ANTALYA VALĠLĠĞĠ ĠL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 ANTALYA VALĠLĠĞĠ ĠL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ANTALYA ĠL ÇEVRE DURUM RAPORU

2 A. COĞRAFĠK KAPSAM A.1. GĠRĠġ A.2. ĠL VE ĠLÇE SINIRLARI A.3. ĠLĠN COĞRAFĠ DURUMU A.4. ĠLĠN TOPOĞRAFYASI VE JEOMORFOLOJĠK DURUMU A.5. JEOLOJĠK YAPI VE STRATĠGRAFĠ A.5.1. Metamorfizma Ve Mağmatizma A.5.2. Tektonik Ve Paleocoğrafya B. DOĞAL KAYNAKLAR B.1. ENERJĠ KAYNAKLARI B.1.1. GüneĢ B.1.2. Su Gücü B.1.3. Kömür B.1.4. Doğalgaz B.1.5. Rüzgar B.1.6. Biyokütle B.1.7. Petrol B.1.8. Jeotermal Sahalar B.2. BĠYOLOJĠK ÇEġĠLĠLĠK B.2.1. Ormanlar B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları B.2.2. Çayır Ve Mera B.2.3. Sulak Alanlar B.2.4. Flora B.2.5. Fauna B.2.6. Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı Ve Tabiatı Koruma Alanları Ve Diğer Hassas Yöreler B.3. TOPRAK B.4. SU KAYNAKLARI B.4.1. Ġçme Suyu Kaynakları Ve Barajlar B.4.2. Yer Altı Su Kaynakları B.4.3. Akarsular B.4.4. Göller Ve Göletler B.5. MĠNERAL KAYNAKLAR B.5.1. Sanayi Madenleri Çimento Hammaddeleri (Çmh) B.5.2. Metalik Madenler B.5.3. Enerji Madenleri B.5.4. TaĢ Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler C. HAVA (ATMOSFER VE ĠKLĠM) C.1. ĠKLĠM VE HAVA C.1.1. Doğal DeğiĢkenler (Sıcaklık,Rüzgar,Sis,Bulut,YağıĢ,Basınç,Buhar,Nem) C Seller C Kuraklık C Mikroklima C.1.2. Yapay Etmenler C Plansız KentleĢme C YeĢil Alanlar C Isınmada Kullanılan Yakıtlar C Endüstriyel Emisyonlar C.2. HAVAYI KĠRLETĠCĠ GAZLAR VE KAYNAKLAR C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu Ve Duman C.2.2. Partikül Madde (Pm) Emisyonları C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları C.2.4. Azot Oksit (Nox) Emisyonları C.2.5. Hidrokarbon Ve KurĢun Emisyonları C.3. ATMOSFERĠK KĠRLĠLĠK

3 C.3.1. Ozon Tabakasının Ġncelemesinin Etkileri C.3.2. Asit YağıĢlarının Etkileri C.4. HAVA KĠRLETĠCĠLERĠNĠN ÇEVREYE OLAN ETKĠLERĠ C.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkileri C Su Üzerindeki Etkileri C Toprak Üzerindeki Etkileri C Flora Ve Fauna Üzerindeki Etkileri C Ġnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Olan Etkileri D. SU D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI D.1.1. Yer Altı Suları D.1.2. Akarsular D.1.3. Göller, Göletler Ve Rezervuarlar D.1.4. Denizler D.2. DOĞAL DRENAJ SĠSTEMLERĠ D.3. SU KAYNAKLARININ KĠRLĠLĠĞĠ VE ÇEVREYE ETKĠLERĠ D.3.1. Yer Altı Suları Ve Kirlilik D.3.2. Akarsularda Kirlilik D.3.3. Göller, Göletler Ve Rezervuarlarda Kirlilik D.3.4. Denizlerde Kirlilik D.4. SU VE KIYI YÖNETĠMĠ, STRATEJĠ VE POLĠTĠKALAR D.5. SU KAYNAKLARINDA KĠRLĠLĠK ETKENLERĠ D.5.1. Tuzluluk D.5.2. Zehirli Gazlar D.5.3. Azot Ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik D.5.4. Ağır Metaller Ve Ġz Elementler D.5.5. Zehirli Organik BileĢikler D Siyanürler D Petrol Ve Türevleri D Polikloro Naftalinler Ve Bifeniller D Pestisitler Ve Su Kirliliği D Gübreler Ve Su Kirliliği D Deterjanlar Ve Su Kirliliği D.5.6. ÇözünmüĢ Organik Maddeler D.5.7. Patojenler D.5.8. Askıda Katı Maddeler D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler Ve Su Kirliliği E. TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMI ANTALYA ĠLĠ TOPRAK YAPISI VE DAĞILIMLARI E.2. TOPRAK KĠRLĠLĠĞĠ E.2.1. Kimyasal Kirlenme E Atmosferik Kirlenme E Atıklardan Kirlenme E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme E.3. ARAZĠ E.3.1. Arazi Varlığı E Toprak Kullanma Durumu E.3.2. Arazi Problemleri

4 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. EKOSĠSTEM TĠPLERĠ F.1.1. Ormanlar F Ormanların Ekolojik Yapısı F Ġlin Orman Envanteri F Orman Varlığının Yararları F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları F.1.2. Çayır Ve Meralar F.1.3. Sulak Alanlar F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.) F.2. FLORA F.2.1. Habitat ve Toplulukları F.2.2. Türler ve Populasyonları F.3. FAUNA F.3.1. Habitat ve Topluluklar F.3.2.Türler ve Populasyonları F.3.3. Hayvan YaĢama Hakları F Evcil Hayvanlar F Sahipli Hayvanlar F Sahipsiz Hayvanlar F Nesli Tehlike Altında Olan Ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar F Hayvan Hakları Ġhlali F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü KuruluĢlarla ĠĢbirliği F.4. HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA YER ALAN ALANLAR F.4.1. Milli Parklar F.4.2. Tabiat Parkları F.4.3. Tabiat Anıtı F.4.4. Tabiat Koruma Alanları F.4.5. Orman Ġçi Dinlenme Yerleri F.4.6. Biyogenetik Rezerv Alanları F.4.7. Biyosfer Rezerv Alanları F.4.8. Özel Çevre Koruma Bölgeleri F.4.9. Av Hayvanları Koruma ve Üretme Sahaları F Su Ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar F Endemik Bitki ve Hayvanların YaĢama Ortamı Olan Alanlar F Koruma Altına Alınan Yabani Flora- Faunanın YaĢama Ortamı Olan Alanlar F Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin YaĢama ve Beslenme Ortamı Olan Alanlar F Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları F Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması SözleĢmesinde Yeralan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar F Kültürel Miras Kapsamına Giren Alanlar F Anıtlar F Yapı Toplulukları F Sitler F Doğal Miras Kapsamına Giren Alanlar F Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Alanları F Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine Göre Belirlenen Kıta Ġçi Yüzeysel Suları Kapsayan Ġçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları F Mutlak Koruma Alanları F Kısa Mesafeli Koruma Alanları F Orta Mesafeli Koruma Alanları F Uzun Mesafeli Koruma Alanları F Uzun Mesafeli Koruma Alanları F Jeolojik ve Jeomorfolojik OluĢumların Bulunduğu Alanlar F Tarım Alanları F Tarımsal GeliĢim Alanları F I. II. III. Sınıf Tarım Alanları F Özel Mahsul Plantasyon Alanları

5 G - TURĠZM G.1. YÖRENĠN TURĠSTĠK DEĞERLERĠ G.1.1 Yörenin Doğal Değerleri G Konum G Fiziki Özellikler G.1.2. Kültürel Değerler G.2. TURĠZM ÇEġĠTLERĠ G.4. TURĠST SAYISI G.5. TURĠZM EKONOMĠSĠ G.6. TURĠZM - ÇEVRE ĠLĠġKĠSĠ H - TARIM VE HAYVANCILIK H.1. GENEL TARIMSAL YAPI H.2. TARIMSAL ÜRETĠM H.2.1. Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri H Buğdaygiller H Baklagiller H Yem Bitkileri H Endüstriyel Bitkiler H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi H Sebze Üretimi H Süs Bitkileri: H.2.2. Hayvansal Üretim H BüyükbaĢ Hayvancılık H KüçükbaĢ Hayvancılık H Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim) H Su Ürünleri H Kürk Hayvancılığı H Arıcılık Ve Ġpekböceği YetiĢtiriciliği H.3. ORGANĠK TARIM H.4. TARIMSAL ĠġLETMELER H.4.1. Kamu ĠĢletmeleri H.4.2. Özel ĠĢletmeler H.5. TARIMSAL FAALĠYETLER H.5.1. Pestisit Kullanımı H.5.2. Gübre Kullanımı H.5.3. Toprak Kullanımı I MADENCĠLĠK I.1. MADEN KANUNUNA TABĠ OLAN MADENLER VE DOĞAL MALZEMELER I.1.1. Sanayi Madenleri I.1.2. Metalik Madenler I.1.3. Enerji Madenleri I.1.4. Maden Kanununa Tabi Olan Doğal Malzemeler I.2. MADENCĠLĠK FAALĠYETLERĠNĠN YAPILDIĞI YERLERĠN ÖZELLĠKLERĠ I.3. CEVHER ZENGĠNLEġTĠRME I.4. MADENCĠLĠK FAALĠYETLERĠNĠN ÇEVRE ÜZERĠNE ETKĠLERĠ I.5. MADENCĠLĠK FAALĠYETLERĠ SONUCUNDA ARAZĠ KAZANIM AMACIYLA YAPILAN REHABĠLĠTASYON ÇALIġMALARI

6 J - ENERJĠ J.1. BĠRĠNCĠL ENERJĠ KAYNAKLARI J.1.1. TaĢkömürü J.1.2. Linyit J.1.3. Asfaltit J.1.4. Bitümlü ġist J.1.5. Ham Petrol J.1.6. Doğalgaz J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) J.1.8. Orman J.1.9. Hidrolik J Jeotermal J GüneĢ J Rüzgar J Biyokütle J.2. ĠKĠNCĠL ENERJĠ KAYNAKLARI J.2.1. Termik Enerji J.2.2. Hidrolik Enerji J.2.3. Nükleer Eneji J.2.4.Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi J.3. ENERJĠ TÜKETĠMĠNĠN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI J.4. ENERJĠ TASARRUFU ĠLE ĠLGĠLĠ YAPILAN ÇALIġMALAR K. SANAYĠ VE TEKNOLOJĠ K.1. ĠL SANAYĠNĠN GELĠġĠMĠ, YER SEÇĠMĠ SÜREÇLERĠ VE BUNU ETKĠLEYEN ETMENLER K.2. GENEL ANLAMDA SANAYĠNĠN GRUPLANDIRILMASI K.3. SANAYĠNĠN ĠLÇELERE GÖRE DAĞILIMI K.5. SANAYĠ GRUPLARINA GÖRE ÜRETĠM TEKNOLOJĠSĠ ve ENERJĠ KULLANIMI K.6. SANAYĠDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI ALINAN ÖNLEMLER K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği K.6.4.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar K.7. SANAYĠ TESĠSLERĠNĠN ACĠL DURUM PLANI L - ALTYAPI, ULAġIM VE HABERLEġME L.1. ALTYAPI L.1.1. Temiz Su Sistemi L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi L.1.3. YeĢil Alanlar L.1.4. Elektrik Ġletim Hatları L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları L.2. ULAġIM L.2.1. Karayolları L Karayolları Genel L UlaĢım Planlaması L Toplu TaĢım Sistemleri L Kentiçi Yollar L Araç Sayıları L.2.2. Demiryolları L Kullanılan Raylı Sistemler L TaĢımacılıkta Demiryolları L.2.3. Deniz, Göl, Nehir TaĢımacılığı L Limanlar L TaĢımacılık

7 L.2.4. Havayolları L.3. HABERLEġME L.4. ĠLĠN ĠMAR DURUMU L.5. ĠLDEKĠ BAZ ĠSTASYONLARI SAYISI KAYNAKLAR M. YERLEġĠM ALANLARI VE NÜFUS M.1. KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA M.1.1. Kentsel Alanlar M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri M Kentsel Büyüme Deseni M Planlı Kentsel GeliĢme Alanları M Kentsel Alanlarda Yoğunluk M Kentsel Yenileme Alanları M Endüstri Alanlarda Yer Seçimi M Tarihi,Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar M.1.2. Kırsal Alanlar M Kırsal YerleĢme Deseni M Arazi Mülkiyeti M.2. ALTYAPI M.3. BĠNALAR VE YAPI ÇEġĠTLERĠ M.3.1. Kamu Binaları M.3.2. Okullar M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler M.3.5. Endüstriyel Yapılar M.3.6. Göçler ve Hareketli Barınaklar M.3.7. Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar M.3.9. Kırsal Alanda YapılaĢma M Yerel Mimari Özellikler M Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller M.4. SOSYO-EKONOMĠK YAPI M.4.1. ĠĢ Alanları ve ĠĢsizlik M.4.2. Göçler M.4.3. Göçebe ĠĢçiler (Mevsimlik) M.4.5. Konut Yapım Süreçleri M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri M.5. YERLEġĠM YERLERĠNĠN ÇEVRESEL ETKĠLERĠ M.5.1. Görüntü Kirliliği M.5.2. Binalarda Ses Ġzolasyonu M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde OluĢturulan Gürültü Zonları M.5.4.Ticari ve Endüstriyel Gürültü M.5.5. Kentsel Atıklar M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı M.6. NÜFUS M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre DeğiĢimi M.6.2. Nüfusun YaĢ, Cinsiyet ve EğitimGruplarına Göre Dağılımı KAYNAKLAR N - ATIKLAR N.1. EVSEL KATI ATIKLAR N.2. TEHLĠKELĠ ATIKLAR N.3. ÖZEL ATIKLAR N.3.1. Tıbbi Atıklar N.3.2. Atık Yağlar N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar

8 N.3.4. Pil Ve Aküler N.3.5. Cips Ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller N.3.6. Tarama Çamurları N.3.7. Elektrik Ve Elektronik Atıklar N.3.8. Kullanım Ömrü BitmiĢ Araçlar N.4. DĠĞER ATIKLAR N.4.1. Ambalaj Atıkları N.4.2. Hayvan Kadavraları N.4.3. Mezbaha Atıkları N.5. ATIK YÖNETĠMĠ N.6. KATI ATIKLARIN MĠKTAR VE KOMPOZĠSYONU N.7. KATI ATIKLARIN BĠRĠKTĠRĠLMESĠ, TAġINMASI VE TRANSFER ĠSTASYONLARI N.8. ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERĠ N.8.1. Katı Atıkların Depolanması N.8.2. Atıkların Yakılması N.9. ATIKLARIN GERĠ KAZANIMI VE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ N.10. ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ KAYNAKLAR O - GÜRÜLTÜ VE TĠTREġĠM O.1. GÜRÜLTÜ O.1.1. Gürültü Kaynakları O Trafik Gürültüsü O Endüstri Gürültüsü O ĠnĢaat Gürültüsü O YerleĢim Alanlarında OluĢan Gürültü O Havaalanları Yakınında OluĢan Gürültüler O.1.2. Gürültü Ġle Mücadele O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri O Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri O.1.4. Gürültünün Ġnsanlar Üzerine Olan Etkileri O Fiziksel Etkileri O Fizyolojik Etkileri O Psikolojik Etkileri O Performans Etkileri O.2. TĠTREġĠM P - AFETLER P.1. DOĞAL AFETler P.1.1. Depremler P.1.2. Heyelan ve Çığlar P.1.3. Seller P.1.4. Orman Otlak ve Sazlık Yangınları P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik ve Abiyotik Faktörlerin Etkileri P.1.6. Fırtınalar P.2. DĠĞER AFETLER P.2.1. Radyoaktif Maddeler P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar P.2.3. Tehlikeli Maddeler P.3. AFETLERĠN ETKĠLERĠ VE YARDIM TEDBĠRLERĠ P.3.1. Sivil Savunma Birimleri P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri P.3.3. Ġlkyardım Servisleri P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Ġskanı P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Sınırlar Arası TaĢınımı Ġçin Alınan Tedbirler P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar

9 R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1. TEMEL SAĞLIK HĠZMETLERĠ R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı R.1.2. BulaĢıcı Hastalıklar R Ġçme Ve Kullanma Suları R Denizler R Paraziter Hastalıkları R.1.3. Gıda Hijyeni R.1.4. AĢılama ÇalıĢmaları R.1.5. Bebek Ölümleri R.1.6. Ölümlerin Hastalık, YaĢ Ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı R.1.7. Aile Planlaması Ve ÇalıĢmaları R.2. ÇEVRE KĠRLĠLĠĞĠ VE ZARARLARINDAN OLUġAN SAĞLIK RĠSKLERĠ R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.2. Su Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.3. Atıkların Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.4. Gürültünün Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.5. Pestisitlerin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.6. Ġyonize Radyasyondan Korunma R.2.7. Baz Ġstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri S - ÇEVRE EĞĠTĠM S.1. KAMU KURULUġLARININ ÇEVRE EĞĠTĠMĠ ĠLE ĠLGĠLĠ FAALĠYETLERĠ S.2. ÇEVRE ĠLE ĠLGĠLĠ GÖNÜLLÜ KURULUġLAR VE FAALĠYETLERĠ S.2.1. Çevre Vakıfları S.2.2. Çevre Dernekleri S.2.3. Çevreyle Ġlgili Federasyonlar KAYNAKLAR T. ÇEVRE YÖNETĠMĠ VE PLANLAMA T.1. ÇEVRE KĠRLĠLĠĞĠNĠN VE ÇEVRESEL TAHRĠBATIN ÖNLENMESĠ T.2. DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJĠK DEENGELER ESAS ALINARAK VERĠMLĠ KULLANIMI, KORUNMASI VE GELĠġTĠRĠLMESĠ T.3. EKONOMĠK VE SOSYAL FAALĠYETLERĠN, SONUÇLARININ ÇEVRENĠN TAġIMA KAPASĠTESĠNĠ AġMAYACAK BĠÇĠMDE PLANLANMASI T.4. ÇEVRENĠN ĠNSAN-PSĠKOSOSYAL ĠHTĠYAÇLARIYLA UYUMUNUN SAĞLANMASI T.5. ÇEVRE DUYARLI ARAZĠ KULLANIM PLANLAMASI T.6. ÇEVRESEL ETKĠ DEĞERLENDĠRMESĠ KAYNAKLAR

10 TABLOLAR Tablo 1: Antalya nın Temel Coğrafik Özellikleri 14 Tablo 2: Antalya İli nin Tarihsel Kronolojisi 16 Tablo 3: Antalya daki Dağlar 31 Tablo 4: Antalya daki Önemli Ovalar 34 Tablo 5: Güneşlenme Süreleri 50 Tablo 6: Antalya Merkez ve İlçelerdeki Meteorolojik Değerler 55 Tablo 7: Aylık Çiğli Günler Sayısı 81 Tablo 8: Aylık Dolulu Günler Sayısı 81 Tablo 9: Aylık Kar Örtülü Günler Sayısı 81 Tablo 10: Aylık Kar Yağışlı Günler Sayısı 82 Tablo 11: Aylık Toplam Yağış (mm) 82 Tablo 12: Aylık Sisli Günler Sayısı 82 Tablo 13: Ortalama Açık Yüzey Buharlaşma (mm) 83 Tablo 14: Aylık Maksimum Yağış (mm) 83 Tablo 15: Aylık Kırağılı Günler Sayısı 83 Tablo 16: Aylık Maksimum Kar Kalınlığı (cm) 84 Tablo 17: Manavgat Çayı ve Kollarının Taşkın Sonucu Meydana Gelen Afet Çizelgesi 89 Tablo 18: İl Sınırlarında Satışa Sunulan Yerli Linyit Kömürlerin Özellikleri ve Sınırları 91 Tablo 19: İl Sınırlarında Satışa Sunulan İthal Taş ve Linyit Kömürün Özellikleri ve Sınırları 92 Tablo 20: İl Sınırlarında Satışa Sunulan Prina Briketi Kömürünün Özellikleri ve Sınırları 92 Tablo 21: İl Sınırlarında Kömür Briketlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri 93 Tablo 22: İlimizde KYS Belgesine Sahip Satıcılar Tarafından Bildirilen Satış Miktarları ( Sezonu Ocak-Mart Ve Temmuz-Aralık Dönemi) (Merkez Ve İlçeler) 93 Tablo 23: İlimizde Satış İzin Belgesine Sahip Satıcılar Tarafından Kys' Lere Teslim Edildiği Bildirilen Yakıt Miktarları ( Sezonu Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül Ve Ekim-Aralık) (Merkez ve İlçeler) 93 Tablo 24: Kış Sezonu İçin Büyükşehir Belediyesi Mücavir Alan İçinde Kullanım İçin Büyükşehir Belediyesi Hava Kirliliği Kontrol Merkezinde Analize Giren Yakıt Miktarları 94 Tablo 25: Antalya İline Kış Sezonu İçin Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Vakfı Aracılığı İle Dağıtılan Kömür Miktarları 94 Tablo 26: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. ( Yılı) 96 Tablo 27: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. (2010 Yılı) 97 Tablo 28: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. ( Yılı) 105 Tablo 29: CO nun Miktarları Tesirleri 116 Tablo 30: Hava Kirleticilerin Sağlığa Etkileri. 116 Tablo 31: Yeraltı Suyu Sulamaları 129 Tablo 32: İlde Bulunan Başlıca Akarsular 141 Tablo 33: Su Yüzeyleri 151 Tablo 34: Antalya İli Toprak Gruplarının Dağılımı 166 Tablo 35: Büyük Toprak Gruplarının İlçelere Göre Dağılımı 168 Tablo 36: Büyük Toprak Gruplarına Göre Arazi Sınıfları 168 Tablo 37 : Antalya İli Arazilerinin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları 170 Tablo 38: İlçelere Göre Arazi Sınıflarının Dağılımı (Ha) 171 Tablo 39: Antalya İli İlçeler Arazi Nitelik Dağılımı 176 Tablo 40: Kuru Tarım Alanlarında Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflarına Göre Arazi Dağılımı 177 Tablo 41: Sulu Tarım Alanlarında Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflarına Göre Arazi Dağılımı 177 Tablo 42: İlçelere Göre Şimdiki Arazi Kullanım Dağılımı (Ha) 179 Tablo 43: Şimdiki Arazi Kullanma Şekillerinin Kabiliyet Sınıflarına Göre Dağılımı (Ha) 180 Tablo 44: Antalya İlinde Tarımsal İşletmelerin Büyüklüklerine Göre Dağılımı 181 Tablo 45: Antalya İlindeki Tarımsal İşletmelerin Arazi Miktarlarına Göre Dağılımı 181 Tablo 46: Antalya İli Arazilerinin Profil Derinliğine Göre Arazi Dağılımı 182 Tablo 47: Arazi Sınıfları Ve Toprak Derinliğine Göre Kullanma Şekilleri 184 Tablo 48: Antalya İli Arazilerinin Eğime Göre Arazi Dağılımı 185 Tablo 49: Arazi Sınıfları Ve Eğim Gruplarına Göre Kullanma Şekilleri 186 Tablo 50: Eğim Ve Derinliğe Göre Arazi Kullanım Alanları 187 Tablo 51: Çeşitli Eğimlerde Toprak Derinliği, Taşlılık Ve Kayalılık Durumu 188 Tablo 52: Arazi Sınıfları Ve Kullanma Şekillerine Göre Su Erozyonu

11 Tablo 53: Eğim Gruplarına Göre Su Erozyonu Ve Toprak Derinliği 189 Tablo 54: Zirai Mücadele İlaçları Tüketimi(Kg/Lt) 190 Tablo 55: Antalya İli Gübre Tüketim Verileri 191 Tablo 56: Açık Alanlar 195 Tablo 57: Orman Alanlarının Genel Dağılımı 197 Tablo 58: Orman Durumu ve Ağaç Cinsi 198 Tablo 59: Arazi Genel Dağılımı 198 Tablo 60: Ağaç Türlerinin İşletme Müdürlüklerine Alansal Dağılımı 199 Tablo 61: İbreliağaç Türleri Yayılış Alanı (Ha.) 200 Tablo 62: İbreliağaç Türleri Yayılış Alanı (Ha.) Tablo 63: Orman Zararlıları ile Mücadele Harcamaları 207 Tablo 64: Antalya Orman Bölge Müdürlüğü 10 Yıllık Yangın Durumu 208 Tablo 65: Antalya İlindeki İlçelere Göre Ormanlık Alan Dağılımı 209 Tablo 66: Çayır ve Mera Varlığı 209 Tablo 67: Flora Habitat ve Toplulukları 211 Tablo 68: Fauna, Habitat ve Topluluklar 222 Tablo 69: Antalya İli İlçeler Hayvan Varlığı 234 Tablo 70: Evcil Hayvanlar 235 Tablo 71: Sahipli Hayvanlar 235 Tablo 72: Poliklinik Hizmetleri 236 Tablo 73: Kültür Çadırı Hizmetleri 236 Tablo 74: Sahipsiz Hayvan Geçici Bakımevi Rehabilitasyon Hizmetleri 236 Tablo 75: Antalya İl Sınırları İçerisindeki Milli Parklar 237 Tablo 76: Tabiat Anıtları 240 Tablo 77: Tarım İl Müdürlüğünce Onaylanmış Su Ürünü İşletmeleri 252 Tablo 78: Antalya Ve Çevresindeki Sit Alanları İle Kültür Ve Tabiat Varlıkları 258 Tablo 79: Antalya İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü 2010 Yılı Sit Alanları Listesi 313 Tablo 80: Kültür Ve Turizm Bakanlığı ndan Belgeli Konaklama Tesislerinin Tür Ve Sınıflarına Göre Dağılım Tablosu 338 Tablo 81: Kültür Ve Turizm Bakanlığından Belgeli Konaklama Tesislerinin İlçeler Bazında Dağılım Tablosu 339 Tablo 82: Kültür Ve Turizm Bakanlığından Turizm Yatırımı Belgeli Konaklama Tesislerinin İlçeler Bazında Dağılımı 340 Tablo 83: 2009 Yılında İlimize Gelen Yabancı Ziyaretçi ve Vatandaşlarımızın Sayısal Değerleri 342 Tablo 84: 2010Yılında İlimize Gelen Yabancı Ziyaretçi ve Vatandaşlarımızın Sayısal Değerleri 343 Tablo 85: Yıllarında İlimize Gelen Yabancı Ziyaretçi ve Vatandaşlarımızın Sayısal Değerlerinin Karşılaştırılması 344 Tablo 86: Kültür Ve Turizm Bakanlığından Turizm İşletmesi Belgeli Konaklama Tesislerinin İlçeler Bazında Dağılımı 345 Tablo 87: Kültür Ve Turizm Bakanlığından Turizm İşletmesi Ve Turizm Yatırımı Belgeli Konaklama Tesislerinin İlçeler Bazında Dağılımı 350 Tablo 88: Yıllarında İlimize Gelen Ziyaretçilerin Sayısı Ve Milliyetlerine Göre Dağılımı 355 Tablo 89: Antalya İli 2010 Yılı Gübre Tüketim Verileri 362 Tablo 90: Toprak Potansiyeli Ve Kullanımı 363 Tablo 91: Barit rezervleri 364 Tablo 92: Enerji Maden Yatakları 366 Tablo 93: Antalya İli Genelinde Madencilikle İlgili ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetlerin Sayısı 366 Tablo 94: Antalya Orman Bölge Müdürlüğü nün Üretim Programı Gerçekleşmesi 369 Tablo 95: Toprak Ve Su Kaynakları Hidroelektrik Enerji Potansiyeli 370 Tablo 96: Hidroelektrik Enerji Potansiyeli 370 Tablo 97: Enerji Projeleri 370 Tablo 98: Satılan Enerji Tablosu 374 Tablo 99: Antalya OSB Tesis Dağılımı 377 Tablo 100: Antalya Organize Sanayi Bölgesi Üretimdeki Sanayicileri 381 Tablo 101: Küçük Sanayi Sitelerinin İlçelere Göre Durumu ve Dağılımı 386 Tablo 102: Küçük Sanayi Sitelerinin Durumu ve Dağılımı Tablo 103: Sanayi Gruplarına Göre İş yeri Sayıları ve istihdam Durumu 387 Tablo 104: Sanayi Siciline Kayıtlı Firmalar

12 Tablo 105: Kullanılan Elektiriğin Abone Gruplarına Göre Dağılımı ve Tedaş Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş. Antalya İl Müdürlüğü 2010 Yılı İtibarıyle Satılan Enerji Tablosu 389 Tablo 106: İçme Suyu Projeleri 393 Tablo 107: Yerüstü Su Kaynakları 396 Tablo 108: Su Yüzeyleri 397 Tablo 109: Antalya Merkez Ve İlçelerdeki Arıtma Tesisleri 398 Tablo 110: Yolların Nitelikleri 403 Tablo 110: Antalya da Yıllara Göre Tescil İşlemi Gören Araçların Cins Ve Miktarına Göre İstatistiği _ 407 Tablo 111: Antalya İli Tescil İşlemleri 408 Tablo 112 : Antalya İli Sürücü Belgeleri 409 Tablo 113: 2009 Yılı Aylık Yük Tonajları Tablo 114: Antalya Havalimanı 2010 Yılı İç Hat Uçak Trafiği 389 Tablo 115: Antalya Havalimanı Yıllara Göre Dış Hat Uçak Trafiği 390 Tablo 116 İl Genelinde 2010 yılı Santral Hat Kapasiteleri 390 Tablo 117 İl Genelinde 2009 yılı Santral Hat Kapasiteleri 390 Tablo 118 : İl Genelinde 2008 yılı Santral Hat Kapasiteleri 390 Tablo 119: Baz İstasyonları Sayısı 392 Tablo 120: İl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayıları ( Resmi ve Özel) 396 Tablo 121: İl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayıları ( Resmi ) 396 Tablo 122: İl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen ve Okul Sayıları ( Özel ) 397 Tablo 123: Eğitim Öğretim Yılı Okul Tablosu 398 Tablo 124: Antalya İli Okul, Öğrenci Ve Öğretmen Tablosu (Resmi) 399 Tablo 124: Antalya İli Okul, Öğrenci Ve Öğretmen Tablosu (Özel) 400 Tablo 125: Akdeniz Üniversitesi Öğrenci Sayısı ( ) 401 Tablo 126: İl genelinde Bulunan Sağlık Kuruluşları 402 Tablo 127: İl Geneline Ait Taşınmaz Mal Durumu 406 Tablo 128: Kullanma amacına göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar, Tablo 129: Kullanım Amacına Göre Yapılacak Yeni ve İlave Yapılarda Bina Sayısı (2008) 408 Tablo 130 Kullanım Amacına Göre Konut ve Diğer Alanlar, (2009 İlk Dokuz Aylık Toplam) 409 Tablo 131: Nüfus Değişim Oranları ve Nüfus Yoğunluğu 411 Tablo 132: Nüfus Değişim Nüfus Yoğunluğu 412 Tablo 133: Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı 412 Tablo 134: Yıllara Göre Cinsiyet Oranı 413 Tablo 135: Tıbbi Atık Miktar 416 Tablo 136: Lisanslı Tıbbi Atık Taşıma Aracı Sayısı 416 Tablo 137: Bitkisel Atık Yağ 417 Tablo 138: Ambalaj Atıkları 419 Tablo 139: Kızıllı Katı Atık Depolama Sahasına Kabul Edilen Aylık Çöp Miktarları (Evsel Katı Atık ) _ 420 Tablo 140: Antalya İlindeki Katı Atık Bertaraf Tesisleri 423 Tablo 141: Ses Seviyesi Tablosu 425 Tablo 142: Müsaade Edilen Maksimum Fabrika Gürültüsü Seviyeleri 427 Tablo 143: Antalya İlindeki Cadde ve Kavşaklardaki Gürültü Düzeyi 427 Tablo 144: Antalya Atatürk Hava Limanındaki Gürültü Düzeyi 430 Tablo 145: Taşkın Koruma Ve Rusubat Kontrol Tesisleri Tablo 146 Antalya Sağlık Müdürlüğü Sağlık Kurumları Dağılım Tablosu 437 Tablo 147: Bulaşıcı Hastalıkların İhbarı Ve Bildirim Sistemi 438 Tablo 148: Bakteriyolojik Analiz Sonuçları 439 Tablo 149: Su Üretim Kaynaklarına Ait Kimyasal Analiz Sonuçları Tablo 150: Su Üretim Kaynaklarına Ait Kimyasal Analiz Sonuçları Tablo 151: Deniz Suyu Analiz Sonuçları 443 Tablo 152: Gıda Numunesi Sonuçları ve Yapılan İşlemler 443 Tablo 153: 2009 Yılı Aşılama Sonuçları 444 Tablo 154: Antalya İli 1-4 Yaş Çocuk Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2008) 445 Tablo 155: Antalya İli 0 Yaş Bebek Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2009) 446 Tablo 156: Antalya İli 1-4 Yaş Çocuk Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2009) 447 Tablo 157: 2002 Yılı Aylara Göre Ölümlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı 448 Tablo 158 Aile Planlaması Yöntem Kullanım OranlarınınYıllara Dağılımı 448 Tablo 159: 2010 Yılında Sonuçlandırılan Proje Tanıtım Dosyaları Dağılımı 461 Tablo 160: Yılına Kadar Çed Yönetmeliğine Göre İlimizde Ek-1 Ve Ek-2 Tabii Tesis Sayısı Toplamı

13 GRAFĠKLER Grafik 1. İlimizdeki Akarsuların Uzunluk Ve Debileri Grafik 2. Antalya İli Arazi Ve Tarım Alanları Dağılımı (STATİP) Grafik 3. Antalya İli Toprak Grupları Dağılımı Grafik 4. Antalya İli Arazilerinin Kullanım Yetenek Sınıflarına Göre Dağılımı Grafik 5. Antalya İli Arazi ve Tarım Alanları Dağılımları Grafik 6. Antalya İli Tarım Alanları Nitelik Dağılımları Grafik 7. Antalya İli Arazilerinin Toprak Profil Derinliğine Göre Dağılımı Grafik 8. Antalya İli Arazilerinin Eğim Dağılım Grafiği (%) Grafik 9. Çayır Ve Mera Varlığı Grafik Yılı Tüketimlerinin Abone Gruplarına Göre Dağılımı Grafik 11. Baz İstasyonu Sayıları Grafik 12. Antalya İlindeki Cadde ve Kavşaklardaki Gürültü Düzeyi Grafik Yılına Kadar Çed Yönetmeliğine Göre İlimizde Ek-1 Ve Ek-2 Tabii Tesis Sayısı Toplamı HARĠTALAR Harita 1. Antalya İli Rüzgar frekans Dağılımı Haritası Harita 2. İlimizdeki Barajlar Ve Sulama Projeleri Harita 3. Kırkgöz Kaynakları Koruma Alanı Harita 4. Duraliler Kaynakları Koruma Alanları Harita 5. Yemişpınarı-Kargılıçeşme Kaynağı Koruma Alanları Harita 6. Tekir Pınarı Kaynağı Koruma Alanları Harita 7. Gürkavak Kaynağı Koruma Alanları Harita 8. Boğaçayı Yer altı Suyu Kaynağı Koruma Alanları Harita 9. Doyran Kaynağı Koruma Alanları Harita 10. Büyük Toprak Grupları Haritası Harita 11. Antalya İli Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları Haritası (AKK) Harita 12. Antalya Tarım Arazi Sınıfları Ve Dağılımları Harita 13. Antalya İli Şimdiki Arazi Kullanım Haritası (SAK) Harita 14. Antalya İli Toprak Derinlik Haritası Harita 15. Antalya İli Arazi Eğim Haritası Harita 16. Antalya İli Arazilerinin Erozyona Göre Arazi Dağılımı Harita 17. Antalya Orman Bölge Müdürlüğü Haritası Harita 18. TCK 13. Bölge Yol Satıh Haritası Harita Bölge Yol Haritası

14 A.1. GĠRĠġ A. COĞRAFĠK KAPSAM Yeryüzünde geçmiģin gizemini zaman içinde bizlere sunan Antalya Bölgesi, sahip olduğu arkeolojik ve doğal güzellikleri sayesinde Türk Rivierası adını almıģ bulunmaktadır. Deniz, tarih, güneģ, doğanın sihirli bir uyum içinde bütünleģtiği Antalya Akdeniz in en güzel ve en temiz kıyılarına sahiptir. 640 km uzunluğundaki Akdeniz kıyıları, antik kentler, anıt mezarlar, Ģirin limanlar, altın kumsallar, Akdeniz mavisi kumsallar, denizle kucaklaģan ormanlar, tropikal bitkiler, akarsular ve Ģelalelerle bezenmiģtir. Mitolojide efsaneleģen bu sahillerin gerisinde karlı Toros Dağları yükselmektedir. Türkiye nin güneyinde tarih boyunca önemli bir yerleģim yerinin merkezi olma niteliğini bugünde sürdüren doğal güzellikleri bakımından çok zengin bir ilimizdir. Bugünkü önemi, ekonomik ve turistik niteliklerden kaynaklanmaktadır. Ayrıca, Antalya dünya çapında bir turizm merkezi olmak için gerekli niteliklere fazlasıyla sahiptir. Tablo 1: Antalya nın Temel Coğrafik Özellikleri ANTALYA ENLEM (KUZEY) 36 06' ; 37 27' BOYLAM (DOĞU) 32 27' ; 29 14' YÜZÖLÇÜMÜ (KM 2 ) YÜKSEKLĠK (M) 42 EN YÜKSEK DAĞ (M) 3070 EN BÜYÜK OVA (KM 2 ) 440 EN UZUN AKARSU (KM) 93 BARAJ SAYISI 4 GÖLET SAYISI 9 DOĞAL GÖL SAYISI 4 KIYI UZUNLUĞU (KM) 640 ADA SAYISI 11 Kaynak: Antalya Ġl Çevre Durum Raporu,

15 ANTALYA NIN TARĠHĠ GELĠġĠMĠ Antalya tarihi, taģ devrine kadar dayanır. Bunun kanıtı Yağca Köyü civarında Karain Mağarasında bulunan paleolitik çağ buluntularıdır. KarataĢ Semahöyük kazılarında çok miktarda eski Tuna Çağı buluntuları çıkarılmıģtır. Antalya nın tarihi devirlerinin baģlangıcı karanlıktır. Hititlerin çivi yazılı tabletlerinde geçen Ahhiyava ya da Arzova ülkesinin Pamfilya (Antalya) olabileceği bazı tarihçiler tarafından ileri sürülmektedir. Fakat Side de bulunan birkaç buluntu dıģında, bu bölgede Hititlere iliģkin hiçbir esere rastlanmamıģtır. Yunan efsanelerinde Truva savaģından sonra kafilelerinin Kalkhas yönetiminde Pamfilya ya ulaģmıģ oldukları bildirilmektedir. Antalya sınırları içinde yerleģen Lidyalıların kökleri kesin olarak bilinmemektedir. Hitit ve Mısır kaynakları da (M. Ö. 2000) Lükki ya da Lükka adlı bir kavimden söz etmektedir. Bu kavmin Likya lılar olması olasıdır. Bu kavimden kesin olarak ilk kez Lidya kralı Kroissos döneminden söz edilmiģtir. Yunanistan da doğu yönüne doğru geliģen ilk göçten sonra M.Ö. 7-8 yy da ikinci bir göç hareketi olmuģtur. Bu göç sırasında Yunanlılar Pamfilya ya gelerek Perge, Aspendos, Side gibi kentlere yerleģmiģlerdir. Bu kentlerin adlarının Yunanca olmayıp Anadolu dillerinde olması Yunanlıların yeni kentler kurmadığını var olan kentlere egemen olduklarını göstermektedir. Antalya Bölgesi ilk zamanlar Lidya krallığına bağlıydı. Kral Kroisos un Pers kralı Kyros a yenilmesiyle (M.Ö. 546) bu bölgeye Ġskendere kadar Persler hakim olmuģtur. M.Ö.334 de) Makedonya kralı Ġskender, Likya üzerinden Pamfilya ya yürümüģ (Silyon dıģında) buradaki kentleri ele geçirmiģtir. Psidya daki Termessos kenti Ġskender e teslim olamayarak karģı koymuģtur. Termossos yörede Ġskenderin alamadığı kentlerden biridir. Apemeia barıģından (M.Ö. 188) sonra Romalılar bu bölgeyi Bergama Kralığına bırakmıģtır. Bergama Kralı II. Attalos (M.Ö ) bir liman kentti olarak Antalya yı (Attalea) kurmuģtur. M.Ö. 138 yılında Bergama krallığı Roma Ġmparatorluğu topraklarına katıldığında Pamfilya nın durumu kesin olarak belirlenmiģtir. M.Ö. 102 de Anadolu da Klikya adlı bir eyalet kurulunca bu eyalete bağlanmıģtır. M.Ö. 36 yılında Antonius Pamfilya ve Likyayı birleģtirerek bir eyalet meydana getirmiģtir. Antalya Bölgesi M.S. II. yy dan, M.S. III. Yy ın ortalarına kadar tarihin en görkemli dönemini yaģamıģtır. Bizans egemenliği sırasında M.S. 5 ve 6. Yy larda Antalya Bölgesi nde ikinci bir geliģme devri görülmektedir. Bu yy da kentlerin sur dıģına çıkmasıyla bölgenin bir barıģ dönemi yaģadığı anlaģılmaktadır. Antalya Bölgesi, Anadolu Selçuklularınca Süleyman ġah döneminde alınmıģ ancak 1117 yılında yapılan anlaģma ile Antalya yine Bizanslılara bırakılmıģtır. Antalya ya ikinci yerleģme I. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında olmuģ (1206) ve ErtokuĢ Antalya subaģılığına getirilmiģtir. Bu hükümdar zamanında ( ) Ġznik ve Trabzon Rum Ġmparatorluklarıyla, Antalya nın yerleģik halkı, Selçuklulara kıyılarını kapatmıģtır. I. Gıyaseddin öldürülünce Hıristiyanlar Kıbrıs la birleģerek Antalya yı geri almıģlardır. Ancak üç gün sonra, I. Ġzzetin Keyhüsrev tarafından kent tekrar ele geçirilerek Selçuklulara bağlanmıģtır yılından sonra Moğolların çekilmesiyle Anadolu da beylikler dönemi baģlamıģtır. Antalya ise Hamitoğulları Beyliği nin bir kolu olan Tekelioğullarının yönetimine geçmiģtir. Yıldırım Beyazıt döneminde de Antalya Osmanlı egemenliğine girmiģ ve yönetim 1391 de Firuz Bey e verilmiģtir. Teke sancağı adıyla anılmaya baģlanmıģtır. 15

16 Antalya I. Dünya SavaĢı na kadar bir Osmanlı Sancağı olarak kalmıģ, KurtuluĢ SavaĢı baģlangıcında kısa bir süre Ġtalyanlar tarafından iģgal edilmiģ, 9 Temmuz 1921 tarihinde Ġtalyanların Antalya yı iģgali sona ermiģ ve bu tarihten sonra Türkiye Cumhuriyeti nin bir ili olmuģtur. Tablo 2: Antalya Ġli nin Tarihsel Kronolojisi M. Ö Lıdyalılar dönemi M. Ö Persler dönemi M. Ö Helenistik dönem M. Ö Selökid krallığına bağlı peleistarkos devleti egemenliği M. Ö Pamfilya korsanları dönemi M. Ö. 65 Roma devri M.S. 395 M.S. 655 M.S.1085 M.S M.S M.S M.S M.S M.S M.S M.S Bizans egemenliğinin baģlaması Antalya önlerinde Bizans ve Ġslam donanmaları arasında zat-el Ģenarı savaģı yapıldı. Süleyman ġah Antalya yı aldı. Bizans ordusu, Antalya yı Anadolu Selçuklularından geri aldı. Anadolu Selçukluları kenti geri aldı. Antalya kenti bütünü ile Selçukluların eline geçti. Keykubat, Antalya Körfezi nin doğusundaki Kalonorasa yı ele geçirdi. Antalya da Teke Beyliği kuruldu. Antalya Kıbrıs Krallığı na bağlandı. Mehmet Bey Antalya yı geri aldı. Antalya Bölgesi tümüyle Osmanlı Devletine bağlandı. M.S Antalya da Kadı PaĢa isyanı çıktı ve bastırıldı. Mondoros antlaģması gereğince Antalya yı Ġtalyanlar iģgal etti Ġtalyan birlikleri Antalya dan çekilme kararı aldı Ġtalyanlar Antalya yı boģaltmaya baģladı. Kaynak: Antalya Ġl Çevre Durum Raporu, 2009 Eski çağ ülkelerinden Pamphylia nın tümü, Psidia nın güneyi, Isaura nın batı yakası ve Likya nın doğusunu kaplayan bugünkü Antalya ili ılımanlığı, doğal güzellikleri ve tarihi zenginlikleri ile Türkiye nin önde gelen turizm merkezlerinden biridir. Bugünkü önemi, ekonomik ve turistik niteliklerinden kaynaklanmaktadır. Turunçgiller ve pamuk 16

17 ürünleri ile dıģ pazara açılan Antalya, doğal güzellikleri ve tarihsel kalıntılarıyla da turistlerin ilgisini çeken bir dinlenme yeridir. Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar kentin, Anadolu nun iç bölgeleriyle iliģkileri, ulaģım yetersizliği yüzünden pek kısıtlı kalmıģtır. UlaĢımı bu denli güç oluģunun nedeni, Antalya yı çevreleyen sarp ve yüksek dağların geçit vermemesidir. Bu ün de diğer illerle demiryolu bağlantısı yoktur. A.2. ĠL VE ĠLÇE SINIRLARI KEPEZ ĠLÇESĠ Varsak: XIII. yüzyılın ilk yarısından itibaren, Üçoklar'ın ekseriyetini oluģturan Türkmen zümrelerinden bir bölümü, XIV ve XV. yüzyıllarda ise, Üçoklar'a tâbi bazı boy ve oymaklar, zaman zaman bulundukları yerlerden Teke-eli'ne gelip yerleģmiģlerdir. MenteĢe, Saruhan ve Karamanoğuları'nın zayıflamaları veya dağılmaları üzerine bazı Türkmen (yörük) aģiretleri de bunlara katılmıģlardır. ġ.tekindağ'ın Bayezid II devrine ait tapu tahrir defterine dayanarak verdiği bilgilere göre, bazı cemaatlerle beraber Varsak yörükleri cemaati de XV. asırda Karaman'dan Antalya'ya gelmiģlerdir. Fatih'in, Karamanoğulları Beyliği'nin siyasi hakimiyetine son vermesiyle, bunlara tabi olan bazı cemaatlerde bir baģı boģluk ve panik havası yaģanmıģtır. Gerçi Fatih'in ölümünden sonra Karamanoğlu Kasım Bey, baģta Varsaklar olmak üzere Ramazanoğulları'nı oluģturan diğer Üçoklu Türkmenler'i baģına toplayarak, Bayezid II'ye karģı Cem tarafını da tutarak Osmanlı'ya baģkaldırmıģ ise de bunda baģarılı olamamıģtır. Bundan sonra Karamanoğulları'nın bir daha kendilerini toplamaları mümkün olmamıģtır. O dönemde Karaman'da bulunan bazı Varsak beyleri, baģındaki cemaatle beraber Antalya tarafına göç etmiģlerdir. Antalya'ya göç eden Varsaklar'ın hepsi toplu olarak bir arada kalamamıģtır. Antalya'nın merkezine olduğu gibi baģta Korkuteli olmak üzere diğer Türkmen cemaatlerle beraber bazı ilçelere dağılmıģlardır. ÇeĢitli yerlere dağılan bu aģiret mensuplarının çoğu, Ģu anda bu kimliklerini kaybetmiģ durumdadırlar. Öte yandan 1973 yılına kadar köy olup daha sonra kasaba haline getirilen, Ģehre 10 km uzaklıkta bir "Varsak" beldesi vardır. Belde halkına göre Antalya bölgesinde bulunan Varsaklar'ın büyük çoğunluğu Ģehrin kuzeyine düģen bu beldede toplanmıģtır. 9 Aralık 1973'de kasaba olan bu yerleģim biriminin yaklaģık nüfusu civarında olup, hakim olan görüģe göre, bu nüfusun en az 8 bininin Varsak aģiretine mensup olduğu, büyük çoğunluğun ise dıģarıdan gelip yerleģen insanlar tarafından oluģtuğu bildirilmektedir. Diğer bazı bölgelerde görülen ve buradaki insanlarda da eskiden olduğu gibi hala yaylacılık devam etmektedir. Yazları olmak üzere senenin üç ayını yaylada geçirmeyi yeğlerler. Yaylak olarak kasabaya doksan km. uzaklıktaki Korkuteli ilçesinin Sülekler köyü ile DaĢkesik arasındaki araziyi kullanmaktadırlar. Bu insanların o iki köy arasında üç bin dönümden daha fazla arazileri olup bu mıntıkaya yazlık evler yapmıģlardır. Korkuteli sınırları içerisindeki bu bölge "Varsak Yaylası" olarak meģhur olmuģtur. Bunlara göre yaylaya göçmenin asıl amacı, hava değiģimi ve Antalya'nın sıcağından kurtulmaksa da ek olarak bir kısım insanların hayvanlarını daha iyi otlatmaları, bir kısmının da baģta tahıl olmak üzere, patates vb. sebzeler yetiģtirme yoluna gitmeleridir. 17

18 Kütükçü Köyü: Kütükçü Köyü bundan 200 yıl kadar önce Antalya'nın Karaman Köyü'nden ( bir rivayete göre de Konya Karaman dan ) gelenler tarafından Ģu an Mazı Dağı olarak bilinen yerde kurulmuģtur. Eski Kütükçü Köyünün olduğu yere köylüler tarafından MANASTIR da denir. Çünkü orada Manastır kalıntısı vardır Valilik devreye girmiģ, Vakıflar idaresinden satın alınarak Ģu anki Kütükçü Mahallesinin olduğu yere taģınmıģtır. Kütükçü Köyü baģlangıçta Antalya'dan 7 km uzaklıkta idi. Ġlk gelenler Duacı Köyü ile Kocaaraplar Köyü arasında bulunan kütükleri develerle taģırlar. Bu kütükleri Ģu anda Kütükçü Mahallesinin kuzey doğusundaki Kütüklük denilen yere indirirler ve hamamcılara satarak geçimlerini sürdürürler. Develer kalabalıktan ürktüğü için kütükleri gece taģırlar. Yöre insanı kütük taģıyıp sattığı için köy Kütükçü adını almıģtır. Göçerler Köyü Göçerler Köyünün sınırları doğuda Kütükçü Köyü, güneyde Mancarcık köprüsünden baģlayıp ( bu sarnıç un fabrikasının yanında Antalya Burdur yolunun ortasında halen mevcuttur ) Kepeze kadar Antalya Burdur Yolu, kuzeyde Duacı Köyü ile çevrilidir. Antalya ya yapılan yoğun göç nedeniyle ġu an için belirtilen köyün sınırları içerisinde Erenköy, Esentepe, Çamlıbel, Kanal, Fatih ve Göçerler Mahalleleri oluģturulmuģtur. Göçerler köylüleri genelde Göçerler Mahallesinde, kısmen Fatih ve Çamlıbel Mahallelerinde ikamet etmektedirler. Göçerler Köyü, isminden de anlaģılacağı gibi, göçebe hayatı sürdüren aģiret mensuplarından oluģmuģtur. Tüm köylüler her yıl Antalya dan Korkuteli ne ve Korkuteli nden tekrar Antalya ya göçerler. Ġsmini de bu göç olayından almıģtır. Daha önceki göçler tüm hayvanlar ile birlikte develer, atlar ve eģeklerle yüklerin taģındığı, ineklerin ve keçilerin de sürülerek götürüldüğü üç gün süren bir göçtür. Son zamanlarda araçların çoğalması nedeniyle artık göçler bir-iki saatte yapılmaktadır. Göçerler köyünün iki yüz yıl öncesine kadar tarihi bilinmektedir. Bu bilgiler hem arģivlerde bulunan tapu kayıtlarından ve hem de büyüklerden dinlenen hayat hikayelerinden elde edilmektedir. Göçerler köyü birisi Antalya Kepez de birisi de Korkuteli nde dir. Gerçekte iki köyde de aynı insanlar yaģar. Aynı insanların hem Korkuteli Göçerler köyünde ve hem de Antalya Göçerler köyünde evleri ve arazileri vardır. Göçerler Köyü muhtarlığı Korkuteli Kaymakamlığına bağlı bir muhtarlıktır. Osmanlı Devletinin son dönemlerinden itibaren muhtarlık hep Korkuteli Kaymakamlığına bağlı iken, aynı muhtarlık Antalya Göçerler Köyünde de hizmetleri sürdürmüģtür. Göçerler köylüleri yılın dokuz ayını Antalya da geçirirler, Mayıs ayının sonundan itibaren Korkuteli Göçerler Köyüne yaylaya giderler Eylül ayı baģında yayladan tekrar Antalya ya sahile göçerler. Yaylaya gitmelerin nedeni yazın Antalya nın çok sıcak olması nedeniyle insanların rahatsız olmaları ve hayvanların daha iyi beslenmesinin sağlanması amacıdır. Hem Korkuteli nde ve hem de Antalya da genellikle çiftçilik ve hayvancılık yaparak geçimlerini sürdürürlerken, hızlı ĢehirleĢme nedeniyle hayvancılık çok azalmıģtır. Soyadı kanunu zamanında verilen soyadları Göçeri, Hayyar, Demirkıran, Cengiz, Doğan, Ak, Akdeniz, Alkan, Sevim, Sevinç, CoĢkun, Adanır, Özalp, ġahin, Fidan, Acar ve Kaçar dır. Göçerler köylüleri düğün, mevlüt ve cenaze gibi özel günlerde mutlaka buluģurlar. Bir de her dini bayramın arefe günü ikindi namazında Göçerler Mahallesindeki Göçerler Camiinde buluģup, birlikte namaz kılarlar, namazı müteakip hep birlikte köyün mezarlığını 18

19 ziyaret ederler, buna Kabirüstü Ziyareti derler. Mezarlıkta toplu Kur an okuyup toplu dua ederler ve mezarları topluca ziyaret ederler. Daha önceki yıllarda her dini bayramın namaz çıkıģında camide bütün evlerden gelen yemek ve tatlılarla hep birlikte yemek yedikten sonra topluca bayramlaģma yapılıp ondan sonra dağılırlardı. Ancak son zamanlarda nüfusun çok artması ve köylüler haricindeki insanların da camilerde bulunması nedeniyle bu adet kalkmaya baģlamıģtır. Düğünler Cuma günü erkek evinde baģlar, cumartesi gün kız evine topluca ziyarete gidilip orada eğlence yapılır, cumartesi akģamı kız evinde kına gecesi, erkek evinde ayrıca eğlence düzenlenir. Pazar günü ikindiden sona gelin alınması yapılır. Gelin daha önce atla getirilirken, sonraları at arabası ile getirilmeye baģlanmıģ, son zamanlarda özel otolarla gelin alınmaya baģlanmıģtır. Gelin attan, at arabasından veya özel otodan indirilmeden önce ĠNDĠRMELĠK adı verilen bir merasim yapılır, önce damadın babası, anası, kardeģleri, amcaları, dayıları, halaları, teyzeleri, diğer yakınları ve düğüne katılan diğer Ģahıslar Ģeklinde sıra ile indirmelik verilir. Ġndirmelik olarak daha önceden inek, tosun, bağ, bahçe veya ağaçlar ( falan tarladaki beģ zeytin ağacı gibi) verilerken, daha sonra bu adet ülkenin değiģik yörelerinde olduğu gibi, altın ve paraya dönüģmüģtür. Kepez Ġlçesi 2009 toplam nüfus: Kepez Ġlçe Merkezi 2009 Nüfusu: MURATPAġA 1. Ġlçenin Tarihi Ve Coğrafi Yapısı a) Tarihi: 22 Mart 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 5747 sayılı Kanun ile MuratpaĢa Ġlçesi kurulmuģtur. Attalos Yurdu anlamına gelen Antalya, II. Attalos tarafından kurulmuģtur. Bergama Krallığının sona ermesiyle (M.Ö. 133) bi süre bağımsız kalan kent, daha sonra korsanların eline geçmiģtir. M.Ö 77 de Komutan Servilius Isauricus tarafından Roma topraklarına katılmıģtır. M.Ö. 67 de Pompeius un donanmasına üs olmuģtur. M.S. 130 da Hadrianus un Attaleia yı ziyaret etmesi Ģehrin geliģmesini sağlamıģtır. Modern Ģehir, antik yerleģmenin üzerine kurulduğundan, Antalya da antik çağ kalıntılarına çok az rastlanmaktadır. Görülebilen kalıntıların ilki, eski liman olarak nitelenen liman mendireğinin bir kısmı ve limanı çevreleyen surdur. Surların park dıģındaki kısmında restorasyonu yapılan Hadrian Kapısı Antalya nın en güzel antik eserlerinden biridir. MuratpaĢa Cami: Surlar dıģında Kazım Özalp Caddesi üzerindedir. Sadrazam Kuyucu Murat PaĢa tarafından 1570 yılında yaptırılmıģtır. On kenarlı kasnak üzerine yüksek bir kubbe ile örtülmüģtür. Sivri kemerli ve üç kubbeli son cemaat yerinin sütunları renkli taģlarla süslenmiģtir. Antalya MuratpaĢa Mahallesinde, Ġlçemiz ismini ÇarĢı içerisindeki meydanda bulunan bu camiden alınmıģtır. Kaleiçi : Büyük bir bölümü yıkılmıģ ve yok olmuģ at nalı Ģeklinde içten ve dıģtan surlarla çevrilidir. Surlar, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı devirleri ortak eseridir. Surların 80 burcu vardır. Surların içinde kiremit çatılı kadar ev bulunmaktadır. Evlerin karakteristik yapıları Antalya nın sadece mimarı tarihi hakkında fikir vermekle kalmaz, aynı zamanda bölgedeki yaģam tarzını, gelenek ve görenekleri en iyi Ģekilde yansıtır yılında Antalya iç limanı ve Kaleiçi semti, özgün dokusu nedeniyle Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından SĠT bölgesi olarak koruma altına alınmıģtır. Turizm Bakanlığı na Antalya-Kaleiçi Kompleksi restorasyon çalıģmasından dolayı, 28 Nisan 1984 de FĠJET (Uluslararası 19

20 Turizm Yazarlar Birliği) tarafından Altın Elma Turizm Oskarı ödülü verilmiģtir. Günümüzde Kaleiçi otelleri, pansiyonları, restorantları ve barları ile eğlence merkezi haline gelmiģtir. Eski Antalya Evleri: Yazların çok sıcak ve kıģların ılık geçtiği Antalya da eski evlerin yapımında soğuktan çok, güneģi önlemeye ve serinlik sağlamaya önem verilmiģtir. Gölgeli taģlıklar ve avlular hava akımını kolaylaģtıran özelliklerdir. Depo ve hol görevi yapan giriģi ile üç kat üzerine kurulmuģtur. Yivli Minare: Antalya nın ilk Türk yapısıdır. Merkezde liman yakınındadır. Üzerindeki yazıta göre Anadolu Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat ın yönetimi zamanında ( ) inģa edilmiģtir. Tuğla ile örülen gövdesi, sekiz yarım silindirden oluģur. Bu minarenin bitiģiğinde bir cami varsa da yıkılmıģ olmalıdır. Çünkü minarenin yanındaki cami daha geç devre, 1372 yılına aittir. Bir Türk beyliği olan Hamitoğulları zamanında, TavaĢi Balaban adlı bir mimar tarafından yapılmıģtır. Saat Kulesi ve Kesik Minare: Antalya kent merkeziyle birlikte yüzyıllarda yakınlaģmaya baģlar. Roma ve Bizans ın mirası Selçuklu, Osmanlı ve günümüz örnekleriyle zenginleģir. Bir Roma tapınağı iken,önce Kilise, sonra Camiye dönüģen Kesik Minare 2 bin yıllık deniz feneri Hıdırlık kulesi ve kalenin burçlarına yükselen Saat kulesi. Ulu cami adıyla da bilinir. Aslında bir bazilika olarak V. Yüzyılda inģa edilmiģtir. Ġlk eserden çok az bölüm ayakta kalmıģ, Bizans döneminde değiģikliklere uğramıģtır. Eser, Osmanlılar zamanında tamir görmüģ, bir kısmı Mevlevihane olarak kullanılmıģ, sonra cami olarak hizmete açılmıģtır. Karatay Medresesi: Ġl merkezindeki önemli Türk Ġslam yapılarından olup XIII. Yüzyıl ortasında inģa edilmiģtir. Falezler: Falez oluģumları yerine göre olmak Ģartıyla 14 metreden 25 metre derinliğe kadar inerler. Daha sonra dip yapısı yerini kumluğa ve mil tabakasına bırakır. Bu yüzden enteresan noktalar ilk 20 metre civarındadır. Daha ileri gitmek çölde gezinti yapmak gibidir. GiriĢ kolaylığı açısından tercih edilen yerlerden biri Konyaaltı plajına inen varyantın altıdır. Bu bölgede kayalık kesim 25 metreye kadar iner ve suyun altında falezleri ve üzerindeki canlı yaģamını görmeye imkan kılar. Üç Kapılar: Zamanımıza kadar yanlarındaki iki kule ile sağlam kalan tek kapı Üçkapılar veya diğer adı ile Hadrianus Kapısı olup, Pamphylia nın en güzel kapısıdır. M.S. 130 yılında imparator Hadrianus un Antalya ya geliģi onuruna yapılan kapı, sütunları hariç, tamamen beyaz mermerden yapılmıģtır. Oyma ve kabartmaları olağanüstüdür. Antalya Müzesi: Antalya Müze sinin kuruluģu ve geliģmesi oldukça ilginçtir. 28 Mart 1919 tarihinde Antalya Ġtalyanlar tarafından iģgal edildi. ĠĢgal kuvvetleri ile birlikte gelen arkeolog, yöreyi gezerek buldukları antik eserleri toplayıp Ġtalyan Konsolosluğuna taģımaya baģladılar. Bu arada Antalya tarihine ilgi duyan ve arkeolojiyi seven lise öğretmeni Süleyman Fikri Bey, tarihi eserleri medeniyet adına topladıklarını iddia eden Ġtalyanların bu hareketlerine karģı çıktı. Tekeli Mehmet PaĢa Camii nin yanında terk edilmiģ küçük bir mescidi düzenleyerek Antalya Müze sinin ilk temelini atmıģ oldu. Daha sonra Ġtalyanların Antalya dan çekilmesi üzerine onların topladıkları eserleri de bu küçük müzeye getirdi yılından sonra Yivli Minare Camii müze olarak kullanıldı. Bölgede yapılan kazılarda yeni yeni eserler bulundu. Eski uygarlıkların kalıntıları bir bir toprak üzerine çıkarılıp sergileniyordu. Bugün Konyaaltı Caddesinde bulunan ve çağdaģ bir anlayıģla düzenlenmiģ Türkiye nin en büyük müzelerinden biri olan Antalya müzesinde 13 teģhir salonu ve açık hava galerisi vardır. Kapladığı alan metre kare olan müzede sergilenen eser sayısı kadardır kadar eser ise müzede sergilenmeden korunmaktadır. 20

21 b) Coğrafi Durumu: MuratpaĢa Türkiye nin güneybatı Akdeniz bölgesinde olup derece boylamlar ve derece enlemler arasında bulunmaktadır. MuratpaĢa, Doğuda Aksu Ġlçesi, Kuzeyde Kepez ilçesi, Batıda Konyaaltı ilçesi, Güneyde ise Akdeniz ile çevrilidir. MuratpaĢa ilçe merkezi Akdeniz kıyısında 8804 hektarlık alana yerleģmiģtir. Ġlçe mülki alanı 92 Km 2 dir.ġlçenin toplam olarak 20 km. sahil kıyı Ģeridi vardır. c) Ġklimi ve Bitki Örtüsü: Ġlçemizde Akdeniz iklimi hüküm sürdüğünden yazları sıcak ve kurak, kıģları ılık ve yağıģlıdır. Ġklimle bağlantılı olarak ovalardaki bitkiler yazları genellikle kurur. Dağlar sıcağa dayanıklı maki, çam ve diğer bitki örtüleri ile kaplıdır. Kaynağını Saklıkent ve Kırkgöz den alan MuratpaĢa nın içme suyu oldukça kalitelidir. 2. Ġlçenin Nüfus Durumu Ve Ġdari Yapısı a) Nüfus Durumu: MuratpaĢa Ġlçesi 2007 yılı TÜĠK verilerine göre nüfusa sahip iken, 2009 yıl sonu Adres Kayıt Sistemine göre nüfusa sahiptir. b) Ġdari Durum: MuratpaĢa Antalya BüyükĢehir Belediye sınırları içerisinde alt kademe Belediyesi iken 5747 sayılı Kanunla MuratpaĢa belediye sınırları sabit kalarak MuratpaĢa Ġlçesi kurulmuģtur. Ġlçe Belediyesi 56 Mahalleden oluģmaktadır. Ġlçemiz sınırları içinde belde, köy, oba, mezra gibi yerleģim yerleri yoktur. DÖġEMEALTI DöĢemealtı Ġlçesi Kısa Tarihçesi: Bölge adını ilk olarak, Düden ġelalesini besleyen Kırkgöz Su kaynağından alarak; 1934 yılında Korkuteli- Kızılcadağ mevkiinden gelen ailelerin yerleģmesi ile Kırkgöz Yeniköy adında bir köy olarak kurulması ile almıģtır. Daha sonra zamanın Antalya Valisi HaĢim ĠġCAN tarafından 60 adet iskân evi yaptırılmıģ ve bu konutlara Kıbrıs tan gelen 60 Türk vatandaģı aile yerleģtirilmiģtir. Bölgede göçebe olarak yaģayan yörüklerin de yerleģik düzene geçmesiyle geniģleyen bir köy olmuģtur. Kırkgöz-Yeniköy Köyü 17 Aralık 1977 yılında nüfusa ulaģarak belediye statüsünü kazanmıģ ve DöĢemealtı Kasabası unvanını almıģtır. Son olarak, 22 Mart 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5747 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Sınırları Ġçerisinde Ġlçe kurulması ve Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik yapılması Hakkında Kanun ile bu bölgede birbirine çok yakın mesafedeki YeĢilbayır, Düzlerçamı ve Çığlık Belediyeleri kapatılarak, mahalleleri ile birlikte DöĢemealtı Ġlçe Belediyesine dönüģmüģ olup, merkezde toplam 14 mahalle ile 4 kasaba ve 14 köyden müteģekkil DöĢemealtı Ġlçesi kurulmuģtur. DöĢemealtı adının tarihçesi ise Ģöyledir. Antik çağda sahildeki pamfilya kentleri ile iç kesimlerdeki pisidia kentlerinin birbirine bağlayan yollardan birisi olan ilçe merkezine 8 km.uzaklıkta bulunan Derbent Boğazındaki döģeme taģ yolundan almıģtır. Bizans, Selçuklu, Osmanlı Dönemlerinde de faal olan döģeme yol yakın zamana kadar yörükler tarafından göç yolu olarak da kullanılmakta idi. DöĢeme taģlardan oluģan ve 4 metre geniģliğindeki yol bu bölgenin DöĢemealtı olarak isimlendirilmesine neden olmuģtur. 21

22 DöĢemealtı Ġlçe Sınırları: Mülki olarak; DöĢemealtı Ġlçesinin doğusunda Aksu ve Kepez, batısında Korkuteli, güneyinde yine Kepez ve Konyaaltı, kuzeyinde ise Bucak ilçeleri ile komģudur. Ayrıntılı olarak ise; Doğusunda; Aksu-YeĢilkaraman Köyünün batı kesiminde Keçilik Mahallesi Narlıca ormanları, Kepez-Kızıllı, Çamlıca ve OdabaĢı köyleri sınır teģkil etmektedir. Batısında; Korkuteli ilçesinin Yenice Mevki ile Toros sıra dağları ve Geyik dağının batı kısımları, doğusunda bulunan Erikli tepe, Anahtar tepe, Sarkaya sırtları sınır teģkil etmektedir. Kuzeyinde; Dağ nahiyesinin güney kesiminde Yığırcık tepe, ĠbiĢak tepe ve ToptaĢ tepe sınırdır. Güneyinde ise Kepez-Duacı Köyü, Termessos ve Düzlerçamı Bölgesi Ormanları sınırdır. DöĢemealtı Ġlçesi Alan Bilgileri: Ġlçe mülki sınırları, ilçe merkezi, kasaba ve köyler dahil toplam: 673,1 km 2. dir. Ayrıca; idari durum tablosu aģağıdadır. DöĢemealtı Ġlçesi Nüfus Bilgileri: AKSEKĠ Ġlçe Merkezi 2010 Nüfusu : Belde Nüfusu Toplamı : Köy Nünusu Toplamı : Ġlçe Toplam 2010 Nüfusu : Antalya nın Kuzeydoğusunda yer alan Akseki ilçesi, asfalt olan Antalya-Mersin yolunun 88 km sinden ayrılan Antalya - Konya yolu üzerindedir. Doğusunda GündoğmuĢ, Bozkır, batısında Manavgat, Ġbradı, kuzeyinde BeyĢehir, SeydiĢehir, güneyinde yine Manavgat ve GündoğmuĢ ilçeleri yer alır. Ġlçe 1288 yılında kurulmuģtur. Roma Ġmparatorluğu dönemlerinden bu yana toplumların yaģadığı bilinmektedir yılından Alanya dan ayrılmıģtır yılında Antalya Konya Eyaleti dahilinde bağımsız bir sancak olmuģ bu arada Akseki Ġlçesinin sınırları daraltılmıģ, bazı köyler Manavgat, bazı köyler SeydiĢehir Ġlçesine verilerek buralarda ilçe teģkilatı kurulmuģtur yılında bazı köyler alınarak GündoğmuĢ Ġlçesi oluģturulmuģtur yılında içerisinde Ġbradı Ġlçesi oluģturulmuģ ve Akseki Ġlçesine bağlı 13 köy Ġbradı Ġlçesine bağlanmıģ böylece Akseki Ġlçesinin bugünkü idari teģkilatı oluģmuģtur. Akseki iģ adamı ve tüccarlarıyla ün salmıģtır. Ekilebilir toprakların azlığı nedeniyle tarım önemsizdir. Bu yüzden el sanatları ve ticaret daha çok geliģmiģtir. Ġlçede önemli bir sanayi kuruluģu yoktur. Tarım daha çok kadınların uğraģtığı bir yan gelir kaynağıdır. Ġncir ve Üzüm yetiģtirilir. Ġlaç sanayinde kullanılmak üzere ihraç edilen nergis soğanı, Ġncir ambalajında kullanılan defne yaprakları, kereste, canlı hayvan, av derisi, tereyağı, peynir ve bal, ilçe ticaretinde önemli bir yer tutar. Ġlçe yerleģme düzeyinde toplu köyler egemendir. Köylerle ulaģım, vadi boylarını izleyen patikalardan sağlanır. YerleĢimler, dağ ve tepelerin yamaçlarında yoğunlaģır. 22

23 Yüzölçümü 2390 km 2 dir. Ġlçe merkezi boylam, enlem daireleri ile sınırlıdır. Alanya dan sonra Antalya nın en eski ilçesidir. AKSU 1. Tarihte Aksu Aksu Ġlçesinin en eski ve tarihi yapısı Perge dir. Perge; Antalya nın 18 km. doğusunda Düden ve Aksu akarsuları arasında kurulmuģ tarihin önemli kanıtlarından biridir. Antalya dan Alanya yönüne giden yolda Aksu dan kuzeye dönülür ve 2 km. sonra Perge ye ulaģılır. Yapı Deniz kıyısında bulunmadığı için korsanların baskı ve yağmalarından uzak kalmıģtır. Bu nedenle geliģme sürecinde duraklamalar görülmez. KuruluĢu M.Ö.1200 yılındadır. M.S.334 yılında Side gibi Perge de Büyük Ġskender ile antlaģma yapmıģtır. Böylece kent savaģmamıģ, yakılıp yıkılmamıģtır. Helen, Roma ve Bizans dönemini yaģamıģtır kiģilik tiyatrosu M.S.II.yüzyılda yapılmıģtır. Tiyatronun hemen yakınında stadyum izleyici alır. Ege bölgesinde ki Aphrodisias stadyumu hariç tutulacak olursa en iyi korunmuģ ikinci Stadyumdur. Stadyum oturma yerlerinin altında dıģa açılan ve dükkan olarak kullanıldığı sanılan 30 adet oda vardır. Son yıllarda yapılan kazılarda çok sayıda heykel ve sanat eseri bulunmuģtur. Kapıları, Agorası, Nymphaeumu, Sütunlu caddeleri, Mezarlığı, Bazilikası ve Akropolu Perge nin görülmeye değer yerlerinden bazılarıdır yılına kadar Antalya Ġline bağlı Bucak olan Aksu Ġlçesinde bulunan Belediyelerden; Aksu ve Çalkaya Belediyesi 1977 yılında, Yurtpınar Belediyesi 1992 yılında, Karaöz Belediyesi 1994 yılında, Pınarlı Belediyesi 1999 yılında kurulmuģtur tarih ve 5747 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Sınırları Ġçerisinde Ġlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun un 4. maddesine istinaden Aksu, Pınarlı ve Yurtpınar ilk kademe belediyelerinin tüzel kiģilikleri kaldırılarak mahalleleri ile birlikte Çalkaya ilk kademe belediyesine katılmıģtır. Çalkaya Belediyesinin adı Aksu olarak değiģtirilmek üzere Aksu Ġlçesi kurulmuģtur. Yüzölçümü Km 2 olup nüfusu kiģidir. 2. Ekonomik Ve Tarımsal Faaliyetler Ġlçemiz ekonomik gelir kaynakları tarıma ve tarım sanayisine dayanmaktadır. Ġlçemiz sınırları içerisinde faaliyet gösteren tarımsal ve ekonomik faaliyetler Ģunlardır: BATEM: (Batı Akdeniz Tarımsal AraĢtırma Kurumu) Tohumculuk seracılık narenciye pamuk konularında araģtırma ve geliģtirme konusunda faaliyet göstererek ilimize ve ülkemize önemli katkılar sağlamaktadır TĠGEM: (Tarımsal ĠĢletmeler Genel Müdürlüğü) Bitkisel ve Hayvancılık konusunda faaliyet gösteren TĠGEM Türk tarımında önemli bir yere sahiptir. Tohum üretimi alanında Türkiye tarımına önemli katkıları vardır TOHUM VE FĠDECĠLĠK: Bölgemizde bulunan özel Ģirketlere ait tohum ve fide üretim tesisleri öncelik olarak ilçemiz ihtiyacını karģıladığı gibi tüm Akdeniz Bölgesine konusunda büyük hizmetler yapmaktadır. SERACILIK: Ġlçemiz ilimizin yaģ sebze ve meyve üretiminin merkezi konumundadır. YurtdıĢına ihraç edilen yaģ sebze ve meyvenin büyük bir bölümü ilçemizde üretilmektedir. Ayrıca seracılık alanında çiçek ve süs bitkileri üretimi alanında ülkemizin önemli üretim merkezi konumundadır. SANAYĠ KURULUġLARI: Ġlçemizde sanayi kuruluģları Antbirlik Ġplik Fabrikası, Yağ Kombinesi, Narenciye Paketleme, Hazır Beton Tesisleri, özel sektöre bağlı fabrika ve 23

24 atölyeler mevcuttur. Ayrıca küçük sanayi sitesinde bulunan iģletmelerle ilçe ihtiyacını karģılayacak her türlü üretim ve tamir iģleri yapılmaktadır. FUARCILIK: Uluslar arası tüm niteliklere sahip modern kongre ve fuar merkezi ANFAġ (Antalya Fuarcılık ĠĢletme ve Yatırım Aġ.) ilçemiz sınırları içerisinde olup Ġlimizi ve ilçemizi fuarcılık kenti yapma yolunda faaliyet göstermektedir. 3. Eğitim Faaliyetleri Ġlçemizdeki eğitim faaliyetleri, aldığı yoğun dıģ göç nedeni ile hızla artmaktadır. Büyümeye paralel olarak derslik sayısı her yıl artırılmakta olup ihtiyaçlar karģılanmaya çalıģılmaktadır. Yeni eğitim öğretim yılına yetiģtirilmeye çalıģılan 6 Ġlköğretim Okulunda bulunan 36 ek derslik inģaatı halen devam etmektedir. 4. Turizm Faaliyetleri PERGE: MÖ 13. yy da kurulmuģ olan Perge Ģehri ilimizin ve ilçemizin önemli turizm merkezlerindendir. Antalya ili içerisinde bulunan antik kentler içerisinde en çok ziyaret edilen kentlerden biridir. Özellikle Hıristiyanlar tarafından inanç turizmi kapmasında ziyaret edilen Perge Antik Kenti 2008 yılında yaklaģık kiģi tarafından ziyaret edilmiģtir. KURġUNLU ġelalesġ: Milli Parklar arasında bulunan KurĢunlu ġelalesi doğa turizmi açısından önemli bir yere sahiptir. 18 metre yüksekten dökülen Ģelalesi ile ilimiz Ģelaleleri arasında önemli bir yere sahiptir. Ġçerisinde bulunan gezi yolu ve piknik alanı ile ilçe nüfusunun ve misafirlerimizin sıkça ziyaret ettikleri uğrak yerlerindendir. KUNDU: Antalya nın doğusunda, Antalya Havalimanına 20 km uzaklıkta ve fıstık çamı ormanı ile çevrili olan 1.5 km lik kıyı Ģeridi boyunca kurulmuģ olan Kundu Otelleri önemli bir cazibe merkezi haline gelmiģtir. Gerek sahilinin güzelliği gerek bulunan otellerin kalitesi, bölgeye çok miktarda turistin gelmesini sağlamaktadır. YaklaĢık 20 adet 5 yıldızlı otelin bulunduğu bölge Antalya ya gelen Turistlerin büyük çoğunluğuna ev sahipliği yapmaktadır. Antalya Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğünden edinilen bilgiye göre Antalya'ya gelen turist sayısı yılbaģından bugüne kadar 5 milyon 196 bin 419'e ulaģmıģtır. DĠĞER TURĠZM FAALĠYETLERĠ: Ġlçemizde bulunan kuyumculuk ve deri üzerine faaliyet gösteren alıģveriģ mağazaları çevre ilçelerden ve turizm beldelerinden yoğun talep görmektedir. Ġlimizin önemli alıģveriģ mağazalarından olan alıģ veriģ mağazaları Serik karayolu üzerinde bulunmakta olup turizm faaliyetleri açısından önemli bir yere sahiptir. ALANYA Antalya-Mersin karayolunun 135.km sinde bir yarımada üzerinde kurulmuģ olan Alanya Ġlçesi, Manavgat-GündoğmuĢ-Hadim(Konya)-GazipaĢa ilçeleriyle çevrili olup yüzölçümü 2085 km 2 dir. Kalonoros 1220 yılında Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından fethedilerek ismi Sultan ın ismine izafeten Alaiye olarak değiģtirilir. Fetih tarihinden hemen sonra ( ) imar hareketine baģlanmıģ, bugünkü görülen tüm eserler Selçuklulardan kalmadır. Alaiye Alanya 8 km uzunluğundaki 3 kademe surları, burçları, 24

25 sarnıçları, hamamları, bedesteni, tersanesi, kızıl kule ile 1231 den itibaren Selçukluların kıģlık baģkenti ve üç Ģehri Emir-üs Sevahil olmuģtur yılında Karamanoğulları Beyliğine geçen Alaiye 1472 yılında Fatih devrinde Gedik Ahmet PaĢa tarafından fethedilmiģtir. Alaiye ismi 1935 de Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Büyük Önder Atatürk ün emirleriyle Alanya olarak değiģtirilmiģtir. Alanya, üçüncü zaman mahsulü olan Torosların bir parçasını teģkil eden 250 km yükseklikte yarımada ile Toroslardan bir pay sistemiyle ayrılarak bugünkü kıyı düzlüğünden oluģmuģtur. Kıyı düzlüğü zamanla Sak, Oba ve Dim Çaylarının getirdiği alüvyonlarla dolarak bugünkü durumunu almıģtır. Birinci zaman teģekkülü olan sist bir arazi üzerine oturan Toroslar mavi-siyah kalkerlerden oluģmaktadır. Alanya bu durumdan dolayı deprem bölgesi dıģında kalmaktadır. Akdeniz ikliminin en belirgin örneği Alanya da yaģanmaktadır. KıĢları ılık ve yağıģlı, yazları kuraktır. Yer altı suyu zengindir. Turunçgiller yetiģtirilen ve seracılık yapılan ilçede son yıllarda pamuk üretimi de yaygınlaģmaya baģlamıģtır. BaĢlıca ekonomik etkinliklerden biri de turizmdir. Alanya da yerleģim alanları iki ana bölgede incelenebilir. Kale bölgesi ve nüfusun önemli bir bölgesini barındıran kıyıdaki alanları, eski dokunun egemen olduğu Kale bölgesindeki yoğunlaģmalar tepede ve rüzgara kapalılık nedeniyle doğu yamaçtadır. Nüfus artıģı sonucu kuzey yamaçta da yerleģmeler baģlamıģtır. Kale içindeki eski dokudaki yapı türü bağ tipidir. Bu konutlarda giriģ katı taģ, ikinci kat ise çatma yada ahģaptır. Önceleri giriģ katları ahır olarak kullanılmıģtır. Ġkinci kat çatma türde, yapıldığında dolgu malzemesi olarak tuğla kullanılmıģtır. Konutların hepsi toprak damlıdır. Kıyıdaki yeni yerleģmelerde bahçeli konutlar çoğunluğu oluģturmaktadır. Bahçelikte hayli yaygındır. Betonarme binalar gittikçe çoğalmaktadır. YerleĢim doğu yönünde yayılmaktadır. Alanya yeraltı suyu bakımından zengindir. Dim Çayı, Oba Çayı, Kargı Çayı, Sedre Çayı ve Sak Suyu gibi akarsuları vardır. Bu sular tarımda kullanılmaktadır. Bitki örtüsü m ye kadar makilik bodur ağaçlar 1000 m den sonra karaçam ve sedir ormanları görülür. ELMALI Antalya nın batısında yer alan ilçe, Elmalı Dağı nın Güney eteklerinde kurulmuģtur. Yüzölçümü 1549 km 2 dir. Ġlçemiz kuzey-doğudan Korkuteli, kuzeyden Gölhisar, batıdan Fethiye, güneyden KaĢ, güneydoğudan Finike ve Kumluca ilçelerinin sınırları ile çevrilidir. Denizden yüksekliği 1,100m dir. KıĢların sert geçmesi sebebiyle soğuğa dayanıklı elma, armut ve ayva gibi mutedil iklim meyve türleri yetiģmektedir. Finike ve çevresinin yaylası durumunda olan Elmalı nın nüfusu yaz aylarında artar. Antalya ya uzaklığı 127 km, Korkuteli' ne uzaklığı 53 km dir. Ġlçede meyvecilik ve tahıl ekimi yapılır. Ham deri üretilir. FĠNĠKE Türkiye nin güneyinde Akdeniz Bölgesinde Antalya iline bağlı boylam, enlem daireleri arasında yer almıģtır. Yüzölçümü 655 km 2 dir. Antalya iline 116 km uzaklıktadır. Finike gerek coğrafi durumu gerekse tabii özellikleri bakımından ayrı bir güzellik arz eder. Bir çok bölgelerinde aynı zamanda tarihi zenginliklerle bir özellik arz eden Ģirin bir kasabadır. 25

26 Ġlçeye verilen Finike ismi tarihte bilhassa deniz ticaretinin merkezi olarak bilinen Finikelilerin ticaret merkezlerinden biri olmasıyla bu kavime ilaveten verilmiģ olduğu sanılmaktadır. Kasabanın 5 km kuzeyinde Zengeder (Zengederus) Mevkiindeki Likya medeniyetinden kalan kaya mezarları yine aynı mevkii de kurulan Romalılara ait Likya Ģehrinden zamanımıza kadar intikal eden anfitcetr gözetleme kuleleri ve kale yıkıntıları ile kasabanın 60 km kuzeybatısında Eniz Güncalı (Ernez) (Erinos) (Erina) Ģehir kalıntıları yine 35 km kuzeyinde Arif Köyü hudutları içinde (Aykırıçay) Arican-Dos Ģehri hsrebeleri yine merkez ilçenin 5 km batısında Bondağ (Boldağ) Köyü sınırları içinde mevcut kale, Sarnıç, Kale Kalıntıları Finike nin tarihi değerleri hakkında az çok bilgi verebilecek durumdadır. Finike 1330 yılına kadar Elmalı ilçesine bağlı bir nahiye iken bu tarihte ilçe olmuģ ve teģkilatlandırılmıģtır. Ġlk kaymakam Ali Vefa Bey dir.1958 yılına kadar Ģimdiki Kumluca Bucağı olan Altınkaya (Güdene) Finikeye bağlı idi. Böylece ilçe oldukça geniģ denebilecek kadar bir mülki sınıra sahiptir. Finike nüfusunun faaliyet durumuna bakılınca, Finike ekonomisinin büyük oranda tarıma bağlı olduğu görülür. Tarımda ana ürün narenciye, turfanda sebzecilik olup, dağ köylerinde hayvancılık, hububat ağırlıktadır. Ġlçemizde son 5-10 yıldır turizm sektörüde ekonomik olarak kendini göstermeye baģlamıģtır. Ancak ilçenin toprakları daha fazla tarıma müsait olduğundan, bu sektörün bir KaĢ ve Kemer de olduğu gibi geliģme göstermesi mümkün görülmemektedir. GAZĠPAġA Halen içinde yaģayanların bildiği ad Seliti-Selindi dir. Bu isim sel indi kelimesinin konuģmada değiģmesinden geldiği ve bu adında GazipaĢa ya kıģın ani su inmeleri ile herhangi bir tehlike teģkil eden 5 çayın kıģın coģup, iniģinin yani tehlikenin bir deyimi olarak kaldığı tevatüren söylenmektedir. Bu sular yazın kuruyarak faydasız kalmaktadır de ilçe olan GazipaĢa nın yüzölçümü 931 km 2 dir. Antalya- Mersin yolu üzerinde yer alan ilçe Antalya kentine 190 km uzaktadır. Roma idaresinde iken Mezopotamya'daki Yahudilerdeki harbe giden Roma Kralı Triyanos harp dönüģünde hasta olmuģ ve burada ölmüģtür. Mezarı da sahildeki kalıntılar içindedir. Bu krala izafeten Triyonopolos adını taģımıģtır yılına kadar Selinde adını taģırken 1336 yılında Konya yı iģgal eden asi DelibaĢa komģu halk güçleri kurtuluģ aleyhine DelibaĢ a katıldığı halde silahlı halk güçleri tehdide rağmen katılmamıģ bilakis DelibaĢ a karģı sarılmıģ ve DelibaĢ taraftarı kiģileri tutup hükümete teslim etmiģ ve kurtuluģ savaģının kulsi değerinin fiili olarak anlayıp koruduğu için büyük kurtaranının adı (GazipaĢa) ilçemize büyük insanın Ģeref payı olarak ve yine GazipaĢa mızın Ģerefi için verilmiģtir. GÜNDOĞMUġ GündoğmuĢ ilçesi rivayete göre Konya nın Ġksile köyünden çeģitli sebeplerle ayrılan bir ailenin buraya gelip ve sonradan köye Eksere denildiği söylenmektedir. Eksere köyü 1936 yılında önce idari bölüm bakımından Akseki ilçesine bağlı bir köy idi 1936 yılında kaza olarak GündoğmuĢ adı verilmiģtir. Yüzölçümü 1323 km 2 dir. Akseki yolundan doğuya ayrılan asfalt yüzeyli il yolu üzerindedir. Antalya kentine uzaklığı 153 km dir. Tarıma elveriģli alanı sınırlı olan GündoğmuĢ ilçesinde hayvancılık ve kerestecilik yapılmaktadır. 26

27 ĠBRADI Isparta, Antalya ve Konya Ġlleri arasında kalan Batı Toroslar kesiminde Antalya nın 180 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Roma imparatorlu zamanından kalma Erimna Ģehri hudutları içersindedir. Ortaçağdan kalma çeģitli harabelere rastlanmaktadır. Tarihte Aleyiye ye bağlı Kaza-i Ġbradi olarak geçmektedir. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Ġbradı nın 17.asırda oldukça ünlü ve çok mühim bir belde olduğuna rastlanır. Osmanlı Devleti nin ilim merkezi olarak bilinen Ġbradı, o zamandan bugüne kadar büyük hukukçularla meģhurdur. Daha önce çok kadı yetiģtirmiģ olan Ġbradı da bugünkü büyük hukukçular mevcuttur. Bunlardan bir tanesi Ġbradı nın öz evladı olan Merhum Muammer Aksoy dur. Ġbradı adına bir zamanlar para basıldığı gerçektir. Sikkenin bir yüzü (Duri Bef-i Ġbradı) öbür yüzünde (Es Sultan Ġbni Sultan Es Süleyman Bin Selim) yazılıdır. Ġbradı nın Osmanlı tarihinde bir ilim merkezi olduğu 17.asırda 1674 senesine kadar 12 sene ġeyhüslamlık yapan Ġbradı lı Yahya Efendiden sonra nasıl Osmanlı Ġmparatorluğunda padiģahlık babadan oğula geçerse ġeyhülislamlık makamı da bir Ġbradılıdan bir Ġbradılıya asırlarca geçmiģtir. Ġbradı da 1924 de Abdullah Efendi isminde bir Ģahsın idaresinde zabıta teģkilatı vardı. Ġbdidadiye okulunun hangi tarihte açıldığı bilinmemekle beraber ilk olarak Sultan Mahmut un 15ġubat 1839 tarihinde Mektebi Maarif adı altında kurulmuģ olduğu modern okullardan birisi Ġbradı da açılmıģtır de RüĢtüye Mektebi AçılmıĢ olup bugün kayıtları aynen muhafaza edilmektedir. Ġlme kıymet veren Ġbradı lı o zamandan bugüne kadar yalnız hukuk sahasında değil idari, askeri, ticari, iktisadi ve fenni sahada bir çok adam yetiģtirmiģtir. KALE KaĢ Antalya yolu üzerinde ve KaĢ a 49 km dir. Ġlçe ekonomisinin bel kemiğini tarım oluģturur. Tarımda can damarı turfanda sebze yetiģtiriciliğidir. Turfanda sebzecilikten sonra diğer önemli bir gelir kaynağı da narenciyeciliktir. Turfanda sebze üretimi ile ilçe nüfusunun yaklaģık olarak % 90 ı geçimini sağlamaktadır. Ġlçe merkezi Beymelek, KöĢkerler ve kısmen de çevre köylerinde hayvancılık ve özellikle küçükbaģ hayvancılık köylülerin baģlıca geçim kaynağıdır. Ġlçenin turizm hareketinin ana öğesi merkezde bulunan Noel Baba kilisesi ile antik Myra açık hava tiyatrosudur. Turizme bağlı olarak yatçılıkta bir çok ailenin geçim kaynağını oluģturmaktadır. Yat iģletmecileri genellikle Kekova adası ve çevresindeki antik tarihi yerleri günübirlik turlarla ziyaretçileri gezdirmektedirler. Kale ilçesinin toplam yüzölçümü hektardır. Bunun %11 i olan 4850 hektarı tarım alanı % 0.1 i olan 50 hektarı çayır mera, % 67.7 si olan hektarı orman % 21.2 si olan 9380 hektarı da su yüzeyi ve tarım dıģı alanlardır. KAġ Ġlçenin yüzölçümü 2231 km 2 dir. Antalya kentine 280 km mesafede ve Akdeniz Bölgesinin batısında bulunan bir ilçedir. Coğrafi durumda ilçe merkezinin yerleģim durumu itibariyle dik Toros Dağları ile çevrili olması nedeniyle tarıma elveriģli olmayıp tamamen turizm amaçlı pansiyon, otel ve motel iģletmeciliği yapılmaktadır. Kıyı bölgesinde yaģayan nüfus, yaz aylarında yayla köylerine göç eder. Kent halkının çoğunun yayla köylerinde toprağı vardır. Mevsim boyunca bu topraklardaki bağ ve bahçeler iģletilir. 27

28 KaĢ doğal bir liman çevresinde, genelde toplu bir yerleģmedir. Ticari birimler meydanda ve ana caddeler boyunca binaların zemin katlarında yerleģmiģtir. Konutlar kent alanının % 40 ını kaplar. Bina yoğunluğu sahilden iç kısımlara gidildikçe azalır. Konutlar çoğunlukla tek katlı ve bahçelidir. KEMER Hicri 1326, Miladi 1910 yılında kurulan Kemer, Antalya iline 43 km uzaklıkta batı Toros Dağları nın eteklerinde kıyı boyunca uzanan Ģirin bir yerleģim merkezidir yılı sayımlarına göre 9740 nüfuslu 52 km lik uzun bir kıyı Ģeridine sahiptir. Deniz, orman ve dağların bir renk uyumu içinde birleģtiği Kemer, eģsiz bir doğal güzelliğe sahiptir. Kıyı boyunca bir çok irili ufaklı koylar bulunmaktadır. Denizin maviliği ve ormanların yeģilliği de birbirine uyum sağlamaktadır. Kemer son yıllarda önemli geliģmeler göstermiģtir. Turizm amaçlı yatırımlar sayesinde Antalya ilinin yatak kapasitesi bakımından önemli bir bölümünü teģkil eder. Kemer aynı zamanda modern bir kentleģmenin de bir örneğidir. Alt yapı tesislerini muntazam bir Ģekilde tamamlamıģ olması, her türlü ulaģımın kolay olması, PTT hizmetlerinin her çeģidinden yararlanılması ve belediye hizmetlerinin devreye girmesi Kemer i rahat ve huzurlu bir tatil beldesi haline getirmiģtir. Kemer uluslararası bir üne sahip olduğu gibi, Antalya nın da incisi haline gelmiģtir. Kemer 1991 Eylül ayında kaymakamlık teģkilatının kurulması ve tüm kamu kuruluģlarının hizmete girmesi ile daha fazla güncelleģmiģtir. Kemer, Antalya ilinin batısında, batı Toroslar ın eteklerinde bulunmaktadır. Ġlçe sırtını dağlara dayamıģtır. Kıyıları ise oldukça girintili çıkıntılıdır. YerleĢim merkezi genellikle düzlük bölgelerdedir. Kemer, Tekirova, Çamyuva, Göynük, Aslanbucak, Beldibi gibi yerleģim merkezleri ile bir bütün oluģturmaktadır. Kemer ile ilgili araģtırmalar buranın bir Likya Ģehri olmasının ötesinde bilgi vermemektedir. Ancak yerli halktan edilen bilgiye göre 1910 lu yıllarda Eski Köy adıyla anılan Kemer, dağlarından gelen seller (Kızılcık Dağı) sayesinde bir göl ve bataklık görünümüne bürünmüģtür. Daha sonraları yıllarında buralarda yaģayan insanlar sel baskınından köyü korumak için dağların hemen eteklerine taģtan aģağı yukarı 23 km uzunluğunda duvar örmüģlerdir. Daha sonra buraya gelip yerleģen halk dağlarla köyü birbirinden ayıran bu örülü duvarı Kemer e benzettikleri için yörenin adı o zamanlardan beri Kemer diye anılır. Yine o döneme ait bir rivayete göre Ġspanyol diye anılan bir hastalığın salgın halinde burada oturan halkın çoğunun ölümüne sebep olduğu için nüfus oldukça azalmıģ, ancak dıģardan gelen yabancılar ve özellikle dağlarda yaģayan Yörüklerin buraya inip yerleģmeleri ile köy tekrar bugünkü kalabalık nüfusuna ulaģmıģtır yılından beri yeni karayolu ile ulaģım mümkündür. Karayolunun deniz kıyısına paralel olması yol boyunca güzel manzaralar görme imkanı verir. Karayolu tamamen asfalt olup,trafiğin sağlıklı bir Ģekilde seyredebileceği biçimde düzenlenmiģtir. Her 10 dakika karģılıklı olarak Antalya otobüs garajından dolmuģ ile ulaģım imkanı vardır. Antalya uluslararası hava limanına bir saat uzaklıktadır. Ayrıca deniz yolu ile de ulaģmak mümkündür. Antalya-Finike karayolundan geçen yolcu otobüsleri ile Ege sahillerine, Antalya nın kuzeyinden Burdur istikametine doğru devam eden E-5 karayolu ile Ġzmir, Ġstanbul, Ankara ve diğer illerimize gitmek mümkündür. Kemer çevresinde antik bölgelerin de bulunması bir baģka çekiciliktir. Kemer den Faselis ve Olimpos a denizden ve karadan ulaģmak mümkündür. Son yıllarda Söğüt Cuması, Altınkaya, Dere köyü gibi yüksek yerlere safari turları da çevre çekiciliklerden birisi de mağaralardan Beldibi Mağarası Antalya nın 27 km güney batısında deniz kenarındadır. Burada tarih öncesi çağlara ait kalıntılar bulunmuģtur. Bir diğer 28

29 görülmeye değer mağara ise Molla Deliği Mağarası olup, Kemer in batısında yükselen Tahtalı Dağı nın doğu yamacında yer alır. Bu mağaraya Kemer-Kumluca karayolu üzerinde bulunan AĢağıkuzdere veya Tekirova köylerinden yaya olarak gidilebilir. Her iki köyden de 3,5 veya 4 saat yürümek gerekmektedir. KORKUTELĠ Korkuteli Antalya nın Kuzey batısında ve Antalya ya 68 km uzaklıkta bulunmaktadır. Korkuteli ilçesi 2471 km 2 lik bir alan kaplamaktadır. Doğuda Antalya merkez ilçe, batıda Muğla ile Fethiye ilçesi, kuzeyinde Burdur ili Tefenni ve Bucak ilçeleri, güneyde Elmalı ve Kumluca ilçeleri ile çevrilidir. Denizden yüksekliği değiģik kesimlere göre metredir. KUMLUCA Ġlk yerleģimi ilçe merkezinin 5 km kadar doğusunda tepelerin eteklerinde Sarıkavak adıyla 1830 yıllarında yapılmıģtır. Daha öncede Teke Sancağı adıyla Konya iline bağlı ilimiz Antalya nın 1914 yılında bağımsız bir il olması ile, Sancağa bağlı idari teģkilatta yeni bir takım düzenlemelere gidilmiģtir. Elmalı dan ayrılan Finike ile Antalya ya bağlı Iğdırmagardıç Bucağı Kumluca ve Kemer diye ikiye ayrılarak, Kemer Antalya ya, Kumluca da Finike ye bağlanmıģtır. Bu sırada Sarıkavak Iğdırmagardıç Bucağının bir köyüdür. Bugünkü Kuzca Köyü ise o zaman ayrı bir bucak idi yılında Kuza Bucağının merkezi Güdene ye (Altınkaya) alınmıģ ve zamanla göçebe halkın yerleģerek kalabalık bir merkez haline getirdiği bugünkü ilçe merkezinin bulunduğu yerde Kumluca Bucağı kurulmuģtur. Kumluca Bucağı sonraki daha da büyümüģ, 7033 sayılı kanunla de Finikeden ayrılarak ilçe olmuģtur. Kumluca ilçesi Antalya nın batısında, Antalya dan 90 km uzaklıktadır. Eskiden karpuzlarıyla ün salan Kumluca da bugün çağın gereklerine uyularak, cam ve plastik seralarda turfanda sebzecilik yapılmakta ve Türkiye nin sebze ihtiyacının önemli bir kısmı buradan karģılanmaktadır. MANAVGAT Manavgat ülkemizin batı Akdeniz bölgesinde bulunmaktadır km 2 lik bir alana sahiptir. Doğuda Antalya ve GündoğmuĢ ilçeleri, kuzeyde Konya ili BeyĢehir ilçesi ve Isparta ili Sütçüler ilçesi, Akseki ilçesi, batıda Serik ilçesi, güneyde Akdeniz ile çevrilidir. Manavgat ilçesinin denizden yüksekliği güneyde 4 m den itibaren baģlayarak kuzeyde 1200 m ye kadar yükselmektedir. Ġlçenin coğrafik yapısını sahil ve yayla olarak iki bölümde inceleyebiliriz. Ancak kesin bir ayrım söz konusu değildir. Ġlçe ekonomisinde uzun süre önemini koruyan narenciye bahçelerinin yerini giderek pamuk tarlaları almaktadır. Pamuk en çok Ulualan, Kızılot, ve Ilıca ovalarında yetiģtirilmektedir. Ġlçede yer alan çırçır fabrikası en önemli yatırımdır. Buğday üretimi daha çok dağ köylerinde yaygındır. Öte yandan susam ve yerfıstığı gitgide azalmaktadır. 29

30 SERĠK Ġlçenin yüzölçümü 1353 km 2 dir. Antalya nın doğusunda ve Mersin yolu üzerindedir. Antalya kentine uzaklığı 39 km dir. Antalya ilinin genel yapısını, güneyde dik yamaçlarla kesilen Akdeniz ve kuzeyde ona koģut uzanan Toroslar belirler, Antalya kentinin batısı genel adıyla Tekeli Platosu, doğusu ise TaĢeli Platosu olarak anılır. Dağlar bu iki plato arasında sık sık yükselip 2500 m nin üzerine çıkarlar. Genç olan bu dağların ayırıcı özelliği kireç taģlarından oluģmasıdır. Platolar dağların bu özelliği nedeniyle dağınık ve bozuk bir yapı gösterirler. Antalya ovası ise iki paltonun kesiģtiği körfezin kuzeyinde bir alüvyon ovasıdır. Dağlık alanlar Antalya topraklarının % 75.9 udur. eğimin % 20 yi aģtığı alanlar yaklaģık km 2 dir. Yalnızca Antalya Körfezini oluģturan girintili kesimin kıyılarında, eğimin % 10 ile % 5 arasında değiģtiği dar bir ova Ģeridi bulunmaktadır. Bu Ģerit, tüm il alanının % 12.9 udur. Antalya Ġl topraklarının yer yüzü Ģekillerine göre dağılımı Dağlar ,5 ha (%75.9) Platolar ,5 ha (% 10.7) Yaylalar ,5 ha (%0.5) Ovalar ,5 ha /%12.9) A.3. ĠLĠN COĞRAFĠ DURUMU Antalya ili ülkemizin güneybatısında 29.derece 35 doğu boylamları ile, 36 derece derece 29 kuzey enlemleri arasında yer alır. Ülke yüz ölçümünün % 2.6 sıdır. Antalya güneyde Akdeniz ile çevreli olup batıdan doğuya Muğla, Burdur, Isparta, Konya ve Ġçel illeri ile komģudur. Antalya ovası ve bu ovanın iç kesimlerinin doğu ve batı yakasında yükselen Batı Toroslar, ilin genel morfolojik yapısını oluģturur. Dağlar kıyılarda maki, iç kesimlerde ise ormanlarla örtülüdür. Ovalık alanların dar, dağlık alanların ise geniģ olması nedeniyle kırsal yerleģimlerin yarıdan fazlası dağ eteklerinde ve yamaçlarında yer alır. Orman yerleģme düzeninde önemli rol oynar. Köylerin yaklaģık % 80 i orman içinde yada kenarında kurulmuģtur. Antalya da, Akdeniz iklimi ile yayla iklimi birkaç km ara ile birleģmektedir. Bu yüzden bir yandan Akdeniz ikliminin, diğer yandan yayla ikliminin tüm bitkileri yetiģir. Çok çeģitli orman ağaçlarından baģka, 250 çeģit çiçek, 41 çeģit sebze, 36 çeģit meyve yetiģir. Antalya da nüfus verimi kıyı ovalarında toplanmıģtır. Bunun yanı sıra Elmalı, Korkuteli düzlükleri nüfus yoğunluğu yüksek alanlardır. Nüfus yoğunluğu, iç bölgelere göre kıyılarda daha yüksektir. A.4. ĠLĠN TOPOĞRAFYASI VE JEOMORFOLOJĠK DURUMU Antalya nın genel topografyası, Ģehir merkezinin engebeli kayalıklar üzerinde, denizden 30 m ye kadar yükselen bir antik traverten teras üzerine kurulmuģ olmasından dolayı eģsizdir. Topografya eğimi km kadar çok az olup, yükseklik yaklaģık 120m ye kadar hafifçe artmaktadır. Bu noktada en yüksek rakımı 300 m olan ikinci bir teras ortaya çıkar. Ġkinci terasın üzerinde topografya neredeyse Toros dağlarının eteklerine 30

