Bizim burada sürek olarak tafsilat yla anlataca m z K rklar n cemidir. Bir fikir olsun diye di erlerine de k saca de inelim.

Transkript

1 YUNUSEFEND KÖYÜNDE BEKTAfi TAR KATI GÜVENÇ ABDAL YOLUNUN SÜRÜLÜfiÜNE A T NOTLAR Musa BAYRAK* ÖZET Bu yaz da Yunus Efendi köyünde yap lan cemler ve cemlerin çeflitleri, musahip olma süreci ve kurbanlar, yap lan gözlemler sonucu ayr nt l ve bilgilendirici bir biçimde ele al nm fl ve incelenmifltir. Yaz n n son bölümünde ise Yunus Efendi Köyündeki itikatlar ve bunlar n aç klamalar yer almaktad r. ABSTRACT In this writing the Cems practised in Yunusefendi village the types of Cems the process of musahip olma and sacrifies are studied in detail after some observations. Strong beliefs in Yunusefendi Village and their explanations are presented in the last part og tis writing. Anahtar Kelimeler: Güvenç Abdal, Yunusefendi Köyü, Musahip, Cem. Key Words: Güvenç Abdal, Yunusefendi Village, Musahip, Cem. Hac Bektafl Veli dervifllerinden Güvenç Abdal Oca na ba l süre in Yunusefendi köyünde sürülüflünün k sa hikâyesini anlatmaya çal flaca m. Himmet pirimden ola! Her ne kadar Bektafli erkânlar n n aç l fl tarz her yerde ayn ise de biz kendimizi anlatal m. Çünkü bu süre in di er bir ad da Nazemi Tarikat olup en ince yol anlam na gelmektedir. Bizde de bu sürek sürülmektedir. Üç çeflit cem vard r: K rklar n cemi, rfan cemi, Üryan cemi. Bizim burada sürek olarak tafsilat yla anlataca m z K rklar n cemidir. Bir fikir olsun diye di erlerine de k saca de inelim. 1. rfan Cemi Cemaat, k rklar cemini normal olarak bitirip da l rken dede-baba bu ceme aflina ve ehil olanlar seçer, oturtur. Normal Muhabbet Kap s aç l r. Zâkirler deyifller çal p söylerler. Herkes sofras nda oturmufltur, demlenilir. Sofrada musahipler bac lar yla birlikte bir arada otururlar. Semah kap s aç ld nda dede dua eder. Ayn sofradakiler birlikte semaha kalkarlar, niyaza düflüp, dualar n al p otururlar. Burada da normal cemdeki gibi birleme yap l r. Herkes birbiriyle helalleflip ayr l r. Burada dikkate de er olay; en ufak bir taflk nl k yapan, kendini tafl yamayan biri olursa onun cemden ç kart larak cezaland r lmas d r. Hac Bektafl Velî /

2 Musa Bayrak 2. Üryan Cemi Bu cemi flu anda pek uygulayan olmad gibi bilen de bulunmamaktad r. Biz konumuz olan K rklar cemini anlatmaya çal flal m. 3. K rklar n cemi Cemde Görev Alanlar ve Görevleri Cemdeki görevlerin her biri birer erkek taraf ndan yerine getirilebilece i gibi birkaç görevi ayn anda bir erkek de yerine getirebilir: 1. Rehber + Dede + Baba: Cemiyet ile hizmetlerini yürüten, duas n eden yetkilidir. Mürflitten icazetlidir. 2. Çar kç : Cemiyete kat lanlar n ayakkab lar n düzenler, sahiplerine verir. 3. Ç ra c : Cemiyetler fl kta yap l r. Oran n ayd nlat lmas onun iflidir. Ç ra yakarken Allahü nurussemavati vel ard ayeti okunur. Böylece ceme Kur an la bafllanm fl olur. 4. Gözcü: Dededen sonra sorumlulu u en a r oland r. Meydandaki canlar takip edip durumlar n gözetmek, cemiyeti do ru flekilde yapmalar n sa lamak da onun görevlerindendir. Cemaatin sorgusunu sorup cevab n al r. Dede sadece dua eder. Dede, yapt bir kusurdan sonra düflkün (yol d fl ) olursa gözcü onun sorgusunu, yarg s n yap p yola koyabilir. Gözcünün ayn duruma düflerse bu müflkülü dede görüp gözcüyü yola alamaz, onu mürflide havale eder. 5. Kurbanc : Cemiyette kesilecek kurbanlar kesip piflirmek ve orada haz r bulunan cemaate ayn ölçüde da tmakla mükelleftir. 