ÖNLEYİCİ KORUMA KAPSAMINDA KÜTÜPHANELERDE AFETLERE YÖNELİK TEDBİRLER

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÖNLEYİCİ KORUMA KAPSAMINDA KÜTÜPHANELERDE AFETLERE YÖNELİK TEDBİRLER"

Berker Akçatepe
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ÖNLEYİCİ KORUMA KAPSAMINDA KÜTÜPHANELERDE AFETLERE YÖNELİK TEDBİRLER LIBRARY DISASTER COUNTERMEASURES IN SCOPE OF THE PREVENTIVE CONSERVATION Doç.Dr.Alpaslan Hamdi KUZUCUOĞLU

2 Bilgi Merkezlerinde kültürel bellek olan bilgi kaynakları korunmaktadır ve insanlığın istifadesine sunulmaktadır. Bilgi kaynaklarından tarihsel dokümanlar, nadir eserler ile el yazması eserler de bu merkezlerde bulunmaktadır. Galeriler Kütüphaneler Arşiv Binaları Müzeler

3 Pek çok kültür mirasını bünyesinde bulunduran kütüphaneler, hem insan kaynaklı afetlerden, hem de doğal afetlerden etkilenmektedir. İnsan kaynaklı afetlerde insanların bilgi yoksunluğu, dalgınlık, ihmal, unutkanlık, yorgunluk gibi karakteristik özellikleri nedeniyle zincirleme etkilerle zarar derecesi artmaktadır. Doğal afetlerin yıkıcı etkileri karşısında insanoğlu aciz kalmaktadır. Ancak yine insanların hataları nedeniyle önlem alınmaması sonucu daha çok zararlar oluşmaktadır.

4 Kütüphanelerde bulunan dermeler, hem afetlere hem de ideal konfor koşullarına karşı yeterli koruma standartları sağlanamadığı takdirde bozulmaya uğramakta ya da tamamen yok olmaktadır.

5 Kütüphanelerde personelinden yöneticisine hatta ziyaretçisine kadar bu mekanları kullananların koruma konusunda bilinçli olmaları, çok basit tedbirlerle paha biçilmez dermelerin kurtulabileceğini bilmelidirler. University of Kansas

Sel ve su taşkınları ile zemin ve bodrum katlarında bulunan dermelerin zarar görebileceği gibi, fırtına, yoğun kar yağışı sonrası çatının çökmesi gibi durumlarda da üst katlarda bulunan eserler

7 Sel ve su taşkınları ile zemin ve bodrum katlarında bulunan dermelerin zarar görebileceği gibi, fırtına, yoğun kar yağışı sonrası çatının çökmesi gibi durumlarda da üst katlarda bulunan eserler tahribata uğrayabilmektedir. Dolayısıyla gerek kütüphanelerde bilgi kaynaklarının bulunduğu yerler gerekse kütüphanenin sınırlandığı sosyal donatı alanlarının hepsi anahtar alanlar olarak nitelendirilmeli ve ciddi önlemler alınmalıdır. Nesin Vakfı Kütüphanesi

8 Nisqually EQ, EERI 1989 Loma Prieta EQ Livermore EQ, USGS

9 Otaga Üniversite Kütüphanesi Canterbury Kütüphanesi Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ferit Melen Kütüphanesi

10 Louisiana Devlet Müzesi (Hurricane Katrina) NY Un. Railroad Museum Roof Collapse, (Baltimore Sun) Ice House Müzesi (Iowa Flood)

11 Denver Sanat Müzesi Chile EQ Birmingham Milli Motorsiklet Müzesi (BBC)

12 Köln Arşiv Binasının çökmesi

13 2015- Moskova Bilimsel Enformasyon Akademik Enstitüsü Yangını Yangının kütüphane koleksiyonunun yüzde 15'ini, yaklaşık iki milyon özgün, tarihi belgeyi imha ettiği tahmin ediliyor.

14 P. Getty Müzesi Arşivleri

15 1986 Central Library Yangını 2014 Bosna Hersek Osmanlı Devlet Arşivi Yangını 2015 Şırnak Kütüphanesi 2014 Siirt Kütüphanesi 2013 Galatasaray Üniversitesi Yangını

Kütüphane bünyesinde bulunan dermelerin olası bir acil durum / afette yok olması veya ağır hasar almasını önlemek amacıyla, olası bir acil durum /

16 Kütüphane bünyesinde bulunan dermelerin olası bir acil durum / afette yok olması veya ağır hasar almasını önlemek amacıyla, olası bir acil durum / afet meydana gelmeden önce proaktif önlemlerin alınması ile doğru acil durum planlaması ve bu planlama doğrultusunda acil durum müdahalesi gerekmektedir.

Kütüphanelerde insan hatalarından kaynaklanabilecek ihmallerin acil durum ve afet etkilerini daha da olumsuz yönde artıracağından hareketle bir model önerisi getirilmiştir.

17 Kütüphanelerde insan hatalarından kaynaklanabilecek ihmallerin acil durum ve afet etkilerini daha da olumsuz yönde artıracağından hareketle bir model önerisi getirilmiştir. Bu model önerisinde göre zaman içerisinde meydana gelebilecek acil durum ve afetlerde insan hatalarının minimize edilmesi durumunda zarar derecesi de minimize edilebilecektir. İnsan Odaklı Kütüphane Afet Planlaması Modeline (İOKAP) istinaden risk faktörlerinin insan hatalarından arındırılmış proaktif önlemlerle de azaltılması sağlanmalıdır.

