XI. UFBMEK EYLÜL 2014

Transkript

1 XI. UFBMEK EYLÜL 2014 ULUSAL FEN BĠLĠMLERĠ ve MATEMATĠK EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ ADANA BĠLDĠRĠ ÖZETLERĠ KĠTAPÇIĞI

2 SÖZEL SUNUM SALON 18 Yükseköğretimde Fen ve Matematik Eğitimi Sayfa: Sınıf ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Grafik Çizme Becerileri AyĢegül Navruz, Murat Bursal Fen Bilgisi ve Ġlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının IĢık Kavramıyla Ġlgili Metaforik Algıları Müge Aygün, Ümmü Gülsüm Durukan, Yasemin Hacıoğlu Ġlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının Grup Ġçi TartıĢmalarda Türevi KavrayıĢlarının BiliĢe ĠletiĢimsel YaklaĢım Açısından Ġncelenmesi Özge Yiğitcan Nayir,Safure Bulut Geleceğin Sınıf Öğretmenlerinin KiĢilik Özellikleri, ĠletiĢim Becerileri ve Fen Öğretimi Öz Yeterlik Ġnançları Yasemin BüyükĢahin, Sevgi Kıngır SÖZEL SUNUM SALON 19 Öğretmen Eğitimi Sayfa: TartıĢma Yönteminin Sınıf Öğretmen Adaylarının EleĢtirel DüĢünme Eğilimlerine Etkisinin Ġncelenmesi Besime Ergin, Ayhan Çinici Matematik Öğretmen Adaylarının Rasyonel ve Ġrrasyonel Sayılara ĠliĢkin Algıları Mustafa ÇevikbaĢ, Ziya Argün Bir Grup Fen Bilimleri/Matematik Öğretmeninin Sınıf içinde GerçekleĢtirdikleri Öğretim Uygulamalarının Türü ve Sıklığı Gürcan Uzal, Aytekin Erdem, YaĢar Ersoy Torrance Yaratıcı DüĢünme Testleri-ġekilsel Form Aracılığıyla Öğretmen Adaylarının Yaratıcılık Düzeylerinin Farklı DeğiĢkenler Açısından Ġncelenmesi Betül Küçük, Demet Deniz, ġükrü Cansız, Tevfik ĠĢleyen Fen Bilgisi Ve Matematik Öğretmen Adaylarının Mesleki Geleceklerine Yönelik Beklentileri ve Meslek Tercih Nedenlerinin Etki Düzeyleri Serkan Buldur, Murat Bursal SÖZEL SUNUM SALON 20 Öğretmen Eğitimi Sayfa: Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Farklı Laboratuvar YaklaĢımları Uygulamalarına Yönelik GörüĢleri Tuba Demircioğlu, Betül Karaduman Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Ġlköğretim Bilim Sergisinde GerçekleĢtirdiği Öğretim Uygulamalarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarına Etkisi Duygu Yılmaz,ġeyma Bardak, Jale Ercan, Kadriye Kayacan Fizik Öğretmen Adaylarının Gölge ve Görüntü OluĢumuna Yönelik Alternatif Kavramları Ġle Öğrencilerdeki Alternatif Kavramlara, Kaynaklarına ve Giderme Yollarına Yönelik GörüĢleri Serap Kaya ġengören, Yusuf Can OdabaĢı 2013 KPSS Fen Bilgisi Öğretmenliği ÖABT Sorularının Öğretim Programındaki Kazanımları KarĢılama Düzeyleri Mert Kaya, Orhan Karamustafaoğlu SÖZEL SUNUM SALON 21 Öğretmen Eğitimi Sayfa: Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Bilimsel Süreç Becerileri Hakkındaki GörüĢleri Mukadder GüneĢ, Nurcan Tekin, Oktay Aslan Matematik Bölümü Öğrencilerinin Matematiğe Dair Ġnançları Nelerdir? Burçak Boz Klinik DanıĢmanlık Modeli Uygulamalarının Öğretmen Adaylarının Fen Bilimleri Dersi Öğretimindeki Beceri ve Tutumlarına Etkisinin Ġncelenmesi Hanife Peker, Mızrap Bulunuz Öğretmen Adaylarının Epistemolojik Ġnançları Ġle Öğretmeve Öğrenme AnlayıĢları Nevin Kozcu Çakır, Burcu ġenler Sınıf Öğretmeni Adaylarının Fen ve Teknoloji Öğretimi-I Dersinde Hazırladıkları Kavram Karikatürlerinin Değerlendirilmesi Nil Duban, Bülent Aydoğdu, Ertuğ Evrekli SÖZEL SUNUM SALON 22 Hizmet Ġçi Eğitim: Mesleki GeliĢim Sayfa: AB 7. Çerçeve Prı-Scı-Net Projesi Sorgulama Temelli Bilim Eğitimi Ulusal Öğretmen Seminerlerinin Değerlendirilmesi AyĢe Oğuz Ünver,Kemal Yürümezoğlu Öğretmen Eğitiminde Yeni Adımlar: Lider ve GiriĢimci Öğretmen Bengi Birgili XXVI