6. Saki ve Abdestçi: Cemaatten cem esnas nda susayanlara su da tmak, ceme bafllama abdestini ald rmakla mükelleftir. 7. Meydanc ve Süpürgeci: Cem evini cemden önce ceme uygun flekilde düzenler, cemden sonra temizler, siler, tertipler, b rak r. 8. Zâkir: Görevi, çalg çalmak ve nefes okumakt r. 9. Samahç : Bizde ayr ca biri görevli de ildir. steyen semaha kalkar. Burada da gözcünün, akranlar n, musahiplerin bir arada semaha kalkmalar n gözetme vazifesi vard r. 10. Kap c Cem evi haz rlan p görevliler yerlerini ald ktan ve dede postuna oturduktan sonra gelen talip, dedenin huzurunda sa ayak parma sol ayak parma n n üstünde, sa 70 Hac Bektafl Velî /

3 Yunusefendi Köyünde Bektafli Tarikat... eli kalbinde olmak üzere önde erler, arkalar nda bac lar olmak kayd yla dara durup girifl duas al r, dede postuna niyaz ederek yerlerine otururlar. Bu flekilde canlar n topland na kanaat edildi inde ç ra c çera yakar, fl k duas edilir. Nur sûresinin 35. ayeti olan Allahü nurussemavati vel ard okunur. Bu duadan önce, dede taraf ndan beline yeflil kuflak sar l r. Duas n bitirince flu beyti okur: Bismi-fiah Allah Allah Çün çera - fahr uyand rd k Huda n n aflk na Seyyid-ül-kevneyn Muhammed Mustafan n aflk na Saki-i Kevser Aliyyel-Mürteza n n aflk na Hem Hadice Fat ma Hayrunnisa n n aflk na fiah Hasan Hulki R za hem fiah Hüseyn-i Kerbela Ol mam- Etkiya Zeynel aba n n aflk na Hem Muhammed Bak r ol kim Nesl-i pak-i Mürteza Cafer-üssad k mam- Rehnüma n n aflk na Musa-i Kaz m mam- ser firaz- ehl-i Hak Hem Ali Musa R za yi Esfiyan n aflk na fiah Taki ve ba Naki hem Hasan ül askeri Ol Muhammed Mehd-i Sahib-Liva n n aflk na Pirimiz Hünkâr m z Bektafl Veli nin aflk na Haflre-dek yanan yak lan afl kan n aflk na Daha sonra dara durur, duas n al p oturur. Bu, cemin Kur an la bafllamas n gösterir. Bundan sonra meydana zâkirler gelir. Ehlibeyt ve mam Hüseyni zikreden en az üç deyifl ve duaz söylenir. Bitti inde dede tekrar dua eder. Gözcü niyaz ederek asas n eline al p meydana gelir. Duas n al r: Dar n z duan z kabul ola, muratlar n z has l ola, Pirden nazar ola, Gözcü Karaca Ahmet in himmetleri üzerine has l ola, Hazreti Mikailden flefaat bulas n. Gözcü cemaate dönerek sorgusunu sorar ve vazifeye bafllar: Ey ehli cem, eflikten içyüze bulunan Mümin-Müslim sofu canlar, ana bac lar; yolunuza, izinize, ikrar n za, iman n za ne hallisiniz, neçe berisiniz, çekiflmifl, dövüflmüfl, hat r gönül y km fl, derdi olan söylesin, iste i olan varsa meydana gelip istesin, buras er meydan, buras pir meydan, buras var meydan, buras kar meydan. Eksi- iniz varsa doldural m, a latt m z varsa güldürelim. Hac Bektafl Velî /

4 Musa Bayrak Burada ceme kat lan canlar ve cem ehli hep birlikte ahiret sorgusundan geçer. Gözcü sorar: Dua alacak olan varsa meydana gelsin duas n als n. Bu duaya görgü duas denir. Bir flekilde cemiyete gelmekte mazur olanlar ve gelemeyenler dua al p görgüden geçmifl olur. Dua almak isteyenler dedenin huzurunda meydana gelip musahipleriyle birlikte arkalar nda bac lar oldu u hâlde dara dururlarken dede cem ehline döner; Ey sofucanlar, ana-bac lar; bu canlar dara durdu, bu dardaki canlardan bir dile i iste i olan var m d r? cümlesini üç defa tekrarlar. stekli ç kmaz ise birbirlerine niyaz verirler. Dualar n al rlar. Dedenin postuna ve eline niyaz edip geri geri giderek huzurdan ayr l rlar. Canlardan istekli