SGK Yönetici Eğitimi Ankara, 6 Temmuz 2010

Transkript

1 Özürlülerin ve dezavantajlı grupların istihdamı SGK Yönetici Eğitimi Ankara, 6 Temmuz 2010 Jan Spooren 1

2 Özürlülerin işgücü dışında kalma oranı özürlü olmayanların oranının iki katıdır AB deki mevcut durum Özürlülük yardımlarına yapılan yüksek kamu harcamaları Özürlülerin yoksulluk riskinin artması Çalışan özürlülerin sadece %16 sı çalışmak için destek/yardım alırken %45 i düzgün bir şekilde desteklenmeleri halinde çalışabileceklerine inanmaktadır Özürlülerin eğitim seviyesinin düşük olması Kriz ortamında kolaylıkla kaybedilebilen düşük nitelikli işler 2

3 Kişilerin aktif hale getirilmesi ve istihdam edilmesine verilen önem Avantajlar Toplum için (politik düzeyde) Yeni ortaya çıkan aktif Refah Devleti kavramı Daha yüksek istihdam oranları (bkz. Lizbon stratejisi) Sosyal içerme ve sosyal uyumun anahtarı Sosyal güvenlik sistemlerinin sürdürülebilirliği Aileler ve özürlülerin bakımını üstlenenler üzerinde daha az baskı Sosyal yardımlardan faydalananlar için Bağımsızlık ve kontrol Finansal kaynaklar / gelir Aktif katılım / sosyal yaşamın iyileştirilmesi Kendine güven / kimlik / sosyal statü Mevcut becerilerin kullanılması / yeni becerilerin edinilmesi / yapı 3

4 BM Sözleşmesinin 27. Maddesi Eşit haklar (a c) Ayrımcılığın yasaklanması Eşit çalışma koşulları Sendikal Haklar İşverenlere yönelik (f - i) Serbest çalışma Kamu sektörü (kota) Özel sektör (kota devlet yardımları) Koşulların kişiye göre düzenlenmesi Hizmetler (d-e / j-k Mesleki Eğitim (ME) / Mesleki Rehabilitasyon (MR) Erişim + engelleme Çalışma deneyimi İşe geri dönüş / Özürlülük Yönetimi Özürlülere çalışma ve istihdam hakkı 4

5 Özürlülerin İstihdamı Avrupa Politika Çerçevesi Özürlülük Eylem Planı EES (N 19) İçermeci İşgücü Piyasaları Aktif İçerme Pozitif tedbirler Kişiselleştirilmiş rehberlik İş arama desteği İstihdam edilebilirliğin güçlendirilmesi Desteklenen istihdam Vergi ve yardımlar vasıtasıyla caydırıcı önlemler Gelir desteği Esnek güvence İş imkanlarının yaratılması Sosyal hizmetler (MR) 5

6 Temel mantık Ekonomik bağımsızlık ve kişinin kendini gerçekleştirmesi Ekonomik büyüme Sürdürülebilir sosyal koruma sistemleri AB Özürlülük Stratejisi - İstihdam ÜD düzeyindeki eylemler AB düzeyindeki eylemler Özel İstihdam Bürolarıyla çalışma Sosyal Taraflarla çalışma Özürlülerin işgücü piyasasındaki durumuyla ilgili rapor Aktif işgücü piyasalarıyla ilgili politikalar (ana akım) Uzmanlaşmış hizmetler - işe yerleştirme - hizmet içi eğitim Özürlülerin korumalı çalışmadan açık işgücü piyasasına geçirilmesi Farkındalık artırma 6

