MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM REVİZE MAKRO TAHMİNLER

Transkript

1 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER Ekim 2017

2 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER GENEL BAKIŞ Makroekonomik Tahminler GSYH T ESKİ 2017T YENİ 2018T 2017 Tahmininde Etkili Temel Faktörler GSYH (mlr TL) 2,609 3,004 3,064 3,469 Hükümet teşvikleri ve Kredi Garanti Fonu nun desteği ile ekonomik aktivitede hızlanma GSYH (mlr USD) Beklentilerden hızlı toparlanan ekonomik aktivite GSYH (reel, %) 3.2% 5.0% 6.0% 4.5% Güçlü özel tüketim ve ihracat Enflasyon TÜFE (yıllık ort., %) 7.8% 10.5% 10.8% 8.4% Halen oldukça yüksek gıda, üretici, çekirdek enflasyon ve enflasyon beklentileri TÜFE (yıl sonu) 8.5% 9.0% 10.0% 7.8% Cari Denge Cari Açık (mlr USD) İhracat pazarlarında toparlanma görülse de ithalatın da hız kazanması Cari Açık (GSYH,%) 3.8% 4.8% 4.5% 4.8% Büyümedeki yukarı yönlü revizyon Kamu Maliyesi Merkezi Bütçe Dengesi (% GSYH) -1.1% -2.1% -2.0% -2.0% Büyümeyi destekleyici teşviklerle hızlanan faiz dışı harcamalar Faiz Dışı Denge (% GSYH) 0.8% -0.2% -0.1% 0.1% Ekonomik aktivitenin beklentilerin üzerinde hızlanması AB Tanımlı Kamu Borcu (GSYH %) 28.3% 29.6% 28.9% 30.6% Borç Stoğu Dış Borç Stoğu (brüt, mlr usd)* Kamu İç Borç Stoğu (brüt, mlr TL)* Faiz Oranı Politika Faizi (yılsonu)** 8.3% 10.3% 12.0% 9.0% TCMB nin sıkı duruşu koruyacağı beklentisi Döviz Kuru US$/TL (dönem-sonu) US$/TL (ortalama) Küresel merkez bankaları para politikalarına ilişkin belirsizlikler ve farklılıklar /TL (dönem-sonu) ABD deki politik belirsizliklerin gölgesinde USD nin seyri /TL (ortalama) Avrupa daki güçlü ekonomik aktiviteye rağmen enflasyonun halen zayıf kalması /$ (dönem-sonu) TCMB nin para politikasında sıkı duruşu koruyacağı beklentisi İşsizlik Oranı 10.9% 11.3% 11.3% 10.3% Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine, Garanti Yatırım T: Garanti Tahmin *2Ç17 sonu itibarıyla **Ortalama TL fonlama maliyeti 1

3 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER GENEL BAKIŞ Makroekonomik Tahminler (Karşılaştırmalı Tablo) Garanti Yatırım Hükümet (OVP) IMF T 2018T 2019T 2017T 2018T 2019T 2017T 2018T 2019T GSYH (milyar TL) 2,609 3,064 3,469 3,867 3,035 3,446 3,872 3,031 3,433 3,868 GSYH (milyar USD) GSYH (%, yıllık) TÜFE Enflasyon (%, yılsonu) TÜFE Enflasyon (%, ortalama) Cari İşlemler Dengesi (USD, milyar) Cari İşlemler Dengesi (%,GSYH'a oran) Merkezi Bütçe Dengesi/GSYH*(%) Faiz Dışı Denge/GSYH* (%) US$/TL (ortalama) *: IMF tahminleri genel hükümet dengesidir Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine, Garanti Yatırım T: Tahmin 2

