BİLİŞSEL SÜREÇLER Özlem CİHANGİR

Transkript

1 BİLİŞSEL SÜREÇLER Özlem CİHANGİR Kaynak II; Eğitim Psikolojisi Yazar;B.YEŞİLYAPRAK Hazırlayan;Özlem CİHANGİR Ders Sor.; Doç. Dr. Nasip DEMİRKUŞ, 1-Önce Soruları Tıklayın Yanıtlamaya Çalışın. 2-Verdiğiniz Yanıtların Şıklarını Kenara Yazın. 3-Sonra Yanıtlarınızı Kontrol Ediniz. 4-Yanlış Yanıtları Muhakeme Ediniz. 5-Gösteriyi İzleyin Tekrar Aynı İşlemi Yapınız.

2 BİLİŞSEL SÜRES REÇLER 1.Dikkat 2.Algılama lama 3.Tekrar 4.Otomotikle Otomotikleştirmetirme 5.Kodlama 6.Geri getirme (hatırlama) 7.Unutma(Geri getirme başar arısızlığı) 8.Bozulma 9.Karış ışma 10.Yanlış yerleştirme 11.Bilgiyi değiştirme

3 TEKRAR Tekrar bir bilgi birimini şeklini değiştirmeksizin sesli veya sessiz olarak defalarca söyleme s şeklidir.bilginin kısa k süreli s bellekte tutulma süresini s artırır.e r.eğer tekrar edilerek, bellekte tutulma süresi s artırılmazsa bilgi kısa k süreli s bellekte saniye sonra atılır.yap r.yapılan çalışmalarda 2 tür t tekrar ortaya konur. 1.Basit tekrar 2.Anlamlandırıcı tekrar Basit tekrarın n fonksiyonu bilginin kısa süreli s bellekte daha uzun süre tutulmasını sağlamakt lamaktır.bu tür r tekrarda bilgi defalarca tekrar edilir.bu yola bilginin zayıflamas flaması ve unutulması önlenir.

4 OTOMATİKLE KLEŞTİRME Bilgiyi işleme i şekillerinde bir tanesi de otomatik işlemedir.hem i bilişsel,hem duyusal ve hem de psikomotor öğrenmelerde otomatikleştirme tirme söz s konusudur.otomatikleştirme tirme sıkls klıkla kla tekrar edilen öğrenmelerde gerçekle ekleşir.tanımı konusunda tam bir fikir birliği i olmamasına karşı şın aşağıdaki özellikleri kapsadığı kabul edilir. Otomatik işleme i hızlh zlıdır. Otomatik işleme i dikkat gerektirmez. Uygun uyarıcı ortaya çıktığı zaman,otomatik işleme i daima meydana gelir. Otomatik işlemede i bilinçli farkındal ndalık yoktur. Örneğin ;Otomobil kullanma,basketbol da topu potaya atma

5 KODLAMA Kodlama bilgiyi uzun süreli s belleğe yerleştirme sürecidir.kodlamans recidir.kodlamanın amacı,bilgiyi anlamlı kılmak ve uzun süreli s bellekteki ilişkili bir şemanın n içine i ine bağlant lantılı olarak yerleştirmektir.anlamland tirmektir.anlamlandırma rma yeni gelen bilgi ile ilişkili önceki bilgi arasında bağ kurma ve ilişkili şemadaki anlam ve bağlant lantılara lara dayanarak yeni gelen bilgiyi anlama veya bir anlam yükleme y süreci olarak görülebilir.yeni g bilgi ile mevcut şema arasındaki bağ;bir imge,mantıksal bir çıkarım veya yeni bir fikirle önceden öğrenilenleri birleştirmeye hizmet eden başka herhangi bir şeye dayanabilir.