31 kadar unirom Ģekilde yükselmektedir. Bu karstik oluģum erime kanallarıyla çokça dallanmıģ ve parça olmuģtur. Doğuya doğru; Aksu nehrinin vadisinde ve batıya doğru Konyaaltı plajının kuzeyinde traverten yıpranmıģ ve yüzey alüvyon ile kaplanmıģ, mükemmel plajlar oluģmuģtur. DAĞLAR: DAĞ VE TEPENĠN ADI Tablo 3: Antalya daki Dağlar YÜKSEKLĠĞĠ (metre) BULUNDUĞU ĠLÇE YA DA ĠLÇELERĠN ADI ÜZERĠNDE BULUNDUĞU SIRADAĞ KIZLAR SĠVRĠSĠ ELMALI-FĠNĠKE BEYDAĞLARI ÖZELLĠKLERĠ SALLANMAZ TEPESĠ ELMALI AKDAĞ ZĠYARET TEPESĠ ELMALI AKDAĞ DUMANDAĞI ELMALI AKDAĞ KARAKIZ DAĞI ELMALI AKDAĞ GEYĠK DAĞI ANTALYA-KONYA GEYĠKDAĞI KOHU TEPESĠ ELMALI SUSUZ DAĞI GÖRECE DAĞI ELMALI FĠNĠKE KORKUTELĠ BEY DAĞI TOYLAK KARLIĞI TEPESĠ FĠNĠKE-KAġ ALACA DAĞ SARIÇAM DAĞI KEMER TAHTALI DAĞI TÜNEK TEPESĠ 618 ANTALYA-MERKEZ BEYDAĞLARI Antalya KuĢbakıĢı Ġzlenir. GÜLLÜK DAĞI ANTALYA BEYDAĞLARI SAKLIKENT ANTALYA BEYDAĞLARI Kaynak: Jeoloji Mühendisleri Odası BaĢkanlığı, 2006 Termesos Antik ġehri Bulunmakta Av Turizmi Yapılmakta KıĢ Sporları Yapılmaktadır. Akdağ; Elmalı ovasının güney batısında yer almıģtır. Muğla il sınırına koģut uzanır. Yüksek ve toplu bir dağ kabarığıdır. Bu dağ, tepeye doğru yüzeyi oyuk düzensiz bir kubbe biçiminde yükselir. Kubbenin üzeri geniģtir. Çapı 5-6 km yi, çemberi ise 30 km yi bulur. Burada sivri ve keskin sırtlı tepeler yer almaktadır. Bunların kimilerinde bol otlu, bol sulu çayırlar karstik yada buzul çukurlar vardır. Kayalıklar aģınmadan dolayı genellikle çok keskindir. En yüksek doruğu, çemberin ortasına yakındır, biraz kuzeye düģer. Atkuyruk Sallamaz Tepesi (Uyluk) denen bir doruğun yüksekliği yaklaģık 3024 m dir, oldukça sivridir. Doğu ve kuzey yönlerinin kayalık olmasına karģın, batı yüzü daha çok ince kumlu ve çakıllıdır. Kuzey yüzündeki oldukça sarp kayalıklarla çevrili Veysel Uçan Çukurunda sürekli kar bulunur. Tepenin yakınındaki Göklen gediği, Gevenli gedik, güneydeki Kargalı gedik tepelerinin yükseklikleri 2000m yi geçer. Akdağ ın bu bölgesin geniģ bir bölümüne Karagöl Yaylası denir. Tepeler Bölgesinin çevresi bir halka olarak düģünülürse, dıģ kenarlarının pek dik, kayalık ve sarp olduğu görülür. Dipleri ise, kaya 31

32 dökükleri ile doludur. Akdağ ın etekleri bu halkanın dip bölümlerinden baģlar ve düzgün sayılabilecek biçimde git gide alçalır. Bu kesimlerde orman örtüsü vardır. Bölge, aģağılara doğru inen derin ve sarp vadilerle yarılmıģtır. Bununla birlikte söz konusu bölgede yer yer Çukur Ardıç gibi düzlüklere de rastlanmaktadır. Akdağ dan kuzeybatıdaki Dereköy üzerine doğru gittikçe alçalan, üst bölümleri oldukça yuvarlak bir sırt uzanır. Üzerinde belirli bir tepe bile yoktur. Bu kabarığın Dereköy yakınındaki bölümüne Korislan dağı denir. Etekleri boylu ve geniģ ormanlarla kaplıdır. Dağın hemen batısında tek bir tepe yükselir. Dikmen tepesi adı verilen bu tepenin yanları uçurumdur. Akdağ güneye doğru alçalır. Etekleri bir çok yerde sarp, doruğa yakın bölümleri bitki örtüsü bakımından çıplaktır. Akdağ eteklerinin bu bölümünde yaylalar bulunur. Yaylaların aģağısında ise, derin Lengüme Boğazı yer alır. Boğaz her iki yanında ve güney bölümünde oldukça diktir. Buna karģın tabanında ince ve küçük düzlükler görülebilir. Lengüme Boğazı nın hemen güneyinde ve doğrultusuna uygun olarak orta yükseklikte bir dağ kabartısı uzanır. Bu sıra dağa Katran dağı denir. Kuzeydoğusundaki Susuz dağlarının bir uzantısı gibi görünürse de bu belgeler bir takım çöküntülerle parçalanmıģtır. En yüksek noktaları Erentepe ve Tınaz Tepe dir. Söz konusu tepelerin yükseklikleri 1500 metrenin üzerindedir. Dikmen Tepesi nin ötesindeki kabartı Duman Dağı dır (1973 m ) Tepesi çıplak etekleri geniģ ormanlarla kaplıdır. Üst bölümlerdeki Halil Kuyusu, Yumaklı, Çoban Mezarlığı, önemli yaylalardandır. Buradan sonra sıradağ, Lengüme Boğazı na koģut olarak kuzeybatıya doğru, git gide alçalarak uzanır. Bu kesimlere Aklar Dağı daha ilersine Karakuz Dağı (1450 m ) denir. Katran Dağı ndan beri uzantısını sürdüren bu sıradağı Tocak Dağı nda birden bire kesilir. Susuz Dağlar Kohu Dağı Kabarığı; Kıbrık Deresi nin doğusunda baģlar. Yine doğuda Avlan Gölü ne değin uzanır. Bu dağlar avlan gölünün baģlangıcı gibidir. Elmalı Ovası ile Kasaba Ovası denen karstik çukurlar arasına girmiģtir. Toplu ve geniģ bir dağ kütlesidir. Susuz Dağlar, sivri olmayan tepelerle doludur. Tepelerin arası küçük karstik çöküntülerle, çanak biçimindeki bir çok kısımlardan oluģmuģtur. Bu çukurlarla tepeler arasındaki yükseklik farkı m dolayındadır. Bir ada geniģliğinden, 5-6 km 2 geniģliğe varabilen çukurlar, düzensiz bir biçim gösterirler. Genellikle kıyıları dik içleri parçalıdır. Bunların bir çoğunda, ilk baharda su birikir ancak belirli bir zaman sonra çekilir. Bu nedenle dağın üst bölümleri kuru ve susuzdur. Dolayısıyla bitki örtüsü genellikle seyrek otlardan oluģur. Üst bölümleri oldukça geniģ olan geniģ olan Susuz Dağların Kuzeybatı ve güney yüzleri keskin dikliklerle alçalır. Bu etekler ormanlarla kaplıdır. Batıdaki Susuz Dağ dan ötede kabarığın görünümü oldukça değiģir. Kabartı, biri kuzeyde diğeri güneyde olmak üzere iki sıradağa ayrılır. Bu iki sıradağın arası uzun bir çukurluktur. Çukurluğun kuzeyinde kalan dağa yine Susuz Dağ adı verilir. Hemen her yanı geniģ ormanlarla kaplıdır. Güneyde uzanan kola ise Kohu Dağı (2409 m ) denir. Elmalı ovasına doğru kestirme geçit veren Köyre Gediği nden baģlar. Kohu Dağı burada 2205 m yüksekliğe ulaģır. Bu tepenin batı ucunda Sinekçibeli Geçidi bulunmaktadır. Sıradağ doğu yarısında birden bire geniģler. Yazır Geçidi üzerine doğru geniģleyen bu çok kayalıklı bölümlerde bitki örtüsü olarak ot vardır. Yaz mevsiminde ise hiç su bulunmaz. Susuz ve Kohu dağları doğuda birleģerek Avlan Gölü ne doğru alçalırlar. Alaca Dağ Kohu Dağı ndan baģlayarak güneye doğru uzanıp Finike ile KaĢ ı birbirinden ayıran bir dağdır. En yüksek tepesi 2336 m ile Toylak Karlığı Tepesi dir. Alacadağın tüm etekleri ormanlarla kaplıdır. Denize dik iner. 32

33 Bey Dağları Tekeli Yaylası nın doğusunda yer alır Mermer kalkerlerden oluģmuģ olan eosenkretase (3. Ve 2. Zamanın değiģik sistemleri ) dizisi ile yapılmıģtır. Bey Dağları güneykuzey doğrultusunda uzanmaktadır. Tam anlamıyla düzgün bir sıradağdır. Yükseltinin yüksekliği ve büyüklüğü sonucu dağ o denli oyulmuģtur ki doruklara ulaģmak olanaksız gibidir. Deniz kıyısında birden bire yükselir ve denizden gelen etkilerin km içeri varmasını bile engeller bu dağlar birbirinden farklı ve koģut iki sıradağa ayrılır. Bunların biri kıyıdaki sıradağları oluģturur. Ötekine ise Asıl Bey Dağları adını alır. Asıl Bey Dağları; Elmalı yı Finike ye bağlayan Avlanbeli Geçidi nden baģlayarak, Korkuteli yakınlarındaki Yazır Köyü ne değin 80 km lik bir alanda uzanır. Güneyden kuzeye doğru gidildikçe bir alçalma gösterir. Sıradağın Alagır Vadisi ne bakan yüzü çok dar ise de, Elmalı ya bakan iç yüzü bir takım etek dağları ve yaylaları ile çok daha geniģtir. Bu dağlarda kalker oluģumludur. Burada sahil sıradağlarının keskin ve çetin doruk biçimlerine rastlanmaz. Dağların kuzeye bakan yüzleri pek dik ve kayalıktır. Dipleri kaya dökükleri ile doludur. Bey Dağlarında düzenli bir vadi biçimi görmek olanaksızdır. Çoğu yeri irili ufaklı kayalarla doludur ve bunların kırıkları çevreye yayılmıģtır. Kayalar genellikle gök mavisi renginde gözükürse de, kırıldığı zaman beyaz mermer özelliği ortaya çıkar. Kıyı Sıradağları, Alagır Çayı ile Antalya Körfezi arasında uzanır. Bu dağların ilk kabartısı Markiz Dağı 1000 m ye yakın yüksekliktedir. Bundan sonra deniz kıyısından birden yükselen Masa Dağı gelir. Musa Dağı iki bölüme ayrılır. Sazak yönündekine Çevirme Dağı, Çıralı yönünde kalana da yine Musa Dağı adı verilir. Oldukça geniģ çam ve katran ağaçları ile örtülü Eren Dağı nın kuzeyinde Görece Dağı bulunmaktadır. Bu dağın etekleri daha geniģtir ve dik eğimlerle alçalır. Kuzey etekleri daha çok yaylalardan oluģmaktadır. Burada Karagöl Yaylası vardır. Bu yayla kuzeye doğru uzanır ve bir kabartı oluģturur. Kabartının denize yakın olan bölümünde ise Tahtalı Dağı yükselmektedir. Tahtalı Dağı Kıyı sıradağlarının en yüksek ve ilginç dağıdır. Bir çadır biçiminde yükselmektedir. Küçük Ovacık tan, Ağva ya doğru inen oldukça dar ve derin Kesme Boğazı nın önünde, Yılanlı Dağı yada Kandilcik Dağı yer alır. Bunun deniz yönünde kalan bölümüne Hasan Dağı adı verilir. Göğnük Çayı nın kuzeyinde ise Sarıçınar Dağı bulunmaktadır. Bu dağın yüksekliği 1811 m yi bulur. Denize dik yamaçlar halinde iner. Geyik Dağları Antalya ilinin doğusunda TaĢeli Platosu üzerinde Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanırlar. Dağ Göçembeli Geçidin den Oğuz Yaylasına doğru uzanır; yüksek bir deve hörgücü biçiminde bir sırt durumundadır. Burada kuzeye bakan bazı oyuklarda yaz sonlarında bile kar bulunur. Geyik Dağlarının doğu bölümleri hafif eğilimlerle alçaldığı halde güney ve batı etekleri oldukça bozuktur. Akdağ da olduğu gibi burada da sivri kayalar vardır. Bu dağlar dizi halinde Konya ile Antalya arasında bir sınır çizerler. 33

34 OVALAR: Tablo 4: Antalya daki Önemli Ovalar OVANIN ADI BULUNDUĞU ĠLÇE YÜZÖLÇÜMÜ ĠL YÜZÖLÇÜMÜNE YÜKSEKLĠK YA DA ĠLÇELERĠN ADI (km 2 ) ORANI (%) (metre) ÖZELLĠKLERĠ BOĞAÇAYI MERKEZ 24,1 0,12 30 Sera-Sebze-Narenciye(Halk Sulama) DÖġEMEALTI MERKEZ 440,32 2, Sebze-Pamuk-Buğday-Meyve(Halk Sulaması) KURġUNLU MERKEZ 61,01 0,3 100 Sebze-Pamuk-Buğday(Halk Sulaması) VARSAK MERKEZ 133,21 0, AKSU MERKEZ- SERĠK 300,71 1, SEDRE ALANYA 107,6 0,52 30 ALARA ALANYA- MANAVGAT 61,14 0,3 60 ELMALI ELMALI 264,22 1, FĠNĠKE- KUMLUCA FĠNĠKE- KUMLUCA 119,46 0,58 20 GAZĠPAġA GAZĠPAġA 39,76 0,19 30 Sebze-Meyve-Pamuk(DSĠ ve Halk Sulaması) Sera-Sebze-Tarla-Pamuk(DSĠ ve Halk Sulama) Sera-Sebze-Narenciye-Muz(DSĠ ve Halk Sulaması) Sera-Sebze-Meyve-Tarla-Pamuk(DSĠ ve Halk Sul.) Hububat-Meyve-Bağ-ġeker Pancarı(DSĠ ve Halk Sul.) Sera-Sebze-Narenciye(DSĠ ve Halk Sulaması) Sera-Sebze-Meyve-Muz-Yer Fıstığı(Halk Sul.) EYNĠF ĠBRADI 20,39 0, Hububat DEMRE KALE 18,05 0,09 20 Sera-Sebze-Narenciye(DSĠ ve Halk Sulaması) KASABA KAġ 36,55 0, Hububat KUMLUOVA KAġ 11,84 0,06 50 Sebze-Tarla-Pamuk(DSĠ Sulaması) OVAGÖLÜ KAġ 35,77 0,17 30 Sebze-Tarla-Pamuk(DSĠ Sulaması) KORKUTELĠ KORKUTELĠ 47,35 0, Meyve-Hububat-ġeker Pancarı-Patates(DSĠ ve Halk Sul.) BEġKONAK- BELHASAN- KARABÜK MANAVGAT 13,99 0, Sebze-Tarla(Halk Sulaması) MANAVGAT MANAVGAT 162,24 0,79 Eki.40 SERĠK- MANAVGAT 405,07 1, Sera-Sebze-Hububat-Pamuk(DSĠ ve Halk Sulaması) Sera-Sebze-Hububat-Pamuk(DSĠ ve Halk Sulaması) SERĠK BUCAK- AKTAġ- KARATAġ SERĠK 17,29 0, Sebze-Hububat-Pamuk(Halk Sulaması) Kaynak: Jeoloji Mühendisleri Odası BaĢkanlığı, 2010 Antalya topraklarının %12.9 unu ovalar kaplamaktadır bunların içinde en önemli olanları Antalya ovası, Finike Ovası, Alanya Ovası, Kasaba Ovası, Demre Ovası, ile Tekirova dır. Antalya Ovası Antalya Körfezinin bitimini kaplamıģtır. Ova, oluģum bakımından birbirinden farklı iki bölüme ayrılmıģtır. Bey dağları dibinden Aksu ya ve kuzeyine doğru olan bölümleri yatay kalker türlerinden oluģmuģtur. Bu kalker türleri genellikle çürük

35 niteliktedir. Ancak, marn içeren kimi kesimleri biraz sertçe bir yapı gösterir. Denizden baģlayarak m ye yükselen bu kalker kimi yerlerde, km içerilere değin yayılır. Birdenbire, ikinci ve daha geniģ bir seki baģlar. Her iki seki deniz kıyısında olduğu gibi, dikleģen bir falez (yalıyar) ile birbirinden ayrılır. Bu falezin üstünde, aģağıdaki sekiye göre 200 m denize göre 250 m yükseklikte ikinci bölüm yayılmıģtır ; öbür kesimden pek ayrı olmamakla birlikte biraz daha düzdür. Batısı çam ormanları ile örtülüdür. Ovada kimi zaman çok Ģiddetli rüzgarlar eser ve uzun süreli sağanak yağmurlar yağar. Antalya Ovası nı Düden, Aksu, Köprü ve Manavgat çayları sulamaktadır. Ovanın kuzeydoğusunda Geyik Dağları yükselir. Finike Ovası Finike Körfezinden baģlar. YaklaĢık 80 km 2 lik bir alanı kaplar. Ova birkaç büyük akarsuyun kollarını birleģtirerek bir körfezin bitimini doldurması sonucu oluģmuģtur. Bu nedenle toprağı, alüvyonlu, içinde taģ olmayan oldukça verimli, siyah topraklardır. Finike Ovası büyük bir düzlük görünümündedir. Buradaki akarsular ova düzeyinde olduğundan yatak derinlikleri bu düzlükleri bozacak nitelikte değildir. Kasaba Ovası YaklaĢık 15 km uzunluğunda ve 4-5 km geniģliğindedir. Üç yanı yüksek dağlarla çevrilidir. Bu çukur ve alçak ( m) ovada deniz iklimi egemendir. Kasaba Ovasında kıģ ve yaz ayları genellikle sisli geçmektedir. Sisin güneģi kesmesi sonucu pamuk ekimi olumsuz sonuç vermiģtir. Yaz döneminde gece ve gündüz sıcaklık farkları oldukça yüksektir. Kasaba ovası su bakımından pek zengin değildir. Buradaki pek çok dere yatağında, ancak kıģ günlerinde su bulunmaktadır. Alanya Ovası Ova km 2 lik bir alanı kapsamaktadır. Antalya Körfezinin doğusunda yer alır. Dim çayı ile Oba çayının getirdikleri alüvyonların küçük bir körfezi doldurması ile oluģmuģtur. Alanya Ovası Dim çayı teknesi, Oba çayı teknesi olmak üzere iki bölüme ayrılır. Oba çayı teknesi biraz daha küçüktür. Ancak sulama bakımından önemlidir. Ġki yanındaki bağ ve bahçeleri sulayarak denize iner. Oba çayından daha büyük olan Dim çayı ovadan alçakta akar. Bu nedenle Alanya ovasını ancak üzerinde yapılan kanallarla sulayabilmektedir. Bu ovanın iklimi Antalya ovasına oranla daha yumuģaktır. Demre Ovası Demre ovasının denize döküldüğü yerdedir. 20 km 2 kadar bir alanı vardır. Akdağ ın eteklerine değin çıkan ve Kasaba Ovasının sularını toplayarak gelen Demre çayının getirdiği alüvyonlarla oluģmuģtur. Ova çok kuytu bir alanda yer alır toprakları oldukça verimsizdir. KıĢın kar yağmadığı gibi yazın sağanak yağıģlarda görülmez. Demre ovası da su bakımından pek zengin değildir. Ortasından geçen çay suya en çok gereksinim duyulan yaz ayları baģında kurur. Tekir Ova Bağırsak deresinin denize döküldüğü bölgeye yayılmıģ bir düzlüktür. YaklaĢık 10 km 2 lik bir alanı kaplar. Bu ova Tahtalı dağlarından inen suların ve Bağırsak deresinin getirdiği alüvyonlarla oluģmuģtur. Alara Ovası Toprağı orta verimlilikte bir ovadır. Alara çayı ile sulanır. Çayın doğu yakasında denize doğru yayılmıģtır. 35

36 Ġl topraklarında bunlardan baģka, Antalya ovası içinde kalan Uluova, Serik ve Manavgat ovaları gibi düzlüklerde bulunmaktadır. ENGEBELĠ ALANLAR Antalya Ġl topraklarını iki büyük plato kaplamıģtır. Bunlar batıda Tekeli, doğuda TaĢeli yaylalarıdır. Tekeli Yaylası Ġl topraklarının batı sınırlarıyla Antalya Körfezi ve Antalya Ovası arasında kalan bölgedir. Tekeli yaylasının genel yapısı genellikle Jura (ikinci zaman sistemi ) ile Eosen (üçüncü zaman serisi) yaģlarındaki fliģlerden oluģmuģtur temeli oluģturan, bu yapılanmalar, daha çok 700- ile 1500 m arası yükseltilerde bulunurlar. Yaylada güneybatıkuzeydoğu doğrultusunda sıradağlar ve bunların arasında çukurluklar yer almaktadır. Tekeli yaylasında birden bire yükselen, ortası geniģ çukurluklar yer almaktadır. Tekeli yaylası, birden bire yükselen, ortası geniģ, kapalı tekneleri de içerir. Yayla birbirinden çok az farklı küçük coğrafik birimlere ayrılmıģtır. Bu yayla Girdev Yaylasının, Korkuteli Düzlüğü nü, Aksu ve Köprü Suları ile Manavgat Çayının Teknelerini de içine almaktadır. Girdev Yaylası Elmalı Düzlüğü yakınlarındadır. Mermer niteliğindeki Eosen yaģta kalkerlerden oluģmuģtur. Yer yer dolin çukurluklar görülmektedir. Elmalı Ovası yönünde Bulanık Yaylası, daha ilerde ise Barandı Yaylası gibi küçük yaylalarda vardır. Aksu Teknesi Burada Aksu ve diğer küçük akarsuların toplandığı Pamukova bulunur. Bu dalgalı ova giderek taģlık ve fundalık bir alan durumuna gelmiģtir. Köprü Suyu Teknesi Darlık ve derinlik bakımından Aksu ya benzemektedir. Tekne boyunca önemli bir ova yoktur. Manavgat Çayı Teknesi YaklaĢık 1000 km 2 lik bir alanı kaplamaktadır. Su akıģı, geçtiği arazinin kalkerli niteliğinden dolayı genellikle yer altındadır. Manavgat çayının kolları olan Gembos-Eynif Tekneleride bu alanda yer alırlar. TaĢeli Yaylası Antalya Körfezi ile Mersin ili sınırı arasında ki bölgeye yayılmıģtır. Bir yarımadadan çok denize doğru ilerleyen bir çıkıntı biçimindedir. Bu yaylada Tekeli Yaylasından farklı olarak Ģistler ve Devon (birinci zaman sistemi) alanları vardır. Bunlar genellikle donuk-esmer renkli oluģumlardır. Üst örtüleri Kretase (ikinci zaman sistemi) kalkerleridir. Burada Akseki nin doğusundan Mersin ili sınırlarına doğru geniģ bir kıyı Ģeridi bulunmaktadır. Üzerinde Yedikaza yaylaları yayılmıģtır. Bu yaylalar arasında Sülek ve Merdiven Yaylaları ile Gevni Yaylası sayılabilir. Güneydoğu da ise GazipaĢa Yaylası bulunmaktadır. 36

37 A.5. JEOLOJĠK YAPI VE STRATĠGRAFĠ Antalya ve çevresinde MTA Genel Müdürlüğü ve birçok araģtırmacı tarafından değiģik zamanlarda jeoloji araģtırmaları yapılmıģtır ( Altınlı, 1944; Blumenthal, 1951; Colin, 1962; Kalafatçıoğlu, 1973; Juteau, 1968,1975; Dumont ve Kerey, 1975; Dumont, 1976; Poisson, 1977; Marcoux, 1977; 1979; Woodcock ve Robertson, 1977,1982; ġenel, 1980, 1984, 1986a, 1986b,; ġenel ve diğ. 1981, 1989, 1992, 1996; Yılmaz, 1981; Reuber, 1982; Akay ve Uysal, 1985; Akay ve diğ., 1985; Dupoux, 1983; Yalçınkaya ve diğ., 1986). Ayrıca bölge, TPAO Genel Müdürlüğü tarafından da araģtırılmıģtır ( Günay ve diğ., 1982). Günümüzde de bölgede jeoloji araģtırmaları sürmektedir. Söz konusu bu araģtırmalar sonucu bölgenin stratigrafik ve yapısal özellikleri ortaya konulmuģ ve 1/25000 ölçekli haritaları kısmen de olsa tamamlanmamıģ ve bölgenin 1: ölçekli jeoloji haritası hazırlanmıģtır. Batı ve Orta Toroslar da günümüze kadar yüzlerce formasyon adlaması yapılmıģtır. Toros KuĢağı nda lejant birlikteliğini sağlamak amacıyla, ilk tanımlamalar göz önünde tutularak az çok eģ yaģlı, benzer kaya türleri için belli bir düzen içinde adlamalar teke indirilmeye çalıģılmıģ ve formasyon simgelemelerinde bazen kural dıģına çıkılmıģtır. Antalya Körfezinde (Batı Toroslar) yer alan çalıģma alanında Antalya napları ve Antalya naplarını stratigrafik olarak örten Miyosen-Kuvaterner aralığında neootokton örtü birimleri bulunur. STRATĠGRAFĠ Batı Toroslar ın otokton kaya birimlerini temsil eden Beydağları Formasyonu bölgenin kuzeyinde yer almaktadır. Bölgede allokton konumlu Antalya napları ile bunlar üzerinde neookton örtü kayaları olarak Burdigaliyen yaģlı KiriĢ formasyonu, Üst Burdigaliyen-Langiyen (Serravaliyen) yaģlı Karpuzçay formasyonu, Alt Messiniyen yaģlı TaĢlık formasyonu, Üst Messiniyen-Pliyosen yaģlı Gebiz kireçtaģı, Pliyosen yaģlı Yenimahalle formasyonu ve KurĢunlu formasyonu ile Kuvaterner yaģlı Antalya traverteni, Belkıs konglomerası, alüvyonlar, yamaç molozları, birikinti konileri ve plaj oluģukları bulunur. BEYDAĞLARI OTOKTONU Batı Toroslar ın otokton kaya birimlerini temsil eden Beydağları otoktonu genelde platform tipi çökellerden oluģur. ÇalıĢma alanında Beydağları otoktonu; alttan üste doğru Orta-Üst Triyas yaģlı KuyubaĢı dolomiti, Jura-Kretase yaģlı neritik kireçtaģlarından oluģan Beydağları formasyonu, daniyen yaģlı Çamlıdere olistostromu, Üst Lütesiyen-Praboniyen yaģlı kireçtaģı, kumtaģı, kiltaģı ve silt taģlarından oluģan KarakuĢtepe formasyonunu kapsar. TRĠYAS KuyubaĢı Dolomiti (Tku) Orta-Üst Triyas yaģlı kalın dolomitlerden oluģanformasyon, Günay ve diğ.(1982) tarafından adlandırılmıģtır. KuyubaĢı dolomitinin yüzeylenen mostraları, kuzeydoğudaki Karacahisar kubbesinde ve doğudaki Anamas-Akseki otoktonunda gözlenen MenteĢe dolomiti ve Leylek kireçtaģlarına kısmen karģılık gelir. Birim masif, orta-kalın tabakalı, bazen belirsiz kalın tabakalı, aģınma yüzeyi gri, kırılma yüzeyi gri, bej, krem, koyu gri, kirli beyaz vb. renklerde, iri taneli, bazen ince-orta taneli, yer yer dağılgan dolomitlerden oluģur. Sık erime boģluklu olan bu dolomitlerle birlikte yer yer dolomatik kireçtaģı düzeyleri de görülebilir. Alt iliģkisi gözlenmeyen KuyubaĢı dolomitinin tabanında olası Ait Triyas yaģlı kırıntılı kayalar saptanmıģtır. 37

38 (Demre-1 sondajı, TPAO). Birim üstte Beydağları formasyonu ile geçiģlidir. TPAO tarafından yapılan Demre-1 sondajında, birimin yaklaģık 2200 metre kalınlıkta olduğu görülmüģtür. Birimin yanal yönde MenteĢe dolomiti, Leylek kireçtaģı, Tilkideliği formasyonu ve kasımlar formasyonuna geçtiği sanılmaktadır. Üst düzeylerinde Megalodon sp. Bulunan KuyubaĢı dolomitini kesen sondajda (Alakır1, MTA) Involutina sp. ler saptanmıģtır. TPAO tarafından gerçekleģtirilen Demre-1 sondajında tabanında olası Alt Triyas yaģlı kırıntılı kayaların bulunması ve yukarıdaki fosillere göre birim, Orta-Üst Triyas yaģlı kabul edilmiģtir. KuyubaĢı dolomiti sığ karbonat Ģelf ortamında çökelmiģtir. JURA-KRETASE Beydağları Formasyonu (Kb) Jura-Kretase yaģlı neritik kireçtaģlarından oluģan formasyon, Günay ve diğ. (1982) tarafından adlandırılmıģtır. Formasyonun üst düzeyindeki Globotruncanalı mikritler, yer yer Tekkeköy üyesi olarak haritalanmıģtır. Beydağları formasyonu orta-kalın tabakalı, açık kahve, bej, gri, krem, açık gri, bazen koyu gri renklerde neritik kireçtaģlarından oluģur. Malm yaģlı düzeylerinin ooliti ve pelletli oluģları karakteristiktir. Tabanında bazen dolomitleģme yaygındır. Bazen Alt Kreatase yaģlı kesiminde ince-orta tabakalı, gri, koyu gri, renkli, bitümlü düzey görülür. Beydağları formasyonunun üst düzeylerinde gri renkli, bitümlü düzey görülür. Beydağları formasyonunun üst düzeylerinde (Senomaniyen- Türoniyen) rudist yama resifleri yaygın olarak izlenir. Birim yer yer dolomit ve kireçtaģı ara düzeyleri kapsar. Formasyonun değiģik kesimlerinde makro fosil izleri bulunur. Tekkeköy üyesi (Kbt) ġenel ve diğ. (1989) tarafından Elmalı güneyinde adlanan birim, Globotruncanalı mikritlerden oluģur. Tekkeköy üyesi, kuzeydoğuda, Karacahisar kubbesindeki EĢekini kireçtaģlarına kısmen karģılık gelir. ÇalıĢma alanında, Beydağları formasyonunun üst yaģ sınırı Senomanyen dir (olası Turoniyen i kapsayabilir). Tekkeköy üyesi, alt iliģkisi uyumsuzluk gösterdiğinden ve Beydağları formasyonu ile aralarında stratigrafik boģluk bulunmasından dolayı ayrı bir formasyon olarak da ele alınabilir. Birim ince-orta tabakalı, bazen kalın tabakalı, yer yer kalsitürbit ara düzeyli, bej, kremgri, yeģilimsi gri, pembe, kırmızı, kirli sarı vb. renklerde yer yer bol Globotruncanalı, bazen çört yumrulu kireçtaģlarından oluģur. Birim üstte Çamlıdere olitostromu ile geçiģlidir. ÇalıĢma alanında kalınlığı metre arasında değiģir. Altta KuyubaĢı dolomiti ile geçiģli olan Beydağları formasyonunun Tekkeköy üyesi ile olan iliģkisi uyumsuzluk gösterir ve genelde aralarında stratigrafik bir boģluk vardır. Tekkeköy üyesi üstte Çamlıdere olistostromu ile geçiģlidir. Beydağları formasyonunun kalınlığı 3000 metreyi aģar. Beydağları formasyonunun neritik kireçtaģları Jura-Senomaniyen yaģlı, Tekkeköy üyesi ise senoniyen yaģlıdır. Birimin neritik kireçtaģları bazen Turoniyen i kapsayabilir. Tekkeköy üyesi ise bazen Üst Kampaniyen- Maastrihtiyen yaģlıdır. Birim Liyas-Seomaniyen döneminde sığ karbonat Ģelf ortamında, Senoniyen döneminde ise derin Ģelf-yamaç ortamında çökelmiģtir. PALEOSEN Çamlıdere Olistostromu (Tpç) Altta killi kireçtaģı, marn, kiltaģı ve kumtaģı, üstte değiģik boyutta olistoliti kırıntılardan oluģan formasyon, Poisson (1977) tarafından adlandırılmıģtır. Birimin tabanında ince-orta tabakalı, bej, krem, gri, kirli sarı, yeģilimsi gri, pembe vb. renklerde killi kireçtaģı, marn, kiltaģı, silttaģı, kalkarenit, kumtaģı gibi kaya türleri bulunur. Üstte Antalya napları ve Beydağları formasyonundan türmiģ olistostrom yer alır. Kaotik karakterde olan bu üst düzeyde matriks bazen kumtaģı-kiltaģı, bazen de konglomeradır. 38

39 Çamlıdere olistostromu üstte bazı kesimlerde Antalya napları ile tektonik, bazı kesimlerde ise Küçükköy formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. Birimin kalınlığı m arasında değiģir. Birim Daniyen yaģlı kabul edilmiģtir. Formasyon Antalya naplarının yerleģimine bağlı olarak naplarının ön cephesinde, aktif havza ortamında çökelmiģtir. EOSEN Küçükköy Formasyonu (Tek) KiltaĢı, marn, sittaģı, kumtaģı, killi-kumlu kireçtaģı ve kireçtaģlarından oluģan formasyon, Poisson tarafından adlandırılmıģtır. Küçükköy formasyonunun bazı alanlarda Paleosen-Alt Eosen yaģlı kayaçlarla olan kaya türü benzerliği ve tektonikle karıģmıģ olması nedeniyle ayırt edilmesi güçtür. Formasyon ince-orta kalın tabakalı, kirli beyaz, kirli sarı, gri, krem bej, yeģilimsi gri, pembe, kırmızı renklerde, kalkarenit, kumtaģı, kireçtaģı ara seviyeli kiltaģı, silttaģı, marn, killi kireçtaģı vb. kaya türlerinden oluģur. Tabanında bazen konglomeralar bulunur. Alt iliģkisi açısal uyumsuz olan Küçükköy formasyonu, üstte Karabayır formasyonu tarafından açısal uyumsuz olarak örtülür. Kalınlığı metre arasında değiģir.formasyon Üst Lütesiyen-Priaboniyen yaģlıdır. Birim yamaç-havza ortamında çökelmiģtir. MĠYOSEN Karabayır Formasyonu (Tmk) Algli kireçtaģlarından oluģan formasyon, Poisson ve Poignot (1974) tarafından adlandırılmıģtır. Formasyon Sütçüler güneyinde Antalya napları üzerinde de izlenir. Birim orta-kalın tabakalı, gri, bej, krem, kirli sarı, yersel koyu gri renkli algli kireçtaģlarından oluģur. Tabanında bazen konglomera veya konglomeratik kireçtaģı görülebilir. Alglerin kıt olduğu yerlerde veya düzeylerde mercan yığıģımları yaygındır. Yer yer Lameli, Gastropod, Ekinid gibi makro fosillidir. Formasyon üstte killi kireçtaģları ile sonlanır. Alt iliģkisi açısal uyumsuz olan Karabayır formasyonu, üstte KarakuĢtepe formasyonu ile geçiģlidir. Kalınlığı en fazla 400 metredir. Karabayır formasyonu batıda tanımlanan Sinekçi formasyonunun Burdigaliyen yaģlı olmasıdır. Formasyon, Akitaniyen-Alt Burdigaliyen yaģlıdır. Formasyon sığ karbonat Ģelf ortamında çökelmiģtir. KarakuĢtepe Formasyonu (Tmkt) Genelde kumtaģı, kiltaģı ve silttaģı ardalanmasından oluģan formasyon, Poisson (1977) tarafından adlandırılmıģtır. Formasyon Sütçüler güneyinde Antalya napları üzerinde de izlenir. Ancak bu alanda birimin egemen kaya türünü kiltaģları oluģturur. Birim ince-orta-kalın tabakalı; gri, yeģil, bej, krem, açık kahve renkli kumtaģı, kiltaģı, silttaģı ardalanmasından oluģur. Birim içinde killi-kumlu kireçtaģı, konglomera, marn gibi düzeylerde görülebilir. Alttan Karabayır formasyonu ile tedricigeçiģli olan KarakuĢtepe formasyonunun üst iliģkisi çalıģma alanında tektoniktir. En fazla 600 metre kalınlıktadır. Formasyon Burdigaliyen yaģlıdır. Ancak bazı alanlarda Alt Langiyen i de kapsar. Türbidit akıntılarının etkin olduğu yamaç-havza ortamında çökelmiģtir. ANTALYA NAPLARI Antalya napları, Lefevre (1967) tarafından tanımlanmıģtır. Brunn ve diğ. (1971) tarfından Alt nap (Çataltepe ünitesi), Üst nap (Tahtalıdağ ünitesi)olarak bölümlendirilen Antalya napları, daha sonra ġenel ve diğ. (1992,1996) tarafından Çataltepe napı, Alakırçay napı, Tahtalıdağ napı ve Tekirova ofiyolit napı olarak yeniden bölümlendirilmiģtir. Ġnceleme alanında Antalya naplarına ait Alakırçay napı, Tahtalıdağ napı ve Tekirova ofiyolit napı yüzeylenir. 39

40 Alakırçay Napı Alakırçay ve Kumluca birimlerinden oluģan Alakırçay napı yapısal olarak Çataltepe napı üzerinde, Tahtalıdağ napı altında bulunur. Alakırçay napı, bölgede Alakırçay biriminin Alakırçay grubuna ait kaya birimleri ile temsil edilir. Kumluca birimine ait kaya birimleri bölgede izlenmez. Alakırçay Grubu ġenel ve diğ. (1981) tarafından adlandırılan grup; Üst Aniziyen_Noriyen yaģlı, yanal ve düģey yönde birbirleri ile girik Halobiali mikrit, çörtlü mikrit, radyolarit, çört, Ģeyl, bitkili kumtaģı, yastık yapılı bazalt, spilit, spilitleģmiģ bazalt vb. kaya türlerinden oluģur. Alakırçay grubu aģırı kıvrımlanma ve faylanma nedeniyle çok fazla karıģmıģ ve kaotik bir yapı kazanmıģtır. Bu nedenle birim içinde formasyonların ayırdı güçtür. Grup içindeki radyolarit ve çörtler, Tesbihli formasyonu; çörtlü mikrit ve halobiali mikritler, Gökdere formasyonu; bitkili kumtaģı ve Ģeyller, Çandır formasyonu; bazik volkanitler ise Karadere formasyonu olarak egemenkaya türüne göre yer yer ayırtlanmaya çalıģılmıģtır. Yanal ve düģey yönde birbiriyle girik olan ve aģağıda anlatılan Gökdere, Tesbihli, Çandır ve Karadere formasyonlarından oluģan Alakırçay grubunda, Çandır formasyonu diğer formasyonlara oranla daha yaygındır. Bölgede Alakırçay grubunda özellikle Çandır formasyonunda değiģik boyutta heyelanlar yaygındır. Üsr Aniziyen-Noriyen yaģlı kabul edilen Alakırçay grubu üstte Keçili formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. Birim; Aniziyen ortalarında platformun parçalanamsı sonucu geliģmiģ çöküntülerde; ortalama bazik volkanizmanın eģlik ettiği duraysız havza ortamında çökelmiģtir. Tesbihli Formasyonu (Trat) Genelde tabakalı çörtlerden oluģan birim, Kalafatçıoğlu (1973) tarafından adlandırılmıģtır. Çoğunlukla Alakırçay grubunun tabanında bulunmasına karģın yer yer diğer formasyonlar içinde daha ince seviyeler halinde de bulunabilir. Bazı alanlarda Jura- Kretase yaģlı tabakalı çörtlerden (Ballık fm.) birimin ayırdı güçtür. Tesbihli formasyonu ince-orta tabakalı, çoğun kırmızı, kızıl kahve renkli; yersel yeģil, gri, kirli sarı, siyah, mavi renklerde radyolarit, çört ve Ģeyllerden oluģur. Bu tabakalı çörtler daonella lı oluģları ile tanınır ve seyrek Halobia izleri içerir. Birimin tabanında ve tavanında çörtlü kireçtaģları olağandır. Yersel sinsedimenter kıvrımlar içerir. Tesbihli formasyonu yanal ve düģey yönde Çandır ve Gökdere formasyonları ile geçiģli; Karadere formasyonu ile ilksel iliģkilidir. Kalınlığı metre arasında değiģir. Birim Daonella indica BITTNER (det: S. Frenex, Kalafatçıoğlu 1973 den) ve Muellertortus cochleafa (NAKAZAWA ve NIHIMURA), Triassacampe spp. Radyolarya (det: K.Tekin) formlarını kapsaması nedeniyle Ladiniyen yaģlı kabul edilmiģtir. Birim, volkanizmanın zaman zaman etkin olduğu havza ortamında çökelmiģtir. Gökdere Formasyonu (Trag) Plaket görünümlü Halobia lı kireçtaģlarından oluģan formasyon, Kalafatçıoğlu (1973) tarafından adlandırılmıģtır. Alakırçay grubunda her seviyede bulunabilir. Tahtalıdağ napında, Üst Anizyen-Noriyen kayaları, genelde Gökdere formasyonu ile temsil edilir.gökdere formasyonu ince-orta tabakalı, bej, krem gri renkli, plaket görünümlü, çoğun çört yumrulu, bol Radyolarya lı, yersel Halobialı kireçtaģlarından oluģur. Yersel kalkarenit, Ģeyl, tabakalı çört, tüfit, yastık lav ara seviyeleri kapsar. Yer yer Ammoniticorosso fasiyesinde (hallstatt fasiyesi) ammonitli kırmızı kireçtaģı seviyesi içerir. Seyrek diyabaz dayklıdır. Yanal ve düģey yönde Tesbihli ve Çandır formasyonları ile geçiģli, Karadere formasyonu ile ilksel iliģkilidir. Kalınlığı metre arasında değiģir. Bol Halobia, yersel Ammonit izleri kapsayan Gökdere formasyonunun yaģı Üst 40

41 Aniziyen-Noriyen kabul edilmiģtir. Formasyon, volkanizmanın zaman zaman etkin olduğu, duraysız havza ortamında çökelmiģtir. Çandır Formasyonu (Traç) Bitkili kumtaģı ve Ģeyllerden oluģan formasyon, Kalafatçıoğlu (1973) tarafından adlandırılmıģtır. Formasyon ince-orta-kalın tabakalı, gri, açık gri, yeģil, sarımsı kahve renklerde kumtaģı, silttaģı ve kiltaģlarından oluģur. Yer yer konglomera, kireçtaģı, killikumlu kireçtaģı bant ve mercekli, yersel volkanit ara seviyelidir. KumtaĢları bazen bitki yığıģımlı olup, kuvars, kuvarsit, karbonat ve volkanit elemanlıdır. KiltaĢları yapraklanma gösterir. Türbitidik özellikte kırıntılı kayaçlardan oluģan Çandır formasyonu, Alakırçay grubundaki diğer formasyonlardan daha geniģ alanlar kaplar. Birim yanal ve düģey yönde Gökdere ve Tesbihli formasyonları ile geçiģli, Karadere formasyonu ile giriktir metre arasında değiģen kalınlık gösterir. KireçtaĢı düzeylerinde Halobia sp., kumtaģlarında silsifiye tüpler (Torlessia mackeyi BATHER) bulunur. Mikro fauna saptanamayan birim, Alakırçay grubunun diğer formasyonları ile olan girikliği ve stratigrafik konumuna göre Üst Aniziyen-Noriyen yaģlı kabul edilmiģtir. Formasyon, volkanizmanın ve türbitid akıntılarının etkin olduğu havza ortamında çökelmiģtir. Karadere Formasyonu (Trak) Bazik volkanitlerle temsil edilen birim, Juteau ve Marcoux (1973) tarafından adlandırılmıģtır. Birim, koyu kahve, kızıl, yeģilimsi siyah, yeģilimsi gri renkli, yastık yapılı alkalin nitelikte (Juteau, 1975) bazalt, spilit ve spilitleģmiģ bazaltlardan oluģur. Yersel tabakalı çört, mikrit ve Ģeyl ara seviyelidir. Yer yer aglomera seviyeleri kapsar. Birimin üst düzeylerinde seyrek de olsa kızıl renkli ammonitli kireçtaģı mercekleri bulunur. Formasyonun egemen kaya türünü oluģturan bazaltlar, plajioklas/andezin, ojit ve titanlı olivin kapsar.ayrıca az miktarda titanomagnetit ve lösit içerir. Yer yer diyabaz dayklıdır. Alakırçay grubunun Karadere formasyonunu oluģturan volkanitlerin üzerinde yer yer Jura- Kretase yaģlı neritik kireçtaģları çökelmiģtir. Platform tipi bu karbonatların Tahtalıdağ napının ana kütlesini oluģturan Jura-Kretase yaģlı platform tipi karbonatlardan ayırımı zordur. Karadere formasyonu yanal ve düģey yönde Gökdere, Tesbihli ve Çandır formasyonları ile giriktir metre arasında değiģen kalınlık gösterir. Strtigrafik konumuna göre birim Ladiniyen-Noriyen yaģlıdır. Karadere formasyonu, Aniziyen sonu, Ladiniyen baģında platformun parçalanması sonucu açılmaya (riftleģmeye) bağlı olarak geliģmiģ ve volkanizma Noriyen sonlarına kadar sürmüģtür. Keçili Formasyonu (Kk) Bloklu fliģle temsil edilen formasyon, Juteau (1975) tarafından Keçili detritikleri, ġenel ve diğ. (1981) tarafından ise Keçili formasyonu olarak adlandırılmıģtır. Keçili formasyonu Antalya naplarını oluģturan tüm yapısal birimlerde bulunur. Birim bol ofiyolit kırıntısı ve olstolitler içermesi ile tanınır. Alakırçay napında Keçili formasyonunun tabanında, yer yer bol ofiyolit kırıntılı kumtaģı, konglomera, kiltaģı, yer yer de kalsitürbitid ara seviyeli mikrit, çörtlü mikrit, killi kireçtaģı ve marnlar bulunur. Birim üstte bol ofiyolit kırıntılı kumtaģı, konglomera, silttaģı ve kiltaģları kapsar. Bu kırıntılı kayalar içinde değiģik boyutta, Antalya naplarından türemiģ bloklar izlenir. Formasyonda bazen monojenik konglomera düzeyleri, bazen de köģeli çakıllı breģler görülür. Keçili formasyonu içinde ara düzeyler halinde mikrit, killi-kumlu kireçtaģı ve marnlar yer alır. Tahtalıdağ napında birim, bazen kalsitürbitid veya kirçtaģı elemanlı breģlerde, bazen de polijenik konglomeralarla baģlar. Bunlar üzerinde mikrit, killi mikrit, kumlu kireçtaģı, marn ve kiltaģları vb., daha üstte ise Antalya naplarından türemiģ bloklar içeren kumtaģı görünümündedir. Sık sık moloz akmalarının yanı sıra sinsedimenter kıvrımlanma, kırılma, 41

42 ekaylanma v.b. tektonik yapılar gösterir. Alt iliģkisi uyumsuzluk gösteren formasyonun üst iliģkisi tektoniktir. Kalınlığı metre arasında değiģir. Keçili formasyonu Üst Kampaniyen-Maastrihtiyen yaģlı kabul edilmiģtir. Birim yatay hareketlerin etkin olduğu duraysız havza ortamında çökelmiģtir. TAHTALIDAĞ NAPI Tahtalıdağ napı yapısal olarak Alakırçay napı üzerinde bulunur. Genelde Kambriyen-Üst Kretase yaģlı platform tipi çökeller kapsar. Mesozoyik boyunca kıyı ötesi platform alanlarını temsil eder. Jura-Kretase yaģlı platform karbonatlarını kapsaması ile diğer naplardan ayrılır. Ancak Alakırçay napında özellikle Karadere formasyonu üzerinde ilksel iliģkili olarak bulunan Jura-Kretase yaģlı platform karbonatlarının Tahtalıdağ napındaki özdeģ yaģlı karbonatlarından ayırdı güçtür. Bu karbonatlar da Tahtalıdağ napına dahil edilmiģtir. Az çok birbirinden farklı stratigrafik özellikler gösteren yapısal birimlerden oluģan (Marcoux, 1979, ġenel ve diğ. 1992) Tahtalıdağ napındaki yapısal birimlerin ayırdı bu alanda yapılamamıģtır. Bu nedenle Tahtalıdağ napı genelleģtirilmiģ stratigrafik dikme kesit düzenine göre anlatılacaktır. Bu alanda Tahtalıdağ napına ait Üst Kambriyen-Alt Ordovisiyen yaģlı seydiģehir formasyonu, Alt-Orta Devoniyen yaģlı Güneyyaka formasyonu, Üst Permiyen yaģlı Pamucakyayla formasyonu, Dinek formasyonu ve Kızılbağ formasyonu, skitiyen-alt Aniziyen yaģlı Kesmeköprü formasyonu, Üst Aniziyen-Noriyen yaģlı Gökdere formasyonu (Alakırçay grubu) ile Resiyen-Senmaniyen yaģlı Tekedağ formasyonu yüzeylenir. SeydiĢehir Formasyonu (EOs) KumtaĢı ve Ģeyllerden oluģan formasyon, SeydiĢehir bölgesinde Blumenthal (1947) tarafından adlģandırılmıģtır. Formasyon ince-orta-kalın tabakalı, gri, yeģilimsi gri, sarımsı kahve renkli kumtaģı, silttaģı ve kiltaģlarından oluģur. Bazı kumtaģı tabakaları kuvarsitik kumtaģı (subarkoz) özelliğindedir. Bunlarda bazen Cruziana iz fosilleri ve trilobit kavkı parçaları bulunur. Silt ve kiltaģları yapraklanmıģ olup, Ģeyl karakteri kazanmıģtır. Bol mikalı oluģları ile tanınırlar. Formasyonun alt iliģkisi tektoniktir. ÇalıĢma alanında Alt- Orta Devoniyen kayaları tarafından uyumsuz olarak örtülür. Üst Ordovisiyen yaģlı Sarıyardere formasyonu ile iliģkisi belirlenememiģtir. YaklaĢık 350 metre kalınlık gösterir. SeydiĢehir formasyonu, Cruziana rugosa iz fosillerine, stratigrafik konumuna ve bölgesel korelasyona göre Üst Kambriyen-Alt Ordovisyen yaģlıdır. Birim bulantı akıntılarının etkin olduğu yamaç-havza ortamında çökelmiģtir. Güneyyaka Formasyonu (Dg) Genelde dolamitlerden oluģan formasyon, Akseki güneyinde DemirtaĢlı (1987) tarafından adlanmıģtır. Birim orta-kalın tabakalı, gri, koyu gri, yeģilimsi gri, kirli sarı renklerde, ince-orta taneli dolomit ve kumlu dolomitlerden oluģur. Tabanında kuvarsitik kumtaģı (subarkoz), silttaģı ve kiltaģları görülebilir. Güneyyaka formasyonu, SeydiĢehir formasyonu üzerinde uyumsuz olarak bulunur. Üst iliģkisi bu alanda belirlenememiģtir. YaklaĢık 350 metre kalınlık gösterir. Formasyon, Alt-Orta Devoniyen yaģlı kabul edilmiģtir. Birim, sığ karbonat Ģelf ortamında çökelmiģtir. Pamucakyayla Formasyonu (Pp) Kuvarsitik kumtaģı ve kömürlü Ģeyllerden oluģan formasyon, ġenel ve diğ. (1981) tarafından adlandırılmıģtır. Orta-kalın tabakalı, kirli sarı, bej, krem, pembe, kirli beyaz renkli kuvarsitik kumtaģlarından oluģan formasyon içinde siyah, koyu gri, yeģilimsi gri renkli, taģkömürü seviyeli Ģeyller bulunur. Pamucakyayla formasyonu üstte Dinek 42

43 formasyonu ile tedrici geçiģlidir. YaklaĢık 360 metre kalınlık gösterir. Birim, stratigrafik konumuna göre Üst Permiyen yaģlı olmalısır. Birim kıyı gerisi-kıyı ortamında çökelmiģtir. Dinek Formasyonu (Pd) Mizzialı kireçtaģlarından oluģan formasyon, Kalafatçıoğlu (1973) tarafından adlandırılmıģtır. Formasyon, orta-kalın tabakalı, yersel ince tabakalı, koyu gri, siyah, siyahımsı gri renkli kireçtaģlarından oluģur. Birim sık mizzialı oluģu ile tanınır. Bol makro fosil kalıntılı olup, çok ince Ģeyl düzeyleri ile dolomit ve dolomitik kireçtaģı düzeyleri kapsar. Sert ve sık çatlaklıdır. Çatlaklar kalsit veya asfaltit dolguludur. Üst iliģkisi Kesmeköprü formasyonu ile uyumsuz olup, kalınlığı yaklaģık 280 metredir. Brachiapod, mercan vb. makro fosil izleri içeren birim, Üst Permiyen yaģlıdır. Birim, sığ karbonat Ģelf ortamında çökelmiģtir. Kızılbağ Formasyonu (Trke) Genelde dolomitlerden oluģan formasyon, akseki güneyinde DemirtaĢlı (1987) tarfından adlandırılmıģtır. Kızılbağ formasyonu yoğun dolomit kapsaması ile Dinek formasyonundan ayrılır. Orta kalın tabakalı gri, koyu gri, siyahımsı gri renkli dolomit ve dolomitik kireçtaģlarından oluģur. Birim içinde ince mizzialı kireçtaģı seviyeleri bulunur. Birimin alt iliģkisi çalıģma alanında belirsizdir. Akseki güneyinde Alt-Orta Devoniyen yaģlı kayaçlar üzerinde uyumsuz olarak bulunur (ġenel ve diğ. 1992, 1996). Üstte Kesmeköprü formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. Formasyon yaklaģık 250 metre kalınlıktadır. Birim Üst Permiyen yaģlıdır. Birim sığ Ģelf karbonat Ģelf ortamında çökelmiģtir. Kesmeköprü Formasyonu (Trke) Genelde alacalı marnlardan oluģan formasyon, Marcoux (1977) tarafından adlandırılmıģtır. Birim, ince-orta tabakalı, kirli sarı, yeģil, gri, pembe, kırmızı, bej renklerde ince kireçtaģı ara düzeyli marn, kiltaģı ve killi kireçtaģlarından oluģur. Yer yer jips mercekleri kapsar. Formasyon içinde değiģik kalınlıkta vermiküler kireçtaģı seviyeleri bulunur. Ġnce kireçtaģı düzeyleri bol lameli kavkı yığıģımlıdır. Yer yer cüce gastropod izleri içerir. Üstten Gökdere formasyonu tarafından yersel uyumsuz olarak örtülen Kesmeköprü formasyonu yaklaģık 350 metre kalınlığındadır. Kesmeköprü formasyonu formlara göre Skitiyen-Alt Aniziyen yaģlı kabul edilmiģtir. Birim, sığ Ģelf (Gelgit ortamı) ortamında çökelmiģtir. Tekedağı Formasyonu (JKt) Neritik kireçtaģlarından oluģan formasyon, ġenel ve diğ. (1981) tarafından adlandırılmıģtır. Orta-kalın tabakalı, bej, krem, kirli sarı, açık gri, açık kahve renkli, yersel pembe, kirli beyaz renkli neritik kireçtaģlarından oluģur. Tabanında yer yer dolomit veya megalodonlu ve mercanlı kireçtaģları kapsar. Üstte dolomit ve dolomitik kireçtaģı seviyeleri görülebilir. Birimin Malm seviyesinde oolitik kireçtaģları belirgindir. Alt Kretase kayalarında yer yer ince bitümlü laminalı seviyelere veya kıymıksı ayrıllmalı kireçtaģlarına rastlanır. Üstte rudistli kireçtaģları ve rekristalize kireçtaģları yaygındır. Üstte Keçili formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. YaklaĢık 1200 metre kalınlık gösterir. Birim, Resiyen-Senomaniyen yaģlıdır. Birim kıyı ötesi platform ortamında çökelmiģtir. 43

44 TEKĠROVA OFĠYOLĠT NAPI Yapısal konumu tartıģmalıdır. Ancak üst nap olarak kabul edilir. Kırkdirek formasyonu ve Tekirova ofiyolitinden oluģan Tekirova ofiyolit napı, bu alanda Tekirova ofiyoliti ile temsil edilir. Tekirova Ofiyoliti (Kto) Mafik ve ultramafik kayalardan oluģan birim, Juteau (1975) ve Reuber (1982) tarafından ayrıntılı olarak incelenmiģtir. Tekirova ofiyoliti serpantinit, lerzolitik harzburgit, masif harzzburgit, bantlı harzburgit, dunit, kromlu dunit, verlit, piroksenit, plajioklaslı verlit, tabakalı gabro, izotropik gabro, plajiogranit, diyabaz dayk karmaģığı ve izole diyabaz dayklardan oluģur. Reuber (1982), Tekirova ofiyoliytini egemen kaya türüne göre haritalamıģtır. Harzburgitler (Ktoh) Genelde lerzolitik harzburgit, masif harzburgit ve bantlı harzburgitlerden oluģur. Yer yer serpantinleģmiģ harzburgit ve dunit, serpantinit, dunit vb. kayalar kapsar. Dunitler (Ktod) Genelde dunitlerden oluģur. Birim harzburgit, dunit bantları veya serpantinleģmiģ dunitler kapsar. Ġzole diyabaz daykları ile birlikte az oranda harzburgit, piroksenit, verlit vb. kayalar da içerir. Gabrolar (Ktod) Tabakalı gabro ve izotropik gabrolardan oluģur. Gabro ve diyabazlar (Ktogd) Gabro ve dayk kompleksinden oluģur. Tekirova ofiyoliti Üst Kampaniyen- Maastrihtiyen de kıtasal kabuğa bindirmiģtir. OluĢum yaģının Kretase (Üst) olduğu varsayılır. NEOOTOKTON ÖRTÜ KAYALARI Antalya napları üzerinde, Burdagliyen yaģlı kiltaģı ve kalsitürbiditlerden oluģan KiriĢ formasyonu, Üst Burdigaliyen-Serravaliyen (?Tortoniyen) yaģlı kumtaģı, kiltaģı, silttaģı ve konglomeralardan oluģan Karpuzçay formasyonu ve Messiniyen yaģlı kırıntılı karbonatlardan oluģan TaĢlık formasyonu; Pliyosen yaģlı; Gebiz kireçtaģı, Yenimahalle formasyonu ve KurĢunlu formasyonu; Kuvaterner yaģlı Antalya traverteni, Belkıs konglomerası, alüvyonlar, yamaç molozu, birikinti konileri, kumul ve plaj oluģukları bölgenin neootokton örtü birimleridir. MĠYOSEN KiriĢ Formasyonu (Tmki) KiltaĢı ve kalsitürbitidlerden oluģan birim, bu haritanın hazırlanması aģamasında adlandırılmıģtır. KiriĢ formasyonu ince-orta-kalın tabakalı, krem, kirli beyaz, kirli sarı renkli kalkarenit, killi kireçtaģı, kiltaģı, marn ve kireçtaģlatından oluģan formasyon türbitidik özelliktedir. Tekirova ofiyoliti üzerinde uyumsuz olarak bulunur. Üstte Antalya traverteni tarafından uyumsuz olarak örtülür. YaklaĢık 300 metre kalınlık gösterir. Birim Burdigaliyen yaģlıddır.birim yamaç havza ortamında çökelmiģtir., 44

45 Karpuzçay Formasyonu (Tmkp) KumtaĢı, kiltaģı, silttaģı vb. kaya türlerinden oluģan formasyon Akay ve diğ. (1985) tarafından adlandırılmıģtır. Poisson (1977) birimi Kargı molası olarak adlandırılmıģtır. Ġnce-orta-kalın tabakalı, gri, yeģilimsi gri, kirli sarı, yeģil, bej, krem renkelrde kumtaģı, kiltaģı ve silt taģlaından oluģur. Yer yer, özellikle alt düzeylerde kalsitürbitid, killi, kumlu kireçtaģı vb. düzeyler içerir. Alt seviyelerinde mercan, gastropod, lameli vb. organizma kalıntıları bulunur. Karpuzçay formasyonunun çalıģma alanında alt iliģkisi izlenemez. Kuzey paftalarda Beydağları otoktonu ile Antalya napları üzerinde açısal uyumsuz olarak bulunur (Poisson, 1977). Doğuda ise Geceleme marnları ile geçiģlidir (Akay ve diğ.,1985). Bu alanda üstten Gebiz kireçtaģı ve TaĢlık formasyonu tarafından açısal uyumsuz olarak örtülür. YaklaĢık 2050 m. Kalınlık gösterir (Akay ve diğ., 1985). Karpuzçay formasyonu, Üst Burdigaliyen-Serravaliyen yaģlıdır. Olası Alt Tortoniyen i kapsar. Birim, önce Ģelf daha sonra yamaç ve havza ortamında çökelmiģtir. TaĢlık Formasyonu (Tmt) Killi-kumlu kireçtaģı ve kireçtaģı bloklarından oluģan formasyon, Akay ve diğ. (1985) tarafından adlandırılmıģtır. Tüf, laminalı killi kireçtaģı ve kireçtaģı elemanlı konglomeralardan oluģur. Birim, gastropod, lamelli kavkılı ve yaprak izlidir. Karpuzçay formasyonu üzerinde uyumsuz olarak bulunur. YaklaĢık 50 metre kalınlığa ulaģan birimin Messiniyen yaģlı olduğu belirtilir (Akay ve diğ., 1985). Formasyon; kıyı fasiyesinde çökelmiģtir. PLĠYOSEN Gebiz KireçtaĢı (Plg) Genelde resifal kireçtaģlarından oluģan formasyon, Poisson (1977) tarafından adlandırılmıģtır. Masif ve orta-kalın tabakalı, gri, sarımsı gri, açık yeģil, pembe, kirli sarı, bej renklerde kireçtaģlarından oluģur. Bol miktarda alg, mercan, lamelli, gastropod yığıģımları ile oncoidli kireçtaģları kapsar. Miliolidaelı seviyeler de içeren kireçtaģları gözenekli yapı sunar. Gebiz kireçtaģı Antalya napları ve Karpuzçay formasyonu üzerinde uyumsuz olarak bulunur. Üstte Yenimahalle formasyonu ile tedrici geçiģlidir ve yanal yönde Eskiköy formasyonuna geçer. YaklaĢık 50 metre kalınlığı izlenir. Birim, Üst Messiniyen-Alt yaģlıdır. Birim sığ Ģelf ortamında çökelmiģtir., Yenimahalle Formasyonu (Ply) KiltaĢı, silttaģı ve kumtaģlarından oluģan formasyon, Akay ve diğ. (1985) tarafından adlandırılmıģtır. Ġnce-orta-kalın tabakalı ve yer yer laminalı gri, yeģilimsi gri, kirli sarı, bej, krem renkelrde marn, kiltaģı, silttaģı ve kumtaģlarından oluģur. Yer yer killikumlu kireçtaģı seviyeleri kapsar. Lamelli gastropod vb. organizma izlidir. Birim üstte Alakilise formasyonu ile geçiģlidir. YaklaĢık 150 metre kalınlık gösterir. Formasyon, Alt Pliyosen yaģlıdır. Birim derin Ģelf ortamında çökelmiģtir. KurĢunlu Formasyonu (Plk) Konglomera, kumtaģı ve çamur taģlarından oluģan formasyonu, Akay ve diğ. (1985) Alakilise formasyonu olarak adlandırılmıģtır. Ancak kuzeyde Karahisar kubbesinde Alakilise kireçtaģı (Dumont ve Kerey, 1975; Dumont, 1976; Ģenel ve diğ., 1992, 1996) adıjura-kretase yaģlı kireçtaģları için yaygın olarak değiģtirilmiģtir. Ġnce-orta-kalın tabakalı ve çapraz tabakalanmalı, kızıl, kızıl kahve, gri, yeģil renklerde kumtaģı ve konglomeralardan oluģur. Lamelli ve gastropod kavkıları kapsar. Yer yer volkanik tüf tabakalıdır. Alttan yenimahalle formasyonu ile uyumlu, üstten Antalya traverteni 45

46 tarafından uyumsuz olarak örtülür. YaklaĢık 150 metre kalınlık gösterir. Üst Pliyosen yaģlı kabul edilen formasyon, altta kıyı, üstte yelpaze ortamında çökelmiģtir. KUVATERNER Antalya Traverteni (Qa) Poisson (1977) tarafından tanımlanan birim, tamamen travertenlerden oluģur. Kahve renkli, yer yer ince-orta tabakalı, yersel masif veya kalın tabakalı, sıkerime boģluklu, bazen sıkı dokulu ya da süngerimsi dokuludur. Azami 300 metre kalınlığa ulaģır. Birim Üst Pliyosen-Kuvaterner yaģlı kabul edilmiģtir. Büyük su boģalımları sırasında oluģmuģtur. Travertenlerin OluĢumu Literatürde Antalya travertenleri olarak giren birim yaklaģık olarak 630 km 2 lik bir alanı kaplamktadır. Ortalama kalınlığı 300 m olan birim karada iki plato Ģeklinde yüzeylenmiģtir. Birinci traverten platosu yaklaģık 40 m kotundan baģlayarak kuzeye doğru 10 km uzanarak 150 m kotuna ulaģır. Ġkinci plato ise m kotuna kadar ulaģmaktadır. Deniz tabanı batimetri haritalarına göre bir diğer platonun deniz içerisinde yaklaģık 2,5 km devam ettiği ve 50 m yüksekliğinde bir falez oluģturduktan sonra derinlere daldığı saptanmıģtır. Travertenlerin Kimyasal Özellikleri Genellikle traverten oluģumuna sebep olan kaynak suları yüksek oranda kalsiyum bikarbonat içerirler. Örneğin 23 o C de ve normal atmosfer basıncında 1 lt saf suyun taģıyabileceği kalsiyum miktarı 5.4 mg olduğu halde bu değer Pamukkale de 442 mg. Kırkgöz kaynaklarında ise 160 mg dır. Kalsiyum bikarbonat suların geçtiği formasyonlardaki kalsiyum karbonattan alınır. Kaynaklara yakın çevrede serbest karbondioksit oranı yüksek olduğundan bu çökelme yavaģ, kaynaktan uzaklaģtıkça azalan karbondioksit nedeni ile çökelme fazladır. Kırkgöz kaynaklarında serbest karbondioksit 105 mg/l, Düden baģında 61 mg/l, Düden Ģelalesinde 33 mg/l, Güverdüden gölünde ise 17 mg/l dir. Pamıkkale de mg/l dir. Normal suların geçtikleri formasyonlarda kalsiyum karbonatı eritebilmeleri içerdikleri karbondioksite bağlıdır. Yağmur sularının havanın karbondioksitini birlikte sürükleme olanağı vardır. Ancak yapılan araģtırmalar havada oranında bulunan karbondioksitin azami mg/l kalsiyum eritebileceğini ortaya koymuģtur. Oysa yukarıda belirtilen Kırkgöz kaynakları, DüdenbaĢı, Düden Ģelalesi, Güver düden gölünde bu oranda karbondioksitin havanın karbondioksitinden sağlanması olanaksızdır. ÇalıĢmalar su tablası üzerinde ve bitki çürümelerinin oluģtuğu toprakta bol miktarda karbondioksitin açığa çıktığını göstermektedir. Yağmur suları bitkisel topraktan süzülürken aldıkları bol karbondioksiti kireçtaģları üzerinde yüksek eritme yeteneğine sahiptir. Bitkisel bir örtüyle kaplı olan Toroslar da bol yağıģların hakim kayaç olan kireç taģlarında geniģ çapta kimyasal aģındırma yapması olağandır. Bu erimelerle meydana gelen karstik yollar Toroslar ın güney eteklerinde kalsiyum bikarbonatça zengin kaynaklar oluģturmuģtur. Görüldüğü gibi kalsiyum bikarbonatın çökelme hızı, karbondioksitin kaçma hızı ile orantılıdır. Sıcaklık artıģı, buharlaģma, bitki ve alglerin özümleme yoluyla karbondioksit alması havalandırma gibi nedenler, kalsiyum karbonat çökelmesini artırıcı etkenlerdir. Kırkgöz kaynakları denize kadar 56 mg/l Düden baģından çıkan sular ise 20 mg/l kalsiyum çökelmektedir. Bütün suların saturasyon indekslerinin pozitif olması; halen kaynakların aktif bir Ģekilde traverten yapmakta olduklarını göstermektedir. Özellikle, Kırkgöz kaynakları ile DüdenbaĢı arasında kalsiyum iyonları arasında litrede 36 mg kadar fark bulunması Kırkgöz kaynaklarından batarak yeraltına devam eden akımın kalsiyum karbonat eritmediğini göstermektedir. Bu bakımdan 46

47 traverten içindeki erime boģluklarını kaynak sularına bağlamak doğru değildir. YağıĢlı zamanlarda havanın karbondioksitini sürükleyerek formasyona giren ve içinde hiç kalsiyum taģımayan yağmur sularının bu tür boģlukları meydana getirdikleri söylenebilir. Kimyasal analizler sonunda Antalya travertenleri oluģması için gerekli süre 3.5 milyon yıl olarak bulunmaktadır. Ancak yüzey sularının daha oluģum halinde iken yapacakları erezyon etkisi göz önüne alınırsa bu sürenin daha da uzun tutulması gereği ortaya çıkar. Travertenler arasında değiģik kalınlıkta marn ve kil seviyeleri geçilmiģ ve Düden Ģelalesine yakın bir kuyuda m ler arasında Candona Sp. Karakteristik Pliosen tatlı su fasiyesine ait fosil bulunmuģtur. Travertenlerin Fizksel Özellikleri Travertenler bazı yerde ince veya kalın tabakalı, bazı yerde ise tabakasız yapı göstermektedir. Travertenler, su kaynağının laminer akımlı olduğu sığ sularda ince, derin sularda is ekalın tabakalar halinde çökelir. Su kaynağının türbülanslı akımı ise tabakalanma göstermeyen yapılar oluģturmaktadır. Eğik ve engebeli bir yüzey üzerinde akan yoğun sıvılarda, çoğu kez dalgalı bir akım yer almaktadır. Travertenlerdeki gözlemler, ayrı dokulu oluģumların yanal ve düģey yönden geçiģler gösterdiğini veya bunların yakın aralıklarla bulunabileceklerini ortaya koymaktadır. Traverten çökellerinin kaynak kotuna kadar yükselmesi sonucu, yayılma olanağını kaybeden sular, traverten içinden açtıkları yollarda setin eteğinde yeni kaynaklar oluģturarak yeni çökeller meydana getirirler. Bu tür kaynaklar sonradan daha üst kottaki kaynakların çökelleriyle tamamen örtülmekte ve meydana getirdikleri yer altı su yollarıyla denize veya yer altı suyuna karıģmaktadır. Düden çayı, travertenlerin yükselmesiyle gömülen kaynak sularının meydana getirdiği bir yer altı ırmağıdır. Düden çayının giriģ noktasıyla, çıkıģ noktası arasında debisinde görülen 10 m 3 /s civarındaki artıģ, bugün travertenlerle örtülmüģ olan eski kaynakların etkisiyle olmalıdır. Derinden akan yer altı suyunun bu artıģa etkili olması beklenemez. Yapılan araģtırmalar, traverten oluģumunun baģlangıcında çökelme havzasında zaman zaman yüzey sularının etkili olduklarını ve taģıdıkları iri taneli malzemeyi çökelttiklerini göstermiģtir. Yağca köyünde 2607 feet derinliğinde açılan petrol sondaj kuyusunda tarverten tabanının m üstünde kalınlığı 9 m yi bulan konglomeraların varlığı ortaya koymuģtur. Düden Ģelalesi yakınındaki bir sondajda da ve m ler arasında iki kum-çakıl seviyesi geçilmiģtir. Yer yer travertenlerle bağlı olan taneler çok değiģik kökenlidir. Düden santralinin 6 nolu sondaj kuyusunda m ler arasında geçilen kil ve kavkılı kumların düģey yapılı travertenler içinde bir dere yatağının gömülü olduğunu göstermektedir. Travertenlerde genellikle fosil bulunmamıģ olmakla beraber Düden santrali için açılan bir sondajda m ler arasında bol kavkılı bir kum seviyesi kesilmiģtir. Kavkıların paleontolojik incelenmesi, içlerinde Pliosen tatlı su fasiyesine ait Candona Sp isimli karakteristik fosilin bulunduğunu ortaya koymuģtur. Yakın zamanda belirli yollardan akmaya zorlanıncaya kadar traverten çökeltmeye devam eden sular, yollarının kendi çökelleriyle tıkanması veya devam eden epironejik hareketlerin hazırladığı olanaklar nedeni ile, yayılma alanını geniģletmiģtir. Pliyosenin karakteristik fosili traverten kalınlığının yaklaģık olarak 1/3 ünde bulunmuģtur. Travertenlerin üniform bir hızla oluģtuğu kabul edilerek bu veri değerlendirilirse oluģumun en geç 7 milyon yıl önce baģladığı ve 1 milyon önce büyük ölçüde bugünkü hacmi tamamladığı söylenebilir. 47

48 Travertenlerin Dokusal Yapısı Travertenlerin dokusal yapısı çökelme ve ortam koģullarına bağlıdır. Çökelme koģulları yoğunluk, sıcaklık ve derinlik gibi etkenlerdir. Bu etkenlere göre birbirinden farklı 3 traverten dokusu tespit edilmiģtir. 1- Sık dokulu veya masif 2- Süngersi veya poroz (BoĢlukulu) 3- Bitki boģluklu Bunlardan ilk ikisinin oluģumu çökelme koģullarıyla ilgilidir. Derin göllenmelerde çökelme hızı yavaģ olup traverten dokusu sık, gözeneksiz veya az gözenekli olarak geliģmiģtir. Sığ sularda gerek kütlesel ısınma, gerekse buharlaģma karbondioksit kaybını arttırdığı için kalsiyum karbonat hızlı çökelir. Bu koģullar altında oluģan traverten poroz, diğer deyimle süngersi dokudadır. Çökelme ortamında yetiģen bitki ve algler karbondioksit özümleyerek çökelmeyi kolaylaģtırır. Çökelen kalsiyum karbonat bitki kök ve gövdelerini sararak ortası sonradan boģalan tüpler meydana getirir. Bu tüplerin üst üste herhangi bir düzene bağlı olmadan yığılıp kireçlenmesi bitki boģluklu dokuyu oluģturur. Belkıs Konglomerası Blumenthal (1951) tarafından adlanan birim, poljenik konglomeralardan oluģur. Genelde küresel, iyi yuvarlak-yuvarlak çakıllı, tane destekli, belirsiz ve çapraz tabakalanmalı, kumve çamur desteklidir. Yer yer çamur ve eski toprak seviyeleri kapsar. Kalınlığı 0-20 metre arasında değiģir. Pleistosen yaģlı kabul edilen formasyon, akarsu kökenli oluģuk olup taraçalar halinde bulunur. Eski yamaç molozlu ve birikinti konileri (Q1ym) TutturulmuĢ yamaç molozlarını kapsar. Olası yer yer birikinti konileri de içerir. Birim içinde eski akarsu taraça dolguları da izlenir. Yamaç molozlu ve birikinti konileri (Qym)m Dağ yamaç ve eteklerinde bulunur. Yer yer tutturulmuģ, çoğun gevģektir. Alüvyon yelpazeleri (Qay) Genelde çakıl ve blok, yer yer kum ve çamur birikintilerinden oluģur. Alüvyon (Qal) Nehir yataklarında ve düzlüklerde akarsu dolgularıdır. Nehirlerin denize ulaģtığı alanlarda delta ve kıyı çökellerini kapsar. Kumullar (Qk) Deniz kenarı boyunca bentler halinde değiģik geniģlikte kum depolarıdır. Plaj oluģumları (Qp) Kıyı boyunca dalga iģlevi ile oluģan kum ve çakıl birikintileridir. 48

49 A.5.1. Metamorfizma Ve Mağmatizma Bir önceki konu baģlıkları altında incelenmiģtir. A.5.2. Tektonik Ve Paleocoğrafya Tektonik Üst Kampaniyen-Maastrihtiyen de okyanus kabuğunun kıtasal kabuğa bindirmesine bağlı olarak bir araya gelmiģ olan Antalya napları, Daniyen de Beydağları otoktonunun doğu ve kuzeydoğusuna, Anamas-Akseki otoktonunun güneyine yerleģmiģlerdir. Batı Toroslar daki Langiyen yatay hareketlerinden de etkilenen Antalya Körfezi kuzeyinde, Tortoniyen sonlarında (Üst Tortoniyen?) D-KD ile B-GB doğrultusunda geliģen sıkıģma rejimine bağlı olarak Aksu bindirmesi gerçekleģmiģtir. Bu itilmeye veya Pliyosen sonunda bölgede büyük çapta normal faylanmalar geliģmiģtir. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu, Jeoloji Mühendisleri Odası BaĢkanlığı,

50 B. DOĞAL KAYNAKLAR B.1. ENERJĠ KAYNAKLARI B.1.1. GüneĢ Tablo 5: GüneĢlenme Süreleri AYLIK TOPLAM GÜNEġLENME SÜRESĠ (SAAT) MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA ANTALYA ,3 211, ,7 ANTALYA , ,4 249,5 242,7 160,6 88,5 ALANYA ALANYA ,3 92,9 165,4 231,1 294,3 208,7 318,4 317,4 231,6 194,9 152,3 71,9 FĠNĠKE FĠNĠKE ,7 121,3 211,6 270,2 301,1 258,5 357,2 329,1 254,7 227,4 196,4 117,4 KAġ KAġ ,1 120,7 209,4 274,1 318,3 344,6 361,4 311,9 272,9 211,8 214,6 79,1 KORKUTELĠ KORKUTELĠ ,8 123,4 208,7 228,9 269,2 309,4 320,9 328,3 264,6 214,7 209,4 115,8 MANAVGAT MANAVGAT ,4 102,9 189,4 229,5 188,9 276,6 321,4 315,2 248,4 213,1 168,5 79,4 KALE-DEMRE KALE-DEMRE ,6 144,1 230,3 282,3 332,5 377,3 379,1 362,6 276,4 228,8 207,1 102,7 Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 B.1.2. Su Gücü Bu alt baģlık ile ilgili ayrıntılı bilgiler Su ana baģlığı altında incelenecektir. B.1.3. Kömür İl sınırlarında kömür rezervi yoktur. B.1.4. Doğalgaz İl sınırlarında doğalgaz rezervi yoktur. B.1.5. Rüzgar Bu alt baģlık ile ilgili ayrıntılı bilgiler HAVA (Atmosfer ve Ġklim) ana baģlığı altında incelenecektir. B.1.6. Biyokütle Ġlde biogaz enerjisinden yararlanılmamaktadır. Isınma amaçlı olarak odun ve kömür kullanılmaktadır. Ġlin odun ihtiyacı Orman Bölge Müdürlüğünün her yıl yakılması için kestiği ağaçlardan karģılanmaktadır. Ülkemizde ormancılıkta kamu ve özel kesim 50

51 olarak yılda ortalama m 3 odun üretimi yapılmaktadır. Bunun yaklaģık %68 i yakacak odunu olarak kullanılmaktadır. Antalya da elde edilen sanayi odunu m 3, yakacak odun ise m 3 olup, Türkiye üretiminin %1,5 ni oluģturmaktadır. Kağıtlık odun üretimi bir önceki dönem üretiminin üretimi ile aynı kalmıģ, lif-yonga üretimi ise %66 oranında artmıģtır. Kömür ihtiyacı ise diğer illerden gelen yüksek kalorili, düģük kükürtlü linyitlerle karģılanmaktadır. Yakıt olarak kullanılan kömürün %85 i Kütahya TavĢanlı Bölgelerinden getirilmektedir. Ġlde biogaz enerjisinden yararlanılmamaktadır. Isınma amaçlı olarak odun ve kömür kullanılmaktadır. Ġlin odun ihtiyacı Orman Bölge Müdürlüğünün her yıl yakılması için kestiği ağaçlardan karģılanmaktadır. Ülkemizde ormancılıkta kamu ve özel kesim olarak yılda ortalama m 3 odun üretimi yapılmaktadır. Bunun yaklaģık %68 i yakacak odunu olarak kullanılmaktadır. Antalya da elde edilen sanayi odunu m 3, yakacak odun ise m 3 olup, Türkiye üretiminin %1,5 ni oluģturmaktadır. Kağıtlık odun üretimi bir önceki dönem üretiminin üretimi ile aynı kalmıģ, lif-yonga üretimi ise %66 oranında artmıģtır. Kömür ihtiyacı ise diğer illerden gelen yüksek kalorili, düģük kükürtlü linyitlerle karģılanmaktadır. Yakıt olarak kullanılan kömürün %85 i Kütahya TavĢanlı Bölgelerinden getirilmektedir. B.1.7. Petrol Ġl rezervleri içinde petrol rezervi ve rafinerisi yoktur. B.1.8. Jeotermal Sahalar Ġl sınırları içinde konu ile ilgili yapılmıģ çalıģma bulunmamaktadır. B.2. BĠYOLOJĠK ÇEġĠLĠLĠK B.2.1. Ormanlar Ormanların yayılıģında iklim ve toprak iliģkilerinin yanı sıra bölgenin jeomorfolojik yapısı da etkilidir. Antalya bölgesi orman alanının büyük bir bölümü Mesozoik formosyonu ile kaplıdır. Bu formasyon kalker-marnfiliģ serpantinden oluģmuģ olup; Akseki, GündoğmuĢ, Sütçüler ile Antalya Ovası nın batı ve kuzey yörelerinde bulunur. Antalya bölgesinin en eski formasyonu Paleozoiktir. Kristalin-Ģist, fillat, kalker ve mermerden oluģan bu formasyon Akseki nin kuzeyinde yer alır. Aksu-Köprüçay ve Manavgat Irmağı boyunca kuzeye doğru uzanan formasyon Miosendir. Bu yapı deniz kökenli miosen kalkerli, marn, siltli kil, kum taģı ve konglamera sedimentlerinden ibarettir. Antalya havzasında ki miosenlerin üzeri yer yer travertenle örtülüdür. Bölgenin ova kısmındaki nehir yataklarında, vadi içlerinde genç Quaterner formasyonu bulunur. B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları Ġl sınırları içinde konu ile ilgili yapılmıģ çalıģma bulunmamaktadır. B.2.2. Çayır Ve Mera Bu alt baģlık Flora-Fauna ana baģlığı altında detaylı olarak incelenecektir. 51

52 B.2.3. Sulak Alanlar Bu alt baģlık Flora-Fauna ana baģlığı altında detaylı olarak incelenecektir. B.2.4. Flora Bu alt baģlık Flora-Fauna ana baģlığı altında detaylı olarak incelenecektir. B.2.5. Fauna Bu alt baģlık Flora-Fauna ana baģlığı altında detaylı olarak incelenecektir. B.2.6. Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı Ve Tabiatı Koruma Alanları Ve Diğer Hassas Yöreler Bu alt baģlık Flora-Fauna ana baģlığı altında detaylı olarak incelenecektir. B.3. TOPRAK Bu alt baģlık Toprak ve Arazi Kullanımı ana baģlığı altında detaylı olarak incelenecektir. B.4. SU KAYNAKLARI B.4.1. Ġçme Suyu Kaynakları Ve Barajlar Bu alt baģlık Su ana baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenecektir. B.4.2. Yer Altı Su Kaynakları Bu alt baģlık Su ana baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenecektir. B.4.3. Akarsular Bu alt baģlık Su ana baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenecektir. B.4.4. Göller Ve Göletler Bu alt baģlık Su ana baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenecektir. 52

53 B.5. MĠNERAL KAYNAKLAR B.5.1. Sanayi Madenleri Çimento Hammaddeleri (Çmh) Manavgat-Gençler Yatağı Kalite: Ġyi Rezerv: BelirlenmemiĢtir. KUM-ÇAKIL (Kçm) Aksu-Mandırlar ve Fettahlı Köyü Yatağı Kalite: ĠnĢaat agregası Rezerv: Rezerv çalıģması yapılmamıģtır. Serik-Sağırın Köyü Kalite : Ġyi kaliteli Rezerv : Rezerv çalıģması yapılmamıģtır. Manavgat-Çeltikçi ve Ulukapı Köyü Kalite : Orta Rezerv : Rezerv çalıģması yapılmamıģtır. Tane cinsi ağırlıklı olarak kireçtaģıdır. BARĠT (Ba) Antalya Ġli Alanya ve GazipaĢa Ġlçeleri Barit Yatakları Yatakların büyük çoğunluğu iģletilmektedir. B.5.2. Metalik Madenler KURġUN-ÇĠNKO (Pb-Zn) GazipaĢa (Muz Vadi, Berem Mah., Karalar Köyü, Kıcık, EndiĢe, Güney Seyfe, Beyobası,Burhanlı), Alanya (Aydop, DemirtaĢ), Kemer (Ağva) zuhurları Tenör : % Pb, % Zn, %0.12 gr/ton Ag Rezerv : zuhur MANGANEZ (Mn) Merkez (Kaypınarı, Sinandeğirmeni), Alanya (Kızılgüney Y.), Korkuteli (TaĢkesiği), Kumluca, Serik, Kepeztepe zuhurları Tenör : Bilinmiyor. Rezerv : zuhur GazipaĢa (Mevlütlü, DemirtaĢ) yatakları Tenör : %95.00 SiO 2 Rezerv : Halen ton görünür + muhtemel rezervi olan sahada, geçmiģ yıllarda ton üretim yapılmıģtır. ALÜMĠNYUM (Al) Alanya-Karamanlar Yatağı Tenör: % Al 2 O 3, % SiO 2, % Fe 2 O 3 53

54 Cevher böhmit+diasporit Ģeklindedir. Rezerv: ton mümkündür. Yatak iģletilmemektedir. Alanya-Orhan Köyü Yatağı Tenör: % Al 2 O 3, % SiO 2, % Fe 2 O 3 böhmit+diasporit Rezerv: ton mümkün. Yatak iģletilmemektedir. Alanya-Çatak Yaylası Yatağı Tenör: % Al 2 O 3, % Fe 2 O 3 Rezerv: ton Alanya-MaĢat Mah. Yatağı Tenör: %58.28 Al 2 O 3, % SiO 2, %18.00 Fe 2 O 3 Cevher böhmit+diasporit Ģeklindedir. Rezerv: ton görünür + muhtemel KaĢ civarındaki küçük zuhurlar Ģeklinde yer alan mostralar Tenör: % Al 2 O 3 Rezerv: ton mümkün GÜMÜġ GazipaĢa-Karalar Yatağı Tenör: 12 gr/ton Ag Rezerv: ton görünür KURġUN-ÇĠNKO (Pb-Zn) GazipaĢa (Muz Vadi, Berem Mah, Karalar Köyü, Kıcık, EndiĢe, Güney Seyfe,Beyobası,Burhanlı), Alanya, (Aydop, DemirtaĢ), Kemer (Ağva) zuhurları Tenör: % Pb, % Zn, %0.12 gr/ton Ag Rezerv Zuhur. B.5.3. Enerji Madenleri Ġlimizde herhangi bir enerji madeni çıkarılmamaktadır. B.5.4. TaĢ Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler Bu alt baģlık Madencilik ana baģlığı altında detaylı olarak incelenmiģtir. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu Orman Bölge Müdürlüğü MTA Ġnternet Sitesi

55 C. HAVA (ATMOSFER VE ĠKLĠM) C.1. ĠKLĠM VE HAVA C.1.1. Doğal DeğiĢkenler (Sıcaklık,Rüzgar,Sis,Bulut,YağıĢ,Basınç,Buhar,Nem) Tablo 6: Antalya Merkez ve Ġlçelerdeki Meteorolojik Değerler Enlem : Boylam : Yukseklik : 51 m ANTALYA MERKEZ METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R ELEMANLAR YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ortalama Yerel Basinc (hpa) En Yuksek Yerel Basinc (hpa) En Dusuk Yerel Basinc (hpa) Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) Ortalama Sicaklik (C) Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Yuksek Sicaklik Ortalama Dusuk Sicaklik En Yuksek Sicaklik Gunu En Yuksek Sicaklik Yili En Yuksek Sicaklik (C) Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Gunluk En Yuksek Sicaklik Farki En Dusuk sicaklik Gunu En Dusuk sicaklik Yili En Dusuk Sicaklik (C) Dus. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-3 C Old. Ort. Gunler Sayisi

56 Dus. Sicaklik <=-5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Ortalama Toprakustu Minimum Sicaklik En dusuk Toprakustu Minimum Sicaklik Top. us. min. sic. <=-0.1 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-3 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-5 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Buhar Basinci (hpa) Saat 07 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 14 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 21 deki Ortalama Bagil Nem (%) Ortalama Bagil Nem (%) En dusuk Bagil Nem (%) Saat 07 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 14 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 21 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Ortalama Bulutluluk (0-10) Ort. Acik Gunler Sayisi (bult ) Ort. Bulutlu Gunler Sayisi (bult ) Ort. Kapali Gunler Sayisi (bult ) Saat 07 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 14 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 21 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Ortalama Toplam Yagis Miktari (mm) Gunluk En Cok Yagis Miktari (mm) Yagis >= 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) Ortalama Sisli Gunler Sayisi Ortalama Dolulu Gunler Sayisi Ortalama Kiragili Gunler Sayisi Ortalama Orajli Gunler Sayisi Saat 07 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s)

57 Saat 14 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 21 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Ortalama Ruzgar Hizi (m/s) En Hizli Esen Ruzgarin Yonu 32 SSE SSE S NNW NW NNW NW WNW ENE NW ESE SE SSE En Hizli Esen Ruzgarin Hizi (m/s) Ort. Firtinali Gun Say. (ruz.hiz>=17.2 m/s) Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (ruz.hiz m/s) N Ruzgarin Esme Sayilari Toplami N Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ENE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ENE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) E Ruzgarin Esme Sayilari Toplami E Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ESE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ESE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) Ortalama 5 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 5 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 10 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 10 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 20 cm Toprak Sicakligi (C)

58 En dusuk 20 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 50 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 50 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 100 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 100 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama Buharlasma (mm) Gunluk En Cok Buharlasma (mm) Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 32 05:19 06:03 06:56 08:01 09:54 11:37 11:58 11:33 09:58 08:06 06:21 04:55 08:24 Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Ortalama Deniz Suyu Sicakligi (C) En Yuksek Deniz Suyu Sicakligi (C) En dusuk Deniz Suyu Sicakligi (C) Istasyonun Calisma Suresi : ANTALYA ĠLÇELER -ALANYA Enlem : Boylam : Yukseklik : 7 m ( ANTALYA ) ALANYA METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R ELEMANLAR (YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ortalama Yerel Basinc (hpa) En Yuksek Yerel Basinc (hpa) En Dusuk Yerel Basinc (hpa) Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) Ortalama Sicaklik (C) Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Yuksek Sicaklik Ortalama Dusuk Sicaklik En Yuksek Sicaklik Gunu En Yuksek Sicaklik Yili En Yuksek Sicaklik (C) Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Gunluk En Yuksek Sicaklik Farki 58

59 En Dusuk sicaklik Gunu En Dusuk sicaklik Yili En Dusuk Sicaklik (C) Dus. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-3 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Ortalama Toprakustu Minimum Sicaklik En dusuk Toprakustu Minimum Sicaklik Top. us. min. sic. <=-0.1 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-3 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-5 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Buhar Basinci (hpa) Saat 07 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 14 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 21 deki Ortalama Bagil Nem (%) Ortalama Bagil Nem (%) En dusuk Bagil Nem (%) Saat 07 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 14 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 21 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Ortalama Bulutluluk (0-10) Ort. Acik Gunler Sayisi (bult ) Ort. Bulutlu Gunler Sayisi (bult ) Ort. Kapali Gunler Sayisi (bult ) Saat 07 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 14 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 21 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Ortalama Toplam Yagis Miktari (mm) Gunluk En Cok Yagis Miktari (mm) Yagis >= 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi

60 Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) 1 Ortalama Sisli Gunler Sayisi Ortalama Dolulu Gunler Sayisi Ortalama Kiragili Gunler Sayisi Ortalama Orajli Gunler Sayisi Saat 07 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 14 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 21 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Ortalama Ruzgar Hizi (m/s) En Hizli Esen Ruzgarin Yonu 32 ESE SSW SSE S WNW NE NNE S W S NE W ESE En Hizli Esen Ruzgarin Hizi (m/s) Ort. Firtinali Gun Say. (ruz.hiz>=17.2 m/s) Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (ruz.hiz m/s) N Ruzgarin Esme Sayilari Toplami N Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ENE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ENE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) E Ruzgarin Esme Sayilari Toplami E Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ESE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ESE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s)

61 NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) Ortalama 5 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 5 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 10 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 10 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 20 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 20 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 50 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 50 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 100 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 100 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama Buharlasma (mm) Gunluk En Cok Buharlasma (mm) Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 10 03:47 04:46 06:16 07:24 09:42 10:47 10:57 10:21 09:09 07:07 05:25 04:00 07:28 Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 10 Ortalama Deniz Suyu Sicakligi (C) En Yuksek Deniz Suyu Sicakligi (C) En dusuk Deniz Suyu Sicakligi (C) Istasyonun Calisma Suresi : Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Arastırma Ve Bılgı Islem Daıre Baskanlıgı 2010 ĠLÇELER MANAVGAT Enlem : Boylam : Yukseklik : 38 m ( ANTALYA ) MANAVGAT METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R ELEMANLAR (YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ortalama Yerel Basinc (hpa) En Yuksek Yerel Basinc (hpa) En Dusuk Yerel Basinc (hpa) Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) Ortalama Sicaklik (C) Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Yuksek Sicaklik Ortalama Dusuk Sicaklik

62 En Yuksek Sicaklik Gunu En Yuksek Sicaklik Yili En Yuksek Sicaklik (C) Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Gunluk En Yuksek Sicaklik Farki En Dusuk sicaklik Gunu En Dusuk sicaklik Yili En Dusuk Sicaklik (C) Dus. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-3 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Ortalama Toprakustu Minimum Sicaklik En dusuk Toprakustu Minimum Sicaklik Top. us. min. sic. <=-0.1 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-3 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-5 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Buhar Basinci (hpa) Saat 07 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 14 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 21 deki Ortalama Bagil Nem (%) Ortalama Bagil Nem (%) En dusuk Bagil Nem (%) Saat 07 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 14 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 21 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Ortalama Bulutluluk (0-10) Ort. Acik Gunler Sayisi (bult ) Ort. Bulutlu Gunler Sayisi (bult ) Ort. Kapali Gunler Sayisi (bult )

63 Saat 07 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 14 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 21 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Ortalama Toplam Yagis Miktari (mm) Gunluk En Cok Yagis Miktari (mm) Yagis >= 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) Ortalama Sisli Gunler Sayisi Ortalama Dolulu Gunler Sayisi Ortalama Kiragili Gunler Sayisi Ortalama Orajli Gunler Sayisi Saat 07 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 14 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 21 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Ortalama Ruzgar Hizi (m/s) En Hizli Esen Ruzgarin Yonu 32 S SSE S NNW N NNE N NNE NNW S S SE SSE En Hizli Esen Ruzgarin Hizi (m/s) Ort. Firtinali Gun Say. (ruz.hiz>=17.2 m/s) Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (ruz.hiz m/s) N Ruzgarin Esme Sayilari Toplami N Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ENE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ENE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) E Ruzgarin Esme Sayilari Toplami E Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ESE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ESE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s)

64 SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) Ortalama 5 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 5 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 10 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 10 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 20 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 20 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 50 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 50 cm Toprak sicakligi (C) 32 Ortalama 100 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 100 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama Buharlasma (mm) Gunluk En Cok Buharlasma (mm) Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 23 04:36 05:28 06:49 07:49 09:16 10:51 11:03 10:28 09:25 07:28 05:24 03:58 07:43 Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Ortalama Deniz Suyu Sicakligi (C) 0.0 En Yuksek Deniz Suyu Sicakligi (C) En dusuk Deniz Suyu Sicakligi (C) Istasyonun Calisma Suresi : Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Arastırma Ve Bılgı Islem Daıre Baskanlıgı 2010 ĠLÇELER - ELMALI Enlem : Boylam : Yukseklik : 1095 m ( ANTALYA ) ELMALI METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R ELEMANLAR (YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ortalama Yerel Basinc (hpa) En Yuksek Yerel Basinc (hpa) En Dusuk Yerel Basinc (hpa)

65 Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) Ortalama Sicaklik (C) Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Yuksek Sicaklik Ortalama Dusuk Sicaklik En Yuksek Sicaklik Gunu En Yuksek Sicaklik Yili En Yuksek Sicaklik (C) Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Gunluk En Yuksek Sicaklik Farki En Dusuk sicaklik Gunu En Dusuk sicaklik Yili En Dusuk Sicaklik (C) Dus. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-3 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Ortalama Toprakustu Minimum Sicaklik En dusuk Toprakustu Minimum Sicaklik Top. us. min. sic. <=-0.1 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-3 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-5 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Buhar Basinci (hpa) Saat 07 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 14 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 21 deki Ortalama Bagil Nem (%) Ortalama Bagil Nem (%) En dusuk Bagil Nem (%)

66 Saat 07 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 14 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 21 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Ortalama Bulutluluk (0-10) Ort. Acik Gunler Sayisi (bult ) Ort. Bulutlu Gunler Sayisi (bult ) Ort. Kapali Gunler Sayisi (bult ) Saat 07 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 14 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 21 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Ortalama Toplam Yagis Miktari (mm) Gunluk En Cok Yagis Miktari (mm) Yagis >= 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) Ortalama Sisli Gunler Sayisi Ortalama Dolulu Gunler Sayisi Ortalama Kiragili Gunler Sayisi Ortalama Orajli Gunler Sayisi Saat 07 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 14 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 21 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Ortalama Ruzgar Hizi (m/s) En Hizli Esen Ruzgarin Yonu 32 SSW NNW SSW N SW SW NW WNW N SW N N NNW En Hizli Esen Ruzgarin Hizi (m/s) Ort. Firtinali Gun Say. (ruz.hiz>=17.2 m/s) Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (ruz.hiz m/s) N Ruzgarin Esme Sayilari Toplami N Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ENE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ENE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) E Ruzgarin Esme Sayilari Toplami E Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ESE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ESE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami

67 SE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) Ortalama 5 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 5 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 10 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 10 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 20 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 20 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 50 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 50 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 100 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 100 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama Buharlasma (mm) Gunluk En Cok Buharlasma (mm) Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 0.00 Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Ortalama Deniz Suyu Sicakligi (C) 0.0 En Yuksek Deniz Suyu Sicakligi (C) En dusuk Deniz Suyu Sicakligi (C) Istasyonun Calisma Suresi : Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Arastırma Ve Bılgı Islem Daıre Baskanlıgı

68 ĠLÇELER - FĠNĠKE Enlem : Boylam : Yukseklik : 3 m ( ANTALYA ) FINIKE METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R ELEMANLAR (YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ortalama Yerel Basinc (hpa) En Yuksek Yerel Basinc (hpa) En Dusuk Yerel Basinc (hpa) Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) Ortalama Sicaklik (C) Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Yuksek Sicaklik Ortalama Dusuk Sicaklik En Yuksek Sicaklik Gunu En Yuksek Sicaklik Yili En Yuksek Sicaklik (C) Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Gunluk En Yuksek Sicaklik Farki En Dusuk sicaklik Gunu En Dusuk sicaklik Yili En Dusuk Sicaklik (C) Dus. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-3 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Ortalama Toprakustu Minimum Sicaklik

69 En dusuk Toprakustu Minimum Sicaklik Top. us. min. sic. <=-0.1 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-3 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-5 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Buhar Basinci (hpa) Saat 07 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 14 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 21 deki Ortalama Bagil Nem (%) Ortalama Bagil Nem (%) En dusuk Bagil Nem (%) Saat 07 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 14 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 21 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Ortalama Bulutluluk (0-10) Ort. Acik Gunler Sayisi (bult ) Ort. Bulutlu Gunler Sayisi (bult ) Ort. Kapali Gunler Sayisi (bult ) Saat 07 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 14 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 21 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Ortalama Toplam Yagis Miktari (mm) Gunluk En Cok Yagis Miktari (mm) Yagis >= 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) Ortalama Sisli Gunler Sayisi Ortalama Dolulu Gunler Sayisi Ortalama Kiragili Gunler Sayisi Ortalama Orajli Gunler Sayisi Saat 07 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 14 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 21 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Ortalama Ruzgar Hizi (m/s) En Hizli Esen Ruzgarin Yonu 32 SW NNW SW WSW N SW NW WNW SW W W WSW W En Hizli Esen Ruzgarin Hizi (m/s) Ort. Firtinali Gun Say. (ruz.hiz>=17.2 m/s) Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (ruz.hiz m/s)

70 N Ruzgarin Esme Sayilari Toplami N Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ENE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ENE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) E Ruzgarin Esme Sayilari Toplami E Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ESE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ESE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) Ortalama 5 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 5 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 10 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 10 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 20 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 20 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 50 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 50 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 100 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 100 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama Buharlasma (mm) Gunluk En Cok Buharlasma (mm) Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 32 04:44 05:33 06:51 08:09 09:57 11:47 12:01 11:14 09:56 08:03 06:05 04:31 08:15 Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak)

71 Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Ortalama Deniz Suyu Sicakligi (C) En Yuksek Deniz Suyu Sicakligi (C) En dusuk Deniz Suyu Sicakligi (C) Istasyonun Calisma Suresi : Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Arastırma Ve Bılgı Islem Daıre Baskanlıgı 2010 ĠLÇELER - GAZĠPAġA Enlem : Boylam : Yukseklik : 21 m ( ANTALYA ) GAZIPASA METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R ELEMANLAR (YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ortalama Yerel Basinc (hpa) En Yuksek Yerel Basinc (hpa) En Dusuk Yerel Basinc (hpa) Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) Ortalama Sicaklik (C) Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Yuksek Sicaklik Ortalama Dusuk Sicaklik En Yuksek Sicaklik Gunu En Yuksek Sicaklik Yili En Yuksek Sicaklik (C) Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Gunluk En Yuksek Sicaklik Farki En Dusuk sicaklik Gunu En Dusuk sicaklik Yili En Dusuk Sicaklik (C) Dus. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-3 C Old. Ort. Gunler Sayisi

72 Dus. Sicaklik <=-5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Ortalama Toprakustu Minimum Sicaklik En dusuk Toprakustu Minimum Sicaklik Top. us. min. sic. <=-0.1 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-3 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-5 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Buhar Basinci (hpa) Saat 07 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 14 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 21 deki Ortalama Bagil Nem (%) Ortalama Bagil Nem (%) En dusuk Bagil Nem (%) Saat 07 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 14 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 21 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Ortalama Bulutluluk (0-10) Ort. Acik Gunler Sayisi (bult ) Ort. Bulutlu Gunler Sayisi (bult ) Ort. Kapali Gunler Sayisi (bult ) Saat 07 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 14 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 21 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Ortalama Toplam Yagis Miktari (mm) Gunluk En Cok Yagis Miktari (mm) Yagis >= 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) Ortalama Sisli Gunler Sayisi Ortalama Dolulu Gunler Sayisi Ortalama Kiragili Gunler Sayisi Ortalama Orajli Gunler Sayisi Saat 07 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s)

73 Saat 14 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 21 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Ortalama Ruzgar Hizi (m/s) En Hizli Esen Ruzgarin Yonu 32 N SSW SW N NNE ESE N NE S ENE WSW SSE SSW En Hizli Esen Ruzgarin Hizi (m/s) Ort. Firtinali Gun Say. (ruz.hiz>=17.2 m/s) Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (ruz.hiz m/s) N Ruzgarin Esme Sayilari Toplami N Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ENE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ENE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) E Ruzgarin Esme Sayilari Toplami E Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ESE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ESE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) Ortalama 5 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 5 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 10 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 10 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 20 cm Toprak Sicakligi (C)

