KĠġĠYE ÖZGÜ ÖĞRETĠM ĠÇĠN EĞĠTSEL BĠR DERS MATERYALĠ YAZILIM PROGRAMININ GELĠġTĠRĠLMESĠ

Transkript

1 KĠġĠYE ÖZGÜ ÖĞRETĠM ĠÇĠN EĞĠTSEL BĠR DERS MATERYALĠ YAZILIM PROGRAMININ GELĠġTĠRĠLMESĠ DEVELOPING AN EDUCATIONAL COURSE MATERIAL SOFTWARE FOR PERSONALIZED EDUCATION ArĢ. Gör. Ferhat BAHÇECĠ Prof. Dr. Mehmet GÜROL ÖZET: Bu çalıģmada öğrenme belirsizliklerini en aza indirgeyip, verimli ve etkili bir zeki öğretim sistemi (ZÖS) oluģturmak amacıyla uzman sistem tekniklerinden bilginin kural tabanlı sunumu ve yapay zekâ teknikleri kullanılarak KiĢiye Özgü Öğretim Ġçin Eğitsel Web Tabanlı Öğretim Sistemi geliģtirilmiģtir. Hazırlanan kiģiye özgü eğitsel web tabanlı öğretim sistemi, bireyin biliģsel bilgi düzeyine göre ve kiģiselleģtirilmiģ bir öğrenme içeriği sunmaktadır. Uygulama, öğrencinin eğitim ihtiyacını karģılamak üzere sisteme baģvurması ile baģlayıp, öğrenci için bir eğitim içeriğin hazırlanması ve bu eğitimin öğrenci tarafından izlenip bitirilmesi ile sonuçlanır. Bunun için öğrencinin eğitim ile ilgili ihtiyaçlarının tespiti, sistem tarafından otomatik olarak gerçekleģtirilen sınav ve sorular aracılığı ile toplanmaktadır. GeliĢtirilen yazılımın öğrenci baģarı ve tutumuna etkisini değerlendirmek amacıyla Fırat Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisliği bölümündeki öğrenciler üzerinde 8 haftalık bir uygulama çalıģması yapılmıģ ve kiģiye özgü eğitsel web ortamının geleneksel ortam ile birlikte kullanıldığı zaman olumlu etkilerinin olduğunu göstermiģtir. Anahtar Kelimeler: Zeki Öğretim Sistemi, KiĢiselleĢtirilmiĢ Öğrenme, Yapay Zekâ, Uzman Sistem, Web Tabanlı Öğretim, E-Öğrenme. ABSTRACT: In this study, an Educational Web-Based Tuition System for Personalized Education was developed using artificial intelligence techniques and the rule-based presentation of information, a specialist system technique, in an effort to establish a productive and effective Intelligent Tutoring System (ITS), and minimize learning uncertainties. The prepared personalized web-based tuition system provides a personalized tutoring content in accordance with the cognitive knowledge level of the individual. The application starts when the student registers with the system in order to meet their educational needs; a training program is prepared for the student, and the application ends when the prepared training program is followed and completed by the student. In order to meet the educational needs of the student, data is collected automatically by the system via tests and questions regarding the student s current situation. An 8-week application study was conducted on Software Engineering students from the Technology Faculty of Fırat University in order to investigate the effect the developed program has on the success and attitude of students; results concluded that when used together with conventional teaching, the private tuition web-based program has positive effects. Keywords: Intelligent Tutoring System, Individualized Learning, Artificial Intelligence, Expert System, Web-Based Education, E-Learning. 