Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi Uygulamaları. Dr.Aydan İZGİ

Transkript

1 Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi Uygulamaları Dr.Aydan İZGİ

2 Kültürel Faktörler (Normlar, değerler, din, ırkçılık, ayrımcılık, rekabet, işbirliği) SAĞLIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Doğal çevre (Hava, su kalitesi, iklim sıcaklık, topografi, çevresel kirleticiler, hayvan ve bitkiler vb) Sağlık hizmetleri (Yapısı, personel tipi ve sayısı, hizmetin kapsamı ve ulaşılabilirliği, maliyeti vb) Politik faktörler (Sosyal, ekonomik, eğitim, çevreye yönelik yasalar, politikalar, katılım) Ekonomik Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım, haberleşme vb) kaynaklar (Gelir, iş durumu, gelir eşitsizliği, eğitim) SAĞLIK Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Topluma sunulan hizmetler (su, çöp, hava kirliliği, risk gruplarına yönelik hizmetler) Sosyal faktörler (Bağlılık, sosyal değişim, destek..) Yaşam biçimi ve sağlık davranışları (beslenme, fiziksel aktivite, cinsel yaşam, madde kullanımı, sigara, şiddet, sağlık bilgisi)

3 Sağlığı Geliştirme Nedir? İnsanların kendi sağlıklarını belirleyen faktörleri kontrol etmeleri ve bu yolla kendi sağlıklarını geliştirmeleri olarak tanımlanmaktadır.

4 DSÖ: Yaşlılık sınırı 65 yaş Genç yaşlı (65 75 yaş) Yaşlı (75 85 yaş) İleri yaşlı (85 yaş ve üzeri) Tahmini yaşam süresi tüm dünyada her geçen gün artmaktadır

5 Doğumda beklenen tahmini yaşam süresi YILLAR DÜNYA DA AVRUPA DA TÜRKİYE DE Erkekte: 69 Kadında: 74 Ortalama 72 (2010) Erkekte: 75 Kadında: 80 Ortalama 78 (2014) Türkiye de yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranı:% 7

6 Dünyanın en yaşlı insanı Hindistanlı Habib Miyan dizanteriden öldü. Emeklilik karnesine göre 129 yaşında olan Miyan, doğum belgesi olmadığı için Guinness Rekorlar Kitabı na giremedi.

7 DSÖ nün söylemi (90 lardan önce) Yaşama yıllar katın ( add years to life ) Hedef Uzun yaşam

8 DSÖ nün söylemi (90 lardan sonra) Yaşama yıllar katın (add years to life) Yıllara yaşam katın (add life to years) Kaliteli Yaşam

9 Sağlık hizmetlerinin amacı da, kişilerin uzun süre, sağlıklı ve kaliteli yaşamalarını sağlamaktır. Sağlıklı ve uzun ömürlü bir birey, çalışma hayatında da verimli çalışır.

10 Genetik- Bireysel Özellikler Yaşam süreci (Yaşam Biçimi) Çevresel Etkenler

11 2000 Yılında Herkes için Sağlık Hedefleri Herkes İçin Sağlık ( Hedef 1-12 ) 1. Sağlıkta Hakkaniyet 2. Yıllara yaşam katmak 3. Özürlüler için daha iyi olanaklar 4. Hastalıkları ve sakatlıkları azaltmak 5. Kızamık, polio, neonatal tetanoz, difteri kongenital kızamıkçık, kongenital sifiliz ve yerel sıtmayı elimine etmek

12 Herkes İçin Sağlık ( Hedef 1-12 ) 6. Doğuşta beklenen yaşam umudunu artırmak 7. Bebek mortalitesini azaltmak 8. Maternal mortaliteyi azaltmak 9. Dolaşım sistemi hastalıklarıyla savaşmak 10. Kanserle savaşmak 11. Kazaları azaltmak 12. İntiharlardaki artışı durdurmak

13 Herkes İçin Sağlığa Yardım Eden Yaşam Biçimleri ( Hedef ) 13. Sağlıklı kamu politikaları geliştirme 14. Sosyal destek sistemleri 15. Sağlıklı davranışlar için bilgi ve motivasyonu artırma 16. Olumlu sağlık davranışlarını destekleme - geliştirme 17. Sağlığa zarar veren davranışları azaltma