olan ç karsa dardaki sofu canlar olduklar yere oturtulur. stekli de meydana, huzura gelir. stekliden sorulur. Her iki taraf dinlenilir. Cem ehli olanlar aralar n bulurlar. Bu defa hepsi birden dara kald r l p tekrar cemaate; bunlardan bir dile i, iste i olan var m d r diye tekrar sorulur. stekli ç kmay nca hepsine birden dede dua eder, birbirlerine niyaz verip postu ve dedenin elini öperek huzurdan ayr l rlar. Bu yarg lama esnas nda taraflardan herhangi biri hiçbir flekilde uyuflmaya yanaflmaz, cem ehlini ve cemaati dinlemezse toplumdan at l r. Cemaatin dedi ini kabul eden cemde kal r. Yukar da anlat lan görgüden geçen canlar cemiyete girmeye hak kazan r. Cemin ak fl içinde bu sorgu ve görgü fasl bitip cemaat ibadete bafllamadan önce dede zaruri ihtiyaçlar için on dakika eflik-beflik molas diyerek cemaati serbest b rak r. Mola süresi bitiminde gözcü, içerikli olanlar gelsinler diyerek talipleri ça r r. Bundan sonra cem bitene kadar içeriden ç kmak yoktur. Sorgu ve görgü fasl ndan sonra kesilecek kurban varsa meydana gelir. Kurbanlar flu flekilde grupland rmak mümkündür: 1. Toplumun birlikte kestikleri kurbanlar: Nevruz kurbanlar, Bayram kurbanlar Birlik kurbanlar, Mürflide kesilen kurbanlar. 2. Fertlerin tek tek kestikleri kurbanlar: krar- musahiplik kurbanlar, Adak kurbanlar, Vefat- kabir kurbanlar. Kurbanlar n isimlerinden ne maksatla kesildikleri anlafl lmakla birlikte, özelli i dolay s yla musahiplik-ikrar kurbanlar n n ayr bir niteli i vard r. Kendisi kurban s fat nda ve fluurunda olmayan n kurban kesemeyece ine hükmedilir. Çünkü kurban, kese- 72 Hac Bektafl Velî /

5 Yunusefendi Köyünde Bektafli Tarikat... nin yerine kurban olmaktad r. Hz. smail kurban s fat nda olmadan Cebrail, koçu onun yerine kurban getirmemifltir. krara girecek olan canlar rehber önceden haz rlar. Abdest ald r r, temizlenip temiz elbise giydirilir. Musahip olacak canlar dedenin huzuruna gözcü taraf ndan el ele getirilir. Dede cem ehlinin huzurunda bunlara musahipli i ve onun müflküllerini anlat r: Bunlara üç cem müsaade edilip gidin, gelin, düflünün, tafl n n. Bu iflin sonradan dönmesi, ç kmas, vazgeçmesi olmuyor. Nefsinize zor geliyorsa kurban kesip ikrara kar flmay n, yok her zorlu a katlan p musahip olmaya karar verdi inizde üç cem sonra gelir kurban n z keserek ikrara girersiniz denir. krara girecek olan canlar gözcü el ele tutuflturarak dedenin önüne oturtur. Dede ikrar verecek can n ruh hâlini, karakterini cemdekilerden sorar, onlardan ald müspet cevap üzerine ikrar verecek canlara dönerek bu yolun zorlu unu, meflakkatini, giydi inin ateflten bir gömlek, yolun demirden bir leblebi oldu unu anlat r: Gelme, gelme Dönme, dönme Gelenin can, dönenin mal Musahip olacak canlar da her müflkülata haz r olduklar n, bütün varl klar ndan, can ve bafllar ndan mam- Hüseyin ve Kerbela yolunda fedakârl a haz r olduklar n beyan ederler. Dede kendilerinden kefil ister. Huzura gelen kefilde niyaz ederek ehli cem huzurunda musahip olacaklar ile birlikte and içerler. Dede kendilerine afla daki duay yapar: Besmeleyle; Ya eyyühellezine amentü billahi tevbeten, nusuben, innellezine yubeyinelce, inne ma yubeyinillahe, yedullahi. Fevka ehdihin femen nekese fe innema yenküsü ala nefsihi, femen evfa bima ahede. Aleyhullahe feseylühü cenen azim. Sadakallhül aziym. Ey ehli talip geldi in Ali yolu, durdu un Mansur dar, gördü ün Hak didar, Hak cesedinize