1. GĠRĠġ GerçekleĢtirilen bu çalıģmada Bilgisayar Bilimlerine GiriĢ dersi kapsamında Microsoft Windows XP ve Microsoft Office 2007 konularını öğretmek için uzman sistemlerin eğitim alanında kullanılmasıyla ortaya çıkan ZÖS lerinden faydalanılarak bir öğretim yazılımı geliģtirilmiģtir. Yazılımın hazırlanmasında Active Server Page (ASP) web programlama dili ve MySQL veritabanı kullanılmıģtır. Sisteme giren yönetici, akademik personel ve öğrencilere ait veriler ayrı ayrı tablolarda veri tabanına kaydedilmektedir. Lesson Tutor adı verilen zeki öğretim sisteminin uzman bilgi modülü, alan bilgisi ve kural tabanı olarak iki bileģen halinde tasarlanmıģtır. Alan bilgisi bileģeni; öğretim konularını kapsayan bir ders olarak düģünülmüģtür. Alan bilgisi; üniteler, bölümler, bölümlere ait konular, alıģtırmalar, testler ve sorular olarak yapılandırılmıģtır. Uzman bilgi modülünün diğer bileģeni kural tabanı, konulara ait alıģtırmalarda öğrenci hatalarını bulmak ve isteğe bağlı ipuçları, açıklama ve kiģiselleģtirilmiģ geribildirimler sunmak üzere bir kurallar listesi halinde tasarlanmıģtır. Ayrıca, kural tabanı test sonuçlarına göre öğrenci ve öğreticiye değerlendirme ve öneriler sunmaktadır. Sistemin öğrenci modeli modülünün oluģturulmasında

2 katmanlama modeli referans alınmıģtır. Bu modülün amacı, öğrencinin bilgisini alan bilgisi ile eģ duruma getirmektir. Tasarlanan sistemin öğrenci modeli modülünün oluģturulmasında sisteme kayıt olan her öğrenci için kullanıcı adı (kadi) ve Ģifre (sifre) bilgisi referans alınarak farklı tablolarda kayıtlar tutulmaktadır. Öğrencinin yaptığı her iģlem öğrenci modeli modülüne kaydedilmektedir. Sistemin kullanıcı arabirim modülü, üç modül olarak gerçekleģtirilmiģtir. Bu kullanıcı arabirim modüllerinden birincisi öğrenci arabirimi, ikincisi akademik personel arabirimi ve üçüncüsü ise yönetici arabirimidir. Öğrenci arabirimi aracılığıyla sisteme kaydolan bir öğrenci, yönetici ve akademik personel onaylarından sonra sisteme giriģ yapabilmektedir. Sisteme giriģ yapan herhangi bir öğrenci ders içerikleri ve konularına eriģim izni verilmeden bir seviye belirleme sınavına tabi tutulmaktadır. Bu sınav sonucuna göre öğrencinin ders konuları ile ilgili hazır bulunuģluk seviyesi ve bilgisi ölçülmektedir. Bu seviye belirleme sınavından sonra öğrenci ders içeriklerini izleyebilmekte, istediği alıģtırmalarla çalıģabilmekte, testleri çözebilmekte, durum bilgilerini görüntüleyebilmekte ve mevcut üniteye ait tüm konuları çalıģtıktan sonra bir sonraki konular için tekrar öğrenci seviyesi belirlenmektedir. Öğrenci seviyesinin yeterli görülmesi durumunda bir üst üniteye yönlendirilmesi, yetersiz olması durumunda ise ilgili konulara yönlendirilerek bu konularda yeterli seviyeye gelinceye kadar çalıģması önerilmektedir. Öğrencinin konulardaki ilerleyiģi, konuları hazırlanan sistem üzerinden çalıģması ve bu çalıģtığı konularda baģarı göstermesi durumunda gerçekleģmektedir. Sistem üzerinde bulunan konu, soru, alıģtırma ve gerekli uyarılar her bir öğrencinin seviyesine göre sayfaya yüklenmektedir. Öğretmen arabirimi ise, sisteme kayıtlı olan öğrencilerin durum bilgilerini görüntülemek, derse ait ünite, baģlık, konu ve soru ekleme/silme/düzenleme/listeleme iģlemleri, duyuru ve mesaj iģlemleri, ders kaydı ve online destek bölümleri ile ilgili iģlemler gerçekleģtirilmektedir. 