C H A P T E R DNA parmak izi ve adli biyoteknoloji

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "C H A P T E R DNA parmak izi ve adli biyoteknoloji"

Hakan Akgün
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 C H A P T E R 8 DNA parmak izi ve adli biyoteknoloji PowerPoint Lecture by: Lisa Werner Pima Community College

2 Konu başlıkları Giriş 8.1 DNA parmak izi nedir? 8.2 DNA parmak izi hazırlama 8.3 DNA yı kullanmak 8.4 DNA ve delil kuralları 8.5 Ailesel ilişkiler ve DNA profilleri 8.6 İnsan harici DNA analizi

3 Giriş Adli bilim kanun ve bilimin birleşimi Tarihten örnekler 1800 ler fotoğraf Erken 1900 ler parmak izi DNA parmak izi 1985 Her bireyin genetik altyapısında bulunan özgün imza

4 8.1 DNA parmak izi nedir? Her birey kendine özgü gen setleri taşır DNA nın kimyasal yapısı aynıdır fakat baz çiftlerinin sıralanışında farklar bulunur Her hücre, organizmayı tanımlayan bir DNA setine sahiptir DNA nın sadece %0.1 i kişiden kişiye değişir

5 8.1 DNA parmak izi nedir? İki temel adli DNA testi RFLP (restriction fragment length polymorphism) restriksiyon parçası uzunluk farkları Çok miktarda DNA gerekir DNA bütün halinde gereklidir PCR (polimeraz zincir tepkimesi) Daha az DNA yeterlidir DNA ya bütün halde ihtiyaç yoktur Başka örneklerden DNA karışması bütün sonucu bozar

6 1. birey 2. birey Restriksiyon enzim ile kesim Uzun parçalar Kısa parçalar 1. birey 2. birey

7 DNA profilleme genomun küçük bir bölümüne dayanır baz çifti arasında değişen tekrarlı diziler Her birey bazıları anneden, bazıları da babadan gelen tekrarlı diziler içerir

8 Kromozom Tekrarlı dizilerin anatomisi Kromozom lifi lifi DNA zinciri Yan dizi Tekrarlı dizi (TTA) 8 yan dizi

9 8.1 DNA parmak izi nedir? FBI, kendi DNA parmak izi kütüphanesinde analiz ve karşılaştırma için, 13 özgün tekrar dizisi seçmiştir Birleşik DNA Indeks Sistemi (CODIS) 13 CODIS lokusu

10 8.2 DNA parmak izi hazırlamak Örnek toplama Araştrmacılar DNA örneği bulmak için olay yerini araştırır DNA bulunabilecek şeyler ne olabilir?

11 8.2 DNA parmak izi hazırlamak Örnek toplama DNA kaynağı olabilecek her şey aynı zamanda yanıltıcı DNA örnekleri de olabilir! DNA karışıklığına yol açmamak için aşırı dikkatli örnek toplamak gerekir Eldiven giymek ve sık sık değiştirmek Tek kullanımlık malzemeler kullanmak Konuşma, öksürme ve hapşırmaktan kaçınmak Örneklerin paketlenmeden önce kurulması gerekir çünkü büyüyecek küf yanıltıcı olabilir

12 8.2 DNA parmak izi hazırlamak Delil düşmanları Güneş ve yüksek sıcaklık Bakteri Nem DNA parmak izi karşılaştırmalı bir süreçtir Olay yerinden alınan örnekler, şüpheli DNA ile karşılaştırılmalıdır En iyi şüpheli DNA sı taze alınmış kandır Lökositler 10 yıllık örneklerin DNA ları bile PCR kullanılarak analiz edilebilir

13 8.2 DNA parmak izi hazırlamak DNA örnekten ayrıştırılır Kimyasal olarak Mekanik olarak PCR olay yerinde bulunan DNA nın analiz edilebilecek miktara çoğaltılması CODIS te belirlenen tekrarlı dizi bölgelerinin çoğaltılması için yan dizilere yönelik primerler kullanılır

sayıları uyumsuz Şüpheli DNA sı Çoğaltılmı ş Olay yeri

14 8.2 DNA parmak izi hazırlamak Tekrarlı bölge 1 Tekrarlı bölge 2 Olay yeri DNA sı Tekrar sayıları uyumlu Tekrar sayıları uyumsuz Şüpheli DNA sı Çoğaltılmı ş Olay yeri DNA sı Çoğaltılmış şüpheli DNA sı Uzun parçalar Kısa parçalar