can, Kalbimize iman, söylemeye dil, tutmaya el verdi. A z talip, dil mürflittir. Gördü ünüz meydan n, saklad n z sizindir. Siz bu yola can, bafltan geçip kurban n zla geldiniz. Rahi hak dediniz. mam Hüseyin in katar na dizilmek dilersiniz. mam Cafer buyru una uyarak sevme dedi ini sevmeyip Teberra, sev dedi ini sevip tecella ettiniz mi? Talipler Eyvallah der. Dede devamla; tecellan z temiz, yüzünüz ak ola.hak Muhammet Ali, Pirimiz Hünkar Hac Bektafl- Veli ikrarlar n z daim eyleye, münkire münaf a dalatmaya, fleytan n flerrinden, münkir-münaf k mekrinden muhafaza eyleye, kötülüklere efl etmeye, hizmetiniz hakka, özünüz dergahta ola. Ehlibeyt On ki imamlar gözcünüz bekçiniz ola le ahir Hac Bektafl Velî /

6 Musa Bayrak Bundan sonra di er hizmetlere s ras yla devam edilir. Cem ehline abdest ald rmak üzere ibrikleriyle birlikte sakiler huzura gelerek dara durup dualar n al rlar. Suya selman, mülke Süleyman, gele on iki imam Allah Allah (3 defa). Dar n z duan z kabul olsun pirden nazar olsun. Döktü ünüz sular, al nan abdestler k rklar meydan nda al nan abdestler gibi olsun. Döktü ünüz sular cehennem atefli söndürsün. Sakiler cemaate tek tek su dökerek abdest ald r rlarken dede, bu arada cemaatle birlikte Allahümmeselli alaseyyidina Muhammedin ve ala Ali Muhammed diye dua eder. Sakiler birbirlerine de abdest ald rd ktan sonra dara durup dualar n alarak ceme kar fl rlar. Gözcü, bütün cemaati Ganiye fiah, Muhammede Salâvat diyerek aya a kald r r. Canlar dedenin önünde s rayla ve yan yana dizilir.gözcü en önde cemaate seslenir: Ey cemaat, birbirimizden hoflnut ve raz m y z? Cemaat de evet anlam nda üç defa Allah Allah der.hep beraber secdeye var l r. Cemaat secdedeyken dede söyler: Hak Teala cesedimize can, tutmaya el, erenler evinde pir yamac nda ne dediniz neye geldiniz? Cemaat, cevaben Allah Allah der. Dede, Do rulun bakal m, der. Cemaat niyaz ederek diz üstü gelir. Gözcü, cemaate, Eflinizle, peflinizle, yar n zla, yoldafl n zla ne hallisiniz, neçe berisiniz, diye sorar. Cemaat de cevaben üç defa Allah Allah der. Dede cemaate dönerek; Ey ehli cem, gözcü baba sizden vekâleten dil al p dil veriyor. Yoluna, izine, ikrar na, iman na do ru gelip do ru gidenin ayak turab bafl tac - y m diyor. Sizin Gözcü babadan bir iste iniz bir dile iniz var m d r? der. Cemaat, cevaben Allah Allah der. Tekrar secdeye var l r. Bu esnada dede gözcünün s rt na; Evvela bir Allah, Ya Muhammed, Ya mam Ali, Ya mam Hasan, Ya mam Hüseyin, Düldül, Zülfikar aflk na, deyip pençe çalar. Cemaate dönerek, do rulun bakal m, der, cemaat aya a kalkar, hep birlikte dara durulur. Tövbe isti far getirilir. Dedenin okudu- u duay cemaat de tekrarlayarak duaya ifltirak eder. Tövbe Duas Euzubillahiminessemiunalim, bismillahirrahmanirrahim. La feta illa ali Seyfe illa Zülfikar, la feta illa billahil Aliyyelazim.Nesrun minallahi fethun ganibun beflerel müminine, ya Allah, ya Muhammed, ya Ali pirimiz üstad m z Hünkar Hac Bektafl- Veli. Allah bir Muhammed Ali ye ba l d r bafl m z. Diyelim cemi cümle günahlar m za tövbe ya Rabbi esta furullah, tövbe ya Rabbi esta furullah, esta furullah. Ya Rabbi ilahi ya Rabbi e er bizden kelime-i küfür, din-i küfür ve hata ve flirk ve melayani eli- 74 Hac Bektafl Velî /