74 En dusuk 20 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 50 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 50 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 100 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 100 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama Buharlasma (mm) Gunluk En Cok Buharlasma (mm) Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 28 04:40 05:43 07:02 08:02 09:57 11:30 11:40 10:55 10:04 08:11 06:01 04:36 08:12 Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Ortalama Deniz Suyu Sicakligi (C) 0.0 En Yuksek Deniz Suyu Sicakligi (C) En dusuk Deniz Suyu Sicakligi (C) Istasyonun Calisma Suresi : Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Arastırma Ve Bılgı Islem Daıre Baskanlıgı 2010 ĠLÇELER KALE (DEMRE) Enlem : Boylam : Yukseklik : 25 m ( ANTALYA ) KALE-DEMRE METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R ELEMANLAR (YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ortalama Yerel Basinc (hpa) En Yuksek Yerel Basinc (hpa) En Dusuk Yerel Basinc (hpa) Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) Ortalama Sicaklik (C) Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Yuksek Sicaklik Ortalama Dusuk Sicaklik En Yuksek Sicaklik Gunu En Yuksek Sicaklik Yili En Yuksek Sicaklik (C) Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Gunluk En Yuksek Sicaklik Farki 74

75 En Dusuk sicaklik Gunu En Dusuk sicaklik Yili En Dusuk Sicaklik (C) Dus. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-3 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Ortalama Toprakustu Minimum Sicaklik En dusuk Toprakustu Minimum Sicaklik Top. us. min. sic. <=-0.1 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-3 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-5 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Buhar Basinci (hpa) Saat 07 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 14 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 21 deki Ortalama Bagil Nem (%) Ortalama Bagil Nem (%) En dusuk Bagil Nem (%) Saat 07 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 14 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 21 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Ortalama Bulutluluk (0-10) Ort. Acik Gunler Sayisi (bult ) Ort. Bulutlu Gunler Sayisi (bult ) Ort. Kapali Gunler Sayisi (bult ) Saat 07 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 14 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 21 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Ortalama Toplam Yagis Miktari (mm) Gunluk En Cok Yagis Miktari (mm) Yagis >= 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi

76 En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) Ortalama Sisli Gunler Sayisi Ortalama Dolulu Gunler Sayisi Ortalama Kiragili Gunler Sayisi Ortalama Orajli Gunler Sayisi Saat 07 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 14 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 21 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Ortalama Ruzgar Hizi (m/s) En Hizli Esen Ruzgarin Yonu 24 SE SSW NW NNW SSW SSW E NNW NNW E S SSE E En Hizli Esen Ruzgarin Hizi (m/s) Ort. Firtinali Gun Say. (ruz.hiz>=17.2 m/s) Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (ruz.hiz m/s) N Ruzgarin Esme Sayilari Toplami N Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ENE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ENE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) E Ruzgarin Esme Sayilari Toplami E Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ESE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ESE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami

77 NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) Ortalama 5 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 5 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 10 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 10 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 20 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 20 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 50 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 50 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 100 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 100 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama Buharlasma (mm) Gunluk En Cok Buharlasma (mm) Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 14 05:00 05:44 07:07 08:14 10:39 12:19 12:31 11:43 10:07 07:40 06:19 04:43 08:30 Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 14 Ortalama Deniz Suyu Sicakligi (C) 0.0 En Yuksek Deniz Suyu Sicakligi (C) En dusuk Deniz Suyu Sicakligi (C) Istasyonun Calisma Suresi : Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Arastırma Ve Bılgı Islem Daıre Baskanlıgı 2010 ĠLÇELER - KAġ Enlem : Boylam : Yukseklik : 5 m ( ANTALYA ) KAS METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R ELEMANLAR (YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ortalama Yerel Basinc (hpa) En Yuksek Yerel Basinc (hpa) En Dusuk Yerel Basinc (hpa) Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) Ortalama Sicaklik (C) Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Yuksek Sicaklik Ortalama Dusuk Sicaklik

78 En Yuksek Sicaklik Gunu En Yuksek Sicaklik Yili En Yuksek Sicaklik (C) Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Yuk. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Gunluk En Yuksek Sicaklik Farki En Dusuk sicaklik Gunu En Dusuk sicaklik Yili En Dusuk Sicaklik (C) Dus. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-3 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik <=-20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=15 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=10 C Old. Ort. Gunler Sayisi Dus. Sicaklik >=5 C Old. Ort. Gunler Sayisi Ortalama Toprakustu Minimum Sicaklik En dusuk Toprakustu Minimum Sicaklik Top. us. min. sic. <=-0.1 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-3 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-5 C Old. Gunler Sayisi Top. us. min. sic. <=-10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Buhar Basinci (hpa) Saat 07 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 14 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 21 deki Ortalama Bagil Nem (%) Ortalama Bagil Nem (%) En dusuk Bagil Nem (%) Saat 07 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 14 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Saat 21 deki Ortalama Bulutluluk (0-10) Ortalama Bulutluluk (0-10) Ort. Acik Gunler Sayisi (bult ) Ort. Bulutlu Gunler Sayisi (bult ) Ort. Kapali Gunler Sayisi (bult ) Saat 07 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 14 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm)

79 Saat 21 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Ortalama Toplam Yagis Miktari (mm) Gunluk En Cok Yagis Miktari (mm) Yagis >= 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) Ortalama Sisli Gunler Sayisi Ortalama Dolulu Gunler Sayisi Ortalama Kiragili Gunler Sayisi Ortalama Orajli Gunler Sayisi Saat 07 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 14 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Saat 21 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) Ortalama Ruzgar Hizi (m/s) En Hizli Esen Ruzgarin Yonu 24 NNE E WSW ENE NNW ENE SE E WSW E NNE SE WSW En Hizli Esen Ruzgarin Hizi (m/s) Ort. Firtinali Gun Say. (ruz.hiz>=17.2 m/s) Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (ruz.hiz m/s) N Ruzgarin Esme Sayilari Toplami N Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ENE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ENE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) E Ruzgarin Esme Sayilari Toplami E Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) ESE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami ESE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s)

80 WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) Ortalama 5 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 5 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 10 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 10 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 20 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 20 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 50 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 50 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama 100 cm Toprak Sicakligi (C) En dusuk 100 cm Toprak sicakligi (C) Ortalama Buharlasma (mm) Gunluk En Cok Buharlasma (mm) Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 7 04:29 05:10 06:54 07:33 10:17 11:40 11:53 11:12 09:40 07:52 06:23 04:28 08:07 Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 7 Ortalama Deniz Suyu Sicakligi (C) En Yuksek Deniz Suyu Sicakligi (C) En dusuk Deniz Suyu Sicakligi (C) Istasyonun Calisma Suresi : Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Arastırma Ve Bılgı Islem Daıre Baskanlıgı

81 Tablo 7: Aylık Çiğli Günler Sayısı ĠLÇE YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA FĠNĠKE FĠNĠKE KAġ KAġ KORKUTELĠ KORKUTELĠ ELMALI ELMALI MANAVGAT MANAVGAT KALE-DEMRE KALE-DEMRE Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Tablo 8: Aylık Dolulu Günler Sayısı MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA ANTALYA ANTALYA ALANYA ALANYA FĠNĠKE FĠNĠKE KAġ KAġ KORKUTELĠ KORKUTELĠ 2010 ELMALI ELMALI MANAVGAT MANAVGAT KALE-DEMRE KALE-DEMRE Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Tablo 9: Aylık Kar Örtülü Günler Sayısı MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA KORKUTELĠ KORKUTELĠ ELMALI ELMALI Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü,

82 Tablo 10: Aylık Kar YağıĢlı Günler Sayısı MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA ANTALYA ANTALYA ALANYA ALANYA 2010 FĠNĠKE FĠNĠKE 2010 KAġ KAġ 2010 KORKUTELĠ KORKUTELĠ ELMALI ELMALI MANAVGAT MANAVGAT 2010 KALE-DEMRE KALE-DEMRE 2010 Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Tablo 11: Aylık Toplam YağıĢ (mm) MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA ANTALYA ANTALYA ALANYA ALANYA FĠNĠKE FĠNĠKE KAġ KAġ KORKUTELĠ KORKUTELĠ MANAVGAT MANAVGAT KALE-DEMRE KALE-DEMRE Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Tablo 12: Aylık Sisli Günler Sayısı MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA ANTALYA ANTALYA FĠNĠKE FĠNĠKE KAġ KAġ ELMALI ELMALI Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü,

83 Tablo 13: Ortalama Açık Yüzey BuharlaĢma (mm) MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA ANTALYA ANTALYA FĠNĠKE FĠNĠKE KAġ KAġ KORKUTELĠ KORKUTELĠ ELMALI ELMALI MANAVGAT MANAVGAT Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Tablo 14: Aylık Maksimum YağıĢ (mm) MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA ANTALYA ANTALYA 2010 ALANYA ALANYA 2010 FĠNĠKE FĠNĠKE 2010 KAġ KAġ 2010 KORKUTELĠ KORKUTELĠ 2010 ELMALI ELMALI 2010 MANAVGAT MANAVGAT 2010 KALE-DEMRE KALE-DEMRE 2010 Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Tablo 15: Aylık Kırağılı Günler Sayısı MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA FĠNĠKE FĠNĠKE 2010 KORKUTELĠ KORKUTELĠ ELMALI ELMALI KALE-DEMRE KALE-DEMRE Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü,

84 Tablo 16: Aylık Maksimum Kar Kalınlığı (cm) MERKEZ YIL OCA ġub MAR NĠS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKĠ KAS ARA KORKUTELĠ KORKUTELĠ 2010 ELMALI ELMALI 2010 Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 Harita 1. Antalya Ġli Rüzgar frekans Dağılımı Haritası Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü,

85 C Seller Antalya ilinde pek sık olmamakla birlikte Kasım-Aralık aylarında yer yer sel olayları ile karģılaģılmaktadır. Meydana gelen taģkın olayları ile ilgili olarak DSĠ 13. Bölge Müdürlüğü her yıl taģkın raporları hazırlamaktadır. Bu raporlardan, özellikle son yıllarda meydana gelen önemli taģkın olayları hakkında bilgiler alınmıģtır OCAK 1998 ANTALYA-DURALĠLER-YENĠKÖY TAġKINLARI Ocak 1998 günleri arasında Antalya ve civarına düģen yağıģlar; Duraliler, Lara-Güzeloba ve Yeniköy de taģkın yaparak zararlara sebebiyet vermiģtir günü ve saat de maksimum rüzgar, 165 km/saat hızla güneyden (W) esmiģ ve oluģan hortum nedeniyle Lara-Güzeloba civarındaki bir çok bina, araç ve seralar tahrip olmuģ ve büyük zararlar oluģmuģtur. Akdeniz üzerinden gelen yağıģlı hava kütlesi, güneyden esen Ģiddetli rüzgarın etkisiyle Toros eteklerine yaslanarak organik yağıģ Ģeklinde yükünü boģaltmıģtır. Bu esnada Toroslara dik olarak uzanan Çandır-Doyran ve Karaman Çayları vadileri pek fazla yağıģ almamıģtır. YağıĢın en Ģiddetli düģtüğü alan Duraliler-Çakırlar ve Yeniköy istikameti olmuģtur. Antalya (DMĠ) ve Yeniköy (DSĠ) meteoroloji istasyonlarında tesbit edilen 24 saatlik yağıģlar aģağıdadır. (Rasat sabah yapılmıģtır.) Tarih ANTALYA YENĠKÖY ,0 mm ,4 mm 14,3 mm ,2 mm 200,0 mm ,2 mm 317,0 mm Yeniköy Meteoroloji istasyonunda rasat edilen 217 mm lik 24 saatlik yağıģ arasındaki 33 yıllık sürede tesbit edilen en yüksek değer olup 34 yılda bir gelebilecek yağıģa denk gelmektedir. Yukarıda bahsedilen yağıģlar neticesinde; Debiler Duraliler arasındaki alandan gelen Kalaba D., Kıldırküçük D., MeĢeli D., Aktopraklık D.ve ĠbiĢ D. Karaman Çayını sınırlayan sedde boyunca toplanarak Duraliler Kaynağı ile birleģmiģ ve Antalya Çakırlar karayolu üzerinden geçerek trafiğin 3-4 saat aksamasına ayrıca yolun altındaki düz alanlar, yerleģim yerleri portakal bahçeleri ve beton fabrikası su altında kalmıģtır no lu Duraliler kaynağı AGĠ ndaki tesbitlere göre günü saat de seviye 1.85 m olmuģtur. Yukarıda bahsedilen derelerin toplam 25 km 2 lik alandan (karayolundan) 93 m 3 /s lik debi ile taģkına sebep verdiği hesaplanmıģtır. Ayrıca bu dereleri çeģitli yinelenmeli debileri hesaplanarak aģağıda verilmiģtir. Derenin Adı Alan (km 2 ) Q 10 Q 25 Q 50 Q 100 Q 500 Kıldırgücük D. 3, Aktopraklık D. 3, , ,3 Kalaba D. 1, NeĢeli D. 6, , ĠbiĢ D. 7, Sağanak yağıģların etkisiyle, Yeniköy-Kırkgözler Kaynakları oluģturan göletlerde seviyeler yükselmiģ ve Kepez Elektrik Santraline su taģıyan Topraksu Kanalı ile vakıflar kanalları taģmıģ ve ekili alanlara yayılmıģtır. Yeniköy yerleģim yeri içindeki anayolda su 85

86 altında kalmıģtır. Araziye yayılan sular batıda Karaman çayına boģalmıģtır. Bu taģkın esnasında Antalya-Burdur arasındaki eski Karayolu üzerindeki benzinliğin bulunduğu yerde yol üzerinden su geçtiği gözlenmiģtir. Ayrıca Korkuteli Kanalından da çok miktarda su geçtiği ve Bıyıklı Düdeni nin suyu yavaģ boģalttığı gözlenmiģtir. Bunun neticesi pompa istasyonunda üst camlara kadar su altında kaldığı izlerden tesbit edilmiģtir günü 9-92 Korkuteli Kanalı-Kovanlık AGĠ de tesbit edilen maksimum debi 36,5 m 3 /s, Kırkgözler Kaynaklarının boģalımını sağlayan kanallar üzerinde bulunan 9-91 no lu Kırkgözler Kanalı Topraksu mevkii AGĠ ile 9-91/A Vakıflar Kanalı-Kırkgözler AGĠ den istifade ederek tesbit edilen taģkın debisi 65 m 3 /sn dir. 3 OCAK 1998 ANTALYA-KALE (DEMRE) KAZASI TAġKINLARI 03 Ocak 1998 günü Antalya-Kale kazası ve çevresini etkisi altına alan Kale kazası ve Beymelek Beldesine ait narenciye ve tarım alanlarıyla Noel Baba kilisesi de taģkın etkisi altında kalmıģtır. Kale kazası KöĢkerler-Alakent Yukarı Beymelek mahallerinde yamaç sularının getirdiği rusubatların seralara ve narenciye bahçelerine girmesi neticesinde yaklaģık 3000 dekar saha su altında kalmıģ 200 dekar camekan, naylon sera ve narenciye sahalarına rusubat girmesi nedeniyle sera ve camekanlarda erezyon neticesinde 30 dekarlık naylon sera ve camekan yıkılmıģtır. Yukarı Beymelek mahallesinde yerleģim alanı içerisinde bulunan Köy Hizmetlerine ait menfezlerin taģkın suyunu tahliye edememesi neticesinde yol ulaģıma kapanmıģ, yataktan geçen rusubat Antalya-KaĢ ulaģım yolunun kısa süreli kapanmasına neden olmuģtur. Yöreyi etkisi altına alan yağmur DMĠ verilerine göre 24 saatlik yağıģ değeri 151 mm dir. Bölge Müdürlüğümüze bağlı ekipler aynı gün ihtiyaç duyulan iģ makineleri sevkiyatı yapılarak acil önlemlerin alınması için makineli ıslah çalıģmalarına acilen baģlanmıģ olup çalıģmaların sürekliliğini sağlamaktadır. 03 ġubat 1998 ANTALYA-KUMLUCA TAġKINLARI 03 ġubat 1998 günü Kumluca ve çevresine düģen yağıģların etkisi altında kalan Kumluca kazası ve bu kazaya bağlı Mavikent-Beykonak kasabalarına ait narenciye ve kapalı seralardan oluģan tamamına yakın yaklaģık dekar tarım alanı taģkından su altında kalmıģ yer yer yamaç arazilerde aģırı yağıģlardan toprak kayması gözlenmiģtir. Kumluca kazasına bağlı narenciye ve kapalı örtü sera tarım alanlarında yaklaģık dekar tarım alanı ve tarım alanları kenarında 500 den fazla konutun içerlerine taģkın suyu girdiği belirlenmiģtir. Finike-Kumluca ovaları sulama projesi kapsamında bulunan ana kanalda Ģev kayması nedeniyle 15 m lik kısım da kanal kayması nedeniyle kullanılmaz duruma gelmiģtir. DMĠ kayıtlarına göre Kumluca ve yakın çevresinde 03 ġubat tarihi itibariyle 24 saatte düģen yağıģ miktarı 151 mm dir. Bölge müdürlüğümüz tarafından aynı gün gerekli iģ makineleri sevkiyatı yapılarak acil önlemlerin alınması için gerekli makineli çalıģmalara baģlanmıģ olup sürekliliği sağlanmaktadır. 10 ARALIK 1998 MANAVGAT TAġKINI tarihinde meydana gelen Manavgat taģkını ile ilgili, oluģan tarımsal zararlar, mahallinde yapılan incelemeler sonucu Ģu Ģekilde tesbit edilmiģtir. 86

87 TaĢkından etkilenen toplam tarım alanı 416 da dır. Bunun 240 da ı hasatı bitmiģ, Ģu anda boģ olan pamuk alanlarıdırç 115 da da ise, 2 ay önce ekimi yapılmıģ olan buğday alanları mevcuttur. Bu alanlar taģkından tamamen zarar gören tarım alanlarıdır. 56 da lık alanda yaģları 3 ile 6 yaģ arasında olan, genç ağaçların yer aldığı nerenciye bahçeleri zarar görmüģtür. Bu bahçelerde %50 oranında zararlanma olduğu tesbit edilmiģtir. Ayrıca 5 da lık alanda, 500 m 2 lik 5 adet plastik sera taģkından zarar görmüģtür. Seralarda bulunan tarım ürünleri tamamen elden çıkmıģtır. 24 ġubat 1999 EġEN ÇAYI TAġKINI 22 ġubat 1999 ile 25 ġubat 1999 tarihleri arasında EĢen Çayı üst havzasına düģen yağıģlar, 24 ġubat 1999 günü EĢen Çayının taģmasına neden olmuģtur. DSĠ tarafından iģletilen Kasaba-KaĢ, DMĠ tarafından iģletilen KaĢ ve Fethiye meteoroloji istasyonlarından alınan günlük toplam yağıģ miktarı ile en hızlı rüzgar yönü ve hızları aģağıda verilmiģtir. Günlük Toplam YağıĢlar KaĢ Hızlı Rüzgar Hızı Fethiye En Hızlı Rüzgar hızı Tarih Kasaba KaĢ Fethiye m 3 /s Yönü m 3 /s Yönü ,0 11,3 18,3 10,1 N 7,8 SSW ,0 14,6 30,4 11,7 NNW 11,3 SSW ,7 12,4 23,5 16,8 WSW 13,5 SSW , , tarihinde Kınık Beldesi karayolu köprüsünde EĠEĠ tarafından iģletilen 815 nolu EĢen Çayı-Kınık AGĠ inde maksimum debi 542 m 3 /s, EĢen çayı kolu olan Karaçay da yine EĠEĠ tarafından iģletilen 818 nolu Karaçay ın üst havzasında DSĠ tarafından iģletilen 8-83 nolu Dargaz Deresi Lengüme AGĠ nda günü 50 m 3 /s maksimum debi tesbit edilmiģtir. EĢen çayının taģması neticesi Kınık Beldesi kuzeyindeki EĢen Çayı taģkın yatağındaki tarım arazileri su altında kalmıģtır. EĢen Çayı-Kınık karayolu köprüsünde mansaba doğru yaklaģık 5 km sedde bulunmaktadır. Sedde bitiminden itibaren arazi kotlarının çok düģük olması ve taģkın anında rüzgarın güneybatıdan esmesi EĢen çayının denize boģalımı zorlaģtığından sağ ve sol sahilde yer alan araziler su altında kalmıģtır. Ayrıca Patara yol ayrımından geçen drenaj kanalından Ovagölü mevkiine ters akıģ meydana gelmiģ ve burada bir çok sera ve havaalanı olarak düģünülen yer tamamen sular altında kalmıģtır. TaĢkın esnasında Kınık Beldesinde suya giren bir kiģi taģkın suların kapılarak kayıp olmuģtur. TaĢkın anında Bölge Müdürlüğünce drenaj kanaları açık tutulmaya çalıģılmıģ olup sedde bitiminden 300 m membada halk sulamaları için sedde altından geçirilen boruların bulunduğu mevkiide yırtılan sedde, Kınık Belediyesi tarafından kapatılmıģtır tarihinde EĢen çayı su seviyesi düģmüģ ve drenaj kanalları normal çalıģmaya baģlamıģtır. 87

88 31 OCAK-1 ġubat 1999 MANAVGAT ÇAYI TAġKINI Orta Akdeniz üzerinden gelen cephe sistemi 30 Ocak-1 ġubat 1999 tarihleri arasında Manavgat Çayı havzasında Ģiddetli yağıģlara neden olmuģ ve bunun neticesinde Oymapınar ve Manavgat barajlarından salınan sular ile Manavgat Çayı kolu olan Naras Deresi nin taģması sonucu, Manavgat barajı mansabındaki tarım arazileri ve yerleģim yerleri sular altında kalmıģtır. 31 Ocak-1 ġubat 1999 taģkınını meydana getiren yağıģlar, Orta Akdeniz üzerinden gelen cephe sistemlerinden oluģmuģtur. Manavgat Çayı havzasında halen açık olan Manavgat, Oymapınar ve Akseki meteoroloji istasyonları olup, Manavgat Meteoroloji istasyonu plüviograf kayıtlarına göre; 31 Ocak günü saat arası 7,0 mm yağıģ kayıt edilmiģtir. Saat 9.00 da yeniden baģlayan yağıģ Ģiddetini artırarak aralıksız olarak 1 ġubat 1999 günü 1.00 a kadar devam etmiģ ve 14 saat sürmüģtür. TaĢkının etkisini arttıran bir diğer faktörde rüzgardır. Çünkü sıradağların eteklerinde uzanan geniģ ovaların içinden geçerek denize ulaģan akarsular, bu ovaların sahip oldukları düģük eğimler nedeni ile geniģ ve eğimi fazla olan yerlerden topladıkları yağıģ sularını mevcut yatakları ile taģıyamaz duruma gelmektedirler. Manavgat Meteoroloji Ġstasyonu nda tesbit edilen rüzgar Ģiddeti ve yönleri aģağıda verilmiģtir. Günler Rüzgar ġiddet ( m/s) Yönü ,2 SSE ,5 S ,0 S ,2 S Yukarıdaki rüzgar rasat verileri incelendiğinde; taģkının meydana geldiği günlerde hakim rüzgar yönünün güneyli olduğu görülmektedir. Bu durum, meydana taģkınları büyümesine taģkın süresinin uzamasına neden olmuģ ve Manavgat Çayı nın denize boģalımını zorlaģtırmıģtır. 88

89 B. BAġ (Adet) K. BAġ (Adet) KÜMES (Adet) ARI (Adet) BALIK (Adet) GEN.ZAR. %'SĠ Tablo 17: Manavgat Çayı ve Kollarının TaĢkın Sonucu Meydana Gelen Afet Çizelgesi ZARARIN ZARAR GöREN ZARAR GöREN EKiLi-DiĠKiLi ALAN ZARAR GöREN HAYVAN SAYISI TARiHi NEV'Ġ KÖY SAYISI ÇĠFTÇĠ SAYISI SERA ÜR. ve TESĠS (Dekar) KARANFĠL+ SÜS BĠT. ve TESĠS(Da) Kaynak: Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2010 TARLA ÜRÜNLERĠ (Dekar) MEYVE (Dekar) DEPO ÜRÜNLERĠ (Kg) 09-12/12/1998 Sel % 40 VE ÜZERĠ ÇĠFTÇĠ SAY. ZARARIN PARASAL DEĞERĠ (TL) 31/01-07/02/99 Sel , Sel /09/ /11/2006 Sel- Dolu Fırtına- Sel Sel- Fırtına Sel Sel TOPLAM Manavgat Barajı çıkıģından itibaren taģkın sahası oluģtuğundan taģkın baģlama kotu olarak tesbit edilen kot 16,0 m dir. Manavgat Barajından sonra 6,0 km 2 tarım amaçlı arazi ve 1,6 km 2 yerleģim alanı olmak üzere toplam 7,6 km 2 yani 760 ha alan su altında kalmıģtır. Bu yıllardan sonra meydana gelen taģkınlarla ilgili bilgiler henüz rapor aģamasında olması nedeniyle bilgi verilememiģtir. 89

90 C Kuraklık Kuraklık tespiti için ilimizde yılların yağıģ ortalaması kullanılmaktadır. Ġlimizde kuraklık tespiti yapabilmek için ard arda iki yılın yağıģ toplamı normallerin %60 ı ya da daha aģağı olması gerekmektedir. C Mikroklima Antalya ili sınırları içinde bilimsel çalıģmalar sonucu tesbit edilmiģ olan mikroklima alanı bulunmamaktadır. Rasat parkı bulunmadığından meteoroloji yetkilileri tarafından bir ölçüm yapılmamıģ olup, mikroklimatik özellik gösteren yerler hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Ancak yapılan gözlemler sonucu KaĢ, Olimpos ve GazipaĢa- Beram Yaylalarında mikroklima özellikleri tesbit edilmiģtir. Kesin sonuçların bilimsel çalıģmalar sonucu elde edilmesi gerekmektedir. C.1.2. Yapay Etmenler C Plansız KentleĢme Antalya da kırsal kesimden kentlere göç olayının çoğalması ve hızlı kentleģme beraberinde plansız, programsız ve imarsız yapılaģmayı getirmektedir. Bunun sonucu olarak gerek ısınma tesislerinin yetersiz oluģu gerekse plansız yerleģim düzeni hava kirlenmesini olumsuz yönde etkilemektedir. ġehir merkezinin falezler üzerinde kurulmuģ olması ve Ģehir merkezindeki binaların yüksek katlı ve kıyıya paralel olarak uzanması nedeniyle hava sirkülasyonu engellenmekte ve kıģ aylarında hava kirliliği artmaktadır. C YeĢil Alanlar YeĢil alanlar kentlerin doğallıktan uzaklaģan iklimini bir dereceye kadar normale getiren araçlardan biridir. Diğer önemli bir nokta yeģilliklerin tozu önleme ve miktarını azaltma etkisidir. YeĢil örtüler kirli hava için filtre ve adsorbant görevi yaparlar. Bir kente eklenen her yapı, hacmi kadar havanın yerini iģgal edeceğine göre Ģehircilik standartlarına uygun olarak miktar ve dağılıģları tespit edilmiģ yeģil alanlar, hem hava temizleyicisi olarak rol oynar ve hem de hava kirlenmesi için üretim kaynağı olan yapıların sayısını ve yoğunlaģmasını azaltırlar. C Isınmada Kullanılan Yakıtlar Ġlimiz Merkez Ġlçe Sınırları Dahilinde Hava Kalitesinin Korunması Açısından Hava Kirliliğinin Önlenmesi Ve Yakıt ĠyileĢtirme Programı (Katı-Sıvı Yakıt) Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğünün kıģ sezonunda Antalya Ġlinde ısınmadan kaynaklanan hava kirliliğinin önlenmesi ile ilgili çalıģmaların değerlendirilmesine esas, Isınmadan Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen kıģ sezonu ortalama sınır değerleri hatta hedef sınır değerlerinin altında gerçekleģmesi, hava kirliliğinin yaģanmaması, toplum ve çevre sağlığının etkilenmemesi için önlemlerin alınmasına ve uygulanmasına karar verilmiģtir. 90

91 KATI YAKIT Kömür Ġlimizde katı yakıt izin ve denetim sistemi her yıl kıģ sezonu öncesi Bakanlığımız Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Hava Kirliliğinin Kontrolü ve Önlenmesi Genelgesi ve tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği doğrultusunda alınan Ġl Mahalli Çevre Kurulu (MÇK) Kararı ile belirlenir. MÇK Kararında üreticilerin, ithalatçıların ve katı yakıt satıcılarının Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü nden almakla yükümlü oldukları belgeler ve sorumlulukları, ilimizde katı yakıtlar hakkında yapılacak olan denetim sistemi hakkındaki hususlar belirlenir tarih ve 09/09 no lu MÇK kararı na göre; Ġl sınırları dahilinde aģağıda belirlenen özelliklere haiz olmayan, menģei belli olmayan, belgesiz ve eksik belgeli ilimiz kriterlerine uygun olmasına rağmen kontrol/uygunluk izin belgesi kapsamındaki özellikleri sağlamayan izinsiz ve kontrolsüz konumda olan kaçak kapsamında ve yasak kapsamında olan katı yakıtın (yerli linyit, ithal, briket (yerli veya ithal) kömürün) ısınma, sanayi, üretim vb. amaçlı temin edilmesi satılması ve tüketilmesi yasaktır kıģ sezonunda il sınırları dahilinde ısınma, sanayi, üretim vb. amaçlı katı yakıt olarak kullanılan ithal ve yerli kömürlerin sınır değerleri aģağıdaki tablolarda verilmiģtir. Tablo 18: Ġl Sınırlarında SatıĢa Sunulan Yerli Linyit Kömürlerin Özellikleri ve Sınırları ÖZELLĠKLER Toplam Kükürt (Orjinalde) Alt Isıl Değer (Orjinalde) SINIRLAR En Fazla %1 (%0,1 tolerans) En Az 5000 kcal/kg (-200kcal/kg) Toplam Nem En Fazla %20 SATIġ VE KULLANIM YERĠ Ġl Sınırlarında Kül (Kuru Bazda) En Fazla %20 Boyut mm (18mm altı en fazla %10, 150mm üstü en fazla %10 tolerans) Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi, Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu mm olabilir. 91

92 Tablo 19: Ġl Sınırlarında SatıĢa Sunulan Ġthal TaĢ ve Linyit Kömürün Özellikleri ve Sınırları ÖZELLĠKLER SINIRLAR Toplam Kükürt Kuru Baz Orijinal Baz En Fazla %0,9 En Fazla %0,6 Alt Isıl Değer (Orjinalde) En Az 7000 kcal/kg (-400kcal/kg) Toplam Nem En Fazla %10 Kül (Kuru Bazda) En Fazla %12 (+%1 tolerans) mm (18mm altı en fazla Boyut 2 %10, 150mm üstü en fazla %10 tolerans) Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi, 2010 SATIġ VE KULLANIM YERĠ Ġl Sınırlarında Tablo 20: Ġl Sınırlarında SatıĢa Sunulan Prina Briketi Kömürünün Özellikleri ve Sınırları (Kuru Bazda) ÖZELLĠKLER SINIRLAR Alt Isıl Değer En Az 3700 kcal/kg Nem (Orjinalde) En Fazla %15 Yağ En Fazla %1,5 Sodyum 300 ppm En az 6 mm, 6mm den küçük ağırlıkça %5 i Boyut geçemez. Ancak mekanik beslemeli yakma tesisleri için %50 ye kadar olabilir. Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi, 2010 SATIġ VE KULLANIM YERĠ Ġl Sınırlarında 2 Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu mm olabilir. 92

93 Tablo 21: Ġl Sınırlarında Kömür Briketlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Özellik Sınıf 1 Alt Isıl Değer 3 (kcal/kg), En Az 5000 Baca Gazına Geçen Kükürt Oranı (%), m/m, En Fazla 0,8 DüĢme Sağlamlığı (%), m/m, En Az 90 AĢınma Sağlamlığı (%), m/m, En Az 75 Kırılma Sağlamlığı Yastık veya Yumurta ġeklindeki Briketlerde (kgf), En Az Tabanı Düzgün Geometrik ġekilli Briketlerde (kg/cm2), En Az 130 Suya Dayanım 4 (%) En Az 70 Isıl Verimi (%) En Az 75 Duman Emisyon Oranı (g/kg) En Fazla 8 Boyut Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi, mm arasında (25 mm nin altı en fazla %2 oranında) Tablo 22: Ġlimizde KYS Belgesine Sahip Satıcılar Tarafından Bildirilen SatıĢ Miktarları ( Sezonu Ocak-Mart Ve Temmuz-Aralık Dönemi) (Merkez Ve Ġlçeler) Yerli (ton) 5181,48 Ġthal (ton) 12661,16 Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi, 2010 Not : 2010 Ocak-Mart satıģları Ek-IV tablosunda dönemlerin Ocak-Haziran olarak belirtilmesinden ötürü tüm kyslerce bildirilmemiģtir. Tablo 23: Ġlimizde SatıĢ Ġzin Belgesine Sahip Satıcılar Tarafından Kys' Lere Teslim Edildiği Bildirilen Yakıt Miktarları ( Sezonu Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz- Eylül Ve Ekim-Aralık) (Merkez ve Ġlçeler) Yerli (ton) 5360,03 Ġthal (ton) 27367,34 3 Bu özellik, orijinal (satıģa sunulan) briket bazındadır. 4 Su geçirmeyen torbalar içerisinde satılan briketlerde bu özellik aranmaz. 93

94 Tablo 24: KıĢ Sezonu Ġçin BüyükĢehir Belediyesi Mücavir Alan Ġçinde Kullanım Ġçin BüyükĢehir Belediyesi Hava Kirliliği Kontrol Merkezinde Analize Giren Yakıt Miktarları Yerli (ton) 8829,96 Ġthal (ton) 17339,55 Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi, 2010 Tablo 25: Antalya Ġline KıĢ Sezonu Ġçin Sosyal YardımlaĢma Ve DayanıĢma Vakfı Aracılığı Ġle Dağıtılan Kömür Miktarları ĠLÇE Sosyal YardımlaĢma ve DayanıĢma Vakfı Aracığıyla Dağıtılan Kömürler (ton) Akseki 500 Aksu 715 Elmalı Finike 60 GazipaĢa 224 GündoğmuĢ 50 Ġbradı 400 KaĢ Kemer 200 Kepez 41.5 Korkuteli 1500 MuratpaĢa Serik 498 TOPLAM Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi, 2010 Sıvı Yakıt tarih ve 09/09 no lu MÇK kararı na göre; sıvı yakıtlar ile ilgili olarak denetim ve belgelendirme iģlemleri Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nca yürülmektedir. 94

95 Sanayi Tesisleri Sanayicilerin tesislerinde kullanacağı kömür özelliklerini Valiliğimize ( Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü) bildirmeleri gerekmektedir. Tozumayı önleyici her türlü tedbirin kömürü satan taģıyan ve sanayi tesisi sahibi tarafından alınması koģulu ile sanayi amaçlı tüketilecek yerli ve ithal kömürlerin torbalanması gerekmemektedir. Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde, sanayi tesisleri Emisyon Ġzni alarak faaliyet göstermek zorundadır. Emisyon Ġznine Tabi Olmayan Sanayi Tesisler bu yönetmelikte belirtilen izne tabi olmayanların yerine getirmesi gereken yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır. Sanayi tesisleri iģletme aģamasında söz konusu yönemelikte belirtilen sürelerde teyit ölçümlerini yaptırarak Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne sunacaktır. Sanayi tesislerinde kullanılacak ithal kömürlerin sanayi amaçlı ithal edilecek kömürlerde aranacak özelliklere sahip olması zorunludur, Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü teknik elemanları çevreyi kirleten sanayi tesislerini tespit ederek denetleyeceklerdir. Sanayi amaçlı ithal edilen ve sadece çimento ve modern teknoloji ile donatılmıģ kireç fabrikaları dıģında kullanılmasına izin verilmeyen kalsine edilmemiģ petrol kokunun diğer sanayi tesislerinde kullanımı yasaktır. Bu kararda belirtilen usul ve esaslar ile ilgili olarak gerektiğinde ayrıntılı düzenlemelerin Antalya Valiliğince yayınlanacak olan bir talimatla belirlenecektir. C Endüstriyel Emisyonlar Fabrika, atölye vb sanayi tesislerinin az olması nedeniyle bacalı sanayiden kaynaklanan önemli boyutlarda bir kirlilik olmamaktadır. Karbon Monoksit, Kükürt Dioksit, Azot Oksit, Baca Gazı, karbon Monoksit, Kükürt Dioksit, Azot Oksit, Baca Gazı Hızı, Ġslilik, Baca Gazı Sıcaklığı, Oksijen, Karbondioksit, verimlilik değerleri ile ilgili akredite laboratuarca ölçümler yapılmaktadır. C.2. HAVAYI KĠRLETĠCĠ GAZLAR VE KAYNAKLAR C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu Ve Duman Hava kirleticilerinin en yaygın olanı kükürtdioksittir. Her yıl tonlarca SO 2 çeģitli kaynaklardan yayılarak atmosfere karıģmaktadır. Bu emisyonların en önemli bölümü elektrik üretmek amacı ile çok büyük miktarda kükürtlü katı ve sıvı yakıtlar yakan termik santrallerden meydana gelmektedir. 2 Kasım 1986 da yürürlüğe girmiģ olan Hava Kalitesini Koruma Yönetmeliği muhtelif ortalama alma süreleri için havada bulunmasına izin verilmiģ olan SO 2 sınırları Ģöyle verilmiģtir. YASAL OLARAK ĠZĠN VERĠLEN DIġ HAVA ĠÇERĠSĠNDEKĠ SO 2 SINIRI NOT: SO 2 nin bir dönüģüm ürünü olan SO 3 ile gösterilen kükürttrioksit gazını da içerdiği kabul edilmiģtir. Yukarıda verilen yasal sınırlar, diğer ülkelerin sınır değerlerine kıyasla çok yüksek tutulmuģtur. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) üye ülkelere insan sağlığı için yıllık ortalama olarak geçmiģte 80 mg/m 3 sınırını önerdiği halde, günümüzde 60 mg/m 3 sınırının aģılmamasını hedef alması önermektedir. Bu durumda, Yönetmelikte Mahalli Çevre Birimlerine uzun vadeli maksimum SO 2 sınır değerlerini, 95

96 Yıllık Ortalama 60 mg/m 3 KıĢ Mevsimi Ortalama 120 mg/m 3 1 Saatlik Ortalama 450 mg/m 3 olarak belirtilmektedir. C.2.2. Partikül Madde (Pm) Emisyonları Antalya Ġlinde ölçülen partikül madde ve SO 2 emisyonları ölçüm değerleri aģağıdaki tablolarda verilmiģtir. Tablo 26: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. ( Yılı) AYLAR Ölç. Yap. İst. Sayısı Ölç. Yap. Gün Sayısı Aylık Ortalama (μg/m 3 ) 2009 SO 2 PM SO 2 Kaynak: Antalya Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2010 Değişim Oranları Bir Önceki Yıla Göre (%) M 96 En Düşük (μg/m 3 ) En Yüksek (μg/m 3 ) KVS Değerlerinin ( > 400 μg/m 3 SO 2 > 300 μg/m 3 PM) Aşıldığı Gün Sayısı P SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

97 Tablo 27: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. (2010 Yılı) Station: Date: Report Type: Time Base: Güllük Parkı : :00 Mean 24 Hour Date Time Güllük Parkı Güllük Parkı Güllük Parkı Date Time Toz SO2 Sicaklik µg/m³ µg/m³ C : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData 97

98 :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< :00 Samp< Samp< Samp< :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

99 : : : :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : :

100 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : :

101 : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData 101

102 :00 NoData Samp< Samp< :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 Samp< : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : :

103 : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

104 : : : : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : : : : : : : : : _ Min Date 20,06 1,01 11,12 Time 24:00:00 24:00:00 24:00:00 Max Date 16,12 13,11 25,08 Time 24:00:00 24:00:00 24:00:00 AVG Num * 240 * 260 * 260 Data[%] * 65,8 * 71,2 * 71,2 STD 44, Değerler mikrogram/metreküp olarak alınacaktır. Aylık ortalama değerler, günlük değerler ortalamasıdır. Yıllık ortalama değerler aylık değerlerin aritmetik ortalamasıdır. Diğer satırına ölçüm yerindeki parametre yazılır. Kaynak: Antalya BüükĢehir Belediyesi,

105 Tablo 28: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. ( Yılı) Kepez Station: Belediyesi : Date: 00:00 Report Type: Mean Time Base: 24 Hour Date Time Kepez Bel. Kepez Bel. Kepez Bel. Date Time Toz SO2 Sicaklik µg/m³ µg/m³ C : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData : : : : : : : : : :

106 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< : : : :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

107 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : : :

108 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData 108

109 :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 NoData Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData 109

110 :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData Samp< Samp< :00 NoData :00 NoData :00 NoData :00 Samp< : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData RS :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData RS :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< :00 Samp< Samp< Samp< :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< :00 Samp< Samp< Samp< :00 Samp< Samp< Samp< 110

111 :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData :00 NoData NoData NoData 111

112 :00 NoData NoData NoData :00 Samp< Samp< Samp< : : : : : : : : : : : : : : : :00 Samp< Samp< Samp< : :00 70 Samp< :00 47 RS :00 41 RS :00 97 RS :00 99 RS : RS : RS : RS :00 58 RS :00 84 RS :00 89 RS :00 67 RS :00 51 RS _ Min Date 20,06 4,02 25,01 Time 24:00:00 24:00:00 24:00:00 Max Date 8,01 1,08 23,09 Time 24:00:00 24:00:00 24:00:00 AVG Num * 216 * 223 * 236 Data[%] * 59,2 * 61,1 * 64,7 STD 44, ,13 Değerler mikrogram/metreküp olarak alınacaktır. Aylık ortalama değerler, günlük değerler ortalamasıdır. Yıllık ortalama değerler aylık değerlerin aritmetik ortalamasıdır. Diğer satırına ölçüm yerindeki parametre yazılır. Kaynak: Antalya BüükĢehir Belediyesi,

113 C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları Konu ile ilgili bir önceki baģlık altında detaylı bilgi verilmiģtir. C.2.4. Azot Oksit (Nox) Emisyonları Ġlimizde Nitrojen oksit ölçüm çalıģmaları yapılmamıģtır. C.2.5. Hidrokarbon Ve KurĢun Emisyonları Hidrokarbon ve kurģun emisyonları ölçüm çalıģmaları ilimiz genelinde yapılmamaktadır. C.3. ATMOSFERĠK KĠRLĠLĠK C.3.1. Ozon Tabakasının Ġncelemesinin Etkileri Ġnsanlık tarihinde teknoloji ilerledikçe doğal tahribat sonucu hava kirliliği de giderek artmaktadır. Bunun sonucu olarak doğal kaynaklar da azalmakta ve insanlar bu kirlilik içerisinde boğulmaktadırlar. Bu tarihi süreç ve çevrenin hoyratça kullanılması sonucunda yatay ve dikey istikametlerde kirlenen hava, doğal konsantrasyonunu yitirdiğinden ozon tabakasının delinmesi olayını gündeme getirmiģtir. Konu ile ilgilenen uluslararası bilim çevreleri ozon tabakasının korunması ömrünün arttırılması için bir dizi tedbir alınması yönünde ilkeler belirleyip önermiģlerdir. Konunun asıl sebebinin Cloro Flora Karbonun (CFC) disiplin ve kontrol altına alınmasını ön çare olarak kabul etmiģlerdir. Bu nedenle ilgili sanayi kuruluģları üzerinde baskı kurularak planlı olarak üretimin azaltılmasını, bu hususta bir limit oluģturulması yönünde yaptırıma gidilmesini tavsiye etmiģlerdir. Antalya ilinde gerek resmi kurumlarda gerekse özel kurumlarda ozon tabakasının incelmesi ile ilgili ciddi bir çalıģma yapılmamaktadır. Ancak her yıl belirli günlerde düzenlenen toplantı ve törenlerde bu konu gündeme alınmaktadır. Ozon tabakasının incelmesi konusu ile ilgili dünyada ve ülkemizde kabul edilmiģ olan kurallar ilde uygulanmaktadır. Ġlde ozon tabakasının incelmesine bağlı olarak insan ve çevre sağlığının etkilenmesi konusunda herhangi bir çalıģma yapılmamıģtır. C.3.2. Asit YağıĢlarının Etkileri Toprak kirliliğinde en önemli faktör, toprak reaksiyonunun asitleģmesidir. AsitleĢmeye neden olan faktörler: - Hava kirliliğinden meydana gelen asit yağmurları - Sis, kar vb yağıģ türleri SO 2, NO x, Cl, F hava kirliliğinde, dolayısıyla asit yağmurlarının oluģmasında etkilidir. SO 2 gazının havadaki su buharı veya yağmurlarla birleģtiğinde birincil, ikincil (primer-sekonder) reaksiyonlara girmek suretiyle sülfuroz asit ve duruma göre sülfürik asite dönüģtüğü bilinmektedir. SO 2 nin asıl kaynağı kömür madeninin (kömür ocaklarının) bulunduğu katmanla, bakır, sülfür tesislerinin bulunduğu vb bir çok sanayinin iģletme bütünüdür. Kükürde bağlı olarak oluģan sülfuroz asit ve sülfürik asit yakıcı ve tahrip edicidir. Bulunduğu sanayi ortamından havaya karıģan gazlar rüzgar ve hava hareketleri ile çok uzun mesafelere ulaģır. Buna uzun menzilli hava kirliliği denir. 113

114 Geçtiği yerlerdeki yeģil alanları kurutur. YağıĢ etkisi ile ormanlık alanlarda ağaçların yaprakları üzerine çok miktardaki parçacık yapıģarak, kimyasal özelliği nedeni ile yaprakları yakar. Yapraklar iģlevini yerine getiremez ve özümleme yapılamaz. Dolayısıyla hayatını devam ettiremeyerek kurur. Konu ile ilgili olarak, Kuzey rüzgarları ile sürüklenen asit yağmurlarının Belgrat ormanları üzerinde yaptığı tahribatı önemli bir örnek olarak hatırlamamız mümkündür. Ġlimiz genelinde ve çevresinde fazla miktarda sanayi kuruluģu olmadığından, önemli derecede asit yağmurlarından söz edilemez. Ġlimizde ölçülen SO 2 değerleri önemli oranda asit yağmurlarını meydana getirmemektedir. C.4. HAVA KĠRLETĠCĠLERĠNĠN ÇEVREYE OLAN ETKĠLERĠ C.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkileri C Su Üzerindeki Etkileri Hava kirleticileri, yağmur suyu ile birlikte yer yüzüne inmekte ve kirlilik yükünde büyük bir artıģ meydana getirmektedir. Su kirliliğinin artmasındaki en büyük etkenler evsel ve endüstriyel atıkların arıtılmadan alıcı ortama verilmesi, bilinçsizce kullanılan zirai ilaçlar, açık alana bırakılan çöplerdir. Deterjan gibi biyolojik olarak parçalanmaya dayanıklı bileģikler, yeraltı suyuna karıģarak özellikle içme suyunda büyük sorun yaratmaktadır. Ġlde önemli ölçüde hava kirliliği oluģmadığından hava kirleticilerin su kirliliğine etkisinden söz etmek mümkün değildir. C Toprak Üzerindeki Etkileri Ġlde önemli ölçüde hava kirliliği oluģmadığından hava kirleticilerin toprak üzerine etkisi ile ilgili herhangi bir çalıģmaya rastlanmamıģtır. C Flora Ve Fauna Üzerindeki Etkileri Kirleticilerin Bitkilere Tesirleri Hava kirlenmesi bitkiler üzerine genel olarak üç Ģekilde tesir eder: 1) Yaprak dokularının harap olması 2) Yaprak dokularının sararması veya baģka renklere değiģerek yeģilliğini kaybetmesi. 3) Büyümenin yavaģlaması Hava kirlenmesinden yem bitkileri, süs bitkileri ve yenebilen sebzeler büyük ölçüde etkilenir. Büyüme yavaģlar, meyveler küçülür ve besin değeri düģer, çiçekler tahrip edilir. Bitkiler üzerinde en tehlikeli etki civardaki fabrikalardan atmosfere verilen kükürt dioksit tarafından meydana getirilir. Civardaki maden iģletmelerinde kükürt dioksit: 2 CuS + 3 O 2 2 CuO + 2SO 2 denklemine göre açığa çıkar. Kükürtdiokdit, yonca, pamuk, buğday ve elma türlerine çok tesir eder. 0.3 ppm konsantrasyonuna 8 saat maruz kalan bu bitkiler büyük hasar görürler. Çayır ve çam kozalarına, florurler çok tesir etmektedir. Ozon 0.15 ppm konsantrasyonunda domates, patates, tütün, benekli fasulye ve ıspanak gibi bitkilere zarar vermektedir. PAN sebze yapraklarını bronzlaģtırmaktadır ppm konsantrasyonunda PAN a 6 saat maruz kalan lahana ve benekli fasulye büyük hasara uğrar. 114

115 Ġlde hava kirliliğinin önemli boyutlara ulaģmamasından dolayı kirleticilerin bitkilere tesiri konusunda önemli bir çalıģma yapılmamıģtır. Kirleticilerin Hayvanlar Üzerine Tesirleri Bilindiği gibi, hava kirlenmesi insanların yanı sıra hayvanların da sağlığına tesir etmektedir. GeçmiĢte meydana gelen büyük hava kirlenmeleri kirleticilerin hayvanları öldüreceğini doğrulamıģtır. Kronik zehirlenmeler genel olarak yem bitkilerinde adsorbe edilen kirleticilerden ileri gelmektedir. Bu tip zehirlenmelere sebep olan ağır metaller, arsenik, kurģun ve molibdendir. Çiftlik hayvanlarına en çok tesir eden ve öteden beri bilinen bir diğer kirleticide florurlerdir. Çiftlik hayvanlarından özellikle sığırlar ve koyunlar florurlerden çok etkilenmektedir. Bu etki hayvanlarda özellikle diģ hastalıkları Ģeklinde görülmektedir. C Ġnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 1- Partikül Halindeki Kirleticiler: Partiküllerin solunum organlarındaki birikme yerleri ve buradaki kalma süreleri bir takım fiziksel faktörlere ve bilhassa zerreciklerin büyüklüğüne bağlıdır. Kirleticilerin, akciğerlerin Alvoellerin (hava torbalarının bulunduğu bölge) bölgesinde ki birikmesi özellikle önemlidir. Çünkü bu bölgede partikülleri uzaklaģtırmaya yarayan ve Titrek tüyler adı verilen tüycükler mevcut değildir. Bunun için zerrecikler bu bölgede izafi olarak uzun süre kalabilir. 0.1 mikrondan daha küçük çaplı olan zerrecikler, Brownian hareketi sayesinde akciğerlerin hava torbacıklarına kadar gitmekte ve buradaki Alveoli denilen çukurlara yerleģmektedir. Ġri zerrecikler ancak teneffüs yollarında ki tüycükler tarafından yakalanmadıkları takdirde akciğerlerin bu bölgelerine kadar gelebilir. Genel olarak 1 mikrondan büyük zerrecikler bu bölgeye ulaģmadan tutulur. Zerreciklerin akciğerlerde birikme miktarını etkileyen diğer faktörler, nefes alma sıkılığı ve nefes alıp verme esnasında akciğerlerin hacminde meydana gelen değiģmenin büyüklüğüdür. DüĢük nefes alma sıkılığı neticesinde birikme yüzdesi hayli yüksek olmaktadır. Bunun sebebi düģük nefes alma sıklığında partiküllerin kalma süresinin artmıģ olmasıdır. Nefes alma sırasında ciğer hacminde ki değiģikliğin büyük olması, çok miktarda havanın içeri çekilmesinin gerektirdiğinden hava ile birlikte içeri giren zerreciklerin miktarı da çok olmakta ve birikme yüzdesi artmaktadır. Partiküllerin akciğerlerde birikmesinden sonra bunların dıģa atılması değiģik yollarla olabilir. Bunlardan biri Titrek tüylerin faaliyetleri ile parçacıkların balgamla birlikte teneffüs yollarından dıģarı atılmasıdır. Bir diğer yol aksırmak ve öksürmek suretiyle zerreciklerin vücudu terk etmesidir. Bu arada akciğere kadar gitmiģ olan zerreciklerden çözünebilir karakterde olanların kana karıģtığı unutulmamalıdır. KirlenmiĢ havada insanlar için en tehlikeli olan zerreciklerden biri sülfirik asittir (H 2 SO 4 ). Sülfirik asidin tesiri esas itibari ile bileģiminde ki kükürtdioksitin, üst teneffüs yollarının ve balgam çıkarmaya yarayan dokuların tahriģ edilmesi ve bronģların daraltılması Ģeklinde olmaktadır. Esas ilgi çekici olan husus, sülfirik asit ile kükürtdioksit, molekül-molekül karģılaģtığı zaman sülfirik asidin fizyolojik etkisinin 4-20 misli daha büyük olmasıdır. Hava kirleticileri arasında en çok bilinen bir diğer partikülde kurģun zerrecikleridir. Atmosferde ki kurģun zerrecikleri esas olarak benzine ilave edilen kurģundan ileri gelmektedir. AraĢtırmalar, kurģun zerreciklerinin kırmızı kan hücrelerinin geliģmesi ve olgunlaģmasına tesir ettiğini göstermiģtir. KurĢun zerrecikleri kanda idrarda birikmektedir. AraĢtırmalar, Ģehirlerde yaģayan kimselerin kan ve idrardaki kurģun miktarının, kır yerleģimlerine nazaran daha yüksek olduğunu göstermiģtir. Ayrıca sigara tiryakilerindeki kurģun miktarın sigara içmeyenlere nazaran yüksek olduğu görülmüģtür. Ancak, insan 115

116 vücudundaki kurģunun sadece atmosferden değil içilen su ve alınan gıda ile de vücuda gireceği akılda tutulmalıdır. Diğer bir kirleticide Berilyum elementidir. 0.1 mg/m 3 konsantrasyonunda zehirli olduğu görülmüģtür. Gazların akciğerlerden kana karıģmasını kolaylaģtırır. Belirtileri, hastanın kilo kaybetmesi, nefes darlığı, öksürük ve bazen de kemik dokularında değiģiklik yapmasıdır. Berilyuma kanda idrarda rastlanabilir. 2- Gaz Halindeki Kirleticiler: Kükürt dioksit (SO 2 ), suda ve dolayısıyla vücut sıvısında(kanda) büyük ölçüde çözülebilen bir gazdır. Bunun en önemli tesiri üst teneffüs yollarının cidarlarını zedeleyerek neticede hava akıģına olan mukavemetini azaltmasıdır. AraĢtırmalar kükürt dioksitin, sodyum klorur gibi aerosol (gaz ortamda askı halinde bulunan çok küçük zerrecikler) ile birlikte bulunması halinde çok daha tehlikeli olduğunu göstermiģtir. SO 2 nin tesiri kronik olmaktan ziyade akut olarak meydana gelmektedir. Kükürtdioksit aynı zamanda solunum sisteminin koruyucusu olan tüycüklere de zarar vermektedir. Akciğerlere tesir eden bir diğer kirleticide NO 2 dir. Kanamalara sebep olur. Azot dioksitler hemoglobin ile birleģerek kararlı bir formda azot dioksit-hemoglobin yapmakta ise de zararlı bir tesiri müģahede edilmemiģtir. Ozon ciğerlerde kanama ve tıkanmalara yol açar. Karbon monoksit (CO) kandaki hemoglobin (Hb) ile birleģerek karboksihemoglobin (COHb) yapar. Ġnsan kanında ki hemoglobin CO ile birleģmeye karģı, oksijene nazaran 210 defa daha fazla ilgi duyduğundan, kanda oksijen taģınması sekteye uğrar. Karboksihemoglobin teģekkülü hücrelere O 2 taģıyan hemoglobini büyük ölçüde azaltır ve oksijen eksikliğinden ölümler meydana gelir. Ayrıca CO, oksihemoglobin teģekkülünü geciktirerek oksijenin kanda ki çözünürlüğünü azaltır. Karbosihemoglobin iki yönlü reaksiyona uğrayabildiği için, kandan temizlenmesi için birkaç saatlik açık havada kalmak kafi gelebilir. Tablo 29: CO nun Miktarları Tesirleri CO KONSANTRASYONU (PPM) TESĠRLERĠ 50 Fiziksel tesirlerin seçilmemesi 100 Kalp ve akciğer fonksiyonlarında değiģme 250 ġuurun kaybolması 750 Ölüm Kaynak:Antalya Hıfzısıhha Bölge Müdürlüğü, 2010 Tablo 30: Hava Kirleticilerin Sağlığa Etkileri. KĠRLETĠCĠ SO 2 Duman FAZLA ÖLÜM VE HASTANEYE MÜR. 500 mg/m 3 (günlük ort.) 500 mg/m 3 (günlük ort.) AKCĠĞER HAS. ĠLE SAĞLIK BOZULMASI mg/m 3 (günlük ort.) 250 mg/m 3 (günlük ort.) Kaynak:Antalya Hıfzısıhha Bölge Müdürlüğü, 2010 SOLUNUM SĠS. BOZUKLUĞU 100 mg/m 3 (yıl A ort.) 100 mg/m 3 (yıl A ort.) ĠNSANLARI RAHATSIZ EDĠCĠ DUMANLAR 80 mg/m 3 (yıl.geo. ort.) 80 mg/m 3 (yıl.geo. ort.) 116

117 SeçilmiĢ Gruplar Üzerinde Sağlık Tesirleri Aldehit konsantrasyonları ile ortaya çıkan göz rahatsızlıkları arasında lineer bir korelasyonun bulunduğu tespit edilmiģtir. Hava kirleticilerinin seçilmiģ insan grupları üzerinde ki tesirleri WHO tarafından araģtırılmıģtır. Hava kirlenmesinin solunum yolu hastalıklarına yol açtığı bilinmektedir. Akciğer kanseri, astım ve anfizen en çok rastlanan kronik hastalık tipleridir. GeçmiĢ yıllarda hava kirlenmesinin sebep olduğu toplu ölümlerden en çok bilinenleri 1948 yılında USA Pensilvanya eyaletindeki Donora Ģehrinde ve 1952 yılında Londra da meydana gelen olaylardır. Donora Ģehri bir nehir kıyısında H 2 SO 4 Zn ve metal fabrikalarının bulunduğu bir sanayi merkezinde kurulmuģtur. 26 Ekim 1948 tarihinde vadide yaģayan kiģiden 600 kiģisi hastalanmıģ ve bunlardan 20 tanesi hemen ölmüģtür. C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Olan Etkileri Hava kirlenmesinin eģyalar üzerinde ki en çok bilinen etkisi bina cephelerinde, kumaģ ve diğer eģyalar üzerinde lekeler meydana gelmektedir. Yüzeyler üzerine 0.3 mikron büyüklüğündeki smogların birikmesi neticesi söz konusu bozulmalar ve lekeler meydana gelmektedir. Zamanla bu birikme, yüzeyi tahrip ederek rengini değiģtirerek kendini belli eder. Hava kirlenmesinin malzemelere olan bir diğer tesiri korozyonu hızlandırmaktır. Ozon kauçuk ve lastik malzeme üzerine son derece zararlı tesir yapmaktadır. Nemli havalarda kurģunla reaksiyona girerek kurģun sülfür yapmaktadır. Hava kirleticileri aynı zamanda görüģ mesafesini azaltırlar. Çapları mikron arası olan partiküller görüģü son derece güçleģtirmektedir Hava kirlenmesinin eģyalar üzerinde ki en çok bilinen etkisi bina cephelerinde, kumaģ ve diğer eģyalar üzerinde lekeler meydana gelmektedir. Yüzeyler üzerine 0.3 mikron büyüklüğündeki smogların birikmesi neticesi söz konusu bozulmalar ve lekeler meydana gelmektedir. Zamanla bu birikme, yüzeyi tahrip ederek rengini değiģtirerek kendini belli eder. Hava kirlenmesinin malzemelere olan bir diğer tesiri korozyonu hızlandırmaktır. Ozon kauçuk ve lastik malzeme üzerine son derece zararlı tesir yapmaktadır. Nemli havalarda kurģunla reaksiyona girerek kurģun sülfür yapmaktadır. Hava kirleticileri aynı zamanda görüģ mesafesini azaltırlar. Çapları mikron arası olan partiküller görüģü son derece güçleģtirmektedir. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu, Antalya Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, Antalya Hıfzısıhha Bölge Müdürlüğü,

118 D. SU D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI D.1.1. Yer Altı Suları Antalya nın yeraltı sularının oluģumunda jeolojik formasyon en önemli faktörü oluģturmaktadır. Güneyde Akdeniz, batıda Toroslar ın Beydağları, doğuda Aksu Vadisi, kuzeyde Torosların güney etekleri yer almakta olup, kireçtaģı ve traverten denilen formasyonlardan meydana gelmiģtir. Antalya travertenleri olarak da adlandırılan bu yapı takriben 630 km 2 lik alanı kaplamaktadır. Ortalama kalınlığı 250 m dolayında olduğu tahmin edilen bu travertenin yaģının 7 milyon yıl olduğu araģtırmacılar tarafından bildirilmektedir. Kırkgöz Kaynakları: Toros Dağları ndan çıkan ve ortalama debisi 15 m 3 /sn olan bu kaynağın kirlenme riski beslenme havzasına bağlıdır. Bu suyun sertliği arasında değiģmekle beraber, genellikle arasında olmaktadır. ph parametresi bazı aylarda 6.7 ye kadar düģmektedir. Amonyak azotu parametresi bakımından 1.ve 2.sınıf arasında değiģmekte; fosfor bakımından, 1 ve 3. sınıf arasında değiģmekte, bakteriyolojik parametre (toplam koliform) bakımından 2.sınıf diğer parametreler açısından da 1.sınıf sulara girmektedir. Kaynak çevresinde yer alan göl alanının korunması ve çevresinde görülen her türlü yapılaģmanın önlenmesi gerekmektedir. GeniĢ bir beslenme havzasına (Isparta, Burdur, Korkuteli) sahip olan Toros Dağlarının en büyük kaynağını Kırkgözler oluģturmaktadır. Bu kaynaklar takriben 1 km lik zon boyunca 300 m kotunda karstik kireç taģlarından çıkmaktadır. Büyük bir sulak alan oluģturan bu suların büyük bir kısmı Kepez Hidroelektrik Santrali için alınmakta, bir kısmı da Düden ve geçirimli olan traverten içerisinde karstik su yolları ile yukarı platoda yeraltına girmektedir. Büyük su rezervlerine sahip olan Toros Dağlarının Boğaçayı ırmağı ile Kemerağzı arasında kalan geniģ alanda kara ve deniz kaynakları olarak ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. Bu nedenle kaynakların birbiri ile olan iliģkileri klorür iyonu konsantrasyonları ile değiģmektedir. DSĠ 13. Bölge Müdürlüğünün yapmıģ olduğu çalıģma sonucunda Kırkgöz kaynakları ile Düden ġelalesi, Ġskele, Kemerağzı, Arapsuyu, Mağara ve Duraliler kaynakları benzer özellikler göstermiģtir. Birçok kaynakla iliģkisi olan bu Kırkgöz kaynağının korunmasına özel bir önem verilmesi gerekmektedir. Gürkavak Kaynağı Antalya nın kuzeybatısında Düzlerçamı Milli Parkı içerisinde bulunan ve kirlenme riski olmayan bir kaynaktır. ġehrin cazibe ile su temin ettiği en eski kaynaklardan biridir. Sertliği arasında olan bu suyun bakteriyolojik (toplam koliform) bakımından 2.sınıf, diğer parametreler açısından 1.sınıf olduğu DSĠ 13. Bölge Müdürlüğünce tespit edilmiģtir. Mevcut kaynaklar günün Ģartlarına göre yeniden geliģtirilirse özellikle yağıģlı mevsimlerde daha fazla su temin etmek mümkün olabilir. Mağara Kaynağı ġehir içme suyunun sağlandığı bu kaynak Konyaaltı Plajının karģısındaki falezlerden çıkmaktadır. Amonyak azotu ve fosfor parametreleri bakımından 1.ve 2.sınıf arasında değiģmekte, olup diğer parametreler bakımından 1.sınıf kalitededir. Ağır metal olarak kurģun parametresi bakımından 5 yılda iki defa 3.sınıf, bir defa 2.sınıf, çinko parametresi bakımından 5 yılda bir defa 2.sınıf, krom parametresi olarak beģ yılda bir defa 118

119 3.sınıf, kadmiyum, civa ve arsenik bakımından 1.sınıf sular kalitesinde olduğu saptanmıģtır. ġehir içinde olması ve sadece klorlama yapılarak Ģehir içme suyu olarak kullanılması son derece ekonomik olmasına karģın, yerleģim alanları içerisinde kalması nedeni ile en riskli kaynaklardan birini oluģturmaktadır. Kaynakta bakteriyolojik olarak bir kirlenme tespit edilmemiģ olmasına karģın bu suyun daha uzun bir süre kullanılmasının mümkün olmayacağı tahmin edilmektedir. Duraliler Kaynağı Duraliler Köyünde bulunan bu kaynağın yerleģim ve tarım alanları içerisinde bulunması nedeniyle kirlenme potansiyeli yüksek olan kaynaklardan birisidir. Toplam Fransız sertliği arasında değiģen bu suyun amonyak azotu 1.ve 2. Sınıf, ortofosfat olarak da 2.ve 3. sınıf arasında değiģtiği, diğer parametreler bakımından 1. Sınıf olduğu görülmektedir. Bakteriyolojik olarak zaman zaman kirlilik gösteren bu kaynak, ağır metal bakımından kurģun olarak 2. sınıf,çinko, bakır ve krom olarak 1. sınıf sular kalitesinde bulunmaktadır. Ġskele Kaynağı (Mescit Alanı) Yat limanındaki mescit altından çıkan bu kaynağın kirlilik parametreleri diğer tüm kaynakların değerinden daha yüksek çıkmaktadır. Bakteriyolojik olarak da kirlilik gösteren bu suyun amonyak azotu olarak 2.sınıf, ortofosfat olarak 4.sınıf su kalitesinde olduğu tespit edilmiģtir. Toplam Fransız sertliği derecesi arasında olan bu suyun nitrat azotu değeri de 3-4 mg/l ile tüm kaynaklarda tespit edilen en yüksek değer olmaktadır. Bu kaynak, yer altı suyu kirliliğinin gözlenmesi açısından önemli bir noktada bulunmaktadır. Hurma Pınarları Antalya nın batısında Hurma köyü içerisinde bulunan bu kaynaklar en kaliteli ve kirlenme riski olmayan sulardan birisidir. Yakın zamana kadar Ģehrin içme suyu ihtiyacının da karģılandığı bu kaynak Ģimdi terk edilmiģ durumda bulunmaktadır. Bu kaynakların son yıllarda yaģanan kuraklığın tesiri ile bakımsız, bozulmuģ ve terkedilmiģ olarak boģa akmakta olduğu görülmektedir. Toplam Fransız sertliği 20 olan bu suyun ortofosfat olarak 2. sınıf, diğer parametreler bakımından da 1. sınıf, kalitesinde olduğu tespit edilmiģtir. Arapsuyu 1 Arapsuyu köyünde bulunan bu kaynak kirlenme riskini en çok taģıyan kaynaklardan biridir. Akdeniz Üniversitesi nin güneyinde çevre yoluna yakın bir yerde çıkan bu kaynak, çevresindeki diğer sulara göre daha fazla klorür konsantrasyonu ihtiva etmektedir. Bakteriyolojik olarak da kirlilik gösteren bu kaynağın amonyak azotu 2. Sınıf, ortofosfat değeri olarak 3. Sınıf diğer parametreler bakımından 1. Sınıf su kalitesinde olduğu saptanmıģtır. YerleĢim alanı içerisinde kalan bu kaynağın da gelecekte daha fazla kirleneceği tahmin edilmektedir. Bu kaynağın da yer altı suyu kirliliğinin izlenmesi bakımından önemi büyüktür. 119

120 Arapsuyu II Arapsuyu köyünde bulunan bu kaynağın yerleģim ve tarım alanları içinde kalması nedeniyle, kirlenme potansiyeli fazla olan sulardandır. Toplam Fransız sertliği arasındadır. Bakteriyolojik olarak zaman zaman kirlilik gösteren bu kaynak amonyak azotu bakımından 2. Sınıf ortofosfat bakımından 3. Sınıf, diğer özellikler bakımından 1. Sınıf su kalitesindedir. Boğaçayı Keson Kuyuları Boğaçayı havzasındaki alüvyonlarda bulunan bu kuyuların en büyük riski tarım alanlarının hemen altında bulunmasıdır. Bulunduğu formasyon ne kadar ince taneli ise kirlenme potansiyeli de o kadar az olacaktır. Ġnce malzeme filtre görevi yapacağından kuyuların daha uzun bir süre hizmet vermesi mümkün olabilir. Aksi halde, karstik kaynaklar gibi iri malzemeli tabakalar da suyun kirlenmesini kolaylaģtırabilir. Bakteriyolojik olarak kirlenme saptanmamıģ olan bu kaynağın amonyak azotu olarak 2. sınıf ortofosfat olarak 2.sınıf, diğer parametreler bakımından 1. Sınıf kalitede olduğu tespit edilmiģtir. Toplam Fransız sertlik derecesi 28 olan bu suyun çevresinde mutlaka koruma alanları oluģturulmalıdır. Düden ġelalesi Kaynağı Düden ġelalesinin altından çıkan bu kaynak, Kırkgöz kaynaklarına benzer özellikler göstermektedir. Ortalama olarak bu kaynak 15 m 3 /sn lik debisi ile oldukça fazla su boģalımı yapmaktadır. Yukarı platoda bulunan Bıyıklı Düdeninden atılan boyalar, 83 saat sonra kaynaktan çıkmıģtır. Yer altı karst yolunun Bıyıklı Düdeni, Varsak Düdeni ve Düden ġelalesi kaynağı istikametinde olduğu yapılan araģtırmalarla tespit edilmiģtir. Yukarı plato ve Varsak bölgesindeki yoğun yapılaģma ( konut ve fabrika yoğunluğu) ve atıkların travertene verilmesi halinde kaynaktaki kirlenme kaçınılmaz olacaktır. Bu kaynağın fazla yağıģlı dönemlerde (özellikle Korkuteli den gelen sularla) bulanık aktığı ve bununda denize kadar taģınarak denizin kirlenmesine neden olduğu gözlenmiģtir. Bakteriyolojik olarak kirli olan suyun amonyak azotu olarak 1.sınıf suları biraz aģıp, 2.sınıf olduğu, ortofosfat olarak 3.sınıf, diğer parametreler bakımından da 1.sınıf sular kalitesinde olduğu saptanmıģtır. Toplam Fransız Sertliği genel olarak arasında değiģmektedir. Beslenme alanının ve denize kadar olan çevrenin korunması için, gerekli stratejiler tespit edilerek uygulama planları hazırlanmalıdır. Duraliler Kuyusu Duraliler Köyü nün kuzeyinde, yerleģim ve tarım alanlarının dıģında bulunan bu kuyuların Ģimdilik kirlenme riski yoktur. Ancak bu durumun böyle devam edebilmesi için, yukarı platonun da kirlenmeye karģı korunması gerekmektedir. Bu yapılmadığı taktirde travertende mevcut yer altı su yolları ile kirliliğin kuyulara taģınması mümkündür. Bilhassa yer altı su hareketinin yönü ve mevcut formasyonun yapısı incelenerek koruma alanları oluģturulmalıdır. Toplam Fransız Sertlik derecesi 29 olan bu suyun fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik olarak 1.sınıf sular kalitesinde olduğu tespit edilmiģtir. ġehir içme suyunun sağlandığı bu kuyular iyi korunduğu taktirde uzun yıllar hizmet verebilir. 120

121 Meydan Kuyuları Antalya nın Meydan Semti nde bulunan bu kuyular, yerleģim alanlarının ortasında kalmıģtır. ġehir içme suyunun bir kısmını sağlayan bu kuyuların kirlenme potansiyelleri de oldukça fazladır. Sürekli olarak kalite gözlemleri yapılan bu kuyuların analiz sonuçlarına göre aģağıdaki değerlendirmeler yapılmıģtır. Amonyak azotu olarak 2.sınıf, orto fosfat bakımından 3.sınıf olan bu sular, diğer fiziksel, kimyasal parametreler ile bakteriyolojik ve ağır metal analizleri bakımından da 1.sınıf sular kalitesindedir. Toplam Fransız sertlik derecesi 28 dir. MANAVGAT- ALANYA OVALARI Manavgat ve yakın çevresindeki ovalarda yapılan jeofizik etüdlere ve açılan sondaj kuyularından alınan verilere göre en önemli akifer Miyosen yaģlı çakıl taģlarıdır. Tüm inceleme alanında dere yatakları ve Akdeniz kıyısına yakın yerlerdeki alüvyonda önemli bir akiferdir. Ayrıca özellikle Manavgat Ovası nda yer alan kum taģları da az miktarda da olsa su bulunur. Manavgat, Karpuzçay ve Alara ovalarında görülen Pliosen yaģlı çakıl taģları, kalıntılarının az olması ve yüzeyde küçük tepecikler halinde bulunması nedeni ile iyi bir akifer değildirler. Kaynaklar: Ova içerisinde dikkate alınabilecek önemli bir kaynak yoktur. Kuzeydeki tepelerle ova sınırında küçük debili kaynaklar vardır. KıĢ ve bahar aylarında bazılarının debileri 100 lt/sn ye kadar ulaģabiliyorsa da, yaz aylarında bir çoğu tamamen kurur. Bir kısmının debisi ise çok azalır. Ovaların drenaj alanlarında büyük debili kaynaklar bulunmaktadır. Dumanlı Kaynağı Bugün Manavgat-Oymapınar Barajı göl sahası altında kalan Dumanlı Kaynağı çok büyük bir debiye sahip, karstik bir kaynaktır. Çevresinde bir çok kaynak daha bulunmaktadır. Paleozoik yaģlı karstik kireçtaģlarından boģalan kaynağın geliģ yönünün kuzeydoğu olduğu, Manavgat Çayı talveğinden akan su ile hiçbir iliģkisi olmadığı, kireçtaģları içerisindeki E-W doğrultulu Ģeritvari, yatay karst yolları ile beslendiği tespit edilmiģtir. Kaynağın en düģük debisi 20 m 3 /sn, en yüksek debisi 90 m 3 /sn, ortalama debisi 50 m 3 /sn civarındadır. Manavgat Çayına boģalarak Oymapınar Barajı nı beslemektedir. Ovaların GiriĢinde Yer Alan Bazı Kaynaklar ġunlardır: a) Sekiköy Kaynağı Manavgat Ovası nın kuzeyinde, Sekiköy ün kuzeybatısında, Değirmendere içerisinde Miyosen yaģlı Karpuzçay formasyonu olarak isimlendirilen marn, konglomera, kiltaģından oluģan birimden boģalmaktadır. Sulamada kullanılmaktadır. Debisi Haziran ayında yaklaģık 47.5lt/sn olarak ölçülmüģtür. b) Kalemler Yarıkpınar: Manavgat Ovası nın kuzeyinde, Kalemler Köyü nün doğusundan çıkmaktadır. Miyosen yaģlı kiltaģı, konglomera, marndan oluģan birimden boģalmakta olup, sulamada kullanılmaktadır. Haziran 1986 da yaklaģık olarak debisi 12 lt/sn olarak ölçülmüģtür. 121

122 c) Ilıcaköy Akpınar Manavgat Ovası nda, Ilıcaköy ün kuzeyinde alüvyondan boģalmaktadır. Haziran ayında ölçülen yaklaģık debisi 8 lt/sn kadardır. d) Çeltikçi KöĢk Pınarı Manavgat Ovası nda Çeltikçi Köyü içerisinde Quaterner yaģlı Belkıs çakıl taģlarından boģalmaktadır. e) Avsallar Gözpınarı Avsallar Köyü nün kuzeyinde Miyosen yaģlı kireç taģlarından temin edilmekte olup, Ekim 1986 da debisi yaklaģık olarak 20 lt/sn kadardır. f) Avsallar Akkaya Pınarı Kargıçay Ovası nın kuzeyinde, Avsallar Köyü nün kuzeybatısında, Akkaya deresi içerisinde Miyosen yaģlı kireçtaģlarından çıkmaktadır. Sulamada kullanılan suyun Haziran 1986 da debisi 8 lt/sn dir. g) Toslak Uçansu (Uçanca) Toslak Köyü nün kuzeyinde, Alanya masifinin kireçtaģı Ģist kontağından çıkmaktadır. Sulamada kullanılan suyun yaklaģık debisi Haziran 1986 da 12 lt/sn olarak ölçülmüģtür. h) Elikesik Kaynağı Elikesik Köyü nün güneyinde, Alanya masifinin üyeleri olan kireçtaģı-ģist kontağından çıkmaktadır. Haziran 1986 da debisi 6 lt/sn olarak ölçülmüģtür. I) Çıplaklı Su Gözü Alanya Çıplaklı Köyü ün kuzeyinde, Alanya masifinin üyeleri olan kireçtaģları ile Ģist kontağından çıkan bu kaynağın debisi Ekim 1986 da 25 lt/sn kadardır. i) Çıplaklı GülevĢen Kaynağı Alanya Çıplaklı Köyü nün güneybatısında, Alanya masifinin üyesi olan Ģistler üzerindeki yamaç molozlarından çıkar. Debisi Ekim 1986 da yaklaģık 5 lt/sn kadardır. j) Kızılca ġehir Sara Pınarı Alanya Kızılca ġehir Köyün de Permiyen yaģlı kireçtaģlarından çıkmaktadır. Debisi Ekim 1986 da yaklaģık olarak 6 lt/sn dir. Köy içme suyu olarak kullanılmaktadır. KızılcaĢehir de ayrıca Değirmen kaynağı isimli bir kaynakta bulunmaktadır. k) Alanya Kadıpınarı Obaçay ın yatağında, Değirmendere Köyü nün kuzeydoğusunda Permiyen yaģlı kireçtaģlarından boģalmakta olup, Obaçayı beslemektedir. l) KaĢlıoğlu Kaynağı DemirtaĢ ın kuzeydoğusunda, KaĢlıoğlu mahallesinde Trias yaģlı kireçtaģlarından çıkmaktadır. 122

123 FĠNĠKE VE KUMLUCA OVALARI Finike ve Kumluca Ovaları nda açılan sondaj kuyularına ve yapılan jeofizik etüdlere göre, yer altı suyu taģıyan formasyonlar, alüvyon, kum ve çakılları ile muhtemelen Neojen konglomeralardır. Dere yataklarındaki kum, çakıl yatakları Finike ve Kumluca ovalarındaki yeraltı suyu rezervuarının en önemli beslenme sahalarıdır. Bilhassa, Akçay ve Alakır Çayı yataklarında geniģ kum ve çakıl seviyeleri vardır. Geçirgenlikleri yüksek olan bu malzemelerden süzülen yüzeysel suları yer altı suyu rezervuarına süzülerek intikal etmektedir. Finike Ovası nda mevcut kaynaklar ovanın kuzey tarafında bulunur ve karstik kaynaklardır. Beslenme kuzeyden güneye doğru olduğundan, bu kaynakların boģalımı akiferden bir kayıp sayılamaz. Ovanın güneyinde ise akiferi bir kaynak yoktur. Finike Ovası nda Akçay ve Alakır Çaylarına yakın yerler ve bu çayların arası yer altı suyu iģletmesine en uygun alanlardır. Burada basınçlı yer altı suyu mevcut olup, açılan kuyuların bir kısmı artezyen yapmıģtır. Denize fazla yaklaģmamak kaydı ile bu sahalardan yer altı suyu istihsal edilebilir. Kumluca Ovası nda ise tali yüzey su bölüm hattının doğusunda ve eģ su seviye eğrilerinden 2.5 m hattına kadar olan yerler, yer altı suyu iģletmesine en uygun alanlardır. ELMALI, AKÇAY VE DEMRE OVALARI Ġnceleme alanında yer altı suyu taģıyan formasyonlar, alüvyonun çakıl ve kumları ile Eosen fliģi altında kalan kireçtaģlarıdır. Birinci bölümde alüvyon killidir, su vermemektedir. Ġkinci ve üçüncü bölümde ki Alüvyon genellikle akarsu yataklarında iri elemanlı çakıl, kum, Karagöl çevresinde ise kumlu ve killidir. Her ikisinde de alüvyon derinliği m arasında değiģmektedir. Toplam yayılım alanı ise 30 km 2 hesap edilmiģtir. Elmalı Ovası nda Balıkdağı arkasında kireçtaģları yer altı suyu ihtiva eder. Dördüncü bölüme ait Kasaba Ovası nda alüvyon çok killidir. Kıbrıs Deresi yatağı iri elemanlı çakıl ve kumdan meydana gelmiģtir. I.Bölge: BeğiĢ ve Gülova Sahaları: Burada yüzeysel ve yer altı jeoloji çalıģmalarından ve buna ek olarak açılan sondaj kuyularından, bu ovaların yer altı suyu bakımından müsbet olmadığı,yer altı suyu iģletmesine uygun bir rezervin olmadığı anlaģılmıģtır. II. Bölge : Elmalı ve Karagöl Ovaları: Bu bölgede bilhassa Eskihisar ve Kuzuköy arasında uzanan sahada ki dolgu malzemeleri ve Mesozoik kireçtaģlarında yer altı suyu olduğu tesbit edilmiģtir. III. Bölge: Akçay Ovası: Güneybatıdan kuzeydoğuya uzanan bu alüvyon ovasında açılan sondaj kuyularından yer altı suyu rezervinin olduğu anlaģılmıģtır. IV. Bölge: Kasaba ve Demre Ovaları: Yapılan jeolojik ve jeofizik çalıģmalara göre Kasaba Ovası, Eosen fliģine ait geçirimsiz kille kaplı olup yer altı suyu bakımından müsbet değildir. Daha güneydoğuda ki Demre Ovası, Demre Çayı nın getirdiği alüvyonlarla teģekkül etmiģ olup, Eosen ve Kretase kireçtaģları ile yanal beslenmektedir. Etüd sahasında toplam 17 adet kaynak ve kaynak grubu tesbit edilmiģtir. Kaynaklar genellikle içme, kullanma ve sulama gayesi ile tüketilir. Debisi az olanlar ovaya ulaģmadan tüketilir. Elmalı, Akçay ve Demre ovalarında; Karabayır, Çalıpınar, Çobanisa, Bayındır, PınarbaĢı, BaĢpınar, Yalnızdam, Kınalı, Eskihisar, Salur, Kozan Pınarları, Kuyuköy, 123

124 Ġslamlar, Beypınarı, Gömbe, Kokarçay (Demre), Küçükdalyan (Demre), Akçay (Gömbe) kaynakları mevcuttur. GAZĠPAġA OVASI Ovada yer altı suyu taģıyan formasyonlar alüvyon çakıl ve kumları ile bunun altında bulunan Neojen yaģındaki konglomeralardır. Alüvyon genellikle akarsu yataklarında bulunmaktadır. Delice Dere, Bıçkıcı Çayı ve Küçüklü Dere ile Has Dere nin birleģiminden meydana gelen Hacımusa Dereleri ovada oldukça geniģ bir alüvyon birikimine sebep olmuģlardır. Alüvyonun toplam yayılım alanı takriben 22 km 2 dir. Delice Deresi, Bıçkıcı Çayı ve Hacımusa Deresi yataklarına yakın veya bu derelerin mansabında yer alan sahalar yeraltı suyu iģletmesine uygundur. Burada ki kuyular dere yatağına yakın olması, dereden su çekme ihtimalini göstermesine rağmen, bu sahalar yer altı suyu iģletmesine en uygun yerlerdir. Ova içerisinde bahse değer iki kaynak vardır. Birincisi Bıçkıcı Deresi nin Akdeniz e döküldüğü noktada ve sol sahildeki Karadağ ın kuzeybatı ucunda geliģmiģ karstik bir mağaranın içindedir. Ġkinci kaynak ise GazipaĢa ilçe merkezinden takriben 6 km güneydoğudaki Tosalak Mahallesi çevresinde, tepelerdeki kireç taģlarından süzülerek kireçtaģı-killi-ģist kontağından çıkar ve kuzeye doğru akan Kuz Dere vasıtası ile Delice Çay a katılır. KEMER SAHĠL OVALARINDA YER ALTI SUYU KALĠTE DURUMU Kemer sahil Ģeridinde bölgenin jeolojisine bağlı olarak birbirinden bağımsız cep ovaları oluģmuģtur. Ovalarda birbiri ile bağlantısı olmayan yeraltı suyu sahaları vardır. Bu ovalar: a) Beldibi Ovası b) Göynük Ovası c) Ağva Çamyuva ovası d) Tekirova dır. OVALARIN HĠDROJEOLOJĠK DURUMU Beldibi Ovası: Beldibi Ovası nda mevcut 2 hm 3 /yıl yer altı suyu vardır. Ovada Turizm Bankası tarafından DSĠ den belge alınarak özel sondaj firmalarına açtırılmıģ olan 4 adet sondaj kuyusunun toplam verimi 77 lt/sn dir. Kuyuların suyu turizm sezonunda tatil köylerine verilmektedir. Turizm Bankası Kuyuları; DSĠ Yer altı Suyu Kullanma Belgesi Numarası Debisi / lt/sn / lt/sn / lt/sn / lt/sn 124 Toplam : 77 lt/sn Beldibi Ovası nda, Turizm Bankası dıģında özel Ģahıslar ve tatil köyleri tarafından DSĠ den ruhsat alınarak 10 adet sondaj kuyusu açtırılmıģtır. Bu kuyular sulama mevsimi ve

125 turizm sezonunda çalıģtırılmaktadır. Sulama mevsimi dikkate alınarak gerekli hesaplamalar yapılırsa Turizm Bankası kuyularından 1.1 hm 3 /yıl, özel Ģahıslar ve tatil köylerince 0.9 hm 3 /yıl yer altı suyu çekilmektedir. Beldibi Ovası nda yer altı suyu rezervi kadar yılda su çekilmektedir. Bu nedenle bu bölgede yeni kuyular açılması 167 sayılı yer altı suyu kanununa dayanarak DSĠ tarafından 1988 yılından itibaren yasaklanmıģtır. Beldibi nde yılları arasında yapılan turistik tesislerin temelleri yer altı suyu seviyesinin altında olduğundan, temel inģaatları sırasında yörede aģırı pompaj yapılmıģtır. AĢırı pompaj nedeni ile yıllık beslenmesi kadar yıllık çekim yapılan Beldibi Ovası nda yer altı suyu ova içlerine kadar tuzlanmıģtır. Kemer Beldibi Ovası nın yer altı suyunun tuzluluk haritasında C2S1 rumuzuyla gösterilen bölümde yer altı suyu kalitesi kullanmaya ve sulamaya uygundur. C3S1 ve C4S1 rumuzu ile gösterilen bölümde yer altı suyu kalitesi, suyun sulama ve kullanma suyu olarak kullanılmasına uygun değildir. Haritadan da anlaģılacağı gibi Beldibi Ovası nda genel olarak yer altı suyu çekmek; az bir bölgede bulunan kaliteli yer altı suyunun da tuzlanmasına, yani çekilen yer altı suyunun yerine deniz suyunun girmesine neden olacaktır. Turizm Bakanlığı nın mevcut kuyulardan çekim yapması sırasında gerekli su kalitesi gözlem çalıģmaları DSĠ tarafından yapılmaktadır. Su kalitesinin daha da kötüleģmesi durumunda Turizm Bankası nın kuyularının devre dıģı bırakılması gerekecektir. Ovada akifere tuzlu su intrüzyonunun yılları arasında bölgede yaģana kuraklık, turistik tesislerin temel kazılarında inģaatın sürdürülebilmesi için yapılan aģırı yer altı suyu çekimi nedeni ile karaya doğru girmiģtir. Göynük Ovası Göynük Ovası nda yıllık yer altı suyu rezervi 4.2 hm 3 /yıldır. Göynük Ovası nda Turizm Bakanlığınca DSĠ den ruhsat alınarak özel sondaj firmalarınca açtırılan açtırılan 5 adet sondaj kuyusunun toplam verimi 109 lt/sn, özel Ģahıslar ve tatil köylerince yine DSĠ den ruhsat alınarak açtırılan 3 kuyunun toplam verimi 30 lt/sn dir. Turizm Bakanlığı nın kuyuları turizm sezonunda tatil köylerinin su ihtiyacını karģılamaktadır. Turizm Bakanlığı Kuyuları; DSĠ Yer altı Suyu Kullanma Belgesi Numarası Debisi / lt/sn / lt/sn / lt/sn / lt/sn / lt/sn Bölgede yer alan kuyuların çalıģtırılma süreleri, turizm ve sulama mevsimi dikkate alınarak çekilen yer altı suyu miktarı hesaplanmıģtır. Buna göre, Turizm Bankası kuyularından 1.7 hm 3 /yıl, özel Ģahıslar ve tatil köyü kıyılarından 0.3 hm 3 /yıl su, yer altı suyundan çekilmektedir. Yörede sulama suyu ihtiyacı ruhsatsız kuyulardan karģılanmaktadır. Ruhsatsız kuyuların toplam veriminin 120 lt/sn olduğu ve yılda çekeceği su miktarının sulama mevsimi ve turizm sezonu dikkate alındığında yılda ruhsatsız kuyulardan 2.2 hm 3 su çekildiği hesaplanmaktadır. Bu hesaplamalardan anlaģılacağı gibi Göynük Ovası ndan 4.2 hm 3 /yıl su çekilmektedir. Yıllık su altı suyu çekiminin, yıllık emniyetli yer altı suyu rezervine yaklaģması nedeni ile 1988 yılından itibaren bölgede yeni kuyuların açılması 167 sayılı yer altı suları kanununun verdiği yetkiye dayanarak DSĠ tarafından yasaklanmıģtır. Göynük Ovası'nda sahilde yılları arasında yapılan turistik tesislerin temelleri yer altı suyu 125

126 seviyesinin altında olması ve temel inģaatı sırasında aģırı pompaj yapılması nedeni ile ovanın güneydoğu bölümünde yer altı suyunda tuzlanma meydana gelmiģtir. Kemer Göynük Ovası nın yer altı suyunun tuzlanma durumunu gösteren haritadan da anlaģılacağı gibi, Palmiye Tatil Köyü,Kimeros Tatil Köyü, Ġbert Art Otel, Milta Tatil Köyü, Bilkent Otel, Eytur Otel, Guriç Otel in yer aldığı bölgelerde yer altı suyu tuzlanarak kullanılamaz hale gelmiģtir. Söz konusu tatil köyleri, mevcut kuyularını iptal ederek Kemer Altyapı Birliği nin su Ģebekesinden su ihtiyacını karģılamaktadır. Kemer Çamyuva Ağva Ovası Çamyuva-Ağva Ovası nda 23.6 hm 3 /a yer altı suyu vardır. Bölgede DSĠ tarafından açılmıģ Kemer Sulama Birliği ne ait 5 adet kuyu vardır. Kemer Sulama Birliği ne ait kuyulardan sulama suyu temin edilmektedir. Kuyuların verimi 80 lt/sn ile 20 lt/sn arasında değiģir. DSĠ Kuyuları: Kuyu No Debisi lt/sn lt/sn lt/sn lt/sn lt/sn Toplam: 340 lt/sn Kemer Altyapı Birliği ne ait kuyulardan Kemer Belediyesi nin ve Kemer de ki turistik tesislerin içme, kullanma suyu temin edilir. Kuyular yıllarında Turizm Bakanlığı adına DSĠ den yer altı suyu arama ve kullanma belgeleri alınarak açılmıģ, daha sonra Kemer Altyapı Birliği ne devredilmiģtir. Kuyuların ortalama iģletme debisi 50 lt/sn dir. Altyapı Birliği Kuyuları; DSĠ Yer altı Suyu Arama Belgesi Numarası Debisi / lt/sn / lt/sn / lt/sn / lt/sn / lt/sn 126 Toplam: 250 lt/sn Ağva-Çamyuva bölgesinde Dsi den belge alınarak özel Ģahıslar adına açılmıģ 44 adet sondaj kuyusu mevcuttur ve bu kuyulardan ortalama 10 lt/sn su çekilmektedir. Özel Ģahıslar tarafından belgeli kuyularla toplam olarak 440 lt/sn su çekimi söz konusudur. DSĠ den belge alınmadan özel Ģahıslarca açılmıģ olan kuyulardan toplam 220 lt/sn su çekilmektedir. Bölgede, yukarıdaki açıklamaların ıģığında kuyulardan toplam olarak m 3 /sn su çekilmektedir. Kuyuların çalıģtırılma süreleri, sulama mevsimi ve turistik tesislerin açık olduğu dönem dikkate alınarak çekilen yer altı suyu miktarı toplam olarak Ağva-Çamyuva bölgesinden 16.2 hm 3 /a olarak bulunmuģtur.