2. GELĠġTĠRĠLEN SĠSTEMĠN KULLANICILARI GeliĢtirilen zeki öğretim sisteminde üç çeģit kullanıcı mevcuttur. Bu kullanıcılar; Yönetici, Akademik Personel ve Öğrenci Ģeklindedir. GeliĢtirilen sistemin kullanıcıları ġekil 1 de görülmektedir. ġekil 1. GeliĢtirilen Sistemin Kullanıcıları 2.1. Yönetici Uygulamada eğitimin çeģitli yönleri ile yönetilmesi iģlemini yürüten ve gerekli alt yapıyı oluģturan, fakülte, bölüm, ders, öğretim elemanı vs. bunlara iliģkin bilgileri düzenleyen kullanıcıdır. Sistemde sadece bir tane yönetici vardır. Yönetici sistemin genel olarak yönetiminden ve eğitim sürecinin baģlaması ve devam etmesi için gerekli olan alt yapının hazırlanmasından sorumludur. Uygulamada fakülte, bölüm ve ders oluģturma iģlemleri ile bunlara iliģkin kuralları oluģturma iģlemlerini yönetici yapar. Öğretim elemanı oluģturma, öğrenci ve öğretim elemanı kullanıcı hesaplarını yönetme, onları düzenleme, dersleri atama, dersler arasındaki iliģkileri kurma iģlemlerini de yönetici gerçekleģtirir. Yöneticinin sisteme giriģi için ġekil 2 de görüldüğü gibi kullanıcı adı ve Ģifre bilgisi istenmektedir. ġekil 2. Yönetici GiriĢ Ekranı Yönetici, ġekil 3 de görülen her türlü iģlemleri sistem üzerinde gerçekleģtirebilmektedir. ġekil 3. Yönetici ĠĢlemleri

3 2.2. Akademik Personel Uygulamada derslerle ilgili temel iģlemleri öğretim elemanı yapmaktadır. Öğretim elemanı, kendine ait olan derslerin, derslere ait ünite, baģlık ve konuların ekleme, listeleme, silme ve düzeltme iģlemleri, derse ait sorularının ve sınavların oluģturulması, içeriklerin düzenlenmesi, öğrencilerin kiģisel bilgilerini veya derse ait bilgilerini görüntüleyebilme, öğrencilere online-offline destek sağlayabilme, mesaj ve duyuru iģlemleri, Ģifre iģlemleri gibi iģleyiģe yönelik bazı fonksiyonları yerine getiren kullanıcıdır. Sistemde ihtiyaca göre, istenen kadar yönetici tarafından öğretim elemanı oluģturulabilir. Öğretim elemanı sistemin eğitim iģlemlerinin alt yapısını hazırlayan kullanıcıdır. Yeni ders açma, dersleri düzenleme, derslerin içindekiler bölümünü ve ders içeriklerini oluģturur. Yeterlilik, bölümler için bölüm sonu sınavları ve derslerin sonunda yapılan final sınavları için gerekli soruları sisteme girer ve bu sorulardan sınavlar hazırlar. Sistemde öğretim elemanının gerçekleģtirdiği iģlemler ġekil 4 ve ġekil 5 de görülmektedir. ġekil 4. Ders ĠĢlemleri ġekil 5. Akademik Personel ĠĢlemleri Öğretim elemanı kendine ait kullanıcı adı ve Ģifre ile sisteme giriģ yaptıktan sonra ġekil 20 de görülen sayfa ekrana gelecektir. Bu bölümde ilgili öğretim elemanı kendine ait olan ders ve dersleri görebilmektedir. Öğretim elemanı hangi ders ile ilgili iģlem yapmak istiyorsa o derse ait olan Derse GiriĢ butonu tıklayarak ġekil 6 da görülen sayfaya yönlendirilecektir. ġekil 6. Konu Ekleme Sayfası Sisteme yüklenen konular yine öğretim elemanı tarafından da görüntülenebilmektedir. Bunun için Konu / Listeleme linkine tıklandığı zaman sisteme yüklenmiģ olan tüm konulara görmek ve bu konularda istenildiği zaman dinamik bir Ģekilde her türlü ekleme, silme, düzeltme ve listeleme yapmak mümkündür. Konu / Listeleme sayfası ġekil 7 de görülmektedir. ġekil 7. Konu Listeleme Sayfası Sistemde konularla ilgili her türlü soru ve sınav iģlemleri yine öğretim elemanı tarafından gerçekleģtirilmektedir. Bunun için öğretim elemanı kendine ait kiģisel sayfasında Soru ĠĢlemleri linkine tıkladığı anda tüm sınavlarla ilgili iģlem yapabileceği sayfa karģısına gelmektedir. Soru iģlemleri sayfası ġekil 8 de görülmektedir. ġekil 8. Soru ĠĢlemleri Sayfası