4 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER GENEL BAKIŞ Güçlü büyüme ile enflasyonda düşüş eğilimi sınırlı kalabilir Türkiye ekonomisi, yılbaşında yaşanan finansal piyasalardaki dalgalanma sonrasında 2017 yılında beklentilerden çok daha hızlı toparlandı. Bu toparlanmada etkili faktörler şöyle; 1) Küresel gelişmelerin katkısıyla gelişmekte olan ülkelere yönelik risk iştahının canlı kalması 2) 2017 genelinde güvenliğe yönelik endişelerin azalması 3) Hükümetin Kredi Garanti Fonu nu (KGF) devreye sokarak finansman koşullarını gevşetmesi, istihdam ve büyümeye yönelik teşvikleri artırması 4) AB deki toparlanma ve turizm sektörünün canlanması ile dış talep katkısının artması 5) TCMB nin yılbaşında para politikasını sıkılaştırarak TL deki oynaklığı azaltması Bu gelişmeler sonucunda yılın ilk yarısında Türkiye ekonomisi %5.1 ile ılımlı büyüdü. 3. çeyreğe ilişkin göstergeler ise baz etkisinin de katkısıyla %8 civarında ekonomik büyümeye işaret ediyor. Bu durumda %5.0 olan 2016 yılı büyüme beklentimiz üzerindeki risklerin yukarı yönlü olduğunu düşünüyoruz. Yılın son çeyreğinde ekonomi büyüme eğiliminde yavaşlama beklesek de ilk 3 çeyrek verileri nedeniyle yıllık büyüme tahminimizi %6.0 ya revize ediyoruz yılının ilk yarısında büyümenin hem iç hem de dış talep kaynaklı gerçekleşmesi olumlu bir gelişme oldu. Ayrıca yatırım harcamalarının hız kazanması, uzun vadeli büyüme beklentileri açısından iyi bir gelişme oldu. Ancak bu harcamaların tamamen inşaat kaynaklı olması bu yatırım eğiliminin sürdürülebilirliğine ilişkin soru işaretleri yaratıyor. Hükümetin Orta Vadeli Program da büyümeyi ve istihdamı yüksek tutmayı hedefleyen politikalarını dikkate alarak küresel koşulların da uygun olması durumunda Türkiye ekonomisinin 2018 yılında %4.5 büyüyeceğini tahmin ediyoruz yılında güçlü ihracat ile büyümeye katkı sağlayan dış talebin 2018 yılında zayıflamasını; büyümenin tüketim ve yatırım harcamalarındaki artış kaynaklı olmasını bekliyoruz yılında büyüme eğiliminde olduğu gibi enflasyon da beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Son aylarda enflasyon görünümündeki kötüleşme nedeniyle 2017 yılsonu için %9 olan enflasyon tahminimizi %10 a yükseltiyoruz yılında ise olumlu baz etkilerinin yılın ilk aylarında devreye girmesiyle enflasyonun yıl genelinde tek haneli (ortalama %8.4) seyretmesini ve yılsonunda %7.8 seviyesine düşmesini bekliyoruz. Makroekonomik Tahminler GSYH T ESKİ 2017T YENİ 2018T GSYH (mlr TL) 2,609 3,004 3,064 3,469 GSYH (mlr USD) GSYH (reel, %) 3.2% 5.0% 6.0% 4.5% Enflasyon TÜFE (yıllık ort., %) 7.8% 10.5% 10.8% 8.4% TÜFE (yıl sonu) 8.5% 9.0% 10.0% 7.8% Cari Denge Cari Açık (mlr USD) Cari Açık (GSYH,%) 3.8% 4.8% 4.5% 4.8% Kamu Maliyesi Merkezi Bütçe Dengesi (% GSYH) -1.1% -2.1% -2.0% -2.0% Faiz Dışı Denge (% GSYH) 0.8% -0.2% -0.1% 0.1% AB Tanımlı Kamu Borcu (GSYH %) 28.3% 29.6% 28.9% 30.6% Borç Stoğu Dış Borç Stoğu (brüt, mlr usd)* Kamu İç Borç Stoğu (brüt, mlr TL)* Faiz Oranı Politika Faizi (yılsonu)** 8.3% 10.3% 12.0% 9.0% Döviz Kuru US$/TL (dönem-sonu) US$/TL (ortalama) /TL (dönem-sonu) /TL (ortalama) /$ (dönem-sonu) İşsizlik Oranı 10.9% 11.3% 11.3% 10.3% Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine, Garanti Yatırım T: Garanti Tahmin *2Ç17 sonu itibarıyla **Ortalama TL fonlama maliyeti 3