127 Ağva-Çamyuva ovasında yer altı suyunun bir bölümü denize boģalmaktadır. Yer altı suyunun boģaldığı sahil Ģeridinin uzunluğu, yer altı su tablasının eğimi, akiferin hidrolik özellikleri dikkate alınarak gerekli hesaplamalar yapılırsa 7.4 hm 3 /a yer altı suyu (yağıģın normal olduğu yıllarda) denize boģalmaktadır yılları arasında olduğu gibi yağıģın az olduğu yıllarda yıllık yer altı suyu beslemesi çekimden az olmaktadır. Konu ile ilgili DSĠ tarafından gerekli çalıģmalar yapılmaktadır ve 1989 yılından itibaren bölgede yeni kuyu açılmasına izin verilmemektedir yılları arasında bölgede kuraklık yaģanmıģtır. Yörede yaģana bu kuraklık yer altı suyunun yeterince beslenmemesine neden olmuģtur. Kemer Altyapı Birliği ile Kemer Sulama Birliği nin kuyularının Ağva Deresi üzerinde olması, bu kuyulardan giderek artan miktarda yer altı suyu çekilmesi nedeni ile Ağva Deresi sağ ve sol sahilinde yer altı suyunda tuzlanma meydana gelmiģtir. Kemer Çamyuva-Ağva Ovası nın yer altı suyu tuzluluk durumunu gösteren haritadan da anlaģılacağı gibi ovada Ağva Deresi nin mansabında sağ ve sol sahilde Kemer ilçe merkezinin güneyinde ki bir bölümde yer altı suyu tuzlanmıģtır. Ağva Deresi mansabında yer altı suyunun tuzlanmanın artması durumunda Ağva Deresi üzerinde mevcut Kemer Altyapı Birliği ve Kemer Sulama Birliği nin kuyularının devre dıģı bırakılması söz konusu olacaktır. Tekirova: Tekirova mevcut yer altı suyu 2.5 hm 3 /a dır. Turizm Bankası tarafından DSĠ den ruhsat alınarak özel sondaj firmalarına 2 adet sondaj kuyusu açtırılmıģtır. Kuyuların toplam verimi 28 lt/sn dir. Turizm Bankası Kuyuları; DSĠ Belge Numarası Debisi / lt/sn / lt/sn Toplam: 28 lt/sn Tekirova da özel Ģahıslarca DSĠ den belge alınarak özel sondaj firmalarına açtırlan16 adet kuyunun verimi 182 lt/sn dir. Kuyular turistik tesislere kullanma suyu ve bölgedeki arazilere sulama suyu temin etmek amacıyla açılmıģtır. Kuyuların kullanıldığı turizm sezonu ve sulama mevsimi dikkate alınarak gerekli hesaplamalar yapılırsa bölgede 3.2 hm 3 /a yer altı suyu çekimi yapılmaktadır. Ayrıca Tekirova nın drenaj alanı içerisinde yer alan Yarıkpınarları Kaynağının suyu kadim su hakkı olarak Tekirova da ki arazilerin sulanmasında kullanılmaktadır. Bölgede ki yer altı suyundan aģırı pompaj yapılması denize yakın turistik tesislerin kuyusunda tuzlanmaya neden olmaktadır yılından itibaren bölgede yeni kuyular açılması DSĠ tarafından yasaklanmıģtır. Bölgede son yıllarda yaģanan kuraklık ile yöredeki tesislerin giderek artan yer altı suyu kullanımı ovanın sahile yakın bölümünde tuzlanmanın meydana gelmesine neden olmuģtur. Kemer ve çevresinde yer alan turistik tesislerin giderek artan su talebinin yer altı suyundan karģılanması mümkün değildir. Yörede giderek artan yer altı suyu kullanımı yer altı suyunda tuzluluğun giderek artmasına neden olmaktadır. Bu durumda Ģu anda Kemer ve çevresinin su ihtiyacını karģılayan kuyuların devre dıģı bırakılmasını gerekli kılacaktır. Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı yörenin su problemi Kemer-Ağva Barajı nın yapımıyla çözülebilecektir. 127

128 Harita 2. Ġlimizdeki Barajlar Ve Sulama Projeleri Kaynak: D.S.Ġ. XIII. Bölge Müdürlüğü 128

129 Tablo 31: Yeraltı Suyu Sulamaları ĠġLETMEDEKĠ SULAMA TESĠSLERĠ Tesisin Adı Cazibe Sulama ( ha Pompajlı Sulama Toplam Sulama ĠĢletmeye ) Sulama ( ha ) Alanı (ha) Alındığı Yıl Brüt Net Brüt Net Brüt Net A- BÜYÜK SU ĠġLERĠ Varsak Sulaması Düden Sulaması Korkuteli Sulaması AĢağı-Aksu I.Merhale Sulaması AĢağı-Aksu II.Merhale Sulaması AĢağı Köprüçay Sulaması Manavgat Ulualan Sulaması Manavgat Sağ Sahil Sulaması Alara Sağ Sahil Sulaması C:1968,P: Alara Sol Sahil Sulaması Alanya Dim Sulaması C:1948, : Finike Sulaması Köprüçay ġebeke içi GazipaĢa Sulaması+ YAS Çayboğazı (Elmalı Ovası) Sul Köprüçay II.Merhale Sulaması B- KÜÇÜK SU ĠġLERĠ ( 30 Adet ) Manavgat-TaĢağıl Çardak Sulaması Merkez - Kırkgöz Sulaması Elmalı Pompaj Sulaması Manavgat-BeĢkonak_Değirmenözü Sul BeĢkonak-Karabük Sul Kemer-Ağva Sulaması Kemer- Tekirova Sulaması Elmalı-Mursal Pompaj Sulaması Manavgat-TaĢağıl, Sağirin Ov.Pomp.Sul Demre Ovası Sulaması Elmalı-KıĢla Köyü Pompaj Sul Elmalı-Ġslamlar Baranda Göleti ve Sul Korkuteli-Kozağacı Göleti ve Sul Korkuteli-Dikenli Göleti ve Sul Merkez-Boğaçay Projesi Sul KaĢ Palamut Köyü Pompaj Sul Merkez EkĢili Göleti Sul Korkuteli- YeĢilyayla YAB Sul Korkuteli- YeĢilyayla Gölet Sul Serik-Bucaak-AkbaĢ-KarataĢ Sul Korkuteli Yelten Göleti Sul Manavgat BeĢkonak Sul Merkez-Kömürcüler Çıplaklı, OdabaĢı Merkez-Kızıllı Köyü Pompaj Sul KaĢ Çavdır Pompaj Sul KaĢ Üzümlü Pompaj Sul Yerüstü Sulamaları Toplamı (46 Adet) C- Yer Altı Sulamaları ( 25 Kooperatif ) Ġl Sulamalar Toplamı 71 ADET Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

130 ANTALYA KENTĠ SU KAYNAKLARI KORUMA ALANLARI ANTALYA TERMESSUS (KIRKGÖZ) KAYNAĞI ĠÇME SUYU KUYULARI KORUMA ALANI ĠLANI 1- Ekli haritada Termessus (Kırkgöz) Kaynakları ve Ġçme Suyu Kuyularının bulunduğu alan "Mutlak Koruma Alanı" olarak belirlenmiģtir. Bu alanda yalnız Mevcut içme kullanma suyu tesislerinin yanında yeni ilave edilecek yeraltı suyu iģletme tesislerinin inģasına, Orman Genel Müdürlüğünün Ormanları korumak amacıyla yapacakları çalıģmalara müsaade edilir. Ayrıca mutlak koruma alanı içerisinde yer alan Karain ve Termessus antik kentlerinin tarihi kalıntılarının açığa çıkarılması amacıyla yapılacak çalıģmalara müsaade edilir. Bu alan tel ile çevrilerek koruma altına alınır ve baģka hiçbir amaçla kullanılamaz. 2- Termessus (Kırkgöz) Kaynağı düdenlerinin çevresi tel ile çevrilerek koruma altına alınacak ve mutlak koruma alanı koruma tedbirleri uygulanacaktır. 3- Ekli haritada Termessus (Kırkgöz) Kaynakları ve Ġçme Suyu Kuyularının I. ve II. Derece Koruma alanı olarak belirtilen alanlarda; Su kirliliği Kontrol Yönetmeliği 22. maddesine uyulmalıdır. 4- Ekli haritada Termessus (Kırkgöz) Kaynakları ve Ġçme Suyu Kuyularının I. Derece Koruma alanı olarak belirtilen alanda yeni çöp alanı inģa edilemez, yeni mezarlıklar inģa edilemez, Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde iģleyen fabrika, metalürji tesisi, mezbaha, rendering tesisi, petrokimya tesisi, petrol rafinerisi kurulamaz. Bu alanda daha önce inģa edilerek faaliyette olan mevcut tesislerin en kısa sürede ıslah edilmesi sağlanmalıdır. Ayrıca I. Derece koruma Alanı içerisinde yeni verilecek maden ruhsatlarının; Kovanlık, Ilıca, KarataĢ ve Karaveliler Yeraltısuyu iģletme kuyularına en az 4 km uzaklıkta olacak Ģekilde olması sağlanmalıdır. 5- Termessus (Kırkgöz) Kaynakları ve Ġçme Suyu Kuyularının II. Derece Koruma alanında yer alan yerleģim yerlerinin kanalizasyon sistemlerinin deģarjı düdenler ve fosseptik kuyuları ile yeraltına verilmemelidir. Bucak ilçesinin kanalizasyon sisteminin Kestel Düdenine verilmesi öncelikle durdurulmalıdır. 6- Bu Koruma Alanı Ġlanı, Çevre ve Orman Bakanlığının Onay'ını ve Resmi Gazete de yayımlanmasını müteakip yürürlüğe girer. 130

131 Harita 3. Kırkgöz Kaynakları Koruma Alanı Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

132 ANTALYA DURALĠLER KAYNAĞI ĠÇME SUYU KUYULARI KORUMA ALANI ĠLANI 1- Ekli haritada Duraliler Kaynağı Ġçme Suyu Kuyularının ve Düdenlerin içerisinde bulunduğu alan "Mutlak Koruma Alanı" olarak belirlenmiģtir. Bu alanda yalnız Mevcut içme kullanma suyu tesislerinin yanında yeni ilave edilecek yeraltısuyu iģletme tesislerinin inģasına, Orman Genel Müdürlüğünün Ormanları korumak amacıyla yapacakları çalıģmalara müsaade edilir. Bu alan tel ile çevrilerek koruma altına alınır ve baģka hiçbir amaçla kullanılamaz. 2- Ekli haritada Duraliler Kaynağı Ġçme Suyu Kuyuları I. ve II. Derece Koruma alanı olarak belirtilen alanlarda; Su kirliliği Kontrol yönetmeliğinin 22 maddesine uyulmalıdır. Ayrıca bu alanlarda yeni çöp alanı inģa edilemez, yeni mezarlıklar inģa edilemez, Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde iģleyen fabrika, metalürji tesisi, mezbaha, rendering tesisi, petrokimya tesisi, petrol rafinerisi kurulamaz. Yukarda sözü edilen alanlarda daha önce inģa edilerek faaliyette olan mevcut tesislerin en kısa sürede ıslah edilmesi sağlanmalıdır. 3- Duraliler Kaynağı Ġçme Suyu Kuyuları Mutlak Koruma Alanı içerisinde yer alan Duraliler mahallesinin kanalizasyon altyapısı öncelikli olmak üzere I. ve II. Derece Koruma alanında yer alan yerleģim yerlerinin kanalizasyon altyapısının öncelikli olarak tamamlanması sağlanarak merkezi sisteme bağlanmalı, açılacak yeni yerleģim alanlarının öncelikle kanalizasyon altyapısının tamamlanması ön Ģartı aranmalıdır. II. Derece Koruma alanında açılacak yeni yerleģim alanlarının kanalizasyon sistemine bağlanması mümkün olmayanlarının sızdırmaz çukurlar yapılarak, atıklarının yeraltına süzülmesi önlenmelidir. 4- Bu Koruma Alanı Ġlanı, Çevre ve Orman Bakanlığının Onay'ını ve Resmi Gazete de yayımlanmasını müteakip yürürlüğe girer. 132

133 Harita 4. Duraliler Kaynakları Koruma Alanları Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

134 ANTALYA YEMĠġPINARI-KARGILIÇEġME ĠÇME SUYU KAYNAKLARI KORUMA ALANI ĠLANI YemiĢpınarı-KargılıçeĢme Ġçme Suyu Kaynaklarının bulunduğu alan "Mutlak Koruma Alanı" olarak belirlenmiģtir. Mutlak Koruma alanında mevcut içme kullanma suyu tesislerinin yanında yeni içme suyu iģletme tesislerinin inģaatı yapılabilir. Bu alanda Orman Genel Müdürlüğünün ormanları korumak amacıyla yapacağı çalıģmalara müsaade edilir. Bu alan tel ile çevrilerek koruma altına alınır ve baģka hiçbir amaçla kullanılamaz. 2- Ekli haritada YemiĢpınarı-KargılıçeĢme Ġçme Suyu Kaynaklarının I. ve II. Derece Koruma alanı olarak belirtilen alanlarda; Su kirliliği Kontrol Yönetmeliği 22. maddesine uyulmalıdır. Ayrıca bu alanlarda yeni çöp alanı ve yeni mezarlıklar inģa edilemez, nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde iģleyen fabrika, metalürji tesisi, mezbaha, rendering tesisi, petrokimya tesisi, petrol rafinerisi ve kimyasal atığı olan fabrikalar kurulamaz. Mevcut yerleģim yerlerinin çöpleri koruma alanı dıģına taģınmalıdır. 3- YemiĢpınarı-KargılıçeĢme Ġçmesuyu kaynaklan I. Derece Koruma alanı içerisinde yer alan yerleģim yerlerinin kanalizasyon sistemlerinin tamamlanması, kanalizasyon inģaatı tamamlanıncaya kadar bu bölgedeki yeni yapılacak konutların fosseptik çukurlarının sızdırmazlıkları sağlanmalıdır. 5- Bu Koruma Alanı Ġlanı, Çevre ve Orman Bakanlığının Onay'ını ve Resmi Gazete de yayımlanmasını müteakip yürürlüğe girer. Harita 5. YemiĢpınarı-KargılıçeĢme Kaynağı Koruma Alanları Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

135 ANTALYA TEKĠRPINARI ĠÇME SUYU KAYNAKLARI KORUMA ALANI ĠLANI 1- Ekli haritada Tekirpınarı Ġçme Suyu Kaynaklarının bulunduğu alan "Mutlak Koruma Alanı" olarak belirlenmiģtir. Mutlak Koruma Alanında mevcut içme kullanma suyu tesislerinin yanında yeni ilave edilecek içme suyu iģletme tesislerinin inģaatı yapılabilir. Bu alanda Orman Genel Müdürlüğünün ormanları korumak amacıyla yapacağı çalıģmalara müsaade edilir. Bu alan tel ile çevrilerek koruma altına alınır ve baģka hiçbir amaçla kullanılamaz. 2- Ekli haritada Tekirpınarı Ġçmesuyu Kaynaklarının I. Derece Koruma alanı olarak belirtilen alanlarda; Su kirliliği Kontrol Yönetmeliğinin 22. maddesine uyulmalıdır. Ayrıca bu koruma alanlarında yeni çöp alanı ve mezarlık inģa edilemez ve yerleģim yerlerinin çöpleri Koruma alanları içerisinde depolanmamalıdır. 3- Tekirpınarı Ġçmesuyu Kaynaklarının I. Derece Koruma alanı içerisinde yer alan yerleģim yerlerinin kanalizasyon sistemlerinin tamamlanması, kanalizasyon inģaatı tamamlanıncaya kadar bu bölgedeki yeni yapılacak konutların fosseptik çukurlarının sızdırmazlıkları sağlanmalıdır. 4- Bu Koruma Alanı Ġlanı, Çevre ve Orman Bakanlığının Onay'ını ve Resmi Gazete de yayımlanmasını müteakip yürürlüğe girer. Harita 6. Tekir Pınarı Kaynağı Koruma Alanları Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

136 ANTALYA GÜRKAVAK ĠÇME SUYU KAYNAKLARI KORUMA ALANI ĠLANI 1- Ekli haritada Gürkavak Ġçme Suyu Kaynaklarının bulunduğu alan "Mutlak Koruma Alanı" olarak belirlenmiģtir. Mutlak Koruma alanında mevcut içme kullanma suyu tesislerinin yanında yeni ilave edilecek yeraltısuyu iģletme tesislerinin inģaatı yapılabilir. Bu alanda tarihi kalıntıların açığa çıkartılması amacıyla yapılacak çalıģmalara ve Orman Genel Müdürlüğünün ormanları korumak amacıyla yapacağı çalıģmalara müsaade edilir. Bu alan tel ile çevrilerek koruma altına alınır ve baģka hiçbir amaçla kullanılamaz. 2- Ekli haritada Gürkavak kaynakları I. ve II. Derece Koruma alanı olarak belirtilen alanlarda; Su kirliliği Kontrol Yönetmeliği 22. maddesine uyulmalıdır. Ayrıca bu alanlarda yeni çöp alanı ve yeni mezarlıklar inģa edilemez, Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde iģleyen fabrika, metalürji tesisi, mezbaha, rendering tesisi, petrokimya tesisi, petrol rafinerisi ve kimyasal atığı olan fabrikalar vb. kurulamaz. 3- Bu Koruma Alanı Ġlanı, Çevre ve Orman Bakanlığının Onay'ını ve Resmi Gazete de yayımlanmasını müteakip yürürlüğe girer. Harita 7. Gürkavak Kaynağı Koruma Alanları Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

137 ANTALYA BOĞAÇAY KAYNAĞI ĠÇME SUYU KUYULARI KORUMA ALANI ĠLANI 1 - Ekli haritada Boğaçay kuyularının içerisinde bulunduğu alan "Mutlak Koruma Alanı" olarak belirlenmiģtir. Bu alanda yalnız mevcut içme kullanma suyu tesislerinin yanında yeni ilave edilecek yeraltı suyu iģletme tesislerinin inģasına müsaade edilir. Bu alan tel ile çevrilerek koruma altına alınır ve baģka hiçbir amaçla kullanılamaz. 2 - Ekli haritada Boğaçay Kaynağı Ġçme Suyu Kuyuları I. ve II. Derece Koruma alanı olarak belirtilen alanlarda; Su kirliliği Kontrol Yönetmeliği 22. maddesine uyulmalıdır. Ayrıca bu alanlarda yeni çöp alanı ve yeni mezarlıklar inģa edilemez, nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde iģleyen fabrika, metalürji tesisi, mezbaha, rendering tesisi, petrokimya tesisi, petrol rafinerisi ve kimyasal atığı olan fabrikalar kurulamaz. Yukarıda sözü edilen alanlarda daha önce inģa edilerek faaliyette olan mevcut tesislerin en kısa sürede ıslah edilmesi sağlanmalıdır. 3 - Koruma alanlarında yer alan yerleģim yerlerinin kanalizasyon altyapısı öncelikli olarak inģa edilerek sisteme bağlanması sağlanmalıdır. 4 - Boğaçay Mutlak Koruma Alanı ile I. ve II. Derece Koruma alanlarında kum çakıl malzemesi temini yasaktır. 5 - Bu Koruma Alanı Ġlanı, Çevre ve Orman Bakanlığının Onay'ını ve Resmi Gazete de yayımlanmasını müteakip yürürlüğe girer. Harita 8. Boğaçayı Yer altı Suyu Kaynağı Koruma Alanları Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

138 ANTALYA DOYRAN ĠÇME SUYU KAYNAKLARI KORUMA ALANI ĠLANI 1- Ekli haritada Doyran içme suyu kaynaklarının bulunduğu alan "Mutlak Koruma Alanı" olarak belirlenmiģtir. Mutlak Koruma alanında Mevcut içme kullanma suyu tesislerinin yanında ilave edilecek yeni içme suyu iģletme tesislerinin inģaatı yapılabilir. Bu alanda Orman Genel Müdürlüğünün ormanları korumak amacıyla yapacağı çalıģmalara müsaade edilir. Bu alan tel ile çevrilerek koruma altına alınır ve baģka hiçbir amaçla kullanılamaz. 2- Ekli haritada Doyran Ġçme Suyu Kaynaklarının I. Derece Koruma alanı olarak belirtilen alanlarda; Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği 22. maddesine uyulmalıdır. Ayrıca bu alanlarda yeni çöp alanı ve yeni mezarlıklar inģa edilemez, nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde iģleyen fabrika, metalürji tesisi, mezbaha, rendering tesisi, petrokimya tesisi, petrol rafinerisi ve kimyasal atığı olan fabrikalar kurulamaz. 3- Bu Koruma Alanı Ġlanı, Çevre ve Orman Bakanlığının Onay'ını ve Resmi Gazete de yayımlanmasını müteakip yürürlüğe girer. Harita 9. Doyran Kaynağı Koruma Alanları Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

139 D.1.2. Akarsular Antalya nın içme, kullanma ve sanayi suyu ihtiyacını halen yer altı su kaynaklarından karģılanmaktadır. Mevcut kaynaklardan bir kısmının 2000 li yıllarda kullanılamaz hale geleceği düģünülerek artacak su ihtiyacının karģılanması amacıyla Antalya Ģehir içme suyunun Aksu Çayın dan temin edilmesi projelendirilmiģtir. Bunun için Aksu Çayı nın içme suyu amaçlı olarak kalite gözlemlerine 1989 yılından beri devam edilmektedir. Amonyak azotu ve orto fosfat olarak 2.sınıf kalitesinde, diğer parametreler bakımından 1.sınıf sular kalitesinde olduğu saptanmıģtır. Bakteriyolojik olarak 1989 ve 1990 yıllarında kirlilik göstermesine karģılık 1991 ve 1992 yıllarında kirlilik tesbit edilmemiģtir. Toplam Fransız sertlik derecesi arasında değiģmekte ve ağır metal analizleri bakımından 1.sınıf sular kalitesinde olduğu görülmektedir. AĢağıda DSĠ 13. Bölge Müdürlüğü EĠEĠ istasyonlarından bazılarının uzun yıllar ölçüm sonuçları verilmektedir. 808 BaĢgöz Çayı Çatallar Ġstasyonu YağıĢ alanı : 770 Km 2 Ortalama Debi : 4,559 m 3 /sn (30 yıllık) 1992 su yılında anlık en çok akım : 27,1 m 3 /sn 1992 su yılında anlık en az akım : 0,424 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en çok akım : 104 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en az akım : 0,340 m 3 /sn 815 EĢen Çayı Kınık YağıĢ alanı : 2448 Km 2 Ortalama Debi : 40,913 m 3 /sn (21 yıllık) 1992 su yılında anlık en çok akım : 117 m 3 /sn 1992 su yılında anlık en az akım : 9,58 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en çok akım : 1315 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en az akım : 9,58 m 3 /sn 818 Karaçay Kayadibi YağıĢ alanı : 150,8 Km 2 Ortalama Debi : 15,215 m 3 /sn (15 yıllık) 1992 su yılında anlık en çok akım : 91,7 m 3 /sn 1992 su yılında anlık en az akım : 6,39 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en çok akım : 173 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en az akım : 6,39 m 3 /sn 902 Köprüçay BeĢkonak YağıĢ alanı : 1942,4 Km 2 Ortalama Debi : 84,375 m 3 /sn (52 yıllık) 1992 su yılında anlık en çok akım : 512 m 3 /sn 1992 su yılında anlık en az akım : 28,4 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en çok akım : 1562 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en az akım : 21 m 3 /sn 139

140 912 Manavgat Çayı - Sinanhoca YağıĢ alanı : 625,6 Km 2 Ortalama Debi : 72,893 m 3 /sn (29 yıllık) 1992 su yılında anlık en çok akım : 305 m 3 /sn 1992 su yılında anlık en az akım : Kuru Gözlem süresince anlık en çok akım : 916 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en az akım : Kuru 916 Kocaçay Kargı YağıĢ alanı : 5582,4 Km 2 Ortalama Debi : 27,759 m 3 /sn (23 yıllık) 1992 su yılında anlık en çok akım : 49,8 m 3 /sn 1992 su yılında anlık en az akım : 0,082 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en çok akım : 980 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en az akım : 0,056 m 3 /sn 917 Alara Çayı Alarahan YağıĢ alanı : 863,9 Km 2 Ortalama Debi : 30,474 m 3 /sn (23 yıllık) 1992 su yılında anlık en çok akım : 226 m 3 /sn 1992 su yılında anlık en az akım : 3,09 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en çok akım : 1234 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en az akım : 2,75 m 3 /sn 918 Manavgat Çayı ġelale YağıĢ alanı : 1324,4 Km 2 Ortalama Debi : 116,440 m 3 /sn (6 yıllık) 1992 su yılında anlık en çok akım : 529 m 3 /sn 1992 su yılında anlık en az akım : 2,67 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en çok akım : 1620 m 3 /sn Gözlem süresince anlık en az akım : 1,65 m 3 /sn 140

141 Tablo 32: Ġlde Bulunan BaĢlıca Akarsular AKARSU ADI DÜDEN ÇAYI TOPLAM UZUNLUĞU (km) ĠL SINIRLARI ĠÇĠNDEKĠ UZUNLUĞU (km) TOPLAM UZUNLUĞA ORANI (%) DEBĠSĠ (m 3 /sn) ,19 AKSU ÇAYI ,00 KÖPRÜ ÇAY ,98 MANAVGAT ÇAYI ALARA ÇAYI KARPUZ ÇAYI , , ,70 KARGI ÇAYI ,81 OBAÇAYI ,96 DĠM ÇAYI ,61 SEDRE ÇAYI ,83 BIÇKICI DERESĠ SALAMUR ÇAYI ALAKIR ÇAYI BAġGÖZ ÇAYI , , , ,00 EġEN ÇAYI 112,4 14, ,23 KORKUTELĠ ÇAYI 35,5 35, ,16 ĠL SINIRLARI ĠÇĠNDE BAġLANGIÇ VE BĠTĠġ NOKTALARI AĢağı Mahalle A.Deniz (Antalya) Eğridir Gölü Akdeniz (Aksu) YeĢilbaĢ Mah. Akdeniz (Serik) Simyon Yaylası Akdeniz (Manavgat) Dereyurt Yaylası Akdeniz (Alanya) Değirmen TaĢ. Akdeniz (Alanya) Sıçanlı Yaylası Akdeniz(Alanya) Avclar Mahallesi Akdeniz (Alanya) Alacami Akdeniz (Alanya) Tekne Dağı Akdeniz (Alanya) Soğuk Oluk Akdeniz (GazipaĢa) TaĢkesiği Korkuteli Göksar Akdeniz (Finike) BaĢgöz Mahallesi Akdeniz (Finike) Karaçay Kayadibi-Akdeniz Söbüce Yaylası Korkuteli Barajı ÖZELLĠKLERĠ Turizm - Su sporları, Turizm,Balıkçılık Su Sporları,Turizm, Balıkçılık Turizm, Balıkçılık Balıkçılık Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

142 DÜDEN ÇAYI AKSU ÇAYI KÖPRÜ ÇAY MANAVGAT ÇAYI ALARA ÇAYI KARPUZ ÇAYI KARGI ÇAYI OBAÇAYI DİMÇAYI SEDRE ÇAYI BIÇKICI DERESİ SALAMUR ÇAYI ALAKIR ÇAYI BAŞGÖZ ÇAYI EŞEN ÇAYI KORKU ELİ ÇAYI Grafik 1. Ġlimizdeki Akarsuların Uzunluk Ve Debileri AKARSULARIN UZUNLUK VE DEBĠ DURUMU UZUNLUK (km) DEBİ (m3/sn) Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü, 2010 D.1.3. Göller, Göletler Ve Rezervuarlar Elmalı, Akçay ve Demre Ovaları: TaĢkınlarla bazı seneler artan, bazı seneler ise azalan ve genellikle senenin 8-10 ayında göl halini alan Karagöl ile gene senenin 6-7 ayında göl halini alan Avlan Gölü vardır. Karagöl de devamlı su altında bulunup göl durumunu koruyan saha 24.5 km 2, Avlan da ise 8.5 km 2 dir. Bu göllerin çevresi taģkın arttığı zaman bataklık halini alır. Ancak suları çekildiği zaman da ziraata müsaade eder. Korkuteli: Korkuteli Barajı Amacı : Sulama % (5627) ha TaĢkın %1.3 Ġçme suyu %6.4 ĠĢletmeye Açıldığı Yıl :1976 YağıĢ Alanı : 261 km 2 Yıllık Ortalama Su : 49.7 hm 3 Regülasyon Oranı : %81 Tipi Talveg Kotu Yüksekliği (Talvegden) Yüksekliği (Temelden) Toplam Gövde Hacmi : 2.2 hm 3 Toplam Depolama Hacmi : 40.2 hm 3 Aktif Hacim : 36.9 hm 3 Dolusavak proje Debisi : 8.5 m 3 /sn : Zonlu Toprak Dolgu : m : 50.2 m : 70.2 m 142

143 TaĢkın Hacmi : 5.5 hm 3 Sulama Karakteristikleri : Ana kanal : 18 km 5 m 3 /gün Yedek Kanal : 11 km Klasik Tersiyer Kanalı : 198 km Kanalet Tahliye Kanalı : 36 km Servis Yolu : 65 km Kuraklık nedeni ile yeterli depolama yapılamadığından son üç yılda yalnızca meyve ağaçlarına su verilebilmektedir. Finike Finike ve Kumluca ilçeleri arazilerine Alakır Barajından ha alana sulama yapılmaktadır. Sulama Karakteristikleri: Ana Kanal : Alakır 15 km kanalet, 2815 m tünel, 340m sifon Salur 14 km klasik, 5 km kanalet Yedek Kanal : 115 km Tersiyer : 202 km Tahliye : 25 km Servis Yolu : 108 km Sulama projesi 12 ay su talep eden sera, narenciye, çiçek ve sebze sahalarını kapsamaktadır. Meskun ve turizm sahalarının azalmasına neden olmaktadır. Kırkgöz Kaynakları Gölü. Bu alanda devamlı anlamda göl yoktur. Ancak Kırkgöz kaynaklarının yayıldığı ve kaynak debisine bağlı olarak yayılım gösteren bataklık alanı vardır. Ortalama 70 da lık yayılımı olan bu sahada, kaynak debisinin düģük olduğu aylarda su birikim alanının kenarları tamamen kurur. En derin yeri Katran Dağı eteğiyle traverten platosunun birleģtiği kesimde meydana gelen kaynak kısımlardır. Ortalama 6 m ye kadar derinlik gösteren lokal karstik kuyucuklar halindedir. Göl alanını çok büyük kısmı sazlık ve kamıģlıktır. Ekonomik değere sahip balık yetiģmemektedir. Bundan baģka traverten platosunda çıkan kaynakların önünde dönümlük bataklık saha meydana gelmiģtir. Bütün kaynakların suları ortalama 2.5 km güneydoğuya aktıktan sonra denize ulaģmaktadır. D.1.4. Denizler Yüksek bir turizm potansiyeline sahip ve bu potansiyeli de büyük ölçüde temiz denize borçlu olan Ġlimizde deniz kirliliğinin önlenmesi büyük önem arz etmektedir. Antalya Körfezinde BüyükĢehir Belediyesince deniz suyu kalitesi izleme programı yürütülmekte olup BüyükĢehir Belediyesi sınırlarında kalan bölgede 62 adet sabit mikrobiyolojik ve 15 adet kimyasal örnek alma istasyonundan haftada 1 numune alınıp BüyükĢehir Belediyesi Laboratuarlarında Kimyasal ve Mikrobiyolojik analizleri yapılmaktadır. Deniz suyu numunelerinin yapılan analiz sonuçları 4/9/1998 tarih ve sayılı Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği ve Mavi bayrak kriterlerine göre değerlendirilmektedir. 143

144 BüyükĢehir Belediyesi BüyükĢehir Belediyesinin Antalya Körfezi su kalitesinin izlenmesi çalıģmaları çerçevesinde Düden nehrinin denize döküldüğü noktada zaman zaman oluģan alg patlamaları konusunda Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü ile ortaklaģa çalıģmalarda bulunulmaktadır. Ayrıca ASAT Genel Müdürlüğü ile Akdeniz Üniversitesi-Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü arasında Kasım de imzalanan anlaģmaya göre, BüyükĢehir Belediyesi deniz deģarjı çevresinde deniz suyu kalitesini izlemek amacıyla ölçümler yapılamakta olup sonuçları BüyükĢehir Belediyesince değerlendirilmektedir. Söz konusu çalıģmalar ile deniz suyu kalitesinin mevcut halinin belirlenmesi, deniz suyu kalitesi üzerindeki değiģikliklerin tespiti ve arzu edilmeyen kirlilik faktörlerinin ortadan kaldırılması için gerekli çalıģmalar yürütülmektedir. D.2. DOĞAL DRENAJ SĠSTEMLERĠ Antalya Boğaçay Ovası: Ova nın güneybatısından Çandır Çayı, batısından Doyran Çayı, kuzeyinden de Karaman Çayı gelerek ova içerisinde birleģirler ve sahanın en büyük akarsuyu olan Boğaçay ı meydana getirirler. Çandır ve Doyran Çaylarında ova içinde yaz aylarında su yoktur. Karaman Çayı nda bir miktar su bulunur. Ayrıca aynı bölgenin doğusunda, travertenden çıkan kaynaklarla beslenen Arapsuyu adı altında iki akarsu daha vardır. Çandır Çayı: Drenaj alanı 200 km 2 civarındadır. Yaz aylarına sızma, buharlaģma ve sulama sebebiyle çok az su ihtiva etmekte, Çakırlar dan sonra yatağında su kalmamaktadır. Doyran Çayı: Boğaçay Ovası nın batısından doğar, yüzey suları ve kaynaklarla beslenerek doğuya doğru akar ve ovaya girer. Bahtılı ve Duraliler köyleri arasında Karaman Çayı ile birleģerek Boğaçay ı meydana getirir. Drenaj alanı 160 km 2 dir. Yaz aylarında genellikle kullanma, sızma ve buharlaģmadan dolayı Gökçay Köyü nden itibaren Doyran Çayı yatağında su kalmamaktadır. Karaman Çayı: Beydağ, Göldağ ve Güllük Dağı eteklerinden çıkan kaynaklarla beslenmektedir. Bu dağlardan, Doyran Çayı ile birleģtiği noktaya kadar drenaj sahası 400 km 2 dir. Bahtılı ve Duraliler köyleri arasında Doyran Çayı ile birleģir. Boğaçay adı altında ovayı kat ederek Akdeniz e dökülür. Yaz aylarında, Bahtılı ve AĢağı Karaman köylerine pay edilen Karaman Çayı nın suyu, kullanma ve buharlaģmadan dolayı azalmakta ve Boğaçay yatağına intikali çok az olmaktadır. Boğaçay: Karaman ve Doyran çayları birleģtikten sonra güneydoğuya akar. 3 km. sonra Duralilarden gelen, travertenlerden çıkan kaynak sularını alır ve daha aģağıda batıdan gelen Çandır deresi ile birleģerek, Akdeniz e dökülür. KıĢ ve ilkbahar aylarında yağıģların etkisiyle debisi en yüksek değere ulaģır. Yaz aylarında ise Karaman, Doyran ve Çandır çayı sularının yok denecek kadar azalması Boğaçayın su kapasitesini etkilemektedir. Ancak ovanın doğusundaki travertenlerden çıkan kaynak sularının ve yer altı suyu rezervuarının beslenme etkisiyle Boğaçay bir miktar su ihtiva etmektedir. 144

145 Sarısu: Ovanın güneybatısında yer alan Sarısu Çayı, ova içinden çıkan mevsimlik hurma kaynakları ile beslenerek, Akdeniz e dökülür. Kendisini besleyen kaynakların yok denecek kadar az olması nedeniyle, yaz aylarında ve sonbaharda yatağındaki su miktarının çok az olduğu görülmüģtür. Birinci Arapsuyu: Boğaçayın doğusunda yer alan travertenlerle beslenerek, Akdeniz e ulaģır. Ġkinci Arapsuyu: I. Arapsuyu nun takriben 1 km. batısında travertenlerden doğan kaynaklarla beslenerek 2 km. güneyde Akdeniz e ulaģır. Manavgat-Alanya: Manavgat Çayı, Alara Çayı, Kargı Çayı, Oba Çayı, Dim Çayı ve Sapadere, Manavgat-Alanya Ovalarının akarsularıdır. bunlardan bazılarının suları yazın oldukça azalır. Ayrıca mevsimlik su taģıyan derelerde bulunmaktadır. Manavgat Çayı: Toros Dağlarından doğar ve çok sayıda kaynak veya derelerle beslenir. Manavgat ovasının kat ederek Akçasaz mevkiinden Akdeniz e dökülür. Manavgat Çayını besleyen en önemli kaynak Dumanlı kaynağıdır. Manavgat çayının ova giriģinden Ģelaleye kadar olan bölümünde drenaj alanı 1324 km 2 dir. Manavgat Çayı havza dıģından beslenmektedir. Oymapınar baraj gölünün altında kalan Dumanlı kaynağı ve diğer bazı kaynaklar Manavgat Çayını beslemektedir. Kesin olmamakla birlikte yapılan çalıģmalara göre bu kaynaklar Konya Havzasından beslenmektedir. Karpuz Çayı: Toros Dağlarının güney eteklerinden doğarak drenaj alanının kuzey kesimlerindeki kaynaklarla ve yan derelerle beslenir. Ġki ana koldan meydana gelir. Çingen Dere ve Cenger Çayı, Hacıobası Köyünün doğusunda birleģerek Karpuz Çayı adını alır. Ova ile birlikte toplam drenaj alanı 740 km 2 dir. Alara Çayı: Toros Dağlarının güney eteklerinden Köprülü Bucağının Doğusundan doğar. Dogubatı doğrultusunda oldukça uzun dar vadiyi kat ederek ve yan kollarla beslenerek Boztepe Köyü batısından Akdeniz e dökülür. Alarahan mevkiinde yapılasn akım rasat istasyonu sonuçlarına göre drenaj alanı km 2 dir Kargı Çayı: Toros Dağları nın güney eteklerinden Alanya nın kuzeydoğusunda Kartal Dağı civarından doğarak, doğudan batıya doğru akar. Türkler Köyü nde Delice Deresi ile birleģerek Kargı Çiftliği mevkiinde Akdeniz e dökülür. Drenaj alanı Türkler Köyü ndeki akım rasat istasyonuna göre km 2 dir. Oba Çayı: Alanya nın 10 km kadar kuzeydoğusunda Bademağacı Köyü civarından çıkan kaynaklarla ve bazı yan derelerle beslenir. Drenaj alanı 50 km 2 dir. 145

146 Dim Çayı: Toros Dağları nın güney eteklerinden Alacami civarından doğarak, doğu-batı yönünden akarak Tosmur Köyü güneyinde Akdeniz e dökülür. Dar vadisi boyunca bir çok kaynak ve yan derelerle beslenir ve Alanya Ovası nı kat eder. Drenaj alanı km 2 dir. Güzdere (Kargıcak Deresi): Cebireis Dağı nın güneyinden doğarak Kargıcak Köyü batısından Akdeniz e ulaģır. Küçük bir drenaj alanına sahiptir. Yaz aylarında dere kurur ve su taģımaz. Sapadere (Sedre Çayı): Toroslar ın güney eteklerinde Kiraz Dağı nın batısında Sapadere Köyü civarından doğarak DemirtaĢ bucağının batısından Akdeniz e dökülür. Drenaj alanı 115 km 2 dir. Bu akarsuların dıģında birçok küçük mevsimlik dereler vardır. KıĢ ve bahar aylarında az miktarda su taģıyan bu dereler yaz aylarında tamamen kurumaktadır. Finike-Kumluca Ovaları: Bu ovada devamlı olarak akan üç akarsu vardır. Bunlar Karacasu Çayı, Akçay ve Alakır Çayı dır. Karacasu Çayı: Bu çay Finike nin kuzeybatısındaki Arif Mahallesinin kuzeyindeki kaynaklarla beslenir. Güneydoğuya doğru akar. Yan formasyonlardan gelen kaynak ve satıh suları ile beslenerek Hallaç mevkiinde güneye doğru akarak Finike de Akdeniz e dökülür. Sulamada kullanılmaktadır. Drenaj alanı 186 km 2 dir. Akçay: Ovanın kuzeyinde ki drenaj alanında yer alan kaynak ve yağıģ suları ile beslenen bu dere, güneye doğru akarak Finike de Akdeniz e karıģır. Turunçova mevkiinde Tekke pınarlarını da alan bu derenin yatağı ova içinde geniģ olup, daha ziyade çakıl ve kumlarla kaplıdır. Drenaj alanı 305 km 2 dir. Alakır Çayı: Bu sahayı kuızey-güney kesen en önemli çaydır. GeniĢ bir drenaj alanına sahiptir. Sel sularını önlemek amacı ile DSĠ tarafından bir baraj yapılmıģtır. Baraj çıkıģında güneye uzanan bir kanalet vardır. Buradan gelen su sulamada kullanılmaktadır. Bu ovalarda bu akarsulardan baģka yağıģlara bağlı olarak debileri artan mevsimlik yan derlerde mevcuttur. GazipaĢa Ovası: GazipaĢa Ovası nda devamlı akan hiçbir akarsu yoktur. Fakat ovanın kuzeykuzeybatı ve doğu kesiminden ovaya intikal ederek ovayı kat edip Akdeniz e ulaģan üç ayrı akarsu yatağı, mevsimlik olarak su taģımaktadır. Delice Deresi: Ovanın kuzeyinde yer almaktadır. Hüseyinli Mahallesinin kuzeyinden doğan kaynaklarla ve mevsimlik yan derelerle beslenerek Gölevezlik mevkiinden Akdeniz e ulaģır. Drenaj alanı 135 km 2 dir. Yatağı geniģ olup, yaz aylarında suyu yok denecek kadar azalmaktadır. 146

147 Bıçkıcı Dere: Ovanın kuzeyinden doğarak mevsimlik yan derelerle beslenir ve ovayı genellikle doğu-batı istikametinde keserek Ġnciryalı mevkiinden Akdeniz e ulaģır. Drenaj alanı 158 km 2 dir. Yaz aylarında yatağında ki su çok azalmaktadır. Hacımusa Deresi: GazipaĢa nın doğusunda yer alan Küçüklü Dere nin ve güneyinde ki Has Dere nin, GazipaĢa nın güneyindeki Hacımusa köprüsünde birleģmesinden, Hacımusa Deresi meydana gelmektedir. Drenaj alanı 426 km 2 dir. Yaz aylarında dere yatağının membasında ve mansabında su bulunmamaktadır. Elmalı-Akçay ve Demre Ovaları Bu alanlarda EskiĢehir Deresi, Akçay, Kıbrıs Deresi, Tokluca Çayı ve Demre Çayları en önemli akarsulardır. Bunlardan baģka kıģ ve ilkbahar aylarında mevsimlik su taģıyan yan derelerde mevcut olup, bunların yataklarında yazın su bulunmamaktadır. EskiĢehir-Deresi: Elmalı ovasında ki Balıklar Dağının batısındaki ovada yer almaktadır. Bu derenin diğer adı Göğü Çayı olup Mümür Deresi de denilmektedir. Eskihisar ın kuzeyindeki kireçtaģlarından çıkan kaynaklarla beslenen Kozağacı Deresi ve Dereköy Dereleri Türkmentepe mevkiinde birleģirler ve Eskihisar Deresi adı altında ovaya girerler. Ovaya giriģinde derenin suyu sulamada kullanıldığından yatağında yok denecek kadar az su bulunduğundan Eylül, Ekim, Kasım aylarında debisi çok düģüktür. KıĢ aylarında 4 m 3 /sn den fazla su ihtiva eden bu derenin suyu güneydoğudaki Karagöl bataklığına ulaģmaktadır. Akçay Deresi: Akçay Deresi, Akçay Ovası nı güneybatı-kuzeybatı yönünde kat eder. Batıda ki Gömbe Yaylası ndan gelen kaynaklarla beslenen Gömbe Deresi ni ve Bayındır dan gelen dereyi alır ve ova içinden geçerek Avlan Gölü ne karıģır. Bu çayın suyundan sulamada istifade edilmektedir. Kıbrıs Çayı: Kasaba Ovası nın kuzeyinde ki kaynaklarla beslenir. Kıbrıs Çayı Kasaba Ovası nda Felenk Çayı altında Demre Çayı ile birleģir. Tokluca Çayı: Kasaba Ovası nın doğusundan beslenir ve yaz aylarında kurumaktadır. Demre Çayı: Kasaba Ovası nın doğusundan beslenir ve yaz aylarında kurumaktadır. YağıĢlı dönemlerde fezeyan akıģları çok fazladır. Demre Ovası nda ki alüvyon akiferin beslenmesinde önemli rol oynamaktadır. 147

148 D.3. SU KAYNAKLARININ KĠRLĠLĠĞĠ VE ÇEVREYE ETKĠLERĠ D.3.1. Yer Altı Suları Ve Kirlilik Antalya kentinde atık suları toplayarak ve arıtarak uzaklaģtıran teknik ve sağlık kurallarına uygun bir kanalizasyon Ģebekesi mevcut değildir. Antalya nın sahip olduğu traverten zeminin geçirgen yapısı, günümüze kadar yüzeysel atık su kirlenmesine neden olmadığından yer altı ve deniz hiçe sayılarak evlerden, sanayi bölgelerinden ve tüm yerleģimlerden yer altı boģluk ve çatlaklara sular sızdırılmıģtır. Kaleiçi nde ne zaman yapıldığı ve nasıl çalıģtığı tam olarak bilinmeyen borulu bir sistem varsa da bilinen anlamda bir kanalizasyon tekniğine sahip değildir. YerleĢim yerlerinde ki pis su debisinin fazla olması nedeni ile yer yer fosseptiklerden ve boģluklardan taģmalar olmaktadır. Mevcut içme suyu kaynakları artan hızlı ĢehirleĢme ile atıksular tarafından tehdit edilmektedir. Ġller Bankası nezdinde yapımı planlanan kanalizasyon tesisleri iģler hale gelinceye kadar da bu uygulamaya devam edecektir. Hızlı nüfus artıģı sonucu, su kullanımı ve kanalizasyon problemleri maksimuma ulaģmıģtır. Daha fazla sorun yaģanmaması için Ģehrin alt yapı ve kanalizasyon projelerinin ivedi çözümü gerekmektedir. Ġlk aģamada yeni yapılaģan bölgelerin alt yapı sorunları halledilmeli ve merkezi kanalizasyon sistemleri kurularak, uygun yerlerde arıtım yapıldıktan sonra deģarj sağlanmalıdır. ġehrimizin içme suyu ihtiyacının tamamı kuyular ve kaynaklar vasıtası ile yer altı sularından karģılanmaktadır. Ġlimizde kanalizasyon sistemi mevcut olmadığından, her türlü atık sular, traverten zemine açılmıģ foseptik kuyularında rastlanılan çatlak veya karstik boģluklara verilmektedir. Pis sular, bazı turistik iģletmeler hariç arıtılmadan yer altına verilmektedir. Ġçme ve kullanma suyunun sondaj kuyularından sağlandığı Ģehrimizde pis suların yeraltına verilmesi gelecekte yer altı suyu kirlenmesine sebep olacaktır. Yer altı su kirliliğinin önlenmesi için alınacak önlemler aģağıdadır: 1) Modern bir atık su toplama Ģebekesinin ve atık su arıtma tesislerinin bir an önce tamamlanıp devreye sokulması 2) Kanalizasyon sistemi devreye girinceye kadar içme suyu paralarına atık su ücretini de ilave edip, periyodik olarak pis suların vidanjörle çekilmesinin sağlanması. 3) Adalar bazında yada uygun alanlar içerisindeki atık suların toplayıcı sistemlerle toplanıp, arıtılması ve çevreye zarar vermeyecek Ģekilde uzaklaģtırılması. 4) YerleĢim yerlerinde ki ve sanayi alanlarında ki faaliyetlerden oluģan katı atıkların temizlenmesi, toplanması, taģınması ve su kirlenmesine sebep olmayacak Ģekilde bertaraf edilmesi. 5) Plajların, havuzların ve halka açık her türlü tesisin çevre sağlığı standartlarına uygun olarak yapılmasının ve iģletilmesinin sağlanması 6) Kıyı sahil bandında ki otel-motel ve ikincil konutlarda arıtma tesisi inģaa edilmesinin sağlanması ve mevcut arıtma tesislerinin çıkıģ sularının Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde ki standartlara uygunluğunun sağlanması gerekmektedir. Bakteriyolojik kirlenme olayı ile ilgili değiģik araģtırmacıların farklı görüģleri aģağıda verilmiģtir: - Atık sular sondaj veya sızdırma kuyularının çatlak veya gözenek sistemleri boyunca aģağıya doğru hareket etmektedir. Bu hareket sırasında doğal filtrasyona uğrayan atık sular, bakteriyolojik ve kimyasal açıdan ilk konumlarına göre nispeten arındırılmıģ bir hale gelmektedir. 148

149 - Diğer bir görüģ, deterjanlı suların asit karakterli olup bakterileri yok ettiği Ģeklindedir. - Deterjanlı suların kimyasal kirliliğe neden olduğu belirtilmekle beraber, bu tip ortamların asit değil bazik karakter taģıdığı ve bakterilerin çoğalması için uygun ortamlar olduğu görüģü de baģka bir uzman tarafından benimsenmektedir. Ġlimizde özellikle Arapsuyu I, Duraliler ve Düden kaynaklarında ki bakteriyolojik kirlenme yüksek değerler sunmaktadır. Arapsuyu II, Mağara ve sondaj kuyu sularında ise her dönem olmamakla beraber, belirli zamanlarda kirlilik görülmektedir. Bunların dıģında, kent merkezinde yer alan Ġskele Kaynağında, yapılan analizlerde bakteriyolojik kirlenmeye rastlanmıģtır. D.3.2. Akarsularda Kirlilik Ġlimizdeki mevcut akarsularda çeģitli çevre sorunları görülmeye baģlanmıģtır. Antalya merkezde bulunan Boğaçayı havzasında, mevcut kum-çakıl ve taģ ocakları nedeni ile bir takım problemler ortaya çıkmıģtır. ġiddetli yağıģlarda mevcut ocaklar yüzünden dere yatağında oluģmuģ çukurlar nedeni ile denize kadar toprak ve malzeme taģınımı olmakta, bu da deniz kirliliğine yol açmaktadır. Ayrıca bazı ocak iģletmecilerinin gerekli duyarlılığı göstermemeleri nedeni ile dere kenarında bulunan narenciye bahçeleri kamyonların malzeme taģıması esnasında tozlanma nedeni ile zarar görmektedir. Aynı problemler kum-çakıl ocaklarının çoğalmaya baģladığı Aksu ilçesinde bulunan ve gelecek Antalya nın içme suyunun temin edileceği çay olan Aksu Çayı için de geçerlidir. Burada da yanlıģ malzeme alımı yüzünden fazla yağıģ anında tarım arazileri zarar görmektedir. Alanya ilçesinde bulunan Alara Çayı ve Dim Çayı nda ise çay kenarında kurulmuģ olan tesisler (restaurant, alabalık çiftlikler vb.) nedeni ile çevre sorunları yaģanmaktadır. Bu tesislerin bir kısmı gerek atıksuları ile gerekse de katı atıkları ile çevreyi kirletmektedir. Ġlimiz Serik ilçesinde bulunan Acısu Çayı ile ilgili olarak DSĠ 13. Bölge Müdürlüğü nün yapmıģ olduğu çalıģmaya göre; Acısu Çayı, Kadriye Köyünden denize kadar 10 km lik uzunlukta, genellikle m geniģlikte, m derinlikte ve denize sürekli akıģı olmayan, bulanık görünüģlü, kenarları sazlık bir havza konumundadır. Analiz sonuçlarına göre, Serik ilçesinden gelen kanal suyu Acısu Çayının ve havzanın geleceğini tehdit eden büyük kirletici kaynağı oluģturmaktadır. Elde edilen bilgilere göre bu kanal suyuna tarımsal drenaj suyu, kanalizasyon, küçük sanayi atıkları ve yağmur suları karıģmaktadır. Serik kanalından gelen suyun Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kalite kriterlerine göre; amonyak azotu ve bakteriyolojik olarak 2.sınıf, nitrat azotu olarak 1.ve2.sınıf arasında değiģmektedir. Orto fosfat olarak 4.sınıf, diğer parametreler bakımından da 1.sınıf kalitede olduğu tesbit edilmiģtir. Acısu Çayını besleyen diğer önemli iki kaynakta Kayaburnu ve Cumalı Köylerinin yakınından geçen derelerdir. Söz konusu bu dereler berrak görünüģlü ve bol oksijenli olmaları nedeni ile Acısu Çayı nın da beslenmesine olumlu katkılar sağlamaktadır. Bu dereleri tarımsal atık su kaynağı olarak görmemiz mümkün değildir. Çünkü bu iddianın doğruluğunu kanıtlayan zirai gübre ve ilaçların tesbit edildiği hiçbir analiz yapılmamıģtır. Bu iki derenin suları amonyak azotu ve bakteriyolojik olarak 2.sınıf, fosfat değerleri bakımından 1.ve 4.sınıf arasında değiģmekte, diğer parametreler bakımından da 1.sınıf sular kalitesine girmektedir. Acısu Çayı ndaki su kalitesinin mevcut sorunlara rağmen kötü olmadığı, Serik kanalından gelen deģarjın önlenmesi ile daha da iyileģme göstereceği tahmin edilmektedir. 149

150 Acısu Çayı nın korunması için; - Çevresinde koruma alanları oluģturulmalı ve yapılaģmaya müsaade edilmemeli ve Acısu Çayı nın korunması ve iyileģtirilmesine yönelik havza boyutunda oluģturulacak tüm stratejiler idari ve yasal tedbirlerle de desteklenerek hayata geçirilmelidir. Gözlem Süresi Ortalama Akımlar BaĢgöz Çayı-Çatallar 34 yıl m 3 /sn EĢen Çayı- Kınık 18 yıl m 3 /sn Köprü Çayı-BeĢkonak 50 yıl m 3 /sn Manavgat Çayı-Sinanhocalar 26 yıl m 3 /sn Alara Çayı-Alarahan 21 yıl m 3 /sn Manavgat Çayı-ġelale 18 yıl m 3 /sn Köprüçayı-Bulasan 5 yıl m 3 /sn BaĢgöz Çayı-Gökbük 19 yıl m 3 /sn Mümür Deresi-Mümür 19 yıl m 3 /sn Dargaz deresi-lengüme 9 yıl m 3 /sn Mümür Deresi-Yılmazlı 3 yıl m 3 /sn Korkuteli çayı-salamur boğ. 24 yıl m 3 /sn Dim Çayı-Reg. ÇıkıĢı 27 yıl m 3 /sn Kırkgöz-Ġsale kan. YeĢ. Byr. 16 yıl m 3 /sn Kırkgöz kan.- Toprsu mvk. 1 yıl m 3 /sn Düden Çayı-reg. Mansab 16 yıl m 3 /sn Karpuz Çayı-Uzunlar 11 yıl m 3 /sn Kargı Çayı-Türkler 11 yıl m 3 /sn Sedre Deresi-KaĢlıoğlu K. 2 yıl m 3 /sn Oba Çayı-Kadıpınarı 2 yıl m 3 /sn Korkuteli Deresi- Kovanlık 1 yıl m 3 /sn Bıçkıcı Deresi-Ġnceğiz 3 yıl m 3 /sn 150

151 D.3.3. Göller, Göletler Ve Rezervuarlarda Kirlilik Tablo 33: Su Yüzeyleri No Su Yüzeyleri (ha) 1 Baraj Göl Alanı Su yüzeyleri Toplamı Gölet Alanı Su yüzeyleri Toplamı Akarsu Su Yüzeyleri Toplamı 3027 Toplam Su Yüzeyleri 5207,9 Kaynak : DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü, 2010 D.3.4. Denizlerde Kirlilik BüyükĢehir Belediyesi deniz mücavir alan sınırları içinde bulunan altı adet atıksu deniz deģarj hattı ve akaryakıt depolama ve dolum tesislerine ait akaryakıt boru hatlarının kontrolü yapılarak iģletme sırasında tesiste ve denizde olabilecek kazaların önlenmesi konusunda tesislerin belirli periyotlarda denizden izlenmesi amacıyla BüyükĢehir Belediyesi Çevre Sağlığı ġube Müdürlüğü ile Deniz Ticaret Odası Antalya ġube BaĢkanlığı, Deniz Ticaret odası 7198 nolu Suüstü ve Sualtı Sporları Meslek Komitesi ve Akdeniz Kurtarma Arama Derneği (AKAD) ile iģbirliğinin sağlanması amacıyla protokol imzalanmıģ, söz konusu protokol çerçevesinde; Antalya Körfezinin deniz suyu kalitesi ve ekolojisini izlemek, denizde oluģmuģ yada oluģabilecek kirliliğin önlenmesi, karadaki tesislerin atıksu deģarj ve diğer boru hatlarının denetlenmesi ve kirlilik unsurlarına karģı alınabilecek önlemlerin belirlenmesi doğrultusunda tesislere ait boru hatları dalgıçlar vasıtası ile sualtında incelenmiģ olup çalıģmalar sualtı kamerası ile görüntülenmiģtir. Yapılan çalıģmalarda tesislerde görülen aksaklıkların giderilmeleri sağlanarak tesislerin deniz deģarj hatlarına yönelik periyodik kontroller yapılmaktadır. Deniz kirliliğine sebep olan gemi ve deniz araçlarına 9/08/1993 tarih ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 24.maddesi ve 3/11/1987 tarih ve sayılı gemi ve deniz araçlarına verilecek cezalarda suçun tespiti ve cezanın kesilmesi usulleri ile kullanılacak makbuzlara dair yönetmeliğin 12.,13.,14. ve 15. maddelerine göre para cezası verme yetkisi BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığına aittir. BüyükĢehir Belediyesince 2001 yılında karasal kökenli tespit edilen deniz kirliliği olayları 2872 sayılı Çevre Kanunu na istinaden cezai iģlem yapılmak üzere Çevre Ġl Müdürlüğüne gönderilmektedir. Deniz araçlarından, marinalardan ve limanlardan kaynaklanan evsel nitelikli atıksuların, sintine sularının ve katı atıkların ilgili yönetmelik ve uluslararası sözleģmelerdeki standartlar çerçevesinde bertarafının sağlanması için liman, marina ve çekek yerlerinde yapılacak veya yapılmıģ deniz araçlarından kaynaklanan evsel nitelikli atıksuların, sintine sularına yönelik kabul tesisleri ve bertaraf sistemleri konusunda çalıģmalar yapılmıģtır yılı Aralık ayı itibariyle iģletmeciliğini BüyükĢehir Belediyesinin almıģ olduğu Kaleiçi yat Limanıyla ilgili, gemi ve deniz araçlarının evsel atıksularına yönelik kabul noktası yapılması konusunda BüyükĢehir Belediyesi Çevre Sağlığı ġube Müdürlüğünce ĠĢletme ve ĠĢtirakler Daire BaĢkanlığı ile koordinasyon sağlanarak yerinde incelemeler yapılmıģ ve konuya iliģkin projeler hazırlanarak ihalesi yapılmıģtır. 151

152 D.4. SU VE KIYI YÖNETĠMĠ, STRATEJĠ VE POLĠTĠKALAR Ġlimizde Mavi Bayrak alacak plaj ve marinaların denetimi, ödül alacak plajların uluslar arası jürinin denetimine hazırlanması Müdürlüğümüz, Ġl Sağlık Müdürlüğü, Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve TURÇEV (Türkiye Çevre Eğitim Vakfı) den oluģan Mavi Bayrak Komisyonunca yürütülmektedir. Ülkemizdeki mavi bayraklı plaj ve marina bakımından da Ġlimiz birinci sıradadır yılı itibari ile 143 plaj ve 2 marina ile ilimiz toplam 145 adet mavi bayrağa sahip olmuģtur yılında toplam 156 plaj, 3 marina, 3 gezi yatı mavi bayrağa sahip olmuģtur. Ülkemizdeki Mavi Bayraklı yerlerin yaklaģık %54 ü Antalya dadır. Mavi bayrak ödüllü yer sayısındaki artıģ her geçen gün yapılan çalıģmalar sonucunda deniz suyu kalitesinde ortaya çıkan geliģmeyi göstermektedir. Ġlimizde 4 adet Bakanlığımızca yetkilendirilmiģ atıksu laboratuvarı bulunmakta olup, bu laboratuvarlar sadece evsel nitelikli atıksu analizi yapmaktadır (BOI,KOI,AKM,PH). Müdürlüğümüzün, tarihinde kurulmuģ olan atıksu laboratuvarı bulunmakta olup Bakanlığımızdan tarihinde ön yeterlilik belgesi alınmıģtır. Evsel nitelikli atıksu analizi dıģında yağ-gres ve Cr+6 parametrelerine de bakılmaktadır. Akretidasyon çalıģmaları devam etmektedir. D.5. SU KAYNAKLARINDA KĠRLĠLĠK ETKENLERĠ D.5.1. Tuzluluk Tüm inorganik tuzlar suda çözünmektedir. YağıĢlarla veya çeģitli kaynaklarla yeryüzüne düģen sular; Yüzey üstü, yer altı ve akarsulardaki akımları sırasında zeminde bulunan çok çeģitli tuzları bünyelerine alarak, bunları gittikleri ortama taģımaktadır. Sularda doğal olarak en sık rastlanan tuzlar kalsiyum, magnezyum ve sodyumun bikarbonat, sülfat ve klorürleri dir. ÇeĢitli tuzların sudaki çözünürlüğü önemli değiģimler gösterir. Bazı suların sudaki doygunluk deriģimleri oldukça düģüktür.buna karıģıklık diğer bazı tuzlar ( Örneğin NaCl ) suda olağan üstü yüksek çözünürlük göstermektedir. Evsel ve endüstriyel atık yüzeysel sulara deģarjı sonucunda bu sulardaki klorür (Cl - ), sülfat (SO 4 ), nitrat (NO 3 - ) ve fosfat (PO 4 ) deriģimleri yükselir. Söz konusu atık sular, alıcı ortamlara ayrıca diğer bazı toksik elementleri de taģımaktadır. Dolayısıyla suların tuzlar tarafından kirletilmesi, tuz içeriği fazla olan suların sulamada kullanılmasıyla yol açacağı problemler açısndan birinci aģamayı oluģturmaktadır. D.5.2. Zehirli Gazlar Sularda bulunan baģlıca gazlar, H 2, N 2, CH 4, O 2, CO 2, H 2 S, SO 2 ve NH 3 dır. Sularda çözünen gazların cinsi ve miktarı bölgelere, sıcaklığa, suyun doygunluk derecesine bağlı olarak değiģmektedir.örneğin endüstri bölgelerinde havadaki CO 2 ve SO 2 düzeylerindeki artıģa bağlı olarak yağmur damlacıklarının ve su kaynaklarının konsantrasyonu da artmaktadır. Sularda çeģitli gazların doygunluk derecesi, sıcaklığın azalmasıyla birlikte artmaktadır. 18 C o de 1 litre suda 554 g NH 3 çözünmektedir. Ġçme suyunun NH 3 içeriği ise 0.05 mg/i den daha az olmalıdır. Diğer taraftan sazanlar 2 mg NH 3 / I ye, alabalıklar ise 0.8 mg NH 3 /I ye tahammül edebilirler. Hidrojen sülfür, suda çok iyi bir çözünen gaz olup, anaeorobik koģullarda organik maddenin parçalanması sonucu oluģmaktadır. Kuvvetli bir solunum ve enzim zehirdir. 152

153 ph daki artıģ ile birlikte zehir etkisi azalır. Balıklar için zehirlilik sınırı 1 mg/i civarındadır. Kükürt dioksitin balıklar için zehirlilik sınırı 16 mg SO 2 / I civarındadır. Suda ayrıca HCl varsa bu sınır 0.5 mg SO 2 /I ye kadar düģer. D.5.3. Azot Ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik 1-Azot Yüzeysel sulara karıģan azot yükleri temel olarak aģağıdaki kaynaklardan ileri gelmektedir; a.doğal kaynaklardan b.evsel kaynaklardan c. Endüstriyel kaynaklardan d. Tarımsal kaynaklardan Azot canlıların yapısını oluģturan temel elementlerden biridir.gerek canlı bünyesinde, gerek besin maddelerinde ve gerekse ölü organizmalarda bulunan azot, doğada azot döngüsü içerisinde sürekli dinamik bir haldedir. Evsel atıksular ülkemizde su ortamına çoğunlukla doğrudan karıģmaktadır. Evsel atıksuya kiģi baģına 8-15 g/gün azot katkısı bulunmaktadır. Endüstriyel tesislerden de endüstri türüne bağlı olarak önemli miktarda azot, su ortamına verilebilmektedir.azot yükü veren baģlıca endüstri kuruluģları; gübre, nitroselüloz, gıda, deri, bira ve su endüstrileri ile mezbahalardır. Nitrat iyonları topraktan kolaylıkla yıkanarak suya geçmekte, böylece tarımsal drenaj suyu içerisinde önemli miktarda nitrat iyonu bulunmaktadır.tarım yapılan arazilerden her yıl önemli düzeylerde azot, doğal su kaynaklarına karıģmaktadır. Gübrelerin çevre kirliliğine etkileri bölümünde bu konuya ayrıntılı olarak yer verilecektir. Azot bileģikleri su kirliliği açısından çeģitli etkilere sahiptir. Bunların baģlıcaları; ötrofikasyon, oksijen bilançosunun etkilenmesi ve içme sularındaki toksit etkilerdir. a- Oksijen bilançosunun etkilenmesi: Sulara karıģan organik azot ve diğer azot kaynaklarının, biyolojik süreçler ile nitrata dönüģmeleri esnasında önemli düzeylerde oksijen tüketilmektedir. Örneğin, 1 mg/ I amonyak azotu nitrata dönüģtüğünde, 3.87 mg/i oksijen tüketilmektedir ( Samsunlu, 1984). b- Ötrofikasyon: Bu besin elementleri, bulundukları sularda birincil üretimi hızlandırmakta, böylece ötrofikasyona neden olmaktadır. Ötrofikasyon olayı, göl ve nehirlerde bitki, hayvan ve mikroorganizma geliģmesinin çoğalmasıdır. Sürekli bir Ötrofikasyon olayı sonucu sularda oksijen noksanlığı ortaya çıkar. Böylece ortamda anaerobik mikroorganizmaların miktarı ve dolayısıyla toksik bileģikler fazlalaģır.buna karģılık yağmur suyunda dahi belli konsantrasyonlarda azot olduğu düģünüldüğünde, ötrofikasyona temelde fosfor fazlalığının yol açtığı söylenebilir. c- Ġçme suyunun sağlıklı bir Ģekilde temini açısından özellikle azot bileģiklerinin önemi büyüktür. Yüzelsel sulardan temin edilen içme sularında amonyum konsantrasyonunun yüksek olması halinde birçok güçlülükle karģılaģılmaktadır.ġçme suyunun temin amacıyla kullanılacak olan yüzeysel sularda amonyum konsantrasyonunun mg/i arasında olması istenmektedir. 153

154 Ġçme sularında nitrat konsantrasyonları 4.5 mg /I düzeyini aģtığında sağlık problemleri ortaya çıkmaktadır.yüksek NO 3 konsantrasyonlarında, yetiģkenlerde barsak, sindirim ve idrar sistemlerinde iltihaplanmalar görülmektedir. Ġçme sularındaki yüksek nitrat konsantrasyonları bebeklerde methaemoglobin hastalığına neden olmaktadır. Altı aydan küçük bebeklerde mide asitleri oluģmamaktadır. Ayrıca balıklar ve diğer su hayvanları için nitratın toksite sınırı 3-13 g/i, nitritin mg/i dir. Daha yüksek değerler balık ve diğer canlılarda olumsuz etkilere yol açmaktadır. Amonyak, keskin kokulu, renksiz bir gaz olup, suda yaģayan canlılar üzerine zehir etkisi yapmaktadır. Amonyak, çoğu sularda biyolojik aktif bir bileģiktir ve azot içeren organik maddenin biyolojik olarak ayrıģması sonucu meydana gelmektedir. Suda çözündüğünde amonyağın bir kısmı su ile reaksiyona girer ve amonyum iyonları oluģur. Amonyum iyonu ise amonyak kadar toksik bir etkiye sahip değildir. Sudaki serbest NH 3, balıklarda merkezi sinir sistemi ile kan dolaģımını olumsuz yönde etkilemektedir mg/ I arasındaki NH 3 konsantrasyonlarının balıklar için zararlı olduğu bildirilmiģtir.(samsunlu, 1984) 2-Fosfor Sulu sistemlerde fosfor, bu sistemlerde mevcut olan çok yönlü ve karmaģık kimyasal dengelerin anahtar elemanlarından biridir.sularda fosfor çeģitli fosfat türleri Ģeklinde bulunur ve gerek doğal su ortamlarında ve gerekse su ve atıksu arıtımında gerçekleģen çok sayıdaki reaksiyona girer. Fosfor nedeniyle ortaya çıkan su kirlenmesinin temel kaynağının % 83 lük bir payla endüstri ve kanalizasyon atık suları olduğu bildirilmektedir. Kentsel kökenli kanalizasyon sularındaki fosfatların ise % i deterjanlardan kaynaklanmaktadır. Bu verilere göre, tarım alanlarındaki yoğun yağıģlardan sonra oluģan yüzey akıģlarla fosfor taģınmasının, oransal olarak diğer kirletici kaynaklara göre çok daha az olduğu söylenebilir. Yüksek düzeydeki fosforun akarsu, göl ve denizlerde ötrofikasyona yol açtığı bilinmektedir. ÇeĢitli kaynaklardan yüzey sularına ulaģan fosfatlar suyun oksijen bakımından zengin üst kısımlarında bulunan alg ve diğer yeģil bitkilerin aģırı miktarda çoğalmasına yol açmakta ve suyun anaerobik karakterli dip kısmına çökelen alg ve diğer yeģil bitki artıklarında bir artıģ meydana gelmektedir. Ötrofikasyonun yanı sıra toprak erozyonu sonucunda baraj ve göletlere ulaģan aģırı düzeydeki fosfat, kompleksler halinde çökelerek bu yapıların kullanma ömürlerinden daha önce dolmasına ve kullanılmaz hale gelmesine neden olmaktadır. Fosfor bileģikleri önemli bitki besin maddeleridir. Su canlılarına olan etkileri, ancak suda fazla miktarda bulunup ph değerini veya suyun tampon sistemini değiģikliğe uğrattığı zaman göze çarpar. Temizlik malzemesinde (deterjan ve benzeri) bulunan polifosfatlar veya fosfor bileģikleri, suyun yüzey gerilimini değiģtirerek (köpük teģekkülü) biyolojik olayları olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Ġçme sularında fosfor açısından bildirilen zararsız P konsantrasyonu 7 mg P 2 O 5 /I (üst sınır) düzeyidir. D.5.4. Ağır Metaller Ve Ġz Elementler Zehir etkisi gösteren maddeler, suda düģük konsantrasyonlarda bulunmaları durumunda bile insan sağlığına zarar vererek hastalıklara hatta ölümlere yol açabilmektedir. Eser miktarda bile toksik etki yapabilen bu maddeler arasında en önemli 154

155 grubu; Ag, As, Be, Cd, Cr, Pb, Mn, Hg, Ni, Se, V, Zn gibi elementler oluģturmaktadır.söz konusu elementlerin çoğunluğu ağır metal grubuna girmektedir. Ağır metallerin önemli bir kirletici grubu oluģturdukları bilinmektedir. Bunların toksik ve kanserojen etkileri olduğu gibi, canlı organizmalarda birikme eğilimi de söz konusudur.krom, civa, kurģun,kadmiyum,mangan,kobalt,nikel,bakır ve çinko gibi metaller doğada genellikle sülfür, oksit, karbonat ve silikat mineralleri Ģeklinde bulunmaktadır.bunların suda çözünürlükler oldukça düģüktür. Atıksuyun içindeki bor, ağır metal ve benzeri toksik maddeler; yörenin iklim Ģartlarına ve toprak özelliklerine bağlı olarak toprakta birikebilir.bitki tarafından alınabilir veya suda kalabilir.sulama sularında izin verebilir maksimum ağır metal ve toksik element konsantrasyonları BaĢbakanlık Çevre MüsteĢarlığı nca tebliğ edilmiģtir. Çok küçük miktarda bile genellikle kuvvetli zehir etkisine sahip olan ağır metaller, kirlenmiģ sularda metal, katyon, tuz ve kısmen anyon Ģeklinde bulunurlar. Bunlar hem kireçlenmiģ suların kendiliğinden temizlenmesini engelleyebilir, hem de bu suların arıtılmıģ halde sulamada kullanılmasını ve arıtma çamurlarının gübre olarak kullanılmasını sınırlandırabilirler. Bor, sularda borik asit veya sodyum borat Ģeklinde bulunmaktadır. Boraksın toksite sınırı balıklar için 3-7 mg/i dir. Suların kendiliğinden temizlenmesi için gerekli mikrobiyal aktivite 10 mg B/I konsantrasyonu ile ölçüde engellenmektedir. Sulama sularında 0.5 mg B/I den fazla konsantrasyonlar bazı bitki türlerine zararlı olabilir.orta ve dayanıklı tür bitkiler, sulama suyundaki 1-4 mg/i konsantrasyona dayanabilmektedir. Dren sularındaki bor değerleri ise 0.7 mg/i den fazla olmamalıdır. Mangan ve demir, ağır metaller arasında en zehirsiz metaller sayılırlar. Katyon olarak manganın stabilite sınırı alabalık için 75 mg/i ; sazanlar için 600 mg/i dir. Litrede 0.5 demir veya mangan içeren içme suları, mürekkep tadını vermektedir.(veya mürekkep kokusu hissedilir.) Demirde mangan gibi, tedrici olarak zehirsiz sayılmaktadır. Buna rağmen sulardaki yüksek demir konsantrasyonu mikrofloranın büyük ölçüde değiģmesine neden olur.demir oksit, demir hidroksit ve iki değerlikli demir bileģikleri fazla zararlı değildir. ÇeĢitli demir bileģikleri sert olmayan sularda ph yı düģürmek suretiyle balıklara zehir etkisi yapmaktadır.demir hidroksit, balıkların solungaçlarını tıkayarak ölmelerine sebeb olur. 1 mg Fe/ I balıklar için zararlı bir konsantrasyondur.ġçme sularında ise 0.5 mg Fe/I, renk ve tat ile anlaģılabilecek bir konsantrasyondur. Nikel in zararlılık sınırı balıklar için 1-5 mg/i, balıklara yem olan küçük su canlıları için 3-4 mg/i dir. 6 mg Ni/I sularda mikrobiyolojik olayları inhibe edebilir. Krom kirlenmiģ sularda hem katyon,hem de anyon ( kromat, bikromat veya kromik asit) olarak bulunabilir. Anyon formu katyon formundan daha etkilidir.balıklar için toksite sınırı mg Cr/I, içme suyunda ise 0.05 mg Cr/I dir. KirlenmiĢ sulardaki kurģun konsantrasyonu 0.1 mg/i den az ise suda yaģayan canlılar bundan pek etkilenmezler. Hassas balıklar için mg Pb/I toksisite sınırı teģkil eder ( sert sularda bu sınır 1 mg Pb/I dir). Ġçme sularında en fazla 0.05 mg Pb/I bulunmalıdır. Belirli konsantrasyonlarda çinko, sulardaki mikroflorayı olumsuz yönde etkilemektedir. Balıklar için toksite sınırı 0.3 mg /I dir. Bakır ve nikel, çinkonun zehir etkisini artırır. Ġçme suyunda 5 mg/i düzeyindeki çinko zararsız kabul edilmektedir. Bakır Özellikle küçük canlılar için yüksek derecede zehirlidir. Hafif alkali sularda hidroksit, çürüyen organik madde içeren sularda sülfür Ģeklinde çökelir. Bakır balıklar için kuvvetli bir zehirdir. Alabalıklar için toksite sınırı 0.14 mg Cu/I dir. Sert sularda zehir etkisi daha azdır. Suda çözünmüģ halde bulunan diğer tuzlar bakırın zehir etkisini 155

156 azaltmaktadır. 2.5 mg Cu/ I yüksek su bitkilerine zarar vermez. Ġçme sularında en fazla 0.05 mg Cu/I bulunmalıdır. Civa ve bileģikleri hem endüstriyel kaynaklardan hem de tohumlarda kullanılan ilaçlardan sulara karıģmaktadır. Civa mikrofloraya kuvvetli zehir etkisi yapar. 100 mg Hg/I mikrobiyel aktivitenin durmasına engel olur. Balıklar için öldürücü konsantrasyonlar 0.25 mg Hg /I (alabalık ) ile 0.80 mg Hg/I ( sazan ) arasında değiģmektedir. Yapılan araģtırmalar sonucu, su ürünlerinde civa birikim düzeyinin yükselmesi ile birlikte, akut ve kronik civa zehirlenme olaylarında da artıģın söz konusu olacağı bildirilmiģtir.halen ülkemizin kıyı kesimlerindeki civa konsantrasyonu balıkçılık yönünden risk kabul edilen 4000 mg/i düzeyine ulaģmıģ değildir. Ancak özellikle civa ile ilgili endüstri kuruluģlarının bu konuda dikkatli davranması gerekmektedir (Sungur vd.,1984). D.5.5. Zehirli Organik BileĢikler D Siyanürler Siyanür ve bileģikleri çevresel ortamlarda doğal olarak bulunabildikleri gibi endüstriyel iģlemlerde ara ürün olarak da ortaya çıkabilirler.endüstriyel iģlemler sonucu çevreye verilen siyanür bileģikleri; gaz,sıvı ve katı ortamda bulunanlar Ģeklinde sınıflandırılabilir. Siyanür ve bileģiklerinin sıvı halde bulunduğu baģlıca endüstriyel alanları; petrol rafinerileri, kok ve hava gazı fabrikaları, maden iģletmeleri, metal sanayii, tekstil sanayii, ilaç sanayii, plastik ve sentetik kauçuk imalathaneleridir. Ġnsanlar günlük besinlerle azda olsa bünyelerine bir miktar siyanür almaktadır. Dolayısıyla insanlar tarafından vücuda alınan siyanürün belli konsantrasyonları aģmaması gerekmektedir.ġçme suyunun en fazla 0.05 mg CN/I bulunmalıdır (Güven, 1991) Siyanür, kanalizasyon ve doğal sulara deģarj edildiğinde konsantrasyonun zehir etkisi yapabilecek seviyenin altında tutulmasına özen gösterilmelidir.genel olarak siyanürün balıklar için toksisite sınırı mg CN/I olarak verilmekte ise de bu düzey balık türü ve bileģik çeģidine bağlıdır. Örneğin tatlı su kefali için sodyum siyanat (NaCN) ın maksimum limiti 75 ppm dir.buna karģılık alabalık için 0.05 ppm NaCN 124 saate, 1 ppm NaCN ise 20 saatte tamamen öldürücü olmaktadır. Siyanürün toksitesi, sıcaklıkla orantılı olarak yükselmekte, her 10 C 0 sıcaklık artıģı ile birlikte öldürücü doz 2-3 kat artmaktadır. Ayrıca suda çözünmüģ oksijenin düģük seviyelerde bulunması da toksikliği artıran önemli bir unsurdur. D Petrol Ve Türevleri Bir hidrokarbonlar karıģımı olan ve doğal kaynaklarda sıvı halde bulunan ham petrol, karbon ve hidrojen gibi temel elementlerle birlikte ayrıca azot, kükürt oksijen ve diğer elementler de içermektedir. Petrol, en yaygın olan bir teoriye göre, çok uzun yıllar önce yaģamıģ hayvan cesetlerinin uzun yıllar yer altında gömülü kalarak yüksek sıcaklık ve basınç altında bozulmasından oluģmuģtur. Böylece et ve yağ kalıntılarının içermiģ oldukları karbonhidratlar, sıvı hidrokarbonlara dönüģmüģ, bu sıvı yer altında akarken çeģitli minarelleri ve tuzları eriterek bünyelerine geçirmiģ yada onlarla reaksiyona girmek suretiyle azot kükürt ve oksijen içeren bileģikler oluģturmuģtur. Ham petrolün bünyesindeki kükürt ve azot içeriği, karbonhidratların tam olmayan bozunmalarından ileri gelmektedir. Oksijen ise, bozunma sırasındaki oksitlenmeden dolayı oluģmuģtur. Petrolde yer alan demir, kurģun, arsenik, nikel gibi metal bileģikler ise, 156

157 sonradan motorlu araçlardan atık gaz olarak dıģarıya verildiklerinden, ham petrol içerisinde bulunması arzu edilmeyen bileģiklerdir. Petrol ve türevleri çoğunlukla petro kimya endüstrisi rafinerileri ve taģımacılık yapılan yerlerden sulara karıģmaktadır. Petrol, su yüzeyinde çeģitli kalınlıklarda film oluģturarak gaz alıģveriģini engellemekte, çok az miktarlarda bile su yüzeyinde gökkuģağı benzeri bir görünüm vermektedir. Petrol ve türevleri ile kirlenmiģ sular, kronik toksite sınırının çok altında bile estetik yönden uygun olmadığı için zaten içmede kullanılmamaktadır.ġçme sularında petrol ürünlerinin insanlarca fark edilebilme sınırı benzin için mg/i dir. Dolayısıyla petrol ürünlerinin fark edilmeden zararlı miktarlarda alınması mümkün değildir. Sulardaki normal bakteri florasının hayatsal faaliyetleri petrol ve türevlerince engellenmektedir.örneğin benzinin toksite sınırı 50 mg/i, benzenin ise 5-20 mg/i dir. Petrol ürünlerinin tamamı su yüzeyinde kalmamakta, örneğin ağır yağlar akarsu ve nehirlerin tabanına çökerek organizmaları etkilemektedir. Yağlar balıkların solungaçlarına yapıģarak balık boğulmasına neden olabildiği gibi, zehir sonucu ölümlere de neden olmaktadır. Ham petrol ya da daha düģük petrol fraksiyonları ile temas halinde olan su ortamında, önemli miktarda toksik hidrokarbonlar bulunabilir. Aromatik hidrokarbonlar ve daha düģük hidrokarbon fraksiyonları uzun temas süreleri sonunda su ortamında çok daha yüksek düzeylerde çözünebilmekte ve tatlı su balıkları için ölümcül olabilmektedir. Denizlerde petrol kirlenmesi tankerlerden, denizlerdeki petrol çıkarma çalıģmalarından, rafinerilerden ve diğer endüstrilerden kaynaklanmaktadır. Ham petrol bileģiminin büyük ölçüde değiģmesine karģılık, petrolün sulardaki davranıģı altı grup altında incelenebilir. a.buharlaģma ve yayılma b.katran oluģumu c.kimyasal ayrıģma d.biyolojik ayrıģma e.çökelme f.suda tabaka oluģumu Petrol kirlenmesinin ölümcül olmayan etkileri çevresel açıdan çok daha önemli olabilir. Pek çok organizma, milyarda bir oranındaki hidrokarbon konsantrasyonundan dahi etkilenmektedir. Petrol ve türevlerinin kirletici etkileri aģağıdaki gibi özetlenebilir (Wardley,1983 ); a.iģığı absorbe etmesi;özellikle kükürt ve zift içeriği fazla olan petrol atıkları ıģığı daha fazla absorbe etmektedir. Dolayısıyla, petrol atıklarının deniz yüzeyinde meydana getirdiği tabakalar, ıģık geçirgenliğini azaltmakta ve denizde yaģayan çok sayıda bitkisel canlıların fotosentez olayını engellemektedir. b.çözünmüģ oksijen düzeyine etkisi: Özellikle çok yüksek düzeydeki petrol atıkları, su yüzeyinde oluģturdukları tabaka nedeniyle oksijen transferini engellemektedir. Böylece, suyun daha alt kesimlerindeki çözünmüģ oksijen miktarı azalmaktadır. c.toksit etkileri; yapılan çok sayıdaki araģtırmalar, özellikle yeni D Polikloro Naftalinler Ve Bifeniller Söz konusu bileģikler teknikte hidrolik yağlar, plastik endüstrisinde yumuģatıcı ve elektro teknikte izolasyon materyali olarak kullanılmaktadır. Klor içeriği arttıkça bu bileģikler katı bir yapı kazanırlar. Yağda eriyen ve hayvansal organizmalarda biriken bileģiklerdir. Adı geçen bileģiklerden PCB (polikloro bifenil), hayvansal organizmalarda DDT den daha yüksek oranda birikebilmektedir. Bu bileģiklerin zehir etkisi henüz yeteri 157

158 kadar araģtırılmadığından bu konuda kesin bir Ģey söylemek mümkün değildir. Ancak, havada ve suda bulunan miktarları mikrogram düzeylerini aģmamalıdır. Bu tür bileģiklerin organizmalarda birikmesi sadece ortamdan değil, aynı zamanda besin zinciri nden de kaynaklanmaktadır. D Pestisitler Ve Su Kirliliği Pestisitler, diğer bir adıyla biyoksitler, arzu edilmeyen organizmaları yok etmede kullanılan sentetik, organik bileģiklerdir. Petisit kelimesi latince bir ad olup, hastalık öldürücü anlamına gelmektedir. Zararlılar ile mücadele ve bitki koruma amacıyla kullanılan her türlü ilaç ve preparatlar ve bunların imalinde kullanılan maddeler pestisitler grubuna girmektedir. TanınmıĢ pestisitlerlin su faunasına olan zehirli etkilerine dayanılarak aģağıdaki gruplandırma yapılmıģtır; a. Çok zehirli maddeler: Suların yakınlarında kesinlikle kullanılmamaları ve kalıntılarının kesinlikle sulara karıģmaması gerekir. Örnek olarak; Endrin, Endosülfan, Aldrin, DDT (Diklor-Difenil-Trikloretan) emülsiyonu verilebilir. b. Zehirli maddeler: Ġçinde balıkların yaģadığı sulardan uzak tutulmaları gerekir. Örnek olarak; Lindan, Heptaklor, Parathion, Malathion verilebilir. c. Kısmen zehirli maddeler: Sığ sularda balıklar ve bunlara yem olan küçük canlılar için tehlikeli olabilecek maddelerdir. Örnek olarak; Tricholorophoh ve Demeton verilebilir. d. Az zehirli maddeler: Normal dozda kullanıldığı zaman az zehirli olan maddeler bu gruba girmektedir. Örnek olarak; Kloratlar, Dalapon ve Simazin verilbilir. Suda bulunan pestisitlerle ilgili iki tip tehlike söz konusudur; I. Ürünlerin verim ve kaliteleri üzerine etkileri II. Sulanan alanlardaki yeraltı suyuna etkileri Pestisitlerin çevresel etkilerine iliģkin çalıģmalar analiz tekniklerinin karmaģıklığı ve kullanılan pestisitlerin çok çeģitli oluģu gibi nedenlerle güçlükle yürütülebilmektedir. Bu nedenle eldeki veriler sınırlı olup, sulama suyunda izin verilebilir pestisit konsantrasyonu için standart geliģtirilememiģtir. Ġleriki konularda pestisitler hakkında ayrıntılı bilgi verilecektir. Bu maddeler daha çok tarımsal alanlar ve kültür topraklarından sızan sularda ve meyve-sebze iģleyen fabrikaların kirlenmiģ sularında bulunur. Uçaklarla yapılan tarımsal mücadele sonunda da söz konusu maddeler sulara karıģabilmektedir. Pestisitler su ortamına baģlıca dört yolla karıģmaktadır; a. Püskürtme b. Yağmur suyu c. Atık deģarjları d. Pestisit içeren diğer kalıntıların suya karıģması Pestisitler yer altı suyuna ise temelde süzülme ve kazara dökülme sonucu bulaģmaktadır. Gerek yer altı suyu ve gerekse yer üstü suyuna ulaģan pestisitlerin, pestisit çeģidi ve suda çözünürlük durumuna göre canlılar için sınır değerleri söz konusudur. Bu değerlerin üstündeki konsantrasyonlar, canlı hayatını olumsuz yönde etkiler. ÇeĢitli pestisitlerin balıklara etkileri açısından izin verilebilir konsantrasyonları Çizelge 1.23 te sunulmuģtur. 158

159 D Gübreler Ve Su Kirliliği Uygulanan gübrenin ancak belli bir kısmı bitkiler tarafından kullanıldığından geriye kalan kısmı akarsulara, içme sularına ve çevreye yayılmakta, insan, bitki ve hayvan sağlığını tehdit etmektedir. Üretimi artırmak amacıyla artan gübre ihtiyacını karģılamak için gübre üretim sektöründeki artıģ ve dolayısıyla bu sektörlerden çevreye yayılan atık sular da dikkate alındığında, sorunun ne kadar ciddi boyutlarda olduğu görülecektir. Gübre sektöründe üretimin büyük bir bölümünü azotlu gübreler oluģturmakta, bu gübreleri üreten tesislerin atık sularında amonyum azotu ve nitrat azotu yönetmelikte belirtilen miktarların çok üstünde bulunmaktadır. Bu durum, azotlu gübrelerin çok yoğun bir Ģekilde kullanılmaları nedeniyle fazla miktarda üretilmelerinden ve kimyasal yapılarından ileri gelmektedir. Gübre ve çevre iliģkisi açısından hayvansal gübrelerin etkisi de dikkate alınmalıdır. Özellikle Danimarka, Hollanda gibi hayvancılığın çok yaygın olduğu yerlerde hayvansal gübrelerin çok yaygın olarak kullanılması baģta içme suyunun tehlikeli boyutlarda kirlenmesi olmak üzere, bitkisel üretim miktarı, ürün niteliği, toprak altı ve toprak üstü sularını olumsuz yönde etkilemiģ, insan, bitki ve hayvanlar hastalık yapıcı etmenlerin tehdidi altında kalmıģtır. Gübrelerin çevre açısından yaratmıģ olduğu olumsuz etkiler tarımsal kaynaklı çevre kirliliği bölümümde ayrıntılı olarak ele alınacaktır. D Deterjanlar Ve Su Kirliliği Deterjanlar, formülasyonunda ana madde olarak sentetik yüzey aktif madde yanında temizleme iģlemine yardımcı kimyasal maddeler içeren temizlik mamülleridir. Yüzey aktif maddeler yönünden konu ele alındığında; deterjan yapımında kullanılan ve köpürmeyi sağlayan yaygın yüzey aktif maddeler (LAS, ABS, AS, STPP, DDB, LAB) ve özellikleri çizelge 1.24 de sunulmuģtur. Ġçme suyu amaçlı kullanılan kuyu sularında parçalamıģ özellikte dallanmıģ zincire sahip ABS (Alkil Benzen Sülfonatlar) moleküllerine rastlamak mümkündür. Dolayısıyla oluģan köpük problemini çözümlemek için ABD ve Avrupa da yıllarında tümüyle LAS (Lineer Alkil Sülfonatlar;ABS ye göre biyolojik olarak daha çabuk bozunan uzun zincir yapılı madde) kullanılmaya baģlanılmıģtır ve değiģik tuzluluk derecesine sahip alıcı ortam analizlerinde LAS ın %80-90 oranında parçalandığı, bir atık su örneğinde ise, LAS ın 0.5 mg/lt konsantrasyonunun altına 2 aylık bir periyot içinde ulaģtığı, parçalanmaz ABS taģıyan aynı miktardaki atık su örneğinde ise, ABS nin 5.5yıllık bir periyotta dahi 0.5 mg/lt ye ulaģmadığı tespit edilmiģtir. Aerobik arıtma tesislerinde de LAS ın kolaylıkla parçalandığı, parçalanmayan kısmın yarattığı toksitenin önemli miktarda olmadığı bildirilmiģtir. Bu açıdan ülkemizde son yıllarda deterjan yapımında aktif madde olarak biyolojik parçalanması oldukça kolay olan LAB kullanılmaktadır. Bir diğer önemli kirletici madde deterjanlarda katkı maddesi olarak ve yüzey aktif maddelerin etkinliğini artırma özelliği olan sodyum tripolifosfat (STPP) olup, kullanımında çeģitli kısıtlamalar ve yasaklamalar söz konusudur. Katı maddelerin birinci görevi suyu yumuģatmaktır. Bu amaçla ülkemizde yaygın olarak kullanılan STPP katkı maddesinin baģlıca avantajlı yönleri; a. Yüzey aktif maddesinin etkinliğini artırması b. Kiri dağıtabilmesi c. PH yı ayarlayabilmesi d. Çökelti oluģturmaması e. Kolayca suda çözünebilmesidir. 159

160 Yukarıda sayılan avantajları nedeniyle diğer tüm katkı maddelerine tercih edilen STTP, ana madde olarak fazla miktarda fosfor içermesi nedeniyle önemli çevre sorunlarına yol açmaktadır. Çünkü STTP (Sodyum tripolifosfat), içerdiği yüksek düzeydeki P nedeniyle sulardaki alglerin çoğalmasını artırmakta ve alglerin dekompozisyonu sonucu suyun oksijeni azalmaktadır. Böylece su canlıları yok olmakta, dolayısıyla ötrofikasyon sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle batı Avrupa ve Amerika BirleĢik Devletlerinde STPP ın deterjanlarda kullanılan miktarlarının azaltılması kararlaģtırılmıģtır. Deterjanlar konusunda Dünya Sağlık TeĢkilatının önerdiği limitlere göre içme suyunda bulunabilecek anyonik deterjanla 0.3 mg /l yi geçmemelidir. Yine aynı kuruluģun 1984 yılında yayınladığı Ġçme Suyu Kalitesi Ġçin Ana Hatlar adlı yayında deterjanlar için sınır değer verilmemekte, ancak içme suyunda köpük, tat ve koku meydana getirmeyecek seviyede olması gerektiği belirtilmektedir. Sentetik deterjanların organik kısmını teģkil eden yüzey aktif maddeler genellikle kutupsal nitelik taģımayan bir hidrokarbon kısım ile kutupsal nitelikte anyonik, katyonik veya iyonik olmayan fonksiyonel bir gruptan oluģmaktadır. Anyonik yüzey aktif maddelerin fonksiyonel grubu genelde sülfat veya sülfonatları içerir.ve hidrokarbon zincirleri düz olduğunda tümüyle biyolojik olarak parçalanırlar. Deterjanlar canlılara içme suyu ile, ayrıca deterjanla kirlenmiģ su ile yıkanan meyve ve bitkiler ve çalkalanmadan kullanılan kaplarla geçebilir. Evlerde yıkanan kaplar sonradan çalkalandığı zaman suya ppm yüzey aktif madde verir. Prensip olarak küçük çocuklarda görülen kazasal yutmalarda evde kullanılan deterjanlar kesin olarak tehlikeli bir faktör olup,bu gibi kazalar sonucu zehirlenmelere çok dikkat etmek gerekir. Deterjanlar ayrıca deri altı iltihapları yapıp, deri üstünü tahrip etmektedir. Tekstil sanayiinde kullanılan ve içinde yüzey aktif maddeler içeren deterjanlar insanlarda dermatit oluģturmaktadır. Deterjanlı sularda balık, boğulma belirtisi gösterir. 3ppm lik bir deterjan konsantrasyonunun 12 haftada alabalıkların %50 sini öldürdüğü bildirilmiģtir. Ortamdaki oksijenin azalması zehir etkisini artırmakta, suyun sertliği ve yumuģaklığı ise zehir etkisini ortam koģullarına göre azaltmakta veya artırmaktadır. Sert ularda zehir etkisinin genellikle daha fazla olduğu bildirilmiģtir. D.5.6. ÇözünmüĢ Organik Maddeler Sulama sularında ve özellikle atık sularda bulunan organik maddelerin mikroorganizmalar tarafından biyokimyasal olarak parçalanması esnasında oksijen tüketilir. Tüketilen oksijen miktarı ise suda bulunan organik madde konsantrasyonuna bağlı olarak artmaktadır. Teorik olarak organik madde konsantrasyonu yüksek olan atık suların sulamada kullanılması halinde, kök bölgesindeki oksijenin azalacağı ve bitkilerin bundan zarar göreceği kabul edilmektedir. Ancak pratikte bu tür suların önemli bir problem meydana getirmeden dünyanın bir çok yerinde kullanımı söz konusudur. Bunun temel nedeni, insan ve mutfak artığı organik maddelerin toprakta biyolojik olarak kolayca ayrıģabilmesidir. Yapılan araģtırma sonuçları, biyolojik olarak parçalanabilen organik maddelerin yer altı suyu kirlenmesine de yol açmadığını, ancak biyolojik olarak parçalanmayan ve toprak tarafından tamponlanmayan sentetik organik maddelerin (bazı endüstriyel atıklar) yüksek konsantrasyonlarının problem yaratabileceğini göstermiģtir. 160

161 D.5.7. Patojenler Organik maddelerle birlikte mikroplar ve özellikle patojenler de sulara karıģmaktadır. Genellikle yerleģim yerlerinin kirlenmiģ sularında fazla miktarda patojen bulunmaktadır. Patojenler, hastalık yapan organizma tarafından enfekte edilmiģ insan ve hayvanlardan idrar ve dıģkı yoluyla dıģarı atılmaktadır. Ġnsan ve hayvanlarda dıģarı atılan çok sayıdaki patojen, atıksulara karıģmaktadır. Bu nedenle atıksuların tarımda tekrar kullanılmasında patojenler (hastalık yapan bakteri ve virüsler) önemli bir sağlık riski oluģtururlar. Çiğ olarak tüketilen veya doğal haliyle mutfağa getirilen gıda ürünleri sağlık yönünden bir tehlike göstermemelidir. Su ortamında bulunan baģlıca patojenler aģağıdaki gibi sınıflandırılmıģtır. a. Bakteriyel patojenler b. Viral patojenler c. Protozoal hastalıklar d. Parazitler Özellikle atık suların sulamada kullanılması ile ortama önemli düzeyde patojen dağılımı söz konusudur. Bu nedenle ülkemizde atık suların sulamada kullanılması ile ilgili olarak bazı esaslar ve teknik sınıflamalar getirilmiģtir. Örneğin elyaflı bitki ve tohum üretiminde, yağmurlama sulamada ancak biyolojik olarak arıtılmıģ ve klorlanmıģ atıksuların kullanımına izin verilmiģtir. Dünyanın çoğu bölgelerinde içme suları dağıtılmadan önce patojenlerin uzaklaģtırılabilmesi için dezenfekte edilmektedir. Dezenfeksiyon iģleminin yapılması yada yetersiz kalması durumunda çeģitli salgın hastalıklar ortaya çıkabilir. Suların dezenfeksiyon edilebilmesi için pekçok dezenfektan kullanılmaktadır. Suların dezenfeksiyonu patojen ve indikatör organizmaların giderilmesi içindir. Sularda kullanılan baģlıca dezenfeksiyon yöntemleri; a. Suyun bekletilmesi yada ısıtılması yoluyla fiziksel arıtma b. Cl2, Br2, I2, O3, KmnO4 g.b. bileģiklerin kullanılması c. Bakır ve gümüģ gibi metal iyonlarının kullanılması d. Kuvvetli asidik ve bazik yapma e. Ultraviyole ıģınlara maruz bırakma Yukarıda sayılan yöntemler içerisinde en uygun olanı ve en yaygın olarak kullanılanı, içme sularının klorlanmasıdır. D.5.8. Askıda Katı Maddeler Yoğunluğu suyun yoğunluğundan küçük olan tanecikler, suyun yüzeyine çıkarlar ve yüzeysel sulardaki yüzücü maddeleri oluģtururlar. Yüzeysel sularda askıda bulunan tanecikler, mineral yada organik kökenli olabilirler. Mineral kökenli askı maddesi, zemin erozyonundan kaynaklanmaktadır. Askı halindeki organik maddenin ancak küçük bir kısmı zemin erozyonundan kaynaklanmakta olup, önemli bir bölümünü bitki artıklar humus, doğal gübreler, evsel ve endüstriyel atık sular oluģturmaktadır. Sularda asılı halde bulunan tanecikler akım süresi boyunca devamlı askıda kalabilir. Bunlardan bir kısmı tabana çökerek dip çamurunu oluģtururken, diğer bir kısmı fiziksel parçalanma ve biyokimyasal reaksiyonlar sonucunda koloidal ve moleküler düzeyde çözünmüģ organik maddeye dönüģürler. Askıdaki katı maddelerin çökelmesi 161

162 sonucunda toprak gözenekleri tıkanabilir, böylece suyun toprağa infiltrasyonu ve toprağın havalanması azalır. Ayrıca toprak yüzeyinden organik maddenin biyolojik olarak parçalanması oksijen kullanımıyla gerçekleģir ve bu durum atmosferden kök bölgesine doğru olan oksijen hareketini engelleyebilir. Özellikle atık suyun yağmurlama sulamada kullanılması durumunda koloidal partiküller yapraklar üzerinde birikerek fotosentez aktivitesini azaltabilir ve ürünün görünüģünü olumsuz yönde etkileyebilir. Sulama suyundaki asılı katı maddelerin yüksek konsantrasyonları borulardaki suyun akıģına yağmurlayıcılara, damlatıcılara ve hidrolik yapılara zarar verebilir. Ayrıca uygulandıkları alanlar çirkin, sağlıksız ve rekreasyon için uygunsuz bir hal alır. Akarsulardaki askı maddesini azaltmak amacıyla ağaçlandırma, teraslama gibi önlemler alınabilir. Ġçme ve kullanma suyu temini için kurulan arıtma tesislerinde askıdaki maddeler çökeltme ve filtreden geçirme gibi temel iģlemlerle giderilebilir. D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler Ve Su Kirliliği Maddenin temel yapısını atomlar oluģturmaktadır. Atom ise, proton ve nötronlardan oluģan bir çekirdek ile, bunun çevresinde dönmekte olan elektronlardan oluģmaktadır. Herhangi bir maddenin atom çekirdeğindeki nötronların sayısı proton sayısına göre oldukça fazla ise, bu tür maddeler kararsız bir yapı göstermekte, çekirdeğindeki nötronlar alfa, beta, gama gibi çeģitli ıģınlar yaymak suretiyle parçalanmaktadır. Çevresine bu Ģekilde ıģın saçarak parçalanan maddelere "Radyoaktif Madde, çevreye yayılan alfa, beta ve gama gibi ıģınlara ise Radyasyon adı verilmektedir. Atom numarası değiģmeyip sadece nötron miktarları değiģen, bu sebeple aynı kimyasal özellikleri gösteren bir elementin çeģitli fiziksel özellikleri gösteren tiplerini oluģturan elementlere izotop adı verilmektedir. Bazı izotopların çekirdekleri daima kararlı değildir ve bunlar belirli parçalanması sırasında çeģitli tipteki radyasyonlar da yayınlandığından, bu kararsız izotoplara Radyoizotop adı verilmektedir. Çevre sorunları sınır tanımamakta ve çeģitli kirletici emisyonlar kilometrelerce uzaklara taģınarak etki edebilmektedir. Ülkemizde nükleer santraller bulunmadığı halde, örneğin Çernobil kazası nedeniyle yayılan radyoaktif atıkların toprak ve ürünlerde yol açtığı kirlilik herkes tarafından bilinmektedir. Doğrudan etkiye maruz kalan Çernobil ve çevresinde binlerce kiģide belirtileri sonradan çıkacak olan genetik etkilerle nesillere geçebilecek kalıcı izler taģımaktadır. Türkiye de üretilen radyoaktif atıkların ana kaynakları aģağıda belirtilmiģtir; a. Nükleer araģtırma reaktörleri, b. Özel tıp laboratuar ve merkezleri c. Hastaneler d. Üniversite ve diğer araģtırma laboratuarları e. Endüstriyel izotop kullanan kuruluģlar, Sularda radyoaktivite ölçümleri, önceleri daha çok kaplıca sularında yapılmıģtır. Ancak daha sonraları yapılan araģtırmalar göstermiģtir ki, küçük dozlarda da olsa sürekli olarak çeģitli kaynaklardan vücuda alınan radyasyon, belli bir süre sonra insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu DSĠ 13. Bölge Müdürlüğü

163 E. TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMI Ülkemizde yaklaģık 28,1 milyon hektar tarımda kullanılan arazi miktarı olmasına karģın, ekilebilir nitelikteki arazi miktarı 26,6 milyon hektardır. Ancak, mutlak ve potansiyel tarım alanları içinde tarımda kullanılmakta olan arazi miktarı ise yaklaģık 21,8 milyon hektardır. Antalya Ġli'nde toplam tarım arazisi hektardır. Bu tarım alanlarının hektarı sulanabilir arazi niteliğindedir. Grafik 2. Antalya Ġli Arazi Ve Tarım Alanları Dağılımı (STATĠP) ANTALYA ĠLĠ ARAZĠ DAĞILIMI (Toplam Alan: ,31 Ha) ANTALYA ĠLĠ TARIM ALANLARI NĠTELĠK DAĞILIMI (Toplam Tarım Alanı: ,84 Ha) Mera ,84 %18,66 Toplam Tarım Alanı ,84Ha %22 Diğer ,24 %0,99 Yerleşim ,26 %1,57 Orman ,13 %56,37 Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü, 2010 Kuru Marjinal Tarım ,93Ha %45,03 Dikili Bağ 3.588,76Ha %1 Dikili Zeytin 9.007,69Ha %1,93 Sulu Özel Ürün 4.504,41Ha %0,97 Dikili Narenciye ,57Ha %2,79 Sulu MutlakTarım ,13Ha %18,35 Dikili Meyve ,81Ha %4,64 Kuru Mutlak Tarım ,54Ha %25,53 ANTALYA ĠLĠ TOPRAK YAPISI VE DAĞILIMLARI Antalya Ġli Arazilerinin Büyük Toprak Grupları Dağılımı Ġklim topoğrafya, ana madde, bitki örtüsü ve zamanın etkisiyle Antalya ilinde çeģitli büyük toprak grupları oluģmuģtur. Büyük toprak gruplarının yanı sıra toprak örtüsünden ve profil geliģmesinden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. Antalya ilindeki toprak grupları ve dağılımı Ģöyledir: Kırmızı Akdeniz Toprakları Antalya havzasında en geniģ sahayı hektarlık alan ile kırmızı Akdeniz toprakları kaplar. Havzanın bilhassa Güney ve ortalarında yaygın olup, Kuzeyde Eğirdir gölünün güneyine kadar uzanır.özellikle orta havzada geniģ yayılım gösteren kırmızıkahverengi Akdeniz toprakları ile birlik teģkil eder. Bu topraklar yer yer alüviyal ve kolüviyallerle kesilir. Kırmızı Akdeniz topraklarının bulunduğu yerlerde yıllık ortalama yağıģ mm dir. Bu sebeple profilde bir yıkanma mevcuttur. Bu toprakların ekseriyeti orman ve fundalık, çok az kısmı ise kuru ve sulu tarım, mera veya bağ-bahçe olarak kullanılmaktadır. 163

164 Kırmızı-Kahverengi Akdeniz Toprakları Antalya ilinde hektarlık alanı kaplayan bu topraklar özellikle orta havzada Eğirdir gölüne kadar toplu bir görünüm arzeder. BaĢta kahverengi orman toprakları olmak üzere birçok alüviyal ve koliviyallerle kesildiği gibi, kırmızı Akdeniz toprakları ile birlik teģkil eder. Bu toprakların bulunduğu yerlerde yıllık ortalama yağıģ mm olup, kırmızı Akdeniz topraklarına nazaran biraz daha düģüktür. Buna rağmen, profilde yıkanmayı sağlayacak derecededir. Kırmızı kahverengi Akdeniz topraklarının büyük kısmı orman, geri kalan az bir kısmı da fundalık olarak ve kuru tarımda kullanılmaktadır. Kahverengi Orman Toprakları Antalya havzasında ikinci olarak en büyük sahayı kapsarlar. Kapladığı hektar alan ile büyük toprak grubudur. Havzanın Güney doğusunda Alanya dan baģlayarak Kuzey Bat ya doğru Akdeniz toprakları ile rendzinalar arasında yeralmaktadır. Bu toprakların bulunduğu yerlerde ortalama yağıģ bazen 1000 mm ye eriģmekte ise de esas olarak 600 mm civarındadır. BU toprakların tabii bitki örtüsü orman ağaç ve ağaççıklarıdır. Büyük çoğunluğu iyi kapalılıkta olan orman ve fundalık, geri kalan kısmı kuru tarım ve mera alanlarını teģkil eder. Kestane Rengi Topraklar Antalya havzasının önemli topraklarından biri olup hektar alanı kaplamaktadır. Havzanın Batısındaki Korkuteli ile Kuzeyindeki Isparta ve Yalvaç civarında bulunan ondüleli ve hafif dalgalı coğrafyada geniģ yayılım gösterir. Daha ziyade kolüviyal topraklarla birlikte bulunur. BU toprakların tabii bitki örtüsü esas olarak yıllık çeģitli otlar, ot-çalı karıģığı, seyrek fundalıklar ve kısmen seyrek orman alanlarıdır. Rendzina Toprakları Antalya havzası sahil kuģağının önemli topraklarındandır. Ġlde hektarlık alanı kaplamaktadır. Antalya-Manavgat arasında ovanın yüksek meyilli araziye birleģtiği yerlerdeki dalgalı ve ondüleli topografyada bilhassa kahverengi orman topraklarıyla birlikte bulunur. Tabii bitki örtüsü maki otsu ve kültürleridir. Çoğunlukla fundalık olan u topraklar kısmen kuru tarımda az olarak diğer Ģekillerde kullanılır. Regosal Topraklar Bu topraklar havzada pek az saha kaplayan topraklardır hektarlık bir alanı kaplarlar. Tabii bitki örtüsü yıllık ot türleri ĢeklindedirYüksek Dağ Çayır Toprakları Antalya ilinde 957 hektarlık alanı kaplamaktadır. Havzanın bilhassa Güney- Doğusunda uzanan Akdağ silsilesinin metreden daha yüksek olan bölgelerinde yeralır. Bu toprakların bulunduğu yerler orman hududunun daha yukarıları olduğundan tabii bitki örtüsü orman ve funda, sık çayır otları ve yer yer sazlıklardır. Tuzlu Alkali Topraklar Antalya havzasında çok az bir yer kaplayan bu grup 876 hektarlık bir alanı kaplamakta, Antalya ovasında Serik ilçesinin denize yakın kısımlarında bulunmaktadır. Tuzluluk ve alkalilik kültür bitkisi yetiģtirilmesine elvermeyecek derecede yüksektir. Bu sebeple saha yer yer koyu renkli çıplak alanlar arzeder. Bu topraklar üzerindeki meralar çok zayıf ve kalitesizdir. 164

165 Alüviyal Topraklar Antalya havzasında büyük bir saha kaplamamakla beraber havza tarımında çok önemli yeri olan topraklar grubudur hektarlık alanı kaplamaktadır. Havzada esas olarak akarsular, kısmen de göllerin oluģturduğu bu topraklar zonaliteye sahip olmadığından havzanın her tarafında bulunur. Özel bir iklime ve tabii bitki örtüsüne sahip değildirler. Akarsuların oluģturduğu alüviyal topraklara havzanın ana drenaj ağını teģkil eden Aksu, Manavagat, Köprüçayı, Doyran, Alara, Korkuteli deresi, Onaç çayı, Kocaçay, Yalvaç çayı, Hoyran çayı ve Senirkent çayı ile bunların yan kolları boyunca uzanan ince uzun Ģeritler veya geniģ ovalar halinde rastlanır. Bunlar havzayı esas olarak Kuzey-Güney, kısmen de Batı-Doğu yönünde katederler. Göllerin oluģturduğu alüviyaller ise havzanın Kuzeyindeki Eğirdir, Hoyran, Kovada ile Batısındaki Ketsel Gölünün eski yatakları halinde bulunur. Antalya havzası alüvyonlarının büyük bir kısmı tuzsuzdur. Fazla olmamakla beraber tuzluluk ve alkalilik arzeden topraklara da rastlanır. Tuzluluk ve alkalilik genellikle bozuk drenaj arzeden sahalarda görülür. Havzanın esas olarak sahil bölgesi ve yukarı kısımdaki ovalık ünitesinde yeralan alüviyal topraklarda topografya düz veya düze yakındır. Bu toprakların hemen hemen yarısında sulu tarım, diğer yarısında kuru tarım yapılmaktadır. Bu arada çok az da olsa funda, mera, çayır, bağ-bahçe gibi kullanma Ģekilleri de mevcuttur. Hidromorfik Alüviyal Topraklar Antalya havzasında kötü drenaj Ģartlarının olduğu bölgelerde oluģan bu topraklar 1336 hektarlık alanı kaplamaktadır. Akarsular veya göller tarafından oluģturulmuģlardır. Bu toprakların en önemli karakteri, isminden de anlaģılacağı gibi her zaman yaģ olmalarıdır. Bu nedenle, genel olarak sürüm yoluyla tarıma elveriģli değillerdir. Ancak dikkatli ve entansif tedbirlerle toprak yer yer iģlenebilir. Taban suyu yüksektir ve yılın büyük kısmında toprak yüzeyinde göllenme hakimdir. Antalya havzasındaki bu toprakların üçte biri tuzluluk arzeder. Tabii meylin yetersizliği, iç bükey topografya, tuzlu taban sularının yükselmesi, taģkınlar veya buharlaģma sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Kolüviyal Topraklar Antalya havzasında çok büyük saha kaplamamasına rağmen, havza tarımında önemli yeri olan diğer toprak grubudur. Ġlde hektarlık alanı kaplamaktadır. Bu toprakların ekseriyetinde sürülerek tarım yapılmaktadır. Kuru tarım, sulu tarım ve bağbahçe Ģeklinde kullanılmaktadırlar. Az miktarda çayır-mera, orman ve funda gibi diğer kullanma Ģekilleri de bulunur. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları Üzerinde zayıf orman ve çalı örtüsü bulunan bu topraklar ileri derecede katmanlaģmıģ topraklardır. Antalya ilinde hektarlık alanı kaplamaktadırlar. Organik Topraklar Organik topraklar Antalya 3078 hektarlık alanı kaplamaktadırlar. Rengi koyu gri, mavi veya yeģil olup, yaģtır. Hava ile temas ettiğinde kahverengiye dönüģür. Sahil Kumulu Kıyı kumulları sahil Ģeridinde bulunur. Üzerinde çok az sayıda çalı ve ağaç barındırır. Antalya ili hektarlık sahil kumuluna sahiptir. 165

166 Irmak Yatakları Akarsu boylarında yeralan, yılın büyük kısmında su altında kalan taģlı-çakıllı ince Ģeritler olup hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Alüviyal Sahil Bataklıkları Deniz kıyısında yeralırlar. Deniz ve yüzey taģkınlarının etkisiyle devamlı yaģ ya da bataklık durumunda olan topraklardır. Tarımsal değeri olmayan bu araziler Antalya ilinde 519 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Çıplak Kaya ve Molozlar Çıplak kayalıklarda toprak örtüsü bulunmaz. Antalya ilinde hektarlık oldukça büyük bir alanı kaplamaktadır. Tablo 34: Antalya Ġli Toprak Gruplarının Dağılımı Sıra No: Toprak Grubu Adı Alan (ha) 1 Kırmızı Akdeniz Toprağı Kırmızı Kahverengi Akdeniz Toprağı Kahverengi Orman Toprağı Kestane Rengi Topraklar Rendzina Toprakları Regosal Topraklar Yüksek Dağ-Çayır Toprakları Tuzlu-Alkali Topraklar Alüviyal Topraklar Hidromorfik-Alüviyal Topraklar Kolüviyal Topraklar Kireçsiz kahverengi Orman Toprakları Organik Topraklar Sahil Kumulu Irmak Yatakları Alüviyal Sahil Bataklıkları Çıplak Kaya ve Molozlar TOPLAM Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

167 Harita 10. Büyük Toprak Grupları Haritası Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Grafik 3. Antalya Ġli Toprak Grupları Dağılımı Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