4 Ders Kaydı ĠĢlemleri bölümünde de ilgili derse ait tüm materyallerin eriģimine izin verilen öğrenciler, öğrencilere ait kiģisel bilgiler ve bu öğrencilerin ders ile ilgili durumları (çalıģtığı konular ve ne kadar süre çalıģtığı, girmiģ olduğu sınavlar, sınav sonuçları, vs.) öğretim elemanı tarafından görüntülenebilmektedir. Bu bölüm ġekil 9 da görülmektedir. ġekil 10. KiĢisel Öğrenci Bilgileri Sayfası ġekil 9. Ders Kaydı ĠĢlemleri Sayfası ġekil 9 da Bilgisayar Bilimleri GiriĢ dersini sistem üzerinden takip eden ve aynı zamanda deney grubunda yer alan öğrenciler ve bu öğrencilere ait bilgiler görüntülenmektedir. Sayfada Detay kısmına tıklandığı zaman ise ġekil 10 daki sayfa görüntülenmektedir. Yukarıdaki sayfa incelendiği zaman öğretim elemanı öğrenci hakkında kiģisel bilgileri, hangi üniteleri Ģu ana kadar çalıģtığı ve hangi üniteleri çalıģmakta olduğu, girmiģ olduğu sınavlar ve sınavlardan almıģ olduğu notları, ayrıca öğrencinin çalıģmıģ olduğu konuları, bu konuları kaç kez ve ne kadar süre ile çalıģtığını bu sayfada görüntülemektedir. Yine bu sayfada sınavlar bölümündeki Detay linkine tıklandığı zaman ġekil 11 de görülen sayfa ekrana gelecektir. ġekil 12. Online Destek Sayfası ġekil 11. Öğrenci Sınav Bilgileri Sayfası Öğretim elemanı sayfasında Online Destek bölümü ise öğrenciye hem online hem de offline zamanlarda bir takım destek sağlamaktadır. Bu bölümde öğretim elemanı sistemde olduğu zamanlarda öğrencilere online görüģmelerle destek sağlayabilmektedir. Ayrıca öğretim elemanının sistemde olmadığı zamanlarda gönderilen iletiler ise mesaj olarak öğretim elemanına iletilmektedir. Online destek bölümün ġekil 12 de görülmektedir Öğrenci Öğrenci, temelde sistemi kullanarak eğitim ihtiyacını karģılayan kullanıcıdır. Sistem tarafından öğrenciye verilen dersleri izler, bu derslere ait sınavlara girer, herhangi bir konuda bilgisini artırmak için, konu taraması yaparak, bu konulardan kendisi için ekstra ders paketi oluģturup, bu paket üzerinden konuları izleyebilir. Uygulama sırasında üç farklı öğrenci tipi sistemle karģı karģıyadır. Birinci tip kullanıma göre öğrenci, sisteme baģvurusunu yeni tamamlamıģtır ve sisteme ilk defa bağlanacaktır veya herhangi bir derse ilk defa baģlayacaktır. Bu öğrenci, ilk defa alacağı dersler için, bir seviye belirleme sınavına girer. Bu sınavın sonucuna göre öğrencinin konular hakkındaki seviye bilgisi ölçülür ve buna göre öğrenci konulara yönlendirilir. Konulardaki seviye bilgisine göre öğrenciye uyarı ve mesajlar sistem tarafından otomatik olarak sunulmaktadır. Ġkinci kullanımda, sistemde tecrübeli bir öğrencinin sistemi kullanmasıdır. Buna göre öğrenci, sistemde eğitim sürecine baģlamıģ, dersleri izlemeye devam eden bir öğrenci olabilir. Bu öğrenci sistemden derslerini takip eder, bu derslere yönelik olarak hazırlanmıģ olan sınavlarına girer. Öğrenimini devam ettirir. Üçüncü tip kullanıma göre ise öğrenci, henüz sisteme baģvurusunu yapmamıģ, sisteme dahil olmamıģ ve baģvuru yapacak durumda olan öğrencidir. Sistemin üzerinde çalıģtığı sunucunun