15 8.2 DNA parmak izi hazırlamak Tekrarlı dizi analizi PZR ile çoğaltmadan sonra alleller elektroforezle ayrılır ve tespit edilir Homolog kromozomlardaki allellerin tekrar sayıları belirlenir

16 8.2 DNA parmak izi hazırlamak Her tekrar bölgesindeki tekrar sayısı kişiye özgüdür ve allel olarak adlandırılır Ör: Kromozom 7 deki D7S820 bölgesi 5 ila 16 GATA tekrarı içerir D7S820 bölgesinde 10 ve 15 allellerine sahip bir kişi, bunların 10 tekrarlı allelini bir ebeveynden ve 15 tekrarlı olanını diğer ebeveynden almıştır Bu bölge için 12 allel ve bunların da 78 olası genotipi bulunmaktadır

17 8.2 DNA parmak izi hazırlamak FBI 13 adet tekrarlı dizi bölgesi kullanmaktadır İki bireyin 13 lokusta da aynı DNA profiline sahip olma olasılığı milyarda 1 den azdır

18 8.3 Sonuca varmak Olay yerinden alınan delil ile bilinen bir kaynaktan alınan örnek karşılaştırılır Karşılaştırmalar eleme prensibine dayanır Bir fark bulunana kadar analiz devam eder. İstatistiksel olarak kabul edilebilir bir miktarda testten sonra bir fark bulunamazsa, örneklerin eşleşme olasılığı yüksek anlamına gelir

19 8.3 Sonuca varmak Sonuçlar: Dorothy Smith bıçak üzerinde bulunan kan örnekleri (Knife blade stain A, B) şüpheli listesinden elenebilir. Kimliği belirsiz kişi (Jane Doe) şüpheli listesinden elenemez.

20 8.3 Sonuca varmak Narborough Kasabası cinayetleri 1983 de genetik parmak izinin ilk defa kullanımı rapor edilmiştir İngiltere de bir cinsel saldırı ve cinayet vakası Baş şüphelinin DNA sı olay yerinde bulunan DNA ile eşleşmedi Polis civardaki 5500 muhtemel şüpheliden örnek topladı Hiçbir DNA örneği olay yerindekiyle eşleşmedi Sonuçta anlaşıldı ki şüphelinin bir arkadaşı, şüphelinin yerine örnek vermişti

21 8.3 Sonuca varmak ABD de DNA nın ilk kullanımı 1987 Önemli bir kullanım alanı da yanlış yorumlara yol açabilecek bozulmuş örnekleri elemektir

22 8.3 Sonuca varmak Görgü tanıklarının ifadesi DNA testinden daha güvenilir midir? Hills Ormanı tecavüzleri Victor Lopez 3 kadına cinsel saldırıda bulunmakla suçlandı Görgü tanığı ifadesine göre saldırgan siyahiydi fakat Lopez siyah değildi Lopez in DNA sı olay yeri ile eşleşti

23 8.3 Sonuca varmak Terör ve Doğal felaketler yeni teknolojiler geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır Dünya Ticaret Merkezi, 11 Eylül 2001 Kurbanların kimliklerini tespit etmek için DNA teknikleri kullanıldı Kalıntılar çok fazla sıcaklığa, ve mikrobik ayrıştırmaya maruz kalmıştı Ortalama 3000 kişiden yüzbinlerce doku örneği

24 8.3 Sonuca varmak Anlaşıldı ki, hızlı bir şekilde DNA örneği hazırlanması ve akrabalarla karşılaştırılması gerekiyordu 24 saat içinde tüm şehirde örnek toplama noktaları kuruldu Kayıp kişi ilanları, yanak hücre örnekleri ve kişisel eşyalar toplandı Çeşitli firmalar, akraba DNA sı ile kurban DNA sını hızlı eşleştirme programları geliştirdiler

25 8.3 Sonuca varmak Güney Asya Tsunamisi Aralık 2004 Ortalama 225,000 kişi hayatını kaybetti mtdna ve tekrarlı diziler kullanıldı 3 ay içinde 800 kurban teşhis edildi