168 Tablo 35: Büyük Toprak Gruplarının Ġlçelere Göre Dağılımı BÜYÜK TOPRAK GURUBLARININ İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI B.T.G. MERKEZ ALANYA AKSEKİ ELMALI FİNİKE G.PASA G.DOĞMUŞ KAŞ K.TELİ KUMLUCA MANAVGAT SERİK TOPLAM ALÜVYAL TOPRAKLAR HİDROMDRFİK ALÜVYAL T ALÜVYAL SAHİL BATAKL KOLÜVYAL TOPRAKLAR KAHVERENGİ ORMAN TOP KİREÇSİZ K.RENGİ ORM.T KIRMIZI AKDENİZ TOP KIRMIZI K.RENGİ AKDENİZ RENDZİNA TOPRAKLAR REGOSOL TOPRAKLAR YÜKSEK DAĞ ÇAYIR TOP ORGANİK TOPRAKLAR KESTANE TOPRAKLA?, TUZLU-ALKALİ(ÇORAK)TOP ARAZİ TİPLERİ(su yüzeyleri) TOPLAM E Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Tablo 36: Büyük Toprak Gruplarına Göre Arazi Sınıfları BÜYÜK TOPRAK GURUBLARINA GÖRE ARAZĠ SINIFLARI ARAZĠ SINIFLARI (ha) BÜYÜK TOPRAK GURUBU I II III IV V VI VII VIII 168 TOPLAM Alüvyal Topraklar HĠdromorflk Alüvyal Topraklar Alüvyal Sahil Bataklıkları S Koluvyal löpraklar Tuzlu Sodik (Çorak) Topraklar Organik Topraklar Kahverengi Orman Topraklar Kireç siz Kahverengi Orman Topraklar Kestane Topraklar Kırmızı Akdeniz Topraklar Kırmızı Kahverengi Akdeniz Topraklar Rendzana Topraklar Regosol Topraklar Yüksek Dağ-Çayır Topraklar Sahil Kumulları Irmak TaĢkın Yatakları Çıplak Kaya ve Molozlar TOPLAM Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010

169 E.2. TOPRAK KĠRLĠLĠĞĠ E.2.1. Kimyasal Kirlenme Katı kimyasal toprak gübrelerinin ve zirai ilaç kullanımı sonucu toprakta oluģan kimyasal kirlenme ile ilgili ilimizde herhangi bir çalıģma yapılmamıģtır. E Atmosferik Kirlenme Ġlde hava kirliliğinin az olması nedeniyle atmosferik kirlenmeden dolayı toprak kirliliği söz konusu değildir. Atmosferik kirlenme nedeniyle oluģan toprak kirliliği hakkında ilde herhangi bir çalıģma yapılmamıģtır. E Atıklardan Kirlenme Bu konu Atıklar konu baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiģtir. E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme Ġlimizde bu konuda bir çalıģma yapılmamıģtır E.3. ARAZĠ E.3.1. Arazi Varlığı Antalya ili oldukça dağlık bir coğrafyada yer alması nedeniyle toplam arazinin ancak %20,8 inde tarım yapılabilmektedir. Bu engebeli topografya içinde etkin ve sürdürülebilir tarımsal üretimin gerçekleģtirilmesi, verimliliğin artırılması, mevcut tarım arazilerinin Arazi Kullanma Yetenek Sınıfları na (AKKS) göre değerlendirilmesi ile mümkün olabilecektir. Topraklarımız tarımsal üretimin temel aracı olduğundan kullanım yeteneklerine göre iģlenmesi ve bu toprakların özürlerine uygun bitkisel üretim yapılması bizim için olduğu kadar gelecek kuģaklarımız için de önemlidir. Gerek etüdlerde, gerekse alınan numunelerin laboratuarda analizleri sonucu tesbit edilen toprak özelliklerinin çeģitli yönlerden değerlendirilip, derecelendirilmeleri yapılmaktadır. Çok değiģik topraklar ve çeģitli kullanım amaçları olduğundan sınıflamalarda değiģik amaçlarla yapılmaktadır. Bu sınıflamalardan biri olan Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıflaması, daha çok tarımsal amaçla yapılan bir sınıflamadır. Bu sınıflamaya göre 8 adet sınıf mevcut olup, bunlar aģağıda açıklanmıģtır. Ġlk 4 sınıf arazi, iyi bir toprak idaresi altında, yöreye adapte olmuģ tarla bitkileri ile orman-mera ve çayır bitkilerini iyi bir Ģekilde yetiģtirmeye müsaittir. VI. ve VII. Sınıflarda toprak ve su koruma önlemleri alınması koģuluyla bazı özel bitkilerde yetiģtirilebilir. VIII. Sınıf arazi çok etkin ve pahalı ıslah çalıģmaları ile üretime alınabilirse de mevcut piyasa koģullarında elde edilecek ürün yatırım harcamalarını karģılayamaz. 169

170 a) Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları Arazi Kabiliyet Ordoları ĠĢlemeli Tarıma ElveriĢli ĠĢlemeli Tarıma ElveriĢli Arazi Toplamı Tablo 37 : Antalya Ġli Arazilerinin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları Arazi Kabiliyet Sınıfları Toplam Alan (da) Tarım Alanı (da) Tarımda Kullanma Yüzdesi (%) I ,6 II ,4 III ,2 IV , ,7 V ,1 ĠĢlemeli Tarıma ElveriĢli VI ,3 Olmayan VII ,0 Tarım DıĢı Arazi VIII ĠĢlemeli Tarıma ElveriĢli Olmayan Arazi Toplamı ,5 Toplam (Ġlde) ,2 Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Harita 11. Antalya Ġli Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları Haritası (AKK) Kaynak :Antalya Ġl Tarım Müdürlüğü,

171 Tablo 38: Ġlçelere Göre Arazi Sınıflarının Dağılımı (Ha) ĠLÇELERE GÖRE ARAZĠ SINIFLARININ DAĞILIMI (HA) ARAZĠ SINIFLARI ĠLÇELER MERKEZ AKSEKĠ ALANYA ELMALI FĠNĠKE G.PAġA G.DOĞ. KAġ K.ELÎ KUML. MANAV. SERĠK TOPLAM I II Ü III IV V VI VII VIII Su yüzeyi TOPLAM Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Grafik 4. Antalya Ġli Arazilerinin Kullanım Yetenek Sınıflarına Göre Dağılımı Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

172 Ġlin tarım yapılan arazisi dekar olmasına rağmen, iģlemeli tarıma uygun arazi toplamı dekardır. ĠĢlemeli tarıma uygun olmayan toplam dekar arazide iģlemeli tarım yapılmaktadır. Özürleri giderilebildiği takdirde büyük çoğunluğu I. ve II. sınıf arazi niteliği kazanabilecek dekar V. sınıf arazi, halen tarım dıģıdır. E Toprak Kullanma Durumu SINIF I: Bu sınıf tarım arazilerindeki toprakların kullanılmalarını kısıtlayan, hafif derecede bir veya iki sınırlama olabilir. Topografyaları hemen hemen düzdür. Su ve rüzgar erozyonu zararı yok veya çok azdır. Toprak derinliği fazla, drenajları iyidir. Tuzluluk, sodiklik (alkalilik) ve taģlılık gibi sorunları yoktur. Su tutma kapasiteleri yüksek ve verimlilikleri iyidir veya gübrelemeye iyi cevap verirler. Çok üretken olup, geniģ bir bitki seçme aralığına sahiptirler. Kültür bitkilerinin yetiģtirilmesinde olduğu kadar, çayır-mera ve orman içinde güvenli olarak kullanılabilirler. Toprakları kolay iģlemekte olup, gübreleme, kireçleme, örtü ve yeģil gübre bitkileri yetiģtirilmesi, bitki artıkları ve hayvansal gübrelerin korunması, adapte olmuģ bitkilerin münavebeye alınması gibi olağan amenajman iģlemlerinden bir veya bir kaçının uygulanmasına ihtiyaç gösterirler. I. sınıf arazinin yayılama alanı toplam hektar olup, il yüz ölçümünün %4.3 ünü teģkil etmektedir. %54.5 ini aluvyal, %27.8 ini koluvyal, %11.9 unu kırmızı Akdeniz toprakları, %3.7 sini kestane toprakları, kalanını da diğerleri oluģturmaktadır. Hepsi %2 den daha az eğimlidir. %94 ünde toprak derin, %5.7 sinde orta derindir hektarında kuru, hektarında sulu, hektarında bağ-bahçe tarımı yapılmakta, hektarında turunçgil-muz yetiģtirilmektedir. 497 hektarı mera, 165 hektarı yerleģim alanıdır. SINIF II: Bu sınıftakiler kötüleģmeyi önlemek veya iģleme sırasında hava ve su iliģkilerini iyileģtirmek için yapılan koruma uygulamalarını içeren dikkatli bir toprak idaresini gerektirir. Bu alanlar kültür bitkileri, çayır-mera ve orman için kullanılabilir. Bu tür alanlarda ki topraklar hafif bir eğime, orta derecede su ve rüzgar erozyonuna, geçmiģte ki erozyonun orta derecede olumsuz etkilerine, idealden daha az toprak derinliğine, elveriģsiz toprak yapısı ve iģlenebilirliğine, hafiften ortaya kadar değiģen, kolayca düzeltilebilen, fakat yinede görülebilir tuzluluk ve sodikliğe maruz kalabilmektedir. Bu sınıftaki topraklar, bitki seçimi ve amenajman uygulamaları bakımından Sınıf I dekinden daha az serbestlik sağlarlar. Bunlar aynı zamanda özel toprak koruyucu bitki yetiģtirme sistemleri, toprak koruma uygulamaları, su kontrolü yapılar veya kültür bitkileri için kullanıldıklarında uygun iģleme yöntemleri gerektirirler. II. sınıf araziler hektar olup, il yüz ölçümünün %5.9 unu teģkil etmektedir. %29 unu aluvyal, %17.2 sini koluvyal, % 21.9 unu kırmızı Akdeniz toprakları, %12.8 ini kestane toprakları, %8.2 sini rezina toprakları, kalanını da diğerleri oluģturmaktadır. Bu sınıf arazilerin %41.1 inde eğim, %0.2, %58.8 inde de %2.6 meyil vardır. Toprakların derin, %52.5 i derin, %36.1 i orta derin, %11.4 ü sığ derinliktedir. Ġldeki II. Sınıf arazilerin hektarında kuru, hektarında sulu, hektarında bağ-bahçe tarımı yapılmakta, 5159 hektarında turunçgil, 1.628hektarında muz, 308 hektarında zeytin yetiģtirilmektedir hektarı mera ve çayır, hektarı orman ve fundalık olarak kullanılmakta, hektarlık kısmı yerleģim alanı haline gelmiģtir. 172

173 SINIF III: Bu sınıftaki tarım alanları, II. sınıftakilerden daha fazla sınıflandırmalara sahiptir. Kültür bitkileri için kullanılmaları gerektiğinde, koruma önlemleri almak ve alınan önlemlerin sürekliliğini sağlamak oldukça zordur. Kültür bitkileri için kullanılmaları gerektiğinde, koruma önlemleri almak ve alınan önlemlerin sürekliliğini sağlamak oldukça zordur. Kültür ve bitkileri tarıma alınabilecekleri gibi çayır-mera ve orman arazisi olarak da kullanılabilirler. Fakat sınırlandırmalar bitki seçimini, ekim, dikim, hasat zamanı ve ürün miktarını olumsuz yönde etkiler. III. sınıf arazilerde orta derecede eğime, Ģiddetli su veya rüzgar erozyonuna, geçmiģteki erozyonun Ģiddetli olumsuz etkilerine, ürüne zarar veren sık taģkınlara, alt toprakta çok yavaģ geçirgenliğe, drenajdan sonraki yaģlılık veya bir süre devam edecek olan göllenmeye, sığ kök bölgesine, düģük rutubet tutma kapasitesine, kolayca düzeltilemeyen düģük verimliliğe ve orta derecede tuzluluk veya sodikliğe rastlanabilir. III. sınıf araziler hektarla il yüzölçümünün %3.7 sini teģkil etmektedir. Aluvyal toprakların %37.1 i, koluvyal toprakların %5.1 ini, kahverengi orman topraklarının %13.8 ini, kireçsiz kahverengi orman topraklarının %2.2 sini, kırmızı Akdeniz topraklarının %17.8 ini, kırmızı kahverengi Akdeniz orman topraklarının %5.5 ini, rezina topraklarının %5.7 sini, regosal toprakların %1.2 sini III. sınıf araziler içine almaktadır. Çoğunda eğim düz veya düze yakındır. %43.1 i düz, %19.8 hafif eğimlerde %37.1 i orta eğimlidir. %40.9 u derin, %28.5 i orta derin, %30.5 i sığdır. %41.8 i 1. Sınıf su erozyonuna, %55.3 ü 2. Sınıf su erozyonuna, %2.82i 3. Sınıf su erozyonuna maruzdur. Bu sınıf arazilerin hektarı kuru tarım, hektarı sulu tarım, hektarı bağ, hektarı zeytin, hektarı turunçgil yetiģtirmekte kullanılmaktadır hektar yerleģim halindedir. SINIF IV: Bu sınıfta, toprakların kullanılmasındaki sınırlandırmalar III. sınıftakinden daha fazla ve bitki seçimi daha sınırlıdır. ĠĢlendiklerinde daha dikkatli bir idare gerektirirler. Koruma önlemlerinin alınması ve muhafazası daha da zordur. Çayır-mera ve orman için kullanılabilecekleri gibi, gerekli önlemlerin alınması halinde iklime adapte olmuģ tarla ve bahçe bitkilerinden bazıları için kullanılabilirler. Bu sınıf araziler, dik eğim, Ģiddetli tuzluluk ve sodiklik, Ģiddetli su ve rüzgar erozyonu, geçmiģteki erozyonun Ģiddetli olumsuz etkileri, sığ toprak, düģük rutubet tutma kapasitesi, ürüne zarar veren sık taģkınlar, uzun süren göllenme veya yaģlık gibi olumsuz Ģartların etkisi altındadır. Antalya ilinde bu sınıf araziler hektar yüzölçümüne sahip olup, il toplam alanının %2.7 lik bir kısmını kaplamaktadır. Bu sınıf arazilerin %10.6 sını aluvyal, % 2.1 ini koluvyal, %19.2 sini kahverengi orman toprakları, %4.4 ünü kireçsiz kahverengi orman toprakları, %19.1 ini kırmızı Akdeniz toprağı, %15.7 sini rezina, %0.1 ini regosal topraklar oluģturmaktadır. Bu sınıf arazilerin %14.5 i düz-düze yakın, %1.1 i hafif eğimlerde, %79.5 i orta eğimli ve %4.9 u da dik veya daha fazla eğime sahiptir. %14.1 i derin, %7.9 u orta derin, %77.7 si sığdır. Düz düze yakın arazilerde pek erozyon tesiri görülmemektedir. SINIF V: V. sınıf tarım arazileri yetiģecek bitkiyi kısıtlayan ve kültür bitkilerinin normal geliģmelerini önleyen sınıflandırmalara sahiptir. Bunlarda topoğrafya hemen hemen düzdür. Toprakları ya sık sık sel basması nedeni ile sürekli olarak yaģ ya da çok taģlı ve kayalıdır. 173

174 Tarla ve bahçe bitkileri kültürüne uygun olmamakla birlikte çayır ıslahı yapmak veya iyi bir idare ile uygun ağaç türleri yetiģtirmek sureti ile bu arazilerden kazanç sağlanabilir hektar geniģliğindeki bu arazilerin hektarı hidromorfik aluvyal 283 hektarı tuzlu sodik, hektarı organik toprak, hektarı kırmızı Akdeniz toprağı hektarı regosaldir. Bu sınıf arazilerin hemen hemen hepsi düzdür. %9 u derin olup, %91 i çok sığdır. SINIF VI: Bu sınıfa giren toprakların fiziksel koģulları, gerektiğinde tohumlama, kireçleme, gübreleme ve kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları ile su kontrolü gibi çayır ve mera iyileģtirmelerinin uygulanmasını pratik kılar. Bu sınıftaki toprakların dik eğim, ciddi erozyon zararı, geçmiģteki erozyonun olumsuz etkileri, taģlık, sığ kök bölgesi, aģırı yaģlılık ve taģkın, düģük rutubet kapasitesi, tuzluluk veya sodiklik gibi düzeltilemeyecek sürekli sınırlandırmaları vardır. Bu sınırlandırmaların biri veya daha fazlası dolayısıyla bu topraklar genellikle kültür bitkilerine uygun değildir. Fakat çayırmera veya orman için kullanılabilirler. Antalya ilinde bu sınıf araziler hektar yüzölçümüne sahip olup, il toplam alanının %7.7 lik bir kısmını kaplamaktadır. Bu sınıf arazilerin %0.3 ünü aluvyal, % 0.07 sini koluvyal, %27 sini kahverengi orman toprakları, %19,2 sini kireçsiz kahverengi orman toprakları, %19 unu kırmızı Akdeniz toprağı, %17.3 ünü rezina, %7 sini kestane toprakları, %7.6 sını kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları oluģturmaktadır. %15.1 i orta, %81.7 si dik ve daha fazla eğime sahiptir. Toprakların %64 ü sığ, %30 u ise çok sığdır. %0.5 inde hiç veya çok hafif, %0.7 sinde orta ve %96.4 ünde Ģiddetli erozyon hüküm sürmektedir. SINIF VII: Bu sınıfa giren topraklar çok dik eğim, erozyon, toprak, sığlığı, yaģlılık, tuzluluk veya sodiklik gibi, kültür bitkilerinin yetiģtirilmesini engelleyen çok Ģiddetli sınırlandırmalara sahiptir. Çayır ve mera ıslahı için kullanılma olanakları da çok kısıtlıdır. Bazı yerlerde toprak muhafaza önlemleri almak veya alttaki arazileri korumak için ağaç dikimi veya ot tohumu aģılaması yapıldığı, hatta istisnai bazı hallerde kültür bitkileri bile yetiģtirildiği olursa da bu gibi durumlar VII. Sınıf tarım arazileri için genel bir özellik sayılmaz. VII. sınıf araziler hektar olup, il yüz ölçümünün %56.5 ini teģkil etmektedir. %521.5 i kahverengi orman, %15.8 i kireçsiz kahverengi orman, % 23.4 ü kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları, %37.1 i kırmızı Akdeniz, kalanını da diğerleri oluģturmaktadır. Bu sınıf arazilerin %99.1 inde dik veya daha fazla eğimlidir. %0.04 ü derin, %99 u sığ derinliktedir. %0.04 ünde erozyon hiç yok veya hafif, %0.26 sında orta, %31.1 i Ģiddetli, %68.7 si çok Ģiddetli erozyona maruzdur. SINIF VIII: Bu sınıf araziler, erozyon, yaģlılık, taģlılık, kayalık, düģük rutubet kapasitesi, tuzluluk ve sodiklik gibi kısıtlayıcılardan bir veya birkaçının, önlenemeyecek derecedeki Ģiddetli sınıflandırmaları nedeni ile ot, ağaç ve kültür bitkilerinin yetiģtirilmesine elveriģli değildir. Çok aģınmıģ araziler, kumsallar, kayalar, ırmak yatakları, maden iģletmesi yapılan eski ocak ve artık alanları bu sınıfa girerler. Bitki yetiģtirilmesine uygun olmasalar da yaban hayatı için ve dinlenme yeri olarak kullanılabilirler. 174

175 VIII: sınıf araziler ilde %17.5 lik bir oranla hektarlık bir alana sahiptir. Bunun hektarı milli park, hektarı yerleģim yeri, hektarı çıplak kaya ve molozdur. Harita 12. Antalya Tarım Arazi Sınıfları Ve Dağılımları Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü, 2010 Grafik 5. Antalya Ġli Arazi ve Tarım Alanları Dağılımları ANTALYA ĠLĠ ARAZĠ DAĞILIMI (Toplam Alan: ,31 Ha) Toplam Tarım Alanı ,84Ha %22 Mera ,84 %18,66 Orman ,13 %56,37 Diğer ,24 %0,99 Yerleşim ,26 %1,57 Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü,

176 Sulu Mutlak Tarım Kuru Mutlak Tarım Dikili Meyve Dikili Narenciye Dikili Zeytin Dikili Bağ Kuru Marjinal Sulu Marjinal Sulu Özel Ürün Kuru Özel Ürün Özel Koruma Toplam Tarım Alanı Orman YerleĢim Diğer Mera Çayır Tablo 39: Antalya Ġli Ġlçeler Arazi Nitelik Dağılımı ANTALYA ĠLĠ ĠLÇELER ARAZĠ NĠTELĠK DAĞILIMI ĠL YÜZÖLÇÜMÜ : 2,081, Ha TARIM ALANI : 466, Ha No Ġl Adı Ġlçe adı SMT KMT DTM DTN DTZ DTB KTA STA SOT KOT OTS TOP.T.A O Y T M Ç TOPLAM 1 ANTALYA AKSEKİ , , , , , , ANTALYA ALANYA 1, , , , , , , , , ANTALYA DEMRE 1, , , , , , , ANTALYA ELMALI 6, , , , , , , , , ANTALYA FİNİKE 1, , , , , , , ANTALYA GAZİPAŞA , , , , , , ANTALYA GÜNDOĞMUŞ , , , , , ANTALYA İBRADI , , , , , ANTALYA KAŞ 2, , , , , , , , , , , ANTALYA KEMER , , , , , , ANTALYA KORKUTELİ 6, , , , , , , , , ANTALYA KUMLUCA 3, , , , , , , , ANTALYA MANAVGAT 13, , , , , , , , , ANTALYA SERİK 25, , , , , , , , , ANTALYA AKSU 13, , , , , , , , ANTALYA KEPEZ , , , , , , , , ANTALYA MURATPAŞA , , , , ANTALYA KONYAALTI , , , , , , , , ANTALYA DÖŞEMEALTI 5, , , , , , , , İL TOPLAMI 85, , , , , , , , , ,173, , , , ,081, Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü, 2010 Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı nın 81 ilde uygulamıģ olduğu STATĠP (Sorunlu Tarım Alanlarının Tespiti ve ĠyileĢtirilmesi Projesi) projesi 1.aĢama çalıģmaları sonucunda elde edilen arazi verileri kullanılmıģtır. Kuru Tarım Alanları 1-Mutlak Kuru Tarım Alanları 2-Marjinal Kuru Tarım Alanları 3-Özel Ürün Arazileri 4-Dikili Tarım Arazileri 176

177 Tablo 40: Kuru Tarım Alanlarında Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflarına Göre Arazi Dağılımı Arazi Kullanım Türü (Kuru) ARAZĠ KULLANIM KABĠLĠYET SINIFI (ha) I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. TOPLAM Toplam ĠĢlenen Arazi Nadaslı Kuru Tarım Nadassız Kuru Tarım Kuru Tarım Toplamı Bağ (kuru) Bahçe (kuru) TOPLAM Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Sulu Tarım Alanları 1-Sulu Mutlak Tarım Alanları 2-Sulu Marjinal Tarım Alanları 3-Özel Ürün Arazileri 4-Dikili Tarım Arazileri Tablo 41: Sulu Tarım Alanlarında Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflarına Göre Arazi Dağılımı Arazi Kullanım Türü (Sulu) ARAZĠ KULLANIM KABĠLĠYET SINIFI (ha) I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. TOPLAM Sulu Tarım Sulu Tarım (yetersiz) Bağ Bahçe Özel Ürünler Turunçgil Zeytin TOPLAM Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

178 Harita 13. Antalya Ġli ġimdiki Arazi Kullanım Haritası (SAK) Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü, 2010 Grafik 6. Antalya Ġli Tarım Alanları Nitelik Dağılımları ANTALYA ĠLĠ TARIM ALANLARI NĠTELĠK DAĞILIMI (Toplam Tarım Alanı: ,84 Ha) Sulu Özel Ürün 4.504,41Ha %0,97 Sulu MutlakTarım ,13Ha %18,35 Kuru Marjinal Tarım ,93Ha %45,03 Kuru Mutlak Tarım ,54Ha %25,53 Dikili Bağ 3.588,76Ha %1 Dikili Zeytin 9.007,69Ha %1,93 Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü, 2010 Dikili Narenciye ,57Ha %2,79 Dikili Meyve ,81Ha %4,64 178

179 Tablo 42: Ġlçelere Göre ġimdiki Arazi Kullanım Dağılımı (Ha) ĠLÇELERE GÖRE ġġmdġkġ ARAZĠ KULLANIMI DAĞILIMI (Ha) Kullanma Ģekli Merkez Akseki Alanya Elmalı Finike GazipaĢa GündoğmuĢ KaĢ Korkuteli Kumluca Manavgat Serik TOPLAM Kuru tarım {Nadaslı) Kuru tarım (Nadassız) Sulu Tarım Yetersiz Sulu Tarım S Bağ (Kuru) Bağ (sulu) Bahçe (Kuru) Bahçe (Sulu) Zeytin Muz Turunç Çayır Mera Orman Funda Milli Park Yarlesim S Az Yoğun YerleĢim Turistik Alan Sanayi Alanı Hava Alanı Diğer Araziler Su yüzeyi Toplam Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

180 Tablo 43: ġimdiki Arazi Kullanma ġekillerinin Kabiliyet Sınıflarına Göre Dağılımı (Ha) ġġmdġkġ ARAZĠ KULLANMA ġekġllerġnġn KABĠLĠYET SINIFLARINA GÖRE DAĞILIMI Kullanma ġekli Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları (Hektar) I II III IV Toplam V VI VII Toplam VIII Toplam Tarım Arazileri Kuru T.(Nadasl:) Kuru T.(Nadassız) Sulu Tarım Yetersiz (Sulu T.) Bağ (Kuru) Bağ (Sulu) Bahçe (Kuru) Bahçe (Sulu) Zeytin Muz Turunçgil Çayır-MERA Çayır arazisi Mera arazisi Orman-Funda Orman arazisi Fundalık arazi Tarım dıģı arazi Milli Park YerleĢim (Yoğun) YerleĢim(Az Yoğ.) Turistik alan Sanayi alanı Kava alanı Arazi Tipleri Su Yüzeyi Toplam Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Tarımsal Arazinin Kullanımı Tarımsal iģletmelerin arazi büyüklükleri gün geçtikçe azalmaktadır. Halen mevcut tarımsal iģletmelerin %39 u 50 dekardan küçük, %69 u ise 100 dekardan küçük iģletmelerdir. 180

181 Tablo 44: Antalya Ġlinde Tarımsal ĠĢletmelerin Büyüklüklerine Göre Dağılımı ĠĢletme Büyüklüğü (da) ĠĢletme Sayısı Sayısal Oranı (%) ĠĢletmelerin Toplam Arazi Miktarı (da) Toplam Araziye Oranı (%) Ortalama ĠĢletme Büyüklüğü (da) 1-50 da , ,6 17, da , ,3 68, da , ,0 129, da , , da , ,0 Toplam ,5 Kaynak: TOBB-BAGEV Antalya-Burdur-Isparta Bölgesel GeliĢim Projesi, 2001 Tarımsal ĠĢletme Büyüklükleri 1991 tarım sayımı sonuçlarına göre Antalya ilinde toplam iģletme sayısı adet, bu iģletmelerde iģlenen arazi miktarı ise dekardır. ĠĢletmelerin üretim faaliyetlerine göre dağılımı ile arazi büyüklükleri arasındaki iliģki aģağıdaki tablodan irdelenebilir. Tablo 45: Antalya Ġlindeki Tarımsal ĠĢletmelerin Arazi Miktarlarına Göre Dağılımı Arazi Büyüklüğü ĠĢletme Sayısı Toplam Arazi Miktarı (da) Bitkisel ve Hayvansal Üretim Yapan ĠĢletme Sayısı Arazi Miktarı (da) Yalnız Bitkisel Üretim Yapan ĠĢletme Sayısı Arazi Miktarı (da) Yalnız Hayvansal Üretim Yapan ĠĢletme Sayısı Arazi (da) Arazisi Olmayan < 5 da > Toplam Kaynak: TOBB-BAGEV Antalya-Burdur-Isparta Bölgesel GeliĢim Projesi, 2001, 181

182 Tablo 46: Antalya Ġli Arazilerinin Profil Derinliğine Göre Arazi Dağılımı DERĠNLĠK SINIFI DERĠNLĠK (cm) ALANI (da) Çok Sığ Sığ Orta Derin Derin > Diğer Arazi ÇeĢitleri Su Yüzeyi TOPLAM Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Ġlde, Profil Derinliği (PD) bağlamında sıkıntı yaratmayacak arazi miktarı dekardır. Tarım yapılan arazinin dekarında yetersiz PD nedeni ile ciddi sıkıntıların yaģanması muhtemeldir. Tarımda kullanılan arazilerin AKKS ve toprakların profil derinliğine baktığımızda Antalya tarımını uzun vadede tehdit edecek en önemli tehdit unsurlarından birinin erozyon olduğunu söylemek mümkündür. Harita 14. Antalya Ġli Toprak Derinlik Haritası Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü,

183 Grafik 7. Antalya Ġli Arazilerinin Toprak Profil Derinliğine Göre Dağılımı Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü, 2010 Ġlin tarım arazilerinin her yıl yaklaģık %14,45-19,74 ü nadasa bırakılmaktadır. Nadasa bırakılan bu alanlar muhtemelen yetersiz profil derinliğine sahip arazilerdir. Yetersiz profil derinliğine sahip tarım arazileri kendilerinden beklenen yağıģları yeterince depolama potansiyeline sahip olmadıkları gibi nadasa bırakıldıklarında su ve rüzgar erozyonuna karģı daha da açık hale gelmektedirler. AKKS ve PD değerlerine göre yapılan değerlendirmeler ıģığında Antalya da tarım yapılan arazinin yarıdan fazlası, baģta hızlandırılmıģ erozyon olmak üzere, su baskını, sel, yetersiz drenaj, hatalı toprak iģleme vs. gibi etkenlerin tehdidi altındadır. Gerekli önlemler alınmadığı takdirde, bu tehditlerin Ģiddeti daha da artacak ve hedeflenen tarımsal verimlilik gerçekleģmediği gibi tarım alanlarının tarım dıģı kalma süreci hızlanarak devam edecektir. Ġklim, topografya, ana madde, bitki örtüsü ve zamanın etkisiyle Antalya ilinde çeģitli büyük toprak grupları oluģmuģtur. Büyük toprak gruplarının yanısıra toprak örtüsünden ve profil geliģmesinden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. 183

184 Tablo 47: Arazi Sınıfları Ve Toprak Derinliğine Göre Kullanma ġekilleri ARAZĠ SINIFLARI VE TOPRAK DERĠNLĠĞĠNE GÖRE KULLANMA ġekġllerġ Kullanm Sekil Derinlik Arazi Kullanma Kabiliyet sınıfları (hektar) I II III IV Toplam V VI VII VIII Toplam Genel Toplam Derin Kuru Tarım Orca D Sığ Çok Sığ Derin Sulu Tarım Orta D Sığ Çok Sığ Derin Bağ Bahçe Orta D Sığ Çok Sığ Derin özel Urün Orta D Sığ Çok Sığ Derin Cayır Mera Orta D Sığ Çok Sığ Derin Orman Funda Orta D Sığ Çok Sığ Derin i 1123 Diğer Kullanı m lar Orta D Sığ Çok Sığ Toplam Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

185 Tablo 48: Antalya Ġli Arazilerinin Eğime Göre Arazi Dağılımı Eğim Sınıfı Eğim (%) Alanı (da) A B C D E F 30 dan fazla Toplam Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Harita 15. Antalya Ġli Arazi Eğim Haritası Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Grafik 8. Antalya Ġli Arazilerinin Eğim Dağılım Grafiği (%) Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

186 Tablo 49: Arazi Sınıfları Ve Eğim Gruplarına Göre Kullanma ġekilleri Kullanma Sekli Kuru Tarım Sulu Tarım BaĢ Bahçe Özel Ürün Çayır Mera Orman Funda Diğer Kullanım lar ARAZĠ SINIFLARI VE EĞĠM GRUPLARINA GÖRE KULLANMA ġekġllerġ Eğim Grupları Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları (hektar) I II III IV Toplam V VI VII V III Toplam GENEL TOPLAM Dua Hafif Orta Dik Düz Hafif Orta Dik Düz Hafif Orta Dik Düz Hafif Orta Dik Düz Hafif Orta Dik Düz Hafif Orta Dik Düz Hafif Orta Dik TOPLAM Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

187 Tablo 50: Eğim Ve Derinliğe Göre Arazi Kullanım Alanları EĞĠM VE DERĠNLĠĞE GÖRE ARAZĠ KULLANIM ALANLARI Kullanma Sekli Kuru Tarım Sulu Tarım Bağ - Bahçe Özel Ürün Cayır - Mera Orman - Funda Diğer Kullanımlar Derinlik Eğim Grupları (hektar) Düz Hafif Orta Dik Çok Dik Sarp TOPLA M Derin Orta Derin Sıg Çok Sığ Derin Orca Derin Sığ Çok Sıg Derin Orca Derin Sıg Çok Sığ Derin Orta Derin Sığ Çok Sığ Derin Orta Derin Sıg Çok Sığ Derin Orta Derin Sıg Çok Sığ Derîn Orca Derin Sığ Çok Sığ TOPLAM Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

188 Tablo 51: ÇeĢitli Eğimlerde Toprak Derinliği, TaĢlılık Ve Kayalılık Durumu ÇEġĠTLĠ EĞĠMLERDE TOPRAK DERĠNLĠĞĠ,TAġLILIK VE KAYALILIK DURUMU Eğim - Derinlik - Taslılık -Kayalılık (hektar) Eğim Grupları TaĢsız Kayasız Derin Orta Derin Sığ Çok Sığ Toplam TaĢlı Kayalı TaĢsız Kavasız TaĢlı Kayalı TaĢsız Kayasız TaĢlı Kayalı TaĢsız Kayasız TaĢlı Kayalı TaĢsız Kayasız TaĢlı Kayalı Düz Hafif Orta Dik Çok Dik Sarp Toplam Genel Toplam Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Harita 16. Antalya Ġli Arazilerinin Erozyona Göre Arazi Dağılımı Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

189 Kullanma ġekli Kuru Tarım Sulu Tarım Bağ Bahçe Özel Ürün Çayır Mera Orman Funda Diğer Kullanımlar Tablo 52: Arazi Sınıfları Ve Kullanma ġekillerine Göre Su Erozyonu ARAZĠ SINIFLARI VE KULLANMA ġekġllerġne GÖRE SU EROZYONU Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları (hektar) Su Genel Erozyonu I II III IV Toplam V VI VII VII Toplam Toplam I J S C4 Toplam Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Su Erozyonu 1.Sınıf Su Erozyonu 2.Sınıf Su Erozyonu 3.Sınıf Su Erozyonu 4.Sınıf Su Erozyonu Toplam Tablo 53: Eğim Gruplarına Göre Su Erozyonu Ve Toprak Derinliği EĞĠM GRUPLARINA GÖRE SU EROZYONU VE TOPRAK DERĠNLĠĞĠ Derinlik Fğim Grupları (hektar) Düz Hafif Orta Dik Çok Dik Sarp 189 Genel Toplam Derin Orta Derin Sıg Çok Sığ Derin Orta Derin Sığ Çok Sığ Derin Orta Derin Sığ Çok Sığ Derin Orta Derin Sığ Çok Sığ

190 Kaynak : Antalya Ġl Özel Ġdaresi, 2010 Resim 1. Su Erozyonu Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü, 2010 Tablo 54: Zirai Mücadele Ġlaçları Tüketimi(Kg/Lt) ZĠRAĠ ĠLAÇLAR ĠNSEKTĠSĠTLER FUNGUSĠTLER AKARĠSĠTLER NEMATOSĠTLER VE FUMĠGANTLAR RODENTĠSĠTLER VE MOLLOSĠTLER HERBĠSĠTLER KIġLIK VE YAZLIK YAĞLAR DĠĞER MADDELER TOPLAM Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü,

191 Tablo 55: Antalya Ġli Gübre Tüketim Verileri GÜBRE CĠNSĠ AMONYUM SÜLFAT (% 21) AMONYUM NĠTRAT (%26 N) AMONYUM NĠTRAT (%33 N) Ü R E TRIPLE SÜPER FOSFAT DIAMONYUM FOSFAT DAP Zn Zn MAP ( ) POTASYUM NĠTRAT( ) CALSĠYUM NĠTRAT POTASYUM SÜLFAT FĠZĠKĠ TOPLAM Kaynak : Antalya TarımĠl Müdürlüğü, 2010 E.3.2. Arazi Problemleri Antalya ili topraklarında bitki yetiģmesini ve tarımsal kullanımı kısıtlayan erozyon, sığlık, taģlık, kayalık, drenaj bozukluğu, tuzluluk, sodiklik gibi bazı problemler mevcuttur. Erozyon Antalya ilinde dağlık arazi ve yağıģın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemli sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar çoğunlukla aluvyal ve hidromorfik aluvyal topraklarda oluģan taban arazileridir. Bunlar ırmak, taģkın yatakları, kıyı kumulları, çıplak kayalıklar, yoğun yerleģim alanları ve su yüzeyleri dıģında kalan alanlardaki toprakları %12.6 sını oluģturmaktadır. Çoğu düz ve derin, az bir kısmı düz orta derin ve sığ, çok az bir kısmı ise hafif eğimli orta derindir. Orta derecede erozyona uğramıģ topraklar %7.7 lik bir oran teģkil etmektedir. Orta erozyon düze yakın eğimlerden baģlayarak sarp eğimlere kadar etkisini göstermektedir. Dik ve çok dik eğimli arazilerde bu erozyonun görüldüğü yerler doğal bitki örtüsünün 191

192 nispeten iyi korunduğu alanlardır. Buralarda genellikle eğim çok dik, toprak sığ ve arazi sınıfı VI dır. Orta derecede erozyona maruz kuru tarım alanlarının miktarı hektardır. Bunlar daha çok II, III, IV ve VI. sınıfta yer alan arazilerdir. Orta erozyona maruz diğer araziler bağlık, mera ve az yoğun yerleģim yerlerdir. Ġl topraklarının %32.4 ünü oluģturan hektarında doğa örtüsünün tahrip edilmesi veya çok dik eğimli yerlerde hiçbir korunma önlemi alınmadan otlatma veya tarım yapılması sonucu erozyon ĢiddetlenmiĢtir. Sığ veya çok sığ topraklı arazi niteliğinde olan bu tür alanların hektarı kuru tarım arazisi, hektarı sulu tarım, hektarı mera, hektardır orman ve fundalık olup, hektarı diğer amaçlarla kullanılmaktadır. Çok Ģiddetli erozyona maruz alanlar, çoğunlukla doğal bitki örtüsü aģırı derecede tahrip olan meralarla, bir kısım kuru tarım alanlarından oluģan %47.1 oranında ki toplam hektarlık araziyi kaplamaktadır. Genel olarak erozyonun zararlarından bahsetmek gerekirse: 1) Erozyonun yarattığı en büyük zarar, yeniden oluģması için binlerce yıl gereken örtü toprağımızın elden çıkmasıdır. 2) Ülkemiz her yıl, 1 milyar 400 milyon ton vatan toprağını erozyonla kaybetmektedir. 3) Toprak erozyonu tarımda ki verimsizliğin en önemli sebebidir. Toprakları, erozyon ve amaç dıģı kullanım nedeni ile hızla verimsizleģen, giderek yok olan tarım arazileri, hızla artan nüfusu besleyememiģ olmuģ ve kırdan kente göç hızlanmıģtır. Göçler Ģüphesiz çok ağır yükler ve sıkıntılar yaratmaktadır. 4) Kaybettiğimiz toprakların barajlarımızı doldurması ve ömürlerini kısaltması, milli ekonomimize büyük zarar vermektedir. 5) 2000 li yıllarda suyun petrol kadar belki daha da önemli bir meta olacağı kesinleģmiģtir. Bitki örtüsü ve toprak olmadan kar ve yağmur sularımızın boģa akıp gitmesi önlenerek rezervlere indirilmesi, depolanması ve su kaynaklarının düzenli ve sürekli beslenmesi mümkün değildir. 6) Bitki örtüsünün kalkması erozyonun baģlıca sebebi olup, toprak kaymaları, taģkınlar, sel ve çığ felaketlerine ve korkunç zararlara yol açmaktadır. 7) Toprağın kaybıyla bir daha yerine koyamadığımız orman varlıklarımızın milli ekonomide ki yerini değerlendirmek için, bir ağacın ömrü boyunca ürettiği fonksiyonel değerler toplamının, odun değerinin 2000 katı olduğunu dikkate almak yeterlidir. 8) Meraların kaybolması ise, hayvancılıktan ülkemizin kazanabileceği büyük gelir ve istihdamdan mahrum olmamıza sebep olmaktadır. 9) YeĢil örtü ve toprağın elden gitmesi ile jeolojik dengelerle iklimin bozulmasının ve doğal varlıkların kaybolmasının yarattığı ekonomik zararların vahim sonuçları ortadadır. Toprak Sığlığı Bitki kök sisteminin geliģtiği ve besin elementlerinin temin edildiği topraklarda derinlik önem taģımaktadır. Bitki geliģiminin durağı olan bu ortam derin olursa toprağın bulunduğu iklime adapte olabilen her türlü kültür bitkisini yetiģtirmek mümkün olur. Ġl topraklarının %11.5 i olan hektarda derinlik 90 cm. den fazla olup, bunların %85.1 i düz ve düze yakın eğimlerde yer almaktadır. Erozyon hiç yoktur ya da hafiftir. Çoğu I. ve II. Sınıf olup, daha çok sulu tarımda kullanılmaktadır. Yüzölçümü hektar olan orta derin topraklar % 4.5 lik bir oran oluģturmaktadır. Daha çok hafif, orta ve dik eğimlerde yer alan bu topraklarda çoğunlukla orta erozyon hüküm sürmektedir. 192

193 Sığ topraklar il yüzeyinin %11.7 lik bir oranla hektar yüzölçümüne sahiptir. Bu derinlikteki toprakların çoğu dik, sarp ve orta meyilli arazilerde olmak üzere tüm eğilimlerde yayılım göstermektedir. Buraları orta veya Ģiddetli erozyona maruz kalmıģ alanlardır. Kuru tarım alanlarının hektarı orman- fundalık alanlarının hektarının toprakları sığdır. Arazi sınıfı çoğunlukla IV., VI., ve VII. dir. il içinde en geniģ yayılıģı hektar yüzölçümleri ve %72,2 lik oranları ile çok sığ topraklar göstermektedir. Bu derinlikteki toprakların yer aldığı araziler dik, çok dik ve sarp eğimlidir. Büyük çoğunluğu VII. Sınıfta yer almaktadır. Kuru tarım uygulanan hektar arazide, meralarda hektar ve ormanlık fundalık hektarlık arazide topraklar çok sığdır. Sığ ve çok sığ topraklar toplam hektar saha ile il yüzeyinin önemli bir miktarını teģkil etmektedir. Topraklarda bu sığlığın nedeni yukarıda da belirtildiği gibi eğim ve Ģiddetli erozyondur. Sığ topraklar orman, funda, mera bitkileri ve kültür bitkilerinin, su ve besin maddeleri ihtiyacını tam olarak karģılayamadığı için geliģimlerini kısıtlar. TaĢlılık Ve Kayalılık Antalya ilinde hektar toprak iģlemeye ve bitki geliģimine zarar verecek derecede taģlılık ve kayalılık ihtiva etmektedir. Bu alan il topraklarının %24,4 ü demektir. Ġl içinde taģlılık çoğunlukla sarp ve çok sığ topraklarda görülmektedir. Çok sığ toprakların %24 ü taģlıdır. TaĢlılık oranı sığ topraklarda %48,9, orta derin topraklarda %22,8 ve derin topraklarda %3,3 tür. Orman, funda ve mera alanlarında taģlılık veya kayalılık problemi o kadar fazla değildir. Çünkü buralarda, sürüm yapılmamakta ve çevrenin doğal bitkileri mevcut koģullara kendini adapte edebilmektedir. TaĢlılık ve kayalılığın bu kötü etkisine karģın erozyonun hızını kesme bakımından olumlu bir yönü de vardır. Drenaj Daha çok aluvyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir bölümünde bitki geliģimine zarar verecek kadar yüksek bulunduğu topraklar hektarlık bir saha kaplamaktadır. Bu miktar az veya çok toprak ile kaplı sahaların %3,6 sı, düz ve derin toprakların %28,8 i demektir. Bu problemi arz eden topraklarda drenaj yetersiz ve kötüdür. Buralarda aluvyal topraklar bulunmaktadır hektar sulu tarım, hektar çayır-mera arazisinde drenaj problemi vardır. Tuzluluk Ve Sodiklik Antalya ilinde drenajı bozuk sahaların hektarında tuzluluk veya alkalilik ya da her iki problem birden görülmektedir. Bu problemlerin ilde ki topraklarda ortaya çıkmasının baģlıca nedenleri: - Aluvyal materyallerin deniz içinde veya yakınında vuku bulan ve devam eden depolanması - Arazinin düz ve taban suyu seviyesinin yüksek olması nedeni ile tuzların üst topraktan yıkanmaması - Yukarı arazilerden tuzların yıkanarak düzlüklerin çukur kısımda birikmesi - DüĢük kalitede sulama suyunun kullanılması ve yeterli dengenin bulunmamasıdır. Ġl içinde bu problemi taģıyan toprakların etkilenme durumu Ģöyledir: Hafif tuzlu 7177 ha Tuzlu 98 ha Hafif tuzlu 459 ha Tuzlu 1112 ha 193

194 Sulu tarım arazilerinin 5927 hektarını, kuru tarım arazilerinin 238 hektarını, meraların 2681 hektarını bu problemlerden etkilenmiģ alanlar kaplar. Antalya ilinde hiçbir sorunu olmayan I. sınıf arazi miktarı hektar olup, ildeki tarım arazilerinin %5.2 sini oluģturur. Geriye kalan %94.7 si en az bir probleme sahip bulunmakta ve problemin cinsine uygun bir önlem alınmasını gerektirmektedir. Antalya ilinde ki tarım arazileri hektarında su erozyonu, hektarında toprak yetersizliği, hektarında da toprak profilinde aģırı derecede bulunan su birinci derecede etkili sorun olarak görülmektedir. Antalya ilinde örtülü alanlar önemli bir yer kaplamakta ve bu alanlar her geçen gün daha da artmaktadır. Örtülü alanların bir bölümünde, yılda iki sefer ekiliģ yapılmaktadır. Bu nedenle toplam örtü altı ekiliģleri, toplam örtülü alanlardan fazla olmaktadır. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu, Tarım Ġl Müdürlüğü, Orman Bölge Müdürlüğü, Antalya Ġl Özel Ġdaresi,

195 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. EKOSĠSTEM TĠPLERĠ Tablo 56: Açık Alanlar ĠġLETME MÜDÜRLÜĞÜ TARIM ALANLARI (Z) AÇIK ALANLAR YERLEġĠM ALANLARI (Ġ.S.) BOġ ALANLAR (T. VS.) TOPLAM Ha Ha ha ha AKSEKĠ 17905,5 1016, , ,5 ALANYA ANTALYA ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ KAġ ,5 KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK TAġAĞIL MĠLLĠ PARKLAR 12698,5 GENEL TOPLAM , , , ,7 Kaynak: Orman Bölge Müdürlüğü,

196 Harita 17. Antalya Orman Bölge Müdürlüğü Haritası Kaynak: Orman Bölge Müdürlüğü,

197 F.1.1. Ormanlar F Ormanların Ekolojik Yapısı Antalya yaklaģık olarak %58 lik oranla ülkemizin orman alanı bakımından en zengin kentidir. Ülkemizdeki ormanlarda en geniģ alanları kapsayan Kızılçam türü, 480 bin hektarlık alanla 3 milyon hektardan fazla olan Antalya ormanlarınında en çok yer kaplayan türüdür. Biyolojik çeģitlilik bakımından son derece önemli olan ve Akdeniz in tipik bitki örtüsü Ģekli olarak bilinen maki bitki örtüsü alanları da Kızılçam ormanlarına yakın bir değere, 475 bin hektarlık bir büyüklüğe, sahiptir. Antalya nın önemli orman ağacı türlerinden birsi Lübnan Sediri dir metrenin üzerindeki yüksekliklerde yetiģen bu türün en iyi ormanları Elmalı Çığlıkara ve Çamkuyu da bulunmaktadır. Finike Örtübek yaylasındaki Ambar adı verilen bir sedir ağacının yaģının 2000 olduğu tahmin edilmektedir. Bunun ülkemizdeki en yaģlı canlı olması söz konusudur. Adını Toros Dağları ndan alan Toros Göknarı Akdeniz, özellikle de Antalya ya endemik bir ağaç türü olarak kabul edilebilir. Manavagat BeĢkonak- Köprülü Kanyon Milli Parkı sınırları içindeki 436 hektar büyüklüğündeki saf servi ormanı ender bulunan doğal değerlerimizden biridir. Kültürümüzde Hayat Ağacı olarak bilinen çini ve ipek halılarımıza motif olarak iģlenen bu ağaç türü, Fıstık Çamı yla birlikte Akdeniz in olduğu kadar Antalya nın da tipik peyzaj ağacıdır. Antalya nın kuzeyinde doğal olarak yetiģen kestane ağaçlarına, Ġbradı ve Selge antik kenti civarında, ıhlamura Kemer, Marmaris yöresinde, Türkiye endemiği olarak kabul edilen ve yaygın olarak yetiģen Anadolu Sığla ağacına Manavgat Ġlçesi nde rastlanması Antalya ormanlarına ayrı bir değer kazandırmaktadır. Akseki civarındaki, Sedir, Göknar, Karaçam, MeĢe karıģık ormanları her mevsim değiģen görüntüleriyle eģsiz peyzaj görüntüleri sunar. Kermes MeĢesi, Sandal, Mazı MeĢesi, Akça Kesme, Defne, Keçi Boynuzu, Zeytin, Zakkum gibi türlerin ağırlıkta olduğu maki bitki örtüsü deniz seviyesinden baģlayarak m yükseltilere kadar Antalya yamaçlarını süslerken, pek çok yaban hayatına da ev sahipliği yapar. Akseki Ġlçesinin Cimi, Ġbradı nın Gemboz yaylalarında Kardelen, Sarı Kokulu, Yoğurt Çiçeği, Arap Sümbülü, Akyıldız, Ters Lale gibi geofitlerden oluģan bir cennetle karģılaģmak mümkündür. Elmalı-Finike-Fethiye arasındaki dar bir alanda bulunan Domuz Turpu orman açıklarını süsleyen hoģ bir bitki olduğu kadar endemik bir türdür. Tablo 57: Orman Alanlarının Genel Dağılımı ORMANLARIN GENEL DURUMU TOPLAM ALAN Hektar % ORANI Ormanlık Alan Hektar ,6 56 Türkiye Orman Alanına Oranı Hektar ,4 Normal Hektar ,2 53 Bozuk Hektar ,4 47 Açık alan Hektar ,4 44 Kaynak:Orman Bölge Müdürlüğü,

198 F Ġlin Orman Envanteri Tablo 58: Orman Durumu ve Ağaç Cinsi ANTALYA ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNDE ORMAN ALANLARININ ĠLÇELERE DAĞILIM TABLOSU KORU (Ha) BALTALIK (Ha) GENEL TOPLAMLAR (Ha) ĠLÇE ADI VERĠMLĠ KORU ALANI % BOZUK KORU ALANI % 0-10 KORU TOPLAMI VERĠMLĠ BALTALIK % BOZUK BALTALIK % 0-10 BALTALIK TOPLAMI VERĠMLĠ ORMAN ALANI BOZUK ORMAN ALANI ORMANLIK ALAN TOPLAMI ORMANSIZ ALAN TOPLAMI GENEL ALAN AKSEKĠ , , , , , , , ,6 AKSU 8.301, , , , , , , ,5 ALANYA , , , , , , , ,4 DEMRE 5.732, , ,0 290,0 290, , , , , ,0 DÖġEMEALTI , , , , , , , , , ,0 ELMALI , , , , , , , ,4 FĠNĠKE , , ,0 252,0 252, , , , , ,5 GAZĠPAġA , , , , , , , ,3 GÜNDOĞMUġ , , , , , , , ,0 ĠBRADI , , , , , , , ,5 KAġ , , ,0 373,5 373, , , , , ,5 KEMER , , ,5 140,5 140, , , , , ,5 KEPEZ 7.755, , , , , , , ,0 KONYAALTI , , ,0 74,5 74, , , , , ,0 KORKUTELĠ , , , , , , , , , ,7 KUMLUCA , , ,0 159,5 159, , , , , ,0 MANAVGAT , , ,4 356,5 356, , , , , ,1 MURATPAġA 742,0 372, ,0 742,0 372, , , ,0 SERĠK , , , , , , , , , ,0 ANT.ORMAN ALANI. TOP , , ,9 252, , , , , , , ,0 NOT: Orman Amenejman verileri esas alınmıģtır. Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü, 2010 Tablo 59: Arazi Genel Dağılımı ARAZĠ DAĞILIMI ALAN (Ha) ORAN (%) ORMAN ,6 56 TARIM ÇAYIR VE MERA TARIM DIġI TOPLAM Not:Tarım, Çayır ve Mera,Tarım dıģı alanlarla ilgili bir envanter çalıģması olmadığından ilgili alanlar boģ bırakılmıģtır. Orman Amenejman verileri esas alınmıģtır. Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü,

199 Tablo 60: Ağaç Türlerinin ĠĢletme Müdürlüklerine Alansal Dağılımı AĞAÇ TÜRLERĠNĠN ĠġLETME MÜDÜRLÜKLERĠNE ALANSAL DAĞILIMI ĠġLETME MÜDÜRLÜĞÜ ADI Çz Çk G S Ar Çf Sr Çh M Ak Çn Ok Df Kb ĠBR +ĠBR KARġIM YAP +YAP KARġIM ĠBR +YAP KARġIM ORMANLIK ALAN ORMANSIZ ALAN GENEL TOPLAM AKSEKĠ , , , , , ,9 70, , , , , , ,1 ALANYA , , , , ,0 3, ,4 64, , , , , , ,4 ANTALYA ,1 157, , ,1 358,5 2,0 48,9 34, , , , , , ,0 ELMALI 233,5 21, , , , ,5 27, , , , ,4 FĠNĠKE , ,0 184,0 3,5 36,0 323, , , , , , ,5 GAZĠPAġA , ,7 689,3 907,6 769,5 9,3 603, , , , , , ,3 GÜNDOĞMUġ , , , , ,8 129, , , , , , ,0 KAġ ,0 744, , ,5 55,5 34,0 260,5 306, , , , , , ,5 KORKUTELĠ , ,0 287, , , , , , , , ,2 KUMLUCA ,5 8, ,5 395,5 51,5 6,0 9, , , , , , ,0 MANAVGAT ,1 610,2 556,0 35, ,6 137,0 29,6 3, , , , , , , ,1 SERĠK ,5 570,0 120,0 681, ,0 194, , , , , , ,5 TAġAĞIL , ,3 122,7 666, ,1 292,9 653,5 86, , ,7 681, , , ,0 GENEL TOPLAM , , , , , ,3 296,3 2, ,7 264,8 464, ,0 306, , , , , , ,0 NOT: Orman Amenejman verileri esas alınmıģtır. Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü,

200 Tablo 61: Ġbreliağaç Türleri YayılıĢ Alanı (Ha.) ĠLÇE ADI ĠBRELĠAĞAÇ TÜRLERĠ YAYILIġ ALANI (Ha.) Çz Çk G S Ar Çf Sr Çh M AKSEKĠ , , , , ,0 0,0 7,0 0, ,0 ĠBRADI 1.059, , ,5 573, ,5 391,0 ALANYA , , , ,0 0,0 0,0 0, ,5 ANTALYA ,5 121,5 0, ,5 358,5 0,0 2,0 0,0 KEMER , ,5 ELMALI 233, , , ,0 FĠNĠKE , ,0 184,0 13,0 GAZĠPAġA , ,0 860, ,0 746,5 GÜNDOĞMUġ 17,341, ,5 298,0 982, ,5 0,0 0,0 0,0 25,5 KAġ ,0 744,0 0, ,5 55,5 0,0 0,0 34,0 DEMRE 2.657,5 927,0 3,5 23,0 KORKUTELl , ,5 287, , ,5 KUMLUCA ,0 8, ,5 395,5 51,5 MANAVGAT , ,0 341,5 0, ,5 106,0 0,0 0,0 464,0 SERĠK ,5 570,0 120,0 681, ,0 TOPLAM , , , , , ,0 7,0 2, ,0 Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü, 2010 ĠLÇE ADI Tablo 62: Ġbreliağaç Türleri YayılıĢ Alanı (Ha.) 2 ĠBRELĠAĞAÇ TÜRLERĠ YAYILIġ ALANI (Ha.) Dy Df Ok Çn Ka Ibreli KarıĢık Yap.Kar ORMANLI K ALAN GENEL TOPLAMI AKSEKĠ 2.328, ,0 0,0 0, , , , ,5 ĠBRADI , , ,0 ALANYA 0,0 0,0 0,0 0,0 0, , , , ,5 ANTALYA 0,0 0,0 0,0 0,0 0, , , , ,5 KEMER 1.396,5 656, , ,0 ELMALI 8.365,0 27, , ,2 FĠNĠKE 2.702,0 323, , , , ,0 GAZĠPAġA 2.786,0 808, ,0 GÜNDOĞMUġ 0,0 0,0 0,0 0,0 0, , , , ,0 KAġ ,0 0,0 260,5 306,5 0, , , , ,0 DEMRE , , , ,5 KORKUTELl 4.669, , , ,2 KUMLUCA 2.509,5 9,5 6,0 44, ,5 147, , ,0 MANAVGAT 0,0 0,0 0,0 86,0 0, , , , ,5 SERĠK 42,0 194, , , , ,0 TOPLAM ,5 323,5 464,5 398,5 44, , , , ,9 MĠLLĠ PARK ,0 GENEL TOPLAM ib.yap. Kar ,9 Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü,

201 F Orman Varlığının Yararları Ormanlar ekonomik bir servet olduğu kadar, iklim-su dengesini sağlaması, çevre kirliliğinin önlenmesi, erozyonu durdurması vb. etkileri nedeni ile ayrı bir önem taģımaktadır. Bu etkilerin tam anlamıyla sağlanabilmesi için bölgenin en az %25 inin ormanlarla kaplı olması gerekmektedir. Bu açıdan bakıldığında Antalya Ġlinin %76 sının ormanlarla kaplı olması ve ne kadar Ģanslı olduğu görülmektedir.ancak bu ormanlardan sadece %30 unun iyi vasıflı kalanının ise bozuk orman ve bodur maki ağaççıklardan oluģtuğu düģünülürse Antalya ormanlarının da iyileģtirilmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. Orman örtüsü üzerinde yapılan çok çeģitli değiģiklikler her biri farklı tarzda, atmosferdeki CO 2 içeriğine ve çevrimine ve bunun sonucunda, dünya çapında sera etkisi ve iklim değiģikliğine etki eder.ormanlar atmosferdeki C un absorpsiyonuna etki etmektedir.bu durumun iklimi etkilediği bilinmektedir.ġyi iģletilmiģ ormanların atmosfer C unun azaltılmasında etkili olması; dolayısıyla iklim üzerinde olumlu değiģikliklere neden olması bu konu ile ilgili çalıģmaların artmasını sağlamıģtır. ANTALYA ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNÜN FAALĠYETLERĠ HAKKINDA GENEL BĠLGĠLER: Orman Yangınları Ġle Mücadele, HaberleĢme Organizasyonu Ve Eğitim ÇalıĢmaları Bölge Müdürlüğümüzde son 10 yıl içerisinde çıkan orman yangınlarının % 93 ü insan kaynaklıdır. Yangınların tamamına yakınının insan kaynaklı olması nedeniyle halkın bilinçlendirilmesi ve eğitilmesi önem taģımaktadır. Yangın mevsimi öncesi yapılan hazırlık çalıģmaları yanında, gerek yangınla mücadele faaliyetlerinde yer alan her kademedeki personelin eğitimi, gerek halkın eğitimi ve uyarılmasına yönelik tanıtım ve bilinçlendirme faaliyetleri bu bölümde yer almaktadır. 1-Hizmet Ġçi Eğitimler: 1.1-Teknisyenlerin Eğitimi: Orman yangınları ile mücadelede kullanılan telsizler ve GPS, meteorolojik el ölçüm aletleri ve seyyar meteoroloji istasyonlarının tanıtımı ve kullanımı amacıyla Bölge Müdürlüğümüz Telsiz Atölye Ģefi tarafından bu aletleri kullanan elemanlar yangın mevsimi öncesinde bu aletlerin kullanımı yönünde iģbaģı eğitimine tabi tutulacaktır. 1.2-Teknik Elemanların Eğitimi: Orman yangınlarıyla mücadele konusunda 2010 yılı Nisan ayında Antalya da yapılan olan yangın yönetimi eğitim seminerine daha önce yangın eğitimi seminerine katılmayan yangına çok hassas ĠĢletme ġefleri ve teknik elemanlar katılmıģ, orman yangınları ve mücadele teknikleri konusunda eğitilmiģlerdir. Mayıs ayında ise Yangın uzmanlığı semineri yapılmıģtır. 1.3-ĠĢbaĢı Eğitimleri: Genel Müdürlüğümüzün emirleri gereği Bölge Müdürlüğümüzde orman yangınlarından sorumlu Orman Bölge Müdür Yardımcısı BaĢkanlığında kurulan bir ekip vasıtasıyla Bölge Müdürlüğümüz mıntıkasındaki tüm iģletme Ģefleri, Müdür Yardımcıları ve diğer teknik elemanlara orman yangınları ve teknik aletlerin kullanımı konusunda 2010 Mayıs-Haziran ayı içerisinde iģbaģı eğitimi yaptırılmıģtır. 201

202 Bütün ĠĢletme Müdürlüklerimizde yangın mevsiminde iģe alınacak özellikle yangın iģçilerinden arazöz ekiplerinde görev yapacak iģçilerimiz ile tüm Ģoförlerimiz yangın mevsimi baģlamadan önce Mayıs-Haziran ayı içerisinde arazöz kullanımı, arazöz pompasının kullanımı ve teknik aletlerin tanıtılıp kullanılması konusunda eğitime tabi tutulmuģlardır. Düzlerçamı Osman ÇOLPAK eğitim merkezinde 40 ar kiģilik gruplar halinde 2010 Haziran-Eylül Aylarında 10 ar günlük orman yangınlarının söndürülmesi konusunda eğitim yaptırılmıģtır. Eğitim faaliyetlerimiz 2011 yılında da devam edecektir. ĠĢçilerin yangın ekiplerine değiģik zamanlarda baģlatılması sebebiyle alınan tüm iģçiler eğitime tabi tutularak eğitim belgeleri Orman ĠĢletme Müdürlüklerince mutlak suretle dosyalarına konulmuģtur. Halkın Bilinçlendirilmesine Yönelik Eğitim Ve Tanıtım Faaliyetleri Halkın bilinçlendirilmesine yönelik yapılacak faaliyetler, hedef kitlelere ve genele yönelik bilinçlendirme faaliyetleri olarak uygulanmıģtır. 1) Çocuklara Ve Gençlere Yönelik Etkinlikler: Özellikle okul çağındaki çocuklara yönelik eğitimlerle çocuklarımız ve gençlerimizde orman sevgisi ve çevre bilincinin geliģtirilmesi, arttırılması ve onlara eko sistemin öğretilmesi amaçlanmaktadır. Bu konuda ilköğretim okullarında seminerler düzenlenerek çocuklarımız ve gençlerimizin orman konusunda bilinçlendirilmesi sağlanacaktır. *Sincap Çocuk Dergisi: Doğa ve orman sevgisini konu alan Sincap Orman Çocuk Dergisi Bölge Müdürlüğümüze gönderilmekte olup, ĠĢletme Müdürlüklerimiz kanalıyla Ġlköğretim okullarına ulaģtırılmaktadır. Orman çocuk Tiyatrosunca Ġlimizde 30 ilköğretim okulunda halkın da katılımıyla oyunlar sergilenmektedir. *Ġlköğretim ve Lise öğrencilerine yönelik Seminerler: Ağaç Bayramı ve Orman Haftası gibi özel günlerde Bölge Müdürlüğümüz ve ĠĢletme Müdürlüklerimizde Teknik elemanlarca yörelerindeki okullarda bir plan dâhilinde orman sevgisi ve çevre bilincini arttırmaya yönelik sunumlar, video ve slâyt gösterileri yapılacaktır.21 Mart Dünya Ormancılık Haftasında afiģ ve broģür gibi tanıtım materyallerinin dağıtımı gerçekleģtirilmiģ ve halkın görebileceği yerlere uyarıcı afiģ ve pankartları asılacaktır. 2) Orman Köylülerine Yönelik Etkinlikler: Orman Halk iliģkilerinin niteliği ve yoğunluğu, yangınların önlenmesi ve söndürülmesi çalıģmalarının baģarılı olmasında önemli bir faktördür. Tarımsal faaliyetlerini orman içinde ve bitiģiğindeki arazilerde sürdüren orman köylülerimizin orman üzerinde zaman zaman olumsuz etkileri de meydana gelmektedir. Özellikle yangına neden olan tutum ve davranıģların en aza indirilmesi amacıyla orman köylülerimize yönelik bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleri Bölge Müdürlüğümüz ve ĠĢletme Müdürlüklerimizce bütün yıl boyu çeģitli toplantılarla sürdürülmektedir. Kozalak gazetesi ĠĢletme ġefliklerimiz vasıtasıyla muhtarlıklara ve köylülere ulaģtırılmaktadır Orman. *Avcı, Çoban ve Çiftçilerin eğitimi: Yangınlarının yaklaģık % 15 i avcı, çoban ve anız ateģlerinden çıkmaktadır. Yangına hassas yörelerimizde avcı, çoban ve çiftçilere yönelik eğitimlere ağırlık verilmiģ olup, Milli Park ġube Müdürlüğünce Mayıs-Haziran ayları içerisinde avcılara yönelik eğitimler verilecektir. 202

203 3) Genel Kapsamlı Bilinçlendirme Faaliyetleri: *Resmi Kurumlarla ĠĢbirliği: tarihinde Konyaaltı Kaymakamlığında, tarihinde Aksu Kaymakamlığında, tarihinde TeiaĢ Gurup Müdürlüğünde, ve tarihlerinde Ġl Milli Eğitim Müdürlüğünde Orman yangınları ile ilgili eğitim seminerleri verilmiģtir.2011 Yılı içerinde de Orman yangınları ile ilgili eğitim seminerlerinin düzenlenmesine devam edilecektir. *Yerel Yönetimlerle Koordinasyon Toplantıları: Nisan Ayı içerisinde Orman Yangınları ile Mücadele Komisyonu Ġlimizde aldığı kararlar ıģığında özellikle Ġlçe ve Belde Belediye BaĢkanlarının katılımı ile ilçelerimizde de toplantılar düzenlenecektir. Orman yangınlarının önlenmesine yönelik alınacak tedbirler ile yangın esnasında gerekli olan iģ birliği ve yardımlaģma prensipleri belirlenecek olup, ayrıca yerel halkın orman yangınlarının söndürülmesine yönelik destekleri sağlanacaktır. *Yerel Radyo ve Televizyonlarla ĠĢbirliği: Kitlelere ulaģmada etkin bir rol oynayan radyo ve televizyonlardan yararlanmak amacıyla programlar düzenlenerek yangınlar konusunda halkı eğitici ve uyarıcı mesajlar verilecektir. Orman yangını riski yüksek olduğu zamanlarda, orman yangın riski ve yangın ihbar hattı telefonu anonsları yapılacaktır. *Basın ve gönüllü KuruluĢlara yönelik etkinlikler: Bölge Müdürlüğümüz hudutları içerisinde bulunan görsel ve yazılı basına yangın mevsiminden önce ve yangın mevsiminde gerektiğinde bilgilendirme toplantıları düzenlenerek uyarıcı yayınlar yapılması sağlanacaktır. Yangın riskinin çok yüksek olduğu günlerde GSM operatörlerince yangın uyarı mesajları geçilecektir. *Askeri Birliklerin Eğitimi: tarihinde Jandarma Alay Komutanlığında Orman Yangınları ile ilgili seminer verilmiģtir. Bölge Müdürlüğümüz hudutları içerisinde bulunan birliklere orman yangınları hakkında teknik bilgiler verilip, slâyt gösterileri yapılarak ayrıca yangın söndürme tatbikatları uygulamalı olarak gösterilecektir. *Turizm Acenteleri ve Turistik Tesislerde çalıģan personelin eğitimi: Turizm acenteleri ile iģ birliği yapılarak orman içi gezi ve turlara katılacaklara uyarıcı broģürler dağıtılarak rehberler bilgilendirilecektir. Ormana yakın veya bitiģik turistik tesislerin turizmi geliģtirme birliği ve Betu-yap ta bulunan personelin geçen yıllarda olduğu gibi eğitimleri yaptırılacaktır. *Kent Ormanı Tesisi: Orman-Halk bütünleģmesine katkı sağlamak, ormanların korunması konusunda toplumun bilinçlendirilmesine yönelik Ġl ve Ġlçelerde Kent ormanı kurulmasına devam edilecektir. Yangın Zararlarını Azaltıcı Faaliyetler Ve Organizasyon Yangın mevsimi öncesinde yapılan her türlü eğitim ve bilinçlendirme çalıģmalarına karģılık Bölge Müdürlüğümüzün Akdeniz iklim kuģağında olmasından dolayı özellikle yaz aylarında çok sayıda orman yangınları meydana gelmektedir. Meydana gelen yangınlarla ortaya çıkacak zararları en düģük düzeyde tutabilmek için Bölge Müdürlüğümüz bu yıl da etkili bir organizasyon oluģturarak çıkacak yangınlara karģı her türlü önlemi almaktadır. 203

204 1- UlaĢım Organizasyonu: Orman Yolları: ÇeĢitli ormancılık faaliyetlerimizi yürütmek amacıyla planlanan orman yolu Ģebeke ağının uzunluğu 9713 Km.lik kısmı 2010 yılı sonu itibariyle gerçekleģmiģtir.9434 km Orman yol ağının bakımı yapılmıģtır. Orman yol ağının bakımı orman yangınlarıyla mücadelede yangına ulaģmada en temel unsuru oluģturmaktadır. Orman yolları yangın mevsiminden önce Mayıs ayı sonu itibariyle ulaģıma açık hale getirilecektir. Bu iģlem bir yandan teģkilatımızın elinde bulunan yeni dozer, greyderler, diğer yandan da piyasadan ve diğer Resmi Kurumlardan iģ makinesi temin edilerek gerçekleģtirilecektir. Bölgemizde yaklaģık km. orman yolu ihtiyacı belirlenmiģ olup; bu güne kadar 9713 km. si tamamlanmıģtır yılı faaliyetleri olarak 50 km. yeni yol, 65 km. büyük onarım,37 km üstyapı, 152 km. aplikasyon, 31 km sanat yapısı 2 km yangın emniyet yolu yapılmıģ, 181 km. kule yolu bakımı, 1120 km. yangın emniyet yolu bakımı, 8314 km.,üretim yolu bakımı,3 km depo dahili yol 25 km traktör yolu yapılmıģtır. Yangın Emniyet Yol Ve ġeritleri: 2011 yılı içinde bu yolların hizmet verir durumda tutulabilmesi için gerekli olanlarının bakımları Mayıs Ayı sonuna kadar yapılacaktır. Tepeye sıçrayan yangınların kontrolünü sağlamak için, yangınların çıkma ve yayılma riskinin yüksek olduğu ĠĢletmelerde 285 Tebliğ esaslarına uygun olarak tesis edilen yangın emniyet Ģeritlerinin yangın mevsiminden önce bakımları yapılacaktır. Bu iģlerde yangın iģçilerinden yararlanılarak gerekli silvikültürel müdahaleler yapılacaktır. 2- Gözetleme Ve HaberleĢme Organizasyonu: Gözetleme: Bölge Müdürlüğümüz sınırları içerisinde 50 Adet Kule bulunmakta olup, 50 tanesi faal durumdadır. Bunlardan 20 adet kulemiz elektrik enerjisini güneģ enerjisi sistemi kullanarak elde etmektedir. Kule ve Kulübe yollarının tamir-bakımları Mayıs ayı sonuna kadar tamamlanacaktır. HaberleĢme: Bölge Müdürlüğümüze bağlı 32 adet haberleģme merkezinden yangın mevsimi boyunca Telsiz, Telefon, Cep Telefonları ile haberleģme yapılmaktadır.10 adet Röle ve 1055 adet muhtelif telsiz kullanılmaktadır. TeĢkilatımız 1955 yılında yayınlanan 5/5151 Sayılı Bakanlar Kurulu kararı gereği Özel Telsiz sistemine sahip bulunmaktadır. Yangında daha etkin haberleģmeyi ve müdahaleyi sağlamak amacıyla Meteoroloji Bölge Müdürlüğü ve Jandarma TeĢkilatına da telsiz verilmiģtir. Telsizlerin Bölge Müdürlüğümüzdeki Elektronik ve HaberleĢme Atölyesinde periyodik kontrollerine önem verilecektir. ĠĢletmelere bildirilen program dâhilinde tüm el telsizleri, Aküleri kontrolden geçirilecektir. 177 nolu yangın ihbar telefonu 24 saat görüģmeye açık olarak hizmet vermektedir. Çıkan yangınlar hiyerarģik olarak üst birimlere en hızlı Ģekilde bildirilerek, Merkezin yangın haberlerini TeĢkilatımız dıģı kaynaklardan öğrenmesine meydan verilmeyecektir. Yangınlardan Bakanlığımız birimleri yanında Vilayet Makamı olmak üzere Mülki, Askeri ve Adli yetkililer anında haberdar edilmektedir. 204

205 Müdahale Ekipleri Organizasyonu: Ekipler: Orman yangınlarıyla mücadelede, çıkacak orman yangınlarının söndürülmesinde çalıģacak elemanlar ekli cetvellerde yer alan 110 Ġlk Müdahale ekibi halinde konuģlandırılacaktır.2009 yılında ilk defa 7 kritik noktada 2 adet arozöz, 1 adet su tankı ve 1 adet Ġlk Müdahale aracından oluģan Tim organizasyonu oluģturmuģtur.2010 yılında da bu organizasyon devam edecektir. Ekiplerin eleman miktarı, çalıģma süreleri, sorumluluk alanları genel standart esaslarına göre belirlenmiģtir. Bölge Müdürlüğümüzce; Yangınların gerek ĠĢletmeler gerek Ģeflikler itibariyle yangın çıkıģ nedenleri, yangın çıkıģ yerleri ve zamanları bakımından çok dikkatli ve detaylı tahlilleri yapılarak yangın mevsimi öncesi yürütülen halk eğitim çalıģmalarında olduğu gibi, yangın dönemindeki ekip konuģlandırmalarında da bu analizlerin sonuçları sürekli göz önünde bulundurulacaktır. Araçlar: Orman yangınlarının önlenmesinde ilk müdahalenin önemi çok büyüktür. Yangına ulaģmada kullandığımız araçların bu yıl da yangın mevsimi ile birlikte ekiplerin yanında bulundurulması uygulamasına devam edilecektir. Yangında görevlendirilen Ġdare ve kiralık araçların arazi Ģartlarına uyabilen nitelikte olması, seri, güvenli ve modelinin mümkün olduğunca yeni olması gerekmektedir. Arazözler: Bölge Müdürlüğümüzde 95 adet arazöz bulunmaktadır. Su Tankları: Arazözlere su temininde kullanacağımız 30 adet su ikmal aracı, 1 adet kamyon ve motopomp monteli traktörle çekilen 18 adet su tankımız yangına hassas yöremizde konuģlanmaktadır. Havuz Ve Göletler: Orman yangınlarında su ikmalini yapmak üzere Bölge Müdürlüğümüzde 180 adet yangın havuzlarının dıģında gölet ve derelerden yararlanılmaktadır. Yangın mevsimi gelmeden yangın havuzlarının bakımı yaptırılacaktır. ĠĢ Makinaları: Bölge Müdürlüğümüzde 13 adet Dozer, 9 adet Greyder, 9 Adet Treyler, 2 adet yükleyici, 1 adet ekskavatör 2 adet kepçe bulunmaktadır. Kendi iģ makinelerimizin yetersiz kaldığı durumlarda diğer Kamu Kurumlarının iģ makinelerinden faydalanılacaktır. El Aletleri Ve Teknik Araçlar: Orman yangınlarının söndürülmesinde kullanılan Tahra, Tırmık, Motorlu testere vs. el aletlerinin bakımları Mayıs ayı sonuna kadar tamamlanacak olup, bütün ekiplerimiz daha verimli çalıģabilmesi için bu aletlerle donatılmıģtır. Diğer taraftan yangına hassas Köy Muhtarlıklarına yeterince tahra ve tırmık verilmiģtir. Yangında çalıģan personelimize güvenliklerini sağlamak amacı ile yangından kaçıģ maskesi, GPS, meteorolojik el aleti, dürbün gibi teknik araç ve gereçler dağıtılmıģtır. Diğer KuruluĢlarla ĠĢ Birliği: Sayın Valimiz baģkanlığında yapılacak olan Orman Yangınlarıyla Mücadele Komisyonu toplantılarında olası yangınlarda diğer Resmi ve özel Kurum ve KuruluĢların katkıları planlanacaktır. Alınan kararlarda özellikle anız yakılmaması, orman içinden geçen karayolu banketlerinin, enerji nakil hatları altlarının yanıcı maddelerden temizlenmesi, Ģiddetli rüzgârlar nedeni ile enerji nakil hatlarının kopması ihtimali, doğduğunda elektriklerin kesilmesi hususlarına iliģkin hükümler konulmuģtur. Askeri Birlikler, Belediyeler ve diğer 205

206 Kamu KuruluĢları ile iģbirliği yapılarak iģ makinesi ve personel yardımlaģması sağlanacaktır Meteoroloji Bölge müdürlüğünce günlük, haftalık hava tahmin raporları verilecektir. Hava Araçları: Orman yangınlarına erken müdahale ve söndürme çalıģmalarının yönlendirilmesinde kullanılmak üzere Bölge Müdürlüğümüzde 1 adet OGM Helikopteri, 3 adet kiralık Genel maksat Helikopteri ve 2 adet amfibik uçağı, 57 motosiklet kullanılmaktadır. Yangın söndürme çalıģmaları Stratejik ve Taktik Müdahale Planları dâhilinde yürütülecektir. Bu planlar çalıģmaların baģlangıcı ile birlikte mutlaka düzenlenecek ve - Yangının hangi saatte ve ne aģamada bulunduğu, - Meteorolojik Ģartlar ve eldeki müdahale imkânlarının neler olduğu, - Bu imkânları kullanma ve konuģlanma yer ve biçimi, - Ne gibi ek yardım isteklerinde bulunulduğu, - ÇalıĢmalara katılan birim amirlerinin kimler olduğu vb. hususlar bu planlara (Krokilere)iĢlenecektir. Yangın sicil fiģlerinin ekinde bu planlarda merkeze gönderilecektir. - Tüm bu çalıģmalar emir komuta zinciri içinde sürdürülecektir. Yangın mevsiminden önce yangın ekiplerine komuta edecek tüm görevlilerin katılımı ile düzenlenecek eğitimlerde, ekiplerin ve ekip yöneticilerinin herhangi bir yangında sorumluluk sahaları ve üslenecekleri görevler belirlenecek, yangın çıktığında bu plan herhangi bir emir ve talimata gerek kalmaksızın kendiliğinden ve öncelikle uygulamaya konacaktır. Söndürme çalıģmaları esnasında çalıģanların can güvenliğinin korunmasına birinci derecede önem verilecektir. ÇalıĢmalarda Ambulans ile Sağlık Personeli bulunması sağlanacaktır. Meteoroloji birimleri ile sürekli irtibat halinde bulunulacak, alınan bilgiler operasyon planlarında değerlendirilecektir. 285 sayılı Tebliğin sayfaları arasındaki bölümde belirtilen ilke ve prensiplere kesinlikle uyulacaktır. GeniĢleme eğilimi gösteren yangınlar için çevredeki ĠĢletme ve Bölge Müdürlükleriyle diğer Kurum ve KuruluĢlardan hava ve yer ekibi ile iģ makinesi desteği istenecektir. Yardım taleplerinde yer ekipleri için Ġlçe, köy ve toplanma yeri adı, Hava ekipleri için yangın yerine ait koordinat bilgileri belirtilecektir. Büyük yangınlarda mutlaka yangının çıkıģ üssü oluģturulacak yangının krokisi harita üzerinde iģlenerek hangi ekibin nerede görevli olduğu belirtilecek, ihtiyaç olan yerlere yeni gelen ekiplerden takviye edilerek gelen ekiplerin kaç kiģi olduğu ve isimleri alınacaktır. Yangın yönetiminde ; Orman Yangınlarının Önlenmesi ve Söndürülmesinde Görevlilerin Görecekleri ĠĢler Hakkındaki Yönetmelik hükümleri uygulanacaktır. Yangın esnasında Bakanlığımız TaĢra TeĢkilatının tüm teknik elemanları ile her türlü araç ve gereçleri bu faaliyetlerle sınırlı olmak üzere ilgili Orman bölge Müdürlüğünün emrine girecektir. Milli Park alanlarındaki yangının yönetimi yöresel Orman iģletme Müdürlerinde olmakla birlikte ilgili BaĢmühendis ve Mühendisler komuta heyetinde mutlaka görev alacaklar ve kararlara katılacaklardır. 206

207 Yangın söndürme çalıģmaları; Havadan filme alınacak çekimin hangi gün, hangi birimin hangi yöresinde çıkan yangına ait olduğu hususu tespit edilecektir. Yangın amirlerince her saat baģında mutlaka yangının seyri hakkında merkeze düzenli olarak bilgi aktarılacaktır. Kontrol altına alınan yangınlar tamamen sönünceye kadar yeterli güçle gözetim altında bulundurulacak, yangının yeniden parlamasına meydan verilmeyecektir. Yangın Sonrası Yapılacak ĠĢler: Değerlendirme: 10 hektarı geçen her yangın Bölge Müdürlüğümüzde ilgili ĠĢletme ġefi, ĠĢletme Müdürü, Koruma ġube Müdürü, Ġlgili Bölge Müdür Yardımcısı tarafından değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Genel Müdürlüğümüzün emri ile 50 Ha. dan büyük Orman yangınlarında ise Yanan Alanların Rehabilitasyonu ve yangına dirençli ormanlar projesi (YARDOP) uygulanacaktır. Orman yangınlarını önleme ve söndürme konusunda aksayan yönlerin giderilmesine ve alınması gereken tedbirlere iliģkin önerilerinde yer alacağı bir rapor yangını takip eden ilk hafta içerisinde düzenlenip, uygulamaya alınırken merkeze de bilgi verilecektir. Belli yöntemlerle ani yangın odaklaģmaları olduğu takdirde bu yöreler için özel önlemler belirlenerek bu önlemler Valilik ile iģbirliği içerisinde vakit kaybetmeden uygulamaya konulacaktır. Koruma Ve Orman YetiĢtirme: Yangın görmüģ alanlar mutlaka koruma altına alınacak ve bu alanların yeniden orman oluģması sağlanacaktır. Yanan ormanların baģka amaçlar için kullanılmasına kesinlikle olanak ve fırsat verilmeyecektir. Ormanlarımızın yangına dayanıklı duruma getirilmesi için baģta ibreli genç meģçereler olmak üzere tüm ormanlarımızda gerekli teknik bakım tedbirleri zamanında ve en etkili Ģekilde uygulanacaktır. Yangın sonrası tesis edilecek ormanlarda yangına karģı daha dayanıklı olması açısından yapraklı türlere önem verilerek karıģık orman kurulmasına özen gösterilecektir. Tablo 63: Orman Zararlıları ile Mücadele Harcamaları ORMAN ZARARLILARI ĠLE MÜCADELE MÜCADELE YÖNTEMĠ ALANI HARCAMA MĠKTARI (Ha) (TL) Mekanik Mücadele Biyolojik Mücadele Kimyasal Mücadele Biyoteknik Mücadele Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü,

208 Tablo 64: Antalya Orman Bölge Müdürlüğü 10 Yıllık Yangın Durumu ANTALYA ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 10 YILLIK YANGIN DURUMU ĠġLETMESĠ Adet Ha. Adet Ha. Adet Ha. Adet Ha. Adet Ha. Adet Ha. Adet Ha. Adet Ha. Adet Ha. Adet Ha. AKSEKĠ , , , ,96 ALANYA , ,3 14 5,2 11 6,2 ANTALYA , , , ,93 CEVĠZLĠ ĠġLETME MÜDÜRLÜĞÜ KAPATILDI ELMALI YANGINI YOK YANGINI YOK 4 3,12 2 6,03 1 2,8 FĠNĠKE , ,49 5 1, ,61 GAZĠPAġA , , ,2 4 2,8 GÜNDOĞMUġ ,66 3 0,7 YANGINI YOK 2 0,2 KAġ , , ,21 9 5,26 KORKUTELĠ ,6 3 9,6 3 2,01 3 0,42 KUMLUCA , , , ,42 MANAVGAT , , , ,8 SERĠK , , , ,33 TAġAĞIL , , ,1 TOPLAM , , , ,83 Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü,

209 F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları Bölgede orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından, hiçbir fayda görülmeyen orman niteliğini kaybetmiģ, orman alanından çıkarılan bölgeler aģağıdaki listede verilmiģtir. Tablo 65: Antalya Ġlindeki Ġlçelere Göre Ormanlık Alan Dağılımı BÖLGE ADI ORMANSIZ ALAN (ha) GENEL ORMAN ALANI (ha) ORMAN NĠTELĠĞĠNĠ KAYBETMĠġ ALAN (ha) ANTALYA AKSEKĠ ALANYA CEVĠZLĠ ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ KAġ KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK TOPLAM Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü, 2010 F.1.2. Çayır Ve Meralar Tablo 66: Çayır ve Mera Varlığı ĠLÇE ADI ARAZĠNĠN KULLANIġ BĠÇĠMĠ DAĠMĠ ÇAYIR VE OTLAKLAR (ha) ĠL TOPLAMI MERKEZ AKSEKĠ ALANYA DEMRE 500 ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ ĠBRADI KAġ KEMER 0 KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK 9300 Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü,

210 Grafik 9. Çayır Ve Mera Varlığı ARAZĠNĠN KULLANIġ BĠÇĠMĠ DAĠMĠ ÇAYIR VE OTLAKLAR İL TOPLAMI MERKEZ AKSEKİ ALANYA DEMRE ELMALI FİNİKE GAZİPAŞA GÜNDOĞMUŞ İBRADI KAŞ KEMER KORKUTELİ KUMLUCA MANAVGAT SERİK Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü, 2010 F.1.3. Sulak Alanlar Ġlimiz sınırlarında Ramsar SözleĢmesi kapsamında sulak alan bulunmamaktadır. F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.) Bölgedeki çayır ve meralık alanlarda genelde fundalık ve makilik bitki örtüsü yaygındır.fakat boģ alanlarda bulunmaktadır.bu alanlar kendi kullanım amaçları dıģında kullanılmaktadır. Bazı meralarda az da olsa pamuk üretimi yapılmaktadır. Bazılarında ise muntazam dikim Ģeklinde zeytinlikler oluģturulmuģtur. Ormanlardan açılmıģ bazı maki makilik mera alanları da II. ve III. Sınıf tarım arazisi Ģekline dönüģtürülmüģtür. Bazı meralarda hububat üretimi yapılmaktadır. Bir çok mera ve çayırlık alanlarda da yapılaģma görülmektedir. Bunların dıģında, çayır ve meralarda otlatma amacıyla çok az yaralanılmaktadır. Antalya bölgesinde çayır ve meralık alanlarda genelde erozyon problemi yoktur. Tuzluluk problemi de pek yoktur.topoğrafik ve jeomorfolojik açıdan genelde düzdür. Bazı bölgelerde eğimli arazilerde de çayır ve mera bulunmaktadır. 210

211 F.2. FLORA F.2.1. Habitat ve Toplulukları Tablo 67: Flora Habitat ve Toplulukları Ordo, Sınıf, Familya, Cins, Tür Habitat Convolvulaceae Convolvulus arvensis L. Açık alanlar Verbenaceae Vitex agnus castus L. Kıyı, maki açıklıkları Euphorbiaceae Euphorbia rigida Nemli alanlar E. Peplis Sahil Andrachne telephoides Açık alanlar EQUICETACEAE Equicetum ramosissimum Desf. Nemli çayır HYPOLEPIDACEAE Pteridium aquilinum Nemli çayırlar sulak yerler CRUCIFERAE Cakile maritima Sahil Aethionema arabicum Açıklıklar Alyssum murale var. Murale Açıklıklar Alyssum desertorum ssp. desertorum Açıklıklar Cardaria draba ssp. Draba Yol kenarı Thlaspi Perfoliatum L. Açık alanlar Capsella bursa-pastoris açıklıklar Resedaceae Reseda lutea L. Var. Lutea Yol kenarı Caryophyllaceae Minuartia mesogitana ssp. Mesoginata Kumlu alanlar Silene colorata Kumlu alanlar Silene conoidea Açıklıklar Silene vulgaris var. Vulgaris Çalılıklar Apocınaceae Vinca herbacea Maki Nerium oleander Maki Ephedraceae Ephedra camphylophoda Maki Chneopodıaceae Chenepodium botyris Tahrip olmuģ alanlar Polygonaceae Polygonum aviculare Açıklık kurak yerler Malvsceae Malva sylvestris Kıyılar, yol kenarları Ericaceae Erica manipluflora Maki 211

212 Elaegnaceae Eleagnus angustifolia Yol kenarları Legumınosae Genista achanthoclada Maki Calicotome villosa Maki Ceratonia siliqua Maki Lotus halophilus var halophilus Kumlu alanlar Lathyrus annuus Çalılık Lathyrus stenophyllus Kıyı Melilotus officinalis Açıklık alanlar Medicago marina Kıyı M. orbicularis Açık alanlar Trifolium campestre MeĢe açıklıklar Trifolium angustifolium Kumlu alanlar Trifolium tomentosum Maki, açık alanlar Trigonella monantha Açık alanlar Coronilla parviflora Kıyı Spartium junceum Maki Onobrychys caput-galli Deniz kenarı Colutea melanocalyx Yol kenarları, nemli alanlar Cucurbitaceae Ecballium elaterium Yol kenarı Umbelliferae Eryngium creticum Maki E.maritimum Kumsal Bupleurum gracile Maki Ammi majus Açık alanlar Turgelium hirsutum Açık alanlar Daucus broteri Kumul alanlar Dipsacaceae Dipsacus laciniatus Yol kenarları, kıyı Scabiosa atropurpurea ssp. Maritime Yol kenarları, kıyı Compositae Carduus nutans L. Maki içi açıklık Achillea biebersteini Xanthium stumarium ssp. Stumarium Tahrip edilmiģ açıklıklar X. spinosum Tahrip edilmiģ açıklıklar Bellis perennis Maki açıklığı Bellis annua Maki Chrysanthemum coronarium Maki C.segetum Maki Asteriscus aquaticus Yol kenarı Anthemis chia Yol kenarı Crupina crupinastrum Pinus açıklıkları Crepis foetida ssp.foetida Maki, pinus örtüsü Scolymus hispanicus Yol kenarları Filago pyramidata Çalı açıklıkları 212

213 Gundelida tournefortii var.turnefortii Açık alanlar Centaurea triumfetti Açık alanlar Centaurea solstitialis ssp. Solstitialis Tahrip edilmiģ açıklıklar Circium inthybus Yol kenarları pinus ormanları Cichorium inthybus Açık alanlar Echinops viscosus Maki, yol kenarları Inula viscosa Açık alanlar Açık alanlar Helichrysum pamphylicum Pinus korusu Senecio vernalis Açık alanlar Boragıneceae Alkanna tinctoria ssp. Subleiocarpa Kumul, pinus altı Anchusa azurea var.azurea Tahrip olmuģ alanlar Anchusa undulata ssp. Hybrida Kumul, pinus altı Heliotropium hirsutissumum Yol kenarı Echium angustifolium Maki, kıyı kumulları Echium italicum Tahrip edilmiģ alanlar Cerinthe minor ssp.auriculata Yol kenarı Moltkia coerulea Yol kenarı Onosma aucheranum Pinus altı Scrophularıaceae Odontites verna Maki Linaria chalepensis var.chalepensis Maki Verbascum glomeratum Çalılık Linum nodiflorum Kumlu alanlar Linum trigynum Çalılık ve açık alanlar Amaranthaceae Amaranthus Kıyı Rubiaceae Asperula arvensis Açık alanlar Galium verum ssp.galbrescens Çalılık alanlar Amarıllıdaceae Pancratium maritimum Kumsal, kıyı II.SPERMATOPHYTA A.GYMNOSPERMAE Pinaceae Pinus brutia ten Sahil+yüks. Pinus pinae Sahil Pinus nigra var. caramanica (Loud) Cedrus libani A. Richard Cupressaceae Cupressus sempervirens L. Maki Cupressus sempervirens var. Maki Pyramidalis Juniperoıdeae Juniperus excelsabieb. Maki Delphinrum peregrinum Tarla kenarları Ranunculus arvensis Yol kenarı R.marginatus Yol kenarları 213

214 Anemo blanda schott & kotschy Çalılık RHOEADALES Papaveraceae Papaver rhoeas L. Açıklık Cistaceae Cistus creticus Maki Cistus salviifolius Maki Capparidaceae Capparis spinosa Açıklık alanlar GUTTIFERALES Guttferae Hypericum perfoliatum Gölgelik yer ROSALES Rubus sanctus Yol kenarı Potentilla reptans L. Sarcopoterium spinosu yol kenarı kuru çayırlarm MYRTACEAE Myrtacea Myrtus communis L. Maki GRUĠNALES Geraniaceae Geranium Pyrenaicum Koruluk kıyılar Erodiummalocoides (L.) L. Herit Erodium gruinum Açık alanlar TEREBINTHALES Pistacia terebinthus ssp Palaestina Maki Pistacia lenthiscus Maki UMBELLĠFLORAE Cornaceae Cornus mas. L. Araliaceae Cephalaria dipsacodies Boiss&Bal Scabiosa rotata Bieb. Hedera helix Ağaçlar Legumınosae Genista achanthoclada Maki Calicotome villosa Maki Ceratonia siliqua Maki Lotus halophilus var halophilus Kumlu alanlar Lathyrus annuus Çalılık Lathyrus stenophyllus Kıyı Melilotus officinalis Açıklık alanlar Medicago marina Kıyı M. orbicularis Açık alanlar Trifolium campestre MeĢe açıklıklar Trifolium angustifolium Kumlu alanlar Trifolium tomentosum Maki, açık alanlar Trigonella monantha Açık alanlar Coronilla parviflora Kıyı 214

215 Spartium junceum Maki Onobrychys caput-galli Deniz kenarı Colutea melanocalyx Yol kenarları, nemli alanlar Umbelliferae Compositae Carduus nutans L. Maki içi açıklık Achillea biebersteini Xanthium stumarium ssp. Stumarium Tahrip edilmiģ açıklıklar X. spinosum Tahrip edilmiģ açıklıklar Bellis perennis Maki açıklığı Bellis annua Maki Chrysanthemum coronarium Maki C.segetum Maki Asteriscus aquaticus Yol kenarı Anthemis chia Yol kenarı Crupina crupinastrum Pinus açıklıkları Crepis foetida ssp.foetida Maki, pinus örtüsü Scolymus hispanicus Yol kenarları Filago pyramidata Çalı açıklıkları Gundelida tournefortii var.turnefortii Açık alanlar Centaurea triumfetti Açık alanlar Centaurea solstitialis ssp. Solstitialis Tahrip edilmiģ açıklıklar Circium inthybus Yol kenarları pinus ormanları Cichorium inthybus Açık alanlar Echinops viscosus Maki, yol kenarları Inula viscosa Açık alanlar Açık alanlar Helichrysum pamphylicum Pinus korusu Senecio vernalis Açık alanlar TUBIFLORAE Thymus parnassicus Açıklık alanlar Lamium psidicum Maki açıklıkları Phlomis Iunarifolia Maki Mentha sylvestris Nemli çayırlar Sideritis Montana Çalılık koru Micromeia myrtifolia Maki Plantaginaceae Plantogo lanceolata Maki, deniz kıyısı kumul alanlar Phillyrea lotifolia L. Maki Olea europeae var. oleaster Dc. Ligustum vulgare L. Jasminum officinale L. Jasminun fruticans L. Rubiaceae Galium apprine Koruluk kıyılarda Galium silvaticim Rubia tinctorum L. MONOCOTYLEDONAE LILIFLORAE 215

216 Similax aspera L. Ruscus aculeatus L. Muscari comosum Asparagus acutifolius Asphodelus aestivus Allium myrianthum Crocus antalyensis Juncaceae Juncus maritumus Cyperaceae Carex divisa Cyperus capitatus GLUMĠFLORAE Gramıneae Poa annua Poa bulbosa Bromus intermedius Cynadon dactylon Alopecurus arundinaceus Vicia cracca Agropyrum pal. Phleum montanum Kaynak : Orman Bölge Müdürlüğü, 2010 Maki Maki Yol kenarları maki açıklıkları Maki Maki Maki Çalılık Kumul Nemli alanlar Kumul alanlar Külüt ve nemli alanlar Maki açıklıklar Kayalık alanlar, yol kenarı Bozuk tarlalarda Yol kenarları Nemli alanlar Koru kenarları F.2.2. Türler ve Populasyonları Antalya havzası çeģitli iklim, toprak ve topografya Ģartlarına sahip olduğundan bitki örtüsünde de çok çeģitlilik görülür. Havzada topografya ve yükseltinin elveriģli olması sebebiyle doğal bitki örtüsü olarak çok yıllık bitkiler vardır. Çok yıllık bitkilerden genellikle denizden m. arasında değiģen yüksekliklerde Akdeniz maki topluluğu bulunur. Maki topluluğu fertlerinden en çok rastlananlar kermez meģesi (Quercus coccifera), pırnal meģesi (Quercus ılex), erica (erica arborea), sakız (Pistasia terenbentus), tesbih (Citrax officinalis), defne (Laurus nobilis), yabani zeytin (Olea oleaster), menengiç (Pistacea lintiscus), keçi boynuzu (Celetonia cilicua), akça kesme (Pleria medya) ve sandal (Arbutus andrechnea) dır. Çok yıllık bitkilerden orman ağaç ve ağaççıkları bulundukları yüksekliklere göre aģağıda belirtilmiģtir m arasında değiģen yüksekliklerde bölgenin en önemli orman ağacı olan kızıl çam (Pinus brutia) yer alır. Önemli, geliģme süresinin kısa olması, selüloz sanayiinde hammadde olarak kullanılması ve ucuzluğundan ileri gelmektedir m arasındaki yükseklerde sedir (Cedrus libani) ve karaçam (Pinus nigra) esası teģkil eder. Sedir, bölgede yayılıģ ve yaģayıģın uygun seviyesine eriģmiģ bulunmaktadır. Boyu, Ģekli ve kerestelik evsafı sebebiyle bölgede büyük önem taģır. 180 cm. göğüs çapında ve 1000 yaģında olanlarına rastlamak mümkündür. Karaçam 1000 m den itibaren kızıl çamlarla birlikte 1400 m de ise yalnız olarak yayılım gösterir. Karaçam 216

217 ve sedir bazı hallerde ardıç ormanları arasında dağınık olarak 2100 m yüksekliğe kadar çıkabilir m arasındaki yüksekliklerde köknar (Abies cilicica) ve ardıç (Juniperus) yer alır. Köknar, karaçam, sedir ve ardıçlarla karıģık olarak bulunur. Ardıç kara çamlarla karıģık durumda olup, en yaygın hali 1500 m nin üzerindeki yüksekliklerdir. Bölgede en yaygın üç cinsi Juniperus durupasea, Juniperus exelsa dır. Ayrıca havzanın hemen her tarafında bilhassa akarsu boylarında ve taban arazilerde söğüt, kavak, yabani iğde, yabani armut, karaağaç, akça ağaç, çınar gibi ağaçlara çok olarak rastlanır. Antalya havzasında önemli saha kaplayan otsu bitkilerden m yüksekliklerde bulunanlar katır tırnağı (Spartium junceum), patlangıç (Caludea cilicia), laden (Cistus laurafolius), hayıt (Witex onguscastus), mersin (Vistuss comminus) ve zakkum (Neriun oleander), 600 m den daha yükseklerde bulunanlar ise kekik (Thymus vulgaris), sütleğen (Euphorbiatine), deve dikeni (Circium spp.) ve günlük (Liquidambar orientalis) tür. Antalya bölgesinde tabii olarak bulunan yıllık bitkiler çok çeģitli olarak karģımıza çıkmaktadır. Çayır, mera ve yem bitkileri de dediğimiz bu topluluğun en önemlileri Ġngiliz çimi (Lolium prenne), yabani yulaf cinsleri (Avena spp.), köper diģi (Cynodon dactylon), domuz ayrığı (Dactylis glomereta), arpa çimi, pisipisi (Hordeum murinum), brom cinsleri (Bromus spp.), kafkas darısı (Andropogon caucasicus), beyaz tırfıl (Trifolium repens), çiçek tırfılı (Trifolium fragiferum), tarla tırfılı (Trifolium ervense), Ģerbetçi otu yoncası (Medicago spp.), yüksek otlak ayrığı (Agropyron elengatum), yumrulu arpa (Hordeum bulbosum), sorguç otu (Stipa spp.), kır bromu (Bromus tecrorum), üzüm bromu (Bromus racemosus), çavdar bromu (Bromus secalinus), yumrulu salkım otu (Poa bulbosa), çayır tilki kuyruğu (Alopecurus protentis), yumak (Festuca ovina), otlak ayrığı (Agrapyron cristatum), saz (Arundinaria tecta, Distichlis stricta, Sporobolus spp.), kaynaç (Phalaris spp.), korunga (Onobtychis spp.), gazel boynuzu (Lotus corniculatus), geven (Astragalus spp.), Ġran tırfılı (Trifolium resupinatum), geleman tırfılı (Trifolium meneghianum), kaba tüylü fiğ (Vicia hirsuta) ve sarıtaģ yoncası (Melilotus officinalis) dır. Bölgenin genel florası aģağıda verilmiģtir. 217

218 ACERACEAE Acer hycanum Acer monspessulanum Acer pseudoplatanus ANACARDIACEAE Cotinus coggygria Pistacia lentiscus Pistacia terebinthus ssp. Palaestina AOOCYNACEAE Nerium oleander ARACEAE Arisarum vulgare ARALIACEAE Hedera helix ASCLEPIADACEAE Cianura erecta ASPLENIACEAE Ceterach officinarum BERBERDACEAE Berberis areteagyna BORAGINAACEAE Alkanna areolata Anchusa barrelieri Lithodora hispidula Onosma aucheranum Onsma oreodoxum CAMPANULACEAE Campanula involucrata Campanula stellaris Legousia cuminoides Legousia falcata CARYOPHYLLACEAE Arenaria leptoclada Arenaria pamphylica var.alpestris Cerastium bracchypetalum ssp. Roeseri Mimuartia globulosa Minuartia mesogitana Stellaria cilicia Slene aeqyptiaca Telephium imperati CHENOPODIACEAE Chenepodium album Chenepodium botrys CISTACEAE Cistus creticus Cistus laurifolis Cistus salviifolius COMPOSITAE Achillea kotschyi Anthemis pseudocatula Carlina corymbosa Carthamus lanatus Centaurea athoa Centaurea solstitialis Centaurea urvillei Crepis reuteriana Crepis zacintha Doronicum orientale Echinops ritro Filago ritro Filago gallica Heichrysum pamphlicum İnula atalica İnula oculus cristi Picnomon acarna Pilocella hoppeana Scariola viminea Sonchus asper Urospermum picroides Xanthium strumarium Xeranthemum annuum CORNACEAE Cornus mas CORYLACEAE Ostrya carpinifolia CRASSULACEAE Sedum magellense Umbilicus horizontalis 218