14 Sağlıklı Çevreler Üretme ( Hedef ) 18. Sağlıklı çevrelere yönelik politikalar 19. Çevresel risklerin incelenmesi 20. Su kirliliğinin kontrolü 21. Hava kirliliğine karşı korunma 22. Gıda güvenliğinin geliştirilmesi 23. Zararlı atıklara karşı korunma 24. Konut koşullarının geliştirilmesi 25. İşle ilgili sağlık risklerine karşı korunma

15 Sağlığı Geliştirme Etkinlikleri Ottawa Sözleşmesi Sağlıklı Kamu Politikaları Oluştur Amaç; Polikacıların gündemine sağlığı almak, eşitliği güçlendiren sağlık ve sosyal politikalar oluşturmalarını sağlamak için de! 2. Destekleyici Çevreler Yarat Amaç; İnsan-çevre bağlarını dikkate alarak sağlıklı ekolojik yaklaşım sağlamak 3. Toplum Etkinliklerini Güçlendir Amaç; sağlığın teşviki ve geliştirilmesi amacıyla toplumun bilgilendirilmesi ve yaşam becerilerinin güçlendirilmesini sağlamak.

16 4. Kişisel Becerileri Geliştir Amaç; insanların okulda, evde, işte kendi sağlıkları ve çevreleri üzerinde kontrol gücüne sahip olma becerilerini sağlamak. 5. Sağlık Hizmetlerini Yeniden Düzenle Amaç; Bireylerin ve toplulukların daha sağlıklı yaşam gereksinimlerini dikkate alan, sağlık sektörü ile birlikte sosyal - politik ekonomik ve fizik çevre bileşenleri de kapsayacak şekilde yapılanmasını sağlamak

17 Çalışanların sağlık sorunlarının da büyük bölümü sağlıksız yaşam biçimi davranışları ile ilgilidir. İşletmelerde de sağlığı geliştirme programlarının uygulanması önem kazanıyor. Çünkü, çalışanların uyku dışındaki yaşamlarının büyük bölümünün işyerlerinde geçmesi, programlara katılımı ve kazanılmış davranışın sürekliliğini sağlayabilir.

18 İş kazaları ve meslek hastalıkları dışında hem çalışanı hem de çalışma verimini ve üretimi olumsuz etkileyen sorunlar arasında solunum sisteminin akut ve kronik hastalıkları, koroner kalp hastalığı, kas-iskelet sisteminin hastalıkları, şişmanlığa bağlı sorunlar, diyabetes mellitus gibi hastalıklar da önemli yer tutmaktadır. Ancak bu hastalıklar kişinin yaşam tarzı ile de çok yakından ilişkilidir.

19 Böylece; İşyeri sağlığı geliştirme programları; çalışanların iyilik düzeylerini en yüksek sağlık düzeyine çıkarmak ve sağlık risklerini azaltmak konusuna da destek olacaktır.

20 Sağlığı Geliştirme Program Konuları Sağlığın korunması, geliştirilmesi Kaza yaralanmalar Fizik egzersiz Sigara Stresle başa çıkma yolları Alkol alışkanlığı Sağlıklı beslenme Kronik hastalıklar (korunma ve kontrolü) Obezite Kanser Katılımcı istekleri gereksinimleri

21 Neden Sağlığı Geliştirme Uygulamaları??? Sedanter yaşam ve yüksek kalorili beslenme sonucunda şişmanlığın toplumsal düzeyde bir sorun haline gelmesi Hareketsiz yaşam ve yüksek kalori içeren gıdalarla beslenme, kalp-damar sistemi hastalıkları, bazı kanserler, diabetes mellitus, kas-iskelet sistemi sorunları, osteoporoz vb. pek çok sağlık sorununun ortaya çıkmasında başlıca etken olması 21

22 Bu yaşam şekline sigara kullanımının da eklenmesi, sağlık sorunlarını artırıcı etki yapmaktadır. Sağlıklı yaşam hedefine ulaşmak için bu faktörlerle mücadele edilmesi, bu özelliklerin olumlu hale getirilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Böylelikle sağlıklı yaşam ilkeleri olarak üç temel ilke belirlenmiştir. 22

23 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Sigara İçilmemesi Sağlıklı Beslenme Fizik Egzersiz Stres

24 Sağlık Harcaması Sigara içenler içmeyenler arasında % 10-18, Egzersiz yapanlar- yapmayanlar arasında % 14, BKI normal- %30 fazla olanlar arasında % 11 daha fazla sağlık harcaması yapıldığı tespit edilmiştir.!!!! Sağlık eğitimi için yapılan 1 dolarlık harcama, 1.45 dolar yarar sağlıyor.