5 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER GENEL BAKIŞ Yıl genelinde enflasyonun beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinin arkasında etkili olan faktörler: 1) 2017 yılında TL nin kur sepeti karşısında 2016 sonuna göre %10 değer kaybetmesi 2) Enflasyonist beklentilerde yükselme eğiliminin devam etmesi 3) Güçlü talebin fiyat baskılarını artırması 4) Gıda fiyatlarındaki artışın yüksek kalması Bu gelişmeler yıl genelinde TCMB nin de sıkı para politikasını devam ettirmesine neden oldu. TCMB nın bu politikası ve gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının hızlanması ile TL üzerindeki değer kaybı baskısı hafifledi. Enflasyon görünümünün bozulması nedeniyle yılsonuna kadar TCMB nin para politikasında bir değişime gitmesini beklemiyoruz. Ancak 2018 yılında enflasyonda düşüş beklentimizi ve hükümetin güçlü büyüme hedefini dikkate alarak ortalama fonlama maliyetinin kademli olarak likidite yönetimi ile düşürülebileceğini öngörüyoruz yılı ilk yarısında ihracat ile ithalat nominal bazda birbirine paralel artış gösterse de reel bazda ihracat artışı, AB deki toparlanmaya bağlı olarak ithalatın üzerinde kaldı. Ancak turizm gelirlerindeki toparlanmaya rağmen enerji ithalatının artması, güçlü iç talep ve altın ithalatı etkileriyle 2017 yılında cari işlemler açığı genişledi. Yılın son çeyreğinde ithalat artışının güçlü kalması durumunda 2017 yılında cari işlemler açığı 38.2 milyar USD olan tahminimiz üzerinde kalabilir yılında petrol fiyatlarının varil başına 56.7 USD olacağı varsayımı ile cari işlemler açığı beklentimiz 44.3 milyar USD (GSYH ın %4.8 i) yılında ekonomik aktivitenin beklentilerin üzerinde canlanmasında kamu maliyesindeki gevşeme etkili oldu. Faiz dışı harcamalardaki hızlı artış nedeniyle merkezi yönetim bütçe açığı/gsyh oranının OVP ye paralel 2016 yılındaki %1.1 den %2.0 ye çıkmasını bekliyoruz. Faiz dışı açık/gsyh oranını ise %0.1 tahmin ediyoruz. Bütçe açığının beklentilerin üzerinde gerçekleşmesi nedeniyle Hazine iç borç çevirme oranı Ocak -Eylül döneminde %127 ye yükseldi. Bu etkilerle AB tanımlı kamu borç/gsyh oranının 2017 yılı sonunda %29 a sınırlı yükselmesini bekliyoruz. OVP ye göre kamu harcamalarında bir daralma öngörülmemesi nedeniyle bütçe açığının 2018 yılında GSYH a oran olarak aynı seviyelerde kalmasını bekliyoruz. Bu da kamu borç stokunun sınırlı olarak artmaya devam etmesine neden olabilir. GSYH Tahminleri 7.0% 6.1% 6.0% 6.0% 5.0% 4.5% 4.0% 3.2% 3.0% % % 0.0% E 2018E GSYH (mlr USD) - sağ eksen Reel GSYH Büyüme E: Tahmin Cari Açık Tahminleri 6.0% 5.0% 4.5% 4.8% 4.0% 3.7% 3.8% 3.0% 2.0% % 0.0% E 2018E CA (mlr USD) - sağ eksen CA/GSYH % Kaynak: TÜİK, TCMB, Garanti Yatırım E: Tahmin