219 CUPRESSACEAE Cupressus sempervirens Juniperus excelsa Juniperus foetidissima Juniperus oxycedrus CRUCIFERAE Alyssum minus Alyssum murale Arabis verna Sisymbrium officinale Thlaspi perfoliatum DIOSCORAACEAE Tamus communis DISPSACACEAE Knautia integrifolia ERĠCACEAE Arbutus andrachne Artubus unedo Erica arborea Erica manipuliflora EUPHORBIACEAE Euphorbia chamaesyce Euphorbia characias ssp. wulfenii Euphorbia cardiophylla Euphorbia falcata Euphorbia koyschyana Euphorbia rigida Euphorbia tinctoria FAGACAEAE Quercus cerris Quercus coccifera Quercus infectoria Quercus sessiliflora Quercus trajana GERANĠACEAE Erodium cicutarium Geranium columbinum Geranium molle Geranium robertianum GUTTIFERAE Hypericum atomarium Hypericum confertum JUGLANDACEAE Juglans regia IRIDACEAE Gladious anatolicus LABĠATAE Ajuga chamaepitys Ballota cristata Clinopodium vulgare spp. Arundanum Lamium psidicum Marrubium vulgare Mentha aquatica Micromeria myritifolia Nepeta cadmea Origanum onites Phlomis leucophrocta Phlomis linarifolia Salvia tomenstosa Salvia viridis Satureja thymbra Sideritis curvidens Stachys annua Teucrium chamaedrys Teucrium polium Teucrium scordium Thymra spicata Thymus leucotrichus Thymus longicaulis Thymus revulatus Ziziphora capitata GENTIANAACEAE Blakstonia perfoliata Centaurium erytraea 219

220 PLUMBAGINACEAE Plumbago eoropaea POLYGONACEAE Rumex tuberosus PRIMULACEAE Cyclamen cilicium RANUNCULACEAE Clematis flammula Delphinium venulosum Ranunculus argyreus Ranunculus constantinapolitanus RHAMNACEAE Paliurus spina-cristii Rhamnus nitidus Rhamnus oleoides ssp.graecus ROSACEAE Agrimonia eupobria Crateagus monogyna Crateagus aronia Crateagus laciniatus Potentilla kotchyana Pyrus amygdalifolia Pyrus eleagnifolia Rosa cannina Rosa pulverulanta Rubus fructicea Rubus soncta Sanguisorba minor Sorbus torminalis ssp.pinnatifida RUBİACEAE Asperula arvensis Crucinella latifolia Gallium floribundum ssp.airoides Gallium murale Gallium heldreichii Gallium spurium Valantia hispida SALICAEAE Populus nigra ssp.caudina Salix alba Salix caprea Salix purpurea SANTALACEAE Digitalis cariensis Myosotis ramosissima Verbascum chrysochaete Verbascum nudatum ssp.nudatum Verbascum orgyale Verbascum cuneifolia Veronica cuneifolia Veronica stamatiodae Veronica syriaca STYRACEAE Styrax officinalis TAMARIACEAE Tamarix tetrandra THYMELACEAE Daphne gnidiodies Daphne sericea TILIACEAE Tilia platyphyllos ULMACEAE Celtis glabrata Ulmus glabra UMBELLIFERAE Bunium microcarpum Daucus guttatus Torilis arvensis ssp.elongata Torilis triradiata VALERIANACEAE Valerinella vesicaria VERBENACEAE Vitex agnus-castus VIOLACEAE Viola silvestris JUNCACEAE Juncus articulatus Juncus compresus Luzula forsteri 220

221 CYPERACEAE Carex distachya Carex flacca ssp.serrulata Carex muricata Cyperus flavidus Cyperus rotundus Scirpus holoschoenus GRAMINEAE Aegilops dischasians Aegilops triuncialis Aegilops umbelluata Alopecurus textilis Alopecurus vaginatus Anthoxanthum odoratum Arrhenatherum palaestinum Avena sativa Avena sterilis Brachypodium pinnatum Briza humilis Briza maxima Briza minor Bromus arvensis Bromus madritensis Bromus squarrosus Bromus sterilis Bromus tectorum Bromus tomentallus Catapodium rigidum Chrysopogon gryllus Cynodon dactylaon Cynosurus echinatus Dactylis glomerata ssp.hispanica Elymus hispidus Elymus lazicus ssp.divaricatus Eromopoa attalica Festuca callieri ssp. zedenbaueri Festuca pinifolia var.phrygia Festuca pinifolia var.pinifolia Festuca valesiaca Gaudiniopsis macra ssp.micropyroides Hordeum murinum ssp.leporinum Hordeum vulgare Hyparrhenia hirta Imperata cylindrica Koeleria nitudula Lollium perenne Lolium rigidum Lophochloa cristala Melica ciliata Melica minuta Milium vernale Nephelochloa orientalis Panicum miliaceum Parapholis incurva Paspalum paspalodes Piptatherum coerulescens Poa alpina ssp.fallax Poa annua Poa bulbosa Poa diversifolia Poa nemoralis Poa pratensis Psilurus incurvus Sesleria alba Stipa bromoides Stipa holosericea Stipa pulcherrima ssp.epilosa Trachynia distachya Tiriticum aestivum Tiriticum durum Zea mays ssp.mays BRYOPHYTA Fissidens taxifolius Grimmia pulvinata Grimmia trichopylla Homalothecium sericeum Leptodon smithii Plagiochasma rupestre Schistidium apocarpum Scorpiurium circinnatum Targionia hypophylla Tortella tortuosa Tortula inermis Tortula ruralis LICHENS Anaptychia ciliaris Bryoria fuscescens Cladonia furcata Letharia vulpina Parmelia saxatilis Peltigera rufescens Plastismatia glauca Pseudevernia furfucacea Squamarina crassa 221

222 F.3. FAUNA F.3.1. Habitat ve Topluluklar Tablo 68: Fauna, Habitat ve Topluluklar LATĠNCE ADI, SINIF, TAKIM FAMĠLYA, TÜR TÜRKÇE ADI 222 HABĠTAT AMPHIBIA Kurbağlar, Semenderler URODELA Kuyruklu Kurbağlar SALAMANDRIDAE Semenderler Triturus vittatus ġeritli semender Az bitkili, taģlık alanlar ANURA Kuyruksuz kurbağlar PELOBATIDAE Bufo viridis ssp.viridis Gece kurbağası Bahçe ve açık araziler Bufo bufo Siğilli Kurbağa Bahçe, açık alanlar HYLIDAE Yaprak kurbağları Hyla arborea Ağaç kurbağası Ağaç, ağaçsı bitkiler üzerinde RANIDEA Rana ridibunda Ova kurbağası Bol bitkili, göl ve ağır akan sularda PLEOBATIDAE Pelobates syriacus Toprak kurbağası REPTILA Sürüngenler TESTUDINIDAE Kaplumbağlar Testudo graeca Tosbağa Kumlu, kuru, taģlı araziler, bağ, bahçe araları GEKKONIDAE Ev kelerleri Hemidactylus turcicus GeniĢ parmaklı keler TaĢ altı, kaya yarıklarıile evler ve harabeler AGAMIDAE Agama stellio Dikenli keler CHAMAELONIDAE Chamaleo chamaleon Bukalemun ANGUIDAE Yılanımsı kertenkele Anguis fragilis Yılan kertenkele Orman, maki taģ altı ve çayırlarda Ophisops apodus Oluklu kertenkele Maki altı LACERTIDAE Kertenkeleler Ophisops elegans Tarla kertenkelesi Az bitkili açık alanlarda Lacerta danforti Toros kertenkelesi Dere kenarları, çalılık, kayalık alanlar Lacerta trilineata Ġri yeģil kertenkele Az bitkili açık alanlar SICINCIDAE Ablepharus kitaibeli Ġnce kertenkele Mabuya aurata Tıknaz kertenkele TYPHLOPIDAE Thypıops vermicularis Kör yılan

223 COLUBRIDAE Elaphe quatuerlinesia Sarı yılan Ovalarda taģlık dere kenarı, yamaç ve tarlalar Colurber caspius Hazer yılanı Coluber jugularis Kara yılan AVES KuĢlar PODICIPEDIDAE Podiceps cristatus Bahri Sulak alanlar COLUMBIDAE Columba livia Kaya güvercini Tarımsal alanlar, yerleģim yerleri, kayalıklar Streptopelia decaoto Kumru Ġnsan yerleģimleri S.senegalensis Küçük kumru YerleĢim yerleri S.turtur Üveyik Ağaç dizileri, korular olan açık arazi UPUPIDAE Upupa epops Ġbibik Step, çalı ve bahçeler PICIDAE Picus viridis YeĢil ağaçkakan Orman, çalılık Dendrocopus minor Küçük ağaçkakan PARIDAE Parus ater Çam baģtankarası Çam ormanları Parus major BaĢtankara Çam ormanları CORVIDAE Coleus monedula Cüce karga Seyrek ormanlar, bahçeler Corvus frugilegus Ekin kargası Küçük koruluklar, yol boyu ağaçlar Corvus corax Karakarga Az çok açık arazi, dağlar Corvus corone cornix LeĢ kargası Tarım alanlarına yakın açıklıklar Pica pica Saksağan Tek tük ağaç ve çalılar olan açık arazi STURNIDAE Sturnus vulgaris Sığırcık Hertürlü ağaçlıklar, parklar, bahçeler FRINGILLIDAE Carduelis spinus SakakuĢu Ġbreli ormanlar Carduelis carduelis Saka Süs ve meyve bahçeleri Carduelis chloris Florya, yelve kuģu Bahçeler, parklar, orman kenarları CHARADRIIDAE Charadrus dubius Kolyeli küçük yağmur kuģu Suya yakın açıklık LARIDAE Larus ridibundus KarabaĢ martı Deniz CUCULIDAE Cuculus canorus GugukkuĢu Ormanlar, ağaç ve çitler bulunan açık arazi PASSERIDAE Passer domesticus Ev serçesi Ġnsan yerleģimleri 223

224 PHASINIDAE Coturnix cotunix Bıldırcn Alectoris chukar Kınalı keklik Phasianus colchicus Sülün SCOLOPACIDAE Scolopax rusticola Çulluk FOLCONNIDAE Falco eleonora Kara doğan Falco subbuteo Delice doğan ACCIPITRIDAE Bueto buteo ġahin CICONIDAE Ciconia ciconia Ak leylek Ciconia nigra Kara leylek STRIGDAE Bubo bubo Buhu Otus scops Cüce baykuģ Athena noctua Kukumav Strix aluco Alaca baykuģ TURDIDAE Cercotrichas galactotes Kızıl çalı bülbülü Turdus merula Kara tavuk Turdus pilaris Ardıç MAMALIA CANIDAE Vulpes vulpes Tilki Her yerde Canis lupus Kurt Canis aureus Çakal CERVIDAE Capreolus capreolus Karaca GLIRIDAE Dryomys nitedula Ağaç yediuyuru Myomimus roachi Fare benzeri yediuyur HYSTRIDAE Hystrix cristata Oklu kirpi Step, açıklık LEPORIDAE Lepus evropoeus Yabani tavģan MURIDAE Mus musculus Ev faresi YerleĢim yerleri Rattus rattus Sıçan YerleĢime yakın Apodemus sylvaticus Orman faresi TALPIDAE Talpa europeus Köstebek Orman ve step MUSTELIDAE Mustela nivalis Gelincik Orman kenarı, çalılık ve fundalıklar Meles meles Porsuk Ağaçlık, kayalık, çayırlar Mortes mortes Ağaç sansarı URSIDAE 224

225 Urcus arctos SUIDAE Sus scrofa SCIUDAE Sciurus vulgaris Boz ayı Yabani domuz Sincap Kaynak: Ġl Tarım Müdürlüğü, 2010 F.3.2.Türler ve Populasyonları Türkiye 9000 civarında eğrelti ve tohumlu bitki türü ile dünyenın zengin floraya sahip ülkelerinden biridir. Avrupa kıta florasının e yakın türe sahip olduğu düģünülürse, yurdumuzun florostik zenginliği daha da belirginleģir. Türkiye florasının ilginçliği, sahip olduğu tür zenginliğinin yanında çok sayıda endemik türde içermesidir. Ülkemizde endemik tür sayısı 3000 civarındadır. Bu rakamın 650 kadarı Akdeniz Bölgesinde yetiģmektedir. Sözü edilen bu türler Antalya Ġl sınırları dıģında ne Türkiye nin baģka bir yerinde, ne de dünyanın her hangi bir bölgesinde yetiģmemektedir. Antalya da ki endemik türlerin bazılarını aģağıdaki gibi sıralamak mümkündür: Cephalaria elmeliensis Cephalaria peshmenii Cephalaria isaurica Cephalaria gazipashensis Echinops onopordum Erica bocquethii(pesman) Colchium batopiorum Iris pamphlica Crocus asumanie Astragalus citriniflorus Arnebia purpurea Asperula antalyensis Euphorbia pestolozzae Nepeta pilinux Veronica quezelii Veronica antalyensis Alkanna pamphylica Alkanna macraphylla Onosma strigosisimum Alkanna attilae Galanthus elwesii HUB-MOR H.SÜMBÜL MATTHEWS H.SÜMBÜL DAVIS P.F.STEVENS C.D.BRICKELL HEDGE METHEW H.SÜMBÜL S.ERĠK-H.SÜMBÜL EHREND BOISS P.H.DAVIS M.A.FISCHER M.A.FISHER-S.ERĠK-H.SÜMBÜL HUB-MOR&REESE BOISS&HELDR BOISS DAVIS Arenaria pamphylica var.alpestris Ballota cristata Eremopoa attalica Lamium psidicum Phlomis leucophrocta Rhamnus nitidus Thymus revulatus Alkanna areolata Galium florıbundum ssp.airoides 225

226 Galdiolus anatolicus Helichrysum pamphylicum Inula atalica Torilis triadiata Verbascum orgyale Verbascum nudatum ssp.nudatum Veronica cuneifolia Veronica stamatiodae Astragalus prusianus Delphinium venelosum Digitalis cariensis Euphorbia cardiophylla Fraxinus ornus ssp.cilicia Nepeta cadmea Nephelochloa orientalis Bölgenin en önde gelen endemik ağaç örneği Cupressus sempervirens (Akdeniz selvisi) dir. Bu ağaç türü Kocaçay-Değirmendere vadisinde 550 ve 950 m arasında en hakim ağaç örneğidir. Akdeniz selvisine tek veya gruplar halinde oluk ve zerk mezarlıklarında, Burmahan Köyü altındaki vadideki ve Sağırin in kuzeyinde yaygın olarak rastlanır. Bir zamanlar bölgenin yoğun Akdeniz selvisi ormanları ile kaplı olduğu, ancak zaman içinde rastgele ağaç kesimi sonucu yok olduğuna inanılmaktadır. Bugün mevcut olan 440 ha lık alandaki Akdeniz selvileri, ulaģılması güç dağlık arazide yetiģmiģ olamsı dolayısıyla kesim-taģıma zorlukları nedeni ile nispeten emniyettedir. Karasal Türler ve Popülasyonlar REPTILIA (SÜRÜNGENLER) Günümüzde nesilleri azalmaya devam eden Reptilia sınıfının Türkiye de yaģayan türleri Testudinata ve Squamata ordolarına mensuptur. Testudinata (Kaplumbağalar) ordosunun Türkiye de 4 familyaya ait, 4 cins ve 8 türü bulunmaktadır. Emys orbicularis *Mauremys caspica *Testudo graeca Testudo hermanni *Trionyx euphrticus *Caretta caretta *Chelonia mydas Yukarıdaki bu türlerden (*) iģaretli olanlar Antalya il sınırları içerisinde bulunmaktadır. Antalya il sınırları içerisinde yaģayan kertenkele ve yılanlar aģağıda verilmiģtir. Kertenkeleler Hemydacylus turcicus Agama stellis Chama chameleon 226

227 Ohisaurus opadus Lacerta danfordi Lacerta trilineata Lacerta pamphilica Ophisops elegans Ablepharus kitaibeli Chalcides ocellatus Mabuya vittata Ophimorus punctatissimus Blanus strauchi Yılanlar Typhops vermicularis Coluber caspius Coluber najadum Coluber ravergieri Eirenis modestus Elaphe quatuorlineata Natrix natrix Natrix tessellata Telescopus fallax Malpolon monspessulanus Vipera xanthia Vipera ursini kör yılan hazer yılanı ince yılan kocabaģ yılan uysal yılan yarı sucul yılan su yılanı kedi gözlü yılan çukur baģlı yılan Ģeritli engerek küçük engerek KUġLAR Bölgenin yerli kuģları ve göçmen olarak gelip yılın belli zamanlarında görülen kuģ türleri aģağıdaki listede verilmiģtir. Podiceps cristatus Podiceps ruficollis Puffinus puffinus Calonectris diomedea Hydrobates pelagicus Phalacrocorax pygmeus Ardea cinerea Cosmerodius albus Egretta garzetta Bulbulcus ibis Nycticorax nycticorax Botaurus stellaris Ciconia ciconia Ciconia nigra Platalea leucorodia Plegadis falcinellus Phoenicopterus ruber Anser anser bahri yumurta piçi siyah gagalı yelkovan sarı gagalı yelkovan fırtına kırlangıcı cüce karabatak gri balıkçıl beyaz balıkçıl küçük beyaz balıkçıl öküz balıkçılı gece balıkçılıs balaban beyaz leylek siyah leylek kaģıkçı balıkçıl çeltik kargası flamingo yaban kazı 227

228 Anser albifrons Todorna todorna Anas platyrhnchos Anas strepera Anas penelope Anas clypeata Mamaronetta angustirostris Netta rufina Aythya fuligula Mergus serrator Haliaetus albicilla Pandion haliaetus Accipiter brevipes Accipiter nisus Accipiter gentilis Buteo lagopus Buteo rufinus Pernis apivorus Aquila chrysaetos Aquila heliaca Aquila clanga Neophron percnopterus Gypaetus barbatus Aegypius monachus Gyps fulvus Circus aeruginosus Circus cyaneus Falco tinnunculus Falco naumanni Falco columbarius Falco eleonorae Falco peregrinus Falco cherrug Alectoris chukar Coturnix coturnix Francolinus francolinus Rallus aquaticus Porzana parva Porzana pusilla Crex crex Gallinula choloropus Fulica atra Porphyrio porphyrio Anthropoides virgo Otis tarda Burhinus oedicnumus Glareola nordmanni Glareola pratincola Scolopax rusticola Gallinago gallinago kara kaz kuģaklı ördek yeģilbaģ ördek boz ördek ıslıklı ördek kaģık gaga dar gagalı ördek macar ördeği tepeli patka tepelikli ördek beyaz kuyruklu kartal balık kartalı kısa tırnaklı atmaca atmaca çakır kuģu paçalı Ģahin kızıl Ģahin arı yiyen çaylak kaya kartalı Ģah kartal büyük bağırgan kartal akbaba sakallı akbaba rahip akbaba kızıl akbaba kırmızı doğan mavi doğan kerkenez küçük kerkenez güvercin doğanı kaya doğanı doğan ulu doğan kınalı keklik bıldırcın turaç su yelvesi küçük benekli su yelvesi cüce benekli su yelvesi bıldırcın klavuzu yeģil ayaklı su tavuğu su tavuğu kırmızı ayaklı su tavuğu telli turna büyük toy kocagöz siyah kanatlı bataklık kırlangıcı bataklık kırlangıcı çulluk bataklık çulluk 228

229 Gallinago media Lymnocryptes minimus Limicola falcinellus Calidris canutus Calidris minuta Calidris alba Tringa totanus Tringa erythropus Tringa stagnatilis Tringa hypoleucos Tringa glareola Numenius arguta Numenius tenuirostris Himantopus himantopus Charadrius dubius Charadrius leschnaultii Venellus venellus Chettusia gregaria Larus ridibundus Larus minutus Larus fuscus Larus audouinii Larus genei Gelochelidon nilotica Sterna hirundo Columba palumbus Columba livia Streptopelia turtur Clamator glandaris Cuculus canorus Bubo bubo Asio otus Asio flammeus Otus scopus Athena noctua Strix aluco Caprimulgus europaeus Apus melba Merops apiaster Alcedo atthis Holcyon smyrnensis Ceryle rudis Upupa epops Dendrocopos syriacus Dendrocopos minor Jynx torquilla Eremophila alpestris Calandrella brachydactyla Lullula arborea Galerida cristata büyük bataklık çulluğu cüce bekasin geniģ gagalı balıkçıl kuģu kırmızı göğüslü kum kuģu küçük kum kuģu beyaz çakıl kuģu kızılbacak pas rengi kızılbacak bataklık siyah bacağı beyaz karınlı yeģil bacak orman kızıl bacağı büyük kervan çulluğu ince gagalı kervan çulluğu uzunbacak küçük kolyeli yağmur kuģu büyük kum yağmur kuģu kız kuģu step yağmur kuģu karabaģ martı cüce martı siyah martı auduin martısı ince gagalı martı gülen deniz kırlangıcı deniz kırlangıcı tahtalı kaya güvercini üveyik Tepeli guguk kuģu guguk kuģu puhu kuģu kulaklı orman baykuģu bataklık baykuģu cüce baykuģ kukumav alaca baykuģ çoban aldatan beyaz karınlı sağan arı kuģu yalı çapkını izmir yalı çapkını siyah-beyaz dere kuģu ibibik suriye alaca ağaçkakanı küçük ağaçkakan boyun çeviren kulaklı tarla kuģu kısa parmak tarla kuģu ağaç tarla kuģu tepeli tarla kuģu 229

230 Alauda arvensis Hirundo rustica Ptyonoprogne rupestris Riparia riparia Delichon urbica Motacilla alba Motacilla flava Lanius minor Lanius nubicus Lanius collorio Prunella modularis Acrocephalus scirpaceus Acrocephalus arundinaceus Acrocephalus melanopoga Acrocephalus schoenobaenus Cettia cetti Hippolais pallida Hippolais olivetorum Sylvia communis Sylvia curruca Sylvia borin Sylvia hortensis Sylvia rueppeli Phylloscopus sibilatrix Regulus regulus Regulus ignicapillus Muscicapa striata Ficedula hypoleuco Saxicola torquata Saxicola rubetra Monticola solitarius Monticola saxatilis Oenathe oenathe Oenathe isabellina Oenathe hispanica Oenathe lugens Phoenicurus phoenicurus Erithacuc rubecula Lusciana svecica Lusciana megarhynchos Cercotrichas galactotes Turdus merula Turdus pilaris Turdus iliacus Panarus biarmicus Aegithalos caudatus Remiz pendulinus Parus major Parus ater Parus caeruleus tarla kuģu kır kırlangıcı kızıl kırlangıç kum kırlangıcı pencere kırlangıcı kuyruk sallayan sarı çoban aldatan siyah alınlı örümcek kuģu maskeli örümcek kuģu kırmızı sırtlı örümcek kuģu çit serçesi saz ardıcı büyük saz ardıcı büyük orman ardıcı çit ardıcı bataklık bülbülü beyaz mukallit gri ötleğen çit ötleğeni bahçe ötleğeni orfeus ötleğini maskeli ötleğen çalı bülbülü çalıkuģu sürmeli çalıkuģu benekli sinek yutan siyah sinek yutan taç kuģu çayır taç kuģu mavi kaya ardıcı kaya ardıç kuģu kuyruk kakan step kuyruk kakanı kara kulaklı kuyruk kakan siyah sırtlı kuyruk kakan bahçe kızıl kuyruğu kızıl gerdan buğdaycıl alaca göğüslü bülbül bülbül dik kuyruk karatavuk ardıç kuģu pas rengi ardıç kuģu sakallı uzun kuyruk beyaz tepeli uzun kuyruk çulha kuģu çam baģtankarası mavi baģtankara 230

231 Parus lugubris Sitta krueperi Sitta europaea Sitta neumayer Certhia brachydactyla Troglodyetes troglodyetes Cinclus cinclus Emberiza calandra Emberiza cia Emberiza citrinella Emberiza melanocephala Emberiza hortunlana Emberiza caesia Emberiza schoeniclus Fringilla montifringilla Fringilla coelebs Corduelis corduelis Corduelis chloris Acanthis cannabina Serinus serinus Passer domesticus Passer hiponiolensis Sturnus vulgaris Sturnus roseus Oriolus oriolus Garrulus glandarius Pica pica Corvus corax Corvus corone Corvus monedulla esmer baģtankara cüce sıvacı kuģu sıvacı kuģu kaya sıvacı kuģu bahçe tırmaģık kuģu çit kuģu su karatavuğu tarla kiraz kuģu sarı kiraz kuģu karabaģ kiraz kuģu kiraz kuģu gri kiraz kuģu bataklık kiraz kuģu dağ ispinozu ispinoz saka florya keten kuģu kanarya serçe bataklık serçesi kayalık serçesi sığırcık pembe sığırcık sarı asma kestane kargası saksağan büyük karga leģ kargası küçük karga MEMELĠLER Bölgedeki memeli türleri Ģunlardır. Pipistrellus pipistrellus Ursus arctus syriacus Canis lupus Canis aureups Vulpes vulpes Meles meles Martes martes Mustela nivalis Lutra lutra Felis silvestris Lynx lynx Sus scorofo Cervus elephus maral Capreolus capreolus Dama dama Capro aegagrus aegagrus cüce yarasa** boz ayı* kurt çakal kızıl tilki porsuk** ağaç sansarı** gelincik** su samuru** yabani kedi*** vaģak yaban domuzu* kızıl geyik karaca alageyik yaban keçisi* 231

232 Ovis amon anatolica Sciurus anomalis Castor fiber Aquatik Türler ve Populasyonları Kürklü Hayvanlar yabani koyun sincap avrupa kunduzu BALIKLAR Deniz Balıkları: Lichia amia Akya Seriola Avcı Mulus barbutus Barbunya Balistes cabricus Çütre Sparus aurata Çipura Solea vulgaris Dil-pisi Zeus faber Dülger Pagrus pagrus Fangri Serranus ssp. Hani Sphyreana scrifa Iskarmoz Diplodus annularis Ġskorpit Trachurus mediterraneus Ġsparoz Trachurus mediterraneus Ġstavrit (Kraça) Maena smaris Ġstavrit (Karagöz) Scopthalmus maeotws Ġzmarit Diplodus sargus Kalkan Epinephelis aeneus Karagöz Mugil sp. Kaya Balığı Xiprehas glasdius Kefal Triglia lucerna Kırlangıç Scomber japonicus Kolyoz Mustelus mustelus Köpek Balığı Boops boops Kupez Pomatomus salatatrix Levrek Scorpaena porcus Lipsöz Pomatomus salatatrix Lüfer Oblada melanura Melanurya Pagellus sp. Mercan Trisopterus minutus cahelanus Mezgit Lithognathus mormyrus Mırmır Umbrino cirrhosa Çinakop Ephinephelus alletteoratus Orfoz Euthynus allettroratus Orkinos Sarda sarda Palamut Sardinella sp., S. Aurite S. Mederensis Sardalya Boops salpa Sarpa Dentex dentex Sinargit Aksa fallax Tirsi Pagrus ehrembergi Trança Sarda sp. Torik Sphyraena Turna 232

233 Scomber scomber Raya sp. Belone belone Scopmberesox saurus Uskumru Vatoz Zargana Zurna Tatlı Su Balıkları: Salmo sp. Alabalık Clarias Iazera Karabalık Helix sp. Salyangoz Cyprinus carpio Sonar Silirus glaris Yayın Anguilla anguilla Yılan Balığı Tatlı Su Levreği Adi Sazan Diğer Deniz Ürünleri: Yengeç Ahtapot Ayna Böcek Deniz anası Deniz salyangozu Ġstakoz Kalemerya Karides Midye Mürekkep Balığı Sünger 233

234 F.3.3. Hayvan YaĢama Hakları Tablo 69: Antalya Ġli Ġlçeler Hayvan Varlığı ĠLÇE ADI BÜYÜKBAġ KÜÇÜK BAġ TEK TIRNAKLI KEDĠ-KÖPEK KANATLI SIĞIR MANDA KOYUN KEÇĠ AT KATIR EġEK KÖPEK KEDĠ TAVUK BILDIRCIN - KEKLĠK DĠĞER KÜMES HAYVANLARI 00-Merkez Akseki 1, , , Aksu ,460 4, , Alanya Çamyuva Demre , , DöĢemealtı 13, ,000 25, ,000 2, Elmalı 9, ,000 46, ,000 2, Finike GazipaĢa GündoğmuĢ 1, ,000 11, , Ġbradı 1, ,500 9, KaĢ Kemer , , Kepez 5, ,000 2, ,000 20, Konyaaltı 1, , , Korkuteli Kumluca 2, ,300 7, ,000 3, Manavgat 18, ,350 63, , MuratpaĢa , Serik TOPLAM 117, , ,724 1,993 2,021 2,592 11,121 3, ,881 22,000 9,480 Kaynak: Tarım Ġl Müdürlüğü

235 TEK TIRNAKLI KÜÇÜK BAġ BÜYÜK BAġ KEDĠ KÖPEK F Evcil Hayvanlar Tablo 70: Evcil Hayvanlar ĠLÇELER MERKEZ AKSEKĠ AKSU ALANYA ÇAMYUVA ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ ĠBRADI KALE KAġ KEMER KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK GENEL TOPLAM KANATLI Kaynak: Ġlçe Kaymakamlıkları ve ilçe Belediyeleri 2010 F Sahipli Hayvanlar Tablo 71: Sahipli Hayvanlar ĠLÇELER MERKEZ AKSEKĠ AKSU ALANYA ÇAMYUVA ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ ĠBRADI KALE KAġ KEMER KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK MANDA 60 BUZAĞI DANA ĠNEK ÖKÜZ BOĞA B.BAġ TOPLAM KOYUN KEÇĠ K.BAġ TOPLAM AT KATIR EġEK GENEL TOPLAM TOPLAM Kaynak: Ġlçe Kaymakamlıkları ve Belediyeleri,

236 Sahipli Hayvanlara Yönelik Poliklinik Hizmetleri: Küçük hayvan polikliniğinde sahipli hayvanlar için mikroçip numaraları üzerinden elektronik ortamda Hayvan Kayıt Sistemi ne kayıt, muayene, tedavi, operasyon ve aģılama hizmetleri ücretli olarak verilmektedir. Tablo 72: Poliklinik Hizmetleri Poliklinik Hizmetleri Toplam Muayene edilen hayvan sayısı 437 Tedavi edilen hayvan sayısı 99 Yapılan karma aģısı sayısı 116 Yapılan kuduz aģısı sayısı 131 Antiparaziter ilaç uygulama sayısı 49 KısırlaĢtırılan hayvan sayısı 39 Tedavi amaçlı opere edilen hayvan sayısı 14 Mikroçip numarası ile kaydı yapılan hayvan sayısı 131 Isırık vakası takibi sayısı 54 Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi, 2010 Kültür Çadırı Hizmetleri: Kültür çadırlarına vatandaģlar tarafından getirilen sahipli hayvanlara ücretsiz kuduz aģısı yapılmaktadır. Tablo 73: Kültür Çadırı Hizmetleri Kültür Çadırı Hizmetleri Toplam Muayene edilen hayvan sayısı 139 Yapılan kuduz aģısı sayısı 136 Tedavi edilen hayvan sayısı 3 Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi, 2010 F Sahipsiz Hayvanlar Sahipsiz Hayvan Geçici Bakımevi Rehabilitasyon Hizmetleri: Sahipsiz hayvanlar için muayene, tedavi, müģahede, kısırlaģtırma, aģılama, iģaretleme ve sahiplendirme ya da alındığı ortama geri bırakılma hizmetleri sunulmaktadır. Tablo 74: Sahipsiz Hayvan Geçici Bakımevi Rehabilitasyon Hizmetleri Geçici Bakımevi Faaliyetleri Kedi Köpek Toplam Toplanan hayvan sayısı Tedavi edilen hayvan sayısı KısırlaĢtırılan hayvan sayısı Tedavi amaçlı opere edilen hayvan sayısı Sahiplendirilen hayvan sayısı Doğaya salınan hayvan sayısı Kuduz aģısı yapılan hayvan sayısı Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi,

237 F Nesli Tehlike Altında Olan Ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar Ġlimiz sınırları içinde nesli tehlike altında olması muhtemel evcil hayvan bulunmamaktadır. F Hayvan Hakları Ġhlali Hayvan haklarının ihlal edildiğinin tespiti halinde gerekli iģlemler yapılmaktadır. Hayvan haklarını koruma kanununun çıkmasına müteakip bu yöndeki çalıģmaların daha da sağlıklı olacağı düģünülmektedir. F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü KuruluĢlarla ĠĢbirliği Konu ile ilgili olarak, tüm tüm kamu, kurum ve kuruluģları üstlerine düģen görevi yerine getirmektedir. F.4. HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA YER ALAN ALANLAR F.4.1. Milli Parklar Tablo 75: Antalya Ġl Sınırları Ġçerisindeki Milli Parklar MĠLLĠ PARKLAR ALAN (ha) KAYNAK DEĞERLERĠ Köprülü Kanyon Tarihi, tabii Termessos 6702 Tarihi, Tabii, arkeolojik(dinlenme ve eğlenme) AltınbeĢik 1156 Tipik mağara morfolojisi Beydağları Tarihi, Tabii, Arkeolojik Kaynak: Batı Akdeniz Bölge Müdürlüğü,2010 Güllük Dağı (Termossos ) Milli Parkı: Antalya Merkez Ġlçesi ve Korkuteli Ġlçesi mülki hudutları içinde kalmaktadır hektar koru ve bozuk koru, hektar kayalık kısım olmak üzere toplam 6702 hektar sahayı kapsamaktadır. Bina ve tesis olarak bir adet giriģ kontrol ile ziyaretçi merkezi binası bulunmaktadır. Bu binada parkta doğal olarak bulunan bitki ve hayvan türlerinin sergilediği bir müze salonu, her sene ihale ile iģletilen, ziyaretçilere hizmet veren lokanta, kitap reyonu ve halı reyonu bulunmaktadır. Antalya merkezine 29 km mesafede olup Milli Parklar Müdürlüğü ne bağlı Milli Park ġefliğince idare edilmektedir. Antalya nın kuzeyinde geniģ düzlükler oluģturan traverten basamaklardan sonra yükselen Toroslar ın Güllük Dağı yamaçlarında yer alan antik Termossos Kenti ni, Anadolu nun yerli ırkı olan Solimler kurmuģtur. Termossos ve Solimler hakkında kesin bilgiler olmamakla beraber Bellerefon Destanına bağlı olarak, Homer in Ġtalya sında Solimler den Termossos halkı diye bahsedilmektedir. Solimlerin tarih sahnesine çıkıģları, Ġ.Ö. 333 te Ġskender e karģı koymalarıyla belgelenmektedir. Akdeniz kıyılarında yer alan diğer antik kentler farklı kavimlerin yerleģim alanı olarak, birbirini takip eden farklı kültürlerin izlerini taģırken; Termosso nun çok değiģik kültürlerin izlerini taģımaması, kentin Güllük Dağları nın sarp yamaçları arasında 237

238 kurulmuģ almasının sağladığı ulaģım zorluğu ve Solimler in bağımsız yaģama tutkusundan kaynaklandığı anlaģılmaktadır. AĢağı Ģehir, ġehir merkezi ve Mezarlık olarak 3 bölümden geliģen Termossos antik kentinin mimari stil, kentin Roma ile yakın iliģki içinde bulunduğunu göstermektedir. Kentin surları, kuleler, karayolu, Hadrian kapısı, Gymnasium, Agora Tiyatro, Odeon, zengin süslemeli mezarlar, kentin içme suyunu sağlayan sarnıçlar ve drenaj sistemi Termessos un en görkemli kalıntılarıdır. Milli parkta; Güllük Dağı nın sarp kayaları, duvarları 600 m ye kadar yükselen Mecine Kanyonu gibi jeomorfolojik özellikleri yanında, Akdeniz ikliminin bitki topluluklarını sergileyen orman ve maki örtüsü, bu doğal yaģam ortamında barınan dağ keçisi, alageyik, Ģahkartal gibi nadir yabani hayvan türleri bulunmaktadır. Yukarıda tanımlanan kaynaklara sahip olan Termessos antik kenti 1970 yılında milli park olarak ilan edilmiģtir. %90 ı yabancı olan yerli ve yabancı turistlerce 12 ay ziyaret edilen Termessos tan en uygun yararlanma zamanı Mart-Aralık ayları arasındadır. Beydağları (Olimpos) Sahil Milli Parkı Antalya merkez ilçesi ve Kemer ilçesi hudutları içerisinde hektarlık sahayı kaplamaktadır. Milli Park Müdürlüğü ne bağlı Milli Park ġefliği nce idare edilmekte olup, merkezi Antalya ya 44 km mesafede ki Antalya-Muğla sahil yolu üzerinde ki Kemer Ġlçesindedir yılında milli park olarak ilan edilmiģtir. Beydağları Milli Parkı, Antalya bölgesinin tabiat tarihi yönünden enteresan morfolojik yapısı, flora ve fauna zenginliği ile nadir tabiat güzelliklerine sahiptir. Ayrıca, prehistorik devirden günümüze kadar insan yaģamını aksettirecek arkeolojik kalıntıları mevcut olup,her türlü su sporuna imkan veren doğal plajları ve birer tabiat harikası değerinde ki sahil Ģeridini (köy ve körfezleri) içine almaktadır. Kıyı turizminin aktif olduğu bir mevsimde kıģ sporlarına da imkan veren Beydağları; rekreasyonel özellikleriyle Antalya sahilinin batısında ki dimdik yükselen haģin jeomorfolojik yapısı ile haģmetli bir görünüme sahip bulunmaktadır. Kumlu, çakıllı plajları, büyüklü küçüklü koyları, körfezleri, yaz sıcağında serin bir yayla olan Kesme Boğazı Vadisi ve dorukları 2366 m ye ulaģan Tahtalı Dağı yörenin jeomorfolojik özelliklerinin en ilginç örnekleridir. Akdeniz bölgesinin tüm ekolojik koģullarına sahip yörede bitki örtüsü deniz kıyısında fıstık çamları ile baģlar. Yükseldikçe kızılçam, karaçam ve 1000 m nin üstünde sedir ağaçları ile devam eder. Milli parkın orman örtüsü, zengin maki toplulukları ile desteklenmektedir. Bu zengin tabiat Ģartları, yaban hayvanlarının yaģam alanı olarak da büyük değer taģımaktadır. Tahtalı Dağı nda on sene öncesine kadar aģırı avlanmalara rağmen nesli tükenmeyen dağ keçileri, günümüzde kesin koruma altına alınmıģtır. Tarih öncesinin Beldibi Mağarası nda ki buluntuları, Ġ.Ö yıllarından beri yörenin yerleģim görmüģ olduğunu kanıtlamaktadır. Gelidonya Burnu nda Ġ.Ö yıllarında Bronz Çağı na ait bir batık gemi bulunması, antik çağların Likya bölgesindeki ormanları, tarih boyunca deniz kavimlerini bu yöreye yöneltmiģtir. Kemer yakınında ki Ġdiros, Adrasan Limanı, Gelidonya Burnu batısındaki Gagai yörenin diğer tarihi yerleģim yerleridir. Olimpos antik kentine iki saat uzaklıktaki dağlık arazide kalker ve serpantin formasyonları kontağındaki çatlaklardan çıkan doğal gaz, yüzyıllardır yanmakta ve Beller Ofestes mitolojisine YanartaĢ (Chemaera) adıyla geçerek, yöreye mitolojik bir değer kazandırmıģtır. Akdeniz iklim koģullarına sahip yörede yılın 12 ayında her türlü deniz sporları, piknik, kamping, yürüyüģ, su altı sporları yapmak ve tarihi yerleri gezmek mümkündür. 238

239 Köprülü Kanyon Milli Parkı: Antalya ili Manavgat ilçesi BeĢkonak nahiyesi hudutları içinde hektar sahayı kaplamaktadır. Antalya dan 87 km uzaklıkta olup, Manavgat ĠĢletme Müdürlüğü ne bağlı Milli Paark ġefliği nce idare edilmektedir. Milli Parkın ana kaynağını oluģturan Köprülü Irmağı göller yöresindeki Eğridir Gölü nün güneyindeki Toros Dağlarından doğar, 120 km uzunluğundaki vadide değiģik özellikler göstererek güneye doğru uzanır ve tarihi Aspendos yakınlarından Akdeniz e dökülür. Irmağın iki yanından giderek yükselmeye baģlayan arazi yapısı Bozburun (2500 m) ve Dipoyraz (2980 m) Dağları nda yörenin en yüksek noktalarını oluģturur. Köprülü Irmağı nın Bolasan Köyü ile BeĢkonak nahiyesi arasında oluģturduğu yarma vadi 14 km uzunluğu ve 100 m yi aģan duvarları ile ülkemizin en uzun kanyonudur. Kanyon duvarlarından dökülen kaynakların içerisindeki değiģik kast Ģekilleri ilginç özellikler gösterir. Köprülü Irmağı gibi onu besleyen kolları da benzer morfolojik yapıya sahiptir. Milli Parkta vadi tabanlarından dağların çıplak doruklarına doğru çam, selvi, sedir ve çok sayıda yapraklı ağaç türlerinden oluģan bitki örtüsü ile desteklenmektedir. Parkın bitki örtüsünün en ilginç özelliklerinden biriside ülkemizin yalnızca bu yöresinde bulunan 400 hektar büyüklüğündeki Akdeniz selvi ormanıdır. Milli Park Doğal güzellikleri kadar zengin tarih ve arkeolojik kaynaklara da sahiptir. Ġ.Ö. 5 yy da kurulmuģ olan antik Selge kentinin tiyatrosu, agorası, Zeus ve Artemis Tapınakları, Ġçme suyu sarnıçları, köprülü ırmağı Kocaçay üzerinde inģa edilen oluk ve böğrüm köprüler, su kemerleri ile Selge yi Pamfilya nın sahil kentine bağlayan taģ kaplamalı tarihi yol, milli park içerisinde bulunan kültürel kaynakların en çarpıcı örnekleridir. Köprülü Irmağı ve çevresi dağ keçisi, geyik gibi yaban hayvanları ile alabalık bakımından zengindir. Akdeniz kıyı kesimine göre daha az sıcak olan çevrede serinlemek, yörenin tüm doğal güzelliklerini görmek, ırmakta sportif amaçla balık avlamak, su sporları yapmak için Antalya ya gelen yabancı turistlerin %90 ı buraya gelmektedir. Mayıs-Ekim arası 6 ay ziyaretçi potansiyeli yüksek olmaktadır. F.4.2. Tabiat Parkları KurĢunlu ġelalesi Tabiat Parkı: (Antalya Merkez) 394 hektar Tesis tarihi: Sahip olduğu orman dokusu, engin maki florası ve ilginç Ģelalesinin meydana hetirdiği eģsiz doğal peyzaj özelliğine sahip bulunuģu ile tanımlanmaktadır. 239

240 F.4.3. Tabiat Anıtı Tablo 76: Tabiat Anıtları YER ZERDALĠLĠK MAH 1385 SOKAKTA BULUNAN ÇINAR AĞACI TEK AĞAÇLAR AĞAÇ TOPLULUKLARI MERKEZ ĠLÇE TÜRÜ ANIT AĞACI 33 Ad. ANIT AĞACI 31 Ad. ANIT AĞACI GRUBU KARAR TARĠH VE NUMARASI /0790(ANT.K.K.) /1128(ANT.K.K.) /1128(ANT.K.K.) EKġĠLĠ KÖYÜNDE BULUNAN ÇINAR AĞAÇLARI 2 ADET ANIT AĞACI /2381(ANT.K.K.) SĠNAN MH, 19 MAYIS CD, 3344 ADA, 5 PARSELDE BULUNAN AĞAÇ ANIT AĞACI /3369(ANT.K.K.) 5543 ADA, 1 PARSELDE BULUNAN AĞAÇ ANIT AĞACI /33758ANT.K.K.) DEĞĠRMENÖNÜ CAD. ÜZERĠNDE BULUNAN SĠVĠL MĠMARLIK ÖRN. VE AĞAÇLAR 4 ADET KÜLTÜR VARLIĞI 5ADET ANIT AĞACI 29.04/1998/3792(ANT.K.K.) ERMENEK MAH. GÖKALP SOKAKTAKĠ ÇINAR AĞACI GRUBU 5 ADET ANIT AĞAÇ /3952(ANT.K.K.) ATATÜRK CADDESĠ ÜZERĠNDE BULUNAN AĞAÇLAR TEKKE KÖYÜ, ABDAL MUSA TÜRBESĠ YAKININDA BULUNAN ÇINAR AĞACI ANIT AĞAÇ GRUBU ELMALI ĠLÇESĠ ANIT AĞACI ĠBRADI ĠLÇESĠ /4013(ANT.K.K.) /4011(ANT.K.K.) MERKEZDE BULUNAN KESTANE AĞACI ANIT AĞAÇ /1642(ANT.K.K.) KAġ ĠLÇESĠ PALAMUT KÖYÜ ġyhkavaği MEVKĠĠNDE BULUNAN ÇINAR AĞACI ĠSLAMLAR KÖYÜ, DEĞĠRMENYANI MEVKĠĠNDE ÇINAR AĞACI ANIT AĞACI ANIT AĞACI /2007(ANT.K.K.) /4542(ANT.K.K.) KORKUTELĠ ĠLÇESĠ MERKEZDE BULUNAN ASIRLIK AĞAÇLAR VE SĠVĠL MĠMARLIK ÖRN. 8 ADET ANIT AĞACI 4 ADET KÜLTÜR VARLIĞI KUMLUCA ĠLÇESĠ /0980(ANT.K.K.) ALTINKAYA KÖYÜNDE BULUNAN ÇINAR AĞACI ANIT AĞACI /0790(ANT.K.K.) Kaynak: Batı Akdeniz Bölge Müdürlüğü Kaynak: Batı Akdeniz Bölge Müdürlüğü,

241 F.4.4. Tabiat Koruma Alanları Alacadağ Tabiatı Koruma Alanı: (Antalya-Finike) 427 Hektar Tesis tarihi: Nadir orman ağacı türlerinin yer aldığı 20 den fazla ağaç türüne sahip oluģu, bozulmamıģ doğal dokusu ve anıt ağaçların mevcudiyeti ile nadir bir orman ekosistemidir. Dibek Tabiatı Koruma Alanı: (Antalya-Kumluca) 550 Ha Tesis Tarihi: Anıt ağacı özelliğine sahip meģceresi ihtiva eden doğal özellikleri bozulmamıģ bir orman ekosistemidir. F.4.5. Orman Ġçi Dinlenme Yerleri Antalya Bölgesi Orman Müdürlüğü ormanları rekreasyonel kaynak değerleri bakımından önemli yoğunluk taģımakta, orman içi dinlenme yerleri bakımından önemli zenginliklere sahip bulunmaktadır. Açık havada eğlenme ve dinlenmenin kiģinin iģ gücünü arttıran, sosyal ve ruhsal yapısını olumlu yönde etkileyen bir faktör oluģu göz önüne alındığında, kırsal yerleģim alanların ve ormanları insan yaģamı ve mutluluğu için taģıdığı önem her geçen gün biraz daha artmaktadır. Ormancılık çalıģmaları yanında orman-halk iliģkilerini müspet yönde geliģtiren iç ve dıģ turizme büyük katkıda bulunan orman içi dinlenme yerleri çalıģmalarına Antalya orman Bölge Müdürlüğü büyük önem vermektedir. Orman içi dinlenme yerleri kaynak değerleri ve tesis amaçlarına göre 3 gruba ayrılmaktadır. 1) Yüksek kaynak değeri ve ziyaretçi potansiyeline sahip günübirlik geceleme ve kamp tesislerini içeren sahalardır. 2)Yüksek kaynak değeri ve ziyaretçi potansiyeline sahip günübirlik tesisleri içeren sahalardır. 3)Kaynak değeri ve ziyaretçi potansiyeli çok sınırlı olan mahalli ihtiyaçları karģılamak üzere tesis edilmiģ günü birlik kullanım sahlarıdır. Antalya bölgesinde baģlıca orman içi dinlenme yerleri Ģunlardır: Topçam (B) Tipi Günübirlik Kullanım Alanı: Antalya-Kemer karayolu üzerinde, il merkezine 17 km mesafede, deniz kenarında 13,5 hektarlık kullanım sahasına sahip bir piknik alanıdır. Bu sahanın da yerli ve yabancı ziyaretçi potansiyeli çok yüksektir. Ziyaretçiler günübirlik dinlenme ihtiyaçlarını gördükleri gibi, her türlü deniz sporlarını da yapabilmektedir. Büyük Çaltıcak (B) Tipi Günübirlik Kullanım Alanı: Antalya-Kemer karayolu üzerinde, il merkezine 19 km mesafede olup, Beydağları (Olimpus) Sahil Milli Parkı içinde kalmaktadır. Deniz kenarından 28 hektarlık kullanım sahası bulunmaktadır. Günde 4500 kiģiye hizmet verebilecek kapasitededir. 241

242 Kargıcak I (B) Tipi Günübirlik Kullanım Alanı: Antalya-Kemer karayolu üzerinde, il merkezine 21 km mesafede olup, Beydağları (Olimpus) Sahil Milli Parkı içinde kalmaktadır. Deniz kenarından 3 hektarlık kullanım sahası bulunmaktadır. Kargıcak II (B) Tipi Günübirlik Kullanım Alanı: Antalya-Kemer karayolu üzerinde, il merkezine 22 km mesafede olup, Beydağları (Olimpus) Sahil Milli Parkı içinde kalmaktadır. Deniz kenarından 3.5 hektarlık kullanım sahası bulunmaktadır. Bu sahanın da yeli ve yabancı ziyaretçi potansiyeli çok yüksektir. Ziyaretçiler günübirlik dinlenme ihtiyaçlarını gördükleri gibi, her türlü deniz sporlarını da yapabilmektedir. Göynük (A) Tipi Günübirlik ve Kamping Sahası: Antalya-Kemer karayolu üzerinde, il merkezine 35 km mesafede olup, Beydağları (Olimpus) Sahil Milli Parkı içinde kalmaktadır. Deniz kenarında 3 hektarlık çadırlı kamp alanı, 4.5 hektarlık bungola sahası bulunmaktadır. Çadırlı kamp alanlarında her türlü alt yapı mevcuttur. KındılçeĢme (A) Tipi Günübirlik ve Kamping Sahası: Antalya-Kemer karayolu üzerinde, deniz kenarında olup, Kemer e 4 km mesafededir. Beydağları (Olimpus) Sahil Milli Parkı içinde kalmaktadır. Deniz kenarından 8 hektar kullanım sahası bulunmakta olup, 1978 den beri halka hizmet verilmektedir. Ziyaretçilerin her türlü ihtiyaçlarına cevap verecek tesislerin tamamı bulunmaktadır. Yılda 5000 aile çadır ve karavanlı olarak faydalanmaktadır. Ziyaretçiler, dinlenme ihtiyaçlarının yanında deniz sporları ve sportif balıkçılıkta yapabilmektedirler. Bu sahanın ziyaretçi potansiyeli normalin çok üstündedir. Bilhassa yabancı turistler ilkbahar ve sonbaharda buraya çok rağbet göstermektedirler Güllükdağı(Termessos)(B)Tipi Günübirlik Orman içi Dinlenme Yeri Antalya Milli Parklar Müdürlüğüne bağlıdır. Park giriģinde ki ziyaretçi merkezinde, parkta doğal olarak bulunan bitki ve hayvan türlerinin sergilendiği bir müze salonu ile her sene ihale ile iģletip ziyaretçilere hizmet veren çeģitli birimler bulunmaktadır. Bu günü birlik sahada ki doğal bitki ve hayvan varlığı, %90 ı yabancı olan ziyaretçi potansiyelini çok arttırmaktadır. Ġncekum (A) Tipi Günübirlik ve Kamping Sahası: Antalya-Alanya karayolu üzerinde ve deniz kenarında, Alanya ya 110 km, Alanya ya 23 km mesafede, 39 hektarlık kullanım sahası olan günübirlik ve kamp sahasıdır. Bu saha içinde ziyaretçilerin her türlü ihtiyaçlarına cevap verebilecek tesisler mevcuttur.burası turizm potansiyelinin çok yüksek olduğu bir mevkide bulunması, yakın çevrede bu tür hizmet verecek bir alanın bulunmayıģı ve sahanın 33..kapalılıkta-optimal kuruluģta çam ormanları ile kaplı olması nedeniyle, yerli ve yabancı turistler tarafından büyük rağbet görmektedir. Ziyaretçi sayısı kapasitesinin iki katına çıkmaktadır kiģilik günübirlik saha, 250 adet çadır sahası, 25 adet karavan sahası kapasitesindedir. Yılda günübirlikçi, 200 aile çadırla, 300 aile karavanla dinlenme ihtiyaçlarını gidermektedir. 242

243 Dönme (B) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Alanya nın kuzeyinde 1100m rakımında, Alanya dan 25 km mesafede yol üzerinde 2 hektar kullanma sahası olan, yayla turizmine çok müsait bir günübirlik sahadır. OptimalkuruluĢta 3. kapalılıkta karaçam ormanlarıyla kaplıdır Sedre (B) Tipi. Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Alanya-Mersin karayolu üzerinde ve deniz kenarında, Alanya ya 25 km mesafede 6 hektar kullanım sahası olan günübirlik dinlenme yeridir. 2. kapalılıkta kızılçam ormanı ile kaplı, bu dinlenme yeri, turizm potansiyeli çok yüksek olan Alanya ya yakın olduğundan gelen yerli ve yabancı turistlerin dinlenme ihtiyaçlarını karģılayarak turizme katkıda bulunmaktadır. Milli Egemenlik Günübirlik Kamping Alanı: Antalya-Alanya karayolu üzerinde, denize 1 km mesafede, Alanya ya 22 km, Antalya ya 108 km mesafede 15 hektar kullanım sahası olan günübirlik ve kamp alanıdır. 3. kapalılıkta kızılçam ormanı ile kaplıdır. Turizm potansiyelinin oldukça yüksek olduğu bir bölgede olduğundan ziyaretçi sayısı oldukça fazladır. Cebireis (B) Tipi Günübirlik Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Alanya _Mersin karayolunun 8. km sinde 5 km kuzey istikamette Cebireis Dağı nın üzerinde 500 hektar kullanım sahası olan bir dinlenme yeridir m yükseklikte olan bu sahada aynı zamanda Milli Park kaynak değerinde tarihi harabeler bulunmaktadır. Alanya daki turistik tesislere komģu olan bu sahada ki tarihi harabelere yabancı turistler büyük ilgi göstermektedirler. Sahilde 5 km mesafede bulunduğundan, yerli ve yabancı turistlere, aynı yerde hem deniz turizmini, hemde yayla turizmini yaģatabilmektedirler. KurĢunlu ġelalesi(b) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Antalya Alanya karayolunun 16 km sinde 8 km kuzeyde, Antalya merkezine 24 km uzaklıkta, 693 hektar kullanım sahası olan bir dinlenme yeridir. Antalya ve yakın çevre halkı ile yabancı turistlerin bir dinlenme yeri olarak ilgisini çeken KurĢunlu ġelalesi manzara güzellikleri, bakir ve vahģi karakteri, ender değerli doğal güzellikleri ile yüksek ziyaretçi potansiyeline sahiptir. Saha; kızılçam, doğu çınarı, defne, harnup, yabani zeytin, sakız ağacı, söğüt, incir gibi yüksek bitkiler, mersin, alıç, zakkum, böğürtlen, sütleğen, yabani gül, ılgın, ladin, tesbih, kermes meģesi, kekik, nane, hayıt, eğrelti, sarmaģık, çadır otları, ada soğanı gibi alt flora, topalak su nanesi, kamıģ ve nilüfer gibi su bitkileri ile kaplıdır. ġelalenin ana su kaynağını Gelinboğan Pınarı ndan çıkan Kalabaklı deresi teģkil etmektedir. ġelale 12 m yüksekten dökülmektedir. Döküldüğü yerde meydana gelen küçük gölcükte derinlik 5-6 m dir. Uzunluğu 36 m, geniģliği 45 m olup, alanı 2000 m 2 ye yakındır. ġelalenin dibinde bulunan içilebilir nitelikte su kaynağı, inģa edilen terfi ve tevzi kaynağı sistemiyle sahaya dağıtılmıģtır. ġelalenin bulunduğu ve aktığı vadi arasında yürümek, inerek ve tırmanarak vahģi güzellikleri gezip görmek ziyaretçilere oldukça zevk ve heyecan vermektedir. Bölgede ziyaretçilerin ihtiyaçlarını karģılayacak birimler mevcuttur. Kalabalık dere boyunca, büyük Ģelalenin baģlangıcından itibaren 700 m lik alanda aynalı sazan ve siroz üretimi yapılmaktadır. Yılda ortalama yerli ve yabancı ziyaretçi tarafından ziyaret edilmektedir. Yararlanma zamanı Nisan-Kasım ayları arası 8 aydır. 243

244 Düzlerçamı (B) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Antalya-Korkuteli karayolu üzerinde Antalya ya 27 km mesafede, 7 hektar kullanım alanına sahip bir piknik yeridir. Antalya nın içinde boğucu sıcaktan kurtulmak için yerli ve yabancı ziyaretçilerin rağbet ettiği 2. kapalılıkta orman örtüsüne sahip serin bir bölgedir. Ziyaretçi potansiyeli Nisan-Mayıs aylarında çok yüksektir. Kepez(B) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Antalya-Burdur karayolu üzerinde Antalya dan 10 km mesafede, 16 hektar kullanım alanına sahip bir alandır yılından beri tescilli piknik yeri olarak kullanılmaktadır. ManavuĢak (B) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri Antalya-Alanya karayolu üzerinde Alanya ya 18 km mesafede, 5.5 hektar kullanım alanına sahip bir alandır yılından beri tescilli olarak hizmet vermektedir. Böğrüm Köprü (B) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Antalya il merkezine 92 km mesafede olup, Alanya ya 50 km uzaklıktadır. Antalya-Manavgat karayolu üzerinde ki TaĢağıl kavģağından 43 km kuzey istikamette olup 3 hektar kullanım sahası vardır. Bu dinlenme yeri 1973 yılında Milli Park ilan edilen Köprülü kanyon Milli Parkı nın master planında dinlenme yeri olarak ayrılmıģtır. Roma devrine ait Köprü ırmağı ve Böğrüm Köprü; dar kanyonlar, Greko-Romen tiyatrosu, ortadoğunun en bakir ormanı olan 400 hektar geniģliğinde ki Akdeniz selvi ormanı, tarihi Selge Ģehrinin kalıntıları, su ürünlerinden alabalık, olta balıkçılığı, yaban hayatından geyik, dağ keçisi ve ayı gibi hayvan potansiyeli ile %90 ı yabancı olan ziyaretçi potansiyelini daha da çok artırmaktadır. Türkbeleni (B) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Manavgat ilçe merkezi imar planı hudutları içerisinde kalmakta olup 39.5 hektar ormanlık saha içinde, 10 hektar kullanma sahası olan bir piknik yeidir. Kent içinde manzaralı bir yerde bulunması ve ulģım sorununun olmaması, birde tünekbeleni yöresinin yeģil dokusundan dolayı ziyaretçi potansiyeli oldukça fazladır. Seydiköy (B) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Antalya-Burdur karayolu üzerinde, Bucak ilçe merkezine 5 km mesafede, 5 hektar kullanım alanına sahip bir mesire yeridir. Sahil yolu hariç Türkiye nin bütün vilayetlerinden Antalya ya bu yol üzerinden gelinmektedir. Bu karayolu üzerinde baģka bir dinlenme yeri olmadığından, Antalya ya gelen bütün yerli ve yabancı turistler buraya büyük ilgi göstermektedirler. Bu nedenle ziyaretçi potansiyeli oldukça yüksektir. Sarnıçtepe (B) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Antalya-Kumluca karayolu üzerinde, Kumluca ilçe merkezine 3 km mesafede, 20 hektar kullanım alanına sahip bir beldedir. Burası optimal kuruluģu 2.5 kapalılıkta kızılçam ormanı ile kaplı, 270 m rakımlı tepe üzerinde olup, etrafı normal kapalılıkta orman devamlılığı ile bütünleģmektedir. Bu tepe ile 5km uzaklıkta deniz arası narenciye bahçeleri ile kaplı olup, bu piknik yerine gelen ziyaretçiler denizi kuģ bakıģı seyredebilmektedirler. 244

245 Alara ġelalesi (B) Tipi Orman Ġçi Dinlenme Yeri: GündoğmuĢ ilçesine 17 km mesafede, Ģelaleyi içine alan 2 hektar kullanım alanına sahiptir. Alara ġelalesi, Milli park kaynak değerinde rekreasyon potansiyeli yaratmaktadır. Yabancı ve yerli turistler Ģelaleye büyük ilgi göstermektedirler. Evliyatepe (B) Tipi Günübirlik Orman Ġçi Dinlenme Yeri: GazipaĢa ilçesine 5 km mesafede, deniz kenarına 50 hektar kullanım alanına sahip bir mesire yeridir. 150 m rakımlı geniģ kullanım alanı olan bu yer, kamping sahası olarak da kullanıma müsaittir. Germiyan (B) Tipi Günübirlik Orman Ġçi Dinlenme Yeri: Akseki ilçesinin Cevizli kasabasına 5 km mesafede, 5 hektar kullanım alanına sahip bir mesire yeridir. 2.5 kapalılıkta kızılçam ormanı ilekaplı olan bu sahanın çevresinde normal kapalılıkta bir orman mevcuttur. F.4.6. Biyogenetik Rezerv Alanları Konu ile ilgili bir çalıģmaya ulaģılamamıģtır. F.4.7. Biyosfer Rezerv Alanları Konu ile ilgili bir çalıģmaya ulaģılamamıģtır. F.4.8. Özel Çevre Koruma Bölgeleri ANTALYA Ö.Ç.K. MÜDÜRLÜĞÜ NÜN KURULUġU: Antalya Özel Çevre Koruma Müdürlüğü, 15 Aralık 1997 tarihinde resmen kurulmuģ, fakat faaliyete geçmesi 1998 yılının Mayıs ayını bulmuģtur. Türkiye deki 12 tane Özel Çevre Koruma Bölgesinden Patara, Kekova ve Belek Özel Çevre Koruma Bölgeleri Müdürlüğümüze bağlı bulunmaktadır. ÖZEL ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ BÜNYESĠNDE BULUNAN ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGELERĠ BELEK BÖLGESĠ : 1. BÖLGENĠN GENEL ÖZELLĠKLERĠ VE ĠDARĠ YAPI: Antalya Ġli sınırları içinde yaklaģık 135 km 2.lik bir sahayı kapsamaktadır ve Karadayı yerleģmenin kuzey batısında bulunan Yassıyusuflar tepesinden baģlayarak Evrenseki Belediyesinin doğusuna kadar uzanır. Batısında Belek Belediyesi, doğusunda Ilıca Belediyesi komģu belediyelerdir. Belek Belediyesinin yaklaģık 375 hektar alanı (tarım alanı) bölge sınırlarımız içindedir. Belek Bölgesi yaklaģık 5 km geniģliğinde denize paralel olarak yaklaģık 23 km uzanmaktadır. Bu 23 km lik kumsalın 4,5 km lik kısmı Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi dıģında bırakılmıģtır. Bölge içerisinde Manavgat ve Serik Ġlçeleri idari sınırları içinde 5 Belediye, 1 mücavir alan (TaĢağıl mücavir sahası) ve 6 köy bulunmaktadır. Bölgede yerleģik nüfus 245

246 yaklaģık kiģidir, toplam II. Konut sayısı 9600 adettir (yazın en az kiģi), turistik tesislerin toplam kapasitesi yataktır, resmi kurumlara ait dinlenme tesisleri kapasitesi 3000 yataklıdır. Buna göre bölgenin yaz nüfusu toplam olmaktadır. Ayrıca batıda Karadayı belediyesinin güneyinde Belek Belediyesine ait yaklaģık 375 hektar alan Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içinde kalmaktadır ve planda Tarım alanında kalmaktadır. TaĢağıl Mücavir sahası sahilde yaklaģık 837 hektar büyüklüğündedir ve bu alanın yaklaģık 627 hektarı bölge sınırlarımız içerisinde kalmaktadır. 22/10/1990 gün ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilerek ; 21/11/1990 gün ve sayılı Resmi Gazetede ilan edilmiģ ve 1/25000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı 12/08/1993 tarihinde onaylanmıģtır. Bu planda koruma amacıyla sahilde Kontrollü hassas zon (yak. 344 hek.), Sit alanı (161 hek.), Kablumbağa Koruma Bölgesi (746 hek.), Doğal Karakteri Korunacak alan gibi planlama kararları verilmiģ ve plan notlarında bu alanlara iliģkin kullanım kararları getirilerek bölgenin doğal özellikleri koruma altına alınmıģtır. 2. BÖLGENĠN GENEL ÖZELLĠKLERĠ: Antalya Bölgesi 2.derece deprem bölgesi içindedir. Bölgede I.ve II.sınıf tarım arazilerinin çokluğu ve mevcut sulama kanalları yeterli olduğundan tarımsal faaliyetler ön plandayken, son yıllarda turizm baskısı ve II.konut inģaatları baskısı altına girmiģtir. Bölge yer altı su potansiyeli yönünden oldukça zengindir. Alüvyon toprak yapısı da yüksek oranda su depolama potansiyeline sahiptir. Tipik Akdeniz iklimi özelliklerini gösterir: Yazlar sıcak ve kurak, kıģlar ılık ve yağıģlıdır. Ortalama sıcaklık C. En sıcak aylar Temmuz-Ağustos, en soğuk ay ise Ocak tır. YağıĢ durumu batıdan gelen meteorolojik etkilere bağlıdır. En çok yağıģ kıģilkbahar aylarına rastlar. Kızılçam (pinus brutia) da aynen Akdeniz bölgesinin tipik makileri gibi sayısal olarak azalma göstermektedir. Zengin bir flora ve faunaya sahip bölgede endemik bitki ve hayvan türlerinin ortaya çıkarılması ve deniz kaplumbağaların (caretta-caretta) üreme alanlarının korunması için bölgede düzenli çalıģmalar yapılmaktadır. TaĢağıl-Parakende Köyü ve Kısalar Köyü sahilleri kızılçam ve fıstık çamı ormanları açısından hassas zon olarak çevre düzeni planlarına iģlenmiģtir. Dünyada 7 türü bulunan deniz kaplumbağalarının 5 türü Akdenizde; 2 türü ise caretta caretta (loggerhead turtle) ve chelonia mydas (green turtle) sahillerimizde 17 bölgede yumurtlama ve üreme kumsalı olarak kullanmaktadır. Belek ÖÇKB.sindeki kumsallar I.Derece (caretta caretta) Deniz Kaplumbağası Yumurtlama ve Üreme Alanı dır. Hassas zonda, bölgede yapılacak inģaatlarda ıģıklandırma sistemlerinde deniz kaplumbağalarının üreme ve yumurtlama döneminde ıģıktan etkilenmemelerini sağlayacak biçimde çözümler istenmektedir. Köprü Çayı ağzından Kocagöl de içinde kalacak Ģekilde Acısu Deresi ağzına kadar uzanan saha deniz kaplumbağalarının koruma sahasıdır. Boğazak II.Konut bölgesi bu saha içinde kalmaktadır. 246

247 Kısalar Köyünde önemli orman alanları mevcuttur ve bu saha ağaçlandırma yapılacak potansiyele sahiptir. Çolaklı planlarında bu tür yerler ağaçlandırılacak alanlar olarak korunmuģlardır. Bölge I-II.sınıf tarım toprakları ve sulama kanalları çok olduğundan tarım potansiyeline sahiptir. Pamuk, yulaf ve narenciye yanısıra seracılık son yıllarda yaygınlık kazanmıģtır. Özellikle Boğazak ve Karadayı Köyleri civarında sebze ve seracılık yaygındır. Son yıllarda bu ürünlere baģta karanfil olmak üzere çiçekçilik de eklenmiģtir. Tarıma dayalı yerleģme ekonomileri son yıllarda turizm ve II.konut baskısı altına girmiģtir. Bilhassa Belek yöresinin Turizm Bakanlığınca Turizm Bölgesi ilanından sonra hareketlenme oluģmuģ; yapılan mevzii ve revizyon imar planları ile birincil sektör tarımseracılıktan turizm ve II.konuta kaymıģtır. Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı, Boğazkent Beldesi 1/ 1000 ölçekli Uygulama Ġmar Planı ve plan revizyonu, Karadayı Beldesinin 1/1000 ölçekli Uygulama Ġmar Planı ve plan revizyonu, Çolaklı Beldesinin merkezi ve kıyı kesimi turizm bölgesinin 1/1000 ölçekli Uygulama Ġmar Planları ve plan revizyonu, Evrenseki Beldesinin kıyı kesimi 1/1000 ölçekli Uygulama Ġmar Planı, Gündoğdu Beldesinin kıyı kesimi 1/1000 ölçekli Uygulama Ġmar Planı, Bölge içinde bulunan Kısalar ve Yavrudoğan Köylerinin halihazır harita alımı Gündoğdu Belediyesi Düzpüren mevkii III. Derece Arkeolojik sit alanı sınırları içindeki imar planı revizyonu Gündoğdu Belediyesi sınırları içinin tamamında yeni halihazır harita alımı Evrenseki Belediyesi sınırları içinde yeni halihazır harita alımı Belek Bölgesinde bulunan Çolaklı, Gündoğdu, Evrenseki Turizm Bölgesi ve Çolaklı merkez yerleģmesine hizmet verecek kiģi kapasiteli arıtma tesisi Boğazkent Belediyesi sınırlarında bulunan Ġkinci Konutlara hizmet veren arıtma tesisi Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde kalan Karadayı, Boğazkent, Gündoğdu, Çolaklı, Evrenseki Belediyeleri ile Kısalar, Yavrudoğan, Büklüce, Denizyaka, Denizkent, Parekende Köylerine hizmet verilmesi amacıyla; Çolaklı Beldesi sınırları içerisinde kalan sahada Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi için inceleme yapılmıģ, yer uygunluk belgesi alınmıģ ve ÇED aģaması devam etmektedir. Boğazkent Belediyesi tarafından araģtırılması Akdeniz Üniversitesi ne yaptırılan ve Kurum BaĢkanlığımızca uygun görülen Kocagöl KuĢcenneti-Doğal Park Projesi uygulama çalıģmaları halen devam etmektedir. Belek kumsalında Hacettepe Üniversitesi tarafından Deniz Kaplumbağaları Ġzleme ve Değerlendirme Projesi kapsamında her yıl Mayıs ile Ekim Ayları arasından populasyon raporu hazırlanmaktadır. Belek Bölgesine ait Akdeniz Üniversitesi tarafından 1995 yılında yapılan Durum Tespiti ve Ġdeal Arazi Kullanım Planın Belirlenmesi raporu bulunmaktadır. Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde yapılması düģünen 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı Revizyonu çalıģmalarına ıģık tutması amacıyla Akdeniz Üniversitesine Yönetim Planı çalıģması yaptırılacaktır. 247

248 KEKOVA BÖLGESĠ : Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi, Akdeniz Bölgesinde Antalya Ġli, Kale Ġlçesi sınırları içinde doğal güzellikleri ve tarihsel nitelikleri bakımından değer taģıyan adaları ve koylarıyla, yapılaģmanın az olduğu bir bölgedir. YaklaĢık 260 km 2 lik bir alanı kapsayan bölgenin kıyısında yer alan Üçağız-Kale yerleģimi yanında, iç kesimlerde Çevreli ve Kapaklı köyleri bulunmaktadır. Su altında rahatça gözlenebilen batık kent kalıntılarının etkileyici, çarpıcı görünümü ve diğer tarihi eserlerin yanı sıra el değmemiģ doğal güzellikleri ile I.Derece Arkeolojik ve doğal sit alanlarının yer aldığı bölge, 1991 yılında Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan edilmiģtir.denizi, doğal güzellikleri, antik ve tarihi eserlerin zenginliği ile Kekova; yat turizmi ve arkeoloji turizmi açısından oldukça önemlidir. Konaklama tesisi olarak yalnızca ev pansiyonları bulunmaktadır. Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde bulunan Üçağız ve Kale yerleģmelerinin halihazır harita alımı Kekova Çevre Koruma Projesi kapsamında 1/1000 ölçekli Koruma amaçlı uygulama imar planı yapılması için çalıģmalar devam etmektedir. Kapaklı Köyü ĠniĢdibi Mahallesinin köy yerleģim alanları sınır tespiti Kekova Çevre Koruma Projesi kapsamında geçici çöp toplama yerinde rehabilitasyon çalıģmasının yapılması Kekova Çevre Koruma projesi kapsamında Üçağız ve Kale yerleģmelerine gelen tur otobüslerinin köyün giriģinde park edebileceği geçici otopark alanının düzenlenmesi Özel Çevre Koruma Kurumu ile Kekova Doğa, Kültür Mirasını Koruma ve Turizm Derneği arasında, Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesinde geliģtirilecek olan Kekova Çevre Koruma Projesinin iģbirliği içinde yürütülmesi amacıyla 08/01/2001 tarihinde bir Protokol imzalanmıģ, kısa ve uzun vadede yapılması gerekenler Eylem Planı ile 20/02/2001 tarihinde oluģturulmuģtur. PATARA BÖLGESĠ : Patara Özel Çevre Koruma Bölgesinin büyük bir kısmı Antalya Ġli KaĢ Ġlçesi, diğer bir kısmı ise Muğla Ġli sınırları içinde kalmaktadır. Alan olarak 190 km 2 yi kapayan bölgenin kıyı uzunluğu 20 km dir. Bölgede yerleģim alanı olarak Çayköy, GelemiĢ, Kınık, Ovaköy, Üzümlü, YeĢilköy, Kumluova, Karadere ve Karaköy vardır. Bunlardan Kınık ve Ovaköy 1992 yılında, YeĢilköy, Kumluova ve Karadere 1999 yılında Belediye olmuģlardır. Bölge tarihi ve kültürel eserlere, eģsiz doğal zenginliğe ve güzelliğe sahiptir. Bu değerlerin korunması, geliģtirilmesi ve gelecek kuģaklara aktarılması amacıyla bölge, 1990 yılında Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan edilmiģtir. Patara antik kentinin bir bölümü, GelemiĢ köy yerleģimi altında yer almaktadır. Ancak kentin önemli anıtsal yapıları, lahit mezarları ve kent yerleģimleri, tarımsal alanlar ile orman alanları ve kum altındadır. Buralar arkeolojik sit alanları olup, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ve Müze Müdürlüğü tarafından kazı çalıģmaları devam etmektedir. 248

249 Türkiye nin Akdeniz kıyı sahillerinde, deniz kaplumbağalarının 17 yumurtlama ve üreme sahalarından biri olan Patara kumsalı, I.Derecede önemli yumurtlama ve üreme alanıdır. Kültür Bakanlığı, Özel Çevre Koruma Kurumu ve Dünya Bankasının katkılarıyla Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi GelemiĢ Köyünde bulunan GelemiĢ Gölü konulu Hidrojeoloji raporu Hacettepe Üniversitesi tarafından hazırlanması Patara Ö.Ç.K.Bölgesi içinde bulunan EĢen Çayının aģırı yağıģlar nedeniyle taģması neticesinde çayın Antalya ve Muğla yakasındaki tarlalar ve seralar zarar gördüğünden D.S.Ġ. Bölge Müdürlüğü seddeleme çalıģması yapılması Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi Ova Belediyesi Çayağzı mevkiinde geliģigüzel olarak atılmıģ çöplerin kontrollü bir Ģekilde bulunduğu yere gömülmek suretiyle rehabilite edilmesi Bilindiği gibi Patara kumsalı; I.Derece Caretta-caretta yuvalama ve üreme kumsalıdır. Buraya gelen yerli ve yabancı turistleri bilgilendirmek amacıyla GelemiĢ ve Karadere kumsalları giriģinde uyarıcı tabelalar dikilmesi ve taģıt giriģinin engellenmesi 2000 yılı Mayıs-Ekim ayları arasındaki üreme periyodu içerisinde, Deniz kaplumbağalarının karģılaģtıkları tehlikelerin zamanında belirlenebilmesi ve müdahale edilebilmesi, ilgili hedef gruplarına gerekli eğitim faaliyetlerinin verilebilmesi amacıyla Akdeniz Üniversitesi Biyoloji Bölümü ile birlikte Patara Ö.Ç.K.Bölgesi kumsal alanında gerçekleģtirilen Deniz Kaplumbağaları Populasyonları Ġzleme Projeleri nin yapılması Patara Özel Çevre Koruma Bölgesinde Orman Bakanlığı ile Kurumumuz arasında imzalanan protokol gereğince kumul ağaçlandırma çalıģmalarının yapılması Özel Çevre Koruma Kurumunca; Patara Ö.Ç.K. Bölgesi Palamut mevkiinde Düzenli Katı Atık Depolama Tesisi Projesi yaptırılmıģtır. Depolama tesisi projesi, ilk 25 yıl için m 2 lik alanda planlanmıģtır. Sonraki yıllarda depolamaya devam edilebilmesi için, alanın çevresinde m 2 lik bir alanın da çevresel çalıģması yapılmıģtır. Deponi sahasını kullanacak yerleģim yerleri, Kınık, Ovaköy, Kumluova, Karaköy ve GelemiĢ Köyüdür. ġu anda projenin ÇED çalıģması bitmiģ olup, konu halkın katılımı toplantısıyla yöre halkına iletilmiģtir. Proje ihale edilmiģ olup, inģaatı tamamlanmıģtır. ĠnĢaatın kontrolü Müdürlüğümüz uzmanlarınca yapılmıģtır. Tesis, Bölge içerisindeki Belediye ve köylerin katılımıyla oluģturulacak Birlik tarafından iģletilecektir. F.4.9 Av Hayvanları Koruma ve Üretme Sahaları Türkiye de ilk defa av ve yaban hayatı çalıģmaları Antalya Orman Bölge Müdürlüğü ne bağlı Düzlerçamı bölgesinde 1966 yılında baģlamıģtır. Senelerce bilinçsiz ve acımasız sürdürülen avcılık nedeni ile nesilleri yok olma sınırına gelen ve sadece Türkiye de Düzlerçamı nda 7 adet kalan alageyik ve nesli çok azalan dağ keçilerinin korunması için hektar alan alageyik ve dağ keçisi koruma ve üretme sahası olarak tahsis edilmiģ olup 34 hektar alanda alageyik üretme istasyonu olarak tesis edilmiģtir. Antalya bölgesi dahilinde yaban hayatı çalıģmalarına devam edilerek 1968 yılında Alanya iģletmesi Dim Vadisi nde 3000 hektarlık alan dağ keçisi koruma ve üretme sahası olarak, 1980 yılında Akseki iģletmesine bağlı Üzümdede de 7000 hektarlık saha dağ keçisi koruma ve üretme sahası, KaĢ Kıbrıs Deresi nde 3000 hektarlık Kıbrıs Deresi dağ keçisi koruma sahası, Manavgat iģletmesine bağlı Kapandere-Cerle deresinde hektar 249

250 alan alageyik, dağ keçisi ve karaca koruma ve üretme sahası, 1983 yılında Antalya merkez iģletmesine bağlı 7000 hektarlık alan Sivridağ dağ keçisi koruma ve üretme sahası olarak, 1987 yılında Cevizli Gidengelmez Dağları nın hektarlık saha dağ keçisi koruma ve üretme sahası olarak tahsis edilmiģtir. Düzlerçamı av koruma ve üretme sahası 1986 yılında geniģletilerek hektara çıkarılmıģtır. Ayrıca Antalya Orman Bölge Müdürlüğü ne bağlı Olimpos-Beydağları Sahil Milli Parkı nın hektarı ile Köprülü Kanyon Milli Parkı ndan da hektar alan av yasağı içerisindedir. Antalya Bölgesinde Av Koruma ve Üretme Sahalarındaki Mevcut Av Hayvanları: Düzlerçamı Av Koruma ve Üretme Sahaları: dağ keçisi, alageyik, domuz, 3-4 panter, bol miktarda vaģak, karakulak, sansar, tilki, porsuk, keklik vs mevcuttur. Sivri Dağ Av Koruma ve Üretme Sahaları: dağ keçisi, domuz, sansar, tilki, tavģan, keklik mevcuttur. Olimpos-Beydağları Sahil Milli Parkı: dağ keçisi, bol miktarda domuz, vaģak, karakulak, sansar,tilki, porsuk,tavģan, vs mevcuttur. Akseki-Üzümdere Dağ Keçisi ve Üretme Sahaları: dağ keçisi, sansar, tavģan, keklik mevcuttur. Gidengelmez Dağları Dağ Keçisi Koruma ve Üretme Sahaları: dağ keçisi, adet ayı, bol miktarda domuz, tilki, porsuk,tavģan vs mevcuttur. Alanya Dim Vadisi Dağ Keçisi Koruma ve Üretme sahaları: dağ keçisi, tilki, sansar, tavģan vs mevcuttur. Manavgat Cerle-Kapandere Koruma ve Üretme Sahaları: dağ keçisi, 3-4 adet alageyik, 8-10 adet karaca, tilki, sansar,bol miktarda tavģan mevcuttur. KaĢ Kıbrıs Deresi Koruma ve Üretme Sahaları: adet dağ keçisi, adet ayı, 2-3 adet panter, vaģak, sansar, tilki, porsuk, tavģan mevcuttur. Türkiye de ilk defa düzenli ve profesyonel av turizmi 1981 yılında sayıları gittikçe artan dağ keçileri populasyonunu belli bir seviyede tutmak, herhangi bir bulaģıcı hastalığı önlemek ve yaģamının sonuna yaklaģmıģ olan dağ keçilerini avlayarak paraya çevirmek gayesi ile Antalya Ġli Merkez ĠĢletmesi Düzlerçamı Av Komisyonu Sahası nda açılmıģtır. Halen dağ keçisi ve vaģak avı Antalya Merkez ĠĢletmesi ile Cevizli ĠĢletmesi Gidengelmez Dağları nda yapılmaktadır. Yaban domuzu ise bölgenin tüm ormanlarında av turizmine açıktır. 250

251 Antalya bölgesi ormanlarında 1981 yılından bu güne kadar çeģitli ülkelerden 848 yabancı ve 164 Türk avcısı av turizmine katılarak 611 adet dağ keçisi avlamıģtır. Antalya yöresi tarihi, florası, faunası, denizi ve güneģi ile gerçekten çok ilginç bir bölgedir. Uzun yıllar yapılan aģırı avlanmalar sonucunda doğa tahrip edilmiģse de, Orman iģletme Müdürlüğü tarafından bu tahribata dur denilerek yukarıda belirtildiği gibi av koruma ve üretme sahaları tahsis edilmiģtir. Mevcut bu sahalardan Türkiye nin çeģitli yerlerine alageyik gönderilmektedir. Ormanlarımız flora ve bol faunası ile güzeldir. Bunun için de hedef, ormanlarımızda bulunan av kaynaklarımızı korumak, geliģtirmek ve büyük alanlarımızda av hayvanlarımızın amenajman planlarını yaparak memleketimizin daha iyi tanıtılması ve ekonomimize büyük katkısı açısından av turizmine açmaktır. 251

252 F Su Ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar Tablo 77: Tarım Ġl Müdürlüğünce OnaylanmıĢ Su Ürünü ĠĢletmeleri ANTALYA KÜLTÜR BALIĞI ĠġLETMELERĠ ĠLÇESĠ SIRA BELGE TESĠSĠ ADI TESĠS KAPASĠTESĠ TÜRÜ KÖYÜ NOSU NO YAVRU ÜRÜN AKSU 1 B KARAÖZ SU ÜRÜNLERĠ LTD. ġtġ. 250, ALABALIK ORTA KÖY/KARAÖZ BEL. 2 B YEġĠL DERE SU ÜRÜNLERĠ LTD. ġtġ. 0, ALABALIK ORTA KÖY/KARAÖZ BEL. AKSEKĠ 3 B KARADERE ALA. ÜRET TESĠSĠ ALABALIK KARADERE 4 B SĠNAN HOCA ALA. ÜRET. TESĠSĠ 250, ALABALIK SĠNANHOCA 5 BELGESĠZ GÜMÜġ DAMLA ALA. ĠġLETME 150,000 7 ALABALIK GÜMÜġDAMLA ALANYA 6 B KADIPINARI-KOCAMAN ALA. ĠġL. 0, ALABALIK DEĞĠRMENDERE KÖYÜ 7 B AÇIKALIN ALABALIK YET. 0,000 11,5 ALABALIK OBA BELDESĠ 8 B YILDIZ ALABALIK ĠġLETMESĠ 0,000 7 ALABALIK AKÇATI KÖYÜ 9 B PINAR BAġI ALA. ĠġLETMESĠ 0,000 7,5 ALABALIK AKÇATI KÖYÜ 10 BELGESĠZ TAġATAN ALA. ÜRETĠM TESĠSĠ 750, ALABALIK OBAALACAMĠ 11 BELGESĠZ HERKÜR ALABALIK ÜRET. TESĠSĠ 0,000 5 ALABALIK ÇAMLIÇA KÖYÜ 12 B KÜÇÜKGENÇ ALABALIK ĠġL. 60, ALABALIK OBAALACAMĠ 13 B YÜKSEL ALABALIK ĠġLT. 0,000 3 ALABALIK FAKIRÇALI 14 BELGESĠZ DEMĠR ALABALIK ĠġT. 5 ALABALIK DĠM ÇAYI KORKUTELĠ 15 B HACIOĞLU ALA. ÜRET. TESĠSĠ ALABALIK OSMAN KALFALAR 16 B KARATEKE ALABALIK ĠġTETMESĠ ALABALIK BAġPINAR 17 BELGESĠZ YAYLA ALABALIK ĠġLT. 0,000 6 ALABALIK KÜÇÜK KÖY YAYLASI 18 B ALDEMĠR ALABALIK ĠġL. 0,000 3 ALABALIK SÜLEKLER KÖYÜ 19 B ERDEM ALABALIK ĠġT. 0,000 8 ALABALIK SÜLEKLER KÖYÜ 20 B ANTALYA BALIK ALA. YET. TESĠSĠ 0, ALABALIK BAġPINAR 21 B YILDIRIM ALABALIK YET TESĠSĠ 0, ALABALIK BAġPINAR 252

253 22 B NEBĠOĞLU ALABALIK TESĠSĠ 500,000 0 YAVRU BAġPINAR 23 B DEĞĠRMEN ALABALIK 100, ALABALIK BAġPINAR 24 B GENCER ALABALIK 0,000 7,5 ALABALIK BAġPINAR -PALAZ MEV. 25 B NUR ALABALIK YET. PROJ. 0, ALABALIK BAġPINAR 26 B ÇOBAN ALABALIK YET. TESĠSĠ 0,000 6 ALABALIK BAġPINAR 27 B NUR AĞ KAFESLERDE YET. TESĠSĠ 0, ALABALIK KORKUTELĠ BARAJ. 28 B ÖZDEMĠR AĞ KAFES YET TESĠSĠ 0, ALABALIK KORKUTELĠ BARAJ. ELMALI 29 B BALADIR ALABALIK ĠġLETMESĠ 250, ALABALIK ÖZDEMĠR KÖYÜ FĠNĠKE 30 BELGESĠZ ÇOBAN ALABALIK YET. TESĠSĠ 0, ALABALIK ARĠF ( Çatallar Mah.) 31 BELGESĠZ BADIL ALABALIK YET TESĠSĠ ALABALIK ARĠF ( Çatallar Mah.) 32 B ALTIN ALABALIK TESĠSĠ 0, ALABALIK ARĠF 33 B ÖZ ÇOBAN ALABALIK TESĠSĠ 0,000 7 ALABALIK ARĠF 34 B ġentürkler ALABALIK TESĠSĠ ALABALIK ARĠF 35 B URTEPE ALABALIK 0,000 4 ALABALIK YALNIZ 36 BELGESĠZ ELÇĠ ALABALIK YET TESĠSĠ 0,000 7 ALABALIK ĠSKELE MAH. 37 B FĠNĠKE GÖKLĠMAN SU ÜRÜN PROJ 0, ÇĠPRA-LEV. GÖKLĠMAN GÜNDOĞMUġ 38 B TÜRKYIMAZ ALA. ÜRETĠM TESĠSĠ 750, ALABALIK KAYABÜKÜ 39 B TAġLAR SU ÜRÜN.LTD. ġtġ , ALABALIK KAYABÜKÜ 40 BELGESĠZ KAYABÜKÜ ALABALIK ĠġLETMESĠ 0, ALABALIK KAYABÜKÜ GAZĠPAġA 41 B DARDANEL ORK. YET TESĠSĠ 0, ORKĠNOS GÖDÜTEPESĠ AÇIĞI 42 B BAġARANLAR ORK YET. TESĠSĠ 0, ORKĠNOS KORUDAĞI ARKASI ĠBRADI 43 B ÜZÜMDERE ALABALIK ÜRET. TES. 250, ALABALIK ÜZÜMDERE 44 B ÖZDEMĠR ALABALIK ĠġLTETMESĠ 0, ALABALIK ÜZÜMDERE 45 B ÜZÜMDERE ALABALIK YETĠġ. 0, ALABALIK ÜZÜMDERE KAġ 46 BELGESĠZ GÖMBE ALA. ĠġT. 250, ALABALIK YAYLA DĠRGENLER KÖYÜ 47 BELGESĠZ USTALI ALABALIK ĠġLETMESĠ 0, ALABALIK ĠSLAMLAR 48 B KAYHAN AĞ KAF.YETĠġTĠRĠÇĠLĠK ĠġL. 0, ALABALIK ÇAYBOĞAZI BARAJI 49 DERYA ÇĠPURA -LEVREK ĠġLT. 0, ÇĠPRA-LEV. BAYINDIR KOYU 50 BELGESĠZ ULUTAġ ALABALIK ĠġLETMESĠ 100, ALABALIK AKLAR KÖYÜ 51 ĠNAL-ÇAYBOĞAZI ALABALIK ĠġL. 0, ALABALIK ÇAYBOĞAZI BARAJI KEMER 52 B TAġLAR ALABALIK ÜRET. TESĠSĠ 1.500, ALABALIK ULUPINAR 53 BELGESĠZ AKKELLE ALABALIK YET TESĠSĠ 0, ALABALIK ULUPINAR 253

254 54 B NARLI ALABALIK ÜRET. TESĠSĠ 0,000 4 ALABALIK BEYCĠK 55 B KÖYLÜOĞLU ALABALIK YET TESĠSĠ 0, ALABALIK ULUPINAR 56 B ġahan ALABALIK ĠġLETMESĠ 0, ALABALIK OVACIK 57 SONEKS ÇĠPURA-LEVREK ĠġLETMESĠ 0, ÇĠPRA-LEV. MADENKOYU 58 B YEġĠLVADĠ ALABALIK TESĠSĠ 0,000 6 ALABALIK ULUPINAR 59 B DOĞAN AKKELEL ALABALIK TESĠSĠ 0, ALABALIK ULUPINAR 60 BELGESĠZ ÖZTAġLAR SEMĠ ENTANSĠF ALA. YET. 0, ALABALIK ULUPINAR 61 SAK ALABALIK TESĠSĠ 0,000 4,5 ALABALIK ULUPINAR KUMLUCA 62 B ÇEPEL AĞ KAFESLARDE ALA. YET. 0, ALABALIK ALAKIR BARAJI 63 BELGESĠZ ALTINYAKA TAR. KAL. KOP ALA. TESĠS 120, ALABALIK ALTINYAKA 64 SAZAK ÇĠPURA-LEVREK YET TESĠSĠ 0, ÇĠPRA-LEV. SAZAK KOYU 65 B YAVUZ ALABALIK TESĠSĠ 3.000, ALABALIK ALTINYAKA (GÖDENE) 66 B ÖZER ALABALIK TESĠSĠ 0,000 3 ALABALIK ALTINYAKA (GÖDENE) 67 B KARATAÇ ALABALIK TESĠSĠ 0,000 6 ALABALIK MAVĠ KENT BEL.(Akınc boğazı) MANAVGAT 68 B YILMAZLAR ALABALIK AĞ KAFES 0, ALABALIK MANAVGAT IRMAĞI 69 B YILDIRIM ALABALIK YET TESĠSĠ 0, ALABALIK MANAVGAT IRMAĞI 70 B IRMAK ALABALIK 0, ALABALIK MANAVGAT IRMAĞI 71 B ÇELĠK SU ALABALIK ĠġLETMESĠ 0, ALABALIK MANAVGAT IRMAĞI 72 B SÖNMEZ ALABALIK ĠġLETMESĠ 0, ALABALIK MANAVGAT IRMAĞI 73 B ÇORAMAN ALABALIK YETĠġTĠRME 0, ALABALIK M.IRMAĞI SARILAR KÖYÜ 74 B YEġĠL BAĞ HAMĠDO ALA. YETĠġ. 150,000 6 ALABALIK YEġĠLBAĞ KÖYÜ 75 B BAĞCI ALABALIK ĠġLETMESĠ 100,000 6 ALABALIK YEġĠLBAĞ KÖYÜ 76 B HIP-NOTICS SAZAN YETĠġTĠRĠÇĠLĠĞĠ 0, SAZAN ÇAKIġ KÖYÜ 77 BELGESĠZ ULUKAPI AĞ KAFES YETĠġTĠRĠÇĠLĠĞĠ 0, ALABALIK ULUKAPI SERĠK 78 B YILDIRIM ALABALIK YET TESĠSĠ 125, ALABALIK HASDÜMEN 79 B ÇETĠNÇE ALABALIK ÜRETĠM TESĠSĠ 100, ALABALIK HASDÜMEN 80 B ÇOBAN ALABALIK YET. TESĠSĠ 0,000 7,5 ALABALIK YUMAKLAR 81 B DEĞĠRMEN ALABALIK YET. TESĠSĠ 0, ALABALIK HASKIZILÖREN KÖYÜ 82 B PINAR GÖZÜ ALABALIK TESĠSĠ 60, ALABALIK HASKIZILÖREN KÖYÜ KONYAALTI 83 B SAGUN ORKĠNOS YET. 0, ORKĠNOS AKYARALAR TÜNEL AÇIĞI 84 B GEYĠK BAYIRI ALABALIK YETĠġ. 500, ALABALIK AKDAMLAR KÖYÜ 85 B YEġĠL VADĠ ALABALIK ĠġLETMESĠ 300, ALABALIK AKDAMLAR KÖYÜ 254

255 DÖġEMEALTI 86 B AYALAR ALABALIK ĠġLETMESĠ 0, ALABALIK DÜZLER ÇAMI 87 BELGESĠZ EKġĠLĠ TRANS NATURE SAZAN YET. 0, SAZAN EKġĠLĠ BELDESĠ KEPEZ 88 B ARKADAġ ALABALIK ÜRETĠM ÇĠFTLĠĞĠ 0,000 6 ALABALIK DÜDEN ġelalesġ 89 KARASU SÜLÜK YETĠġTĠRĠÇĠLĠĞĠ 0,000 0,3 SÜLÜK ÜNSAL MAH. 90 B TOKLU ALABALIK YET PROJESĠ 0,000 5 ALABALIK DURALĠLER MAH. MURATPAġA 91 BELGESĠZ ÖZEN AYNALI SAZAN ĠġLETMESĠ 0,000 6 SAZAN GÜZELOLUK MAH. Kaynak: Tarım Ġl Müdürlüğü,

256 F Endemik Bitki ve Hayvanların YaĢama Ortamı Olan Alanlar Endemik Bitkiler: Ağaç Türleri: Toros Göknarı-Abies cilicica Carr. Anadolu Sığla Ağacı-Liquidambar orientalis Mill. Dorystoechas hastata Bois&Heldr.Ex Bentham, Buzul devrinden günümüze kadar gelebilmiģ Antalya ya özgü relict-endemic tür. Euphorbia dendroides Eryngium thorifolium Cyclamen trochopteranthum Galanthus elwesii Ranunculus gueneri Cerastium pisidicum Amphoricarpos praedictus Scrophullaria libonatica Campanula antalyensis Stachys chamosericea Stachys antalyensis Fauna ve Endemik Hayvanlar: Fauna konusunda nesli ciddi tehdit altında olan Alageyik, Anadolu Leoparı, karakulak, turaç gibi hayvanlara özel bir önem verilmelidir. Endemik Türler: Salmo trutta-alabalık Capoeta capoeta angorae-siraz balığı (Antalya Endemiği) Mertensiella Iuschani antalyana Sadece Gedeller/Antalya ya kayıtlı bir semender F Koruma Altına Alınan Yabani Flora- Faunanın YaĢama Ortamı Olan Alanlar Diğer konu baģlıkları altında incelenmiģtir. F Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin YaĢama ve Beslenme Ortamı Olan Alanlar Ülkemizin de üye olduğu, IUCN (Uluslar arası Dünya Doğa Koruma Birliği) kriterlerine göre Akdeniz de yuva yapan deniz kaplumbağalarından Caretta caretta zarar görebilir, Chelonia mydas ise nesli tehlikede olan türler statüsündedir. Her iki deniz kaplumbağası aynı zamanda, 1984 yılında taraf olduğumuz Bern SözleĢmesinin Kesin Koruma Altına Alınan fauna Türleri listesinde yer almaktadır. SözleĢmenin 6. maddesi taraf ülkeleri bu listede yer alan yabani fauna türlerinin korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri almakla yükümlü kılmaktadır. 256

257 Yapılan çalıģmalar sonucunda; Akdeniz Bölgesinde 17 adet önemli deniz kaplumbağası üreme alanı tespit edilmiģtir. Bu bölgelerden, Patara, Kale, Kumluca, Belek, Kızılot, Tekirova, GazipaĢa, DemirtaĢ kumsalları Antalya Ġl sınırında kalmaktadır. Deniz Kaplumbağaları Ġzleme ve Değerlendirme Komisyonu toplantısında alınan kararlardan birsinin de deniz kaplumbağalarının korunması ile ilgili eğitim ve araģtırma çalıģmalarını daha etkin ve sürekli kılmak üzere hazırlanacak yıllık programlar dahilinde koruma çalıģmalarının yürütülebilmesi için Bilim Komisyonu, izleme ve koruma çalıģmalarında yerel teģkilatları sorumlu kılmak ve bu kuruluģların koordineli bir Ģekilde çalıģmalarını sağlamak üzere yuvalama alanlarının bulunduğu illerde Yerel Komisyon ların ve tüm bu çalıģmaların ulusal düzeyde koordine edilmesi için de Bakanlıklar düzeyinde Ulusal Komisyon un kurulması yönünde karar alınmıģ, 04/Ekim/2000 tarih ve 260 sayılı Bakanlık Makamı Oluru ile ilgili komisyonlar kurulmuģtur. Bu karar doğrultusunda, oluģturulan Yerel Komisyon çalıģmalarına baģlamıģ, arazi çalıģmaları, eğitim çalıģmaları baģta olmak üzere komisyon toplantılarından pek çok karar alınmıģ ve uygulanmaya baģlanmıģtır. Deniz Kaplumbağalarının Koruması Amacıyla Alınacak Önlemler 1. Patara, Kale, Mavikent, Finike, Kumluca, Tekirova, Çıralı, Belek, Manavgat- Kızılot, DemirtaĢ, GazipaĢa Kumsalları deniz kaplumbağası yuvalama alanlarıdır. 2. Tüm iç ıģıklar için kumsaldan görülmeyecek Ģekilde önlem alınması {perde, jaluzi, renkli cam, sarı ıģık, LPS (=Low-pressure sodium vapur luminaries-düģük basınçlı sodyum buhar aydınlatıcıları)} 3. DıĢ ıģıkların yüksekliği 1,5 m geçmemelidir. 4. DıĢ ıģıkların yönü kara tarafına, aģağıya veya yukarıya bakacak Ģekilde düzenlenmelidir. 5. Kumsala gece insan giriģi ve çıkıģı kontrol edilmeli, ateģ yakılması, atla ve taģıtla dolaģılması engellenmelidir. 6. Kaçak kum alımları engellenmelidir. 7. Kumsalda çöp bırakılması engellenmeli ve çöplerin düzenli toplanması sağlanmalıdır. 8. Kumsal üzerindeki onarım ve bakımlar ile inģaat ve çalıģmaları üreme sezonunda yapılmamalıdır. 9. Ağlara takılan deniz kaplumbağalarının yaģamlarını devam ettirebilmeleri için yeniden denize bırakılmalı yönünde balıkçılar bilgilendirmelidir. 10. Su Ürünleri Sirkülerindeki yasakların titizlikle uygulanması sağlanmalıdır. 257

258 F Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları Tablo 78: Antalya Ve Çevresindeki Sit Alanları Ġle Kültür Ve Tabiat Varlıkları S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI AKSEKĠ 1 MenteĢbey Köyü,Kadıhafız Ali ġevki Efendi Evi Kültür Varlığı /3278 (G.E.E.A.Y.K.) (Sivil Mim.Örn.) 2 Hacıilyas Mh.,Medrese Cd.,10 ada,18 parselde bulunan taģınmaz Kültür Varlığı /0251 (Ant.K.K.) (Sivil Mim.Örn.) 3 Bucakalan Köyü,Bucakalan Mağarası Kültür Varlığı /1728 (Ant.K.K.) 4 Bozkır, Alacabeli Tepesinde yeralan Nodarhan ve Sarnıç 2 adet Kültür Varlığı /2078 (Ant.K.K.) 5 Fakılar Mh., 30 ada, 18 parselde bulunan taģınmaz Kültür Varlığı /2147 (Ant.K.K.) (Sivil Mim.Örn.) 6 TaĢlıca Köyü, Yenimahalle de bulunan üçlü kemer köprüsü Kültür Varlığı /3136 (Ant.K.K.) 7 Güçlüköy,Kaletepe örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /3575 (Ant.K.K.) 8 Merkezde bulunan sivil mimarlık örnekleri 48 ad.kültür Var. (Sivil /3958 (Ant.K.K.) Mim.Örn.) 2 ad.kül.var. Kentsel Sit, 1 adet anıt ağaç grubu 258

259 9 Cendere Köyü sınırları içindeki antik yol Kültür Varlığı /4890 (Ant.K.K.) 10 Süleymaniye Beldesindeki sivil mimarlık örnekleri 3 adet Kültür Varlığı /5116 (Ant.K.K.) (Siv.Mim.Örn), 1 adet Kültür Varlığı 11 Süleymaniye Beldesi,Karadağ Mağarası ve Söyler Kalesi I.Der.Arkeolojik Sit /5208 (Ant.K.K.) Kültür Varlığı 12 Cevizli Beldesi Kentsel-I.Der.Ark.Sit /5330 (Ant.K.K.) (59 adet Kültür Varlığı) /5588 (Ant.K.K.) (Sivil Mim.Örn.) 13 Sarıhacılar Köyü Camii Kültür Varlığı /6327 (Ant.K.K.) 14 Kuyucak Beldesi,Öteoluk Mevkii ve Bağırcak Mağarası 2 adet I.Derece antik yerleģim alanları Arkeolojik Sit /6364 (Ant.K.K.) 15 Güçlüköy Beldesi,134 ada 68 parseldeki Cami,134 ada 72 parseldeki okul,135 ada 42 ve 134 ada 44 parsellerdeki 1 adet Kültür Varlığı /423 (Ant.K.B.K.) sivil mimarlık örnekleri 3 adet siv.mim.örn. 16 Bademli Köyü, Kızlar Penceresi mevkiindeki antik yerleģim alanı I.Derece Ark. Sit Alanı /2031 (Ant.K.B.K.) 17 Bademli Köyü,Eski han yapısı ve ağaç grubu 1 adet Kültür Varlığı /2032 (Ant.K.B.K.) 1 adet ağaç grubu 18 Sadıklar Köyü, Koyungöbediği mağarası Tabiat Varlığ ı /2033 (Ant.K.B.K.) 19 GeriĢ Köyü, 102 ada 1 parsel, 104 ada 21 parsel, 115 ada 1 parsel, Kültür Varlığı /2325 (Ant.K.B.K.) 116 ada 1parseldeki mezarlık 259