3 Göreve Yeni BaĢlayan Ortaokul Matematik Öğretmenlerinin Öğretim Faaliyetlerine Yönelik Hazırlık Süreçlerinin Ġncelenmesi Elif Yetkin Özdemir, Erhan Bozkurt, Ramazan Gürel, Pınar Akdal Öğretmenler Öğreniyor: Sorgulamaya Dayalı Mesleki GeliĢim Uygulamalarının Etkisi Merve Kocagül, Mehmet ġahin Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Pedagojik Alan Bilgilerine Uzun Süreli Mesleki GeliĢim Programlarının Etkisi Eda ErdaĢ, Serhat Ġrez, Nihal Doğan, Yalçın Yalaki, Gültekin Çakmakçı SÖZEL SUNUM SALON 23 Üstün Yeteneklilere Yönelik Fen ve Matematik Eğitimi Sayfa: Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrencilerin Biyoloji Alanı Proje ÇalıĢmaları Ġle Ġlgili Beklentileri Murat Özarslan,Gülcan Çetin, Sacit Köse, Osman Yıldırım Üstün Yetenekli Öğrencilerin Problem Çözerken Sergiledikleri Üst BiliĢsel Becerilerin Ġncelenmesi: GümüĢhane Ġli Örneği Mesut Öztürk, YaĢar Akkan, Abdullah Kaplan Bilsem (Bilim Ve Sanat Merkezi) Öğrencilerinin Matematik Dersine KarĢı Ġlgisinde Velilerin Gördüğü Farklılıklar Meryem Çıldır Sorgulamaya Dayalı Fen Öğretimine Yönelik Öğretmen Öz-yeterlik lerinin Farklı DeğiĢkenler Açısından Ġncelenmesi Nilgün Yenice, Hilal AktamıĢ, Hanife Can ġen Bilsem Fen Öğretmenlerinin Kullandıkları Fen Etkinliklerinin Ġncelenmesi B. Buğra Ülger SÖZEL SUNUM SALON 24 Matematik Eğitimi Sayfa: Ġlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının YapılandırılmıĢ Problem OluĢturma Durumları: YaĢanan Deneyimler ve Öneriler Sare ġengül, Yasemin Katrancı Matematik Öğretmen Adaylarının Matematik Felsefesine Yönelik Zihin Haritaları Abdulkadir Erdoğan, Esra Yemenli Türkiye deki Matematik Eğitimi AraĢtırmaları Eğilimleri: Rabia Karatoprak, Zuhal Yılmaz, Behiye Ubuz Yaratıcı Yazma Etkinliklerinin Öğretmen Adaylarının Matematiksel Bir Kavramla Ġlgili Zihinsel Yapılarına Etkisinin Zihin Haritalama Tekniği Ġle Ġncelenmesi Bekir KürĢat Doruk Kesirlerin Sayı Doğrusu Üzerindeki Gösteriminde Öğrenci Kavram Yanılgıları ve Öğretmen Yorumları M.Kerem Karaağaç, Leyla Köse MĠNĠ SEMPOZYUM SALON 25 Sayfa: Türkiye de Biyoloji Eğitimi Alanında Yapılan AraĢtırmalara Yönelik Bir Ġçerik Analizi ÇalıĢması ġeyda Gül, Mustafa Sözbilir Türkiye Ve Dünyada Görme Engellilere Yönelik Yapılan AraĢtırmaların Ġçerik Analizi Mustafa Sözbilir,ġeyda Gül, Fatih Yazıcı,S.Levent Zorluoğlu, Aydın Kızılaslan, Betül Okcu, GülĢah Atila Yılları Arasında Dünyadaki Biyoloji Eğitimi AraĢtırma Trendleri: SeçilmiĢ Dergilerin Ġçerik Analizi ġeyda GÜL, Mustafa Sözbilir Türkiye de Kimya Eğitimi AraĢtırmalarının GeliĢimi ve Uluslararası ÇalıĢmalar Ġle KarĢılaĢtırılması Mustafa Sözbilir, Mustafa Akıllı, Mehmet Diyaddin YaĢar, Hülya Dede ÇALIġTAY SALON 26 Matematik Eğitimi Sayfa: Sayılar ve Cebir Öğrenme Alanında Dinamik Matematik Yazılımı Kullanımı Enver Tatar, Yılmaz Zengin,Türkan Berrin Kağızmanlı XXVII