25

26 Risk faktörlerinin ortadan kaldırılması ile önlenebilecek olan ölüm sayıları Risk Faktörleri Önlenebilir Ölüm Sayıları Yüksek Kan Basıncı Obezite (>30 Vücut Kitle İndeksi) Sigara İçme Yüksek Kolesterol Yetersiz Fiziksel Aktivite Düşük Düzeyde Meyve ve Sebze Tüketimi Alkol Tüketimi Yetersiz Su Sanitasyonu (UHY-ME Çalışması 2000 Türkiye)

27 İngiltere de Bazı Sağlık Kuruluşlarının Kayıtları ile Ölüm Kayıtlarında En Sık Sağlık Sorunları Ölüm kayıtları Hastane kayıtları Birinci basamak sağlık birimi kayıtları İskemik kalp hastalığı Yaralanma, zehirlenme Solunum sistemi hastalıkları Serebrovasküler hastalık Akciğer kanseri Solunum sistemi hastalıkları Meme kanseri Solunum sistemi hastalıkları Sindirim sistemi hastalıkları Kanserler Meme-genito-üriner sistem hastalıkları Ruhsal sorunlar Kalp-damar sistemi hastalıkları Kas-iskelet sistemi hastalıkları Deri hastalıkları Tabloda yer alan hastalıkların pek çoğunda yaşam tarzı ile ilgili faktörler (sigara, alkol kullanımı, beslenme sorunları, hareketsizlik, stres) önemli rol oynamaktadır.

28 İşyeri Sağlığı Geliştirme Programları 1970 yılından beri uygulanmaktadır S on u ç la rı Ü retkenliğin artm ası Çalışan m em nuniyetinin artm ası Sağlık bakım giderlerinin azalm ası Toplum sağlığının gelişmesi

29 Sağlığı Geliştirme Programları İYİLİK (WELLNESS) SAĞLIKLI OLMA (FİTNESS) İŞÇİYE YARDIM (EMPLOYEE ASSİSTANCE) Birincil Koruma İkincil Koruma

30 İşyerinde uygulanan bir egzersiz programı veya sigara kontrolü çalışmaları yarar sağlayabilir. Öte yandan işçiler işyerlerinde toplu olarak bulunduklarından, eğitim etkinliklerinin bu gruplara ulaştırılması olanağı yüksektir. İşverenle birlikte planlama yapmak suretiyle uygun programlarla çalışanlara sağlığın korunması ve geliştirilmesi yönünde eğitimler yapılabilir. Bu konudaki eğitim etkinliklerine işyerindeki bütün çalışanların, özellikle de işverenlerin katılması başarı şansını artırır. 30

31 İşyerlerinde sağlık eğitimi çalışmaları genel toplumda yapılacak benzeri etkinliklere göre daha başarılıdır. Bu başarıda çalışanların kolay ulaşılabilir konumda olmalarının yanı sıra, işçiler arasında uygun grup dinamiklerinin yaratılması ve bu yolla birbirlerini etkilemeleri de önemli rol oynamaktadır. 31

32 Sağlığı Geliştirme Programının Düzeyleri 1. DÜZEY Farkında olma Posterler Broşürler Tek sayfalık bültenler Gazeteler Sağlık taraması 2. DÜZEY Davranış değiştirme Sigara bırakma Stres yönetimi Beslenme ve kilo kontrolü Düzenli egzersiz Bel ve sırt ağrılarından korunma Kişisel koruyucu kullanma Kadın çalışanlara yönelik programlar -Gebelik -Lohusalık 3.DÜZEY Destekleyici çevre Sağlıklı yiyecek sağlama Sigara içimini yasaklama Sağlıkla ilgili işçi tartışma grupları oluşturma Egzersiz yapılabilecek birim oluşturma İzin, ikramiye, teşekkür belgeleri gibi ödüller