260 20 Yarpuz, 186 ada 7 parseldeki ev Kültür Varlığı /2593 (Ant.K.B.K.) (siv.mim.örn.) 21 Sarıhacılar Köyü-Akseki merkezi arasında uzanan antik yol Kültür Varlığı /2597 (Ant.K.B.K.) 22 Büyükalan Köyü eski mezarlığı Kültür Varlığı /2598 (Ant.K.B.K.) 23 GeriĢ Köyü, 106 ada 10 parseldeki ev Kültür Varlığı /2599 (Ant.K.B.K.) (siv.mim.örn.) S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI AKSU 1 Aksu, Ahmet Ali Deresinde bulunan tarihi su kemeri Kültür Varlığı /2085 (Ant.K.K.) 2 Aksu, Perge Antik Kenti I.II.III.Der.Arkeolojik Sit /2117 (Ant.K.K.) /2325 (Ant.K.K.) 3 YeĢilkaraman, Ġncik Mevkii, Antik YerleĢim Alanı I.Der.Arkeolojik Sit /2544 (Ant.K.K.) 4 Yurtpınar, Pıtılar Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /2713 (Ant.K.K.) /4537 (Ant.K.K.) 5 Yurtpınar, 2495 parsel I.Der.Arkeolojik Sit /2719 (Ant.K.K.) /2952 (Ant.K.K.) /2121 (Ant.K.B.K.) 6 Cihadiye, Kartlar Mahallesi ve DiĢtaĢlar Mahallesi arasındaki I.Der.Arkeolojik Sit /3139 (Ant.K.K.) 260

261 Köprü ve yol 7 Cihadiye, Ġncikpınar ve Hacıaliler Mh. ile Saksağanlı Mevkii I.Der.Arkeolojik Sit /3186 (Ant.K.K.) 8 Çalkaya (Mandırlar Köyü), 2314 parselde bulunan mezar Kültür Varlığı /3423 (Ant.K.K.) 9 YeĢilkaraman mezarlığında bulunan cami Kültür Varlığı /3858 (Ant.K.K.) 10 Pınarlı, Çamköyde bulunan mağara çukuru Tabiat Varlığı /4274 (Ant.K.K.) 11 Karaöz, Cebel Mh.,503 parseldeki camii Kültür Varlığı /4354 (Ant.K.K.) 12 Aksu Köy Enstitüsü Binaları 4 adet Kültür Varlığı /4515 (Ant.K.K.) 13 Yurtpınar, 3610 parseldeki Ağalarönü Camii Kültür Varlığı /4753 (Ant.K.K.) 14 Karaöz, Ortaköy Asar-Kaletepe Mevkiindeki Kale kalıntısı I.Der.Arkeolojik Sit /397 (Ant.K.B.K.) 15 Pınarlı, Cihadiye-Çamköy yolu üzerindeki antik yerleģim alanı I II.Der.Arkeolojik Sit /486 (Ant.K.B.K.) 16 Aksu, Batı Akdeniz Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü 6 adet Kültür Varlığı /909 (Ant.K.B.K.) Aksu merkez biriminde bulunan yapılar ve ağaç grubu ( siv. Mim. Örneği ) Ağaç Grubu 17 Yurtpınar, Ġhsaniye, Kemerliin Mevkiindeki tapınak alanı Kültür Varlığı /2371 (Ant.K.B.K.) 18 Perge Antik Kenti II. Derece Arkeolojik Sit Alanında 1287 nolu Kültür Varlığı /2575 (Ant.K.B.K.) parselde yer alan eski Macun Ġlköğretim Okulu 261

262 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI ALANYA 1 Mahmutlar Beldesi,Cumhuriyet Mh.,Örenardı Mevkii,Mahmutlar I.Der.Arkeolojik Sit /2310 (G.E.E.A.Y.K.) Örenyeri /38 (Ant.K.B.K.) 2 Çakallar Köyü Alarahan ve Alarahan Kalesi I-II.Der.Arkeolojik Sit /A-3906 (G.E.E.A.Y.K) /4138 (Ant.K.K.) 3 Alanya Kalesi 88 ad.kült.var. (Siv.Mim.Örn.) /3673 (T.K.T.V.Y.K.) 41 ad.kült.var. I.Der.Doğal /3782 (T.K.T.V.Y.K.) Tar.-Kent.-Ark.Sit Etkileme /941 ( Ant.K.B.K.) GeçiĢ Alanı 4 Merkezde bulunan sivil mimarlık örnekleri ve anıtsal yapılar 5 adet Kültür Varlığı /3782 (T.K.T.V.Y.K.) 68 ad.kült.var /2513 (Ant.K.K.) (Siv.Mim.Örn.) 5 DemirtaĢ Mahallesi,3 pafta,420 parselde bulunan Sedre KöĢkü Kültür Varlığı /0065 (Ant.K.K.) 6 Uğrak Köyü, Iotepe Antik Kenti I-II.Der.Arkeolojik Sit /0568 (Ant.K.K.) 7 Okurcalar,Karaburun Mevkii,Justinianapolis Antik Kenti I-III.Der.Arkeolojik Sit /0913 (Ant.K.K.) /4241 (Ant.K.K.) /5990 (Ant.K.K.) /6258 (Ant.K.K.) 8 Çamyolu (Kestel) Köyündeki yerleģim alanı ve Dovallık III.Der.Arkeolojik Sit /0998 (Ant.K.K.) Mevkiindeki çınar ağacı ve Anıt Ağaç 262

263 9 GülefĢen KöĢkü,GülefĢen Camii,GülefĢen Hamamı,GülefĢen 9 adet Kültür Varlığı /0999 (Ant.K.K.) Mevkii duvar kalıntısı,türbe,gülefģen Köprüsü,Hacıbaba 1 adet ağaç /1055 (Ant.K.K.) KöĢkü (Av Kasrı),Oba Medresesi,Hasbahçe KöĢkü ve çınar ağacı 10 Gözüküçüklü Köyü, Laertes Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1007 (Ant.K.K.) 11 Elikesik Köyü, Hamaxia (Sinek Kalesi) Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1009 (Ant.K.K.) 12 Saray Mah.,Sahil Mezarlığı,Oba Köyü Hacıbaba ve Evliya Mezarlıkları, Mahmutlar Köyü, Mahmutlar Mezarlığı, Kargıcak Mevkii, Kargıcak Mezarlığı,ġıhlar Köyü, Pirce Alaaddin Bey Türbesi ve Mezarlığı Alanya Kalesi altı 398 ada,3 parselde bulunan mezarlık,sur içindeki mezarlar Kültür Varlığı (9 adet) /1025 (Ant.K.K.) 13 TaĢatan Dere, Tespihli Mağarası Kültür Varlığı /1056 (Ant.K.K.) 14 Syedra Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1057 (Ant.K.K.) /41 (Ant.K.B.K.) 15 Kuskaya Köyü,Dim (Gavurini) Mağarası Kültür Varlığı /1058 (Ant.K.K.) 16 Oba Beldesi,Kadıini Mağarası Kültür Varlığı /1062 (Ant.K.K.) 17 Hıdırellez Mevkii,Aya Yorgi Kilisesi,çeĢme,yol ve yapı kalıntısı Kültür Varlığı /1159 (Ant.K.K.) ( 4 adet ) 18 Konaklı (Telatiye) Gerpelit Augea Antik Kenti I-III.Der.Arkeolojik Sit /1183 (Ant.K.K.) 19 Güney Köyü, Cibyra Minor Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1266 (Ant.K.K.) /1793 (Ant.K.B.K.) 263

264 20 KızılcaĢehir Köyü, 122 ada,81 parselde bulunan Kale Kültür Varlığı /2079 (Ant.K.K.) 21 Uğrak Köyü, Domuzburnu Mevkii,Antik Yapı Kalıntıları I.Der.Arkeolojik Sit /2276 (Ant.K.K.) 22 Türkler Beldesi, Fığla Yarımadası I-III.Der.Arkeolojik Sit /2305 (Ant.K.K.) 23 Seki Köyü, Syedra AĢağı ġehir I-III.Der.Arkeolojik Sit /2364 (Ant.K.K.) 24 Merkez, DamlataĢ Mağarası Kültür Varlığı /2513 (Ant.K.K.) 25 Oba Beldesi,Cami Alanı Mh.'de bulunan çınar ağacı Anıt Ağaç /2582 (Ant.K.K.) 26 Sugözü Mh.,539 ada, 1 parselde bulunan köģk kalıntısı Kültür Varlığı /2710 (Ant.K.K.) 27 Oba Beldesi,Çıplaklı Köyünde Alanya Beyine ait yapı kalıntısı Kültür Varlığı /2846 (Ant.K.K.) 28 Oba Beldesinde eski yapı kalıntısı Kültür Varlığı /2867 (Ant.K.K.) 29 Türkler Beldesi, 661 parselde bulunan kilise I-III.Der.Arkeolojik Sit /3139 (Ant.K.K.) 30 Oba Beldesinde bulunan taģınmazlar 3 ad. Kültür Varlığı(Siv /3265 (Ant.K.K.) Mim.Örn.) 2 adet Anıt Ağaç 31 Oba Beldesi,Tosmur Köyü,Kalkamak TaĢı tepesinde yeralan mağara Kültür Varlığı /3434 (Ant.K.K.) 32 Avsallar, Çoban Deresi üzerinde yeralan antik köprü Kültür Varlığı /3585 (Ant.K.K.) 33 Oba Beldesi,Çıplaklı Köyündeki freskli kilise,altıkapı Kilisesi 3 adet Kültür Varlığı /3586 (Ant.K.K.) Tol Mevkiindeki yapı kalıntısı 264

265 34 Avsallar Beldesi,YeĢilköy sınırları içinde yeralan antik kalıntı Kültür Varlığı /3587 (Ant.K.K.) 35 YeĢilöz Köyü, Kilise Beleni Öreni I.Der.Arkeolojik Sit /4004 (Ant.K.K.) 36 Esentepe Köyü,Pisarissos Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /4098 (Ant.K.K.) /4329 (Ant.K.K.) 37 Kargıcak Köyü,Karagedik Mevkiinde bulunan antik gözetleme kulesi Kültür Varlığı /4173 (Ant.K.K.) (Gözetleme Kulesi tescil kaydı A.K.T.V.K.B.K nun gün ve 745 sayılı kararı ile kaldırılmıģtır.) 38 Tepe Mahallesi,KurĢunlu Mevkii,115 ada,2 parselde bulunan antik kalıntı Kültür Varlığı /4175 (Ant.K.K.) 39 Alanya-Kahyalar Kıyı Bandı I-III.Der.Doğal Sit /4197 (Ant.K.K.) /5763 (Ant.K.K.) /827 ( Ant.K.B.K.) 40 DemirtaĢ,Büyükpınar Köyü,142 ada,63 parselde bulunan Marassa Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /4253 (Ant.K.K.) 41 Konaklı Beldesi,Kulak Mevkii,KıĢlabeleni Tepesinde bulunan I.Der.Arkeolojik Sit /4353 (Ant.K.K.) Antik YerleĢim /4506 (Ant.K.K.) /4819 (Ant.K.K.) 42 Okurcalar Beldesi,Karaburun Mevkiinde bulunan Tuz Adası I.Der.Arkeolojik Sit /4358 (Ant.K.K.) 43 Antalya,Alanya,Konaklı,Gebedelen Tepesi Mevkii,132 ada Kültür Varlığı /4382 (Ant.K.K.) 2 ve 3 parsellerde bulunan yapı kalıntısı 44 Antalya,Alanya,Hacımehmetli Mahallesi Hıdırellez Kirsebeleni Kültür Varlığı /4384 (Ant.K.K.) Mevkiindeki Antik Kalıntı 265

266 45 Büyükhasbahçe Mahallesinde bulunan su kemerleri Kültür Varlığı /4587 (Ant.K.K.) 46 EmiĢbeleni Beldesi,Akkale Tepesindeki Antik YerleĢim I.Der.Arkeolojik Sit /4588 (Ant.K.K.) 47 Kargıcak Beldesi,723 parseldeki ev Kültür Varlığı(Siv.M.Ör.) /4634 (Ant.K.K.) 48 Tosmur Beldesi,Buzağı Avlusu Mevkii,71 parseldeki duvar 2 adet Kültür Varlığı /4703 (Ant.K.K.) kalıntısı ve Dimçayı Köprüsü 49 Avsallar Beldesi,Zindantepe Mevkiindeki antik yerleģim alanı I.Der. Arkeolojik Sit /4704 (Ant.K.K.) ve Yahyaoğlu Deresi üzerindeki köprü Kültür Varlığı 50 Kestel Beldesi,6 ada,177 parseldeki han Kültür Varlığı /4771 (Ant.K.K.) 51 Mahmutlar, KeĢbeleni Mevkii,1564,1632 nolu parsellerdeki I.Der.Arkeolojik Sit /4928 (Ant.K.K.) antik yerleģim alanı /37 (Ant.K.B.K.) 52 Kızlarpınarı Mah.,Kızlarpınarı Hanı ve ÇeĢmesi 2 adet Kültür Varlığı /4982 (Ant.K.K.) 53 KadıpaĢa Mahallesi III.Der.Arkeolojik Sit /4986(Ant.K.K.) 54 Uğrak Köyü,Uzunkilise Mevkii 127 parseldeki yapı kalıntısı Kültür Varlığı /5226 (Ant.K.K.) 55 Sugözü Mah.,539 ada 1 parseldeki duvar kalıntısı Kültür Varlığı /5996 (Ant.K.K.) 56 Kargıcak,Karagedik Mevkiindeki Sarnıç Kültür Varlığı /6259 (Ant.K.K.) 57 ġekerhane Mah.,244 ada 59 parseldeki ev Kültür Varlığı /6333 (Ant.K.K.) 58 DemirtaĢ Beldesi,Kızılkilise Mh.,675 ve 676 parsellerdeki Kültür Varlığı /6369 (Ant.K.K.) 266

267 yapı kalıntısı 59 Kargıcak Beldesindeki kilise kalıntısı Kültür Varlığı /6370 (Ant.K.K.) 60 Kargıcak,Karagedik Mevkiinde ve Öğretmenler Sitesi ile Maviçam 2 adet Sitesinin doğusundaki vadi üzerindeki su kemerleri Kültür Varlığı /6371 (Ant.K.K.) 61 Mahmutlar,Yukarı Mahalle,Kovanlık Mevkii,4355 parseldeki Kültür Varlığı /140 (Ant.K.B.K.) zeytin iģliği 62 Elikesik Köyü,637,570 ve 1448 parsellerdeki antik yerleģim alanı I.Der. Arkeolojik Sit /176 (Ant.K.B.K.) 63 Çıplaklı Beldesi,154 ada 2,3,4 Parsellerdeki köģk, 154 ada 4,5,7,8 6 adet parsellerdeki Ak ÇeĢme ve havuz,152 ada 19 parseldeki Kültür Varlığı /409 (Ant.K.B.K.) Hacı Bekri ÇeĢmesi,146 ada 12,13 parsellerdeki Kuru ÇeĢme, 110 ada 5,6,7,19 parsellerdeki Gözetleme Kulesi, 106 ada 1 parseldeki Yapı kompleksi (Çiftlik Evi) 64 Oba Beldesi Bucakoluk Mevkiindeki Suini mağarası Tabiat Varlığı /451(Ant.K.B.K.) 65 Dere Türbelinas Köyü, Beceler Mahallesinde bulunan eski köprü Kültür Varlığı /637(Ant.K.B.K.) 66 YeĢilköy Beldesi 309 parseldeki zeytin iģliği Kültür Varlığı /641(Ant.K.B.K.) 67 Güllerpınarı Mahallesi 215 ada 42 parseldeki ev Kültür Varlığı /691(Ant.K.B.K.) (sivil mim.örn.) 68 Güzelbağ Beldesi, Zafer Mah. Göğügediği örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /826 (Ant.K.B.K.) 69 Dereköy, Gedevet yaylasında bulunan çınar ağacı Anıt Ağaç /905 (Ant.K.B.K.) 267

268 70 ÇarĢı Mh ada 1,2 parseller arasındaki tarihi yol Kültür Varlığı /1024 (Ant.K.B.K.) 71 Ġskele Mevkii, 338 ada 49 parseldeki Lifoz Suyu Kaynağı Kültür Varlığı /1027 (Ant.K.B.K.) ve mimari kalıntılar 72 Elikesik Köyü, Karakoyak Mevkiindeki Ģapel ve antik yerleģim alanı I.Der.Arkeolojik Sit /1034 (Ant.K.B.K.) Gözetleme Kulesi, yapı kompleksi, han ve yapı kalıntıları 4 adet Kültür Varlığı 73 Tepe Mh. Arapseki ve Sığırlık Mevkiindeki antik yerleģim alanı I.Der.Arkeolojik Sit /1098 (Ant.K.B.K.) 74 Beldibi Köyü, ÖrentaĢ Mevkiindeki kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /1099 (Ant.K.B.K.) 75 Okurcalar Beldesi, Ortalan Mevkiindeki zeytin iģliği ve çevresi I.Der.Arkeolojik Sit /1100 (Ant.K.B.K.) 76 Dimçayı, Akköprü ve Bucakköprü 2 adet Kültür Varlığı /1216 (Ant.K.B.K.) 77 Yassıtepe Devlet Ormanı I Mevkiinde yer alan sarnıç Kültür Varlığı / 1241 (Ant.K.B.K.) 78 DemirtaĢ Beldesi, Kızılkilise Mevkiindeki kaya mezarı Kültür Varlığı / 1308 (Ant.K.B.K.) 79 Esentepe Köyü,Asartepe Antik yerleģim alanı ve I. Der.Arkeolojik Sit / 1415 (Ant.K.B.K.) eski mezarlık Kültür Varlığı /1449 (Ant.K.B.K.) 80 Elikesik Köyü,Sinasarı Tepesi 2 adet I. Der.Ark. Sit /1448 (Ant.K.B.K.) yamaçlarındaki kalıntılar ile Arı Tepesi Kültür Varlığı YerleĢim Alanı ve ġapel 81 Gözüküçüklü Köyü, Çeldili, Kirselik ve Kahvebağ 3 adet I. Derece Ark. Sit /1534 (Ant.K.B.K.) Antik yerleģim alanları Alanı 82 Kargıcak Beldesi, 224 ada 1455 parseldeki yapı kalıntısı Kültür Varlığı /1539 (Ant.K.B.K.) 268

269 83 Sugözü Mahallesi, Alanay Sok. ile Kahvecik Sokağın Kültür Varlığı /1542 (Ant. K.B.K.) köģesindeki hamam kalıntısı 84 KadıpaĢa Mahallesi 21 ada 30 parseldeki çınar ağacı Tabiat Varlığı /1627(Ant. K.B.K.) 85 EmiĢbeleni mevkiindeki yapı kalıntısı ve Tolsak Köyündeki 2 adet Kültür Varlığı /1652(Ant. K.B.K.) GökbaĢ Kule ile Payallar Mevkii ile ÇalıĢkanlar Mahallesindeki Yapı kalıntıları ve Dipçik Kalesinin bulunduğu alanlar 3 adet I.Der.Ark Sit 86 Ġncekum, Esentepe Mahallesinde yer alan zeytin iģlikleri ve 2 adet Kültür Varlığı /1781(Ant. K.B.K.) Ayrın Örenyeri I. Der. Ark. Sit ada 3 parseldeki mezarlık ve sarnıç Kültür Varlığı /1783 (Ant. K.B.K.) 88 Soğukpınar Köyü sınırlarındaki gözetleme kulesinin bulunduğu alan I. Der. Ark. Sit /1791 (Ant. K.B.K.) 89 Güneyköy ve Gözübüyük Köylerindeki Nekropol alanı I. Der. Ark. Sit /1793 (Ant. K.B.K.) 90 Oba Çayı üzerindeki Eğri Köprü Kültür Varlığı /1916 (Ant. K.B.K.) 91 ÇarĢı Mahallesi, 393 ada7,8,9 ve 11 parsellerdeki tarihi duvar Kültür Varlığı /2047 (Ant. K.B.K.) 92 Çamlıca Köyü, Kemer Köprü Kültür Varlığı /2336 (Ant. K.B.K.) 93 Yaylalı Köyü, 113 ada 6 parseldeki antik döneme ait zeytin iģliği Kültür Varlığı /2519 (Ant. K.B.K.) 94 Elikesik Köyü, Sabancılar ve Kesmeliyatak Mağaraları 2 adet Tabiat Varlığı /2623 (Ant. K.B.K.) 269

270 95 Antalya, Alanya, GümüĢgöze Köyü, Gökören, TaĢlıharman 3 adet I. Der. Ark. Sit /2624 (Ant. K.B.K.) ve Hisar Kalesi antik dönem yerleģim alanları GümüĢgöze Köyündeki anıt eserler 6 adet Kültür Varlığı 96 Bayır Köyü, Olukönü mevkiindeki antik yerleģim alanı I. Der. Arkeolojik Sit /2787 (Ant. K.B.K.) S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI DEMRE 1 Apollonia Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /2246 (G.E.E.A.Y.K.) 2 Myra Antik Kenti I-II.Der.Arkeolojik Sit /3284 (G.E.E.A.Y.K.) 3 Noel Baba Kilisesi I.Der.Arkeolojik Sit /0789 (TKTVKYK) 4 Kekova, Üçağız I.Der.Doğal Sit /0532 (Ant.K.K.) - Sura ve Andriake Antik Kenti - Simena ve Üçağız (Teimussa) Antik Kenti 25 Adet I.Derece - Aperlai Antik Kenti Arkeolojik Sit - Ġnceyar Kaytak Sırtı - Boğazlı-Kılınçlı Antik YerleĢimi - Kapaklı, Buzağılık - Tirmisin Mucuk Beleni, Pınarlı, Tyberissus, Erenyeri (Burç) - KiĢleli ve Kara Adası, Harazlı, Gökkaya,AĢırlı Adası - Üçağız ve Kale Mahallesi yerleģimleri Kentsel-Arkeolojik Sit /695 (Ant.K.B.K.) 5 Yavu Köyü,Kyaenai Antik Kenti I.Derece Arkeolojik Sit /1268 (Ant.K.K.) 270

271 6 Zümrütkaya Mahallesi, TaĢdibi Yarımadası I.Der.Ark.-Doğal Sit /1598 (Ant.K.K.) 7 Beymelek Bizans ġapeli Kültür Varlığı /1872 (Ant.K.K.) 8 Yavu, Ġlvit Mevkii, Eseler Mahallesi III.Der.Arkeolojik Sit /2442 (Ant.K.K.) 9 Kumdağ Mevkii, 173 ada, parsellerde bulunan kalıntılar Kültür Varlığı /2814 (Ant.K.K.) 10 Beymelek, Yukarı Beymelek Kalesi (Ġsium) I.Der.Arkeolojik Sit /3063 (Ant.K.K.) 11 Belören Köyü (Muskar) sınırları içinde kalan kilise Kültür Varlığı /3715 (Ant.K.K.) 12 Karabucak Mahallesi,197 ada,3 parselde bulunan lahit Kültür Varlığı /4013 (Ant.K.K.) 13 Belören Köyü,Zeytin Mahallesi I.Der.Arkeolojik Sit /4440 (Ant.K.K.) 14 Kapaklı Köyü,Hoyran Mahallesi,Hoyran Örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /4481 (Ant.K.K.) 15 TaĢkesiği Mevkiindeki Antik TaĢocağı Kültür Varlığı /4613 (Ant.K.K.) 16 Davazlar Köyü,Trysa Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /4654 (Ant.K.K.) 17 Demre Çayı Mevkiindeki Antik YerleĢim alanları ve Myra Su Yolu 7 adet I.Der.Ark.Sit /5506 (Ant.K.K.) Kültür Varlığı I.Der.Doğal Sit /6341 (Ant.K.K.) 18 Bozdağ mevkii, lahit, çiftlik yapısı, zeytin iģliği, 4 adet Kültür Varlığı /963(Ant.K.B.K.) kireç ocağı kalıntıları 19 Davazlar Mevkiinde sarnıç ve zeytin iģliği 2 adet Kültür Varlığı /1123(Ant.K.B.K.) 271

272 20 Beymelek Beldesi, Yukarı Mahallesindeki I.Der.Arkeolojik Sit /1412(Ant.K.B.K.) antik dönem yerleģim alanı 21 Bozdağ-Sura Mevkiinde bulunan lahitler ve eve dönüģtürülmüģ 7 adet Kültür Varlığı /1659(Ant.K.B.K.) Heroon 22 Gürses Köyü, Arpaçukuru mevkiindeki kalıntılar Kültür Varlığı /1861 (Ant.K.B.K.) 23 Karabucak Mousoleumu yanındaki kuyu Kültür Varlığı /1906 (Ant.K.B.K.) 24 Büyükkum Mahallesi, Kumdağı-Ġnceburun Mevkii, Kültür Varlığı /1934 (Ant.K.B.K.) antik dönem zeytin iģliği 25 Belören Köyü, Alakilise ve çevresi,çağman Köyü 5 adet I.Der.Ark.Sit /2071(Ant.K.B.K.) Karabel Mahallesi Doğu ve Batı Asarcık Kiliseleri çevreleri, Alacahisar Kilisesi 26 Gürses Köyü antik yerleģim alanları 3 adet I. Der. Ark. Sit / 2182 (Ant.K.B.K.) 27 Belören Köyü, Devekuyusu Mevkiindeki kilise kalıntısı, I.Der.Arkeolojik Sit /2291 (Ant.K.B.K.) mezar, sarnıçlar, iģlikler ve teras duvarlarının bulunduğu alan 28 Çağman Köyü, Ağıl-Börülce Deresi mevkiindeki nekropol alanı I.Derece Arkeolojik Sit /2408 (Ant.K.B.K.) 29 Çevreli Köyü antik yerleģim alanları 5 adet I. Der.Ark. Sit /2728 (Ant.K.B.K.) 272

273 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI DÖġEMEALTI 1 Evdir ve Kırkgözhan 2 adet Kültür Varlığı /A-631 (G.E.E.A.Y.K.) 2 Yağca, Çarkini,Mustanini,Karain,Macarini,Öküzini,Suluin, I.Der.Doğal Sit /0983 (Ant.K.K.) Koyunini,Harunini Mağaraları ve Kırkgöz su kaynakları 8 adet I.Der.Ark /3234 (Ant.K.K.) /5627 (Ant.K.K.) 3 Akkoç, Ariassos Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1139 (Ant.K.K.) 4 Yukarıkaraman I-III.Der.Arkeolojik Sit /1209 (Ant.K.K.) /4145 (Ant.K.K.) III.Der.Arkeolojik Sit Tümülüs 2 adet I.Der.Arkeolojik Sit Sarnıç 2 adet Kültür Varlığı /115 (Ant.K.B.K.) Lahit Dizisi Kültür Varlığı 213 adada bulunan Roma Dönemine ait yapı kalıntısı Kültür Varlığı /580 (Ant.K.B.K.) 5 Kovanlık DöĢemeboğazında bulunan antik yol I.Der.Arkeolojik Sit /1245 (Ant.K.K.) /2849 (Ant.K.B.K) 6 Yukarıkaraman, Düzlerçamı Ormanı,Güver Uçurumu,Termessos I.Der.Ark.-Doğal Sit /1783 (Ant.K.K.) Antik Kenti /5373(Ant.K.K.) 7 Bademağacı Köyü, Bademağacı Höyüğü I.Der.Arkeolojik Sit /2090 (Ant.K.K.) /5373 (Ant.K.K.) 8 EkĢili, çınar ağaçları ve çeģme 2 adet Anıt Ağaç /2278 (Ant.K.K.) 1 adet Kültür Varlığı 273

274 9 DöĢemealtı, Kocain Mağarası I.Der.Ark.-Doğal Sit /2841 (Ant.K.K.) 10 Yağca Köyünde bulunan Kule kalıntısı Kültür Varlığı /3937 (Ant.K.K.) 11 Dağbeli, Üstünağı Harabeleri I.Der.Arkeolojik Sit /4148 (Ant.K.K.) Katrancı Tepesindeki Gözetleme Kulesi ve Anıt Mezar 2 adet Kültür Varlığı 12 Kepezüstü Nebiler, 1155 ve 1156 nolu parsellerdeki kalıntılar Kültür Varlığı (3 adet) /4346 (Ant.K.K.) 13 Yukarıkaraman, Nebiler Mh.,Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğüne Kültür Varlığı /4471 (Ant.K.K.) tahsis edilen alandaki yapı kalıntısı 14 Yukarıkaraman, Nebiler Mh.,1009 parseldeki sarnıç Kültür Varlığı /4521 (Ant.K.K.) 15 Dağbeli, Çubukbeli Mevkii Gözetleme Kulesi kalıntısı Kültür Varlığı /4617 (Ant.K.K.) 16 YeĢilbayır, Çukuraltı Mahallesi,Topak Sarnıcı Kültür Varlığı /4544 (Ant.K.K.) 17 Çığlık, sarnıçlar 3 adet Kültür Varlığı /4545 (Ant.K.K.) 18 Yukarıkaraman, Hacıahmet Sarnıcı Kültür Varlığı /4547 (Ant.K.K.) 19 DöĢemealtı,1105 ada, 3 ve 4 parsellerdeki sarnıçlar 2 adet Kültür Varlığı /4619 (Ant.K.K.) 20 Yukarıkaraman, Uzunkuyu Sarnıcı Kültür Varlığı /4756 (Ant.K.K.) 21 Kırkgöz-Yeniköy Mahallesi 1867 ada 10 ve 11 parsellerdeki Kültür Varlığı /5500 (Ant.K.K.) yapı kalıntısı 22 Kömürcüler, 417 parseldeki sarnıç Kültür Varlığı /5624 (Ant.K.K.) 23 Kömürcüler, 528 parseldeki sarnıç Kültür Varlığı /5625 (Ant.K.K.) 274

275 24 DöĢemealtı, Tomalar Mahallesindeki Toma Sarnıcı, Kömürcüler Topak Sarnıç, Kömürcüler adet Kültür Varlığı /5626 (Ant.K.K.) parseldeki Hacı Ahmet Sarnıcı,DöĢemealtı 1356 ada 2 ve 19 parsellerdeki Hacı Mehmet Sarnıcı 25 YeĢilbayır, Kocakale Mevkii,eski 385 parseldeki Ahırlıkuyu Sarnıcı Kültür Varlığı /6289 (Ant.K.K.) 26 DöĢemealtı,1587 ada 9 parseldeki Gökhöyük I.Der.Ark.Sit /6352 (Ant.K.K.) 27 Kovanlıkdaki Mağara Tabiat Varlığı /6353 (Ant.K.K.) 28 DöĢemealtı, Çubuk Boğazı,Ortaova Mevkiinde karayolu 2 adet Kültür Varlığı /369 (Ant.K.B.K.) kenarında bulunan sarnıç ile Bıyıklı Köyünün 2 km batısında Antalya-Burdur karayolu ortasındaki sarnıç 29 Camili, 735 parseldeki eski cami Kültür Varlığı /430 (Ant.K.B.K.) 30 EkĢili, Cavurunpınarı kaynağının bulunduğu alandaki Kültür Varlığı /1174 (Ant.K.B.K.) yapı kalıntıları 31 Dağbeli, Ġncirlik Mevkiindeki antik yerleģim alanı I.Der.Arkeolojik Sit /1550 (Ant.K.B.K.) 32 Düzlerçamı, Karaman Mah. 177,319 ve 320 nolu imar III. Der.Ark.Sit Adaları ile 138 ve 139 parselleri kapsayan alan Güver Kanyonu I.Derece Doğal Sit alanının doğusundaki antik I.Der.Arkeolojik Sit /1755(Ant.K.B.K.) TaĢ ocakları, zeytin iģliği,çeģme ve mezar kalıntılarının olduğu alan 33 YeĢilbayır, Kocakale 2819 parsel ve çevresi I.Der.Arkeolojik Sit /1875 (Ant.K.B.K.) 275

276 34 Çığlık, 1206 ve 1207 parsellerdeki geç Roma dönemine Kültür varlığı /1995 (Ant.K.B.K.) ait yapı kalıntısı 35 Düzlerçamı, Karaman Mahallesi, EĢmece Kuyusu Kültür Varlığı /2445 (Ant.K.B.K.) 36 Düzlerçamında yer alan Tümülüs ve Kültür Varlığı 263 ada da yer alan ev Kültür Varlığı /2681 (Ant.K.B.K.) (Siv.mim.örn.) S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI ELMALI 1 Gilevgi Köyü, Gilevgi Kalesi Kültür Varlığı /A-3485 (GEEAYK) 2 Eskihisar Mevkii I.Derece Ark.Sit /A-3535 (GEEAYK) 3 KıĢla Köyü, Kızılbel Tümülüsü,Bayındır Köyü,Karaburun 3 adet I.Der.Ark. Sit /0094 (Ant.K.K.) Tümülüsü ve Ġslamlar Köyü Örenyeri 4 Tekke Köyü, Abdal Musa Türbesi Kültür Varlığı /0641 (Ant.K.K.) 5 Özdemir Köyü, Özdemir Höyük, Kocapınar Köyü, 2 adet I.Der.Ark. Sit /1483 (Ant.K.K.) Kocapınar Höyük, Hacımusalar Köyü, Hacımusalar Höyük I.Der.Arkeolojik Sit /1483 (Ant.K.K.) /2290 (Ant.K.B.K.) 6 Sedir Ağaçları I.Der.Doğal Sit /1484 (Ant.K.K.) /5632 (Ant.K.K.) 276

277 /1040 (Ant.K.B.K.) 7 Yapraklı Köyü,Güğübeli Mevkiindeki antik yerleģme I.Der.Arkeolojik Sit /2829 (Ant.K.K.) 8 Eskihisar Köyü,Köyiçi Mevkii,6 pafta,1100 parselde bulunan cami Kültür Varlığı /4010 (Ant.K.K.) 9 Tekke Köyü,Abdal Musa Türbesi yakınında bulunan çınar ağacı Anıt Ağaç /4011 (Ant.K.K.) 10 Armutlu Köyü,KısıktaĢ Mevkii ve AvĢar Mahallesinde bulunan duvar kalıntısı ve kaya mezarları 6 adet Kültür Varlığı /4295 (Ant.K.K.) 11 Karamık Köyü,Avlan Gölü kenarında bulunan Podalia Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /4325 (Ant.K.K.) 12 Gölova (Müğren) Köyü,Tepecik Mevkiindeki anıt mezar Kültür Varlığı /4787 (Ant.K.K.) 13 Gündoğan Mah.,193 ada,34 parseldeki askerlik Ģubesi binası Kültür Varlığı /4905 (Ant.K.K.) (Sivil Mim.Örn.) 14 Camicedit Mah.,12 ada 13 parseldeki Kütük Camii ve minaresi Kültür Varlığı /5489 (Ant.K.K.) 15 Ġplikpazarı Mah.,205 ada 11 parseldeki ev Kültür Varlığı /6292 (Ant.K.K.) 16 Akçay Beldesi,Dutyanı Mevkiindeki Akçay Höyüğü I.Der.Arkeolojik Sit /191 (Ant.K.B.K.) 17 Merkezde bulunan sivil mimarlık örnekleri,ömer PaĢa Camii Kentsel Sit Alanı ve Ahi Baba Türbesi,ġadırvan,Medrese,Bey Hamamı,Ġsimsiz 8 Adet Kültür Varlığı /276 (Ant.K.B.K.) Minare,Yeni Hamam,Toklular Mescidi 127 Adet Kültür Varlığı /578(Ant.K.B.K.) Elmalı KıĢla Köy arasındaki antik yol (Sivil Mimarlık örneği) 18 Semayük (Bozüyük), KarataĢ Örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /1415 (Ant.K.B.K.) 277

278 19 Ġplik Pazarı Mah. 187 ada 6 ve 7 parsellerdeki höyük I.Der.Arkeolojik Sit /1631 (Ant.K.B.K.) 20 Çobanisa ve Özdemir Köyleri arasındaki Kaletepe de I.Der.Ark.Sit Alanı /1966 (Ant.K.B.K.) bulunan antik yerleģim alanı 21 Bayındır Köyü, Köyiçi mevkiindeki Tümülüs alanları III. Der. Arkeolojik Sit /2666 (Ant.K.B.K.) Bayındır Köyü, Çağıltemeller Mevkii ile Kurttepesi-Çakaldere 3 adet Kültür Varlığı Tümülüs Gurupları ve Tepecik Mevkiindeki Ardıçlı Tümülüs S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI FĠNĠKE 1 Alacadağ Köyü, Boğaz Mahallesindeki nekropol alanı I.Der.Arkeolojik Sit /A-2246 (G.E.E.A.Y.K.) /1967 (Ant.K.B.K.) 2 Ġncirağacı Köyü, Alakır Çayı üzerinde bulunan kırkgöz köprüsü Kültür Varlığı /3074 (G.E.E.A.Y.K.) /3548 (Ant.K.K.) 3 Phanikos Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /3336 (G.E.E.A.Y.K.) /2641 (Ant.K.B.K.) 4 Arykanda Antik Kenti I Der.Arkeolojik Sit /1299 (Ant.K.K.) Etkileme GeçiĢ Alanı /2853 (Ant.K.B.K.) 5 Gökliman Koyu ile Andreadorya Koyu arasındaki yarımada I.Der.Arkeolojik Sit /1699 (Ant.K.K.) /2670 (Ant.K.B.K.) 6 Merkezde bulunan sivil mimarlık örnekleri 13 adet Kültür Varlığı /1700 (Ant.K.K.) 278

279 (Sivil Mim.Örn.) 7 Yuvalılar Köyü, Limyra Antik Kenti I-III.Der.Arkeolojik Sit /2118 (Ant.K.K.) 8 Finike-Beymelek Kıyı Bandı I-III.Der.Doğal Sit /3821 (Ant.K.K.) /4444 (Ant.K.K.) 9 Arif Köyü,Hörbüdek Yaylası,BaĢçayır Mevkiindeki Antik Kültür Varlığı /4105 (Ant.K.K.) Gözetleme Yapısı /2663 (Ant.K.B.K.) 10 Günçalı Köyü Arneai Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /4513 (Ant.K.K.) 11 Turunçova,Hacıveliler Mah.,TreĢe Mevkiindeki antik yerleģim I.Der.Arkeolojik Sit /5273 (Ant.K.K.) alanı ve kaya mezarları /5419 (Ant.K.K.) 12 Asarönü Köyü Yolundaki Antik ġapel kalıntısı Kültür Varlığı /5876 (Ant.K.K.) 13 Yalnız Köyü, Mahmutlu Sırtı ve Bel BaĢı yakınlarındaki I.Der.Arkeolojik Sit /526 (Ant.K.B.K.) antik yerleģim alanı 14 Hasyurt Beldesi, 95 parseldeki Hasköy Camisi Kültür Varlığı /1114 (Ant.K.B.K.) 15 Turunçova Beldesi, Hacıveliler Mahallesi, Elmalı Caddesi, Kentsel Sit Alanı( 35 adet Narenciye bahçeleri içerisinde bulunan evler ve çevresi Siv.Mim.Örn. Kültür Varlığı) Çavdır ve Bağyaka camileri 2 adet Kültür Varlığı /1115 (Ant.K.B.K.) 16 Turunçova Beldesinde evler 7 adet Siv.Mim.Örn /1200(Ant.K.B.K.) Kültür Varlığı 17 Merkez, 118 ada 60 parseldeki Merkez Camii Kültür Varlığı / 1486 (Ant.K.B.K.) 279

280 18 Alacadağ Köyündeki antik yerleģim alanı I. Der. Arkeolojik Sit /1534 (Ant.K.B.K.) 19 Turunçova,Köselikuyu mevkiindeki kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /1840 (Ant.K.B.K.) Kültür Varlığı 20 Alacadağ Köyü, KeĢlik Mevkiindeki antik yerleģim alanı I.Der.Arkeolojik Sit /1854 (Ant.K.B.K.) 21 Alacadağ Köyündeki antik yerleģim alanı I.Der.Ark.Sit Alanı /1967 (Ant.K.B.K.) 22 KeĢlik Dağı mevkiindeki antik yerleģim alanları 3 adet I.Der.Ark.Sit /2067 (Ant.K.B.K.) Antik dönem yapı ve kanal kalıntıları 2 adet Kültür Varlığı 23 Merkezdeki evler 12 adet Kültür Varlığı /2310 (Ant.K.B.K.) (Siv.mim.örneği) 24 Gökliman Koyu kuzeyinde, Kulesırtı mevkiindeki antik yerleģim alanı I. Der. Arkeolojik Sit /2640 (Ant.K.B.K.) Eski Mahalle,Turunçova yolu üzerindeki Likya tipi kaya mezarı Kültür Varlığı 25 Boldağ bölgesinde, Dinektepe, Karakuyu ve Ağzıeğri mevkilerindeki 3 adet I. Der.Ark. Sit /2728 (Ant.K.B.K.) antik yerleģim alanları Dinektepe nin kuzeyindeki gözetleme kulesi Kültür Varlığı 280

281 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI GAZĠPAġA 1 Kızılgüney Köyü I.Der.Arkeolojik Sit /0878 (TKTVKYK) 2 Selinus Antik Kenti I-III.Der.Arkeolojik Sit /2976 (TKTVKYK)) 3 Güneyköy, Antiochis ad Craqum antik kenti I.-III.Der.Arkeolojik Sit /0836 (Ant.K.K.) /1030 ( Ant.K.B.K.) 4 Cile Köyü, Adandalamos antik kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1010 (Ant.K.K.) 5 Hasdere Köyünde bulunan türbe ve mezarlık Kültür Varlığı /1025 (Ant.K.K.) 6 Ġnceğiz Köyü Tepeçukur Örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /1123 (Ant.K.K.) 7 Macar Köyü, Antik Cestrus Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1124 (Ant.K.K.) 8 Kıcık Köyü, Asar Koyağı,Nepalis Antik Kenti I-III.Der.Arkeolojik Sit /1127 (Ant.K.K.) /1432 (Ant.K.K.) 9 Beyrebucak Köyü, Yalandünya Mağarası Kültür Varlığı /1160 (Ant.K.K.) 10 Karalar Köyü, Sırtlanini Mağarası Kültür Varlığı /1635 (Ant.K.K.) 11 Yakacık Köyü, Altıkapı Han Kültür Varlığı /2273 (Ant.K.K.) 12 Bıçkıcı Manastırı I.Der.Arkeolojik Sit /2365 (Ant.K.K.) 13 Ortaçağ kulesi Kültür Varlığı /2748 (Ant.K.K.) 281

282 14 Ekmel Mh.,Ömerbükü Mevkiinde yeralan tümülüs I.Der.Arkeolojik Sit /3862 (Ant.K.K.) 15 GazipaĢa-Kahyalar kıyı bandı I-II-III.Der.Doğal Sit /4197 (Ant.K.K.) /5763 (Ant.K.K.) 16 Gölcük Köyü,Julia Sebaste Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /4810 (Ant.K.K.) 17 Macar Köyü,Alacadağ Mevkii öreni I.Der.Arkeolojik Sit /5299 (Ant.K.K.) 18 Çakmak Köyü,Hisartepe Öreni I.Der. Arkeolojik Sit /5765 (Ant.K.K.) 19 Kaledran Köyü,Denizyolu mevkiindeki mozaikli alan Kültür Varlığı /1107 (Ant.K.B.K.) 20 Karatepe Köyü, Akkaya Mahallesindeki Ciniviz (Ceneviz) Kalesi I.Der.Arkeolojik Sit /1218 (Ant.K.B.K.) 21 Karatepe (Sivastı) Köyü, Bıçkıcı çayı üzerindeki Bıçkıcı (TaĢköprü) Kültür Varlığı /1219 (Ant.K.B.K.) 22 Doğanca Köyü, Asartepe Örenyeri I.Der. Arkeolojik Sit /1220 (Ant.K.B.K.) 23 Aydıncık Köyü, Ömerli Tepe mevkiinde yer alan yapı kalıntıları Kültür Varlığı /1312 (Ant.K.B.K.) 24 Aydıncık Köyü, TahtabaĢı Mevkiinde bulunan yapı kalıntıları I.Der. Arkeolojik Sit /1333 (Ant.K.B.K.) 25 Bıçkıcı köprüsü Kültür Varlığı /2335 (Ant.K.B.K.) 282

283 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI GÜNDOĞMUġ 1 Idil Gediği Mevkiinde bulunan mezarlık ile Akçabelen Köyü 2 adet Kültür Varlığı /1025 (Ant.K.K.) Körüldük Mevkiindeki mezarlık 2 GündoğmuĢ GümüĢgöze Köyü arasındaki Katrancı Mevkiinde Kültür Varlığı /1138 (Ant.K.K.) bulunan yapı kalıntısı 3 Bayırkozağı Köyü,Colybrassus (Ayasofya) Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1267 (Ant.K.K.) 4 Kayabükü Köyü, Uçan ġelale I.Der.Doğal Sit /1431 (Ant.K.K.) /2324 (Ant.K.B.K.) 5 Güneycik Köyü, Ali Köprüsü Kültür Varlığı /1948 (Ant.K.K.) 6 Karadere, Asartepe Mevkii, Casae Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /2274 (Ant.K.K.) 7 Güneycik Köyü, Tol Örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /2277 (Ant.K.K.) 8 Karabul Mevkii, TaĢahır Antik YerleĢimi I.Der.Arkeolojik Sit /2279 (Ant.K.K.) 9 Akyarı Köyü,Asartepe ve Acıceviz Mevkiinde Asartepe örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /4328 (Ant.K.K.) 10 Karaköy sınırları içindeki antik yerleģim I.Der.Arkeolojik Sit /4891 (Ant.K.K.) 11 Senir Beldesi,Gedefi Tepesindeki antik yerleģim alanı ve mağara I.Der.Arkeolojik Sit /179 (Ant.K.B.K.) 12 Umutlu Köyü, Meryemini Mağarası Tabiat Varlığı /822 (Ant.K.B.K.) 13 Kayabükü Köyü, Hesebeleni Örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /1913(Ant.K.B.K.) 283

284 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI ĠBRADI 1 Merkezde bulunan sivil mimarlık örnekleri 7 adet Kültür Varlığı /2592 (G.E.E.A.Y.K.) (Sivil Mim.Örn.) 2 adet Kültür Varlığı 2 Irmak ve Kocaoluk Mevkiinde bulunan konaklama alanları I.Der.Arkeolojik Sit /1486 (Ant.K.K.) 3 Merkezde bulunan kestane ağacı Anıt Ağaç /1642 (Ant.K.K.) 4 Ürünlü Köyündeki Düdensuyu Mağarası kültür Varlığı /1728 (Ant.K.K.) 5 Çukurviran Mahallesinde bulunan anıt mezar kültür Varlığı /2054 (Ant.K.K.) 6 Ormana Köyünde bulunan taģınmaz kültür Varlığı /2327 (Ant.K.K.) Sivil Mim.Örn.) 7 Ormana,Erymna Antik Kenti ile merkezdeki sivil mimarlık örn. I.Der.Arkeolojik Sit /6059 (Ant.K.K.) 7 adet Kültür Varlığı Sivil Mim.Örn.) 8 Ormana Kent Merkezi Kentsel Sit /321 (Ant.K.B.K.) 11 adet Kültür Varlığı (Sivil Mim.Örn.) 284

285 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI KAġ 1 KaĢ, Merkez Kentsel-I.Der.Ark.Sit /A-1039 (G.E.E.A.Y.K.) Etkileme GeçiĢ Alanı /3011 (Ant.K.K.) 53 adet Kültür Varlığı (Siv.Mim.Örn.) 1 adet Kültür Varlığı) 2 Bezirgan,Göltepe Örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /2246 (G.E.E.A.Y.K.) /697 (Ant.K.B.K.) Çukurbağ Köyü, Phellos Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /2246 (G.E.E.A.Y.K.) /2779 (Ant.K.B.K.) 3 Hacıoğlan Köyü Örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /3074 (G.E.E.A.Y.K.) /2729 (Ant.K.B.K.) 4 Kalkan I.Der.Arkeolojik Sit /3542 (G.E.E.A.Y.K.) 5 Çukurbağ Yarımadası III.Der.Doğal Sit /0153 (T.K.T.V.K.Y.K.) /3011 (Ant.K.K.) 6 Kalkan, Merkez Kentsel Sit /1076 (Ant.K.K.) 34 ad.kül.var.(siv.mim.örn.) 5 adet Kültür Varlığı 7 Yeniköy,Gözetleme Kulesi ve Yapı Kalıntısı 2 adet Kültür Varlığı /1316 (Ant.K.K.) 8 Xanthos Antik Kenti I-II-III.Der.Arkeolojik Sit /1521 (Ant.K.K.) /4845 (Ant.K.K.) 285

286 9 Kalkan III.Der.Doğal Sit /1554 (Ant.K.K.) Etkileme GeçiĢ Alanı /5827 (Ant.K.K.) /30 ( Ant.K.B.K) 10 Palamut Köyü ġeyhkavağı Mevkiinde bulunan çınar ağacı Anıt Ağaç /2007 (Ant.K.K.) 11 Aklar Köyü, Saklıkent Kanyonu I.Der. Doğal Sit /2549 (Ant.K.K.) 12 Kınık Beldesi, Balaban Mevkii antik yerleģim alanı I.Der.Arkeolojik Sit /2552 (Ant.K.K.) 13 Bucak Denizindeki KaĢ-Kalkan Yolunun arkeolojik sit alanı ile 2 adet birleģtiği kısım ile KaĢ'ın güney ve güney doğusundaki kıyı bandı III.Der. Doğal Sit /3011 (Ant.K.K.) ile limanağzı kesimi 14 Kalkan, GelemiĢ Köyü, Patara I-III.Der.Arkeolojik Sit /3106 (Ant.K.K.) I.Der.Doğal Sit 15 Sahilkılınçlı Köyü,Ölüdeniz Mevkiinde eski eser kalıntısı Kültür Varlığı /3890 (Ant.K.K.) 16 Çukurbağ Köyü,Uçarsu ġelalesi ve çevresi I.Der. Doğal Sit /4005 (Ant.K.K.) 17 KaĢ-Kalkan kıyı bandında bulunan Sidek Adası I.Der.Arkeolojik Sit /4006 (Ant.K.K.) 18 Çukurbağ Köyü,Gedefe Mevkii,102 ada,99 ve 106 parsellerde bulunan yapı kalıntısı Kültür Varlığı /4021 (Ant.K.K.) 19 Kınık,Çayköy,Hisartepe Mevkiinde bulunan gözetleme kulesi Kültür Varlığı /4256 (Ant.K.K.) 20 Ġslamlar Köyü,Değirmenyanı Mevkiindeki çınar ağacı Anıt Ağaç /4542 (Ant.K.K.) 286

287 21 Yeniköy sınırlarındaki antik kule ve Ģapel kalıntısı 2 adet Kültür Varlığı /4782 (Ant.K.K.) 22 Limanağzı I.Der.Arkeolojik Sit /5123 (Ant.K.K.) 23 Kasaba Beldesi,Kemer Köyü,Kıbrıs Deresi Baraj sahasındaki Kültür Varlığı /5210 (Ant.K.K.) kale kalıntısı 24 Kalkan Güney Yamaçları I-III.Derece Doğal Sit /5442 (Ant.K.K.) /462(Ant.K.B.K.) 25 KaĢ,Kasaba Köyünde bulunan Nasreddin Camii Kültür Varlığı /6109 (Ant.K.K.) 26 Gökçeören Köyü,PınarbaĢı Mah.,Bakacak-Örenli Mevkiinde bulunan Antik Kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /6287 (Ant.K.K.) 27 Gökçeören Köyü, Sarıbelen-Kalkan istikametindeki antik yerleģim alanı I.Der. Arkeolojik Sit /437 (Ant.K.B.K.) Gökçeören Köy Cami bahçesindeki çınar ağacı Anıt Ağaç 28 Ağullu Köyündeki Pırnal MeĢesi Anıt Ağaç /530(Ant.K.B.K.) 29 YeĢilköy Beldesi, Muar(Pınar) Kürü Mevkii ile Muarönü Mevkiinde bulunan kalıntılar I.Der. Arkeolojik Sit /953 (Ant.K.B.K.) Fırnaz Koyundaki kutsal alan Kültür Varlığı 30 ÇeĢme Köyü, Aladere Mevkiindeki Aladere Sarnıcı Kültür Varlığı /957 (Ant.K.B.K.) 31 Çavdır Köyü, Çatlık Mahallesi, ġehitler Mevkiindeki antik I.Der. Arkeolojik Sit /1064 (Ant.K.B.K.) yerleģim alanı 32 Çamurköy mevkiinde gözetleme kulesi, sarnıç, yapı ve istinat I.Der. Arkeolojik Sit /1122 (Ant.K.B.K.) 287

288 duvarı kalıntısının bulunduğu alan 33 Kınık Beldesi,Ksanthos Antik Kenti su yolu Kültür Varlığı /1124 (Ant.K.B.K.) 34 Sahilpalamut Köyü, Asar Tepe ile antik su yolu I.Der. Arkeolojik Sit /1126 (Ant.K.B.K.) Kültür Varlığı /1342 (Ant.K.B.K.) 35 Yeniköy, 101 ada 253,255,262,407 nolu parselleri içeren I.Der. Arkeolojik Sit /1340 (Ant.K.B.K.) antik yerleģim alanı 36 Çukurbağ Köyü, Gedife Mevkiinde ki su sarnıcı Kültür Varlığı / 1508 (Ant.K.B.K.) 37 Ağullu Köyü, 314 parseldeki Lahit Kültür Varlığı / 1510 (Ant.K.B.K.) 38 YeĢilköy, Fırnaz Koyu ve çevresi I.Der.Doğal Sit /1603 (Ant.K.B.K.) 39 Bezirgan Köyü Anıt Ağaç Tabiat Varlığı /1834(Ant.K.B.K.) 40 Beldibi Köyü, Meryemlik tepe, Nisa Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1860 (Ant.K.B.K.) 41 Sarıbelen Köyü, Üçkuyu Mahallesindeki antik yerleģim alanı I.Der.Arkeolojik Sit /2064(Ant.K.B.K.) ve Lahit kalıntısı Kültür Varlığı 42 YeĢilköy, Yalı mevkiinde I. Derece Doğal Sit Alanında 2 adet Kültür Varlığı / 2105(Ant.K.B.K.) yer alan zeytinyağı iģliği ve lahit kalıntısı 43 Kalkan,Zeytinkaya Tepesi üzerindeki gözetleme kulesi kalıntısı I.Derece Arkeolojik Sit /2396 (Ant.K.B.K.) 44 Bezirgan Köyü, GölbaĢı- Tokmakgedik Tepe mevkiindeki antik Kültür Varlığı /2410 (Ant.K.B.K.) dönem zeytinyağı iģliği 288

289 45 Gömbe, Komba Antik Kenti I. Der. Arkeolojik Sit /2662 (Ant.K.B.K.) 46 Phellos Antik Kenti Yolu ile 101 ada 110 parseldeki 2 adet Kültür Varlığı /2779 (Ant.K.B.K.) antik yapı kalıntısı 47 Gökseki mevkiindeki antik dönem yerleģim alanı I. Der. Arkeolojik Sit /2845 (Ant.K.B.K.) S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI KEMER 1 Idyros Antik Kenti I-II-III.Der.Ark.Sit /8995 (G.E.E.A.Y.K.) /1744 (Ant.K.K.) /3021 (Ant.K.K.) /4516 (Ant.K.K.) 2 Tekirova Köyü, Phaselis Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /8996 (G.E.E.A.Y.K.) /3774 (Ant.K.K.) 3 Beldibi I.Der.Ark.-Doğal Sit /0741 (T.K.T.V.K.Y.K.) /3930 (Ant.K.K.) II.Der.Doğal Sit /373) (Ant.K.B.K.) 4 Çıralı I-III.Der.Doğal Sit /0711 (Ant.K.K.) /4666 (Ant.K.K.) 5 Kocaburnu Yarımadasındaki yapı kalıntıları (3 adet) Kültür Varlığı /1078 (Ant.K.K.) 289

290 6 Çıralı, YanartaĢ I-II.Der.Arkeolojik Sit /1256 (Ant.K.K.) I.Derece Doğal Sit 7 Gedelma Mahallesinde bulunan kale I.Der.Arkeolojik Sit /1754 (Ant.K.K.) 8 Beycik Köyü, Çalbalı Tepesi,282 parselde bulunan lahit Kültür Varlığı /2964 (Ant.K.K.) 9 Dedeler Mevkiinde bulunan köģk kalıntısı Kültür Varlığı /3560 (Ant.K.K.) 10 Tekirova kumsalında bulunan günübirlik alan II.Der.Doğal Sit /4003 (Ant.K.K.) /5523 (Ant.K.K.) 11 Kemer, Kuzdere Köyü, Sumak Seniri Mevkii I.Der.Arkeolojik Sit /10 (Ant.K.B.K.) 12 Tekirova Beldesi, Tahtalı Dağı doğu eteklerinde Kirsecik Mevkiinde bulunan kule çiftlik kalıntısı, Akboyun Mevkiindeki kale, 3 adet Kültür Varlığı /1018(Ant.K.B.K.) Sızgılıkaya mevkiindeki antik su yolu kalıntısı 13 ÇalıĢdağı tepesindeki arkeolojik kalıntılar I.Der. Arkeolojik Sit /1752 (Ant.K.B.K.) 14 Ovacık Köyü, Kurugölcük Tepe ile Mezarlıkdibi Mevkii arasındaki antik dönem yerleģim alanı I. Der. Ark. Sit Alanı /1961 (Ant.K.B.K.) 15 Tekirova, Merkez Mahallesi, 9 ada 1 parseldeki Eski Camii Kültür Varlığı /2489 (Ant.K.B.K.) 16 Ulupınar,287 parselde servi ağacı Tabiat Varlığı /2323 (Ant.K.B.K.) 17 Üçoluk Köyü, Kavak Dağı üzerindeki Mnra Antik Kenti I. Der. Arkeolojik Sit /2629 (Ant.K.B.K.) 18 Beycik Köyü antik yerleģim alanı ve nekropol alanı I. Der. Arkeolojik Sit /2734 (Ant.K.B.K.) 290

291 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI KEPEZ 1 Sarnıçlar Kültür Varlığı (12 ad.) /1671 (Ant.K.K.) 2 Düden ġelalesi ve Düden Çayı I.Der.Ark.-Doğal Sit /1777 (Ant.K.K.) 3 OdabaĢında bulunan sarnıçlar 4 adet Kültür Varlığı /1815 (Ant.K.K.) 4 Varsak, Lyrbotae Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1849 (Ant.K.K.) 5 BaĢköy, Akkale Mevkii, 415 parsel Kültür Varlığı /2389 (Ant.K.K.) 6 Kızıllı da bulunan antik kalıntı Kültür Varlığı /3892 (Ant.K.K.) 7 Vakıf Zeytinliği I.Der.Doğal Sit /3974 (Ant.K.K.) 8 Varsak, KarĢıyaka Mh.,Varsak Obruğu I.Der.Ark.-Doğal Sit /4023 (Ant.K.K.) 9 KiriĢçilerdeki sarnıçlar 4 adet Kültür Varlığı /4546 (Ant.K.K.) 10 Duacı, Çileklik Mevkii,732 parseldeki sarnıç Kültür Varlığı /4738 (Ant.K.K.) 11 Duacı, 66 nolu parseldeki Ģapel kalıntısı Kültür Varlığı /4791 (Ant.K.K.) 12 Kızıllı, 1169 nolu parseldeki cami Kültür Varlığı /5010 (Ant.K.K.) 291

292 13 Çıplaklı, 341,453,43 parsellerdeki yapı kalıntılarının I.Derece Arkeolojik Sit /5412 (Ant.K.K.) bulunduğu alan ve sarnıçlar 2 adet Kültür Varlığı 14 Varsak, 2 ada 5 parseldeki sarnıç Kültür Varlığı /155 (Ant.K.B.K.) 15 KiriĢçiler, Çaylak Kalesi ve çevresi I.Der. Arkeolojik Sit /261 (Ant.K.B.K.) /1695 (Ant.K.B.K.) 16 Göçerler Mah, Göçerler Ġlköğretim Okulunun güneyindeki sarnıç Kültür Varlığı /368 (Ant.K.B.K.) 17 Kızıllı, Köy yıkığı Mevkiindeki ağzı açık Osmanlı Sarnıcı ve Kültür Varlığı /586 (Ant.K.B.K.) yakın çevresindeki antik yerleģim alanı I.Der.Arkeolojik Sit 18 KiriĢçiler, 1287 parsel çevresindeki antik yerleģim alanı I.Der.Arkeolojik Sit /646 (Ant.K.B.K.) /1250(Ant.K.B.K.) 19 Ahatlı Mahallesi 1240 ve 1241 parsellerde bulunan Dokuma Kültür Varlığı /763(Ant.K.B.K.) fabrikası idare binası, yemekhane ve depo yapıları ile alandaki Ağaç Grubu ağaç dokusu 20 Varsak, 1610 ada adanın güneyindeki sarnıç ile Kültür Varlığı /1494 (Ant.K.B.K.) 2016 adanın doğusundaki Kararsak Mağarası Tabiat Varlığı 21 Varsak, Ayanaoğlu Mahallesi, 9334 ada 6 parseldeki Kültür Varlığı /1552(Ant.K.B.K.) Baba Yusuf Camii 22 Varsak ve Kepez sınırlarında, Gaziler Köyü-Kapaklıkale Kültür Varlığı /1607(Ant.K.B.K.) Harabeleri arasında yer alan antik yol 23 Varsak ve Kepez sınırlarında, Sevindikli, Ketirkızılı, 4 adet I.Der.Ark. Sit /1608(Ant.K.B.K.) ÖĢükkale ve Kapaklıkale Harabeleri 292

293 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI KONYAALTI 1 Beldibi I.Der.Ark.-Doğal Sit /0741 (T.K.T.V.K.Y.K.) II.Der.Doğal Sit /3930 (Ant.K.K.) /373) (Ant.K.B.K.) 2 Geyikbayırı, Trebenna antik kenti I.Der.Ark.-Doğal Sit /1071 (Ant.K.K.) /1210 (Ant.K.K.) 3 Arapsuyu Olbia-Attalia yanındaki antik kalıntılar Kültür Varlığı (3 adet) /1089 (Ant.K.K.) 4 Arapsuyu Olbia-Attalia yanındaki antik kalıntıların bulunduğu alan I.Der.Doğal Sit /1117 (Ant.K.K.) 5 Uncalı Mah. Çakırlar yolu üzerindeki sarnıç Kültür Varlığı /1671 (Ant.K.K.) 6 Sarısu Deresi I-II.Der.Doğal Sit /2586 (Ant.K.K.) (Etkileme GeçiĢ Alanı) /3789 (Ant.K.K.) 7 Geyikbayırı, 8 parselde bulunan Ģapel Kültür Varlığı /3070 (Ant.K.K.) 8 Hacısekiler ve Çitdibi Asarlık Tepe güney yamacında I.Der.Arkeolojik Sit /3072 (Ant.K.K.) bulunan antik yerleģim alanı 9 Hurma giriģi 2, 3, 4, 5 parsellerde bulunan depo binaları 2 adet Kültür Varlığı /3303 (Ant.K.K.) (Sivil Mim.Örn.) 10 Hisarçandır, Killara Mevkiinde bulunan lahit Kültür Varlığı /3455 (Ant.K.K.) 11 AğırtaĢ Mevkii, Kelbessos Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /3573 (Ant.K.K.) 293

294 12 Hisarçandır, Kum Mah.'nde bulunan Ġsli Mağara I.Der.Arkeolojik Sit /3574 (Ant.K.K.) 13 Hacısekililer, Domuzağılı Mevkiinde bulunan kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /3653 (Ant.K.K.) 14 Konyaaltı,5339 ada,1 parseldeki yapı kalıntısı Kültür Varlığı /3940 (Ant.K.K.) /4281 (Ant.K.K.) 15 Sarısu-Beldibi Tüneli arası kıyı bandı I-III.Der.Doğal Sit /4345 (Ant.K.K.) 16 YarbaĢçandır, Gedeller Mahallesi, Onobara Antik Kenti ve 4 adet I.Der.Ark.Sit /4541 (Ant.K.K.) çevresindeki yerleģimler /2117 (Ant.K.B.K.) 17 Geyikbayırı, 645 parseldeki lahit Kültür Varlığı /4653 (Ant.K.K.) 18 Üçoluk, Ġkizce-Palamutbelindeki Nekropol ve Antik YerleĢim I.Der. Arkeolojik Sit /4788 (Ant.K.K.) Alanı 19 Doyran, Doyran Göleti güneyinde küçük tepedeki yapı 3 adet Kültür Varlığı /4899 (Ant.K.K.) Kalıntıları 20 Doyran, Kisle Çukuru Mevkiindeki Manastır kalıntısı Kültür Varlığı /5178 (Ant.K.K.) 21 Üçoluk, Kale Mevkiindeki arkeolojik kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /5564 (Ant.K.K.) 22 Doyran, Keldağı Mevkii,Neapolis Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /5622 (Ant.K.K.) 23 Doyran, Ġkidağarası Mevkiindeki Antik YerleĢim Alanı I.Der.Ark.Sit Alanı /5914 (Ant.K.K.) 24 Konyaaltı, Akkuyu Mah.,4275 ada 8 ve 9 parseldeki su 2 adet Kültür Varlığı /260 (Ant.K.B.K.) kuyusu 294

295 25 Duraliler, Gürağaç Mevkii, 61 ve 62 parsellerde I.Der. Arkeolojik Sit /366 (Ant.K.B.K.) bulunan antik yerleģim alanı /645 (Ant.K.B.K.) 26 Sıçan Adası I.Der.Arkeolojik Sit /878 (Ant.K.B.K.) 27 Haçlı Sığınak Mağarası ve çevresindeki arkeolojik kalıntılar 2 adet I.Der.Ark. Sit /879 (Ant.K.B.K.) ile Büyükkargıcak Mevkiindeki kalıntılar 28 Doyran, yapı kalıntıları I.Der.Arkeolojik Sit /1554(Ant.K.B.K.) 29 Gökdere Mahallesinde antik yerleģim alanı, I. Der. Ark. Sit Alanı / 2117 (Ant.K.B.K.) Kocaköy mevkiindeki mezar Kültür Varlığı S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI KORKUTELĠ 1 Çomaklı Kasabası Poğla antik kenti, 1 adet III.Der.Ark. Sit /3279 (G.E.E.A.Y.K.) Pancar Höyüğü,Akropol ve Nekropol alanı 3 adet I.Der.Ark.Sit 2 Bayat ve Kargın Köylerindeki Yazır, Bayat, Kargın Höyükleri 3 adet I.Der.Ark. Sit /0850 (Ant.K.K.) 3 Merkezde bulunan asırlık ağaçlar ve sivil mimarlık örn. 8 adet Anıt Ağaç 4 adet Kültür Varlığı /0980 (Ant.K.K.) (Sivil Mim.Örn.) 4 Yenicedere Boğazı I.Der.Ark.-Doğal Sit /1416 (Ant.K.K.) /1664(Ant.K.B.K.) 295

296 5 Kırkpınar, Ġnkaya Tepesindeki 2 adet kaya mezarı I.Der.Arkeolojik Sit /3074 (Ant.K.K.) /840 (Ant.K.B.K.) 6 Söğüt Köyü, (Manay) I.Der.Arkeolojik Sit /3250 (Ant.K.K.) /2291(Ant.K.B.K.) 7 Bayat Bademleri Köyü,Gökçebelen Mevkii 15 parseldeki antik Kültür Varlığı /4435 (Ant.K.K.) yapı kalıntısı 8 Yazır Köyü,BüngüĢ Mevkiindeki antik kalıntıların bulunduğu alan I.Der.Arkeolojik Sit /4682 (Ant.K.K.) 9 YeĢilyayla,Yavuz Mah.,32 parseldeki cami Kültür Varlığı /4687 (Ant.K.K.) 10 AĢağıpazar Mah.,183 ada 74 parseldeki Fatih Ġlköğretim Okulu Kültür Varlığı /5279 (Ant.K.K.) 11 Kırkpınar Köyü,Kemer Deresi Mevkiindeki Kırkpınar Höyük, I.Der.Arkeolojik Sit /5565 (Ant.K.K.) /841 ( Ant.K.B.K.) Varsak Yaylası,Sarısu Deresi Mevkiindeki 2 adet tümülüs, 2adet /5565 (Ant.K.K.) Varsak Yaylası,Mezartepe Höyük I.Der.Arkeolojik Sit /6343 (Ant.K.K.) 12 AĢağıpazar Mah.,186 ada 1 parseldeki Demirci Süleyman Camii ve minaresi Kültür Varlığı /5709 (Ant.K.K.) 13 Yazır Köyü,Keklicek Mevkii,2756 parseldeki sarnıç Kültür Varlığı /5811 (Ant.K.K.) 14 Büyükköy Beldesi,Çürükin Tepe Höyüğü ve kaya mezarının 2 adet I.Der.Ark.Sit /5857 (Ant.K.K.) bulunduğu alan,höyük Tepe Höyüğü, HasançavuĢ,Merdivenli,Allığın Sarnıçları,Abdurrahman Develi 3 adet Kültür Varlığı Evi 1 adet Kült.Var. (Sivil Mim.Örn.) 296

297 15 Küçüklü Köyü Roma Dönemi gözetleme kulesi Kültür Varlığı /5913 (Ant.K.K.) 16 Bayatbademler Köyü,Doğrul Mevkiindeki kalıntılar I-III.Der.Ark.Sit /5942 (Ant.K.K.) Kültür Varlığı 17 Yazır Köyü, Gülman Mevkii,153 ada 13 parseldeki kule tipi yerleģim Kültür Varlığı /5945 (Ant.K.K.) 18 Bayatbademler Köyü,Kızıldere Mevkiinde Ürünlüdere Vadisinde I.Der.Arkeolojik Sit /5108 (Ant.K.K.) iki adet antik dönem mağarasının bulunduğu alan 19 Bayatbademler Köyü,Korucak Yaylası,AsartaĢ Tepesi Mevkii I.Der.Arkeolojik Sit /9 (Ant.K.B.K.) 20 Alaaddin Mah,41 ada 1 parseldeki Kültür Varlığı /278 (Ant.K.B.K.) Sinaneddin Medresesi 21 ÇaybaĢı Mah.,69 ada 9 parseldeki Kültür Varlığı /279 (Ant.K.B.K.) ÇaybaĢı Hamamı 22 Alaaddin Mah.,58 ada 12 parseldeki Kültür Varlığı /280 (Ant.K.B.K.) Alaaddin Camii ada 40 parsel ve 380 ada 101 parseldeki 2 adet Kültür Varlığı /319 (Ant.K.B.K.) evler (sivil mimarlık örnekleri) 24 Bayatbademler Köyü,Gedikardı Mahallesi Karanlık I.Der.Arkeolojik Sit /691 (Ant.K.B.K.) Gedik ve Akkovanlık tepelerdeki antik yerleģim alanları ( 2 Adet ) 25 Bayatbademler Köyü,Bediroğlu Cami Tepesi ve Ġncirlik Mevki I.Der.Arkeolojik Sit /692 (Ant.K.B.K.) yakınlarındaki antik yerleģim alanı 297

298 26 Küçükköy Beldesi 4755 parseldeki Ali Fahreddin-i Sağir in mezarı Kültür Varlığı /767(Ant.K.B.K.) 27 Güzle Köyü, Kapıkaya Tepe Mevkii, 107 ada 1,2,3,4,8 parseller I.Der.Arkeolojik Sit /839 (Ant.K.B.K.) ile orman alanında kalan nekropol ve antik yerleģim alanı 28 Yazır Köyü, Ilıgüme mevkii, 1516,1517,1518,1519,1525,1527, I.Der.Arkeolojik Sit /1227 (Ant.K.B.K.) 1528,1529 ve 2540 nolu parsellerdeki antik yerleģim alanı 29 Nebiler Köyü, Hepbe Tepesi tümülüsü Kültür Varlığı /1241 (Ant.K.B.K.) 30 Söğütçük ve Yazır Köyleri, Pamukalan Mevkiindeki kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /1641 (Ant.K.B.K.) 31 Eski Manay ve Mercimekli Tepedeki mimari kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /2291 (Ant.K.B.K.) ve nekropol alanı 32 Bayatbademler Köyündeki antik dönem yerleģim alanı I.Derece Arkeolojik Sit /2412 (Ant.K.B.K.) 33 YeĢiloba Köyü, Ġlbizli mevkiindeki antik yerleģim alanı I.Der. Arkeolojik Sit /2516 (Ant.K.B.K.) 34 TaĢkesiği köyündeki Höyük I.Der. Arkeolojik Sit /2517 (Ant.K.B.K.) 35 Yazır Köyü, Canavarlı Boğazı, Keklicek Mevkiindeki I. Der. Arkeolojik Sit /2664 (Ant.K.B.K.) antik yerleģim alanı 298

299 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI KUMLUCA 1 ÇavuĢ Köyü, Ceneviz Limanı Kültür Varlığı /8996 (G.E.E.A.Y.K.) 2 Mavikent Gagae Antik Kenti I-III.Der.Arkeolojik Sit / A-513 (G.E.E.A.Y.K.) Etkileme GeçiĢ Alanı /3233 (Ant.K.K.) /5521 (Ant.K.K.) 3 Hacıveliler Köyü, Corydella Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /0161 (TKTVKYK) 4 Sarıcasu Köyü, Rhadiapolis Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /0789 (TKTVKYK) /5941 (Ant.K.K.) 5 Olympos Örenyeri I-II.Der.Arkeolojik Sit /0711 (Ant.K.K.) /4666 (Ant.K.K.) 6 Beykonak Akmaz Deresi I.Der.Doğal Sit /0731 (Ant.K.K.) 7 Altınkaya Köyünde bulunan çınar ağacı Anıt Ağaç /0790 (Ant.K.K.) 8 Adrasan I-III.Der.Arkeolojik Sit /1522 (Ant.K.K.) /5717 (Ant.K.K.) /337 (Ant.K.B.K.) /662 (Ant.K.B.K.) 9 Alakır Çayı I.Der.Doğal Sit /1543 (Ant.K.K.) 10 Tekirova-Adrasan-Gelidonya Burnu Arası I-II.Der.Doğal Sit /2831 (Ant.K.K.) 299

300 /3897 (Ant.K.K.) /4534 (Ant.K.K.) 11 Mavikent Melanippe Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /3077 (Ant.K.K.) /3897 (Ant.K.K.) 12 Gölcük Köyü,Saraycık Mh. Kitanaura Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /4512 (Ant.K.K.) 13 Belen Köyü,IĢıkpınar Mevkiindeki kaya mezarları ve Karıkpınar Mevkiindeki lahit kalıntıları 4 adet Kültür Varlığı /4683 (Ant.K.K.) 14 Yaylalık Tepe Mevkiindeki Yukarı Olympos Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /5566 (Ant.K.K.) 15 Altınyaka Köyü, BaĢgöz Mevkiindeki Antik yerleģim alanı I.Der. Arkeolojik Sit /525 (Ant.K.B.K.) 16 Beykonak Beldesi, 602 parseldeki ev ile Nergisli Tepe Mevkiindeki Kültür Varlığı(S.Mim.Ö) /1739(Ant.K.B.K.) Kaya mezarı 17 Belen Köyü,114 ada 36 parsel ve 103 ada 4 parseldeki mezarlık I.Der.Arkeolojik Sit /1837 (Ant.K.B.K.) 18 Karacaören Köyü,Kozağaç Köyündeki Ġdebessos Antik Kenti I.Der.Ark.Sit Alanı /1964 (Ant.K.B.K.) 19 Erentepe Köyündeki antik yerleģim alanı ve Likya Mezarı I.Der.Ark.Sit Alanı /1965 (Ant.K.B.K.) Kültür Varlığı 20 Erentepe Köyü, Cinlitepe antik yerleģim alanı I. Der. Ark. Sit Alanı /2113 (Ant.K.B.K.) 21 Mavikent, Orta Mahalle,Kaletepe de bulunan Tepecik kaya mezarı Kültür Varlığı /2314 (Ant.K.B.K.) 22 ÇavuĢköy Beldesi, Dereağzı mevkiinde, nolu Kültür Varlığı /2842 (Ant.K.B.K.) parsellerdeki zeytin iģliği 300

301 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI MANAVGAT 1 Merkez,A.Hisar Mah. bulunan Zindan Kalesi Kule ve surlar I.Der.Arkeolojik Sit /A-545 (G.E.E.A.Y.K.) /3713 (Ant.K.K.) 2 BucakĢıhlar Köyü, Seleukia Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /1569 (G.E.E.A.Y.K.) 3 Oymapınar Barajından Side ye uzanan Side Antik Kenti Su Yolu Kültür Varlığı /A-2885 (G.E.E.A.Y.K.) 4 Hisar Mahallesi örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /3299 (G.E.E.A.Y.K.) 5 Beydiğin Köyü Kargıhan Kültür Varlığı /A-4247 (G.E.E.A.Y.K.) /1831 ( Ant.K.B.K.) 6 TaĢağıl, 405 parseldeki mezar kalıntısı Kültür Varlığı /2986 (T.K.T.V.Y.K) 7 Side Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /0733 (Ant.K.K.) (22 adet Kültür Varlığı 38 adet. siv.mim.örn.) 8 Gündoğdu, Düzpüren Mevkii I-III.Der.Arkeolojik Sit /0864 (Ant.K.K.) 9 TaĢağıl Kasabası I.Der.Arkeolojik Sit /1242 (Ant.K.K.) 10 Çolaklı Tilkiler,Yağlılar ve Tekke Mezarlığı 4 adet Kültür Varlığı /1433 (Ant.K.K.) 11 BeĢkonak Selge Antik Kenti I-III.Der.Arkeolojik Sit /2340 (Ant.K.K.) /5514 (Ant.K.K.) 301

302 12 AĢağıhisar Mahallesi, 14 ada,2 parselde bulunan mezarlık I.Der.Arkeolojik Sit /2474 (Ant.K.K.) 13 ÇakıĢ Köyü, Kale ve Gözetleme Kulesi I.Der.Arkeolojik Sit /2748 (Ant.K.K.) 14 Altınkaya (Zerk), Selge Antik Kentindeki Köy Camisi Kültür Varlığı /2750 (Ant.K.K.) 15 Side Beldesi,Kemer Köyü,Karamancı Tesislerinin içinde bulunan Ģapel kalıntısı Kültür Varlığı /2930 (Ant.K.K.) /3781 (Ant.K.K.) 16 Hacıobası,Uzunkale,Antik YerleĢim Alanı ve içindeki Kule I.Der.Arkeolojik Sit /2957 (Ant.K.K.) 17 Çolaklı, Tilkiler Mevkii I.Der.Arkeolojik Sit /3103 (Ant.K.K.) 18 Köprüçay Havzası I-III.Der. Ark. Doğal Sit /A-1108 (G.E.E.A.Y.K.) I.Der.Doğal Sit /2295(Ant.K.K.) /3232 (Ant.K.K.) /5222 (Ant.K.K.) 19 Ilıca Beldesi III.Der.Arkeolojik Sit /3321 (Ant.K.K.) 20 BucakĢıhlar Köyü,hamam kalıntısı Kültür Varlığı /3341 (Ant.K.K.) 21 Sırtköy, Kabaağaç Mahallesi,Delikliören mevkii I.Der.Arkeolojik Sit /3464 (Ant.K.K.) 22 Sırtköy,Etenna Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /3576 (Ant.K.K.) /1952 (Ant.K.B.K.) 23 Dikmen Köyü,Naras Mevkii,Naras Köprüsü Kültür Varlığı /3763 (Ant.K.K.) 24 Karabük Köyü,Camili Mah.,Kudret Camii Kültür Varlığı /4785 (Ant.K.K.) 302

303 25 Side,464 ada 1 parseldeki oda mezar Kültür Varlığı /5007 (Ant.K.K.) 26 Gündoğdu,Sarısu Deresi üzerindeki köprü Kültür Varlığı /5022 (Ant.K.K.) 27 Evrenseki Beldesi,Boyaliin Kaya Kilisesi I.Der.Arkeolojik Sit /5195 (Ant.K.K.) 28 Gebece Köyü,Simoluğu Mağarası Tabiat Varlığı /5357 (Ant.K.K.) 29 Sırtköy,KepezintaĢ Mevkiindeki antik dönem taģ ocağı Kültür Varlığı /5511 (Ant.K.K.) 30 Side Beldesi,Yalı Mahallesi,225 ada 1 parseldeki Kartal Kalesi Kültür Varlığı /5619 (Ant.K.K.) 31 Side Beldesi,224 ada 1 parselde bulunan anıt mezar Kültür Varlığı /5620 (Ant.K.K.) 32 Side Beldesi,223 ada 1 parselde bulunan anıt mezar Kültür Varlığı /5621 (Ant.K.K.) 33 Çolaklı,Yüksekören Höyüğü I.Der.Arkeolojik Sit /5777 (Ant.K.K.) 34 Yaylaalan Köyü,Hisarcık Tepe üzerindeki kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /111 (Ant.K.B.K.) 35 Köprüçayın Bucak Köy- DSĠ Regülatörü arasında kalan I.Der.Doğal Sit /700 (Ant.K.B.K.) kısmı ve Karakaya Mahallesindeki Garnizon yapısı kalıntıları 2 Adet Kültür Varlığı 36 TaĢağıl, Göz TaĢı ve Arap Dağı tepelerindeki antik yerleģim alanı I.Der.Arkeolojik Sit /705 (Ant.K.B.K.) /1032(Ant.K.B.K.) 37 Ulukapı Köyü, 956 parselde bulunan kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /936 (Ant.K.B.K.) 38 Demirkapı geçidinden Beydiğin Köyüne giden antik yol ve 14 adet Kültür Varlığı /1095 (Ant.K.B.K.) 13 adet köprü 303

304 39 Tilkiler Köyü, Ġncirsivrisi Tepe Mevkiindeki kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /1096 (Ant.K.B.K.) 40 Sorgun Mevkiindeki ormanlık alan I.Der.Doğal Sit /1672 (Ant.K.B.K.) 41 ġiģeler Köyü, Adam, Çetili,Porlu ve Delikli ( ĠritaĢ ) Kale kalıntıları, 4 adet I. Der.Ark. Sit /1950 (Ant.K.B.K.) KiriĢli ve Sakızlaklı Kaleleri 2 adet Kültür Varlığı 42 Kadılar ve Uzunlar Köyü,ĠnbaĢı Tepe Mevkiindeki kalıntılar I. Der. Ark. Sit Alanı /1951(Ant.K.B.K.) 43 Çeltikçi Köyünde antik dönem yerleģim alanı I. Der. Ark. Sit Alanı / 2158 (Ant.K.B.K.) 44 Dolbazlar Köyü, GeriĢ Mevkiinde bulunan antik yerleģim alanı, I. Der. Ark. Sit Alanı / 2189 (Ant.K.B.K.) Asartepe Mevkiindeki zeytin iģliği Kültür Varlığı 45 Yeniköy deki duvar kalıntısı Kültür Varlığı /2288 (Ant.K.B.K.) 46 Denizyaka Köyü, antik yerleģim alanı I. Der. Arkeolojik Sit /2603 (Ant.K.B.K.) 47 Değirmenli Köyü, Serinli Mahallesi ile Ġhtiyarlı Mahallesi Kültür Varlığı /2786 (Ant.K.B.K.) arasında kalan Atizi mevkiindeki antik yapı kalıntısı 48 BucakĢeyhler Köyündeki kilise kalıntısı Kültür Varlığı /2856 (Ant.K.B.K.) 49 Karabekir Köyü, Sarısu Deresi mevkiindeki antik yerleģim alanı I. Der. Arkeolojik Sit /2857 (Ant.K.B.K.) 304

305 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI MURATPAġA 1 Balbey Camisi Kültür Varlığı /2427 (G.E.E.A.Y.K.) 2 Tekkapılı Han Kültür Varlığı /7930 (G.E.E.A.Y.K.) 3 Magydus Örenyeri I.Der.Arkeolojik Sit /0758 (G.E.E.A.Y.K.) /2279 (Ant.K.B.K.) 4 Antalya Parkı-Konyaaltı-Lara Plajı içinde kalan falezler I.Der.Doğal Sit /1722 (G.E.E.A.Y.K.) 5 Kaleiçi (71 adet anıtsal yapı,56 adet kuyu Kentsel ve 93 adet bahçe,25 anıt ağaç,473 adet siv.mim.örn.) III.Der.Arkeolojik Sit /1850 (G.E.E.A.Y.K.) (127 adet Kült.Var.,473 ad. Kült /1442 (Ant.K.K.) Var. (Siv.Mim.örn.) 93 ad. Koru /3736 (Ant.K.K.) nacak Bahçe,25 ad.anıt Ağaç) 6 IĢıklar Caddesi Öğretmenevi Kültür Varlığı /1935 (G.E.E.A.Y.K.) (Sivil Mim.Örn.) 7 Soğucaksu Köprüsü Kültür Varlığı /11783 (G.E.E.A.Y.K.) 8 Pazarhamamı Kültür Varlığı /3395 (G.E.E.A.Y.K.) 9 Saat Kulesi,Müsellim Camii,MuratpaĢa Camii,ġeyh Cüca Türbesi 4 adet Kültür Varlığı /4097 (G.E.E.A.Y.K.) 10 Atatürk Caddesi, Antalya Lisesi Kültür Varlığı /3684 (G.E.E.A.Y.K.) (Sivil Mim.Örn.) 305

306 11 Ġki Kapılı Han Kültür Varlığı /0365 (Ant.K.K.) 12 Zerdalilik Mah.,1385 Sokakta bulunan çınar ağacı Anıt Ağaç /0790 (Ant.K.K.) 13 Narenciye AraĢtırma Ensititüsü I.Der.Doğal Sit /0931 (Ant.K.K.) 14 Karaçallı Köyü Nekropol ve TaĢocakları alanları I.Der.Arkeolojik Sit /1094 (Ant.K.K.) 15 Karaalioğlu (Ġnönü) Parkı I-III.Der.Doğal Sit /1101 (Ant.K.K.) Koruma Alanı /1440 (Ant.K.K.) /5780 (Ant.K.K.) /2243 (Ant.K.B.K) 16 Tek ağaçlar 33 ad.anıt Ağaç /1100 (Ant.K.K.) Ağaç toplulukları 31 ad.anıt Ağaç Grubu /1128 (Ant.K.K.) 17 Lara, Demircikara Mh.'nde bulunan Ġslam Mezarlığı Kültür Varlığı /1153 (Ant.K.K.) 18 Lara Kıyı Bandı I.Der.Doğal Sit /1207 (Ant.K.K.) 19 Balbey Mahallesi Kentsel Sit /1300 (Ant.K.K.) 40 adet siv.mim.örn 2 Kültür Varlığı 20 Tahılpazarı, 332 ada, 2 parsel Kültür Varlığı /1393 (Ant.K.K.) (Sivil Mim.Örn.) 21 Lara Kumulları II.Der.Doğal Sit /1607 (Ant.K.K.) 22 Düden Çayı I.Der. Doğal Sit /1777 (Ant.K.K.) 306

307 23 HaĢimiĢcan Mahallesi Kentsel Sit (39 ad.kült /1928 (Ant.K.K.) Varlığı (Sivil Mim.Örn.)) Yıl Bulvarı Kadınyarı Deresi I.Der.Doğal Sit /1935 (Ant.K.K.) 25 Güzeloba, Yamansaz Bataklığı ve çevresi I.Der. Doğal Sit /2120 (Ant.K.K.) 2 adet I._III. Der. Ark.Sit /3791 (Ant.K.K.) (Etkileme GeçiĢ Alanı) /487 (Ant.K.B.K.) 26 Kaleiçi, 1014 ada,15 parselde bulunan bahçe duvarı ve kapı Kültür Varlığı /2381 (Ant.K.K.) 27 MuratpaĢa Mah.,6978 ada, 13 parselde bulunan ġarampol Camii Kültür Varlığı /2981 (Ant.K.K.) 28 Cumhuriyet Meydanında bulunan Atatürk Anıtı Kültür Varlığı /3170 (Ant.K.K.) 29 Sinan Mh., 19 Mayıs Cd., 3344 ada, 5 parselde bulunan ağaç Anıt Ağaç /3369 (Ant.K.K.) 30 Kaleiçi, 145 ada, 14 parsel Kültür Varlığı /3374 (Ant.K.K.) ada, 1 parselde bulunan ağaç Anıt Ağaç /3375 (Ant.K.K.) 32 KıĢla Mah.,20 K-3d pafta,181 ada,14,19,20,21,22,23,24,25 Kültür Varlığı /3500 (Ant.K.K.) nolu parsellerde bulunan Gazi Mustafa Kemal Ġlkokulu 33 Sinan Mh.,Zerdalilik Cd. 61 ada 2 parselde Yusuf Efendi Kültür Varlığı /3501 (Ant.K.K.) Camiinin arkasındaki sarnıç ada 1 parseldeki Cumhuriyet Hamamı Kültür Varlığı /3685 (Ant.K.K.) 307

308 35 Değirmenönü Cad. üzerinde bulunan sivil mimarlık örn. ve ağaçlar 4 ad. Kült.Var.(Siv.Mim /3792 (Ant.K.K.) Örn.) 5 adet Anıt Ağaç 36 Konyaaltı Falezleri I.Der.Doğal Sit /3843 (Ant.K.K.) 37 Ermenek Mah.,Gökalp Sokaktaki çınar ağacı grubu 5 adet Anıt Ağaç /3952 (Ant.K.K.) 38 Atatürk Caddesi üzerinde bulunan ağaçlar Anıt Ağaç Grubu /4013 (Ant.K.K.) 39 Merkez,Sinan Mahallesi,2779 ada,1 parseldeki Demirci Kara Kültür Varlığı /4407 (Ant.K.K.) Ali Camisi 40 Karaalioğlu Parkı içindeki BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı binası Kültür Varlığı /4572 (Ant.K.K.) 41 Kaleiçi, 148 ada 15 parseldeki antik dönem yapı kalıntısı Kültür Varlığı /6155 (Ant.K.K.) 42 HaĢimiĢcan Mah.,68 ada 21 parseldeki eski değirmen binası Kültür Varlığı /6230 (Ant.K.K.) 43 HaĢimiĢcan Mah.,64 ada 2 parseldeki taģınmaz Kültür Varlığı /6266 (Ant.K.K.) 44 KıĢla Mah.,10303 ada 9 parseldeki ev Kültür Varlığı (Siv.Mim.) /85 (Ant.K.B.K.) 45 Balbey Mahallesi,355 ada 1,2,3,4,5,6 parsellerdeki dükkanlar Kültür Varlığı /219 (Ant.K.B.K.) ve Ayanoğlu Mescidi 46 Kaleiçi,Dumlupınar Ġlköğretim Okulu Kültür Varlığı /671 (Ant.K.B.K.) 47 Fener Mahallesi, 5745 ada 15 parseldeki mezar Kültür Varlığı /1757(Ant.K.B.K.) 48 Kaleiçi,1558 ada 8 parseldeki yapı Kültür Varlığı /2388 (Ant.K.B.K.) 49 Kaleiçi, 1014 adanın arka cephesindeki kuyu Kültür Varlığı /2465 (Ant.K.B.K.) 308

309 S.N. YER TÜRÜ KARAR TARĠH VE NUMARASI SERĠK 1 Yanköy, Silyon Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit /0684 (Ant.K.K.) 2 Büyükbelkıs Köyü, Aspendos Antik Kenti I-III.Der.Arkeolojik Sit /2296 (Ant.K.K.) I.Der.Doğal Sit 3 Eminceler Köyü, Eminceler Höyüğü I.Der.Arkeolojik Sit /2289 (Ant.K.K.) 4 Belek-Kumköy Mevkii, Deniz Kaplumbağaları üreme alanı I.Der.Doğal Sit /2840 (Ant.K.K.) 5 AkbaĢ Köyü, Gölçeler Mahallesinde bulunan mağara I.Der.Doğal Sit /3417 (Ant.K.K.) 6 Akkınlar ve AĢağı Çatma Köyü sınırları içinde kalan PaĢakemeri Kültür Varlığı /3761 (Ant.K.K.) Köprüsü 7 AĢağı Çatma Köyü sınırları içinde kalan Kargılı Köprüsü Kültür Varlığı /3761 (Ant.K.K.) 8 Boztepe Köyü,AĢağı Mahalle,Hacı Hasan Ağa Camisi Kültür Varlığı /3929 (Ant.K.K.) 9 Çakallık Köyü,BeĢgöz Köprüsü Kültür Varlığı /3936 (Ant.K.K.) 10 Kozan Köyü,Uçan I ve Uçan II ġelaleleri I.Der.Doğal Sit /4002 (Ant.K.K.) /5417 (Ant.K.K.) 11 Yumaklar Köyü,Kuzdere Mevkii,Kuzasar Antik YerleĢim Alanı I.Der.Arkeolojik Sit /4483 (Ant.K.K.) /2482 (Ant.K.B.K.) 12 TöngüĢlü Köyü, 52 parseldeki yapı kalıntıları I.Der.Arkeolojik Sit /6143 (Ant.K.K.) 309

310 13 Demirciler Köyü,KaĢtanlar Mahallesi,Kale Tepe I.Der.Arkeolojik Sit /4990 (Ant.K.K.) /434 (Ant.K.B.K.) 14 Hasdümen Köyü,Çekince Mahallesi,Sabulan Mevkii Kültür Varlığı /4990 (Ant.K.K.) 15 Yumaklar Köyü,Arpalık Tepe,Asartepe,Kaletepe YerleĢim Alanları 3 adet I.Der.Ark.Sit /5109 (Ant.K.K.) ile köyün içindeki yapı kalıntısı Kültür Varlığı 16 Kozan Köyü,Bodrumkaya Tepesindeki Pednelissos Antik Kenti I.Derece Arkeolojik Sit /5417 (Ant.K.K.) 17 Etler,Karapınar Mevkii ve Gökçepınar Mevkiindeki antik dönem 2 adet I.Der.Ark.Sit /5720 (Ant.K.K.) yerleģim alanları /5720(Ant.K.B.K.) 18 Korez Deresi üzerindeki antik döneme ait köprü Kültür Varlığı /174 (Ant.K.B.K.) 19 ġatırlı Köyü,Uzun Sakallar Mahallesi Küçük Asar ve Koduca Tepelerindeki antik yerleģim alanları I.Der.Arkeolojik Sit /693 ( Ant.K.B.K.) 20 Yanköy, Kocagözler ve KarabaĢ Mahalleri arasındaki alan III.Der.Arkeolojik Sit /961 ( Ant.K.B.K.) 21 Karadayı Beldesi, Tuzlaburun Mevkiindeki kalıntılar II.Der.Arkeolojik Sit /1113 ( Ant.K.B.K.) 22 Sarıabalı Köyü, Tombullar Mevkiindeki kalıntılar I.Der.Arkeolojik Sit /1230 (Ant.K.B.K.) 23 Gökçepınar Köyü, Kök Mahallesi, Büyükkarakaya Tepe üzerindeki I.Der.Arkeolojik Sit /1232 (Ant.K.B.K.) kuleler ve yapı kalıntılarının bulunduğu alan 24 Gebiz, Köyü, Hacılar Mahallesi, SoğanlıtaĢ Tepesi eteklerinde I.Der.Arkeolojik Sit /1234 (Ant.K.B.K.) yer alan antik yerleģim alanı 310

311 25 Tekke Köyü, Esenyayla ve Ecinler Mahallesi Koca Kepez Tepesi I.Der.Arkeolojik Sit /1239 (Ant.K.B.K.) üzerindeki antik yerleģim alanı /2483 (Ant.K.B.K.) 26 Yumaklar Köyü, Kocamehmetler Mahallesi sınırları içerisindeki I.Der.Arkeolojik Sit /1414 ( Ant.K.B.K.) Kule çiftlik ve Kale yerleģim alanı 27 Hasgebe Köyü, Erenler Mahallesindeki mağara ve çevresindeki I.Der.Arkeolojik Sit /1417 ( Ant.K.B.K.) yapı kalıntıları 28 Bilginler Köyü, BeĢiktaĢ Tepe mevkiindeki yapı kalıntıları I.Der.Arkeolojik Sit /1418 ( Ant.K.B.K.) 29 Gebiz, Hacıosmanlar Köyü, Hacımusalar Kayası çevresindeki I.Der.Arkeolojik Sit /1642 ( Ant.K.B.K.) kalıntılar 30 Tekke Köyü, Ecinler ve Esenyayla Mah. Sınırlarındaki kaya lahdi Kültür Varlığı Ġle Sulutekke Mahallesindeki kilise kalıntısı ve kaya tapınağının 2 adet I.Der.Ark.Sit /1643 ( Ant.K.B.K.) Bulunduğu alandaki antik yerleģim alanları 31 Gökgöz Pınarı mevkii Antik Gözetleme kulesi Kültür Varlığı /1852 ( Ant.K.B.K.) 32 Yumaklar Köyü,AlantaĢ tepesi kalıntıları I.Der.Arkeolojik Sit /1862 ( Ant.K.B.K.) 33 Hürriyet Caddesi ve Atatürk Caddesi üzerindeki Tabiat varlığı( 3 adet) /1942 ( Ant.K.B.K.) çınar ağaçları 34 Hasgebe Köyü, 107 ada 5 ve 6 parsellerdeki cami Kültür Varlığı /1960 ( Ant.K.B.K.) 35 AkbaĢ Köyü, YassıtaĢ Mevkiinde Ambarkaya ve AndızlıtaĢ yerleģim alanı ile Burgaz Mevkii Kale yerleģimi I.Der.Ark.Sit Alanı /1968( Ant.K.B.K.) ve kule çiftlik YerleĢim alanları 4 adet 311

312 36 Tekke Köyündeki zeytin iģliği Kültür Varlığı /2066( Ant.K.B.K.) 37 Gökçeören Köyü, Kepeztepesinin güneybatısındaki yerleģim alanı, Gökçeler Mahallesinde Kayapa Tepesi YerleĢim alanı, 2 adet I. Der. Ark. Sit / 2115( Ant.K.B.K.) Karadoğan ve Gökçeler Mahallelerinde yer alan kuyular 2 adet Kültür Varlığı 38 Abdurahmanlar Beldesi, 544 ada 19 parseldeki mezarlar Kültür Varlığı / 2120 ( Ant.K.B.K.) 39 Hacıosmanlar Köyü, Musakayası Tepesi ve Haydarbeleni I. Der. Ark. Sit Alanı / 2179 ( Ant.K.B.K.) Tepesinin bulunduğu alan 40 Belkıs Beldesi ndeki evker 10 adet Kültür Varlığı /2318 ( Ant.K.B.K.) (Siv. mim. örneği) 41 Ahmediye Köyü mezarlığındaki meģe ağacı, Tabiat Varlığı /2329 ( Ant.K.B.K.) Kirsetepedeki antik yerleģim alanı I.Derece Arkeolojik Sit 42 Tekke Köyü, Sulutekke Mahallesindeki antik dönem taģ ocağı I.Derece Arkeolojik Sit /2408 ( Ant.K.B.K.) ve yerleģim alanı 43 Gebiz, Abdurahmanlar Mahallesi, SarıtaĢ Mevkiindeki antik yerleģim Kaynak: Antalya Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü,

313 Tablo 79: Antalya Ġl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü 2010 Yılı Sit Alanları Listesi MuratpaĢa - ÇaybaĢı Mahallesi MuratpaĢa - HaĢimiĢcan Mahallesi MuratpaĢa - HaĢimiĢcan Mahallesi MuratpaĢa - HaĢimiĢcan Mahallesi ANTALYA ĠL KÜLTÜR VE TURĠZM MÜDÜRLÜĞÜ 2010 YILI SĠT ALANLARI LĠSTESĠ Yeri Türü Bulunan Tarihi Eserler MuratpaĢa - Hanlar Bölgesi Kuruma Kurulu Kararı Tarih ve Sayısı Koruma Alanı ve Koruma Grubu Tespiti ġeyh ġüca Türbesi Anıt Ağaç MeĢe ve DıĢbudak Ağaçları Düzeltme Kararı (34 ada 9 parsel) Yapı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı ve Koruma Alanı Sınırlarının Yeniden Belirlenmesi Sivil Mimarlık Örneği Yapılar Zincirli Han - Balbey Camii Ġki Kapılı Han ve Pazar Hamamı Konyaaltı ada 1 ve 6 parseller Konyaaltı - Doyran Yaylası Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı I.Derece Arkeolojik Sit Alanı ve Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Kaya Oygu Mezarı Antik YerleĢim Alanı ve Kültür Varlıkları Konyaaltı - Doyran Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Konyaaltı - Doyran Köyü Sit Alanı Güncellenmesi Kelbessos Antik Kenti DöĢemealtı - Yukarıkaraman DöĢemealtı - Nebiler Mh. Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Yapı Kalıntısı ve ÇeĢme Yapısı Asmalı Kuyu ve Ġtin Sarnıcı DöĢemealtı - Kovanlık Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Yapı Kalıntıları DöĢemealtı - Altınkale Mahallesi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Yapı Kalıntıları Aksu - YeĢilkaraman köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Mezarlık ve Kuyu Kepez - BaĢköy Köyü Kepez - OdabaĢı Köyü Kepez - Düden ġelalesi Kepez - Kızıllı Köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı I. Derece Arkeolojik Sit Alanı GeniĢletilmesi Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Ġki Adet Sarnıç Antik Kuyu Düden ġelalesi Kuyu Kepez - Varsak Mahallesi Sit Sınırı Güncellenmesi Lyrbotae Antik Kenti

314 Alanya - Seki Köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Gözetleme Kulesi ve Mezar Yapısı Alanya - Mahmutlar Beldesi Sit Alanı Düzenlemesi Naula Antik Kenti Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Antik Yapı Kalıntısı Alanya - Beyreli Köyü Varlığı Alanya - Soğukpınar Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Alanya - Konaklı Beldesi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Alanya - Hacıkerimler ve KayabaĢı Köy. I.Derece Arkeolojik Sit Alanı ve Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Kale YerleĢimi ve Konaklama Yapısı Alanya - Ġspatlı Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Alanya - Kargıcak Beldesi Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Zeytin ĠĢliği Alanya - Konaklı Beldesi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Alanya - Karamanlar ve Saburlar Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik Yapı Kalıntısı GazipaĢa - Kaledran Köyü I. ve III. Derece Arkelojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı GazipaĢa - Pazarcı Mahallesi Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Tarihi Yapılar GazipaĢa - Kahyalar Beldesi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Yapı Kalıntıları GazipaĢa - Kahyalar Beldesi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Yapı Kalıntıları KaĢ - Bezirgan Köyü Anıt Ağaç 4 adet Çınar Ağacı KaĢ - Kınık Beldesi KaĢ - Bezirgan Köyü KaĢ - GelemiĢ Köyü KaĢ - Çayköy Köyü Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Xanthos Antik Kenti Anıt Ağaçlar 10 adet Çınar 1 Adet MeĢe Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Patara Örenyeri Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Antik Gözetleme Kulesi Elmalı - Eskihisar Köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı 2 Adet Kaya Mezarı Elmalı - Özdemir Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Karapınar Höyüğü Elmalı - Geçit Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik Yapı Kalıntıları Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Elmalı - KıĢla Köyü Varlığı Mezar Odası Elmalı - Tekke Köyü Koruma Alanı Güncellenmesi Abdal Musa Türbesi Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Elmalı - Belen Köyü Varlığı Kaya Mezarı Elmalı - Akçay Beldesi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Elmalı - Karamık Köyü Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Podalia Antik Kenti GündoğmuĢ - Umutlu Köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Yapı Kalıntısı GündoğmuĢ - Karabul Köyü Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Yapı Kalıntıları

315 Serik - AkbaĢ Köyü Serik - Demirciler Köyü Serik - Hasdümen Köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı I.Derece Arkeolojik Sit Alanı ve Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Camii Antik YerleĢim ve Çiftlik YerleĢimi Mezar ve Zeytinyağı ĠĢliği Serik - Yumaklar Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Serik - Haskızılören Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Serik - Demirciler Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı 2 adet Antik YerleĢim Alanı Serik - AkbaĢ Köyü Serik - Gebiz Beldesi Düzeltme Kararı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı ZeytintaĢı Mağarası Yıkık Camii - Mezarlık Korkuteli - Küçükköy Beldesi Korkuteli - Kozağacı Köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Antik TaĢ Ocağı Antik Yapı Kabartması Korkuteli - Yazır Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Kumluca - Mavikent Beldesi Kumluca - Karacaören Köyü - Karabük Kumluca - Sarıkavak Mahallesi Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı I.Derece Arkeolojik Sit Alanı ve Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı TaĢlıkburnu (IĢıldanlar) Feneri Kormos Antik Kenti ve Kilise Küçük Kilise Yapısı Kumluca - Karacaören Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Akalissos Antik Kenti Kumluca - Yazır Köyü Sit Alanı Güncellemesi Olympos Antik Kenti Kumluca - Belen Köyü Sit Alanı Güncellemesi Mezarlık Alanları Kumluca - Hasyurt Beldesi Sit Alanı Güncellemesi Alakır Çayı Kumluca - Belen Köyü Sit Alanı Güncellemesi Kaya Mezarı ve Lahit Kalıntısı Kumluca - Hacıveliler Köyü Sit Alanı Güncellemesi Corydella Antik Kenti Kumluca - Sarıcasu Köyü Sit Alanı Güncellemesi Rhodiapolis Antik Kenti Kumluca - Beykonak Beldesi Sit Alanı Güncellemesi Akmaz Deresi Kumluca - Dereköy Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Seren (2 adet) GazipaĢa - Beyrebucak Köyü GazipaĢa - Kızılgüney Köyü Sit Alanı GüncelleĢtirilmesi Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Yalan Dünya Mağarası Kemer Köprü GazipaĢa - Koru Mahallesi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Yapı Kalıntısı-Antik TaĢ Ocağı GazipaĢa - Zeytinadası Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Yapı Kalıntısı-Zeytin ĠĢliği