5 kapasitesine ve performansına bağlı olarak, sisteme baģvuran, yönetici ve öğretim elemanı tarafından baģvurusu onaylanan her öğrenciye hizmet verilebilir. Uygulamada öğrencinin gerçekleģtirdiği iģlemler ġekil 13 de görülmektedir. ġekil 13. Öğrenci GiriĢ Ekranı ġekil 14. Yönetici Onay Ekranı ġekil 13 de de görüldüğü gibi eğer öğrenci birinci tip kullanıcı ise öncelikle sisteme kayıt aģamasını tamamlamalıdır. Öğrenci kayıt iģlemini tamamlamasının ardından öncelikle yönetici tarafından sonra da ilgili öğretim elemanı tarafından, sistemi kullanabilmesi için onay verilmesi gerekmektedir. Bu aģamalar da tamamladıktan sonra öğrencinin kullanıcı adı ve Ģifre bilgisi ile sisteme girerek ilgili dersleri seçmesi gerekmektedir. Bu iģlemler sıra ile ġekil 14 de gösterilmiģtir. Yeni kayıt olan öğrencinin kayıt iģlemi, yönetici sayfasında onaylandıktan sonra ġekil 15 de görüldüğü gibi kullanıcı adı ve Ģifresi ile sisteme giriģ yaparak ilgili ders/dersleri seçmektedir. ġekil 15. Öğrenci Ders Seçim Ekranı ġekil 16. Öğretim Elemanı Onay Ekranı ġekil 16 da görüldüğü gibi ders seçim ekranında ilgili dersler seçildikten sonra ve bu kayıt iģleminin öğretim elemanı tarafından da onaylanması gerekmektedir. Ġlgili öğretim elemanı tarafından da öğrenci kaydının onaylanması durumunda artık öğrenci sisteme giriģ yapabilecektir. Öğrencinin kullanıcı adı ve Ģifre bilgisi ile sisteme giriģ yapması durumunda ġekil 17 de görüldüğü gibi kiģisel öğrenci ekranı sayfaya yüklenmiģ olacaktır. ġekil 17. KiĢiselleĢtirilmiĢ Öğrenci Sayfası Yukarıdaki Ģekilde de görüldüğü gibi hazırlanan zeki öğretim sisteminde her bir ders ve her bir öğrenci için kayıtlar ayrı ayrı tutulmaktadır. Her öğrencinin kiģisel bilgilerine göre sistem tarafından bir karģılama ekranı açılmaktadır. Her bir öğrenci için kiģisel menü bölümü bulunmaktadır. Bu bölümde öğrencilerin kiģisel bilgilerinin bulunduğu Bilgilerim Menüsü, mevcut sınavlarla ilgili tüm bilgiler, hangi sınavlara girdiği, sınavlardaki doğru ve yanlıģ sayısının ne olduğu, sınavlar için önerilen sürelerin ne kadar olduğu bilgisi ise Sınav Menüsünde bulunmaktadır. Öğretim elemanı tarafından sisteme yüklenen

6 ilanlar Duyuru Menüsünde ve her türlü kiģisel veya genel mesajlaģmanın yapıldığı Mesaj Menüsü mevcuttur. Değerlendirme Menüsünde ise öğrenci bilgileri, derse ait konular, konulardaki baģarı seviyesi, çalıģma sayısı ve süreleri ayrıca tüm sınavlara ait tüm bilgiler burada yer almaktadır. Ayrıca ġekil 18 de görüldüğü üzere öğrenci sayfasındaki online destek bölümü sayesinde öğrenci ve öğretim elemanı karģılıklı olarak online veya offline iletiģim gerçekleģtirilebilmektedir. ġekil 19. Birinci Tip Kullanıcı Sayfası ġekil 18. Online Destek Ekranı Öğrenci giriģ ekranında, öğrenci kendisine ait kullanıcı adı ve Ģifre ile sisteme girdiği anda zeki öğretim sisteme devreye girerek bu öğrencinin hangi tip kullanıcı olduğunu tayin etmektedir. Eğer öğrenci birinci tip kullanıcı ise ġekil 19 daki gibi bir ekran sayfaya yüklenecektir. Birinci tip kullanıcı sisteme ilk kez giriģ yaptığı için ġekil 19 da da görüldüğü gibi, kiģiselleģtirilmiģ öğrenci sayfasında tüm konulara ait üniteler kilitli olarak sayfaya yüklenmekte ve öğrencinin çalıģması gereken ilk üniteye ait konuları görebilmesi için öncelikle seviye belirleme sınavına tabi tutulması gerektiği sistem tarafından öğrenciye iletilmektedir. Öğrenci sınav sayfası için ilgili linke tıkladığı zaman ilk ünite ile ilgili ve öğretim elemanı tarafından hazırlanmıģ ilgili sorular belirtilen sayı kadar ve her bir öğrenci için farklı soruları ihtiva etmiģ Ģekilde öğrenci sayfasına yüklenecektir. Buradaki sorulara ayrılan cevap süresi ise yine ilgili öğretim elemanı tarafından belirlenmektedir. Sorulara süresi içerisinde