7 Yunusefendi Köyünde Bektafli Tarikat... mizle, dilimizle, belimizle, cemi azalar m zla her ne kadar kelime-i küfür olduysa biz onlar n cemi cümlesine nadim olduk, piflman olduk, tövbekar olduk, tövbe ya Rabbi esta furullah, tövbe ya Rabbi esta furullah, esta furullah. Ellerimizle ald k, gözlerimizle gördük, ayaklar m zla yürüdük, helal yedik, haram yedik, mam Hüseyin in dar na durduk hay rlar m z öne ald k, flerlerimizi geri att k, nadim olduk, piflman olduk, tövbekar olduk, tövbe ya Rabbi esta furullah, tövbe ya Rabbi esta furullah, esta furullah. mam Hasan, mam Hüseyin balk r deyip nur ise, mam Zeynel s r içinde s r ise, e er flu gönlümüzde bir kin kibir var ise tövbe ya Rabbi esta furullah, tövbe ya Rabbi esta furullah, esta furullah.muhammed Bak r n izinden ç kma, mam Caferden yükünü yükle, ey flaflk n sanmayal m ki flu yalan dünyada kard r hat r gönül y kma, tövbe ya Rabbi esta furullah, tövbe ya Rabbi esta furullah, esta furullah. Musahibim Musayi Kaz m, hak imam R za ya ba l d r özüm, eksik noksan iflerin hepsi bizim, tövbe ya Rabbi esta furullah, tövbe ya Rabbi esta furullah, esta furullah. fiah Taki ile Naki emeklerimizi vermeye zaya, evveli ahiri kem sözlerimize, kem huylar m za tövbe ya Rabbi esta furullah, tövbe ya Rabbi esta furullah, esta furullah. Hasan Ali askerin gülleri bite, gele mehdi gönlümüzün gam n ata, söylenen g ybete tövbe ya Rabbi esta furullah, tövbe ya Rabbi esta furullah, esta furullah. Dervifl Süleyman m Ba dat, Bas ra, bak flu kem zamana bal flu asra, sen keremler flah s n ey ilahi ya Rabbi esta furullah, tövbe ya Rabbi esta furullah, esta furullah. Hizmet eyledik pirden uluya, ikrar verdik hak Muhammed Ali ye, medet Mürvet deyip geldik kap na bir Allah Allah. Dede dua eder: Allah Allah, Allah Allah hizmetlerimiz kabul ola, muratlar m z has l ola, hizmetinde bulundu umuz erenler evliyalar gözcümüz bekçimiz ola.birler, üçler, befller, yediler, k rklar, on iki imamlar, on dört masumu paklar, on yedi kemerbestler cümlemize nazar eyleye.hak erenler gecelerimizi kadir, gündüzlerimizi bayram eyleye, bulan k sulara bast rmaya, gözlerimizden kanl yafllar döktürmeye la ahir Tövbeden sonra tekrar secdeye gidilir, kalk l r, cemaat birbirine kenetlenir. Dedenin duas ndan sonra bu fas l biter. Erkân ve Erkândan Geçme Bilindi i gibi Bektafli cemlerinde ço u yerde el pençe çekilmekle beraber bizim cemimizde Cennet ten gelen Tuba a ac n n dal ndan oldu una inan lan erkândan geçme büyük bir önem tafl r ve yer tutar. Hz. Peygamberin Miraç tan dönüflünde Hz. Ali ile musahip olmas nda Allah, Cebrail e: Git, Cennet teki Tuba a ac ndan bir dal al, ad Tar k olsun, bunlara çal, dedi. Hac Bektafl Velî /

8 Musa Bayrak Cebrail Cennet e gitti, Tuba a ac ndan dal almak isteyince a aç, dallar n yukar kald r p vermek istemedi. Cebrail e: Git Allah a söyle, bu dal n alt ndan geçene, suyundan içene Cehennem azab, Cehennem fliddeti çektirmesin, dedi. Cebrail, Allah a gitti, iste i anlatt, müspet cevapla tekrar Tuba a ac na geldi. Bu sefer Tuba a ac dal verdi, o da Tar k olarak çald. Erkân olay bundan kald. Erkândan geçme olay n kelimelerle anlatmak mümkün olmasa da bir fikir olmas bak m ndan konuyu biraz açal m: Dede erkân meydana getirir. Bu s rada gözcü kuca nda postla oturur. Canlar, emsali ve musahipleriyle Gözcünün kuca na bafllar gelecek flekilde yere uzan rlar. Bac lar da erlerin ayaklar na niyaz eder vaziyettedirler. Dede, sa elinde tuttu u erkân omzuna yaslayarak canlar n sa taraflar ndan sol eliyle iflaretle insandaki s fatlar gösterir: Bafl nda taç Aln nda Zühre y ld