Bu gösterge seti kullanıcılara Türkiye Ekonomisinin değişik alanları ile ilgili güncel bilgiler vermek amacıyla hazırlanmıştır.

Transkript

1 Bu gösterge seti kullanıcılara Türkiye Ekonomisinin değişik alanları ile ilgili güncel bilgiler vermek amacıyla hazırlanmıştır. Bu dosya her haftanın ilk günü itibarıyla güncellenmektedir. Son güncelleme tarihi: 9 Mayıs

2 TÜRKİYE EKONOMİSİ Hazine Müsteşarlığı Mayıs 2016

3 İÇİNDEKİLER Türkiye Ekonomisinin Dünyadaki Yeri...4 Türkiye nin Demografik Yapısı... Büyüme...11 İstihdam...29 Enflasyon...41 Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi...53 Kamu Maliyesi...3 Borç Yönetimi...82 Mali Sektör Piyasa Göstergeleri Yatırım Ortamı IMF ve AB ile İlişkiler Sosyal Güvenlik İşgücü Piyasası AR-GE...16 Enerji Sektörü

4 TÜRKİYE EKONOMİSİNİN DÜNYADAKİ YERİ 4

5 Dünyanın En Büyük Ekonomileri (Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYH, Trilyon Dolar, 2014) Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, Ekim

6 Avrupa nın En Büyük Ekonomileri (Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYH, Trilyon Dolar, 2014) Çek Cumhuriyeti Norveç Romanya Avusturya İsveç İsviçre Belçika Hollanda Polonya Türkiye İspanya İtalya İngiltere Fransa Almanya 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, Ekim

7 TÜRKİYE NİN DEMOGRAFİK YAPISI

8 Demografik Avantaj Ülkelerin Demografik Profili* (Yüzde Pay, 2013 Yılı) (*) Tahmin Kaynak: BM 8

9 Demografik Avantaj Ülkelerin Demografik Profili (Yüzde Pay, 2050 Tahminleri) Kaynak: BM 9

10 Türkiye: Nüfus Öngörüleri (Milyon Kişi) 90 80, 8,6 9,4 80, Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program

11 BÜYÜME 11

12 GSYH Büyüme Oranları (Yıllık % Değişim) Ç2 01 Ç4 02 Ç2 02 Ç4 03 Ç2 03 Ç4 04 Ç2 04 Ç4 05 Ç2 05 Ç4 06 Ç2 06 Ç4 0 Ç2 0 Ç4 08 Ç2 08 Ç4 09 Ç2 09 Ç4 Ç2 Ç4 11 Ç2 11 Ç4 12 Ç2 12 Ç4 13 Ç2 13 Ç4 14 Ç2 14 Ç4 15Ç2 15Ç4 Kaynak: TÜİK

13 GSYH Büyüme Oranı (Dönem Ortalaması, %) 8,2 6 5,3 4,3 4,4 4 3,5 2 1, Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 13

14 Büyüme Hedefleri (%) 5,1 5,0 5,0 5,0 4,9 4,8 4, 4,6 4,5 4,5 4,4 4,3 4, Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program Hedefidir. 14

15 Büyümenin Oynaklığı (Reel Büyüme Oranlarının Oynaklık Katsayısındaki Değişim) 4 3, ,60 1,33 1,4 1 0, Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 15

16 Kişi Başına Düşen GSYH (ABD Doları) Kaynak: TÜİK 16

17 Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla, 2014 (Satın Alma Gücü Standardı, AB-2=0) Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama 40 0 Lüksemburg Norveç İsviçre ABD İrlanda Hollanda Avusturya Danimarka İsveç Almanya İzlanda Belçika Finlandiya İngiltere Fransa Japonya İtalya İspanya Kıbrıs Malta Çek Cum. Slovenya Portekiz Slovakya Litvanya Estonya Yunanistan Polonya Macaristan Letonya Hırvatistan Romanya Türkiye Bulgaristan Karadağ Makedonya Sırbistan Arnavutluk Bosna Hersek Kaynak: Eurostat 1

18 Satın Alma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına Düşen GSYH (ABD Doları) Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program hedefidir. 18

19 AB Ülkeleri ve Türkiye Reel GSYH (2001=0) Karşılaştırması Kaynak: OECD 19

20 GSYH Büyümesine Katkılar (%) Özel Tük. ve Yat. Kamu Tük. ve Yat. Net İhracat Stok Değişimi GSYH Büyümesi Kaynak: TÜİK 20

21 AB Ülkeleri ve Türkiye de Talebin Bileşenleri (2001=0) Özel Tüketim İhracat Toplam Yatırımlar İthalat İthalat Kaynak: OECD 21

22 Özel Sektör Sabit Sermaye Yatırımlarının GSYH Büyümesine Katkısı (%) 6 4 3,3 2 2,5 0 0, ,5 Özel Sektör Sabit Sermaye Yatırımlarının Katkısı Diğer Kaynak: TÜİK 22

23 Toplam Sanayi Verimlilik Endeksi Saat Başına Verimlilik 5 Doğrusal Eğilim (Verimlilik (saat başına)) 0 Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı Ç1 06 Ç2 06 Ç3 06 Ç4 0 Ç1 0 Ç2 0 Ç3 0 Ç4 08 Ç1 08 Ç2 08 Ç3 08 Ç4 09 Ç1 09 Ç2 09 Ç3 09 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 11 Ç1 11 Ç2 11 Ç3 11 Ç4 12 Ç1 12 Ç2 12 Ç3 12 Ç4 13 Ç1 13 Ç2 13 Ç3 13 Ç4 14 Ç1 14 Ç2 14 Ç3 14 Ç4 15 Ç1 15 Ç2 15 Ç3 15 Ç4

24 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 0 Ç1 0 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 Ç1 Ç3 11 Ç1 11 Ç3 12 Ç1 12 Ç3 13 Ç1 13 Ç3 14 Ç1 14 Ç3 15 Ç1 15 Ç3 Toplam Sanayi Sektöründe Verimlilik ve Ücretler (Çalışılan Saat Başına) Reel Birim Ücret Endeksi Reel Ücret Endeksi Verimlilik Endeksi Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 24

25 Sanayi Üretim Endeksi (Mevsimsel Düzeltilmiş) Kaynak: TÜİK I II III IV 2006-I II III IV 200-I II III IV 2008-I II III IV 2009-I II III IV 20-I II III IV 2011-I II III IV 2012-I II III IV 2013-I II III IV 2014-I II III IV 2015-I II III IV 2016-I 25

26 İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Mevsimsel Düzeltilmiş, %) Kaynak: TCMB 26

27 Reel Kesim Güven Endeksi Kaynak: TCMB 2

28 Tüketici Güven Endeksi Kaynak: TÜİK

29 İSTİHDAM 29

30 İşsizlik Oranı * (%) , ,5 9,0 9,2,0 11,1 9,1 8,4 9,0 9,9,3 11,3 11, Ocak 2016 Ocak * Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK 30

31 Genç Nüfusta İşsizlik Oranı (Mevsimsel Düzeltilmiş, %) Kaynak: OECD 31

32 İstihdam * (Mevsimsel Düzeltilmiş, Milyon Kişi) * Ocak 2016 itibarıyladır. Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK 32

33 İşgücü Göstergeleri * (mevsimsel düz.) ,1 3,0 3,4 3,2 3,0 2,8 2,6 2,4 2, ,0 İşgücü (Milyon Kişi) İşsiz (Milyon Kişi, sağ eksen) *Ocak 2016 itibarıyladır. Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK 33

34 İşgücü Göstergeleri * (mevsimsel düz.) Ocak 2016 itibarıyladır. Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK 34