verilen cevaplar veritabanındaki cevaplar ile mukayese edilecektir. Süre aģımının yaģanması veya elektrik kesintisi gibi teknik arıza durumlarında ise öğrencinin o ana kadar yapmıģ olduğu iģaretlemeler otomatik olarak kaydedilerek değerlendirme ona göre yapılacaktır. ġekil 20. Seviye Belirleme Sınavı Ekranı Yukarıdaki ekran görüntüsüne göre, öğretim elemanı tarafından 15 dk. süre ile belirlenen sayıdaki soruya öğrenci tarafından cevap verilip, verilen cevaplar kaydet butonu ile veritabanına kaydedildikten sonra sorulara verilen cevaplarla ilgili olarak ġekil 21 de görülen bir değerlendirme penceresi ekrana gelecektir. ġekil 21. Seviye Belirleme Sınavı Değerlendirme Ekranı ġekil 22 deki ekran görüntüsü birinci tip her bir kullanıcı için bir takım bilgileri ihtiva etmektedir. Burada her bir öğrenciye sorulan soru sayısı, bunların doğru ve yanlıģ cevap sayıları, ayrıca tasarımcı tarafından belirlenen ortalamayı geçip geçemediğine dair bilgiler öğrencilerin kiģisel verilerine kaydedilmektedir. Verilen kaydedilmesi ile birlikte ilk ünitede yer alan konular aktif hale gelerek öğrenci sayfasına yüklenmektedir. Bu durum ġekil 22 de görülmektedir. ġekil 22. Öğrenci Konu Sayfası

7 ġekil 23. Öğrenci Konu Bilgisinin Gösterimi ġekil 22 de görüldüğü gibi seviye belirleme sınavının ardından ünite 1 içerisinde yer alan konu baģlıkları öğrenci kiģisel sayfasına yüklenmiģtir. Seviye belirleme sınavında öğrenci tarafından verilen cevaplara göre ve tasarımcı tarafından belirlenen kriterlere göre öğrencinin konu hakkındaki bilgi seviyesi genel olarak çıkarılmıģtır. Öğrencinin konu hakkındaki bilgi seviyesi konu baģlıklarına tıklandığı zaman uyarı pencereleri içerisinde ekrana gelmektedir. Bu durum ġekil 23 de görüntülenmektedir. Örneğin öğrencinin, Simge YerleĢtirme, Düzenleme, Hızlı EriĢim, Temizleme Sihirbazı konularına giriģ yapması durumunda Bu konudaki baģarı durumunuz çok düģük. Bu konuya daha iyi ve dikkatli çalıģmalısınız mesajı ekrana gelerek öğrenciye bir takım bilgilendirmeler yapılmaktadır. Öğrencilerin sistem içerisinde bulunan tüm konulara giriģinde, sınav sonuçlarına ve tasarımcı tarafından belirlenen kriterlere göre bir takım uyarı mesajları görüntülenmektedir. Ayrıca sistem öğrenci konuları çalıģma sayısını, en son çalıģma tarihini ve saatini ayrıca ne kadar süre çalıģıldığını gerek kullanıcıya gerekse ilgili öğretim elemanına sunmaktadır. Bu bilgiler öğrencinin sistem içerisindeki hareketi süresince sürekli olarak değiģmekte ve öğrenci modeli yenilenmektedir. Ayrıca öğrencinin sistem içerisinde sorulan sorulara ne kadar doğru, ne kadar yanlıģ cevap verdiğini görebilmek, tüm konular hakkındaki bilgi seviyesini genel olarak öğrenmek için değerlendirme menüsünü inceleyebilmektedir. Bu menüye ait ekran görüntüsü ġekil 24 de verilmiģtir. ġekil 242. Öğrenci Değerlendirme Ekranı Öğrenci modelinin sürekli olarak güncellenmesi ve ilk üniteye ait tüm konuların çalıģılması durumunda, bir üst üniteye yönlendirme iģleminin sağlanabilmesi için sistem tarafından otomatik olarak ünite değerlendirme sınavı aktif hale gelerek öğrenci bilgilendirilmektedir (ġekil 25). Bu sınavın aktif hale gelmesi sadece bilgilendirme amaçlı olup öğrenci istediği bir zamanda bu sınava girebilme hakkına sahiptir. Ancak ünite değerlendirme sınavına girmeden üst ünitelere geçebilmesi veya farklı konuları