6 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER BÜYÜME Dengeli büyüme eğilimi önümüzdeki dönemde bozulabilir 2017 yılının ilk yarısında büyüme beklentilerin üzerinde yıllık %5.1 oldu. Yılın 3. çeyreğine ilişkin göstergeler, 3. çeyrekte önceki yılki daralmanın yarattığı baz etkisi nedeniyle yaklaşık %8 lik yıllık büyümeye işaret ediyor. Beklentimizin üzerinde seyreden ekonomik aktivite nedeniyle tüm yıl için %5 olan tahminimizi %6 ya yükseltiyoruz. Yılın ilk yarısındaki dengeli büyüme eğilimi olumluydu. Bu dönemde dış talep büyümeye yaklaşık 2 puan; iç talep ise 4 puanın üzerinde katkı yaptı. Stokların azalmasıyla birlikte stoklardaki değişim büyümeyi yaklaşık 1 puan aşağı çekti. İç talep tarafında özel tüketimden 2 puana yakın katkı gelirken; kamu tüketimi büyümeyi 0.4 puan yukarı çekti. Önceki çeyreklerde sınırlı kalan yatırımların yılın ikinci çeyreğinde hızlanması büyüme görünümü için olumlu. Ancak yatırımların makine ve teçhizat tarafında daralmaya devam ederken; inşaat tarafında canlanmış olması, büyümenin orta-uzun vadede sürdürülebilirliği konusunda endişe yarattı yılında büyümeyi destekleyen en önemli faktör, KGF nin aktif finansman kaynağı olarak yılın ikinci çeyreğinden itibaren finansman koşullarında gevşeme sağlaması oldu. Yapılan analizler, bankalar aracılığında özellikle KOBİ lere sağlanan finansman desteği ile KGF den büyümeye puan katkı geldiğini gösteriyor. Son dönemde ise KGF nin fon için belirlenen limite yaklaşması nedeniyle kullanımlarda yavaşlama gerçekleşti. Büyüme Oranları (%) 10% 8% 6% 5.2% 5.1% 4% 4.2% 2% 0% -2% -0.8% -4% -6% 3Ç16 4Ç16 1Ç17 2Ç17 Özel Tüketim Yatırım Kamu Tüketim GSYH Büyümeye Katkılar (puan) 8.0 Son aylarda ithalat artışının hız kazanması ve ihracat katkısının azalması ile 2017 nin ikinci yarısında dış talebin büyümeye katkısının azalmasını bekliyoruz. Ancak iç talep katkısının güçlü kalmaya devam edeceğini tahmin ediyoruz yılında dış talep tarafında bir katkı beklemiyoruz. İç talebin ise 2018 yılında yıllık GSYH büyüme oranını %4.5 e taşıyacağını öngörüyoruz. Hükümetin OVP de büyüme ve istihdamı ana hedefler olarak belirlemesi, kamu harcama ve yatırımlarının yüksek kalmaya devam edecek olması, büyümeyi destekleyici faktörler olacak. Ayrıca fonlama tarafında KGF, Eximbank gibi kurumların aktif kalmaya devam edeceğini tahmin ediyoruz. Büyüme beklentimiz üzerindeki en önemli riskler ise jeopolitik gelişmeler ve gelişmekte olan ülkelere yönelik risk iştahının azalması Ç16 4Ç16 1Ç17 2Ç Son Görünüme İlişkin Detaylı Bilgiler: Stok İthalat İhracat Özel Tüketim Kamu Tüketim Yatırım 5

7 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER BÜYÜME Büyüme Tahmininin Kırılımı Kay- 6

8 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER BÜYÜME PMI ve Sanayi Üretimi TL Kredi ve Mevduat Faizleri (çeyreksel ortalama) 10% % % % % % % % 42.0 Sanayi Üretimi (3 ay. ort., yıllık değişim) PMI (3 ay. ort., sağ eksen) Kaynak: TÜİK, Markit Economics, Garanti Yatırım Büyümeye İç & Dış Talep Katkısı (puan) Kaynak: BDDK, Garanti Yatırım Kredi Büyüme Oranları Ç15 1Ç16 2Ç16 3Ç16 4Ç16 1Ç17 2Ç17 Dış talep İç talep (Stok dahil) Kaynak: BDDK, Garanti Yatırım 7

9 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER ENFLASYON Enflasyon görünümünde iyileşme henüz yok TÜFE ve ÜFE Yıllık Enflasyon Manşet enflasyon, Şubat ayında çıktığı çift haneli seviyeden Temmuz ayında tek haneye düşse de bu seviyeler kalıcı olmadı yılsonunda %8.5 olan yıllık manşet enflasyon Eylül ayında %11.20 seviyesine yükseldi. Ağustos ve Eylül aylarında enflasyon beklentilerin üzerinde kalırken; çekirdek, hizmet ve üretici enflasyonundaki artış enflasyon görünümü için risk oluşturuyor. Yüksek enflasyon, beklentilerdeki bozulma ve güçlü iç talep enflasyonun orta-uzun vadede düşüş eğiliminin sınırlı kalmasına neden olabilir. Gıda enflasyonu Mayıs ayında %17.4 ile son yılların en yüksek seviyesine çıktıktan sonra Eylül ayında %12.3 e düşse de hala yüksek. Çekirdek enflasyonun (enerji, gıda, içecek, tütün ve altın hariç) Şubat 2004 sonrası en yüksek seviyeye, %10.98 e, çıkması enflasyon eğiliminde kötüleşmeye işaret ediyor. Üretici fiyat enflasyonunun Eylül deki %16.3 ile ulaştığı seviyeler, maliyet faktörlerinin enflasyon üzerinde olumsuz etkilerinin devam ettiğine işaret ediyor. Hizmet enflasyonunun %9.6 ile yılsonuna göre 1.4 puan artması talep kaynaklı enflasyonist etkilerin manşet enflasyonu yükselttiğini gösteriyor. 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% TÜFE ÜFE 16.28% 11.20% 2017 yılının Ekim ve Kasım aylarında genel enflasyon seviyesinde belirgin bir değişim beklemiyoruz. Aralık ayında olumlu baz etkileri nedenleriyle yıllık enflasyonda düşüş olmasını bekliyoruz. Ancak bu düşüş daha önceki beklentimizin altında kalacak gibi görünüyor. Bu sebeple yüksek baz etkisine bağlı olarak yılsonunda %9 a gerilemesini beklediğimiz enflasyon tahminimizi %10 a revize ediyoruz. Enflasyonu belirgin olumsuz etkileyecek vergi artışı ve TL de reel değer kaybının olmayacağı beklentisi ile 2018 yılında enflasyonun kademeli bir düşüşle yıl ortalaması olarak %8.4 e, yıl sonunda %7.8 e düşmesini bekliyoruz. Gıda Komitesi nin açıkladığı önlemlerin de katkısıyla gıda ve kur etkilerinin azalmasıyla çekirdek enflasyonun %8 lere düşeceğini tahmin ediyoruz. Öte yandan gıda enflasyonunun yüksek kalmaya devam etmesi, vergi artışları, fiyatlama davranışlarındaki bozulma enflasyon tahminimiz üzerinde yukarı yönlü risk yaratabilir. Çekirdek & Gıda & Hizmet Yıllık Enflasyonu 19% 17% 15% 13% 11% 9% 7% 5% 3% 1% 12.5% 11.0% 9.6% Son Görünüme İlişkin Detaylı Bilgiler: Core Services Food & Beverages 8