18 Acil durum / Afet Şiddeti İnsan Odaklı Kütüphane Afet Planlaması Modeli (İOKAP) Acil durum / Afet meydana gelme olasılığı RİSK DÜZEYİ İnsan Derme Bina Çevre

Aynı anda pek çok kişinin bu alanları kullanması ani ve çok çabuk gelişen afetler karşısında; Yapıların afetlere karşı dayanıksız olması, İç mekanlarda ise yapısal olmayan tedbirlerin alınmaması

19 Aynı anda pek çok kişinin bu alanları kullanması ani ve çok çabuk gelişen afetler karşısında; Yapıların afetlere karşı dayanıksız olması, İç mekanlarda ise yapısal olmayan tedbirlerin alınmaması (sabitleme vb.), Çalışanların ve bu alanları kullananların bilinçli ve afet eğitimlerinin yeterli düzeyde olmaması: Tatbikat eksikliği, Yeterli teçhizatın bulunmaması, Acil durum ekiplerinin kurulmamış olması Yeterli bilgi düzeyinde bulunulmaması vb. nedeniyle acil durum/afetler karşısında etki derecesi katlanarak artmaktadır.

20 AFETLERE DİRENÇLİ KÜTÜPHANELER Kütüphanelerin olası acil durum / afetlerden en az şekilde etkilenip can ve mal kaybını en aza indirmenin en etkili yolu toplumun her kesiminde olduğu gibi kütüphanecilere yönelik afetlerden korunma kültürü oluşturulması konusunda eğitim verilmesi, Bilgi Okuryazarlığı Acil Durum / Afet Bilinci Okuryazarlığı Acil durum ve afetlere karşı yeterli bilgi düzeyinin olmaması nedeniyle doğabilecek zararların önüne geçilmek amacıyla hazırlık ve zarar azaltma çalışmalarının kütüphaneler ölçeğinde yapılmasının öğretilmesi,

21 ABD Harvey Tayfunu Texas Rockport Kütüphanesi Burton Barr Merkez Kütüphanesi

23 Kansas Üniversite Kütüphanesi

24 İlk Bilgi Müdahalecileri Bir afet anında doğru bilgileri ortaya koymak en büyük zorluklardan biridir. Kütüphaneciler, bilginin ilk müdahale edicileri olarak görev yapabilir: Yerel yetkililere ve acil müdahale görevlilerine ulaşarak kamuoyuna doğru bilgi aktarma rolünü üstlenme, Sosyal medya aracılığıyla mesajları iletme, Kütüphane web sitesinin ve sosyal medya ağlarının düzenli olarak güncellenmesini sağlama, FEMA gibi kuruluşları kütüphaneye davet etme ve bölgedeki çalışmaları hakkında onlara yardımcı olma, Çocuklar için hikaye zamanı ve el işleri etkinlikleri, yetişkinler için dizüstü bilgisayarlar ve wifi temini sağlama,

25 Teksas Devlet Kütüphanesi ve Arşiv Komisyonu Zararın değerlendirilmesi İyileştirme için mali yardım Kitap ve diğer kaynaklar için teklifler Diğer ajanslarla koordinasyon Gönüllülük

26 Central Texas UT School öğrencileri Amerikan Kızıl Haçı'nın ev sahipliği yaptığı bir afet simülasyon egzersizinde Belge Koruma Teknikleri dersinde bilgi paylaşımı yapıyor

29 Marmara Üniversitesi tarihi Haydarpaşa Kampüsü Sağlık Bilimleri Kütüphanesi ve Hukuk Fakültesi Kütüphanesi- Foto: Yrd.Doç.Dr. Güssün GÜNEŞ

30 Foto: Kadıköy Halk Kütüphanesi

31 Foto: Ergani Halk Kütüphanesi- Abdulbari TANRIVERDİ

İBB ATATÜRK KİTAPLIĞI ACİL DURUM TATBİKATI www.youtube.com/watch?

Yangınla Mücadele Ekipleri ve Arama Kurtarma Ekipleri- İBB İş Sağlığı ve Güvenliği Müdürlüğü- İBB Özel Güvenlik görevlileri- İBB Avrupa

32 İBB ATATÜRK KİTAPLIĞI ACİL DURUM TATBİKATI Türkiye nin En Kapsamlı Kütüphane Acil Durum Tatbikatı İBB Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü Arama, Kurtarma ve Tahliye Ekipleri, Yangınla Mücadele Ekipleri ve Arama Kurtarma Ekipleri- İBB İş Sağlığı ve Güvenliği Müdürlüğü- İBB Özel Güvenlik görevlileri- İBB Avrupa Yakası İtfaiye Müdürlüğü Beyoğlu İtfaiye Grubu - İBB Acil Yardım ve Can Kurtarma Müdürlüğü, 240 Kullanıcı Tahliye, 70 Çalışan Tahliye, 1 Engelli Kullanıcı Tahliye, 1 Engelli Çalışan Tahliye, Acil Durum Brifing-Debrifing

34 Acil durum ve afetlerde insan kaynaklı hataların en aza indirilmesi suretiyle olası büyük zararlar da en aza indirilebilecektir. Tüm kütüphanelerde risk değerlendirme çalışmaları ile acil durum planlarının hazırlanması zorunlu hale getirilerek titizlikle çalışmalar sürdürülmelidir. Acil durum planlarında yer alacak kütüphane personelleri arasından seçilecek acil durum destek elemanlarının eğitimi ve bu eğitimin uygulaması olan tatbikatların icra edilmesi önemlidir.

35 TEŞEKKÜR EDERİM

Benzer belgeler

Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi - IOHSC 2017

Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi - IOHSC 2017 BİLGİ MERKEZLERİNDE ACİL DURUM FARKINDALIĞI Doç.Dr. Alpaslan Hamdi KUZUCUOĞLU alpaslan.kuzucuoglu@yeniyuzyil.edu.tr Selçuk AYDIN Bezmialem Üniversitesi