki Vergi Yükleri (Ortalama Kazancın %67 sini Alan İşçiler, Evli ve 2 Çocuklu) ,6 35,5 33, Y.Zelanda Kore İrlanda Meksika Belçika Almanya Macaristan Fransa Avusturya İtalya Hollanda Çek. Cum. Danimarka Polonya AB-19 Finlandiya Türkiye Yunanistan Slovak Cum. TUR-09 Norveç İspanya OECD-Ort. Portekiz İngiltere Lüksemburg ABD Japonya İsviçre Kanada İsveç İzlanda Avusturalya Not: TUR-09 ile gösterilen rakamlara en az geçim indirimi ve işveren sosyal güvenlik katkı payındaki indirim yansıtılmıştır. 154 Kaynak: OECD Taxing Wedges, 2009

155 İstihdam Üzerindeki Vergi Yükleri* (Toplam maliyetin yüzdesi olarak, 2008) Belçika Macaristan Almanya Fransa Avusturya İtalya Hollanda İsveç Finlandiya Çek Cum. Yunanistan Danimarka Polonya Türkiye İspanya Norveç Portekiz OECD Lüksemburg Kanada Amerika Japonya İsviçre İzlanda Avustralya İngiltere İrlanda Yeni Zelanda Kore Meksika Vergi İşçi Payı İşveren Payı (*) Ortalama Kazançlı, Bekar ve Çocuksuz Çalışan Kaynak: OECD Taxing Wedges

156 Sigortalı Çalışan Sayısı (Milyon Kişi) ,4 2,5 2,5 2,2 2, ,2 3,3 2,4 2,4 2,4 3,3 3,4 3,4 2,4 3,4 3,4 3,4 3,3 3,2 3, ,1 6,6 6,8 7,0 7,7 9,0 9,2 9,5 9,6 10, Eylül SSK Bağ-Kur Emekli Sandığı Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu 156

157 Sosyal Güvenlik Sisteminin Kapsamı (Milyon Kişi) (Çalışanlar ve Bakmakla Yükümlü Oldukları) ,6 15,3 9,0 15,6 9,3 15,9 9,4 16,2 9,5 16 9,5 9,3 9,5 16,4 15,0 14,6 9,0 14,7 9, ,6 24,0 25,3 26,9 29,4 33,5 33,8 33,1 34,6 36, Eylül SSK Bağ-Kur Emekli Sandığı Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu 157

158 İllere Göre Kayıtdışı İstihdamın Oranı Kayıtdışı İstihdam Oranı (<%35) Kayıtdışı İstihdam Oranı (%35-45) Kayıtdışı İstihdam Oranı (%55-70) Kayıtdışı İstihdam Oranı (>%70) Kayıtdışı İstihdam Oranı (%45-55) Kaynak: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 158

159 İstihdamın İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı (%) Tarım Sanayi Hizmetler Türkiye 23,7 26,8 49,5 İspanya 4,4 28,0 67,7 Kanada 2,4 21,5 76,1 Japonya 4,2 27,4 68,4 İtalya 3,7 30,0 66,2 İngiltere 1,5 21,3 77,2 G, Kore 7,2 25,5 67,3 Meksika 13,0 27,1 59,9 Polonya 14,7 30,7 54,4 Çek Cumhuriyeti 3,3 40,7 56,0 Macaristan 4,5 32,4 63,1 Kaynak: OECD,

160 İstihdamı Koruma Mevzuatının Yarı Zamanlı Çalışanlar Üzerindeki Kısıtlayıcılığı (Endeks Skalası 0-6 Arasında En Az Kısıtlayıcıdan En Fazlaya) OECD Ortalaması 1,77 Kanada ABD İngiltere Slovak İrlanda Avusturalya İsviçre Çek Cum. Macaristan Hollanda Japonya Yeni Danimarka, Avusturya İsveç Kore Almanya İspanya Polonya Finlandiya İtalya Belçika Portekiz Norveç Yunanistan Fransa Meksika Lüksemburg Türkiye Kaynak: OECD Labour Force Datebase,

161 Yarı Zamanlı Çalışma (%, 2008) ,7 8,4 Kore Türkiye Danimarka Finlandiya Macaristan Portekiz Polonya Slovak Cum. Kanada Yunanistan ABD Japonya Norveç Avusturalya Çek Cum. Yeni Zelanda OECD toplam Hollanda İtalya OECD Avrupa İngiltere AB19 AB15 İrlanda Fransa Almanya Avusturya İspanya İsviçre Belçika Lüksemburg Toplam istihdamda yarı zamanlı çalışmanın payı Yarı zamanlı istihdamda kadın istihdamının payı Kaynak: OECD, Labor Force Statistics Database,

162 Kıdem Tazminatı Yükü (20 Yıllık Hizmet Karşılığı Kaç Haftalık Ücret Tutarında Ödendiği) Polonya ABD Romanya Bulgaristan Rusya İngiltere Çek Cum. İrlanda Kanada Macaristan Fransa Yunanistan Brezilya Almanya İspanya Portekiz Türkiye Kaynak: Dünya Bankası Doing Business in 2009 Raporu Veritabanı