35 Sektörlere Göre İstihdam Gelişmeleri * 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 Tarım (milyon kişi) 5,6 5,4 5,2 5,0 4,8 4,6 4,4 4,2 4,0 3,8 Sanayi (milyon kişi) Tarım İstihdamı (mev.düz.) Tarım İstihdamı Sanayi İstihdamı (mev.düz.) Sanayi İstihdamı İnşaat (milyon kişi) Hizmetler (milyon kişi) 2,3 2,1 1,9 1, 1,5 1,3 1,1 0,9 14,5 14,0 13,5 13,0 12,5 12,0 11,5 11,0,5,0 9, İnşaat İstihdamı (mev.düz.) İnşaat İstihdamı Hizmetler İstihdamı (mev.düz.) Hizmetler İstihdamı * Ocak 2016 itibarıyladır. Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK

36 İstihdamın Sektörel Değişimi Sektörlerin Toplam İstihdam İçindeki Payları (%) 0% 90% 80% 0% 60% 50% 40% 30% 20% İstihdam Değişimine Sektörlerin Katkısı (% puan) % 0% Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler Kaynak: TÜİK 36

37 İşteki Duruma Göre İstihdam Edilenler (%) 0% 90% 80% 0% 60% 50% 40% 30% 20% % 0% Ücretsiz Aile İşçisi Kendi hes./işveren Ücretli/Yevmiyeli Kaynak: TÜİK 3

38 Kayıt Dışı İstihdam Oranı (%) Kayıtdışı İstihdam Kaynak: TÜİK Tarım Tarım dışı (sağ eksen)

39 İşgücüne Katılım Oranı (%) Kaynak: TÜİK

40 Eğitim Durumuna Göre İşgücüne Katılım Oranı (2015, %) Erkek Kadın Yükseköğrenim Yükseköğrenim Not: Balonun büyüklüğü her bir grubun ilgili cinsiyete göre işgücü içerisindeki payını göstermektedir. Kaynak: TÜİK 40

41 ENFLASYON 41

42 Ortalama Enflasyon Oranı (%) Kaynak: TÜİK 42

43 Enflasyon Tahminleri (%) (*) Gerçekleşme. Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program, Ocak

44 Enflasyon Gelişmeleri Gıda, Enerji ve Çekirdek Enflasyon (Nisan 2006 Nisan 2016, yıllık % değişim) Kaynak: TÜİK, TCMB 44

45 Enflasyon Gelişmeleri Hizmetler ve Bazı Alt Kalemler (Nisan 2006 Nisan 2016, yıllık % değişim) Kaynak: TÜİK, TCMB 45

46 Enflasyon - Genel Eğilim* 12 Enflasyon Eğilimi (Ocak 2006 Nisan 2016, yıllık % değişim) (*) Nisan 2016 itibarıyladır. Aylık mevsimsel düzeltilmiş ÖKTG-I endeksi (3 aylık hareketli ortalama) Kaynak: TÜİK, TCMB (%)

47 Enflasyon - Temel Bileşenleri Enflasyonun Bileşenleri (yüzde katkı) Ortalaması Nisan 2016 Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 4

48 Enflasyon ve Enflasyon Beklentileri* (Yıllık % Değişim) TÜFE 12 Ay Sonrası 24 Ay Sonrası 8 6 6,5,8, Hedef: % 5,0 201 Hedef: % 5, (*) TCMB Beklenti Anketi Nisan 2016 TCMB Beklenti Anketi, 2013 yılı Ocak ayından itibaren ayda bir defa yayınlanmaktadır. Kaynak: TÜİK, TCMB 48

49 Yıllık Enflasyon Oranı ve Beklentiler (%) Enflasyon Beklentileri (Nisan 2016) Yıl sonu,91 12 Ay Sonrası,8 24 Ay Sonrası,14 Kaynak: TCMB Beklenti Anketi 49

50 Seçilmiş Ürünlerin Uluslararası Fiyat Endeksleri* (2005=0) Pirinç Buğday Enerji Metal *Nisan 2016 itibarıyladır. Kaynak: IMF 50

51 Dünyada Enflasyon Gelişmeleri Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler Dünya Gelişmiş Ülkeler Kaynak: IMF, TÜİK 51

52 Türkiye nin Enflasyon Sıralamasında Dünyadaki Yeri 2015 yılı itibarıyla toplam ülke sayısı 18 olup sıralama büyükten küçüğe doğrudur. Kaynak: IMF 52

53 DIŞ TİCARET ve ÖDEMELER DENGESİ 53

54 Yıllık İhracat (Milyar Dolar) ,0 134,9 152,5151,8 15,6 143,9 141, ,2 3,5 85,5,3 2,1 113, ,1 4, * (*) Mart ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TÜİK 54

55 Yıllık İthalat (Milyar Dolar) ,8 236,5 251, 242, ,1 202,0 185,5 20,2 201, ,6 140, ,5 116, ,6 69, * (*) Mart ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TÜİK 55

56 İhracat ve İthalat Büyüme Oranları (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Yıllıklandırılmış Yüzde Değişim) İhracat İthalat Kaynak: TÜİK

57 Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 0 Ç1 0 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 Ç1 Ç3 11 Ç1 11 Ç3 12 Ç1 12 Ç3 13 Ç1 13 Ç3 14 Ç1 14 Ç3 15 Ç1 15 Ç3 AB Ülkeleri ve Türkiye de İhracat (2001=0) Türkiye Macaristan Polonya İspanya Portekiz İtalya Avro Bölgesi Kaynak: OECD

58 İhracat Performansı (Yıllık Ortalama Değişim, ) , 6, 4 4,4 3,6 4,2 2,8 0 Dünya Euro Bölgesi Gelişmekte Olan Asya Orta Doğu ve Kuzey Afrika Latin Amerika Türkiye Kaynak: TÜİK, IMF Dünya Ekonomik Görünümü Nisan

59 İhracat Hedefleri (FOB, Milyar Dolar) ,5 15,8 201, Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program 59

60 İthalat (% GSYH) Sermaye Malları Ara Malları Tüketim Malları Kaynak: TÜİK

61 Brent Petrol Fiyatı (ABD Doları, varil) Kaynak: Reuters 61 H 02 E 02 Ş 03 H 03 E 03 Ş 04 H 04 E 04 Ş 05 H 05 E 05 Ş 06 H 06 E 06 Ş 0 H 0 E 0 Ş 08 H 08 E 08 Ş 09 H 09 E 09 Ş H E Ş 11 H 11 E 11 Ş 12 H 12 E 12 Ş 13 H 13 E 13 Ş 14 H 14 E 14 Ş 15 H 15 E 15 Ş 16

62 Enerji Fiyatlarının Enerji İthalatına Etkisi (Milyar Dolar) ,5 15,6 12,1 8, 40 0, ,5 41, 44,5 43,8 46,2 50, , Fiyatlarıyla Reel Enerji İthalatı Fiyat Etkisi Toplam Enerji İthalatı Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 62

63 Makine ve Teçhizat İthalatı (Milyar Dolar) ,9 42,6 4,9 46,1 43,2 43, ,9 36,4 35, ,9 26,1 29,9 29, ,2 15, * Ortalama (*) Mart ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TÜİK 63

64 Dış Ticaret Dengesi / GSYH (%), Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama 64 İrlanda Rusya* Çek Cum. Almanya* Hollanda Norveç İsviçre Slovenya Belçika* Macaristan Danimarka İtalya Slovakya Polonya* İsveç Finlandiya Japonya Avusturya İspanya* Fransa İzlanda ABD Romanya Portekiz Bir. Krallık Litvanya Estonya Bulgarista Letonya* Türkiye Yunanistan Lüksembur Fas* G. Kıbrıs* Malta (*) GSYH rakamları IMF tahmin değerleridir. Kaynak: DTÖ, IMF Dünya Ekonomik Görünümü Nisan 2016