çalıģabilmesi imkânsızdır. ġekil 25. Ünite Değerlendirme Sınavı Ekranı Öğrenci ünite değerlendirme sınavının aktif olmasının ardından ilgili linke tıklama yapması durumunda yine öğretim elemanı tarafından belirlenen süre ve sayıdaki sorular çoktan seçmeli olarak sorulmaktadır. Sorulan sorulara verilen cevaplar öğrencinin gerek konu hakkındaki baģarı düzeyini gerekse öğrenci modelini oluģturmaktadır. Elde edilen sonuçlara göre öğrenci ya bir üst üniteye veya baģarısız olduğu konulara tekrar yönlendirilecektir. Tasarlanan sistemde, öğrenci bilgisinin modellenmesi için kaplama öğrenci modeli kullanılmıģtır. Kaplama öğrenci modeline göre öğrenci bilgisi uzman bilgisinin bir alt kümesi olarak görülmektedir. Kaplama öğrenci modelinde öğrencinin bilgisi, uzman bilgisi ile karģılaģtırılarak öğrenci bilgisinin uzman modeli içindeki düzeyi belirlenmektedir. Böylece öğrencinin neleri bildiği ve neleri bilmesi gerektiğine karar verilmektedir. Öğrencinin aktif olan ünite değerlendirme sınavına girmesi ve bu sınav sonucuna göre sistemin iģleyiģi ġekil 26 da görülmektedir. ġekil 26. Ünite Değerlendirme Sınavı Sonuç Ekranı

8 ġekil 26 da görüldüğü gibi yapılan ünite değerlendirme sınavı sonucunda öğrenci ilk üniteye ait testin ortalamasını geçmesi dolayısı ile bir üst üniteye yönlendirilmiģtir ve öğrenci modeli tekrar güncellenmiģtir. Güncellenen öğrenci modeli değerlendirme ekranı ġekil 27 de görülmektedir. ġekil 27. Güncellenen Öğrenci Modeli Değerlendirme Ekranı Böylece sistem içerisinde gerek öğrencinin yapılan sınavlarda vermiģ olduğu cevaplar, gerekse konu çalıģmaları sürekli olarak kendine ait modülün güncellenmesini sağlamaktadır. Bu güncelleme neticesinde öğrencinin baģarı göstermesi durumunda bir üst ünite veya konulara yönlendirilebildiği gibi, baģarısız olduğu durumlarda da ilgili alanlara yönlendirilmesi gerçekleģmektedir. 3. SONUÇ Bu çalıģmada, eğitimin öğrencilerin bireysel farklılıkları göz önünde bulundurularak yapılması gerektiği vurgulanmıģtır. Eğitimin kiģiselleģtirilmesi ile ilgili geliģtirilen sistemlerden en önemlisi zeki öğretim sistemleridir. Bu çalıģma kapsamında, öncelikle mevcut zeki öğretim sistemlerinin modelleri incelenerek, öğrenciler arasındaki farklılıkları gözeten ve her bir öğrencinin öğrenmedeki kiģisel gereksinimlerine göre farklı öğrenme imkânları sunan bir web tabanlı zeki öğretim sistemi modeli geliģtirilmiģtir. Kullanılan zeki öğretim teknolojileriyle öğrencilere; yanlıģ yaptıklarında, seçimlerine bağlı olarak kiģiselleģtirilmiģ geribildirim, ipucu ve açıklamalar gösterilmiģ, doğru yaptıklarında kiģiselleģtirilmiģ pekiģtireçlerle öğrencilerin programa ve konuya karģı ilgileri ve motivasyonları arttırılmıģ, etkileģimli alıģtırmalarla öğrenci kontrolü sağlanmıģ, öğrencilerin performansları ile ilgili değerlendirme ve öneriler sunulmuģtur. Ayrıca öğrencilerin konu ekranları, izleme süreleri belirlenerek ve göstermiģ oldukları baģarı göz önüne alınarak aynı konuları tekrar çalıģmaları, uyarılarla engellenmeye çalıģılmıģtır. Akademik personel arabirim modülü, ders içerikleri ile ilgili ünite, baģlık ve konulara ayrıģtırılmıģ, konularla ilgili soru, alıģtırma ve testlerin sisteme yüklenebilmesi sağlanmıģ, ihtiyaç duyulması halinde sistemdeki tüm veya belirli öğrencilerle mesaj, duyuru, online iletiģim uygulamaları gerçekleģtirilmiģ, öğrenciler hakkında veri