26 8.4 DNA ve delil kuralları DNA parmak izi yöntemi kullanılırken delilin kabul edilebilirlik açısından belirli yasal standartlara uyması gerekir 5 farklı standart uygulanır Uygunluk testi Frye standardı Coppolino standardı Marx standardı Daubert standardı

27 8.4 DNA ve delil kuralları Simpson/Goldman cinayetleri DNA analizi için 2 kurban dahil 45 örnek toplandı. Olay yerinde, şüphelinin evinde ve arabasında kan damlaları bulunmuştu Ön duruşmalarda olay yerinden alınan DNA örneklerinin O. J. Simpson ınki ile eşleştiği bildirildi Savunma avukatları delil toplanması, kayıt tutulması ve test yöntemlerine itiraz ettiler Delillerle oynanma ihtimali belirdi DNA delili kullanılamadı

28 8.4 DNA ve delil kuralları İnsan hatası ve örnek karışma kaynakları Delil zinciri bozulmuştu Delil toplanırken sistematik olarak kayıt tutulmalı ve kimlerin ulaşabileceği kontrol edilmelidir Analiz sırasında oluşabilecek DNA hasarlarını önlemek için lab standartları ve prosedürlerine uyulmalıdır DNA ve jüri üyeleri Jüri için bir anlam ifade etmeli İstatistikler bazen kafa karıştırıcı olabilir «50 milyarda 1 olasılık" dendiğinde sadece o 1 olasılığa odaklanılabilir

29 8.5 DNA profilleri ve aile ilişkileri Babalık testi Bu adam, çocuğun babası mıdır?

30 8.5 DNA profilleri ve aile ilişkileri Amniyon sıvısından fetal hücre alıp babalık için test etmek mümkündür Amniyon boşluğu Plasenta Sentrifüj Hücreler Amniyon sıvısı Kültür kabı Fibroblastlar

31 8.5 DNA profilleri ve aile ilişkileri Mitokondri DNA sı Tekrarlı dizileri analiz edilemeyen örnekler bu yöntemle incelenir Çekirdek yapısı taşımayan eski örnekler (aç, kemik, diş) Sadece anneden kalıtılır 1 milyon yılda 1 defa rastgele mutasyon sebebiyle % 1 değişime uğrar

32 Mavi ile gösterilen kişilerin mtdna profili Büyük DNA parçaları Farklı bir kişinin mtdna profili Küçük DNA parçaları Erkek Dişi Belirli bir dişinin tüm çocuklarında aynı mtdna profili gözlenir

33 8.5 DNA profilleri ve aile ilişkileri Y-Kromozom Analizi Babadan oğula doğrudan geçer Erkekler arasındaki ilişkileri takip etmek için veya pekçok erkek şüpheli içeren delilleri incelemek için kullanılır

34 8.6 İnsan harici DNA analizi Ginseng $3 milyon sadece ABD pazarında Ginseng olarak 2 temel bitki ürünü vardır Biri Kuzey Amerika ya, diğeri Asya ya özgüdür Asya ginsengi enerji verir; Amerikan ginsengi sakinleştiricidir Amerikan tipi daha nadir bulunur ve daha değerlidir Cabernet Sauvignon üzümlerinin ataları Fransa da hibrid üzümler daha az değerli kategorisindedir cabernet sauvignon üzümlerinin atasının cabernet franc ve sauvignon blanc olduğu DNA yöntemleriyle belirlenmiştir

35 8.6 İnsan harici DNA analizi Bir avcının yasadışı ayı öldürdüğü kanıtlanmıştır Mağaradaki bir ayıyı öldürmek yasaktır Bir tanık mağaranın içinde ateş edildiğini bildirmiştir Mağara ve ayıdan alınan kan örnekleri uyuşmuştur

Benzer belgeler

POLİMERAZ ZİNCİR REAKSİYONU (PZR-PCR) VE RESTRİKSİYON PARÇA UZUNLUĞU POLİMORFİZMİ (RFLP)

Deney: M 1 POLİMERAZ ZİNCİR REAKSİYONU (PZR-PCR) VE RESTRİKSİYON PARÇA UZUNLUĞU POLİMORFİZMİ (RFLP) a) PCR yöntemi uygulaması b) RPLF sonuçları değerlendirilmesi I. Araç ve Gereç dntp (deoksi Nükleotid