65 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%) ,5-0,3-0,6 0,1-1,2-1,4-3,6-4,5-6,0-5, -5,3 2,4-1,8-6,1-1,4-3,5 0,6-6,1-1,8 -, 0, -5,4 0,2-4,5 - -9, Cari İşlemler Dengesi/GSYH Cari İşlemler Dengesi/GSYH (Enerji Hariç) Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı 65

66 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%), Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama İsviçre Hollanda Norveç Almanya* Slovenya Danimarka İsveç Lüksemburg Macaristan* Rusya* İrlanda İzlanda Malta Avusturya Japonya İtalya Bulgaristan* Estonya İspanya* Çek Cum. Belçika* Portekiz Finlandiya Yunanistan Fransa Polonya* Romanya Slovakya Fas* Letonya* Litvanya ABD Bir. Krallık Türkiye G. Kıbrıs* (*) Rakamlar IMF tahmin değerleridir. Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünümü Nisan 2016

67 Cari İşlemler Açığının Finansmanı (Milyar Dolar) O-Ş 2016 O-Ş Cari İşlemler Dengesi -14,2-21,0-31,2-36,9-39,4-11,4-44,6-4,4-48,0-63,6-43,6-32,1-5,8-4,1 Sermaye Girişleri (Rezerv Hariç) Yurtiçinde Doğrudan Yatırımlar Bankacılık Dışı Özel Sektörün Net Kredi Kullanımı 20,1 3, 48,5 48,8 49, -3,5 49,1 51,4 68, 6,6 41,8 25,9 6, 5,1 2,8,0 20,2 22,0 19,9 8,6 9,1 16,2 13,3 12,4 12,5 16,8 2,8 0,9, 12,6 1,1 29,3 26,4-13,0-2,8 8,3,2 5,8 6,9 13, -0,3 1,1 Diğer (Net) 9, 15,1 11,2-2,5 3,5 0,9 42,8 26,9 48,1 49,4 22,4-4,6 4,1 3,1 Net Hata ve Noksan 0,8 1,5-0,9-0,3 2,0 2,3-0,5 8,3-0,9 1,4 1,6 9,4 3,9 1,8 Bankaların Yabancı Para Efektif ve Mevduatı 6,0 0,3,3 3,5 13,3-12, -8,8-12,9-1,0-4,5 0,3 15,0 1,9 2,2 Rezerv Değişimi 0,8 1,8 6,1 8,0-1,1 0,1 12,8-1,8 20,8 9,9-0,5-11,8 2,9 0,6 Kaynak: TCMB 6

68 Yurtiçinde Doğrudan Yabancı Sermaye Girişi (Milyar Dolar) ,2 22,0 19, ,2 13,3 12,4 12,5 16,8 14,9,0 8,6 9, , Ortl. 1, 2, * (*) Şubat ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TCMB 68

69 Sermaye Girişi (Milyar Dolar) 2016* Kısa Vade Uzun Vade Doğrudan Yatırım (Net) Portföy Yatırımı (*) Şubat ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TCMB 69

70 Merkez Bankası Brüt Döviz Rezervleri (Milyar Dolar) *96,2 milyar dolar O 02 NT E O 03 NT E O 04 NT E O 05 NT E O 06 NT E O 0 NT E O 08 NT E O 09 N JE O NT E O 11 NT E O 12 NT E O 13 NT E O 14 N T E O 15 NT E O 16 N (*) 29 Nisan 2016 itibarıyla Kaynak: TCMB 0

71 Cari İşlemler Dengesi Tahminleri (Milyar Dolar) ,6-29,3-29,9-40 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program 1

72 Cari İşlemler Dengesi Tahminleri / GSYH (%) ,9-3, -3,5-5 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program 2

73 KAMU MALİYESİ 3

74 Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%) ,9 11,5 8, ,2 5,5 4 3,6 2 1,1 0,6 1,6 1,8 1,4 2,1 1,2 1,3 1,2 1,3 1,0 0, * 2016* 201* 2018* (*) : Revize Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: Maliye Bakanlığı, OVP-Revize 4

75 Genel Yönetim Bütçe Açığı (Özelleştirme Hariç) / GSYH (%) ,5,9 8 8,0 6 5,9 4,4 4 3,4 2, , 0,2 1,6 0, 1,5 1,6 1,3 0,6 1,3 0,9 0, * 2016* 201* 2018* (*) : Revize Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, OVP-Revize 5

76 AB Tanımlı Genel Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%) 25 23, 20 15,1 8,9 6, ,4 Maastricht Kriteri: % 3,0 2,9 2,3 1,2 1,5 0,8-0, 0,2-0, Kaynak: EUROSTAT 6

77 Genel Yönetim Bütçe Açığı (2013 Yılı, % GSYH) Maastricht Kriteri: % 3,0-0,2 İrlanda Yunanistan İngiltere Portekiz İspanya Letonya Polonya Slovakya Litvanya Fransa Romanya Slovenya Güney Kıbrıs Hollanda Çek Cumh. İtalya Avusturya Almanya Macaristan Hırvatistan Belçika Malta Bulgaristan Türkiye Danimarka Finlandiya Lüksemburg Estonya İsveç Kaynak: Eurostat

78 Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (GSYH %) 13 12,1 11,0 9,0,3 5 3,6 5, ,1 1,6 2,4 0,1 1,0 0,5 0,6 0,0 0,3 0,3 0, Ort. -0,1-1, * 2016* 201* 2018* (*) : Revize Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, OVP-Revize 8

79 Kamu Kesimi Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı, % GSYH) 6 5 4, 5,5 4,8 4, , Ortalaması: 2, ,3 1,6 0, 1,8 0,8 1,0 0,6 0,8 0,6 1,1 1, , * 2016* 201* 2018* (*) : Revize Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: 2012 öncesi veriler için Hazine Müsteşarlığı, 2012 ve sonrası veriler ise Kalkınma Bakanlığı tarafından hesaplanmaktadır. 9

80 Özelleştirme Uygulamaları (Milyar $) 60 56, , Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 80

81 Orta Vadeli Program Büyüklükleri (% GSYH) Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi -1,2-1,3-1,0-0,8 Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri 24,6 24,5 23,9 23,3 Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları 25,8 25,9 24,9 24,2 MYB Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı) 0,4 0,1 0,5 1,0 Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri (Program Tanımlı) 23,5 23,4 23,0 22,9 Merkezi Yönetim Faiz Dışı Harcamaları (Program Tanımlı) 23,1 23,3 22,5 21,9 Diğer Kamu Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı) 0,4 0,5 0,6 0,3 Toplam Kamu Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı) 0,8 0,6 1,1 1,3 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Revize Orta Vadeli Program, Ocak

82 BORÇ YÖNETİMİ 82

83 AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stoku (% GSYH) ,0 6, 59,6 Maastricht Kriteri: % , ,5 46,0 40,0 39,9 42,3 39,1 36,2 36,1 33,5 33,8 33, 34,6 32, Ç Ç Ç Ç4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 83

84 Genel Yönetim Borç Stoku (% GSYH, 2015) Maastricht Kriteri: % Japonya Yunanistan İtalya Portekiz Güney Kıbrıs Belçika ABD İspanya Fransa İrlanda Kanada İngiltere Avusturya Slovenya Macaristan Almanya Hollanda Malta Finlandiya Slovakya Polonya İsveç Litvanya Çek Cumhuriyeti Danimarka Romanya Letonya Türkiye Bulgaristan Lüksemburg Estonya Kaynak: Eurostat ( tarihli güncelleme), Hazine Müsteşarlığı ( itibarıyla) ABD, Kanada ve Japonya için: IMF Dünya Ekonomik Görünümü (Nisan 2016)