33 Sigara İçilmemesi Sağlıklı Yaşam İlkeleri Türkiye sigara kullanan kişi sayısında dünyada 7. Erkeklerin % 50,6 sı, Kadınların % 16,6 sı, Genelde 18 yaş üstü % 33,4 ü sigara içiyor. Sigarayı deneyenlerin %75 i bağımlı oluyor. Mali yük; 25 milyar TL / yıl

34 WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2009: Implementing smoke-free environments. p:19.

35 Sigara İçilmemesi Neden olduğu hastalıklar (akciğer Ca, Kr. Akc. hast..) Akc. ca %90 ı sigara ile ilişkili Sigara kullananlarda Akc. ca risk kat fazla Mücadele: 1- Sigara alışkanlığının edinilmemesi 2- Sigarayı bırakmada yardımcı olunması 3- Pasif olarak etkilenenlerin korunması

36 Sigara İçilmemesi DSÖ hastalıkların en önemli önlenebilir nedeni, Sigara içenlerde hastalık nedenli işe devamsızlık, sağlık harcamaları daha fazla Çalışanlara faydaları; 1- Sigarayı bırakma 2- Pasif etkilenenlerin korunması 3- Sigara- mesleki maruziyet etkileşim riski azalması (asbest, toz, toksik- irritan gazlar)

37

38 1992 DSÖ Sigarasız İşyerleri: Daha Güvenli Daha Sağlıklı sloganı, 2000, DSÖ- ILO, Sigarasız İşyeri Yılı Ülkemizde mevzuat çalışmaları ( Sağlık Bakanlığı - ÇSGB) Sigarasız işyeri, Sigaranın sınırlı alanlarda içilmesi

39

40

41 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Sağlıklı Beslenme

42 Normal olarak günlük enerjinin; % ı Karbonhidratlardan % u Yağlardan % si Proteinlerden sağlanır.

43

44 Hatalı beslenme ile kalp damar sistemi hastalıkları, şişmanlık, HT, osteoporoz, kanser arasında ilişki var Uygun diyet programları - kan kolesterol düzeyinde azalma Tuz kısıtlaması HT kontrolünde önemli Kalsiyum alımı osteoporoz önlenmesinde önemli Beslenme yetersizliği olanlarda işyerindeki toksik kimyasalları detoksifikiye etme sorunu olabilir

45 Tuz Tüketimi: Günde 5 gr. olması gereken Türkiye de tüketilen 18 gr. Diyetle kalsiyum ve diğer minerallerin yeterli olarak alınması ile de osteoporozun önlenmesine katkıda bulunmak mümkün olmaktadır.

46 İşyerinde Beslenme: Her çalışan günde en az bir öğün yemeğini işyerinde yemektedir. İşyeri beslenmesinde diyetisyen desteği İşyerindeki yemek programının sağlıklı olması bir yandan bir öğün yemeğin sağlıklı bir diyet şeklinde yenmesini sağlar, öte yandan işyerindeki yemek alışkanlığının kişinin evindeki yemek alışkanlığına, dolayısı ile genel yaşamına yansımasına olanak verir.

47 Çalışanların beslenme programı yapılırken, yaptıkları işin ağırlık derecesinden başlayarak günlük enerji gereksinimleri belirlenmeli, bunu karşılayacak şekilde besin ve kalori değerlerine göre düzenlenmelidir. Özellikle ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar için yüklü enerjinin tek bir öğünde verilmemesine dikkat edilmeli; en az bir ara öğün de verilmelidir.

48 Ağır işlerde çalışanların sıvı alımı, susama duygusuna bakılmaksızın artırılmalıdır. Güneş altında, çok sıcak ortamlarda çalışma durumunda günde en az bardak veya her 1000 kalori başına 1 litre sıvı tüketilmesi sağlanmalıdır. Sıvı olarak, başta temiz içme suyu, tercihen taze meyve suları, ayran, süt, açık çay, bitki çayları, limonata, çorba vb. sulu yiyeceklerin tüketimine olanak sağlanmalıdır Gazlı içeceklerin (kola, gazoz vb.) sağlıklı ve dengeli beslenmede yeri yoktur. Çok soğuk ortamda çalışanlara sıcak içecekler, çorbalar sıklıkla verilmelidir.