z Kafl nda kütnetül kalem Gözünde nur Yüzünde hayâ A z nda Kur an Omzunda kiramen kâtibin melekleri Kolunda kuvvet Gö sünde iman Belinde besnei kemer Göbe inde kadef duas Dizinde zikrullah Aya nda kadem Hâl erenler hâli, yol erenler yolu, gafil olma de en üstat elidir. Nefesi tarikat, iman hidayet, hidayeti Ali, pirimiz Hünkar Hac bektafl Veli. Evvela bir Allah, Ya Muhammed, Ya Ali, Ya imam Hasan, Ya imam Hüseyin, düldül, zülfikar aflk na, Tar k alt ndan geçene, suyundan içene, Cehennem azab Cehennem fliddeti göstermeye, Allah kulum diye, Muhammed ümmetim diye, Ali talibim diye, seve sevindire, bermurat eyleye. diyerek duas n edip 76 Hac Bektafl Velî /

9 Yunusefendi Köyünde Bektafli Tarikat... canlara erkân çalar. Ayn flekilde bütün canlar erkândan geçer. Erkândan geçenler köfle diplerine yüzleri meydana gelecek flekilde s ra olurlar. Gözcü herkese tek tek: Verelim Muhammede Salavat, diyerek niyaz verir. Sonunda Destur, oturun. diyerek erleri bir s rada oturtur. Bu arada bac lar ayaktad r. Gözcü cem anas n n elinden, o da tek tek bac lar n elinden tutar. Ana, bac lara niyaz vererek erlerin önüne oturtur. Bu s rada gözcünün öncülü ünde hep birlikte Hak la ilahe illallah, hak Muhammeden resulallah, hak aliyül veliyullah, veliyul aliyullah, hak mürflidi kamilsin ya resulallah denilir. S ra dökümüyle birlikte bütün bac lar da oturmufl olur. El hizmeti yap l r, âfl klar duazlar söylerler, arada da dede dua eder. Ehlibeytin ismi geçti inde yan yana s ra hâlinde bulunan canlar birbirlerine, bac lar da hem birbirlerine hem de erlerin eline niyaz ederler. Bu hizmetin anlam, bac lar n Hac Bektafl- Veli ye ait yeflil eli aramalar d r. Bu hizmet de dedenin duas yla son bulur. Semah kap s aç l r, ilk önce gözcü ve bir er iki bac yla birlikte semaha kalkar. Gözcünün semah bitip niyaz için huzura vard nda bütün bac lar da onun gibi niyaza gider, hepsi birlikte aya a kalkarlar, niyazlafl p ayr ld klar nda bu arada ayakta bulunan bac lara da dua edilir sonra otururlar. Normal bir cem akflam nda ise ilk önce cem erenleri veya ulular olarak an lan yafll lar baflta olmak üzere yafl ve emsalce uygun olanlar musahipleriyle birlikte, di er canlar da bu flekilde semah etmifl olurlar. E er cem bir adak veya vefattan dolay canlardan kurban olanlarca tertiplenmifl ise, gözcüden sonra ilk önce davet sahipleri semah eder, di er canlar da yafl ve emsale göre semahlar n yaparlar. Son olarak arzuya ba l semahlar edilir ve kap c lar da meydana gelerek semahlar n ettikten sonra semah kap s kapan r. Gözcü tek bafl na özel semah n arkas nda üç bac bulunmak kayd yla yaparak semah kap s n kapat r. Ayakta bulunan bac lardan cem anas, elinde tuttu u süpürgeyi üç defa yere çalarak; evvela bir Allah, ya Muhammed, ya Ali diyerek di er bac ya verir. Onlar da ayn fleyi tekrarlar, dara dururlar. Dede, onlara: Biz üç bac idik, güruhu naci idik, süpürgeyi süpürdü selman, kör olsun yezidi mervan. K rklar cümlenize flefaat eylesin. duas - n eder. Cemde hizmet edenler pozisyonlar na göre s ra ile aya a kalk p dualar n al rlar. Dualar flu flekildedir: Gözcüye, dar n z duan z kabul ola, muratlar n z has l ola, pirden nazar ola, pir divan, pir divan. Gözcü Karacaahmetlerin himmetleri üzerinize ola. Hz. Mikail den fle- Hac Bektafl Velî /