tabanında tutulan kiģisel veriler ile öğretim elemanı bilgilendirilmiģ, öğrencilerle ilgili değerlendirme ve önerilerde bulunulmuģtur. AraĢtırmanın genel amacı, geliģtirilen web tabanlı zeki öğretim sisteminin öğrenenlerin baģarı ve tutumları üzerine etkisini belirlemektir. Hem baģarı testi hem de tutum ölçeği, kiģiye özgü eğitsel web ortamının geleneksel ortam ile birlikte kullanıldığı zaman olumlu etkilerinin olduğunu göstermiģtir. KAYNAKLAR Huang, C.J., Chu, S.S., and Guan, C.T., Implementation and performance evaluation of parameter improvement mechanisms for interlligent e-learning systems, Computer & Education, 49, 2007, p Gürol, M., Bahçeci, F., Akıllı Öğretim Sistemlerinde Öğrenci Durum Tespitini Belirlemeye Yönelik Bir Model Önerisi, IETC 2008, VIII.International Educational Technology Conference, Anadolu University, EskiĢehir-Turkey, May 2008, p Kausalai, K.W., Spielvogel, J., Web Based Intelligent Tutoring Systems in K-12 Settings, Proceedings of the 5th IEEE/ACIS International Conference on Computer and Information Science, Kodaganallur, V., Weitz, R., Rosenthal, D., Tools for Building Intelligent Tutoring Systems, Proceedings of the 39th Hawaii International Conference on System Sciences, Mayo, M., Mitrovic, A., and McKenzie, J., CAPIT: An Intelligent Tutoring System for Capitalisation and Punctuation, Intelligent Computer Tutoring Group, University of Canterbury., 2000, p

9 Moungdridou, M., Virvou, M., Analysis and design of a Web-Based authoring tool generating intelligent tutoring systems, Computer & Education, 40, 2003, Negnevitsky, M., Application of an Intelligent Tutoring System in Educational Engineering Education, IEEE International Conference on Multimedia Engineering Education, Melbourne, 1996, p Nkambou, R., A Framework for Affective Intelligent Tutoring Systems, 7th International Conference on Information Technology Based Higher Education and Training, ITHET '06, Nkambou, R., A Framework for Affective Intelligent Tutoring Systems, IEEE Multimedia Engineering Education, 2006, p.1-7. Nwana, S. H., Intelligent Tutoring Systems: an Overview, Kluwer Academic Publishers, 4, 1990, p Özbek, M., Etmen Tabanlı Zeki Öğretim Sistemi GeliĢtirme, (Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi), Ġstanbul, Özbek, M., Kuzucuoğlu, A.E., Gürbüz, A., Student Assesment in an Intelligent Tutoring System, International XII. Turkish Symposium on Artificial Intelligence and Neural Networks TAINN Pond, W. Distributed Education in the 21st Century, Implications For Quality Assurance. Online Journal Of Distance Learning Administration, Volume V, Number II, Summer Rosic, M., Glavinic, V., and Stankov, S., Intelligent Tutoring System for Asynchronous Distance Education, 10th Mediterranean Electrotechnical Conference, Melecon, IEEE, 2000, p Stankov, S., Student Model Developing for Intelligent Tutoring Systems, International Journal for Engineering Modelling, Vol. 9, No. 1-4, Virvou, M., Tsiriga, V., Web Passive Voice Tutor: an Intelligent Computer Assisted Language Learning System over the WWW, Yoshikawa, A., Shintani, M., Ohba, Y., Intelligent Tutoring System for Electric Circuit Exercising, IEEE Transaction on Education,35, 2002, p Zhou,Y., Evens, M.W., A Practical Student Model in an ITS, 11th IEEE International Conference on Tools with AI, Chicago, IL., 1999, p