49 Ağır işte çalışanların terlemeye bağlı olarak normalden çok azot kaybettikleri bilinmektedir. Çalışma ortamındaki ısı çok yüksek veya çok düşük olduğunda da azot kaybı artmaktadır protein % arttırılmalı Yeterli ve dengeli beslenme konularında sağlık personeli ve varsa diyetisyen eğitimler vermeli Çalışanların beslenme hizmetlerinden memnuniyet düzeylerini ölçmeli ve elde edilen sonuçlar doğrultusunda gerekli düzenleme ve kalite iyileştirme çalışmalarını yapmalıdır.

50 Obesite: Enerji alımı enerji tüketiminden daha fazladır Yağ dokusunun artışı vardır DSÖ 1997 de, şişmanlığın küresel bir epidemi halini aldığını ve mutlaka tedavi edilmesi gereken kronik bir hastalık olduğunu ilan etmiştir.

51 BKİ : Ağırlık (kg) Boy (m) 2 formülü ile hesaplanır. (18,5-25 arası normal) Dünyada 1,1 milyar insan normalin üzerinde kiloludur. ABD de toplumun 2/3 si normalin üzerinde vücut ağırlığına sahiptir. Türkiye de aşırı kilolu ve obez oranı %41 Çocukların obesitesi daha da tehlikeli

52 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Fizik Egzersiz

53 Modern teknoloji hareketsiz yaşam 100 yıl önce işyerlerinde kullanılan enerjinin 1/3 ü insan gücü günümüzde %1 dolayında Hareketsizlik: Obezite, HT, osteoporoz, DM, KAH artışı İşyeri egzersiz programı ile daha sıcak ilişkiler, iş motivasyonunda artış, hastalıklardan korunma sağlanabilir.

54

55 Egzersiz süresi 30 dakikadan az olmamalı 1 hafta boyunca en az 1 saat egersiz yapılmalı Düzenli egzersiz ile kardiyovasküler verimlilik artışı, sistolik (13 mmhg) ve diastolik (10 mmhg) kan basıncında düşme, HDL kolesterolde artma Egzersiz sırasında ve sonrasında bir kaç saat boyunca enerji kullanımı artar, Obezite kontrolünde egzersiz önemli, DM Tip 2 regülasyonunda kolaylık, Osteoprozda koruyucu.

56

57 Sağlık personelinin egzersiz programı geliştirme sürecinde dikkat etmeleri gereken özellikler Düzenli egzersiz işyerinde duş imkanı varsa öğle yemeği saatinde, duş olanağı yoksa çalışma saatinin sonunda planlanmalıdır. Yaz aylarında uygulamalar dışarıda yapılabilir. Gün içinde yapılan uygulamalar diğer vardiya çalışanları için tekrarlanabilir. Programlar konuyla ilgili olan ulusal günlerde başlatılabilir. Örn: kalp haftasında, kanserle savaş günü veya sigara bırakma gününde ilgili programlar başlatılabilir. Böyle bir durumda çalışanlar konuyu yazılı ve görsel medyadan da takip edebileceği için katılım oranı artabilir. Programlar uzun bir süreyi kapsamalıdır (8-10 hafta). Aynı gün ve saatte olmasına özen gösterilmelidir. Programla ilgili sonuçlar haber panolarında duyurulmalıdır.

58 Stres Sağlıklı Yaşam İlkeleri Güvenli- huzurlu çalışma ortamı Stres etkileri Stresle Mücadele Programları

59 A) Stresle ilişkili belirtilerle başa çıkma ( tek yada grup görüşmeleri, yüzyüze- telefon görüşmeleri, işyerinde yada dışardan alınan destek, somatik belirtilerin stresle ilişkisi ortaya konmalı) B) Bireysel duyarlılığı azaltma (seminer, grup çalışması, sosyal ilişkileri geliştirici programlar) C) Kişiler arası ilişkilerin düzeltilmesi ( kaynaşma ve dayanışmayı özendirici destekleyici sosyal etkinlikler)