6 GERİ GETİRME(HATIRLAMA) Uzun süreli s bellek kapasitesi sınırsızdır.her türlt rlü bilgi çeşitli itli kodlama sistemi kullanılarak larak burada depolanır.ancak bu bilgi sabit olarak da kalmaz aktiftir ve ihtiyaç duyulduğu zaman kısa k süreli s belleğe e geri getirildi ve kullanılır.bilginin uzun süreli s bellekten kısa k süreli belleğe e getirilmesi geri getirme veya hatırlama olarak adlandırılır.yeni r.yeni gelen bilgini kısa süreli s bellekte anlamlı bir forma dönüştürülmesi d için i in bu bilgiye ihtiyaç vardır. r.örneğin:atatürk ün gençli liğe e hitabesi

7 UNUTMA Unutma ile ilgili yanlış bir düşünce d vardır.yeni r.yeni gelen bilginin depolanabilmesi için i in mevcut bilgilerden bir kısmk smının n kaybolması ve yeni bilgilere yer açılmasa lması gerekir.elbette bu düşünce d doğru değildir.uzun süreli s belleğin kapasitesi sınırss rsız. z.şemaların n ve kurulan bağlant lantıların n anlamlılığı ığı geri getirmeyi kolaylaştırır.bununla r.bununla birlikte geri getirmeyi zorlaştıran ran bazı özellikler vardır. r. Bunlar: 1)Bozulma 2)karış ışma 3) Yanlış yerleştirme tirme 4)Bilgiyi değiştirme tirme

8 BOZULMA Bilgi uzun süreli s bellekte şemalar içinde i inde depolanır. Şemalar içerisinde i ki bilgi birimleri birbiriyle ve şemayla bağlant lantılar lar kurularak depolanır.geri getirmede de bağlant lantılar lar önemli rol oynar.şema veya şema içerisindeki bir birimin hatırlanmas rlanmasıyla istenilen bilgi birimine bu bağlant lantılar lar oldukça güçlenir ve bilgiye ulaşmak hem kolay hem de oldukça hızlı olur.ancak bilgi kullanılmad lmadığı zaman bu bağlant lantılar lar oldukça a zayıflar ve istenilen bilgi birimlerine ulaşmak zorlaşı şır.

9 KARIŞMA Öğrenilen bir bilgi biriminden önce veya sonra öğrenilen benzer bilgiler bu bilgi birimi ile karışı ışır r ve geri getirmede zorluk yaşan anır.bir şema içerisindeki i bilgi birimleri bir gurup oluşturmalar turmalarına ve birbiriyle bağlant lantılı olmasına karşı şın n her bir birimi diğerlerinden ayıran özellikler açıkça a a ortaya konularak karış ışma önlenmeye ve o birimin doğru kullanılmas lmasına çalışır.eğer benzer birimler arsındaki farklılıklar klar ve benzerlikler açık a k bir şekilde ortaya konularak öğrenme sağlanmazsa bu birimler birbirini yerine kullanılır r ve karış ışma meydana gelir.

10 YANLIŞ YERLEŞTİRME RME Bir diğer unutma şekli ise bilginin yanlış bir şemanın içine ine yerleştirilmesidir.yanl tirilmesidir.yanlış algılanan lanan bir bilgi birimi zayıf f ilişkili bir şema ile bağlant lantı kurarak bu şema içerisinde depolanır.yanl r.yanlış şema içinde inde depolandığı için in içinde inde bulunduğu şema ile bağlant lantı kurma ve geri getirme zorlaşı şır.

11 BİLGİYİ DEĞİŞ ĞİŞTİRME Bilgi kısa k süreli s bellekte işlenirken i sürekli s olarak uzun süreli s bellekten gelen bilgiyle karşı şılaştırılarak larak depolanmaya gönderilir.bu g karşı şılaştırmada,sadece yeni bilgi mevcut bilginin etkisiyle anlamlandırılarak larak ve değişikli ikliğe e uğrayarak u depolanmaz.aynı zamanda,yeni bilgi mevcut bilgi üzerinde değişiklikler iklikler meydana gelmesine yol açabilir.bu abilir.bu bilgi depolanırken, değiştirilmi tirilmiş hali eski bilginin yerine geçer.bir er.bir süre s her iki yapıyı koruyan bellek yeni yapının n sıkls klıkla kla kullanılmas lması sonucu eski yapının n yerine geçmesine ve eski yapının n bağlant lantıları zayıflayarak geri getirme zorluğu yaşanmas anmasına na yol açar.bu a ar.bu durumda, değişikli ikliğe e uğramu ramış yeni yapı eski yapını yerine geçerek erek unutulmasına na neden olur.örnek: rnek: Yabancı dilde bir kelimenin telaffuzunu yanlış öğrenmiş bir kimse, bir süre o kelimeyi kullanması gerektiğinde inde her iki şeklini de hatırlar.fakat yeni öğrendiği doğru telaffuzu daha sık s k kullandığı için in eski halini unutur.