4 Göreve Yeni BaĢlayan Ortaokul Matematik Öğretmenlerinin Öğretim Faaliyetlerine Yönelik Hazırlık Süreçlerinin Ġncelenmesi * Elif YETKĠN ÖZDEMĠR 1 Erhan BOZKURT 2 Ramazan GÜREL 3 Pınar AKDAL 4 1 Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ġlköğretim Bölümü 2 UĢak Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ġlköğretim Bölümü 3 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ġlköğretim Bölümü 4 Erciyes Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ġlköğretim Bölümü *Bu çalıģma TÜBĠTAK (Proje No: 113K316) tarafından desteklenmektedir. Göreve baģladıkları ilk yıllar öğretmenlerin mesleki geliģimleri açısından oldukça önemlidir. Bu yıllarda geliģtirecekleri fikir, yaklaģım ve uygulamalar, baģarılı bir kariyer için yol gösterici olacaktır (Hebert & Worthy, 2001). Bununla birlikte araģtırmalar göreve yeni baģlayan öğretmenlerin deneyim sahibi meslektaģlarına oranla çeģitli öğretim görevlerini (öğretim içeriğini ve materyallerini hazırlama ve planlama, öğretim planını uygulama, öğretim sürecini değerlendirme vb.) baģarılı bir Ģekilde yerine getirmekte zorlandıklarını göstermektedir (Borko & Livingston, 1989; Leinhardt, 1989; Reynolds, 1992). Göreve yeni baģlayan öğretmenlerin öğretim görevlerini gereğince yerine getirebilen baģarılı birer öğretmen olmalarında kendi biliģ, motivasyon ve davranıģlarını kontrol edebilen öz düzenleyici bireyler olmaları önem taģımaktadır. Alan yazında öğretmen öz düzenlemesi, öğretmenlerin hem kendi öğrenmelerine yönelik öz düzenlemelerini hem de öğretim faaliyetlerine yönelik öz düzenlemelerini tanımlamak için kullanılmaktadır. Öğretim faaliyetlerine yönelik öz düzenleme, öğretmenlerin aktif bir Ģekilde üst-biliģlerini, motivasyonlarını ve stratejilerini etkili bir öğretim faaliyeti için yönlendirmeleri ve sürdürmeleri Ģeklinde tanımlanabilir (Çapa-Aydın, Sungur & Uzuntiryaki, 2009). Bu çalıģmada öğretmenlerin öğretim faaliyetlerine yönelik öz düzenleme süreçleri (hazırlık, uygulama ve yansıtma) içerisinden öğretim faaliyetlerine yönelik hazırlık süreçleri üzerine odaklanılmıģtır. Öğretim faaliyetlerine yönelik hazırlık süreci, göreve yeni baģlayan öğretmenlerin yürütmüģ oldukları derslerin baģarısında önemli bir rol oynamaktadır (Borko & Livingston, 1989). Özellikle de bu süreçte sergilenen hedef belirleme ve planlama davranıģlarının niteliği (uygunluk, belirlilik vd.), görevin baģarısını doğrudan etkilemektedir (Schunk, 2012). Ancak göreve yeni baģlayan öğretmenlerin öğretim faaliyetlerine hazırlık süreçlerinde sergilemiģ oldukları bu davranıģlara yönelik bilgimiz sınırlıdır. Bu sebeple, bu çalıģmada göreve yeni baģlayan ortaokul matematik öğretmenlerinin derslerinde yer verdikleri öğretim faaliyetlerinin ve bu faaliyetlere yönelik hazırlık süreçlerinin, öz düzenleme kuramı (Zimmerman, 2000, 2002) ve öğretim için gerekli matematiksel bilgi alanları modeli (Ball, Thames & Phelps, 2008) bir arada ele alınarak detaylı olarak incelenmesi ve tanımlanması amaçlanmıģtır. Çoklu durum çalıģması niteliğinde olan bu araģtırmada katılımcı grubu, bahar döneminde, her biri Burdur, Kayseri ve UĢak illerindeki Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokullarda çalıģmakta olan ve mesleki deneyimleri beģ yıldan az olan üç ortaokul matematik öğretmeninden oluģmaktadır. Katılımcılar araģtırmaya gönüllülük esasına dayalı olarak dâhil olmuģlardır. AraĢtırmada veriler gözlem, görüģme (yarı yapılandırılmıģ) ve doküman incelemesi aracılığıyla toplanmakta olup, veri toplama süreci halen devam etmektedir. Veri toplama sürecinde ilk olarak katılımcılarla birer yarı yapılandırılmıģ görüģme yapılmıģ ve bu görüģmelerde katılımcıların matematik derslerinde genel olarak yürütmüģ oldukları öğretim faaliyetleri ve bu faaliyetler için genel olarak yürüttükleri hazırlık çalıģmaları hakkında bilgi edinilmesi amaçlanmıģtır. Bu görüģmelerin ardından katılımcıların belirli bir konunun (örneğin zamanı ölçme) öğretimine yönelik iģlemiģ oldukları matematik dersleri (3-5 saat) gözlenmeye baģlanmıģtır. Halen devam etmekte olan bu gözlemlerde katılımcıların matematik derslerinde yürütmüģ oldukları öğretim faaliyetleri belirlenmeye çalıģılmaktadır. Ders gözlemlerinin ardından gerçekleģtirilen yarı yapılandırılmıģ görüģmelerde katılımcıların tespit edilen öğretim faaliyetlerinde benimsemiģ oldukları hedeflere ve bu öğretim faaliyetleri için gerçekleģtirmiģ oldukları hazırlıklara yönelik sorular sorulmaktadır. Süreç içerisinde yapılan tüm gözlem ve görüģmeler video ve ses kayıt cihazları kullanılarak kayıt altına alınmaktadır. Bununla birlikte katılımcıların süreç içerisinde yürüttükleri öğretim faaliyetlerini ve bu faaliyetlere yönelik hazırlık süreçlerini yansıtan dokümanlar (ders planı, materyal, çalıģma yaprağı vd.) toplanarak araģtırmanın veri setine dâhil edilmektedir. Veri analizinin ilk aģamasında her bir katılımcı öğretmenin öğretim faaliyetleri tanımlanacaktır. Ardından bu faaliyetlere yönelik hedeflerin ve planlamaların yapısı ve özellikleri belirlenecektir. Son aģamada ise karģılaģtırmalı analizler yapılacaktır. AraĢtırma sonucunda elde edilecek bulgular, göreve yeni baģlayan ortaokul matematik öğretmenlerinin derslerinde ne tür öğretim faaliyetlerine (giriģ, araģtırma, açıklama, uygulama, değerlendirme) yer verdikleri, bu faaliyetler için ne tür hedefler (öğrenci-öğretme odaklı; biliģsel-duyuģsal-deviniģsel) belirledikleri ve ne tür araģtırma-planlama çalıģmaları (yararlanılan kaynak ve materyaller, zaman planlama vd.) gerçekleģtirdikleri hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlayacaktır. Bununla birlikte araģtırmada elde edilecek bulgular göreve yeni baģlayan ortaokul matematik öğretmenlerinin çeģitli öğretim faaliyetleri için yürüttükleri hazırlık süreçlerinde ne tür sorunlarla karģılaģtıklarının ve daha etkili hazırlık çalıģmaları için ihtiyaçlarının neler olduğunun anlaģılmasına katkı sağlayacaktır. Böylece araģtırmanın bulguları, öğretmen yetiģtiren kurumlara ve eğitim yöneticilerine, mesleklerinin ilk yıllarında olan ortaokul matematik öğretmenlerinin mesleki geliģimlerini destekleme konusunda yön gösterici olacaktır. Anahtar Kelimeler: Matematik eğitimi, öğretmen öz düzenleme, göreve yeni baģlayan öğretmenler 333