60 D) İşten kaynaklanan stres faktörlerinin kontrolü ( işyeri, çalışma düzen değişimleri) E) Yönetimden kaynaklanan stresle başa çıkma F) Bireysel stres kaynaklarının kontrolü ( evdeki sorunlar, ekonomik güçlükler, sağlık sorunları, genel yaşam koşulları) İnsan yaşamı bütünlüğü Stres bulaşıcı Bireysel çaba - destek

61

62 İşyeri Sağlığı Geliştirme Programlarında İş Sağlığı Hemşiresinin Rolü L İD E R L İK K O O R D İN A S Y O N P R O G R A M Y Ö N E T İM İ E Ğ İT İM C İ

63 Sağlığı Geliştirme Program Modeli Program Tanılama Programda görev alacakların belirlenmesi Gereksinimlerin tanılanması İç ve dış kaynakların/bütçenin belirlenmesi Program Planlama Danışma kurulunun oluşturulması Amaçları ve hedefleri belirlemek Firmanın politikalarının tanımlanması Programın aşamalarının belirlenmesi Uygulama takviminin oluşturulması Programın Uygulanması Amaçların ve hedeflerin uygulanması farkındalık Hedef içeriği Davranış değişimi Çevresel değişim Spesifik program İçeriği geliştirme Hedef Katılımcılar Bireysel Grup

64 Devam Programı Değerlendirme Amaçların/ hedeflerin gerçekleşmesi Yöntem/metod Niceliksel/niteliksel performans Etki Girişimlerin/hedeflerin kısa vadeli etkileri Sonuçlar Sağlık sorunlarına uzun vadeli etkileri Maliyet-etki analizi Maliyet-yarar analizi Kaynak:Rogers, B.:Occupational Health Nursing Concept and Practice. W.B.Saunders Company,(1994), p.299.

65 İşyerinde Sağlığı Geliştirme Programı: Amacı net belirlenmiş, Amaçlar işçiler ve işveren tarafından benimsenmiş, Katılımcıların istekleri öğrenilmiş, Programın sürdürülmesi için uygun yer ve zaman ayarlanmış, Finansman sağlanmış, İşverenin katılımı sağlanmış olmalı. Çalışmalarla ilgili kayıtlar düzenli tutulmalı, Katılımcılardan geri bildirim alınmalı, Programın sonuçları değerlendirilmeli ve katılımcılara bilgi verilmeli.

66 İşyerinde Sağlığı Geliştirme Etkinliklerinin Yararı İşveren...üretim (İşverenler açısından öncelikli amaç, hastalık ve kaza nedeni ile olan iş kayıplarının azaltılması, işyerinde verimli çalışmanın sağlanması ve sonuç olarak üretimin artırılmasıdır.) Çalışan...sağlıklı çalışma (Çalışanlar açısından ise amaç, güvenli bir çalışma ortamında sağlıklı olarak çalışmaktır.)

67 Aşağıdakilerden hangisi işyerinde sağlığın geliştirilmesi etkinliklerinden biri değildir? A) Sağlık eğitimi B) Egzersiz programı C) Kronik hastalıkların izlemi D) Risk değerlendirilmesi E) Tütün kontrolü

68 Aşağıdakilerden hangisi işyerinde sağlığın geliştirilmesi etkinliklerinden biri değildir? A) Sağlık eğitimi B) Egzersiz programı C) Kronik hastalıkların izlemi D) Risk değerlendirilmesi E) Tütün kontrolü

69 İşyerinde sağlığı geliştirme uygulaması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Programa işverenin katılımı sağlanmalıdır. B) Katılımcıların istek ve gereksinimleri öğrenilmelidir. C) Program sonunda katılımcılardan geri bildirim alınmalıdır. D) Program başlarken ön test ve bitiminde son test yapılmalıdır.

70 İşyerinde sağlığı geliştirme uygulaması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Programa işverenin katılımı sağlanmalıdır. B) Katılımcıların istek ve gereksinimleri öğrenilmelidir. C) Program sonunda katılımcılardan geri bildirim alınmalıdır. D) Program başlarken ön test ve bitiminde son test yapılmalıdır.