85 AB Tanımlı Borç Stoku / GSYH (%) Euro Bölgesi (1 ülke) 8,6 84,1 86,2 89,6 91,4 92,4 91,1 AB (2 ülke) 3,1 8,5 81,1 83,8 85,5 86,8 85,3 Yunanistan 126, 146,2 12,1 159,6 1, 180,1 16,9 İtalya 112,5 115,4 116,5 123,3 129,0 132,5 132, Portekiz 83,6 96,2 111,4 126,2 129,0 130,2 129,0 Belçika 99,6 99, 2,3 4,1 5,2 6,5 6,0 İspanya 52, 60,1 69,5 85,4 93, 99,3 99,2 Fransa 9,0 81, 85,2 89,6 92,3 95, 96,1 İngiltere 65, 6,6 81,8 85,3 86,2 88,2 89,2 Avusturya 9, 82,4 82,2 81,6 80,8 84,3 86,2 Macaristan 8,0 80,6 80,8 8,3 6,8 6,2 5,3 Almanya 2,4 81,0 8,3 9,6,2 4, 1,2 Hollanda 56,5 59,0 61, 66,4 6,9 68,2 65,1 Türkiye 46,0 42,3 39,1 36,2 36,1 33,5 32,9 Kaynak: Eurostat, (Güncelleme Tarihi: ); Hazine Müsteşarlığı, ( itibarıyla) 85

86 AB Tanımlı Borç Stoku Hedefleri (% GSYH) 34 32, , 30, , Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program, Ocak

87 Kamu Net Borç Stoku / GSYH (%) 0 61, , ,1 41, 35,4 23,9 19,1,4 26,2 31,3 30,0 31,3 34,0 29,5 28,2 32,5 28,9 6,5 2, 3,3 0,9 2,9 2,6 29,9 26,2 25,3 28,1 22,4 1,0 0, 12,6, 9,2 8,5,6 8,2 21,6 20,3 1,6 14, 13,4 12,5 11,4 11,1 0-3,3-5,0-4,0-4,2-4,0-3,8-2, Ç Ç Ç Ç4 TL Döviz Cinsi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 8

88 Kamu Net Borç Stoku Milyar TL Ç Ç Ç Ç4 I- Toplam Kamu Brüt Borç Stoku 546,5 562,9 623,4 650,2 63,2 691,0 34,5 22,2 Merkezi Yönetim 518,3 532,2 585,8 612,1 633,8 652,1 690, 6,6 Diğer Kamu 28,2 30, 3,5 38,1 39,4 38,9 43,8 44,5 II- Varlıklar ve Kamu Mevduatı 256,4 322,3 425,6 463,1 508,5 535,5 590,6 561,1 Merkez Bankası Net Varlıkları 143,2 189,5 21,1 304,4 344,0 352,5 406,1 36,2 Kamu Mevduatı 59,8 1,6 84,2,4 80,2 95,8 94,5 91,8 İşsizlik Sigortası 53,5 61,2 0,4 81,4 84,4 8,2 90,0 93,1 III- Kamu Net Borç Stoku 290,1 240,6 19, 18,1 164, 155,6 143,8 161,0 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 88

89 Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) ,0 215,6 24,6 20,3 258,2 268,0 248,4 309,9 31,8 290,1 240,6 19, 18, Ç1 164, 2015 Ç2 155, Ç3 143,8 161, Ç4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 89

90 Merkezi Yönetim Faiz Harcamaları / GSYH (%) ,8 12,9,1,0 6,1 5,8 5,3 5,6 5 4,4 3,3 3,4 3,2 2, * Kaynak: Maliye Bakanlığı (*) Geçici 90

91 Merkezi Yönetim Faiz Harcamaları / Vergi Gelirleri (%) 90 85, , , ,2 33,4 31,9 30,1 30, ,9 16,6 1,4 15,3 14, * Kaynak: Maliye Bakanlığı (*) Geçici 91

92 Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku Faiz Dağılımı (%) ,1 46,2 49,8 46,0 44,2 43,0 46,6 44,0 40,8 40,2 38,5 34,8 32,4 33, ,9 53,8 50,2 54,0 55,8 5,0 53,4 56,0 59,2 59,8 61,5 65,2 6,6 66, Mart Sabit Değişken Kaynak : Hazine Müsteşarlığı 92

93 Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku Döviz Dağılımı (%) ,3 41,5 3,6 3,2 31,3 33,8 29,1 26, 29,6 2,4 31,2 32,3 35,0 34, , 58,5 62,4 62,8 68, 66,2 0,9 3,3 0,4 2,6 68,8 6, 65,0 65, Mart TL Cinsinden Döviz Cinsinden Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 93

94 Genel Yönetim Borç Stokunun GSYH ye Oranındaki Değişim TL nin yüzde 5 değer kaybı/kazancı + / - 2,2 Puan + / - 0,6 Puan TL faiz seviyesinde Yüzde oranındaki değişim* + / - 2,1 Puan + / - 0,2 Puan Yüzde 25 oranındaki değişim* + / - 5,2 Puan + / - 0,5 Puan GSYH büyümesinde 2 puanlık değişim + / - 1,6 Puan + / - 0, Puan Faiz dışı fazla/gsyh oranında 1 puanlık değişim + / - 1,0 Puan + / - 1,0 Puan (*) TL faiz seviyesinde takip eden yıldaki yüzde değişimi yansıtmaktadır. Not: 2001 ve 2014 yıl sonu gerçekleşme rakamları kullanılarak senaryoların baz senaryoya göre ESA tanımlı Genel Yönetim Borç Stoku / GSYH oranında yol açabileceği etkiyi göstermektedir. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 94

95 Yurtdışı Yerleşiklerin İç Borç Stoku İçerisindeki Payı (%) ,2 21,5 21,8 20 1,3 1,4 18, ,6 13,4 12,5 12,3,3 8,6 8,1 4 4,4 0 Kaynak: TCMB Mart 16 95

96 Borçlanma Ortalama Vadesi Yurt içi Borçlanma (ay) Eurobond İhracı (yıl) ,4 11,614,8 34,0 31, 35,3 2,28,0 44,144, 60,8 4,3 68,5 1,8 1, ,4 20,6 20,2 20,0 19,19, 1,6 16,5 14,2 14,8 15,3 15, 13, 12,2 9,5,1 9,9,0 9,1,0 8,2 8,0 9,0,0 8,6,0 5,0 6, * ** *Mart 2016 itibarıyla **Mayıs 2016 itibarıyla Avro Dolar Yen Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 96

97 TL Cinsi İç Borç Stokunun Süresi* (Ay) 28,9 23,1 15,0 12,5,2,6 8,2 8,0 8,1,5 6,6 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 30,3 31,3 31,8 32,2 9 Ara.04 Ara.05 Ara.06 Ara.0 Ara.08 Ara.09 Ara. Ara.11 Ara.12 Ara. 13 Ara.14 Ara.15 Oca.16 Şub.16 Mar.16 (*) Macaulay süresi

98 Dış Tahvil Stokunun Süresi* (Yıl),5,0 6,5 6,0 6,5 6,3 6,3 6,2 5,9 5,9 5,5 5,6 5,0 4,9 4,5 4,1 4,0 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 6,3 6,5 6,5 6,4 6,4 6,5 98 Ara.04 Ara.05 Ara.06 Ara.0 Ara.08 Ara.09 Ara. Ara.11 Ara.12 Ara. 13 Ara.14 Ara.15 Oca.16 Şub.16 Mar.16 (*) Macaulay süresi

99 Nakit İç Borç Stokunun Vadeye Kalan Süresi (Ay) 60 55,0 55,1 56,2 50 4, ,6 22,3 25, 24,4 25,0 30,9 31,1 33, 12,8 12,4 11, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Mar.16 99