5 KAYNAKÇA: Ball, D. L., Thames, M. H., & Phelps, G. (2008). Content knowledge for teaching: What makes it special? Journal of Teacher Education, 59(5), Borko, H., & Livingston, C. (1989). Cognition and improvisation: Differences in mathematics instruction by expert and novice teachers. American Educational Research Journal, 26(4), Çapa-Aydın, Y., Sungur, S., & Uzuntiryaki, E. (2009). Teacher self regulation: Examining a multidimensional construct. Educational Psychology, 29(3), Hebert, E., & Worthy, T. (2001). Does the first year of teaching have to be a bad one? A case study of success. Teaching and Teacher Education, 17(8), Leinhardt, G. (1989). Math lessons: A contrast of novice and expert competence. Journal for Research in mathematics Education, Reynolds, A. (1992). What is competent beginning teaching? A review of the literature. Review of Educational Research, 62(1), Schunk, D. H. (2012). Learning theories: An educational perspective (6th ed.). Boston, MA: Pearson Education. Zimmerman, B. J. (2000). Attaining self-regulation: A social cognitive perspective. In M. Boekaerts, P. R. Pintrich & M. Zeidner (Eds.), Handbook of Self- Regulation (pp ). New York: Academic Press. Zimmerman, B. J. (2002). Becoming a self-regulated learner: An overview. Theory into Practice, 41(2),

6