71 Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı profesyonellerinin, iş sağlığı hizmeti verdikleri insanlarla kuracakları ilişkide dikkat etmeleri gereken kurallardan değildir? A) Güven B) Savunmacılık C) Eşitlik D) Gizlilik

72 Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı profesyonellerinin, iş sağlığı hizmeti verdikleri insanlarla kuracakları ilişkide dikkat etmeleri gereken kurallardan değildir? A) Güven B) Savunmacılık C) Eşitlik D) Gizlilik

73 Antropometri aşağıdaki alanların hangisinde kullanılır? A) Psikoloji B) Epidomiyoloji C) Ergonomi D) Tarım E) Kimya

74 Antropometri aşağıdaki alanların hangisinde kullanılır? A) Psikoloji B) Epidomiyoloji C) Ergonomi D) Tarım E) Kimya

75 1. Dürüstlük 2. Tarafsızlık 3. Sağlık verilerinin gizliliği 4. İşçilerin özel bilgilerini koruma İş sağlığı etik kuralları yukarıdakilerden hangilerini içerir? A) B) C) D)

76 1. Dürüstlük 2. Tarafsızlık 3. Sağlık verilerinin gizliliği 4. İşçilerin özel bilgilerini koruma İş sağlığı etik kuralları yukarıdakilerden hangilerini içerir? A) B) C) D)

77 Sözcük anlamı zehir bilimi olan, başlıca uğraş alanı zehirlerin kaynakları, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri, etki mekanizmaları, dozları, zehirlenmelerin tedavileri, izolasyonu, analizleri, güvenli kullanımları için risk analizleri ve standardizasyonlarının yapılması olan bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Toksikoloji B) Ergonomi C) Epidemiyoloji D) Antropometri

78 Sözcük anlamı zehir bilimi olan, başlıca uğraş alanı zehirlerin kaynakları, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri, etki mekanizmaları, dozları, zehirlenmelerin tedavileri, izolasyonu, analizleri, güvenli kullanımları için risk analizleri ve standardizasyonlarının yapılması olan bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Toksikoloji B) Ergonomi C) Epidemiyoloji D) Antropometri

79 İlk yardım müdahalelerine ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Müdahale sırasında ilaç kullanılır. B) Müdahaleyi sadece sağlık personeli yapabilir. C) Müdahale edilen kişinin durumunun kötüye gitmesini önlemeyi amaçlar. D) Müdahale edilen kişinin tedavi edilmesi amaçlanır

80 İlk yardım müdahalelerine ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Müdahale sırasında ilaç kullanılır. B) Müdahaleyi sadece sağlık personeli yapabilir. C) Müdahale edilen kişinin durumunun kötüye gitmesini önlemeyi amaçlar. D) Müdahale edilen kişinin tedavi edilmesi amaçlanır

81 Çalışma ortamı gözetiminin amaçları bakımından hangisi yanlıştır? a. Çalışanların sağlık sorunlarını belirlemek b. İşyeri ortamındaki etkenlerin düzeyini belirlemek c. İşyeri ortamında bulunan etkenlerin türünü belirlemek d. İşyerinde koruyucu uygulamaları planlamak için bilgi toplamak

82 Çalışma ortamı gözetiminin amaçları bakımından hangisi yanlıştır? a. Çalışanların sağlık sorunlarını belirlemek b. İşyeri ortamındaki etkenlerin düzeyini belirlemek c. İşyeri ortamında bulunan etkenlerin türünü belirlemek d. İşyerinde koruyucu uygulamaları planlamak için bilgi toplamak

83 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununa göre çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığının iş sağlığı ve güvenliği denetimlerini yapmakla görevli birimi aşağıdakilerden hangisidir? A) İş sağlığı ve güvenliği genel müdürlüğü B) İş teftiş kurulu başkanlığı C) Avrupa birliği koordinasyon dairesi başkanlığı D) Çalışma genel müdürlüğü E) İç denetim birimi başkanlığı

84 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununa göre çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığının iş sağlığı ve güvenliği denetimlerini yapmakla görevli birimi aşağıdakilerden hangisidir? A) İş sağlığı ve güvenliği genel müdürlüğü B) İş teftiş kurulu başkanlığı C) Avrupa birliği koordinasyon dairesi başkanlığı D) Çalışma genel müdürlüğü E) İç denetim birimi başkanlığı