10 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER ENFLASYON Yıllık TÜFE Enflasyonu ve TCMB Ortalama Fonlama Maliyeti TÜFE Enflasyonuna Katkılar (puan) 12.00% 11.00% 10.00% 9.00% 8.00% 7.00% 6.00% 11.20% 12.00% 10.00% Garanti Tahmin 9.00% 7.85% 10.0% 9.0% 8.0% 7.0% 6.0% 5.0% 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% 0.0% 0.5% 0.4% 1.7% 0.6% 5.4% 6.2% 0.3% 4.3% 4.7% 3.5% 0.4% 0.9% 2.6% 1.1% 0.9% 0.8% 1.3% 2.3% 1.7% 1.4% T 2018T 2019T Kaynak: TÜİK, TCMB, Garanti Yatırım Enflasyon Beklentileri (%) TCMB Ort. Fonlama Maliyeti Yıllık TÜFE Gıda Enerji Çekirdek Diğer ay sonrası 24 ay sonrası 5.0 Kaynak: TCMB, Garanti Yatırım 9

11 30/12/16 27/01/17 24/02/17 24/03/17 21/04/17 19/05/17 16/06/17 14/07/17 11/08/17 08/09/17 06/10/ MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER PARA POLİTİKASI Para politikasında sıkı duruş devam edecek TCMB Faiz Koridoru 2017 yılına yüksek oynaklık ve değer kaybı ile başlayan TL, TCMB nin attığı sıkı para politikası adımlarıyla değer kazanma eğilimine girerek stabilize oldu. TCMB enflasyon üzerindeki yukarı yönlü risklerin yanı sıra hem TL de sağlıksız fiyatlamaya engel olmak hem de TL üzerindeki değer kaybı baskısını azaltmak amacıyla ortalama fonlama maliyetini yıl sonuna göre 365 baz puan yükseltti. Likidite yönetimini aktif bir şekilde kullanan TCMB, uyguladığı politikalarla kısa vadeli faizlere de yön verirken, kısa vadeli faizler uzun vadeli faizlerin 100 baz puan kadar üstüne yükseldi (ters eğimli verim eğrisi) TCMB, 2017 yılı Ocak, Mart ve Nisan aylarındaki para politikası toplantılarında Geç Likidite Penceresi faiz oranını toplamda 225 baz puan artırarak %12.25 e yükseltti. 1 Haftalık repo faizini %8.00 de sabit tutarken, faiz koridorunun üst bandı olan gecelik borç verme faizini de 75 baz puan artırarak %9.25 e çıkarttı. Haziran, Temmuz ve Eylül aylarındaki toplantılarda ise faizleri sabit tuttu. TCMB nin 2017 yılı boyunca enflasyonun seyrine paralel olarak ortalama fonlama maliyetini yüksek tutması, piyasada oldukça olumlu algılandı. Temmuz ayında enflasyonun %9.8 e düşmesine rağmen, TCMB nin ortalama fonlama maliyetini likidite yönetimiyle %11.95 civarında tutması gerçekleşen enflasyona göre yaklaşık 200 baz puanlık reel faiz oluşmasını sağladı. Bu gelişmeler, para politikasında sıkı duruşa ilişkin öngörülebilirliği artırırken, TL ye destek verdi Ortalama TL Fonlama Maliyeti Gecelik Borç Alma Faizi Geç Likidite Penceresi Faizi Kaynak: TCMB, Garanti Yatırım TCMB TL Fonlama Kanalları 100% 90% 1 Haftalık Repo (Politika) Faizi Gecelik Borç Verme Faizi nin kalan döneminde enflasyonda baz etkisinin pozitif etkileri dışında önemli bir iyileşme öngörmüyoruz. Bu sebeple TCMB den gelen açıklamalara da paralel olarak sıkı para politikasının korunacağını düşünüyoruz. Enflasyonda belirgin bir düşüş eğilimi netleşmeden enflasyon beklentilerinde bir iyileşme ve TCMB nin para politikası duruşunda bir değişim beklemiyoruz. Ancak 2018 yılında enflasyonda düşüş eğilimi belirginleştiğinde TCMB ortalama fonlama maliyetinde kademeli bir düşüş gerçekleştirebilir. Öte yandan önümüzdeki dönemde küresel piyasalardaki risk algısı da TCMB nin atacağı adımlarda etkili olacak. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Son Görünüme İlişkin Detaylı Bilgiler: Haftalık Repo Gecelik BIST Repo Toplam TCMB Fonlama (mlr TL) - sağ eksen Gecelik TCMB Repo Geç Likidite Kaynak: TCMB, Garanti Yatırım 10