100 Dış Borçlanma Maliyeti (%) DOLAR,,1 8,1,3,3,0,3 6,9 6,2 5,8 5,8 4,9 5,2 4, 4, ,9 9,9 6,3 5,3 5,4 AVRO 6,0 5,0 4,5 4, * * *Mayıs 2016 itibarıyla Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

101 TL Cinsinden Kuponsuz Senetlerin Borçlanma Faizleri (Yıllık Bileşik, %) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Aylık Ortalama Yıllık Kümülatif O MEO MEOME O ME O MEO MEO MEO MEO MEO MEO MEO MEO MEO MEO

102 Reel Borçlanma Faiz Oranı (Bileşik, %) 50 Reel Faiz Not: - Devlet iç borçlanma ihalelerinde belirlenen borçlanma faizleri 12 ay sonraki TÜFE değerleri ile reelleştirilmiştir Mayıs ayından itibaren TCMB Beklenti Anketi nde tahmin edilen 12 aylık enflasyon oranları kullanılmıştır yılına kadar sadece kuponsuz borçlanmaların, 2013 yılından itibaren 2 yıl vadeli sabit kuponlu ile kuponsuz borçlanmaların ağırlıklı ortalama maliyetleri esas alınmıştır. Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı 2

103 Uluslararası Para Fonu ndan Net Anapara Kullanımı (Milyar SDR) 8,0 6 5,0 2,6 2 0,4 0,0 1,0-2 -2,4-3,6-3,1-2,6-0,5-1,4-1,8-1,3-0, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 3

104 Uluslararası Para Fonu na Olan Borç Stoku (Milyar SDR) ,2 16,2 13, ,2,2 8, ,6 3,2 4,5 5,5 5,1 3,6 1,9 0, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 4

105 Hazine Garantili Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

106 Hazine Garantili Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) Milyon ABD Doları 2015 Ç4 KAMU MERKEZİ YÖNETİM 300 MAHALLİ İDARELER 99 KAMU BANKALARI KİTler 819 ÖZEL 4.61 BANKALAR 4.61 GENEL TOPLAM Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

107 Hazine Garantili Borçlardan Üstlenim Oranları (%) 60 51,9 40 2, ,1 16, 19, 24, 16,4 22,1 8,2 6,4 5,4 3,9 3,4 2,9 2, Mart* Kaynak: Hazine Müsteşarlığı * 2016 yılı Mart ayı itibarıyla yıllıklandırılmış veridir.

108 Kuruluşlara Göre Garantili Borçlardan Üstlenimler (Milyon ABD Doları) Mar.16 Mahalli İdareler Mahalli İdareler (Yatırım gar.) KİTler Diğer Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 8

109 Alacak Stokunun Gelişimi (Milyar TL) ,8 19,3 13,4 21,2 12,4 22,9,0 22,4 21,3 13,3 15,3 20,9 13,6 25,6 1,4 28,1 19,1 25,3 24,5 1,0 15,9 21,8 13,9 20,0 15,0 16, 1, 1, ,8 4,4 2,4,5 6,3 5,9 8,8 12,9 8,0,1,3 8,2 9,0 8,3 8,6,9 5,0 16,3 0,4 13,8 13,5 3,9 4,1 Vadesi Geçmiş Vadesi Gelecek Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 9

110 Alacak Stokunun Yapısı (2016 Mart) Borçlularına Göre Kaynaklarına Göre Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 1

111 Gerçekleşen Tahsilat (Milyon TL) Ayni tahsilat Nakdi tahsilat Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 111

112 Türkiye Brüt Dış Borç Stoku (Milyar Dolar) Milyar USD Ç Ç Ç Ç4 TOPLAM 208,1 250,0 280,9 268,9 291,9 303,9 339, 390,2 402, 393,1 405,6 40,4 398,0 KISA VADE 42,9 43,1 52,5 49,0,2 81,6 0,2 130,4 131, 128,4 126,0 118,8 2, UZUN VADE 165,3 206,9 228,4 219,9 214,6 222,3 239,5 259,8 21,0 264,8 29,6 288,6 295,3 KAMU SEKTÖRÜ 1,6 3,5 8,3 83,5 89,1 94,3 4,0 115,9 11, 113,5 115,8 114,9 113,0 Kısa Vade 1,8 2,2 3,2 3,6 4,3,0 11,0 1,6 1,9 18,2 16,9 15,4 14,6 Uzun Vade 69,8 1,4 5,1 9,9 84,8 8,3 93,0 98,3 99,8 95,3 98,9 99,6 98,4 TCMB 15, 15,8 14,1 13,2 11,6 9,3,1 5,2 2,5 2,1 2,0 1,6 1,3 Kısa Vade 2,6 2,3 1,9 1,8 1,6 1,2 1,0 0,8 0,3 0,3 0,3 0,2 0,2 Uzun Vade 13,1 13,5 12,2 11,4,0 8,1 6,1 4,4 2,1 1,8 1, 1,3 1,2 ÖZEL SEKTÖR 120,8 160, 188,5 12,2 191,2 200,3 228,6 269,0 282,5 2,6 28,8 290,9 283,8 Kısa Vade 38,5 38, 4,4 43,6 1,4 3,3 88,1 112,0 113,5 9,9 8,8 3,2 88,0 Uzun Vade 82,3 122,0 141,2 128,6 119,8 126,9 140,5 15,1 169,0 16,6 19,0 18,6 195, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı,TCMB 112

113 Türkiye Brüt Dış Borç Stoku / GSYH (%) 60 56,2 50 4,3 4,4 43,6 43,2 41, ,5 39,9 38,5 3,9 39,3 35, ,4 49,5 52,5 54,8 55, Ç Ç Ç Ç4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı,TCMB

114 Türkiye Net Dış Borç Stoku / GSYH (%) ,4 31,5 23,8 23,6 23,6 24, ,4 28,0 20,6 20,6 20, 20, , 29,6 31,9 32, 35, Ç Ç Ç Ç4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı,TCMB

115 Dış Borç Stokuna İlişkin Oranlar (%) % Ç Ç Ç Ç4 TOPLAM BRÜT DIŞ BORÇ STOKU / GSYH 39,5 38,5 3,9 43,6 39,9 39,3 43,2 4,4 50,4 49,5 52,5 54,8 55,3 ÖZEL SEKTÖR BRÜT DIŞ BORÇ STOKU / GSYH 23,0 24,8 25,4 2,9 26,1 25,9 29,1 32, 35,3 34,9 3,2 39,1 39,4 TOPLAM BRÜT DIŞ BORÇ STOKU / İHRACAT (FOB) (*) ÖZEL SEKTÖR BRÜT DIŞ BORÇ STOKU / İHRACAT (FOB) (*) TCMB REZERVLER (BRÜT) / TOPLAM BRÜT DIŞ BORÇ STOKU (**) TCMB REZERVLER (BRÜT) / KISA VADELİ BRÜT DIŞ BORÇ STOKU (**) 243,3 233,1 212,8 263,3 256,3 225,3 222,8 25,0 255,5 254,4 268, 28,3 26,6 141,3 149,8 142,8 168,6 16,9 148,4 149,9 1,2 19,2 19,6 190,6 198, 19,2 29,3 29,3 25,3 26,3 2, 25,8 29,4 28,4 26,5 25, 24,8 24,9 23,3 142,1 169,9 135,2 144,4 4,5 96,2 99, 85,1 81,2 8,8 80,0 85,5 90,4 (*) İhracat verileri için kaynak TCMB'nin Ocak 2016 dönemi Ödemeler Dengesi İstatistikleri'dir. (**) Rezerv verileri için kaynak TCMB'nin Ocak 2016 dönemi Uluslararası Yatırım Pozisyonu İstatistikleri'dir. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, TCMB 115