7 Aktif istihdam tedbirlerinin tipolojisi Yardımlardan faydalananlara yönelik sosyal oryantasyon/intibak Mesleki hizmetler Eğitim (kişilik+ iş) Mesleğe yeniden kazandırma Tazmin amaçlı yardımlar Ulaşım yardımı Teknik yardımlar Kişisel destek Yardımlardan faydalananlara yönelik ekonomik oryantasyon/intibak Değerlendirme eşiğinin yükseltilmesi İşle ilgili faaliyetler yapma ya da rehabilitasyon zorunluluğu Esnek istihdam programları Yardımlarla işten elde edilen gelirin birleştirilmesi Deneme süreleri / geri çekilme durumu Yardım tuzağından kaçınılması İşverenlere yönelik sosyal oryantasyon/intibak Ayrımcılıkla mücadele Çalışanın ihtiyaçlarına uygun koşulları hazırlama Çalışma sırasında destek Özürlülük yönetimi İşverenlere yönelik ekonomik oryantasyon/intibak Hibeler Düşük verimliliği telafi etmek için Maliyetleri telafi etmek için Kota Esnek çalışma düzenlemeleri 7

8 Uygulama 19 AB Üye Devleti nde Çoğunlukla kamu sektörü + özel sektör %2 ve %8 arası Kota sistemleri Sorunlar özürlü tanımında ve nitelendirilmesindeki güçlükler İşverenlerin ceza ödemeyi tercih etmesi Etiketleme / Damgalama Kotayla ilgili tamamlayıcı pozitif tedbirler Kotanın geçilmesine ilişkin mali teşvikler iyi şirketlere verilen ödüller İyi uygulama örneklerinin paylaşımının kolaylaştırılması 8

9 Özürlü çalışanların durumuna uygun düzenlemelerin yapılması Teknik çözümler Belirli bir özürlülük türüyle bağlantılıdır (zihinsel/ fiziksel) Yapısal / AT / ofis ekipmanları Bireysel uyarlamalar ve genel uyarlamalar İşin organizasyonuyla ilgili düzenlemeler Çalışma saatlerinin düzenlenmesi Evden-çalışma (Tele-working) Periyodik rehabilitasyon / işin yeniden dağıtılması Kişisel destek / iş koçluğu Çalışma koşullarına alışmak Özellikle istihdamın başında ihtiyaç duyulur Genellikle kişinin çalışma arkadaşları dışarıdan gelen iş koçundan devralır Farkındalık artırmaya yönelik tedbirler 9

10 Sosyal korumada yeniden aktif hale getirme tedbirleri Tazmin amaçlı yardımlara ayrılan finansmanın rehabilitasyon/ yeniden entegrasyon hizmetlerine kaydırılması (aktif refah devleti) Özürlülük yardımı sınırlı istihdam faaliyetleriyle birleştirilebilir (yardımı kesmeden) Yeniden entegre etmeye yönelik çalışmaların başarısız olması halinde kişiye yeniden özürlülük aylığı bağlanmasına ilişkin deneme süresi Rehabilitasyon / yeniden entegrasyon faaliyetleri sırasında özürlülük aylığının korunması Yardım tuzağına düşmemek (özürlülük aylığı ile asgari ücret arasındaki fark yeterli düzeyde olmalıdır) 10

11 İstihdam düzeyleri Açık İşgücü Piyasası Desteklenen istihdam Korumalı (sheltered)istihdam (özellikle özürlüler için ekonomik üretim faaliyetleri) Korunan (protected) istihdam (İş simülasyonları aracılığıyla eğitim) Mesleki terapi İşle ilgili herhangi bir faaliyet olmaması 11

12 Mesleki Rehabilitasyon Süreci Değerlendirme Planlama Hizmetler Yerleştirme İş desteği < > Değerlendirme evresi I.R.P > Danışmanlık ve destek > 12

13 Mesleki değerlendirme ve rehabilitasyon Özürlü kişi İş Testler, Çalışma örnekleri, simülasyonlar Mesleki değerlendirme İş inceleme yöntemleri Beceriler Motivasyon ve yeterlilikler Eşleştirme Kusur analizi İş talepleri İsteğe bağlı ve zorunlu Hiç Küçük Büyük Yerleştirme evet Uyum? hayır Hizmet içi destek Yeniden başlama 13

14 Mesleki değerlendirmenin rolü Özürlü kişi ile işgücü piyasası arasında bir köprü Becerilerin sistematik değerlendirmesi Müşteriler için bir iletişim aracı Hizmet paketini oluşturmak/en uygun hale getirmek için bir zemin İlerleme ve potansiyelin en üst düzeye çıkarılması 14