12 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER CARİ İŞLEMLER DENGESİ Toplam açıkta hızlı genişleme olsa da enerji ve altın hariç cari işlemler dengede Cari İşlemler Açığı 2017 yılında turizm gelirlerindeki ve AB ye yapılan ihracattaki toparlanmaya rağmen iç talep, altın ticareti ve petrol fiyatlarındaki yükselişe bağlı olarak cari işlemler açığı (CA) 2016 yılsonuna göre genişledi yılında 32.6 milyar USD olan CA 12 aylık bazda Ağustos ayında 37.0 milyar USD ye çıktı Cari Denge (milyar dolar, yıllık) Cari Denge (milyar dolar, yıllık, enerji ve altın dışı) -0.2 Yılın ilk sekiz ayında net enerji ithalatı 5.0 milyar USD, net altın ithalatı 9.6 milyar USD arttı sonunda 10.5 milyar USD olan enerji ve altın hariç CA nın daralarak 0.2 milyar USD ye düşmesi olumlu. Ancak öncü Eylül ayı dış ticaret verilerine göre Eylül itibariyle 12 aylık CA 40 milyar USD ye yükselebilir. Büyüme tarafında dış denge katkısının 3. Çeyrekte azalması ve CA daki hızlı genişleme dış denge açısından olumsuz olacak. Eylül verileri 2017 yılsonu için yaklaşık 38 milyar USD olan CA tahminimiz üzerinde yukarı yönlü riske işaret ediyor yılında turizm sektöründeki toparlanmanın 2018 yılında daha sınırlı olsa da devam edeceğini; küresel büyüme görünümdeki iyileşme ile ihracattaki artışın da güçlü kalacağını tahmin ediyoruz. Öte yandan petrol fiyatlarındaki artış ve iç talepteki güçlü seyrin ithalattaki artışın devam etmesine neden olacağını düşünüyoruz. Bu kapsamda 2018 yılında CA nın 44.3 milyar USD (GSYH ın 4.8 i) olmasını bekliyoruz. Kaynak: TCMB, Garanti Yatırım Cari İşlemler Açığı Finansmanı (12 Ay, Milyar USD) yılında önceki yıla göre portföy akımlarının yön değiştirerek 12 aylık cari işlemler açığı finansmanına önemli ölçüde katkı sağladığını görüyoruz. Portföy girişlerinde özellikle hükümetin ve bankaların Eurobond ihraçları, yabancıların TL cinsi DİBS alımları etkili. TCMB rezervleri ve doğrudan yatırımlar da finansmanda önemli paya sahip. Bankalar nette dış borç öderken; reel sektör ise net borçlanmasını artırmaya devam etti. 12 ayda uzun vade dış borç çevirme oranları Ağustos itibarıyla bankalar için %89, reel sektör için % 111 oldu yılında küresel likidite koşullarında belirgin bir sıkılaşma olmadığı sürece CA finansmanında bir sorun yaşanmasını beklemiyoruz. Son Görünüme İlişkin Detaylı Bilgiler: Agus. 16 Agus. 17 Rezervler Net hata noksan Krediler Mevduat Portföy Doğrudan Yatırımlar Kaynak: TCMB, Garanti Yatırım 11