116 MALİ SEKTÖR 116

117 Bankacılık Sektörü: Sermaye Yeterlilik Oranı (%) ,9 28, ,1 23, 21,9 18,9 18,0 20,6 19,0 16,6 1,9 15,3 16,3 15,6 15,5 15, Kaynak: BDDK 11

118 Bankacılık Sektörü: Sermaye Yeterlilik Oranı (%) Operasyonel risk dahil Hedef oran yüzde 12 Yasal sınır yüzde 8 Kaynak: BDDK 118

119 Bankacılık Sektörü: Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkelerde Sermaye Yeterlilik Oranları (%, 2015*) 22 21,3 18, 18 1,1 16,9 16, 16,6 16,5 16,4 16,3 15,6 15,0 14, ,0 12, 12, 12,6 6 Endonezya Romanya Tayland Kolombiya Çek Cumhuriyeti Macaristan Polonya Brezilya Malezya Türkiye Meksika Kore Çin Rusya Hindistan Şili Kaynak: IMF-FSI, BDDK * 2015 ya da mevcut en güncel veri. 119

120 Bankacılık Sektörü: Serbest Sermaye*/ Özkaynak (%) ,3 51,0 56,0 65, 2,6 5,3,0 9,6 81,4 81,6 82,0 81,6 81,1,6 8, (*) Serbest Sermaye = Toplam Özkaynak (Sabit Varlıklar + İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Ortak Teşebbüs) Kaynak: BDDK 120

121 Bankacılık Sektörü: Özkaynak Kârlılığı (%) ,2 15,8 21,0 24,8 18,6 22,8 20,0 15,5 15, 14,2 12,3 11,3 12,1 11,3 2,9 3, Kaynak: BDDK 121

122 Bankacılık Sektörü: Kredilerin Toplam Varlıklara Oranı (%) ,8 49,1 50,2 4,1 52,2 58,0 56,1 60,5 62,2 63,0 62,8 3, , ,0 26, Kaynak: BDDK 122

123 Bankacılık Sektörü: Yabancı Para Net Genel Pozisyonu (Milyon Dolar) * (*) 29 Nisan 2016 itibarıyla. Kaynak: BDDK 123

124 Bankacılık Sektörü: Takipteki Alacaklar / Toplam Krediler (%) 20 1, , ,0 6,2 5,3 4, 3, 2,8 2,9 3,1 3,3 3,5 3, 3, 2, 2,9 1,5 0,8 0,6 0,4 0,5 0,8 0,9 0,6 0,6 0, 0, 0,8 0,8 0, Brüt Net Kaynak: BDDK 124

125 Firmaların Toplam Borçlarının Özkaynaklara Oranı ve Faiz Ödeme Gücü* (Faiz ve Vergi Öncesi Kâr / Faiz Ödemeleri) (%) (*) Geçici Veriler Kaynak: TCMB Sektör Bilançoları Toplam Borç / Özkaynak Faiz Ödeme Gücü 125

126 Hanehalkı Yükümlülükleri (% GSYH) * Türkiye Avro Bölgesi (*) 2015 Ç3 itibarıyla. Kaynak: TCMB, Avrupa Merkez Bankası 126

127 Toplam Konut Kredileri (% GSYH) ,3 83,6 52,1 1, ,6 40, 20 0 İngiltere ABD Avro Bölgesi Türkiye* 0,2 6,2 Kaynak: ABD Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası, Eurostat, İngiltere Merkez Bankası, İngiltere İstatistik Ofisi, TCMB, TÜİK, BDDK, TOKİ *20 yılı toplam konut kredileri bankalar ve tüketici finansman şirketlerince kullandırılan konut kredileri ile TOKİ nin vadeli konut satışları karşılığı alacaklarından oluşmaktadır. 12

128 PİYASA GÖSTERGELERİ 128

129 Döviz Kuru (TL/Dolar) Kaynak: TCMB 129

130 Faiz Oranı (%) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 130

131 BIST 0 Endeksi Kaynak: Borsa İstanbul 131

132 Dış Borç Risk Primi (bp) M 13 K 13 H 14 O 15 A 15 M 16 O 02 T 02 Ş 03 E 03 N 04 K 04 M 05 A 05 T 06 Ş 0 E 0 M 08 E 08 M 09 A 09 T O 11 A 11 M 12 E Kaynak: JP Morgan (EMBI+ Turkey) - (EMBI+) EMBI+ Turkey EMBI+

133 İkincil Piyasa ve TCMB Politika Faiz Oranları Oca 05 Nis 05 Haz 05 Eyl 05 Ara 05 Mar 06 Haz 06 Eyl 06 Ara 06 Mar 0 Haz 0 Eyl 0 Ara 0 Mar 08 Haz 08 Eyl 08 Ara 08 Mar 09 Haz 09 Eyl 09 Ara 09 Mar Haz Eyl Ara Mar 11 May 11 Ağu 11 Kas 11 Şub 12 May 12 Ağu 12 Kas 12 Şub 13 May 13 Ağu 13 Kas 13 Şub 14 May 14 Ağu 14 Kas 14 Şub 15 May 15 Ağu 15 Kas 15 Şub 16 May 16 Bileşik Faiz Oranı (%) İkincil Piyasa Oranı TCMB Politika Faiz Oranı Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı 133

134 Ülke Kredi Notu Standard & Poor s Kredi Notu Kaynak: Bloomberg 134 Oca 04 May 04 Eyl 04 Oca 05 May 05 Eyl 05 Oca 06 May 06 Eyl 06 Oca 0 May 0 Eyl 0 Oca 08 May 08 Eyl 08 Oca 09 May 09 Eyl 09 Oca May Eyl Oca 11 May 11 Eyl 11 Oca 12 May 12 Eyl 12 Oca 13 May 13 Eyl 13 Oca 14 May 14 Eyl 14 Oca 15 May 15 Eyl 15 Oca 16 May 16 BB+ P S N BB P S N P BB- S N B+ P S N B P S N P B- S N