10 Musa Bayrak faat bulas n z; Âfl klara, dar n z duan z kabul ola, muratlar n z has l ola, pirden nazar ola, kolunuz kuvvetli, kalbiniz güferli ola, ocaklar n z ayd n ola. mam Bak r, mam Caferden flefaat bulas n z; Kurbanc ya, dar n z duan z kabul ola, muratlar n z has l ola, pirden nazar ola, kolun kuvvetli, kesen bereketli ola. Kesmifl oldu un kurbanlar Hz. smail e inen kurbanlar gibi ola; Kap c ya, siz bizi saklad n z, beklediniz. Cenab Allah da sizi saklaya, bekleye, H z r k lavuzunuz, Ali yoldafl n z ola. Di er hizmet edenlere de bu mealde dualar edilir. Cem birlemesi bafllar, dede dua eder, bütün canlar hep birlikte Allah Allah nidalar yla dedenin duas na ifltirak ederler. Birlemeden sonra lokma kap s aç l r. Daha önce de de inildi i gibi lokma bir kurbandan olabilece i gibi ceme ifltirak edenlerin yanlar nda götürdükleri özel yap lm fl helva veya buna benzer yiyeceklerin sofralarda paylafl lmas ve de ifltirilmesi ile olur. Burada özelli inden dolay bir koçun kurban edilmek üzere cem evinde meydana al narak tekbirlendikten sonra ona edilen duay dile getirelim. Kurban Duas La feta illa Ali la Seyfe illa Zülfikar.Ayeten nesrun minallahi Teala ve fethun garibun ve beflerel müminine ya Allah ya Muhammed ya Ali. Niyeti kurban, duay tekbir, bismillahi allahuekber allahuekber la ilahe illallahu vallahu ekber. Allahuekber velillahil hamdü bismillah. Vedduhu aleyhim beni ademe bil hakk zgareke kurbanen vetakabbelmineydihim velem yütekabbel minelaher, kale le künnema yetekubbel minallehu, minel mittekini tekbiri bismillah. Kulinnes semavati, venusiki, vehyaye, vemanetillahi, Rabbil alemin, vebaflirikatihi, vebazilike ümirtu, ve enne evelelmüslimine, vetekabbel minna, kematakabbelte min ibrahime ve ismaile zebilike venu has Medine biyyike, bismillahi allahuekber allahuekber la ilahe illallahu vallahu ekber allahuekber vebil Hamdi bismillah.vekuline hamdu lillezi, lem yedduhu, veleden velem yekullehu, veliyyun minezzilli ve kebbirhu tekbira tekbir velillahil hamd bereketullah, kayyimullah berekati kelimullah innallhu teccari ustadi hani hanira, mani manira, fermane Halil, derman celil, can smail tekbir-i bismillah Bu kurban kurband r, bu kurban nurdand r. Bu kurban gökten indi, cümle alem bundan kand. Kurban itikat na, flah devletine diyelim bir Allah Allah. la ahir. Dede duas n eder. Lokma ilk önce bir can taraf ndan dedenin önüne dar vaziyetinde getirilir; dede ona hitaben, kolun kuvvetli ola, sofran bereketli ola, oca ndan buca ndan Ali sofra- 78 Hac Bektafl Velî /

11 Yunusefendi Köyünde Bektafli Tarikat... s eksik olmaya, diye dua eder. Lokma yenilmeye bafllan r. Lokma bitiminde dede, en yak n nda bulunan bir cana lokma vererek yürüsün fiah aflk na diyerek lokmay yürütür. Canlar birbirlerine hü, cümle geçmifllerinin lokmas olsun diyerek lokma verir. Dede, tekrar birlerin, üçlerin, befllerin, yedilerin, k rklar n, on iki imamlar n, on dört masumu paklar n, analar m z n, atalar m z n, cümle geçmifllerimizin lokmas olsun. fiu dede veya candan kan n, diyerek yan ndaki dedeye veya bir cana son lokmas n vererek lokmay bitirir. Kur an dan bir sure okunur, tekrar sofra duas yap l r. Dede birleme yapar: lahi, rakta yak nda ma ripte, maflrikte, Âlim medet, yolum medet diyen canlar n, gelip gelemeyenlerin, yetip yetemeyenlerin, bu cemde, bu demde gönlü murad olanlar n muratlar n n verilmesine flah diyelim flah aflk na. Ele niyaz verilir. Son olarak da el cem salavat, el cemali Muhammed, Muhammed in nuruna Ali nin s rr na, on iki imamlar birli