12 YÜRÜTÜCÜ SÜREÇLER/BİLİŞİİŞİ Zihinsel süres reçte bilgi akışı kendilinden meydana gelmez.bu akışı bilinçli olarak yönlendiren y süreçler vardır.bunlara r.bunlara yürütücüy süreçler denir.bu süres reçler,hangi bilgiyi işlemek i lemek için i in hangi faaliyetlerin gerektiğini ini ve işlem i öğesinin sistem kaynaklarını nasıl kullandığı ığını belirlemek için i in işlem i akışı ışını kontrol eden bellek sisteminin öğesidir.bilgiyi işleme i sisteminde işlem i akışı ışını yürüten süreç bilişi i yönetmey netme olarak kabul edilmektedir. Çünk nkü bilişi yönetme, bilişsel süres reçler hakkındaki bilgi ve bu süres reçleri kontrol etme özelliklerini kapsamaktadır. YÖNETME

13 Bilişi i yönetme y aşağıa ğıdaki becerileri kapsamaktadır: 1-Bilgi depoları bilişsel sel süreçlerin bilincinde olmak. 2-İşin gerektirdiği öğrenme durumuna göre,bilig re,bilişsel süreçleri etkin kullanma yolarını belirlemek. 3-İşi i planlamak. 4-Plan çerçevesinde evesinde bilişsel sel süreçleri etkin olarak kullanmak. 5-Meydana gelen öğrenme renme durumunu değerlendirmek erlendirmek

14 Bilişi i yönetme y sürecinde s kullanılan lan davranış ışlar altı basamakta toplanabilir: Sorular sormak Planlamak Uygulamak İzlemek zlemek ve kontrol etmek Yenilemek Kendi kendini test etmek Bu davranış ışların n etkin kullanımı süreci yönlendirmede y etkilidir.kendi öğrenmesini yönlendiren bireyler yetiştirmek tirmek bir çok eğitim e sisteminin temel hedeflerinden biridir.ancak bu hedefe ulaşmada başar arılı oldukları söylenemez.

15 Bilgiyi işleme i leme modelinin eğitim e ortamında uygulamaları Bütün n bu bilgileri gerek öğretmen gerekse öğrenci olarak değerlendirdi erlendirdiğimizde imizde öğrenme sürecine nasıl l aktarabiliriz? Bu modelin temel ilkelerinden biri, bilgilerin kaydedilmesi yani duysal kayıtın n gerçekle ekleşmesi için, i in,öncelikle ncelikle uyarıcılar ların n fark edilmesi gerektiğidir.bunu idir.bunu sağlayan süres reç ise DİKKAT tir. Dikkati ve uyanıkl klığı artırmak rmak için i in sınıf s ortamını çekici,uyarıcı,güvenli ve sıcak s bir hale getirmek gerekir.farklı problemlerle uğrau raşma,ilan tahtalarındaki görüntg ntüleri değiştirme ve farklı ders işlem i şekilleri öğrencinin dikkatini çekebilir.bunun yanında, nda, ortamda çok fazla uyarıcı olması da dikkat kapasitesine fazla yüklenmeye y neden olabilir.

16 Okullarda bazı konularda daha sık s k tekrar ve alış ıştırmalar yer verilirse bu konular öğrenciler renciler zihinlerinde otomatiklik kazanabilir.buna ek olarak aşağıa ğıda verilen bazı öneriler de gerçekle ekleştirilebilir: 1-Öğrencilerin okuduğunu unu anlama becerilerini geliştirmeye yönelik y uygulamalara sınıflarda s daha sık s k yer verilebilir. 2-Derste anlatılanlar lanları öğrencilerin anlamlandırmalar rmalarına yardımc mcı olmak için i in sık s sık k anlatılan lan konuyla günlg nlük k yaşam am arasında bağlant lantılar lar kurulabilir. 3-Öğretmen retmen başta tahta olmak üzere öğretim araç gereçlerini kullanırken mutlaka dikkati ve algılamay lamayı etkileyen etkenleri göz g önüne ne almalıdır. 4-Öğretmen retmen unutmaya neden olan etkenleri göz önünde nde bulundurmalı ve gerekli önlemleri almalıdır. r.örneğin:ortak yönlerden y yada farklıla laşan an yönlerden y bahsetmelidir.