135 Türkiye nin Kredi Notları (Döviz Cinsinden, 9 Mayıs 2016) Moody's Standard & Poor's Fitch A2 Botsvana, Polonya, Slovakya A Trianidad ve Tobago, Slovenya A Malta, İrlanda A3 Malta, Meksika, Peru, Litvanya, Letonya A- Botsvana, Litvanya, Letonya, Suudi Arabistan A- Polonya, Letonya, Litvanya Trianidad ve Tobago Baa1 Tayland, Mauritius, İrlanda BBB+ Tayland, Malta, Polonya BBB+ Tayland, İtalya, Meksika, Slovenya Peru, Meksika, İspanya, İzlanda Peru, İspanya, İzlanda Baa2 Bulgaristan, İtalya, İzlanda BBB Panama BBB Kazakistan, Panama, İspanya, Uruguay, Kolombiya, Bahamalar Kolombiya, Filipinler, Uruguay Panama, Güney Afrika, Filipinler Kolombiya Baa3 Türkiye (negatif), Namibya, Hindistan BBB- Fas, Hindistan, Kazakistan BBB- Türkiye (durağan), Fas, Namibya, Hindistan, Slovenya, Romanya, Trianidad ve Tobago Romanya, Güney Afrika Romanya, Endonezya, Filipinler, Bulgaristan Endonezya, Kazakistan İtalya, Bahamalar Uruguay, Rusya, Bahreyn, Güney Afrika Ba1 Fas, Arnavutluk, Macaristan, Kosta Rika BB+ Türkiye (durağan), Endonezya BB+ Kosta Rika Guatemala, Portekiz, Rusya, Paraguay Bulgaristan, Rusya, Macaristan Macaristan, Azerbaycan Azerbaycan, Bahreyn Portekiz, Azerbaycan Ba2 El Salvador, Brezilya, Hırvatistan BB Guatemala BB Guatemala, Hırvatistan, Bolivya, Brezilya Hırvatistan, Bahreyn, Brezilya Ba3 Bangladeş, Gürcistan, Karadağ, Bolivya, BB- Bangladeş, Gürcistan, Vietnam, El Salvador, BB- Gürcistan, Surinam, Surinam, Tunus Paraguay, Bolivya, Karadağ, Ürdün El Salvador, Tunus, Vietnam, Bangladeş Kosta Rika B1 Senegal, Sri Lanka, Ürdün, B+ Senegal, Sri Lanka, Fiji B+ Angola, Sri Lanka Dominik Cumhuriyeti, Fiji, Papua Yeni Gine Saint Vincent ve Grenadinler, Vietnam,Angola Honduras, Arnavutluk,Suriname B2 Kamboçya, Moğolistan, Lübnan, Nikaragua B Bosna Hersek, Kamboçya, Jamaika B Lübnan, Ekvador, Mısır, Moğolistan, Jamaika Papua Yeni Gine Tunus, Barbados, Ekvador, Moğolistan, Angola B3 Moldova, Mısır, Pakistan B- Pakistan, Beyaz Rusya, Lübnan, B- Bosna Hersek, Honduras, Ekvador Belize, Mısır, Ukrayna, Yunanistan, Arjantin Caa1 Arjantin, Beyaz Rusya, Barbados CCC+ CCC+ Caa2 Belize, Küba, Yunanistan, Jamaika CCC Venezuela CCC Venezuela, Yunanistan, Ukrayna Caa3 Venezuela, Yunanistan, Ukrayna CCC- CCC- Ca CC CC C C C SD DDD D/RD Arjantin Kaynak: Bloomberg 135

136 EMBI+ Endeksi Diğer Ülkelerle Karşılaştırma Değişim (bp) (2 Ocak Mayıs 2016) Filipinler -115 Türkiye Meksika Rusya Kolombiya G. Afrika Arjantin EMBI+ Brezilya Ukrayna 456 Venezuela Kaynak: Bloomberg 136

137 Hisse Senedi Piyasası (Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Piyasalar) % Değişim (2 Ocak Mayıs 2016) Çek Cumh. Japonya Çin Brezilya Polonya Macaristan G. Kore Malezya Rusya Hindistan ABD (DJI) Türkiye Meksika G. Afrika -60,2-51,9-46,3-1, -15,9 2,1 6,2 14,2 24,6 24, ,5 5,5 5, Kaynak: Bloomberg 13

138 Döviz Piyasaları % Değişim (2 Ocak Mayıs 2016) Çin,8 Japonya 1,9 Malezya G. Kore Euro Çek Cumh. -21,2-24,4-29,1-32,2 Polonya Macaristan Meksika Hindistan -58,1-59,8-63,8-68,5 Brezilya -9, G. Afrika -118,5 Türkiye Rusya -168, -150, Kaynak: Bloomberg 138

139 YATIRIM ORTAMI 139

140 İş Yeri Açma (İşlem Sayısı) Tayland Bulgaristan Macaristan Polonya OECD Güney Afrika Avrupa&Merkez Asya Türkiye Hırvatistan Meksika Çek Cum. Hindistan Brezilya Çin Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report,

141 İş Yeri Açma (Süre, Gün) Macaristan Türkiye Meksika 5,0 6,0 6,0 Hırvatistan OECD Avrupa&Merkez Asya Rus ya 8,0 11,1 12,8 15,0 Bulgaristan Güney Afrika Çek Cum. 18,0 19,0 19,5 Hindistan Tayland Polonya Çin 2,0 2,5 30,0 33, Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report,

142 İş Yeri Açma (Maliyet, % Kişi Başı GSYH) Meksika 19, Polonya 14,3 Türkiye 12, Hırvatistan Macaristan Çek Cum. 8,6 8,2 9,3 Avrupa&Orta Asya Tayland 6, 6, Brezilya OECD 3,6 4,6 Çin Rusya Bulgaristan 1 2 1, Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report,

143 Gelir ve Kar Üzerinden Alınan Vergiler (% GSYH, 2012) ,4 5 6,0 0 Meksika Slovak C. Türkiye Polonya* Macaristan Estonya Slovenya Çek C. Kore Şili Yunanistan Portekiz Japonya İsrail İspanya Hollanda* Fransa Almanya OECD* ABD İrlanda İngiltere Avusturya İsviçre Lüksemburg Kanada İtalya Finlandiya İsveç Avustralya* Belçika İzlanda Yeni Zelanda Norveç Danimarka Kaynak: OECD Factbook, 2014 (*) 2011 Verileri 143

144 Vergi Geliri Karşılaştırmaları (% GSYH, 2011) Toplam Vergi Geliri Gelir ve Karlar Üzerinden Alınan Vergiler Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler Türkiye OECD Karşılaştırma Grubu* (*) Meksika, Kore, Çek Cum., Yunanistan, Macaristan, İrlanda, Polonya, Portekiz, Slovak Cum. ve İspanya yı içermektedir. Kaynak: OECD, Factbook

145 IMF ve AB ile İLİŞKİLER 145

146 IMF ile İlişkiler Düzenlemeler 1. Stand-By Düzenlemesi Süre ( ) Onaylanan Miktar (Milyon SDR) Çekilen Miktar (Milyon SDR) Geri Ödeme (Milyon SDR) Planlanan Ödemeler (Milyon SDR) Stand-By Düzenlemesi ( ) Stand-By Düzenlemesi ( ) TOPLAM Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 146

147 Avrupa Birliği Katılım Müzakereleri Süreci I. Tarama Süreci: 3 Ekim Ekim 2006 II. Müzakere Süreci: 1Fasıl İçin 1- Bilim ve Araştırma 12 Fasıl İçin 1- İşletme ve Sanayi Politikası, 2- İstatistik, 3- Mali Kontrol, 4- Tüketicinin ve Sağlığın Korunması, 5- Trans-Avrupa Şebekeleri, 6- Fikri Mülkiyet Hukuku, - Şirketler Hukuku 8- Sermayenin Serbest Dolaşımı 9- Bilgi Toplumu ve Medya, -Vergilendirme, 11-Çevre 12- Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı 2Fasıl İçin 1- Eğitim ve Kültür, 2- Ekonomik ve Parasal Politika 8Fasıl İçin Diğer fasıllar Müzakereler geçici olarak açılıp kapanmıştır. Müzakereler açılmıştır. Ancak kapanış kriteri getirilmiştir. Müzakere Pozisyon Belgemiz iletilmiştir. AB Ortak Pozisyon Belgesi beklenmektedir. Müzakerelere açılabilmesi için getirilen açılış kriterlerinin karşılanması gerekmektedir. Tarama Sonu Raporu beklenmektedir. 14

148 SOSYAL GÜVENLİK 148

149 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Reformu Ana Unsurlar İşçiler, kendi adına çalışanlar ve memurlar için norm ve standart birliği Emeklilik yaşının kademeli olarak 65 e çıkartılması Aylık bağlama oranının % 2 ye düşürülmesi Geçmiş kazançların güncellenmesi için % 0 enflasyon+ % 30 GSYH katsayısının kullanılması Emekli maaşlarının enflasyona endekslenmesi Genel Sağlık Sigortası 2012 yılından itibaren yoksullar için gelir testine dayanan yeni bir sağlık sistemi Sağlık hizmetlerinde katkı payı uygulaması Bazı sağlık harcamalarında global bütçe uygulaması 149