13 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER MERKEZİ BÜTÇE Kamunun büyümeye katkısı devam edecek Faiz Hariç Gider&Vergi Geliri (12 ay küm, yıllık değişim) 2017 yılında kamunun ekonomik büyümeyi destekleyici adımları kamu maliyesinde 2016 yılına göre performans kaybına neden oldu. Merkezi bütçeden yapılan faiz dışı harcamaların yıllık %17 artması ve gelir artışının daha sınırlı kalması nedenleriyle Ocak- Eylül döneminde bütçe açığı 2016 sonuna göre 19.6 Milyar TL arttı. 22% 20% 18% 16% Vergi Gelirleri Faiz Hariç Bütçe Giderleri 18.8% 17.4% Hükümetin Eylül ayında açıkladığı OVP de bu etkiler dikkate alınarak 2017 yılı merkezi yönetim bütçe açığı 61.7 milyar TL ile GSYH ya oran olarak %2.0 seviyesinde tahmin edildi. Bu öngörülere göre; 2017 yılında GSYH ya oran olarak %0.1 oranında faiz dışı açık verilecek. Kamu maliyesindeki bozulma, Hazine nin borçlanma ihtiyacının artmasına neden oldu. Hazine nin iç borç çevirme oranı, 2016 yılındaki %91 den Ocak-Eylül de % 127 ye yükselirken; dış borçlanma da 9.1 milyar USD ile 6.0 milyar USD olan hedefin belirgin üzerinde gerçekleşti. 14% 12% 10% 8% 6% Cari transfer harcamalarının katı yapısı ve 2018 yılında hükümetin büyümeye ve istihdama desteğinin devam edeceğine yönelik açıklamaları kamu harcamalarının yüksek kalacağına işaret ediyor. Hükümet, yüksek harcamaların bütçede yarattığı etkiyi azaltmak amacıyla vergi artışlarını gündeme getirdi. Ekim ayında Meclis te görüşülen kanunda yapılan vergi değişiklikleriyle bütçe açığındaki genişlemenin sınırlanması amaçlanıyor. Mevcut koşullar altında kamu maliyesinin büyümeye destek olabilecek alanının olduğunu düşünüyoruz. Ancak kalıcı ve uzun süreli bir bozulma hem ekonomik temeller hem de artan borçluluk nedeniyle olumsuz olacaktır. Kamu maliyesine ilişkin beklentilerimiz OVP hedeflerine paralel yılında bütçe açığı/ GSYH oranının önceki yıla paralel %2.0 olmasını ve sınırlı faiz dışı fazla verilmesini bekliyoruz yılında gelir artışının sınırlı kalması durumunda bütçe performansı hedeflenenin altında kalabilir. Yüksek bütçe açığı nedeniyle Hazine 2018 yılında da borç çevirme oranını yüksek tutmaya devam edebilir. Son Görünüme İlişkin Detaylı Bilgiler: Kaynak: Maliye Bakanlığı, Garanti Yatırım Merkezi Bütçe OVP Tahminleri Milyar TL T 2018P 2019P 2020P Bütçe Dengesi Faiz Dışı Fazla Gelirler Harcamalar Bütçe Dengesi (%, GSYH) Faiz Dışı Fazla (%, GSYH) AB Tanımlı Borç Stoku (%, GSYH) Kaynak: OVP: Orta Vadeli Program 12