15 Mesleki değerlendirme aracılığıyla cevaplanabilecek sorular Bireylerin mesleki ilgi alanları ve işverenlerin ihtiyaçları nelerdir? Bireylerin becerileri, yetenekleri, kabiliyetleri ve bilgi birikimi nedir? Birey ne tür davranışlar sergilemektedir? İşle ilgili Sosyal etkileşime yönelik Bireyin gelecekte en başarılı şekilde yapabileceği meslekler ya da işler nelerdir? Bireyin amacına ulaşması için ne tür hizmetlere gereksinimi vardır? 15

16 Mesleki rehabilitasyon alanında iyi uygulamaların göstergeleri Proaktif Özürlü kişilere ulaşmak İzlenebilecek bireysel yollar yaklaşımı Bireyin ve işverenin hedeflenmesi Sektörler arası ve politika alanlarına katılmak Ön büro personeli için eğitim ve destek Sosyal tarafların katılımı Ajanslar arası koordinasyon ve süreç yönetimi Topluluk esaslı kurumsal değil Kaliteli işlere erişim Güçlendirme süreçleri 16

17 Destekli istihdamın tanımı açık işgücü piyasasında ücretli istihdama erişebilmeleri ve bunu muhafaza edebilmeleri için özürlülere yada diğer dezavantajlı gruplara destek verilmesi Kaynak: EUSE Information & Quality Standards Guide

18 Destekli istihdamın zayıf yönleri Destekli istihdamın ana bütçelerden finanse edilmesi çok yaygın bir uygulama değildir Düzenleme ve standartların olmaması Sınırlı eğitim fırsatı Tutarsızlık Güvenilir veri ve sonuçların olmaması 18

19 Fırsat eşitliği sunar Destekli istihdamın güçlü yönleri Kişi odaklı yaklaşım Hem müşteriyi hem işvereni destekler Ücretli istihdama odaklanır Mevcut kurulu ağlar (ABDİ) Ayrımcılık ve dışlanmayla mücadele eder 19

20 İş arayanların eşiği İlerleyen Sabit Sağlık Kronik Zihinsel Fiziksel Duyulara ait/acı Ses/Konuşma Metabolik/Fiziksel Ev içinde yaşam İşlev İP dışında kalır Bağımlılık Rolü Ev içindeki işlevler Kendini Geliştirme Aktif Vatandaşlık Aktif olmadan İş Arayanlar Kişiler arası Öğrenme Hareketlilik İletişim Öz Bakım Ürünler ve Teknoloji Fiziksel Ortam Destekler ve İlişkiler Tutumlar Hizmetler ve Sistemler Yaş; Cinsiyet; Etnisite; Yasal Statü; Beklentiler; İnançlar; Vasıf Düzeyi Faaliyetlerin Sınırlanması Ortam Kişisel Özellikler Eşik İP ye girmeye çalışır Aktif Bakım Tam Zamanlı İş Kısmi Süreli İş İstihdam Ajanslarınca Sağlanan İşler Sözleşmeli İş Serbest Meslek Aktif İş Arayanlar 20

21 Mevzuat/Politika Düzenleme/Yürütme Teşvikler Destekler/Hizmetler İşgücü piyasası koşulları Rekabetçi Yaklaşım Sosyal tarafların Etkisi Ekonomik Performans Kurum Politikası Altyapı Değerler sistemi (etos) ve Deneyim Performans Göstergeleri Sistem Faktörleri Sosyo- Ekonomik Faktörler İK Finans GM Dahili Faktörler Pasif Eşik Aktif Reaktif Gözardı etme Düşük öncelik Savunmacı Risk Yönetimi Kaçınma İtaatkar Eşitliğin Kanıtı Uyum sağlama Politika / Kültür Proaktif İşe alanların eşiği Aktif olmayan işveren Aktif İşveren Tip/Büyüklük/Sektör Adayların Kişisel Deneyim İnançlar ve Düşünceler Beceri ve Yeterlilikler Kişisel Faktörler belirlenmesi İşlerin Eşleştirilmesi 21