150 Emeklilik Sistemi Açığının Azaltılması ( , % GSYH) Reform Öncesi Reform Sonrası Kaynak: Dünya Bankası Uzman Tahminleri,

151 Aylık Bağlama Oranları, 2012 Düşük Kazançlılar Ortalama Kazançlılar Kaynak: OECD, Pensions at a Glance,

152 Erkeklerde Emeklilik Yaşı (20) , Türkiye Yunanistan İtalya Macaristan Kore Lüksemburg Fransa Çek Cum. Slovakya Estonya Slovenya OECD Ort. Japonya Avustralya Avusturya Belçika Kanada Şili Danimarka Almanya İrlanda Meksika Finlandiya Hollanda Yeni Zelanda Polonya Portekiz İspanya İsveç İsviçre İngiltere ABD İzlanda İsrail Norveç Kaynak: OECD, Pensions at a Glance, 2012

153 Kadınlarda Emeklilik Yaşı (20) Kaynak: OECD, Pensions at a Glance,

154 Erkeklerde Emeklilik Sonrası Yaşam Beklentisi (20) Kaynak: OECD, Pensions at a Glance,

155 Kadınlarda Emeklilik Sonrası Yaşam Beklentisi (20) Kaynak: OECD, Pensions at a Glance,

156 İŞGÜCÜ PİYASASI 156

157 İşgücü Piyasası Reformu İşgücü Maliyetlerinin Azaltılması Kapsamında: Sosyal güvenlik işveren primlerinde 5 puanlık indirim yapılmıştır. 5 puanlık prim indirimi teşvikinden, diğer teşviklerle eş zamanlı olarak yararlanma imkanı sağlanmıştır. İstihdama yeni katılan, tüm kadın ve genç işçilerin işveren primlerinin İşsizlik Sigortası Fonu ndan karşılanması sağlanmıştır. Özürlülerin işveren primlerinin bütçeden karşılanması öngörülmüştür. Kısa çalışma ödeneğinin uygulama alanlarına genel ekonomik krizin yanı sıra sektörel ve bölgesel krizler de eklenmiştir. Kısa çalışma ödeneği tutarı brüt kazancın %40 ından %60 ına yükseltilmiştir. Aktif İşgücü Programlarına Ayrılan Kaynağın Artırılması Kapsamında: Aktif işgücü programlarına ayrılan kaynak 4 kat arttırılmış ve yıllık yaklaşık 1.5 Milyar TL ye yükseltilmiştir. (Önceki düzenlemede devlet katkısının %30 u iken son düzenleme ile tüm prim gelirlerinin %30 u olmuştur.) Doğrudan Olmayan Mali Yüklerin Azaltılması Kapsamında: Eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılmıştır. Spor merkezi ve kreş zorunlulukları esnetilmiştir. Sağlık merkezi açma ve doktor bulundurma zorunlulukları esnetilmiştir. İstihdam Piyasasının Esnekleştirilmesi Kapsamında:. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılara borçlanma yoluyla tam süreli çalışmaya benzer şekilde emekli olma hakkı tanınmıştır. Kısmi süreli çalışan kişilerin İşsizlik Sigortası kapsamına alınması sağlanmıştır. 15

158 60 İstihdam Üzerindeki Vergi Yükleri (Ortalama Kazancın %0 ünü Alan İşçiler, Bekar ve Çocuksuz, 2012) , 38,2 35, Belçika Fransa Almanya Macaristan Avusturya İtalya İsveç TÜR-0 Finlandiya Çek Cum. Yunanistan AB-21 İspanya Slovak Cum. Hollanda Danimarka Türkiye Norveç Portekiz Lüksemburg OECD - Ort. Polonya İzlanda İngiltere Japonya Kanada ABD Avusturalya İrlanda İsviçre Kore Meksika Y. Zelanda Not: TÜR-0 ilgili vergi yükünde Türkiye nin 200 yılı seviyesini göstermektedir. Kaynak: OECD Taxing Wages,

159 İstihdam Üzerindeki Vergi Yükleri* (Toplam maliyetin yüzdesi olarak, 2012) Belçika Fransa Almanya Macaristan Avusturya İtalya İsveç Finlandiya Çek. Cum. Yunanistan İspanya Danimarka Hollanda Türkiye Norveç Portekiz Lüksemburg OECD-Ort. Polonya İzlanda İngiltere Japonya Kanada ABD Avusturalya İrlanda İsviçre Kore Meksika Y.Zelanda Vergi İşçi Payı İşveren Payı (*) Ortalama Kazançlı, Bekar ve Çocuksuz Çalışan Kaynak: OECD Taxing Wages

160 Sigortalı Çalışan Sayısı (Milyon Kişi) Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu, 2015 Ocak Sigortalı İstatistikleri 160

161 Sosyal Güvenlik Sisteminin Kapsamı (Milyon Kişi) (Çalışanlar ve Bakmakla Yükümlü Oldukları) Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu, 2015 Ocak Sigortalı İstatistikleri 161

162 İllere Göre İşsizlik Oranları (2013) Van Kaynak: TÜİK,

163 İstihdamın İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı, 2011 (%) Tarım Sanayi Hizmetler Türkiye 25,5 26,5 48,1 Meksika 13,4 24,4 62,2 Polonya 13,1 30, 56,2 Kore 6,4 24,8 68,9 Macaristan 4,9 30,9 64,2 İspanya 4,2 21,9 3,9 İtalya 3, 28,8 6,5 Japonya 3,5 24,8 1, Çek. Cum. 3,0 38,5 58,5 Kanada 2,1 19,8 8,1 İngiltere 1,2 19,1 9, Kaynak: stats.oecd.org 163

164 İstihdamı Koruma Mevzuatının Yarı Zamanlı Çalışanlar Üzerindeki Kısıtlayıcılığı (Endeks Skalası 0-6 Arasında En Az Kısıtlayıcıdan En Fazlaya) OECD Ortalaması 1, Kaynak: OECD Labour Force Statistics Database,

165 Yarı Zamanlı Çalışma (%, 2011) Kaynak: OECD, Labor Force Statistics Database 165

166 Kıdem Tazminatı Yükü (20) (20 Yıllık Hizmet Karşılığı Kaç Haftalık Ücret Tutarında Ödendiği) Polonya ABD Romanya Bulgaristan Rusya İrlanda İngiltere Çek Cum. Kanada Macaristan Fransa Yunanistan Brezilya Almanya İspanya Portekiz Türkiye Kaynak: Dünya Bankası Doing Business in 2011 Raporu Veritabanı

167 AR-GE 16

168 Türkiye nin Ar-Ge Harcamaları (Cari SAGP, Dolar) 2002 yılında 3 milyar dolar 2014 yılında 14,6 milyar dolar arasında % 386, artış Kaynak: TUİK 168

169 Ar-Ge Harcaması* (Milyon TL) Kaynak: TÜİK 169

170 Kişi Başına Ar-Ge Harcaması (SAGP, Dolar) Kaynak: TÜBİTAK 10

171 Türkiye nin Tam Zaman Eşdeğer (TZE) Ar-Ge Personeli Sayısı 2002 yılında kişi 2014 yılında kişi yılları arasında % 298 artış Kaynak: TÜİK 11

172 Türkiye nin Tam Zaman Eşdeğer (TZE) Ar-Ge Personeli Sayısı Kaynak: TÜİK 12

173 Türkiye nin TZE Araştırmacı Sayısı 2002 yılında kişi 2014 yılında kişi arasında % 23,6 artış Kaynak: TÜİK 13

174 TZE Ar-Ge İnsan Gücü (00 Kişi) TZE Ar-GE Personeli TZE Araştırmacı Kaynak: TÜBİTAK 14