14 MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM & REVİZE MAKRO TAHMİNLER İSTİHDAM Büyüme görünümündeki olumlu eğilimin istihdama yansıması sınırlı İşsizlik Oranları (mevs. arınd., %) 2017 Temmuz ayında işsizlik oranı önceki yıla göre değişmeyerek %10.7 seviyesinde gerçekleşti. Yıllık bazda 3 aylık ortalama istihdam artışı %3.4 ile Mayıs 2016 dan beri en yüksek seviyesine çıktı. İssiz sayısındaki artış eğilimi de Şubat ayındaki %21 seviyesinden Temmuz ayında %6.1 e kadar düştü. Yıllık bazda bakıldığında özellikle inşaat ve tarım sektörleri istihdamındaki hızlanma dikkat çekici. Sanayi sektörü istihdamında ise halen önemli bir iyileşme görülmemesi ise olumsuz. Mevsimsellikten arındırılmış bazda işsizlik oranı %11.2, genç işsizlik oranı ise %21.7 ile önceki yılın 1.4 puan üzerinde. Toplam işsizlik oranlarındaki eğilimin genç işsizlik oranına yansımaması olumsuz. İşgücüne katılım oranı ise yükselmeye devam ediyor. Temmuz itibarıyla %52.9. Önceki aya göre işgücü 137 bin; istihdam 87 bin artarken; işsiz sayısı 50 bin arttı. İşsiz sayısı 3.6 milyon kişi seviyesinde İşsizlik Oranı (%) Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%) Genç İşsizlik Oranı % - sağ eksen Ekonomik büyüme görünümünün belirgin iyileşmesiyle birlikte istihdam tarafında da toparlanma hızlandı. Yıllık bazda istihdam artışı hız kazanırken; işsiz sayısındaki artışın da yavaşlaması olumlu. Ancak işsizlik oranının mevcut yüksek seviyeleri ve işsiz sayısının artmaya devam etmesi nedenleriyle istihdam piyasasında tam bir toparlanma için bu eğilimin önümüzdeki aylarda da devam etmesi gerekiyor. Ayrıca güçlü büyüme eğilimine rağmen imalat sanayi istihdamında ve genç işsizlik oranında zayıf toparlanma olumsuz. Öte yandan 2018 yılında hükümetin istihdama yönelik desteklerinin devam edeceğini açıklaması istihdam açısından olumlu. Ayrıca önümüzdeki dönemde büyüme eğilimi de işsizlik oranındaki eğilimde önemli olacak. İstihdam ve İşsiz Sayısı (3 aylık Ort. Yıllık değişim) 25.0% İşsiz Sayısı İstihdam Sayısı (sağ eksen) 20.0% 15.0% 8.0% 7.0% 6.0% 5.0% 2017 sonu için %11.3 olan işsizlik oranı tahminimizi koruyoruz. Son Görünüme İlişkin Detaylı Bilgiler: % 5.0% 0.0% 4.0% 3.4% 3.0% 6.1% 2.0% 1.0% -5.0% 0.0% 13

15 Nihan Ziya Erdem Baş Ekonomist Direkt Tel : Tel : Faks : Melis Öztürk Araştırma Uzmanı Direkt Tel : Tel : Faks : Saygılarımızla, Garanti Yatırım Araştırma UYARI NOTU Model Portföy hisseleri, Araştırma Bölümü nün Endeks Üzeri (EÜ) ve Endekse Paralel (EP) tavsiyesi verdiği hisseler arasından; şirketlerin uzun dönemli mali verilerine dayalı olarak yapılan temel analiz ve kısa vadeli beklentiler bir arada değerlendirilerek oluşturulmuştur. Tercih etmediğimiz hisseler ise benzer analizler ile, Araştırma Bölümü nün Endekse Paralel (EP) ve Endeks Altı (EA) tavsiyesi verdiği hisseler arasından seçilir. Model Portföy değişiklik raporunda, hissenin portföye giriş ya da çıkış gerekçesi belirtilir. Bir hissenin Model Portföy e girmesi ya da çıkması uzun vadeli temel tavsiyesinin değiştiği anlamına gelmemektedir. Model Portföy, sanal bir portföy olup; piyasa beklentimiz ve de içerisinde yer alan hisselerin beklentileri doğrultusunda ağırlıklandırılarak kümülatif performansı ile değerlendirilmektedir. Dolayısıyla Model Portföy ve Model Portföy kapsamında yapılan değişimler, yatırımcının risk ve getiri tercihleri ile birebir örtüşmeyebilir. Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Veri ve grafikler güvenirliliğine inandığımız sağlam kaynaklardan derlenmiş olup, yapılan yorumlar sadece GARANTİ YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş. nin görüşünü yansıtmaktadır. Bu bilgiler ışığında yapılan ve yapılacak olan ileriye dönük yatırımların sonuçlarından Şirketimiz hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Garanti Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş.'nin yazılı izni olmadıkça içeriği kısmen ya da tamamen üçüncü kişilerce hiç bir şekil ve ortamda yayınlanamaz, iktisap edilemez, alıntı yapılamaz, kullanılamaz. İleti, gönderilen kişiye özel ve münhasırdır. İlave olarak, bu raporun gönderildiği ve yukarıdaki açıklamalarımız doğrultusunda kullanıldığı ülkelerdeki yasal düzenlemelerden kaynaklı tüm talep ve dava haklarımız saklıdır. Bu maili artık almak istemiyorsanız lütfen Konu kısmına "Üyelikten Çıkmak İstiyorum" yazarak bize geri gönderin.