ine, gelmemiz tatl ola, gitmemiz kutlu ola, her bir ad m bafl na yüz bin Kabe sevab kaydeyleye, diye son duay eder. Canlar birbirleri ile hofllafl rlar. E er canlardan birinin veya birkaç n n sonraki zamanlarda kurban veya ada varsa gözcü aya a kalkarak, canlara yerini ve zaman n belirterek onlar davet eder. Toplumun dilek ve temennileri dile getirilerek cemiyette bulunanlar evlerine gitmek üzere cem evinden ayr l rlar. Yunusefendi Köyünde tikad n Günlük Hayattaki Yans malar ve Birbirlerini Etkilemelerine Dair Birkaç Örnek Cem Akflamlar Undan Helva Kavrularak Cemde Lokma Yap lmas Kerbela olay ndan sonra buradan kurtulanlar n Medine ye dönüflleri ac kl, hüzünlü ve yokluk içinde olmufltur. Medine de bunlar karfl layanlar her evden un getirerek helva yapt lar, Kerbela da flehit olanlar için lokma verdiler. Vefat Edenlerin Muhakkak Tabutla Gömülmesi Yunusefendi köyünde vefat edenler için köknar a ac ndan bedenlerine uygun ebatta tabut yap l r. Ölenler kefenleriyle bu tabuta yat r larak defnedilir. Ölen Bac lar n K nalanarak Defnedilmeleri Hz. Fat ma babas ndan kendine miras kalan Fetek hurmal yüzünden çok eziyetlere maruz kalm fl, hatta kap arkas na s k flt r larak Medet ve Mürvet isimli çocuklar - Hac Bektafl Velî /

12 Musa Bayrak n dahi düflürerek kaybetmifltir. Bunun üzerine, Hz. Ali ye Benim ölümümü bunlara gösterme. diye vasiyet etmifltir. Vefat ndan sonra Hz. Ali efendimiz de onu tek bafl - na y kay p, k nalay p, kefenlemifl ve gece de defnetmifltir. Musahipli Olanlar n Vefatlar nda Erkân Çal nmas Musahipli canlar n ölümleri hâlinde y kan p, kefenlenip, tabuta konulduktan sonra daha evlerinde iken, musahibi tabutun bafl nda olmak üzere ceme giren canlar n kat l m ve ifltirak ile dede taraf ndan ölüye ç kt bu yolculukta kabir azab çekmemesi ve günahlar n n af olmas için erkân çal n r. Vefat Eden Cem Ehlileri çin Kabir Kurban Kesilmesi Ölen bir can n efl ve dostlar yla düflüp kalkt, al flverifl yapt insanlarla helalleflemeden öldü ü varsay larak, sa l nda iken nas l erkâna düfltü ise vefat ndan sonra da ruhunun ebedî istirahat için kabir kurban kesilir. Meydana ölen can n yerine vârisleri dara dururlar. Ölen nam na sorgu ve görgüden geçerler. Ölenin borçlusu ve alacakl s olup olmad sorulur, alacakl ç kmazsa hep bir a zdan Allah affetsin, hak erenler yard mc s olsun, diye canlar taraf ndan ikrar getirilir. Normal kurban tekbirlemesi yap l r, di er hizmetler de yap larak ruhu flad edilir. Bu kurban n masraflar, vârislerince karfl lan r. Köyde yol itikad ile ilgili olmasa bile sosyal ba lar n güçlü olmas n temin eden bir uygulamay da anlat p konuyu bitirelim: Genellikle kendi itikad ndan olanlardan k z al p olmayanlara k z verilmeyen köyümüz dü ünleri öncesinde, damat taraf ndan dü ünün bafllamas ndan bitifline kadar her fleyinden sorumlu olan, dü ünden sonra da bunun manevi hazz n duyan bir babal k seçilir.görevi k na akflam k z evine gidip eflini k na bitene kadar anal k olarak orada tutmak, dü ün günü gelini k z evinden erkek evine getirip nikâh na kadar takip etmektir. Babal k olan n çocuklar ile damat taraf bundan sonra kardefl say ld klar ndan birbirleriyle evlenemezler.bayramlarda ve di er önemli zamanlarda babal k olan ziyaret etmek, hat rlar n sormak, bir ihtiyaçlar varsa yapmak bunlar n vazifesi olur. D PNOTLAR *.. T.. A. Siyasal Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü Mezunu. 80 Hac Bektafl Velî /