316 GazipaĢa - Macarköy Sit Alanı Güncellemesi Cestrus Antik Kenti Kemer - Tekirova Beldesi Sit Alanı GüncelleĢtirilmesi Tekirova Kumsalı Kemer - Tekirova ve Çamyuva Beldeleri Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Phaselis Antik Kenti Kemer - Kumluca Ġlçeleri Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Doğal ve Arkeolojik Sit Alanları Finike - Arif Köyü Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Arykanda Örenyeri Demre - Kumdağ Mevkii I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Çiftlik YerleĢimi Demre ve KaĢ Ġlçeleri Sit Alanı GüncelleĢtirilmesi Kekova Demre Çayı Vadisi Sit Alanı GüncelleĢtirilmesi Dereköy Kilisesi Demre - Beymelek Beldesi Finike - Boldağ Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı ile Bonda Tepesi ve YalakbaĢı Ant.YerleĢim Demre - Gürses Köyü Demre - Finike Ġlçeleri Demre - Gürses Köyü Demre - Gürses Köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Sit Alanı Sınırlarının Yeniden Belirlenmesi Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı 2 adet Sarnıç-Duvar Kalıntısı Doğal ve Arkeolojik Sit Alanları Antik YerleĢim Alanı Antik Dönem Yapı Kalıntıları Demre - Çevreli Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik Dönem Yapı Kalıntıları Demre - Üçağız Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik Dönem Yapı Kalıntıları Demre - KöĢkerler Köyü I.Derece Arkeolojik Sit Alanı ve Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Antik YerleĢim Alanı ve Kültür Varlıkları Demre - Yavu Köyü Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Kyaneai Antik Kenti Manavgat - Sorgun Mevkii Manavgat - Ulukapı Köyü 956 parsel Manavgat - Sırtköy Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı 316 Yapı Kalıntısı ġerh Ġptali Yapı Kalıntısı Manavgat - Hocalar Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Yapı Kalıntısı Manavgat - Karacalar Köyü III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Manavgat - Karabucak Köyü Manavgat - Sorgun Mevkii ile Side Beldesi Kemer Mahallesi Manavgat - Bozyaka Köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı I.Derece Arkeolojik Sit Alanı ve Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Antik Yapı ve Değirmen Kalıntısı Antik YerleĢim ve Mezar Kalıntısı ĠĢlik ve Yapı Kalıntısı Manavgat - AĢağıaĢıklar Köyü I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik YerleĢim Alanı Manavgat - Sorgun Mevkii Düzeltme Kararı Yapı Kalıntısı

317 Manavgat - Sarılar Beldesi Manavgat - BucakĢıhlar Köyü Manavgat - Değirmenli ve Saraçlı Köyü Manavgat - Kısalar Köyü Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Sit Alanı Sınırlarının Yeniden Belirlenmesi Kültür Varlıkları Seleukeia Lyrbe Antik Kenti I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Yapı Kalıntısı Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Antik Yapı Kompleksi Ġbradı - MaĢata Yaylası Ġbradı - Ormana Beldesi Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı I.Derece Arkeolojik Sit Alanı ve Korunması Gerekli TaĢınmaz Kültür Varlığı Mimari Yapılar ve ÇeĢme Tol Han ve Ant. YerleĢim Alanı Akseki - Yarpuz Beldesi Sit Alanı Sınırlarının Güncellenmesi Nodar Han ve Sarnıç Kaynak: Antalya Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü, 2010 F Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması SözleĢmesinde Yeralan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar F Kültürel Miras Kapsamına Giren Alanlar Antik Kentler, Xanthos, Patara, Antiphellos, Aperla, Apollonia, Andriake, Sura, Erinos, Zengederus, Lymra, Arykanda, Ġdebessos, Rhosrapolis, Korydeli, Termessos, Saklıkent, Olbia, Phaselis, Olympos, Sillyon, Selge, Aspendos, Etenna, Erimna, Asar Harabeleri, Obyra, Hamaxia, Gülefsan, Leartes, Sydra, Ladope, Sellinous, Tryanopolos, Gestras, Mephelis, Antiocheia. F Anıtlar Diğer tablolarda tarihi sit alanları gösterilmiģtir. F Yapı Toplulukları Diğer tablolarda tarihi sit alanları gösterilmiģtir. F Sitler Bu konu bir önceki konu baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiģtir. F Doğal Miras Kapsamına Giren Alanlar Diğer tablolarda bu alanlar gösterilmiģtir. 317

318 F Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Alanları Diğer tablolarda bulunan sit alanları ile birlikte gösterilmiģtir. F Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine Göre Belirlenen Kıta Ġçi Yüzeysel Suları Kapsayan Ġçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları F Mutlak Koruma Alanları Ġçme ve kullanma suyu rezervuarlarının max su seviyesinden itibaren 300 m geniģlikteki Ģerit, mutlak koruma alanıdır. Bu alanın sınırının su toplama havzası sınırını aģması halinde, mutlak koruma alanı havza sınırında son bulur. F Kısa Mesafeli Koruma Alanları Ġçme ve kullanma suyu rezervuarlarının mutlak koruma sınırından itibaren 700 m geniģlikteki Ģerittir. Bu alanın sınırının su toplama havzası sınırını aģması halinde, kısa mesafeli koruma alanı havza sınırında son bulur. F Orta Mesafeli Koruma Alanları Ġçme ve kullanma suyu rezervuarlarının kısa mesafeli koruma alanı sınırından itibaren 1 km geniģlikteki Ģerittir. F Uzun Mesafeli Koruma Alanları Ġçme ve kullanma suyu rezervuarlarının yukarıda tanımlanan koruma alanlarının dıģında kalan su toplama havzasının tümüdür. F Uzun Mesafeli Koruma Alanları Ġçme ve kullanma suyu rezervuarlarının yukarıda tanımlanan koruma alanlarının dıģında kalan su toplama havzasının tümüdür. F Jeolojik ve Jeomorfolojik OluĢumların Bulunduğu Alanlar Antalya havzasında bütün jeolojik devirlerin mevcut olduğu örnekleri ile görülmektedir. Bunlar sırası ile özet olarak aģağıda belirtilmiģtir. Paleozoik: Havzada en eski formasyon olan Paleozoik esas olarak Alanya nın kuzeyinde, kısmen de Yalvaç ın doğusu ve Akseki nin kuzeyinde yer alır. Bunlar kristalin Ģist, fillat, kalker ve mermerden ibaret olup, tektonik olaylar sonucu kırılmıģ ve kıvrılmıģlardır. Mesozoik: Havzanın büyük kısmı mesozoik formasyon ile kaplıdır. Bu formasyon kalker, marn, filiģ ve serpantinden müteģekkil olup, Akseki, GündoğmuĢ, Sütçüler, Antalya ovasının batı ve kuzey yöreleri, Isparta nın doğusu, Eğridir Gölü nün doğu ve batısında yer alır. Kalkerler gri renkli, çok çatlaklı ve boģlukludur. Ayrıca karstik Ģekillere ve 318

319 düdenlere sahiptir. Bu düdenler bazı kapalı havzalarda suları drene ettiklerinden havza hidrolojisinde önemlidirler. Bu formasyon içerisinde ayrıca Ģeyl, olivin, diyabaz, kumtaģı, ve silekse de rastlanmaktadır. Tersiyer: Bu jeolojik zaman esas olarak havzanın güneyinden baģlayıp Aksu, Köprüçayı ve Manavgat Çayı boyunca kuzeye doğru uzayarak orta havzaya eriģir. Burada esas formasyon miosen olup, denizsel miosen kalkeri marn, siltli kil, kum taģı ve konglamera sedimentlerinden müteģekkildir. Bu sedimentler bazen sertleģerek konglemera veya greler halinde, bazen de gevģek kum çakıl depozitleri halinde bulunur. Antalya havzasında ki miosenler üzerleri travertenle örtülü olarak bulunabilir. Havzanın kuzeyinde Isparta Hoyran Gölü ve Yalvaç civarlarında da neojen formasyon halinde az bir kısım tersiyer mevcut bulunmaktadır. Formasyon tamamen kırmızı renkli, yumuģak, tatlı su kalkerlerinden ibarettir. Ayrıca Keçiborlu, Uluborlu arasında nümülitik (demir ve mangan lekeli) tersiyer ile Isparta nın güneyinde volkanik neojenler de bulunmaktadır. Quaterner: Havzanın ova kısmında, nehir yataklarında ve vadi içlerinde bulunur. Genç olan bu formasyonda koglomera, silt, kil ve çakıldan ibarettir. Antalya ovasında ki quaterner aliviyon, konglemera ve traverten örtüsünden ibarettir. Konglemeralar sert veya dağınık olabilirler. Travertenler, Aksu Çayı nın batısından Antalya dolaylarına kadar uzanır. Travertenin yer altı sularından ziyade CO 2 ihtiva eden yağmur suları tarafından oluģturulduğu tahmin edilmektedir. Travertenler ovada iki çeģit olarak bulunmaktadır. Ovada çoğunluğu teģkil eden traverten sert, gözenekli, kahverenkli, ayrıģtığında kırmızı toprak veren konkresyonlu travertendir. Az olarak da yumuģak açık renklisi bulunmaktadır. Traverten teģekkülü az da olsa bilhassa Düden Çayı ana yatağı ve taģkın ovasında bukunmak üzere havzada halen devam etmektedir. Volkanik: Havzada azınlık arzeden volkanikler Keçiborlu dolaylarında liparit ve trahit, Yılanlı Ovası nın güneyinde serpantin gabro ve diyabaz, Uluborlu Ovası nın kuzeyinde lavģeklinde belirmektedir. Jeomorfolojik olarak da Antalya ili ve ilçeleri sahil kesimleri, dağlık kesimleri ve yaylalardan ibarettir. Antalya merkezde Aksu Ovası ve Ģehir merkezi ile DöĢemealtı kesimleri traverten olup, hemen yakınlarında Beydağları kireçtaģlarından oluģmuģtur ve çok engebelidir. Kemer ilçesi, küçük bir ova hemen akabinde kireçtaģından oluģmuģ, sarp dik yamaçlı dağlardan oluģmuģ bir jeomorfolojik yapıya sahiptir. Akseki ilçesi, tamamen kireçtaģlarından oluģmuģtur ve ova oluģumu yoktur. Alanya ilçesi, dar bir sahil Ģeridinden sonra hemen yükselen kristalize kireçtaģlarından oluģmuģ dağlar ile kaplıdır. GazipaĢa ilçesi, küçük bir ova ve hemen yükselen kireç taģı ve metamorfik Ģistlerden oluģmuģ dağlık kesimlerden ibarettir. Elmalı ilçesi, nisbeten büyük bir ova ve bu ovanın dörtte bir tarafını saran kireçtaģlarından oluģmuģ dağlarla kaplıdır. Korkuteli ilçesi, Bozova ve KarataĢ-Köseler Köylerinin bulunduğu yerler ile kaya merkezinin yer aldığı kısımlarda üç ovaya sahiptir. Diğer kesimler tatlı topoğrafyalı yükseltilerdir. Finike-Kumluca ilçeleri; iki kayalık kesimin sınırları içerisinde Kumluca Ovası yer alır. Civarları tamamen kireçtaģlarından oluģmuģ dik ve sarp dağlık kesimlerdir. 319

320 KaĢ ilçesi, tamamiyle kireçtaģlarından oluģmuģ sarp ve dik kayalık dağlar ile bu dağlar içerisinde cepler Ģeklinde çok küçük ovacıklar içerir. Kasaba ovası tamamiyle düzlük tek yerdir. GündoğmuĢ ilçesi, tamamiyle dik ve sarp kireçtaģlarından oluģmuģ dağlarla kaplıdır. Manavgat-Serik ilçeleri, iki merkezi kapsayan büyük bir ovaya sahiptir. Burası bölgedeki en büyük ovadır. Ovadan sonra görülen yükseltiler kireçtaģlarından meydana gelmiģtir. Kale ilçesi, küçük bir ovaya sahip olup, kireçtaģlarından oluģmuģ sarp ve dik dağlar ile devam etmektedir. F Tarım Alanları I. II. III. SINIF TARIM ALANLARI Sınıf I Bu sınıf tarım arazilerindeki toprakların kullanılmalarını kısıtlayan, hafif derecede bir veya iki sınırlama olabilir.topografyaları hemen hemen düzdür. Su ve rüzgar erozyonu zararı yok veya azdır. Toprak derinliği fazla, drenajları iyidir. Tuzluluk, sodiklik (alkalilik) ve taģlılık gibi sorunları yoktur. Su tutma kapasiteleri yüksek ve verimlilikleri iyidir veya gübrelemeye iyi cevap verirler.çok üretken olup geniģ bir bitki seçme aralığına sahiptirler.kültür bitkilerinin yetiģtirilmesinde olduğu kadar çayır mera ve orman içinde güvenli olarak kullanılabilirler. Toprakları kolay iģlemekte olup, gübreleme, kireçleme, örtü ve yeģil gübre bitkileri yetiģtirilmesi, bitki artıkları ve hayvansal gübrelerin korunması, adapte olmuģ bitkilerin münavebeye alınması gibi olağan amenajman iģlemlerinden bir veya bir kaçının uygulanmasına ihtiyaç gösterirler. 1. sınıf arazinin yayılama alanı toplam hektar olup, il yüzölçümünün % 4.3 ünü teģkil etmektedir. %54.5 ini aluvyal, %27.8 ini koluvyal, %11:9 unu kırmızı Akdeniz toprakları, %3.7 sini kestane toprakları, kalanını da diğerleri oluģturmaktadır. Hepsi %2 den daha az eğimlidir.%94 ünde toprak derin, %5.7 sinde orta derindir hektarında kuru, hektarında sulu, hektarında bağ- bahçe tarımı yapılmakta, 8156 hektarında turunçgil- muz yetiģtirilmektedir.497 hektarı mera, 165 hektarı yerleģim alanıdır. Sınıf II Bu sınıftakiler kötüleģmeyi önlemek veya iģleme sırasında hava ve su iliģkilerini iyileģtirmek için yapılan koruma uygulamalarını içeren dikkatli bir toprak idaresini gerektirir. Bu alanlar kültür bitkileri, çayır-mera ve orman için kullanılabilir. Bu tür alanlardaki topraklar hafif bir eğime, orta derecede su ve rüzgar erozyonuna, geçmiģte ki erozyonun orta derecede olumsuz etkilerine, idealden daha az toprak derinliğine, bira elveriģģiz toprak yapısına ve iģlenebilirliğine, hafiften ortaya kadar değiģen, kolayca düzeltilebilen, fakat yinede görülebilir tuzluluk ve sodikliğe maruz kalabilmektedir. Bu sınıftaki topraklar, bitki seçimi ve amenajman uygulamaları bakımından Sınf I dekinden daha az serbestlik sağlarlar. Bunlar aynı zamanda özel toprak koruyucu bitki yetiģtirme sistemleri, toprak koruma uygulamaları, su kontrolü yapılar veya kültür bitkileri için kullanıldıklarında uygun iģleme yöntemleri gerektirirler. II. sınıf araziler hektar olup, il yüzölçümünün %5.9 unu teģkil etmektedir.%29 unu aluvyal, %17.2 sini koluvyal, %21.9 unu kırmızı Akdeniz toprakları, 320

321 %12.8 ini kestane toprakları, %8.2 sini rezina toprakları, kalanını da diğerleri oluģturmaktadır. Bu sınıf arazilerin %41.1 inde eğim, %0.2, %58.8 inde de %2.6 meyil vardır.toprakların %52.5 i derin, %36.1 i orta derin, %11.4 ü sığ derinliktedir. Ġldeki II. Sınıf arazilerin hektarında kuru, hektarında sulu, 6900 hektarında bağ- bahçe tarımı yapılmakta, 5159 hektarında turunçgil, 1628 hektarında muz, 308 hektarında zeytin yetiģtirilmektedir hektarı mera ve çayır, 1194 hektarı orman ve fundalık olarak kullanılmakta, 1227 hektarlık kısmı yerleģim alanı haline gelmiģtir. Sınıf III Bu sınıftaki tarım alanları, II. Sınıftakilerden daha fazla sınıflandırmalara sahiptir. Kültür bitkileri için kullanılmaları gerektiğinde, koruma önlemleri almak ve alınan önlemlerin sürekliliğini sağlamak oldukça zordur. Kültür ve bitkileri tarıma alınabilecekleri gibi çayır-mera ve orman arazisi olarak da kullanılabilirler. Fakat sınırlandırmalar bitki seçimini, ekim, dikim, hasat zamanı ve ürün miktarını olumsuz yönde etkiler. III. sınıf arazilerde orta derecede eğime, Ģiddetli su veya rüzgar erozyonuna, geçmiģteki erozyonun Ģiddetli olumsuz etkilerine, ürüne zarar veren sık taģkınlara, alt toprakta çok yavaģ geçirgenliğe, drenajdan sonraki yaģlılık veya bir süre devam edecek olan göllenmeye, sık kök bölgesine, düģük rutubet tutma kapasitesine, kolayca düzeltilmeyen düģük verimliliğe ve orta derecede tuzluluk veya sodikliğe rastlanabilir. III. sınıf araziler hektarla il yüzölçümünün %3.7 sini teģkil etmektedir.aluvyal toprakların %37.1 i koluvyal toprakların %5.1 ini, kahverengi orman topraklarının %13.8 ini, kireçsiz kahverengi orman topraklarının %2.2 sini, kırmızı Akdeniz topraklarının %17.8 ini, kırmızı kahverengi Akdeniz orman topraklarının %5.5 ini, rezina topraklarının %5.7 sini, regosal toprakların %1.2 sini III. Sınıf araziler içine almaktadır. Çoğunlukla eğim düz veya düze yakındır. %43.1 i düz, %19.8 hafif eğimlerde %37.1 i orta eğimlidir. %40.9 u derin, %28.5 i orta derin, %30.5 i sığdır. %41.8 i I. Sınıf su erozyonuna, %55.3 ü II. Sınıf su erozyonuna, %2.82 si III. Sınıf su erozyonuna maruzdur. Bu sınıf arazilerin hektarı kuru tarım, hektarı sulu tarım, 1090 hektarı bağ, 1273 hektarı zeytin, 2158 hektarı turunçgil yetiģtirmekte kullanılmaktadır.1365 hektar yerleģim halindedir. F Tarımsal GeliĢim Alanları Antalya dekar toplam alana sahip olup, Türkiye topraklarının %2.6 sını kaplamaktadır dekarı kullanılabilir tarım alanı olan topraklarının dekarında sulu tarım alanı yapılmaktadır. Toplam tarım alanının %51 i sulanmaktadır. Bu alanlardan yılda iki hafta üç ürün alınabilmektedir. F I. II. III. Sınıf Tarım Alanları Bir önceki konu baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiģtir. 321

322 F Özel Mahsul Plantasyon Alanları Antalya da örtü altında dekarlık alanda sebze ve süsü bitkileri yetiģtiriciliği yapılmaktadır. Türkiye cam sera alanlarının %81 i, plastik sera alanlarının %47 si Antalya da bulunmaktadır. Turfanda yetiģtiricilik denilince akla ilk gelen il Antalya olmaktadır. Kültür mantarı yetiģtiriciliğinde Türkiye borsasını belirler duruma gelmiģtir yılında 152 dekar alanda ton mantar üretimi gerçekleģmiģtir. Ġlimizde mevcut dekarlık tarım arazisinin dekarlık kısmında tarla bitkileri, dekarlık kısmında sebze yetiģtiriciliği yapılmakta olup (Açıkta+örtü altında) dekarlık kısmında meyvecilik, dekarda süs bitkileri yetiģtiriciliği olup bunun dıģında dekarda nadas ve tarıma elveriģli olduğu halde kullanılmayan alan vardır. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu, Orman Bölge Müdürlüğü, Tarım Ġl Müdürlüğü, Akdeniz Üniversitesi, Özel Çevre Koruma Kurumu Müdürlüğü,

323 G - TURĠZM G.1. YÖRENĠN TURĠSTĠK DEĞERLERĠ Deniz, güneģ, tarih ve doğanın sihirli bir uyum içinde bütünleģtiği Antalya, Akdeniz in en güzel ve en temiz kıyılarına sahiptir. Antalya, Türkiye nin güneyinde tarih boyunca bu bölgenin önemli bir yerleģim merkezi olma niteliğini bugünde sürdüren, doğal güzellikleri bakımından çok zengin bir ilimizdir. G.1.1 Yörenin Doğal Değerleri G Konum Antalya, eski çağ bölgelerinden Pamphylia nın tümünü, Psidia nın güneyini, Isauria nın batısı ve Lykia nın doğusunu kaplar. Antalya ili, dünya haritası üzerinde 36 0, ,29 kuzey enlemleri ile 29 0, ,35 doğu boylamları arasında yer alır. Türkiye nin Batı Akdeniz bölgesinde yer alan Antalya yı, kuzeyde Isparta ve Burdur illeri, kuzeydoğuda Konya, doğuda Ġçel, batıda Muğla illeri ile güneyde Akdeniz çevreler. Yüzölçümü km 2 olan Antalya, Türkiye yüz ölçümünün %2,6 sını kapsar. KAġ ANTALYA ĠLĠNĠN TURĠSTĠK ĠLÇELERĠ, COĞRAFYALARI VE TARĠHÇELERĠ KaĢ, batıda EĢen Çayı ile Fethiye ye, doğuda Kale (Demre ) ye, kuzeyde ise Elmalı ya komģudur. Akdeniz de ise Meis Adası ile karģı karģıya olup bu ada vasıtası ile Yunanistan a komģudur. KaĢ ın kıyı uzunluğu 90 km yi bulur. KaĢ, Güney Anadolu nun çok engebeli dağlarının eteğinde kurulmuģtur. Teke Yarımadası nı boylu boyunca kaplayan Toroslar iç kısımlara da geçip güney yönünde ilerleyerek Kilikya ya ulaģır. EĢen Çayı nın doğusunu izleyerek Kalkan ve Patara dan doğuya doğru KıĢla, Bezirgan, Sidek ve Çamlar dağları vardır. Ayrıca bölgenin diğer dağları olan Gülmez Dağı 1826 m, Alacadağ 2336 m dir. KaĢ ın batısındaki Asaz Dağı 1500 m dir. Bu dağın sırtları sedir ve çam ağaçları ile örtülüdür. Bölgenin en yüksek dağları Kızıldağ (2900 m) ile Akdağ (3024 m) dır. Bölgede Akdeniz Ġklimine özgü bitki örtüsü yer alır. Sahillerde ve iç kesimlere doğru uzanan 1 km lik dağlık ve yarı dağlık bölgede makilikler hakimdir. KaĢ, çam ormanları bakımından zengindir. Sahillere yakın yerlerde fundalıklar, zeytinlikler, yabani kahve, turunçgiller ve muz görülebilir. Bölge eski çağlardan günümüze özellikle sedir ve selvi ağaçları ile ünlenmiģtir. KaĢ ın kuzey ve kuzeybatısında çam, meģe, palamut ve ardıç ormanları bulunur. Bölge florasının dikkat çeken bir ağacı da Amberdir. Günlük ağacı olarak da adlandırılan bu ağaç çoğunlukla sahile yakın düzlük ve sulak yerlerde yetiģir. Antalya nın güneybatısında yer alan, enlem, 28 o,46 ile 30 o,48 boylam çizgileri ortasında, doğuda Antalya Körfezi (Mare Pamhplium), batıda Fethiye Körfezi (Sinüs Glaucus) arasında, güney yönünde Akdeniz e doğru uzanmıģ bulunan ve bugün Teke Yarımadası olarak isimlendirilen bölgeye antik çağda Likya (Lycia) adı verilmiģtir. 323

324 Likya toprakları, yaklaģık olarak 8952 km 2 lik bir alanı kapsamaktadır. Likya bölgesi içinde önemli bir yeri olan bugünkü KaĢ Ġlçesi de ülkenin önemli bir bölümünü kaplamakta ve güney ucunu teģkil etmektedir. Tarihi çağlardan günümüze bu özelliğini koruyarak gelmiģtir. Bölge antik çağda deniz taģımacılığında ticari amaçlı gemilerin rotasında bulunmakla önem kazanmıģtır. Günümüzde sahip olduğu zengin arkeolojik potansiyeli nedeniyle turistik amaçlı geziler rotasında önemli uğrak yerlerinden biri olarak sürdürmektedir. KaĢ ve köyleri elde edilen bilgi, belge ve arkeolojik bulgulara göre, Likya medeniyetinin en önemli bölgesidir. Likya, Anadolu nun güneybatısında, bugünkü Teke Yarımadasının bulunduğu yerdir. Likya dilinde Habessos yada Habesa diye anıldığı sanılan KaĢ ın ilk çağlardaki adı Antiphellos idi. Daha sonra Andifli olarak bilinen KaĢ ın, etrafının dağlarla çevrili olması, hemen önünde Akdeniz in bulunması ve tam karģısında Meis adasının bulunması, ayrı bir güzellik vermiģ, bunun için Cumhuriyet yıllarında buraya KaĢ adı verilmiģtir. Bugünkü Çukurbağ Köyü yakınlarında bulunan Felen Yaylasında, Likya medeniyeti zamanında Phellos adı verilen bir kent vardır. Onun tam karģısında kurulmuģ olan KaĢ ın bu yüzden Phellos un karģısı anlamına gelen antik Hellos adını aldığı sanılır. Phellos yunancada taģlıklı kent-yer demektir. Antik çağda Likya nın doğu komģuları Pamphilya (Antalya ve civarı) kuzey komģuları Pisidia (Burdur-Isparta ), batı komģuları Karıa (Muğla ve civarı) dır. Güneyde ise Akdeniz yer almaktadır. Teke yarımadasının, bilhassa sahillerinin MÖ 6000 yıl öncesinden beri iskan edildiği bilinmektedir. Likya, Yunan ve Roma dönemlerinden günümüze ulaģan kalıntıların en eskileri MÖ 6. YY a tarihlendirilmiģtir. Antik kent Antiphellos dan günümüze ulaģan açık hava tiyatrosu Helenistik devirden kalmaktadır. Tiyatro 26 basamaklı olup denize bakan yamaca kuruludur. Sapasağlam olan bu tiyatro zeytin ağaçları ile çevrilidir. Agora Kale nin güney yamacında yer almıģtır. Bazilika tiyatronun yanındadır. Bazilika nın doğusunda silo olarak kullanılmıģ kubbeli yer altı odalarının kalıntıları görülmektedir. Bir zamanlar Antiphellos u çevreleyen surlardan günümüze çok az bir bölümü ulaģabilmiģtir. Bunlardan baģka kentin kuzeydoğusundaki dağın üstündeki Gotik tarzını andıran Likya yazıtlı kaya mezarları ve mezar taģları ile kentin ortasında yer alan yine Likya yazıtlı Aslanlı Lahit (Anıt Mezar)ve tiyatronun kuzeydoğusunda 24 kız figürlü kabartmanın süslediği 3.70 m yüksekliğinde bir mezar bulunmaktadır. KaĢ ın çevresi yay gibi dağlarla çevrilmiģtir. Bugünkü KaĢ ilçesinin bulunduğu yerde eski Antiphellos, Likya kentinin harabeleri bulunmaktadır. Ġlçe bu eski yerleģim alanını üzerine kurulmuģtur. Sahilde bulunan eski belediye binasından itibaren yeni inģa edilen lojmanlara kadar olan evlerin altında veya zemin katlarında çok sayıda mezar bulunmaktadır. Böylece bugünkü ilçenin kuzeydoğusunun, eski kentin nekropol (mezarlık) alanı olduğu anlaģılmaktadır. Ayrıca ilçenin kuzeyindeki dik kalker yamaç üzerinde oyulmuģ kaya mezarları görülmektedir. Bunların bazıları geceleri projektörlerle aydınlatılmaktadır. Ġlçe içinde UzunçarĢı Caddesi üzerindeki aslan baģlı sarkofaj tipli anıt yapıtın üzerinde likçe kitabeleri vardır. Yerel halkın kral mezarı dedikleri bu yapıtın, devrin önemli bir Ģahsına ait olduğu muhakkaktır. Lahit altında, tek bir mezar hücresi ve kaide lahidi üzerinde de likçe 8 satırlık bir kitabe bulunmaktadır. Lahidin kapağı semerdam biçimindedir. Kapak üzerinde insan figürleri ve kapağın iki yanında da ikiģer aslan baģı bulunmaktadır. Eski Likya mezarında tutamaklar bazen sade, bazen de herhalde bekçilik görevi için boğa ve aslan baģlarından yapılmıģtır. BaĢtaki lahit ve mezarlardaki kitabelerden, Habessos un M.Ö. VIII yüzyıla kadar inen eski bir tarihi olduğu sanılmaktadır. Nekropol sahasında bulunan bir küp mezar içindeki figürler, KaĢ ın bilinen en eski kalıntılarıdır. 324

325 Kayalara oyulmuģ mezarlar, ilk çağlarda Likya tipinde iken sonraları Pers iģgalinde doğu etkili, Grek iģgalinden sonra da Yunan etkili motifler içermeye baģlamıģtır. Bütün mezarlar taģtan yapılmıģ olmasına rağmen mimari tarzı ahģap iģleme gibidir. Yeni Camii nin yanında yükselen tepenin eski Çukurbağ Yarımadasının yamacına yaslanmıģ olan Helenistik tipteki anfi tiyatro Meis Adası na bakmaktadır. 26 basamaklı olan bu yapı günümüze çok iyi durumda kalmıģtır. Halen sosyal faaliyetler, tiyatro, güreģ, festival ve folklor gösterileri için kullanılmaktadır. Phellos (Felen Yaylası); Bugünkü Çukurbağ ve PınarbaĢı Köylerinin hemen yakınında kurulmuģtur. KaĢ a 12 km mesafededir. Ağullu Köyünden ayrılan yolla PınarbaĢı Köyüne varılır. Buradan yaya olarak dakikada varılmaktadır. Felen yaylası üzerinde manzaralı bir sırt üzerine kurulmuģ müstahkem bir savunma Ģehridir. Dağın tepesinde bir surla çevrili, çok eski ve küçük bir Likya kenti olan Phellos ta, oldukça kabartmalı ve kitabeli mezarlar vardır. Birlik tipi sikkelerden burada da bulunmuģtur. Kentte oda tipi bir mezar yanında kayaya oyulmuģ kabartma bir inek tasviri vardır. Akropol üzerindeki sura bitiģik olan rektogoal Ģekilli yapı muhtemelen bir gözetleme kulesidir. Phellos un likçe isminin Veninda olduğu sanılmaktadır. Trysa (GölbaĢı) ; Demre yolu üzerinde bulunmaktadır. MÖ VII. yy a kadar tarihi olduğu bilinmektedir. Kentin Likçe adı Trus dur. GeniĢ bir alanı kaplamakta ve halen antik izleri taģınmaktadır. Teimussa (Üçağız); KaĢ a 34 km mesafededir. Tamamı asfalt bir yolla küçük birkaç köyü geçerek varılmaktadır. Kekova ya gitmek isteyenler arabalarını burada bırakarak teknelerle ulaģabilirler. Çok kısa bir zamanda takriben 10 dakikada Kekova adasına varılır. Likçe birçok kitabeleri bulunan Teimussa, en eski Likya kentidir. Bu kitabelerin bir kısmında ikinci kumandan diye bir Ģahıs tanıtılmaktadır ki ; bu komutanın Likya lı Perikles e bağlı kimselerden biri olduğu sanılmaktadır. Bu Ģehirdeki kalıntıların hemen hepsi kaya ve Lahit mezarlığıdır. Kaya mezarlarında Likçe kitabeler bulunmaktadır. Roma devirlerinden kalma lahitlerin ön ve arka yüzlerinde bazı hayvan figürlerine rastlanmaktadır. Üçağız Köyünde çok sayıda pansiyon, lokanta ve diğer turistik iģletmeler vardır. Çok sakin ve küçük bir yer olması nedeniyle turistlerin uğrak yerlerindendir. Kekova Adası (Batık ġehir); Hemen Üçağız köyünün karģısında motorla 10 dakika mesafededir. Son yıllarda yatların uğrak yeri olmuģtur. Tersane koyu denilen yerde eski bir kilise kalıntısı hemen dikkati çekmektedir. Bir çok yıkıntı mevcuttur. Ayrıca ada boyunca bir tekne ile ilerken su altında kaldığı sanılan batık bir antik Ģehrin izleri görülebilir. Burada dalıģ yapmak yasaktır. Herhangi bir kazı çalıģması yapılmamıģtır. Simena ( Kaleköy ); UlaĢım sadece deniz yoluyladır. Üçağız Köyünden ve Andriake den teknelerle ulaģılmaktadır. Simena nın tarihi Likya birliğine giriģinden yani IV yy dan beri bilinmektedir. Kaleköy, eski Simena nın Nekropol alanı üzerine kurulmuģtur. Ġç kalede eski Likya kentlerinin en küçük anfisi, kaya içine oyulmuģ vaziyettedir. Kale de Likya, Roma ve Selçuklular zamanından kalma sur duvarları ve mazgallarla, en az üç uygarlığın izleri görülmektedir. Birçok turistik broģür ve posterde deniz içinde görülen lahit 325

326 Kaleköy dedir. Bu mezar muhtemelen bir çocuğa aittir son yıllarda birçok yerli ve yabancı yatlar demir atmaktadır. Bazı pansiyonlar ve restoranlar turistlere hizmet vermektedirler. Apollonia (Kılınçlı) ; KaĢ a 22 km uzaklıktadır. Üçağız yolu üzerinde bulunur. Köye gelindikten sonra antik kente yarım saat yürüyerek varılır. Antik kent oldukça yüksek bir kayalığın üzerinde kurulmuģtur. Prizmal gövdeli altı mezar anıtı görülmektedir. Bu mezarlar tiyatronun etrafında bulunmaktadır. Kyeneai (Yavıköy); KaĢ a 23 km mesafede olup, Demre-Kale yolu üzerindedir. Yalıköy den 15 dakika sonra antik kentin kalıntıları baģlamaktadır. Köye yaya olarak gidilmektedir. Kayalara oyulmuģ mezarlar ve kalıntılar bulunmaktadır. Kalkan (Kalamaki); KaĢ a 25 km mesafededir. Fethiye yolu üzerindedir. Görülmeye değer bir koyun üzerinde kurulmuģtur. Yakın zamana kadar balıkçılık, zeytincilik, sabunculuk yapılan bu yerde turizm, son yıllarda çok geliģmiģtir. Bugün otelleri, pansiyonları, lokantaları ve hediyelik eģya dükkanlarıyla bölgenin önde gelen turizm yerlerinden biri olmuģtur. Likya bölgesinde yer alan Kalkan, Büyük Ġskender in Anadolu Seferi sırasında Makedonya Krallığı nın kontrolüne girmiģtir. Daha sonra sırasıyla, Roma, Müslüman ve Anadolu Selçukları egemenliklerini yaģamıģtır. Selçuklu devletinin yıkılması ile Tekeoğulları Beyliği ne bağlanmıģtır. I. Beyazıt (Yıldırım) zamanında Osmanlı topraklarına katılmıģtır. Eski adı Kalamaki olan Kalkan denize dik inen bir yamacın üzerinde kurulmuģtur. Lodosa açık olan küçük kıyısında yat limanı vardır. Yatlar tüm ihtiyaçlarını buradan gidermektedirler. Xhantos (Kınık) ; KaĢ a 45 km mesafededir. Kınık köyünden 10 dakika sürer. EĢençayı kıyısında kurulmuģtur. Likya birliliğinin baģkenti olan bu yerin Likya dilinde adı Arnna dır. Hemeros Ġlliada sında Likyalı kahraman Bellerophontes in torunu Sarpedon, Troyalarla birlikte savaģarak büyük kahramanlıklar gösterdiğini anlatmıģtır. Homeros, Sarpedon un çok uzaktan, Xhantos ırmağının aktığı vadiden geldiğini belirtir. Sarpedon Bellerophontes ten miras kalan topraklarda hüküm sürmektedir. Antik yazarlara göre Xhantos un kurucusu Girit kökenli kahraman Sarpedon dur. ġehrin akropolisinden elde edilen yüzey buluntuları, yerleģme tarihinin Ġ.Ö. 545 teki Pera iģgali sırasında Harpagos a karģı sonuna kadar direnen kent halkı Likya ya örnek olmuģtur. Ancak bu kahramanca savunmaya karģın iģgali engelleyememiģtir. Aynı Ģekilde Atina hegomanyasına da karģı koymuģ, dilini ve kültürünü korumaya çalıģmıģtır. Büyük Iskender in fethinden sonra Antıgonoslar, Pitamolomoslar, ve Seleukoslar ın egemenliğini yaģamıģtır. Rodos adasının yönetiminden sonra Roma nın denetimine girmiģtir. Ġ.Ö. 42 de Roma daki iç savaģlar sırasında Brütüs ün yıkıma uğrattığı kent hemen hemen yeniden kurulmuģtur. ĠÖ 43 de Pamhylia ile birlikte imparatorluk eyaleti olmuģtur. Ġmparator Neron döneminde kısa bir süre bağımsızlığını kazanmıģ te ise yeniden Likya-Pamfilya Eyaleti sınırları içine alınmıģtır. Bizans döneminde surlar onarılmıģ ve tepenin doruğuna bir manastır yapılmıģtır. Antik kentte ilk araģtırmalar 1838 de Ġngiliz Charles Fellows tarafından yapılmıģ ve görkemli mezar anıtları British Museum a taģınmıģtır den itibaren Fransız ekiplerinin çalıģmaları baģlamıģtır. Kent, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde olmak üzere üç kez onarılarak eklerle güçlendirilmiģtir. Batıda ve güneyde ĠÖ 5. yy surlarının 326

327 kalıntıları görülebilir. Ancak çoğu yerde klasik dönem duvarları Roma ve Bizans duvarlarının altında kalmıģtır. Güneyde ĠÖ 2. yy a ait Helenistik kapı yer alır. Bu kapının arkasında Ġmparator Vespassionus a adanan dar düzenli zafer kemeri görülebilir. Güneybatıda kentin ilk kurulduğu yer olan Likya akropolisi vardır. Artemis e ait olduğu düģünülen bir tapınağın kalıntıları ile bir Bizans kilisesi akropoliste yer alır. Kentin kuzeyindeki Roma Akropolisi nde ise görkemli bir manastır dikkati çeker. Likya Akropolisinin kuzeyinde 2. yy a tarihlendirilebilecek bir roma tiyatrosu vardır. Sahnesi iki katlı olan yapının Bizans döneminde oturma yerleri sökülerek sur yapımında kullanılmıģtır. Tiyatronun kuzeyi ĠÖ 2. yy yada 3. yy a tarihlendirilebilecek dörtgen planlı agora staolarla çevrilidir. Agoranın doğu giriģi iyi korunmuģtur. Antik kent asıl ününü bir çoğu yurt dıģında bulunan mezar anıtlarıyla kazanmıģtır. Nereitler Anıtı, Harpiler Anıtı, Paya ve lahiti, Aslanlı Mezar en tanınmıģlarındandır. Kentin kuzeydoğu ucunda Roma akropolisi nin doğu eteğinde kaidesi görülen Aslanlı Mezar, bilinen en eski Likya mezarıdır. ĠÖ 6yy a tarihlendirilen anıt mezarın kabartmaları British Museum dadır. Tiyatronun batısındaki Harpiler Anıtı 5,43 m yüksekliğindeki kule biçimindeki monolit kaidenin üzerindeki mezar odasında alır. Anıtın toplam yüksekliği 8,87 m dir. Mezar odası, özgün olanları British Museum da sergilenen kabartmalarla bezeliydi. Kabartmalarda kral, eģi, çocukları ve ailenin diğer üyeleri betimlenmiģtir. Anıt, adını kabartmalarda yer alan ve Harpiler olarak adlandırılan yarı kadın yarı kuģ mitolojik varlıklardan alır. Güneydeki Nereitler Anıtı ĠÖ 5 yy ın sonuna tarihlenir. Yerinde yalnızca temelleri görülebilen anıt, British Musum dadır. Kabartmalı frizlerle bezeli yüksek bir kaide ile ön sütunlarla çevrili üst bölümden oluģur. Sütunlar üçgen alınlıklı bir çatıyı taģırlar. Mezar odası yüksek kaidenin içindedir. Anıt adını sütunlar arasıdaki Nereit heykellerinden alır. Likyalı bir satrapın gömütüdür. Roma akropolisinin doğusundaki paye ve lahitte (ĠÖ 4.yy) British Museum da sergilenen yapıtlardan birisidir. Kabartmaların bir bölümü Ġstanbul Arkeoloji Müzesi nde, diğer bölümü B. Museum da bulunan Yazıtlı Mezar Anıtı ya da Obelisk, Satrap Kherei e aittir. ĠÖ 5.yy a tarihleģen anıt mezar dört yüzünde Likya yazıtı bulunan bir kaide ile mezar odasından oluģur. Yüksekliği yaklaģık 2 m yi bulan anıtın mezar odası, Satrap ın zaferlerini gösteren kabartmalarla bezelidir. Ayrıca çatının üstünde Satrap ın heykeli yer almaktadır. Harpiler Anıtı nın güneyindeki ĠÖ 4.yy a tarihlenen Likya kule mezarı; Likya mezarlığının özgün bir örneğidir. Toplam yüksekliği 8,59 m olan anıt mezarın, blok taģlarından yapılma kulesi güreģ resimleri ile bezeliydi. Kabartmalar, Ġstanbul Arkeoloji Müzesi nde sergilenmektedir. Kulenin üzerindeki 3,56 m yüksekliğindeki lahit, sivri kemerlidir. ĠÖ 4.yy a ait bir baģka mezar da Roma Akropolisi ndedir. Tümü 6,39 m yüksekliğindeki anıt monolit bir kaide ile mermer mezar odasından oluģur. Kent sınırları dıģında kuzeyden doğuya doğru uzanan Roma dönemi nekropolünde, kaya mezarları ve lahidler çoğunluktadır. Patara (GelemiĢ); KaĢ-Fethiye karayolu üzerinde bulunur. KaĢ a 41 km mesafededir. Fethiye karayolu üzerinde anayola 5 km mesafededir. Patara antik çağlarda Likya nın en önemli kentlerinden ve limanlarından biri olmuģtur. Antik kent, limanın doğu yakasında geniģ bir alana yayılmıģ durumdadır. Kent ve liman yaklaģık 3 km uzunluğundaki vadinin giriģindedir. Yüksek tepeler sayesinde Xhantos düzlüğünden, kuzeybatıdan gelecek rüzgarlara karģı korunaklı bir durum alır. Bir çok antik limanda olduğu gibi Patara limanı da Xhantos Irmağı nın (EĢen Çayı) getirdiği alüvyonlarla dolunca bugünkü bataklık konumunu almıģtır. Patara nın Likya kökenli bir yerleģme yeri olduğu sikkeler üzerindeki Patara biçimindeki yazıdan da anlaģılmaktadır. 327

328 Kentin adından ilk kez Herodotos söz eder. Söylenceye göre kentin kurucusu, su perisi Lykia ile Apollon un oğlu Patarus tur. Diğer bir inanıģa göre Patarus Lapeon un oğlu ve Xhantos un kardeģidir. Kimi antik yazarlar ise Apollon ile Lykia nın oğlu Ġkadiu nun kurucu olduğunu yazarlar. Büyük Ġskender in ölümünden sonra Ptolemaios ların denetiminde varlığını sürdüren yerleģme, kısa bir süre Ptolemaius II un eģi Arsenoe nin adını almıģtır. Daha sonra Seleukos ların ve Apemeia barıģı ile birlikte Rodos un egemenliğine girmiģtir. Mithridates SavaĢları sırasında Likya Birliğinin lideri olmuģtur. Birlik içinde üç oy verme hakkına sahip altı kentten biri olmuģtur. Roma imparatorluğu devrinde özel bir statüsü olduğu antik kaynaklardan öğrenilir. Likya birliğinin arģivi burada korunduğu gibi, Roma Valisinin de adli merkeziydi. I.S. 4. ve 5.yy larda Hıristiyanlığın yayılmasında önemli rol oynamıģtır. Noel Baba nın ya da St. Nicholas ın doğum yeridir. Tarihsel belgeler. 12 yy da Patara nın kutsal bir yer olarak ziyaret edildiğini ortaya koyar. Limanı çevreleyen surlardan çok az bir bölümünün kalıntıları görülebilir. Kenti koruyan surların doğudaki giriģi, en iyi korunmuģ kısmıdır. ĠÖ 100 de Likya-Pamphylia valisi Mettius Modestus adına yapılmıģ olan üç giriģli zafer takı biçimindeki anıtsal kapının iki yüzündeki altı konsolda valinin ailesinden kiģilerin büstleri yer almaktadır. GiriĢin hemen batısındaki tepede klasik dönemin kemikleri ve Apollon baģı bulunmuģtur. Apollon tapınağının da burada olduğu düģünülmektedir. Tepenin güneyinde tonoz örtülü odalar, büyük ihtimalle bir hamam kompleksinin bölümleridir. Daha güneydeki bazilikadan çok az kalıntı vardır. Bazilikanın batısındaki Korint düzenli tapınak (ĠS 2.yüzyıl) zengin bezemeli calla kapısıyla dikkat çeker. Prof. Ümit Serdaroğlu nun araģtırmasına göre, preanos ve calladan oluģan tapınak, 13X16 m ölçülerindeki platformun üzerindedir. Templum in Antis planlıdır ve çevresinde sutun sırası yoktur. Ġmparator Vespasianus döneminde (Ġ.S ) yapılan hamamlar 105X48 m lik bir alana yayılmıģtı. Apodyteriun, frigidarium, tepidariyum, caldariyum ve sudatoriumdan oluģmaktadır. Kentin güneyindeki tepenin kuzeydoğusundaki tiyatro, büyük ölçüde kumların altındadır. Cavea iki yandan duvarlarla desteklidir. Bir diazomoayla ikiye bölünen caveanın üst bölümünde 18, alt bölümünde 9 sıra vardır. Sahne yapısının alt katında 5 kapı ve pencere, üst katında kemerler yer alır. Sahne binasının dıģ duvarındaki yazıtta, Patara vatandaģı Quintis Vlio Titianus un binayı yaptırdığı, mermer kaplama ve heykellerin ise kız kardeģi Villa Procula nın armağanı olduğu yazılıdır. Aynı yazıtta tiyatronun ĠS 147 de Ġmparator Antonius Pius ve tanrılara adandığı belirtilmiģtir. Tiyatroda bulunan bir baģka yazıt da Ġmparator Tiberius dönemine (ĠS 14-37) aittir. Tiyatronun yaslandığı tepenin Akropolis olduğu düģünülür. Burada çeģitli yapıların kalıntıları görülebilir. Tepenin yanında derinliği ve çapı 10 m olan bir çukur vardır. Çukur içinde, merkezde dörtgen bir sütun yer alır. Çukura inmek için kayaya oyulmuģ basamaklar kullanılır. Bu çukurun Apollon kehaneti ile ilgili olduğu öne sürülüyorsa da büyük olasılıkla bir sarnıçtır. Sarnıcın batısında deniz fenerinin kalıntıları yer alır. Limanın batısında yer alan, ön yüzündeki Latince yazıtta tanımlanabilen Hadrian Silosu, 67X19 m boyutundadır. Silo her biri bir kapıyla dıģarı açılan sekiz odaya bölünmüģtür. Silonun batısında, Vespasianus hamamlarının güneyindeki iki alanın agora olduğu düģünülür. Silonun kuzeyinde ise bir tapınak mezar vardır. Su kemerlerinin kalıntıları kentin doğu ve batısında görülebilir. Nekropolde ise lahit tipi mezarlar çoğunluktadır. 328

329 KEMER Hicri 1326, Miladi 1910 yılında kurulan Kemer, Antalya iline 43 km uzaklıkta Batı Toros Dağları nın eteklerinde kıyı boyunca uzanan Ģirin bir yerleģim merkezidir yılı sayımlarına göre 9740 nüfuslu 52 km lik uzun bir kıyı Ģeridine sahiptir. Deniz, orman ve dağların bir renk uyumu içinde birleģtiği Kemer, eģsiz bir doğal güzelliğe sahiptir. Kıyı boyunca bir çok irili ufaklı koylar bulunmaktadır. Denizin maviliği ve ormanların yeģilliği de birbirine uyum sağlamaktadır. Kemer son yıllarda önemli geliģmeler göstermiģtir. Turizm amaçlı yatırımlar sayesinde Antalya Ġlinin yatak kapasitesi bakımından önemli bir bölümünü teģkil eder. Kemer aynı zamanda modern bir kentleģmenin de bir örneğidir. Alt yapı tesislerini muntazam bir Ģekilde tamamlamıģ olması, her türlü ulaģımın kolay olması, PTT hizmetlerinin her çeģidinden yararlanılması ve belediye hizmetlerinin devreye girmesi Kemer i rahat ve huzurlu bir tatil beldesi haline getirmiģtir. Kemer uluslararası bir üne sahip olduğu gibi, Antalya nın da incisi haline gelmiģtir. Kemer 1991 Eylül ayında kaymakamlık teģkilatının kurulması ve tüm kamu kuruluģlarının hizmete girmesi ile daha fazla güncelleģmiģtir. Kemer, Antalya Ġlinin batısında, Batı Toroslar ın eteklerinde bulunmaktadır. Ġlçe sırtını dağlara dayamıģtır. Kıyıları ise oldukça girintili çıkıntılıdır. YerleĢim merkezi genellikle düzlük bölgelerdedir. Kemer, Tekirova, Çamyuva, Göynük, Aslanbucak, Beldibi gibi yerleģim merkezleri ile bir bütün oluģturmaktadır. Kemer ile ilgili araģtırmalar buranın bir Likya Ģehri olmasının ötesinde bilgi vermemektedir. Ancak yerli halktan edilen bilgiye göre 1910 lu yıllarda Eski Köy adıyla anılan Kemer, dağlarından gelen seller (Kızılcık Dağı) sayesinde bir göl ve bataklık görünümüne bürünmüģtür. Daha sonraları yıllarında buralarda yaģayan insanlar sel baskınından köyü korumak için dağların hemen eteklerine taģtan aģağı yukarı 23 km uzunluğunda duvar örmüģlerdir. Daha sonra buraya gelip yerleģen halk dağlarla köyü birbirinden ayıran bu örülü duvarı Kemer e benzettikleri için yörenin adı o zamanlardan beri Kemer diye anılır. Yine o döneme ait bir rivayete göre Ġspanyol diye anılan bir hastalığın salgın halinde burada oturan halkın çoğunun ölümüne sebep olduğu için nüfus oldukça azalmıģ, ancak dıģardan gelen yabancılar ve özellikle dağlarda yaģayan Yörüklerin buraya inip yerleģmeleri ile köy tekrar bugünkü kalabalık nüfusuna ulaģmıģtır yılından beri yeni karayolu ile ulaģım mümkündür. Karayolunun deniz kıyısına paralel olması yol boyunca güzel manzaralar görme imkanı verir. Karayolu tamamen asfalt olup,trafiğin sağlıklı bir Ģekilde seyredebileceği biçimde düzenlenmiģtir. Her 10 dakika karģılıklı olarak Antalya otobüs garajından dolmuģ ile ulaģım imkanı vardır. Antalya uluslararası hava limanına bir saat uzaklıktadır. Ayrıca deniz yolu ile de ulaģmak mümkündür. Antalya-Finike karayolundan geçen yolcu otobüsleri ile Ege sahillerine, Antalya nın kuzeyinden Burdur istikametine doğru devam eden E-5 karayolu ile Ġzmir, Ġstanbul, Ankara ve diğer illerimize gitmek mümkündür. Kemer çevresinde antik bölgelerin de bulunması bir baģka çekiciliktir. Kemer den Faselis ve Olimpos a denizden ve karadan ulaģmak mümkündür. Son yıllarda Söğüt Cuması, Altınkaya, Dere köyü gibi yüksek yerlere safari turları da çevre çekiciliklerden birisi de mağaralardan Beldibi Mağarası Antalya nın 27 km güney batısında deniz kenarındadır. Burada tarih öncesi çağlara ait kalıntılar bulunmuģtur. Bir diğer görülmeye değer mağara ise Molla Deliği Mağarası olup, Kemer in batısında yükselen Tahtalı Dağı nın doğu yamacında yer alır. Bu mağaraya Kemer-Kumluca karayolu üzerinde bulunan AĢağıkuzdere veya Tekirova Köylerinden yaya olarak gidilebilir. Her iki köyden de 3,5-4 saat yürümek gerekmektedir. 329

330 Faselis (Phaselis); Yeni yapılan Antalya-Finike Karayolunun 58. km sinde bulunmaktadır. Kemer e uzaklığı 15 km olan Faselis antik kentin yolu tamamen asfalttır. Ayrıca deniz yoluyla da buraya ulaģmak mümkündür. Antik kaynaklardan Faselis in MÖ 690 yılında Rodoslu kolonistler kurulduğu bilinmektedir. Heredotes Faselis ten bir Yunan Ģehri olarak söz etmektedir. Çoğu koloniler gibi bir yarımada üzerinde kurulmuģ olan Faselis, Romalıların egemenliği altında altın devrini yaģamadan önce, Likya nın en doğuda olan Ģehridir. MÖ 100 yılında korsanların istilasına uğramıģ ve Romalılar tarafından kurtarılmıģtır. Faselis te bugün toprak üzerinde bulunan kalıntıların büyük bir bölümü Roma Devri nden kalmıģtır. Bunlar; su yolları, Liman caddesi, Roma Hamamı, ġehir alanı, Pazaryeri, Tiyatro, Athena Tapınağı, Kale Suru ve Hadrian Kapısı dır. ġehrin en eski buluntuları su altı araģtırmaları sırasında ele geçen MÖ 6 yy a ait Kronit tipi bir koku ĢiĢesidir. Faselis Ģehri Roma döneminden sonra en önemli devrini 7 ve 8 yy da Bizans egemenliği altında yaģamıģtır. Bizans Ġmparatorluğu büyük bir bölümü harap olmuģ koloniyi yeniden kurarak burayı bir donanma üssü halinde getirmiģtir. Faselis en son Selçuklularla 12 yy da Türkler in egemenliği altında yaģamıģtır. Fakat yörede sık görülen depremler ve özellikle liman kentlerin (Antalya gibi) önem kazanması sonucu insanlar burayı terk etmiģtir. Faselis te çıkan bazı tarihi eserlerin bulunduğu bir de müze mevcuttur. Ayrıca burası tarihi zenginliği yanında ince kumlu ve sığ bir koyu, orman, dağ, deniz, birleģmesinden oluģan ideal bir ören yeri ve plaj olarak da dikkati çekmektedir. Olimpos (Çıralı-YanartaĢ-DeliktaĢ) ; Olimpos Ģehri dar bir boğaz Ģeklinde baģlayıp sonra geniģleyen ve tekrar bir derenin oluģturduğu vadinin iki tarafında kurulmuģtur. Antalya Körfezinin batı yakasında, Kemer ile Adrasan arasında yer alan ören yerine karadan ulaģmak birkaç yıl öncesine göre çok kolaylaģmıģtır. Antalya dan hareket edildiğinde her mevsim baģka bir güzelliği olan sahil yolunu Ulupınar mevkiine kadar takip etmek gerekmektedir. Antalya dan 70 km Kemer den 35 km sonra Ulupınar dan güneydoğuya ayrılan ve Olimpos iģaret levhası bulunup stabilize yol takip edildiğinde yarım saat sonra Olimpos a ulaģmaktadır. Kara yolu dıģında deniz yolu ile de gidilebilmektedir. Belgeler Olimpos un Helenistik devirde kurulmuģ bir Ģehir olduğunu gösterir. Varlığı MÖ 11 yy da bastırdığı büyük sikkelerden anlaģılmaktadır. MÖ 1yy da bu bölge korsanların yatağı olmuģtur. MÖ. 78 de Romalı Kumandan Servilius un Olimpos u korsanlardan temizlediği ve Roma topraklarına yaklaģık 1 saat uzaklıkta bulunan ve doğal gazın çıktığı yer Hepasiaus kültürü ile büyük bir üne sahiptir. MANAVGAT; Antalya il sınırları içinde yer alan Manavgat ilçesi, 2296 km 2 lik bir alan üzerine yayılmıģtır. Antalya il merkezine 75 km uzaklıkta bulunan ilçe, kuzeydoğuda Akseki, doğuda Alanya ve GündoğmuĢ, batıda Serik, güneyde Akdeniz, kuzeyde ise Isparta ya bağlı Sütçüler ve Konya ya bağlı BeyĢehir ilçeleri ile komģudur. Manavgat Ġlçesinin Merkez, BeĢkonak ve TaĢağıl olarak adlandırılan üç bucağı ve bucaklara bağlı 83 köyü vardır. Manavgat ilçesi, Antalya Körfezi kıyılarının arkasındaki alçak tepeleri, yer yer Toroslar dan inen akarsularla bölünmüģ alanları, kuzeyde yükselen Batı Toros Dağları nın güney eteklerini kaplar. Amanos Dağları nın Akdeniz e doğru olan uzantısı Manavgat Ġlçesinin hemen hemen tamamını kapsar. 330

331 Manavgat ın doğal yapısının önemli karakteristiği, sık ve zengin bir bitki örtüsüne sahip oluģudur. Doğal bitki örtüsünü maki toplulukları oluģturur. Dağlık yerlerde çam ormanları yer alır. Ġlçede yetiģen baģlıca ürünler; pamuk, susam, buğday ve sera bitkileridir. Manavgat ın kuruluģ tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, yerleģim merkezi oluģunun MÖ yılları arasında olduğu sanılmaktadır yılları arasında konaklama ve göçme Ģeklinde geçici yerleģmelere sahip olduğu söylenmektedir. MÖ sinden yakın zamana kadar, Ģimdiki ilçe yakınlarında kayıklar ve gemilerin çay üzerinde bulunan iki yaka arasında yük ve insan taģımacılığı yaptığı belgelerden anlaģılmaktadır. Evliya Çelebi, Ģimdiki Gündoğdu Köyü yakınlarında, Sarısu civarında kaplan avlandığını ve bu çevrede yörük denilen halkın oturduğunu anlatır. Manavgat o zamanlar bir yerleģim merkezi değildi. Kuzeyde Toroslar, güneyde Akdeniz, doğuda Manavgat Çayı, batıda Köprü Çayı ile çevrelenen geniģ bir alana verilen ad idi. Malazgirt savaģından sonra bu yöreye Horasan dan gelen yörükler ve yörük beyleri yerleģmiģtir. Manavgat ırmağının batı yakası Tugay Beyleri nin, doğu yakası Senir Beyleri nin tımar zeamet ve hasları olarak Cumhuriyet Dönemi ne kadar devam etmiģtir. Daha sonra bu iki yaka birleģtirilerek 1913 yılında Manavgat adı ile bir ilçe olmuģtur. Doğa ve tarihin birleģtiği bir yer olan Manavgat ve çevresi kültür ve turizm bakımından önemli bir beldemizdir. Yörede bulunan Seleukia, Selge, Etenna, Side gibi antik kentler Manavgat a olan ilgiyi arttırmaktadır. Bunun yanında Selge yolu üzerinde bulunan Olukköprü (Köprülü Kanyon) Milli Parkı ve ünlü Manavgat ġelalesi yörenin güzelliğini zenginleģmektedir. Bölgede bulunan yatak kapasitesinin çok ve değiģik biçimlerde olması, gelen turistlerin bütçelerine göre kalacak yer bulmalarını sağlamaktadır. Bu da turist potansiyelini arttıran etkenlerden biridir. Manavgat ilçesinin diğer merkezlerle olan bağlantısı sadece karayolu ile sağlamaktadır. Ġlçedeki otobüs Ģirketleri batıda Antalya, doğuda Alanya üzerinden diğer ilçelere ulaģımı sağlar. Otobüs Ģirketleri yaz aylarında artan turist sayısına göre seferlerini arttırmaktadır. Ġlçeden Manavgat ġelalesi, Side, Sorgun gibi tarihi ve turistik yerlere karģılıklı dolmuģ seferleri yapılmaktadır. Ġlçede ve yakın yerlerde liman olmadığından deniz ulaģımı Antalya ve Alanya Limanından sağlanır. Ġlçeye en yakın hava limanı ise Antalya dadır. Yaz aylarında arttırılan seferlerle belli baģlı iç ve merkezlere ulaģım mümkündür. Yüksek Toros Dağları ve Akdeniz Bölgesi nin doğal konumu nedeniyle ilçede tren istasyonu bulunmamaktadır. Ġlçeye en yakın tren istasyonları Isparta ve Burdur illerindedir. Side Antalya ya 75 km, Manavgat a 7 km uzaklıkta olan Side yaklaģık 400 m eni ve 1 km uzunluğu olan bir yarım ada Ģeklindedir. Side adı Anadolu dilinde nar anlamına gelir. Bu özellik ve bölgede elde edilen bazı yazıtlardan elde edilen bilgiler Side tarihinin Hititlere kadar uzandığını göstermektedir. Fakat Anadolu nun en eski yerleģim yerlerinden biri olan Side nin kesin olarak tarihi bilinmemektedir. Coğrafyacı Strabon kenti, Batı Anadolu daki Kyme nin bir kolonisi olarak göstermektedir. Bununla birlikte Side nin ĠÖ 7 yy. dan önce kurulduğu da söylenmektedir. Kilise tarihçesi Evsebios, Side nin ĠÖ 1405 te kurulduğunu yazmaktadır. Anadolu tarihleri içerisinde Side, diğer Pamphylia kentleri ile aynı aģamaları geçirmiģtir. Yunanlılar ĠÖ 7. yy da ki göçler sırasında Side ye gelmiģlerdir. Eldeki yazıtlara göre ĠÖ 3 yy a değin de kente özgü bir dil konuģmuģlardır. Hala tam olarak çözülemeyen bu dil Hint-Avrupa dillerindedir. 331

332 Side ĠÖ 6 yy ın ilk yarısında Lidyalılar ın ĠÖ da Persler in egemenliğine girmiģtir. Pers yönetiminde geliģen kent ĠÖ 334 te Ġskender e teslim olmuģtur. Ġskender in ölümünden sonra Antigonus un ( ), Ptolemaioslar ın güçlü savaģ ve ticaret filoları sayesinde en parlak dönemini yaģayan kent bu sürede yeniden imar edilip, bilim ve kültür merkezi haline gelmiģtir. ĠÖ 188 de Apamcia BarıĢı ile Bergama Krallığı na bırakılan Side, Doğu Pamfilya bölgesi ile birlikte bağımsızlığını korumuģ, büyük ticaret donanmasıyla refaha ve zenginliğe kavuģmuģtur. ĠÖ 78 den sonra Roma egemenliğinde bulunan kent ĠS 2. ve 3. yy da bölgenin ticaret merkezi olmuģ özellikle köle ticaretinin sağladığı zengin ve parlak bir dönem yaģanmıģtır. 2 yy boyunca kent, ayrıca büyük bir bilim ve kültür merkezi olmuģtur. Suriye krallarından VII Antiokhos, tahta geçmeden önce burada eğitim görmüģtür. Kral olduğu zaman (ĠÖ 138) Sidetes adını almıģtır. Bu devre kadar baģta Athena ve Apollon olmak üzere Afrodit, Ares, Asklepios, Hegela, Kharitler, Demeter, Dionisos, Hermes gibi birçok tanrıya inanıp tapan Sideliler MS 4 yy da HıristiyanlaĢmaya baģlamıģlardır. Side ĠS 5 yy da Pamfilya Metropolisi (Pisikoposluk Merkezi) olunca 5 ve 6 yy da en parlak devrini yaģamıģtır. Bu geliģim 7 ve 9 yy lar arasında Arap akınları ile son bulmuģtur. Kazılar sırasında büyük bir yangın ve çok sayıda depremin izlerine rastlanmıģtır. Arap istilası ve doğal afetler kentin boģaltılmasına neden olmuģtur. 12 yy da Arap coğrafyacısı Ġdrisi burayı ölü bir kent olarak tanımlanmaktadır. Ġdrisi ye göre 1150 ye doğru kent halkı Side den göç etmiģ, 12 yy da Side tümüyle boģaltılmıģtır. 13 yy da Selçukluların 14 yy da ise Hamitoğuları ve Tekelioğulları nın egemenliği altına giren Side de bu devirlerde yerleģme olmamıģtır. 15. yy da kesin olarak Türk topraklarına katılmıģtır. Ancak ne Osmanlılar nede Selçuklular Side de oturmadıklarından yarımada üzerinde Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait eserlere rastlanmaz yılında, yarımadanın uç kısmına bir köy kurularak Girit adasından gelen göçmenler buraya yerleģtirilmiģlerdir. Bugünkü köyün çekirdeğini oluģturan küçük köy zamanla büyüyerek tüm yarımadayı kaplamıģtır. Antik yapılarıyla, kendine özgü mimarisi ile köy evlerinin bir arada bulunması, sonradan Selimiye adını alan Side nin turizme açılmasın da büyük rol oynamıģtır. Side tarihinin derin izlerini taģıyan bir kenttir. Kara ve deniz surları, kapıları, su yolları, çeģmeleri, limanları, Vespasianus anıtı, Atenna, Apollon, Men ve Dionysus tapınakları, hamamları, agoraları, sütunlu caddeleri, evleri, bazilikaları, Nekropolü ve kiģilik tiyatrosu ile baģlı baģına bir tarihi yansıtan, doyumsuz doğal güzelliği ve geliģmiģ tatil olanakları ile bu kent görülmeye değer niteliktedir. Manavgat ġelalesi; Manavgat Ġlçesi nin 3 km batısında bulunan Ģelale ilçe ile aynı adı taģır. ġaģırtıcı bir yükseklikten dökülmesine karģın geniģ bir alan üzerinden gürül gürül akıģı görülmeye değer bir manzara oluģturur. Köprülü Kanyon (Olukköprü) Milli Parkı ; Antalya nın 40 km kuzeydoğusundan ayrılan TaĢağıl ve BeĢkonak a giden 40 km lik karayolu ile Köprülü Kanyon Milli Parkına ulaģılabilir. Köprü Irmağı nın Bolasan Köyü ile BeĢkonak Bucağı arasında oluģturduğu yarma vadi boyunca uzanır. Köprü çayının aktığı derin bir kanyon üzerinde, bugün hala özelliğini koruyan ve kullanılan Roma devri köprüsü vardır. Kanyon bitiminden sonra çay etrafı yeģilliklerle kaplı geniģ bir yataktan akmaktadır. Akan suyun maviliği ile doğanın yeģilliği birbirine karıģmaktadır. 332

333 Köprülü Kanyon Milli Parkı doğal güzellikler kadar zengin tarihsel ve arkeolojik değerlere de sahiptir ha lık alan 1973 yılında milli park olmuģtur. Irmakta balık avlanabilmektedir. Piknik ve kamping alanları vardır. Selge; Serik in 35 km kuzeyinde, Toroslar ın güney yamacında, Köprü Çayı (Eurymdon) yakınlarında eski bir dağ kenti olan Selge ye, Köprülü Kanyon Milli Parkı ndan sonra ve virajlı 4 km lik stabilize yoldan gidilir. Selge ye giden yol Köprülü Kanyon içinden geçer. Yol üzerinde Ürgüp ve Göreme deki peri bacalarına benzeyen ve bütün dağ yamacını kaplayan oyuntulu kayalar mevcuttur. Selge nin Kalches tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Pisidya ya bağlı olan kent sonraları Pamfilya sınırları içine alınmıģtır. Kent sırası ile Lidya, Pers, Ġskender ve Roma yönetimlerinde kalmıģtır. Kuzeydeki 5 katlı ve 45 basamaklı tiyatrosu önemli anıtıdır. Kayalığa oyulmuģ tiyatronun güneyinde stadium ve gymnasium, batısında tavanı kartal motifleri ile süslü Ġon tipindeki tapınak göze çarpar. Stadiumun güneyinde çeģme ve agora bulunmaktadır. Kentin kuzeybatısında uzanan surların kuzeyinde Artemis ve Zeus tapınakları yan yanadır. Bu tapınakların batısında su sarnıçları, kuzeyinde ise lahitleri ve süslü mezar anıtları ile nekropol yer almıģtır. Kent iģlek yollardan uzak tepe üzerinde olduğu için pek yıkılmamıģtır. Seleukia; Side nin 23 km kuzeydoğusunda, ġıhlar Köyü ne ise yayan olarak 1 saat uzaklıkta bulunan bu antik kent Selevkoslar tarafından kurulmuģtur. Kazı çalıģmalarına 1972 yılında baģlanmıģtır. Bir tepe üzerine oturtulmuģ olan kent tüm ovayı ve denizi gözler önüne serer. Kentin geliģmiģliğinin göstergesi olarak iki katlı agorası, bazilikası, sarnıç ve kanalizasyon sistemi sayılabilir. Kent kazılarından çıkarılan eserler bugün Antalya Müzesi nde sergilenmektedir. Etenna; Manavgat ın 29 km kuzeyindeki Etenna bugünkü Sırt Köyü nün üst tarafına düģen tepe üzerine kurulmuģtur. Tarihi hakkında çok az bilgi olan kent MÖ 4 yy daki bastırdığı sikkelerle tarih sayfalarına geçer. Bizans devrinde piskoposluk merkezi olduğu sanılan kentin tepesinde Akropol (yukarı Ģehir, kentin en yüksek ve en iyi korunan yeri) ve yamaçlarda yer alan etrafı surlarla çevrili teraslardan ibarettir. Kentin kuzeybatı kısmında 30 a yakın kaya mezarı vardır. Kentin güneyinde ise Heroon (yüceltilmiģ bir ölü için yapılan mezar) vardır. Bunlardan baģka bazilika, agora, kilise, hamam ve sarnıçlar önemli kalıntılardır. ALANYA Alanya nın kesin olarak ne zaman kurulduğu bilinmemekle beraber bazen Kilikya bazen de Pamfilya bölgesine dahil edilir. MÖ 4 yy da Büyük Ġskender in hakimiyetine girmiģtir. Selçuklu sultanı Alaaddin Keykubat 1220 yılında Ģehri zaptetmiģtir. Kalanoros adını kendi adına uygun Alaiye olarak değiģtirmiģtir. Sultan Alaaddin Keykubat, Alaiye yi hala ayakta tutan ve her biri tarihi kıymete haiz eserlerle süslemiģtir. Daha sonra Alanya önce Karamanoğulları nın daha sonrada II. Beyazıt zamanında Osmanlıların hakimiyetine geçmiģtir. ġehirde Osmanlı devrinden kalma eserleri de görmek mümkündür. 333

334 Cumhuriyet devrinde Atatürk ün Alaiye yi ziyareti sırasında Alanya olarak değiģtirilmiģtir. Alanya ilçesindeki turistik yerler Ģöyle sıralanabilir. Alanya Kalesi ; Alanya Limanının arkasında üç tarafı denizle çevrili olan kale Romalı korsanlar tarafından yaptırılmıģtır. Eski kalenin yerine 1225 yılında Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat yenisini inģa etmiģtir yılında Osmanlıların eline geçmiģtir yılında restore edilmiģtir. Alanya kalesi iç içe üç surdan oluģmaktadır. Kalede 83 kule, 140 burç vardır. Kalenin içinde Selçuklulardan kalma büyük bir sarnıç, Bizanslılardan kalma Ayayorgi Kilisesi, iç kalede Keykubat Sultan Sarayı, iç kalenin güneydoğu dıģ köģesinde Selçuklu Hamamı kalıntıları bulunmaktadır. Kale içinde 10X35 m boyutunda 26 odalı Bedesten turistik otel olarak restore edilmiģ bölüm vardır. Otelin yanında Sultan I. Alaaddin tarafından inģa edilen fakat büyük hasar gördüğü için 16 yy da Osmanlılar tarafından aynı temeller üzerine oturtulan Süleymaniye Camii bulunmaktadır. Ayrıca kale içinde AkĢebe Sultan Mescidi ve Türbesi vardır. Burası 1230 yılında inģa edilmiģ olup güzel bir mimariye sahiptir. Ġki odada NevĢehirli Damat Ġbrahim PaĢa tarafından Akdeniz in en büyük gemici fenerlerinden birisi inģa edilmiģtir. Ġç kaledeki kilisenin doğu kısmında asker koğuģları bulunmaktadır. Bu koğuģların güney ucunda, Alanya Kalesi nin en yüksek noktalarından biri olan, Romalılar devrinde ölüme mahkum olanların denize atıldığı ve denizden 250 m yüksek olan Adem Atacağı vardır. Kızıl Kule; Kırmızı taģ tuğladan yapılmıģ düzgün sekizgen bir prizmaya benzemektedir. BeĢ ayrı kattan müteģekkil bu kulenin yerden yüksekliği 35 m dir. Kulenin tam ortasında zeminden beģinci kata kadar yükselen büyük bir sarnıç mevcuttur yılında Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat tarafından Ģehri ve karģısındaki beģ gözlü tersaneyi denizden gelecek düģmana karģı korumak için inģa ettirilmiģtir. Kulede üç ayrı kitabe mevcuttur. Bu kitabelerde mimari Halepli Kettanizade Ebu Ali hakkında ve Sultan I. Alaaddin Keykubat hakkında bilgiler bulunabilir. ĠnĢa edildiği devirden günümüze kadar kalan dövme demirden büyükçe bir anahtarı vardır. Kulenin zemin katı günümüzde Etnografya olarak kullanılmaktadır. Selçuklu Tersanesi ; Kızıl Kule nin güneyinde hemen deniz kıyısında, 55 m uzunluğunda, 40 m derinliğinde beģ gözlü olan tersane 1226 yılında I. Alaadin Keykubat tarafından yaptırılmıģtır. Tersanenin iç kısmında memur ve muhafızlara ait olan odalar ve mescit vardır. Bu gözlerin her biri 6 m geniģliğinde ve 40 m derinliğindedir. Selçuklu Medresesi (GülevĢan Harebeleri); Alanya nın 5 km doğu istikametinde Oba Köyü nde bulunmaktadır. Sultan I. Alaaddin Keykubat tarafından, 1232 yılında inģa edilmiģtir. Medresenin iç kapısındaki Selçuklu el sanatları, devrin iģçiliğinin en güzel örneklerindedir. Leadres-Learti (Mahmutlar Ören Yeri); Alanya nın 13 km doğusunda, Mahmutlar Kasabası sınırları içindedir. Büyük hasar görmesine rağmen; kiliseler, hamamlar, sarnıçlar ve evler hala gezilip görülebilecek durumdadır. Merkezi ve yan lefleri içerisinde fresk izleri mevcuttur. Bu bölgedeki 334

335 kiliselerin hemen hemen hepsinin temeli, üç renkli ( beyaz, siyah, kırmızı) taģ parçaları ile iģlenmiģ mozaiklerle süslenmiģtir. Syedra (Sedre) ; Alanya nın 20 km doğusunda, bir vadi içinde denize nazır mevkii de kurulmuģtur. ġehir üç kısımda değerlendirebilir; birincisi deniz kenarında yer alan (AĢağı Ģehir), ikincisi ise Karagedik Tepesi üzerinde yer alan (Büyük ġehir) Ģehirdir. Kalıntılara ulaģmak için 30 dakika yürümek gerekir. ġehirlerde bulunan tarihi eser ve paralar Roma Devrine aittir. Ġotapa (Aytap) ; Alanya nın 30 km kadar doğusunda, GazipaĢa yolu üzerinde kurulmuģ olan Ģehrin temelini korsanların attığı ve korsan iskelesi olarak kullanıldığı sanılmaktadır. Ayakta duran kilise, hamam ve diğer yapılar Roma Dönemi ne aittir. Serapsu Han ; Alanya nın 15 km batısında Serapsu Çayı yakınında kurulmuģ olan Ģehir Sultan I. Alaaddin Keykubat ın oğlu Keyhüsrev tarafından yaptırılmıģtır. Alara Han ve Kalesi; Alanya nın 35 km kuzeybatı istikametinde Alanya-Manavgat sınırlarını teģkil eden Alara Çayı nın üzerinde denizden 7 km uzaklıkta yer alır. Alara Han 1231 yılında Sultan I. Aaddin Keykubat tarafından inģa ettirilmiģtir. Kervansarayın kuzeye bakan giriģ kapısında I. Alaaddin e ait kitabe vardır. Kapıdan girildiğinde nöbetçi kulübesi, hamam, uzun bir koridor ve iki kenarında geceleme odaları görülebilir. Alara Kalesi ise, Alara Han ın tam kuzeyinde 200 m kadar uzaklıktaki sivri tepe üzerinde kurulmuģtur. KuruluĢ tarihi kesin bilinmemektedir. Kalenin yüksekliği yaklaģık m kadardır. Kayalar oyularak tünellerden yol yapılmıģtır. ġu an yer yer harap olmuģ durumdadır. G Fiziki Özellikler Antalya ili 640 km ile Türkiye nin en uzun deniz kıyısına sahiptir. Dağların denize paralel uzanması plaj uzunluğunu artırmıģtır. ġehir merkezindeki plajlardan Konyaaltı Plajı, Antalya nın 3 km batısında bulunur. Bu plajın uzunluğu yaklaģık 1,5 km olup, kum-çakıl karıģımıdır. Antalya halkı tarafından en çok kullanılan plajdır yılında tamamlanan çalıģmalar ile Konyaaltı sahili düzenlenmiģtir. Adalar Plajı, Antalya Ġli Ģehir parkında bulunan kayalık ve küçük bir plajdır. Son yıllarda fazla kullanılmamaktadır. Lara Plajı ise Antalya nın 13 km doğusunda bulunan ince kumlu bir plajdır. Kemer yöresinde, Beldibi Mevkiinden baģlayarak Tekirova ya kadar olan kısım tamamen doğal bir plajdır. Genellikle ince kum ihtiva eder. Üç tarafı denizlerle çevrili olan Side nin doğu ve batı yakası tamamen doğal plajdır ve genellikle ince kumlardan oluģmaktadır. KaĢ ın çevresinde Büyükçakıl, Limanağzı, Adalar, Çukurbağ Yarımadası, Akçagerme, Seyret ve KapıtaĢ gibi plajlar bulunmaktadır. Antalya Ġl sınırları içinde Olimpos-Beydağları Sahil Milli Parkı, Güllük Dağı (Termessos) Milli Parkı, Köprülü Kanyon Milli Parkı bulunmaktadır. Bu milli parklar hakkındaki bilgiler Flora-Fauna ve Hassas Yöreler ana baģlığı altında verilmiģtir. Düzlerçamı ve Güver Uçurumu 115 m olup bu uçurum, üç dağın ayrılmasıyla oluģmuģ doğal bir kanyondur. 335

336 Antalya daki Ģelalelerden Düden ġelalesi (Ġskender ġelalesi) suları hem yer altından çıkar, hem de yukardan Ģelale halinde dökülür. Düden Çayının denizle buluģması, Karpuzkaldıran Plajı yakınlarında 40 m yüksekliğindeki bir falezden denize dökülmesi ile olur. KurĢunlu ġelalesi nin 33 hektar büyüklüğünde bir dinlenme yeri ve birbirine Ģelalerle bağlı yedi gölü vardır. Antalya da dağ turizmine hizmet verebilecek tek yer Saklıkent kayak ve dinlenme merkezidir. Bu merkezde biri 690 m diğeri 800 m olan iki adet tele-ski vardır. Antalya ilindeki mağaralar turistik öneme sahiptir. Karain Mağarası, Türkiye nin içinde insan yaģamıģ en büyük mağarasıdır. AltıbeĢik Düdeni nde yeraltında pek çok sayıda mağara ve göl mevcuttur. Büyük boyutlarda sarkıt ve dikitler vardır. Sarkıt ve dikitleri ile dikkat çeken DamlataĢ Mağarası yaklaģık 15 m yüksekliğindedir. Merdivenle inilen alt kısım deniz seviyesinden altta olup, yapılan araģtırmalarla havasının astım hastalığına iyi geldiği bulunmuģtur. Isısı yıl boyunca civarındadır. Rutubeti % 98 olup, CO 2 oranı havadakinden 5 kat fazladır. Bunlardan baģka Beldibi Mağarası ve KarataĢ-Semahöyük Mağarası da il sınırları içinde yer almaktadır. G.1.2. Kültürel Değerler Antik Kentler: Xanthos, Patara, Antiphellos, Aperla, Apollonia, Andriake, Sura, Erinos, Zengederus, Lymra, Arykanda, Ġdebessos, Rhosrapolis, Korydeli, Termessos, Saklıkent, Olbia, Phaselis, Olympos, Sillyon, Selge, Aspendos, Etenna, Erimna, Asar Harabeleri, Obyra, Hamaxia, Gülefsan, Leartes, Sydra, Ladope, Sellinous, Tryanopolos, Gestras, Mephelis, Antiocheia. G.2. Turizm ÇeĢitleri Deniz Turizmi: Kıyı Turizmi: Beldibi, Göynük, Acısu, Sorgun (Kemer), Titreyengöl, Çolaklı, Çenger, Side (Manavgat), Belek (Serik), Konyaaltı, Lara (Merkez), ÇavuĢköyü, Adrasan (Kumluca), Kalkan, GelemiĢ, Çayağzı (KaĢ), Finike, GazipaĢa, Ġncekum, Alanya (Doğusu- Batısı). Yat Turizmi:Kaleiçi, Kemer, KaĢ-Kalkan, Finike, Manavgat-Side, Alanya, GazipaĢa. Kültür Turizmi: Antik Kentler: Xanthos, Patara, Antiphellos, Aperla, Apollonia, Andriake, Sura, Erinos, Zengederus, Lymra, Arykanda, Ġdebessos, Rhosrapolis, Korydeli, Termessos, Saklıkent, Olbia, Phaselis, Olympos, Sillyon, Selge, Aspendos, Etenna, Erimna, Asar Harabeleri, Obyra, Hamaxia, Gülefsan, Leartes, Sydra, Ladope, Sellinous, Tryanopolos, Gestras, Mephelis, Antiocheia. Ġnanç Turizmi: Yivli Minare 8Merkez), Kesik Minare Cami (Merkez), Kale Cami (Alanya), Aziz Nicolaos Kilisesi (Demre), Aya Yorgi Kilisesi (Alanya). Ġpek Yolu:Alara Han, ġarapsa Han, Kırkgözhan, Evdir Han, Kargı Han 336

337 KıĢ Turizmi: Beydağı-Saklıkent (Antalya), Akdağ (Alanya), Akdağ (Elmalı), Tahtalı Dağı (Antalya). Eko Turizm: Yayla Turizmi: Saklı Üçoluk Fesliğan Karaçukuru (Merkez), Beycik, Söğütcuması (Kemer), Dönme-Türbelinaz-Dereköy (Alanya), Sülek MaĢat Sütleğen- Söğütbeli Kocaoluk (Ġbradı), Kocaoluk Girdev (Elmalı), Ördübek (Finike). Ornitotloji (KuĢ Gözetleme) Turizmi: Toros Dağları. Foto Safari: Milli Parklar, Yaylalar. Botanik Turizmi: Milli Parklar, Yaylalar. Kamp-Karavan Turizmi: Finike, Manavgat, Lara, Sarısu, Üçoluk Yaylaları, Beldibi, KaĢ, Titreyengöl, Köprülü Kanyon, Ġncekum, Ġbradı Civarı Yaylaları, Mağara Turizmi: Karain, Kocain (Antalya), AltınbeĢik (Ġbradı-Akseki), DamlataĢ, Fosforlu, Dim AĢıklar Korsanlı (Alanya), Beldibi, KarataĢ Semahöyük (Elmalı), AlacaıĢık, Mavi Mağara (KaĢ). Av Turizmi: Düzlerçamı, Gidengelmez Dağları (Serik). Sualtı DalıĢ Turizmi: Kıyı Kesimi. Rüzgar Sörfü: Kıyı Kesimi. Bisiklet Turları:Milli Parklar. Akarsu Turizmi (kano-rafting): Köprüçay - Manavgat Çayı, Alara Çayı, Dim Çayı. Olta Balıkçılığı: Akçay - Karasu (Finike), Köprüçay (Manavgat, Serik), Manavagat Çayı, Kargı-Alara Çayı, Dim Çayı (Alanya). Dağ ve Doğa YürüyüĢü: Beydağları, Kızlar Sivrisi (Elmalı), Tahtalıdağ (Kemer), Gümbe Akdağ (KaĢ), Köprülü Kanyon (Manavgat), Dumanlıdağı (KaĢ), Manavgat Çayı civarı, Üçolu Yaylası (Antalya). Atlı Doğa YürüyüĢü: Milli Parklar ve Yaylalar. Kongre Turizmi:Antalya, Alanya, Belek. Gençlik Turizmi:Olimpos Milli Parkı. Golf Turizmi:Belek. 337

338 G.3. TURĠSTĠK ALTYAPI TESĠSĠ TÜRÜ / SINIFI Tablo 80: Kültür Ve Turizm Bakanlığı ndan Belgeli Konaklama Tesislerinin Tür Ve Sınıflarına Göre Dağılım Tablosu ANTALYA ĠL KÜLTÜR VE TURĠZM MÜDÜRLÜĞÜ ĠġLETME BELGELĠ TESĠSLER TESĠS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI YATIRIM BELGELĠ TESĠSLER TESĠS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI TESĠS SAYISI T O P L A M ODA SAYISI 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YATAK SAYISI 5 YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ T O P L A M Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü,

339 Tablo 81: Kültür Ve Turizm Bakanlığından Belgeli Konaklama Tesislerinin Ġlçeler Bazında Dağılım Tablosu ĠLÇE ADI ĠġLETME BELGELĠ TESĠSLER YATIRIM BELGELĠ TESĠSLER T O P L A M TESĠS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI TESĠS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI TESĠS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI MANAVGAT ALANYA KEMER SERĠK AKSU KONYAALTI MURATPAġA KAġ KUMLUCA DEMRE FĠNĠKE GAZĠPAġA KEPEZ DÖġEMEALTI T O P L A M Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü,

340 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tablo 82: Kültür Ve Turizm Bakanlığından Turizm Yatırımı Belgeli Konaklama Tesislerinin Ġlçeler Bazında Dağılımı Tesis Sayısı MURATPAġA KONYAALTI KEPEZ DÖġEMEALTI AKSU SERĠK KEMER Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı Oda Sayısı MURATPAġA KONYAALTI KEPEZ DÖġEMEALTI AKSU SERĠK KEMER Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı T O P L A M Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü, 2010 Oda Sayısı Yatak Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Yatak Sayısı 340

341 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı MANAVGAT ALANYA KAġ KUMLUCA FĠNĠKE DEMRE T O P L A M Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı MANAVGAT ALANYA KAġ KUMLUCA FĠNĠKE DEMRE T O P L A M Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Yatak Tesis Oda Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı T O P L A M Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü, 2010 Yatak Sayısı Yatak Sayısı 341

342 G.4. TURĠST SAYISI Tablo 83: 2009 Yılında Ġlimize Gelen Yabancı Ziyaretçi ve VatandaĢlarımızın Sayısal Değerleri A N T A L Y A G Ü M R Ü K K A P I L A R I Y A B A N C I Z Ġ Y A R E T Ç Ġ V E V A T A N D A ġ G Ġ R Ġ ġ L E R Ġ T A B L O S U Y I L I Y A B A N C I Z Ġ Y A R E T Ç Ġ L E R V A T A N D A ġ L A R GENEL TOPLAM AYLAR HAVA LĠMANLARI DENĠZ LĠMANLARI HAVA LĠMANLARI DENĠZ LĠMANLARI ANT. GAZĠPAġA ALANYA KAġ ANT. FĠNĠK E KEMER ANT. GAZĠPAġA ALANYA KAġ ANT. FĠNĠK E KEMER AYLIK KÜMÜLATĠF OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK T O P L A M Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü,

343 Tablo 84: 2010Yılında Ġlimize Gelen Yabancı Ziyaretçi ve VatandaĢlarımızın Sayısal Değerleri Y I L I Y A B A N C I Z Ġ Y A R E T Ç Ġ L E R V A T A N D A ġ L A R GENEL TOPLAM AYLAR HAVA LĠMANLARI DENĠZ LĠMANLARI HAVA LĠMANLARI DENĠZ LĠMANLARI ANTALYA GAZĠPAġA ALANYA KAġ ANTALYA FĠNĠKE KEMER ANTALYA GAZĠPAġA ALANYA KAġ ANTALYA FĠNĠKE KEMER AYLIK KÜMÜLATĠF OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK T O P L A M Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü,

344 Tablo 85: Yıllarında Ġlimize Gelen Yabancı Ziyaretçi ve VatandaĢlarımızın Sayısal Değerlerinin KarĢılaĢtırılması / Y I L I K A R ġ I L A ġ T I R M A S I Y A B A N C I Z Ġ Y A R E T Ç Ġ L E R V A T A N D A ġ L A R Y A B A N C I Z Ġ Y A R E T Ç Ġ L E R + A T A N D A ġ L A R V AYLIK KÜMÜLATĠF AYLIK KÜMÜLATĠF AYLIK KÜMÜLATĠF AYLAR SAYISAL ORANSAL ORANSAL AYLAR ORANSAL SAYISAL SAYISAL DEĞĠġĠM DEĞĠġĠM DEĞĠġĠM DEĞĠġĠM DEĞĠġĠM (%) (%) DEĞĠġĠM (%) SAYISAL DEĞĠġĠM ORANSAL DEĞĠġĠM (%) AYLAR SAYISAL DEĞĠġĠM ORANSAL DEĞĠġĠM (%) SAYISAL DEĞĠġĠM ORANSAL DEĞĠġĠM (%) OCAK , ,55 OCAK , ,38 OCAK , ,15 ġubat , ,71 ġubat , ,48 ġubat , ,05 MART , ,85 MART , ,06 MART , ,04 NĠSAN , ,19 NĠSAN 67 0, ,27 NĠSAN , ,93 MAYIS , ,25 MAYIS 135 0, ,11 MAYIS , ,96 HAZĠRAN , ,81 HAZĠRAN , ,34 HAZĠRAN , ,73 TEMMUZ , ,80 TEMMUZ , ,85 TEMMUZ , ,86 AĞUSTOS , ,53 AĞUSTOS , ,56 AĞUSTOS , ,64 EYLÜL , ,75 EYLÜL 340 0, ,98 EYLÜL , ,99 EKĠM , ,33 EKĠM , ,24 EKĠM , ,59 KASIM , ,08 KASIM , ,72 KASIM , ,31 ARALIK , ,76 ARALIK , ,68 ARALIK , ,93 Not (1) : Veriler geçici olup, Günübirlik ziyaretçi giriģleri de dahil edilmiģtir. Not (2) : Ayrıca 2010 yılında Ġlimize yaklaģık 278 bin transit ziyaretçi giriģi gerçekleģmiģtir. Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü,

345 Tablo 86: Kültür Ve Turizm Bakanlığından Turizm ĠĢletmesi Belgeli Konaklama Tesislerinin Ġlçeler Bazında Dağılımı ANTALYA ĠL KÜLTÜR VE TURĠZM MÜDÜRLÜĞÜ KÜLTÜR VE TURĠZM BAKANLIĞI NDAN TURĠZM ĠġLETMESĠ BELGELĠ KONAKLAMA TESĠSLERĠNĠN ĠLÇELER BAZINDA DAĞILIMI TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı MURATPAġA KONYAALTI KEPEZ Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı MURATPAġA KONYAALTI KEPEZ Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M

346 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı DÖġEMEALTI AKSU SERĠK Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı DÖġEMEALTI AKSU SERĠK Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M

347 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı KEMER MANAVGAT ALANYA Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı KEMER MANAVGAT ALANYA Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M

348 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı KAġ KUMLUCA FĠNĠKE Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı KAġ KUMLUCA FĠNĠKE Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M

349 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı DEMRE Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı ĠL T O P L A M Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı DEMRE Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı T O P L A M Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü,

350 Tablo 87: Kültür Ve Turizm Bakanlığından Turizm ĠĢletmesi Ve Turizm Yatırımı Belgeli Konaklama Tesislerinin Ġlçeler Bazında Dağılımı KÜLTÜR VE TURĠZM BAKANLIĞI NDAN TURĠZM ĠġLETMESĠ VE TURĠZM YATIRIMI BELGELĠ KONAKLAMA TESĠSLERĠNĠN ĠLÇELER BAZINDA DAĞILIMI TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı MURATPAġA KONYAALTI KEPEZ Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı MURATPAġA KONYAALTI KEPEZ Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M

351 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı DÖġEMEALTI AKSU SERĠK Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı DÖġEMEALTI AKSU SERĠK Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M

352 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı KEMER MANAVGAT ALANYA Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı KEMER MANAVGAT ALANYA Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M

353 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı KAġ KUMLUCA FĠNĠKE Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı KAġ KUMLUCA FĠNĠKE Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M

354 TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı DEMRE Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı ĠL T O P L A M Oda Sayısı Yatak Sayısı 1. SINIF TATĠL KÖYÜ YILDIZLI TATĠL KÖYÜ 4 YILDIZLI TATĠL KÖYÜ YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL YILDIZLI OTEL MOTEL PANSĠYON KAMPĠNG APART OTEL MÜSTAKĠL APART OTEL GOLF TESĠSĠ GÜNÜBĠRLĠK TESĠS ÖZEL KONAKLAMA TESĠSĠ BUTĠK OTEL TURĠZM KOMPLEKSĠ PERSONEL EĞĠTĠM TESĠSĠ TESĠSĠN TÜRÜ / SINIFI Tesis Sayısı DEMRE Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı T O P L A M Oda Sayısı Yatak Sayısı T O P L A M Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü,

355 Tablo 88: Yıllarında Ġlimize Gelen Ziyaretçilerin Sayısı Ve Milliyetlerine Göre Dağılımı YILLARINDA ĠLĠMĠZE GELEN ZĠYARETÇĠLERĠN SAYISI VE MĠLLĠYETLERĠNE GÖRE DAĞILIMI MĠLLĠYETLER ZĠYARETÇĠ SAYISI 2009 YILI 2010 YILI MĠLLĠYET PAYI (%) ZĠYARETÇĠ SAYISI MĠLLĠYET PAYI (%) 2010 / 2009 YILI KARġILAġTIRMASI ORANSAL SAYISAL DEĞĠġĠM DEĞĠġĠM (%) ALMANYA , , ,42 RUSYA FEDERASYONU , , ,64 HOLLANDA , , ,22 ĠNGĠLTERE , , ,89 UKRAYNA , , ,47 ĠSVEÇ , , ,28 FRANSA , , ,84 AVUSTURYA , , ,07 POLONYA , , ,87 NORVEÇ , , ,18 BELÇĠKA , , ,18 DANĠMARKA , , ,23 KAZAKĠSTAN , , ,39 ĠSVĠÇRE , , ,65 ÇEK CUMHURĠYETĠ , , ,81 BELARUS (BEYAZ RUSYA) , , ,22 ROMANYA , , ,53 ĠRAN , , ,24 FĠNLANDĠYA , , ,59 SLOVAKYA , , ,30 ĠSRAĠL , , ,26 LĠTVANYA , , ,04 MACARĠSTAN , , ,31 MOLDOVA , , ,75 ĠTALYA , , ,27 ESTONYA , , ,90 SIRBĠSTAN , , ,64 AZERBAYCAN , , ,79 LETONYA , , ,13 SLOVENYA , , ,80 PORTEKĠZ , , ,48 SURĠYE , , ,41 BOSNA - HERSEK , , ,92 AMERĠKA BĠRLEġĠK , , ,56 DEVLETLERĠ ERMENĠSTAN , , ,94 ĠSPANYA , , ,03 YUNANĠSTAN , , ,42 LÜBNAN , , ,29 CEZAYĠR 951 0, , ,18 DĠĞER MĠLLĠYETLER TOPLAMI , , ,41 YABANCI ZĠYARETÇĠLER , , ,77 TOPLAMI YERLĠ ZĠYARETÇĠLER ,68 5,07 4,35 G E N E L T O P L A M ,94 Not (1) : Veriler geçici olup, 2009 ve 2010 yılı verilerine günübirlik 355 ziyaretçi giriģleri de dahil edilmiģtir. Not (2) : Ayrıca 2010 yılında Ġlimize yaklaģık 278 bin transit ziyaretçi giriģi gerçekleģmiģtir. Kaynak: Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü, 2010

356 G.5. TURĠZM EKONOMĠSĠ Konu ile ilgili net bir bilgiye ulaģılamamıģtır. G.6. TURĠZM - ÇEVRE ĠLĠġKĠSĠ 2027 yılında üzerinde 10 milyar insanın yaģayacağı hesaplanan dünya, sahip olduğu bütün kaynakların hoyratça ve plansız kullanılması sonucu her geçen gün daha da yıpranmakta ve kirlenmektedir. Yer yüzünde insanoğlunun çeģitli faaliyetleri toprağı, denizleri, Ģehirleri, bitki ve hayvanların yaģadığı bütün ortamları büyük bir hızla olumsuz yönde etkilemektedir. Her türlü doğal kaynağın kullanılmasında temel ilke, doğada koruma-kullanma dengesinin sağlanmasıdır. Ġçinde yaģadığımız yüzyılda doğal kaynakların aģırı ve dengesiz kullanımı sonucu, yaratılan çevre sorunlarının ve tahribatların insanlar dahil dünyadaki her türlü canlının yaģamını tehdit eden boyutlara ulaģtığı bugün artık herkesçe bilinmekte ve bilimsel araģtırmalarla ortaya konulmaktadır. Doğal ve tarihi zenginliklere sahip ülkelerin baģında ülkemiz gelmektedir. Bu durum ülkemiz turizmine önemli avantaj sağlamaktadır. Ancak bu avantajları tersine çevirmemek için mevcut doğal, tarihi ve kültürel zenginliklerimizi tahrip etmemeye özen göstermek zorundayız. Turizmde bu doğal ve tarihi, kültürel varlıkların korunmasında fiziksel pazarlama, doğal ve kültürel zenginliklerimizin koruma-kullanma dengesi kullanılan baģlıca araçtır. Fiziksel planlama kararları ekonomik araçlarla uygulamaya konur. Dolayısıyla fiziksel planlarda alınan kararların koruma-kullanma dengesine aykırı olması halinde uygulanan planlarla tahribata uğratılanlar doğal, tarihi ve kültürel değerler olmaz, aynı zamanda yaratılan tahribatın büyüklüğü ve yapılan yatırımların büyüklüğü ölçüsünde ekonomik kayıplara da uğranılır. Bu durumda fiziksel planlamanın hatasından kaynaklanan ekonomik kayıplar turizm sektörünün ülke ekonomisi içindeki uygulama sahasını daraltır. Ekonomik açıdan bakıldığında da fiziksel planlamada koruma-kullanma dengesi bu bakımdan çok önemlidir. Bütün bu kaynaklarda dünyada var olan ve ileride oluģacak çevre sorunları çeģitli istatistik verilerinin de yardımıyla çok açık ve çarpıcı bir Ģekilde ortaya konulmuģtur. Dünya, temelleri çevre kirliliğine dayanan pek çok çevre sorununa sahne olmaktadır. Bunlar özetle; enerji kaynaklarının azalması, tarım alanlarının zarar görmesi ve dolayısıyla beslenme olanaklarının azalması, hızlı nüfus artıģı, hızlı ĢehirleĢme, ormanların tahrip olması, suların hızla kirlenmesi, toprak erozyonu ve hava kirliliği, yeryüzünde ki çeģitli bitki ve hayvan türlerinin eksilmesi veya yok olması, ozon tabakasının delinmesi sonucu havaların sera etkisiyle ısınması Ģeklinde gruplandırılabilir. Ülkemiz, uluslararası turizm pazarında, sahip olduğu bozulmamıģ doğayı, kirlenmemiģ kıyıları, zengin tarih ve kültür imajını giderek kaybetme tehlikesi ile karģı karģıyadır. Bu anlamda milli bir turizm alanı yaratılmamıģ olması sahillerimizde ki betonlaģma tehlikesi ve ayrıca sahillerimizde ki kirlenmeler artık büyük problemler yaratacak boyutlara ulaģmıģtır. Bunun sebebi araģtırıldığında, turizm sektöründe 1983 yılından bu yana, uygulanan yatırım teģviklerinin, söz konusu önlemler alınmadan ve programlanmadan yapılmıģ olması aģikardır. Turizm pazarlamasında yukarıda belirtildiği gibi en önemli unsurlardan bir tanesi de çevre temizliğidir. Turizm çevre iliģkilerini bu çerçeve içinde aģağıda belirtilen konumlara göre değerlendirebiliriz: 356

357 1) Turistik tesisin yerleģim alanının doğal güzellikleri bozulmadan ve doğaya uyum içinde planlanması, 2) Turistik tesisin alt yapı tesislerinin tam ve mükemmel bir Ģekilde iģlemesi yani kanalizasyon sisteminin kirlenme yaratmayacak Ģekilde kurulması, iģletilmesi, 3) Turistik tesisin yöresinde katı atıkların kirlenmeye neden olmayacak Ģekilde toplanması ve depolanması, 4) Turistik tesis bölgesinde ve sahillerinde denizlerin kirlenmesinin önlenmesi ve kumların, sahillerin temiz tutulması, 5) Turistik tesis iģletmelerinde (lokantalar ve otellerde) yiyecek ve içecek servislerinde hijyen konusuna önem verilmesi ve doğanın yok etme özelliği olmayan kap, ĢiĢe gibi malzemelerin kullanılmaması, 6) Turistik tesis çevrelerinde gürültü kontrolünün sağlanması Ģeklinde özetlenebilir. Tüm bunlar göz önüne alındığında Antalya Ġlinde turizm yatırımlarının turizmçevre iliģkisine uygun olarak yapıldığı söylenemez. Rant sorununun yoğun olarak yaģandığı ilde turistik yatırımlar da bu sorundan payını almaktadır. Yıllardır çevre durumu göz önüne alınmaksızın yapılan turizm yatırımlarının son yıllarda kanunlarda yapılan değiģiklikler ile çevreye olan etkisi en aza indirilmeye çalıģılmaktadır. Ġlimizde turizm yatırımları yapılmadan önce ÇED Yönetmeliği kapsamında olanların ÇED veya ÇED Ön AraĢtırma Raporları hazırlanmakta ve ancak Çevresel Etkisi Önemsizdir kararı alındıktan sonra izin verilmektedir. Tüm turistik tesislere arıtma tesisi zorunluluğu getirilmiģtir. Yaz aylarında arıtma tesisi denetimleri yapılmakta ve arıtma tesisi olanların, tesisi düzgün çalıģtırmaları, olmayanların ise kısa sürede arıtma tesisi yaptırmaları için yaptırımlar uygulanmaktadır. Ġlde bulunan turistik eğlence yerleri gürültü konusunda denetlenmektedir. Valilik tarafından oluģturulan gürültü kontrol ekibi tarafından gece denetimleri yapılmakta ve denetim esnasında tespit edilen olumsuzluklar için yaptırımlar uygulanmaktadır. Eksiklikleri bulunan iģletmelere bu eksikliklerin giderilmesi için süre verilmekte, olumsuz durumunu sürdüren iģletmelere para veya kapatma cezası verilmektedir. Sonuç olarak; Turizmin bütün dünyada temiz bir çevre içinde geliģmesi esas alındığına göre, ülkemizde de turizm-çevre iliģkilerine kesin yaklaģım ve kararlarla eğilmenin Ģart olduğu, turistik tesislerin bölgesinde çevre problemleri yaratmayacak tedbirleri merkezi hükümet ve belediyelerle iģbirliği yapılarak yürütülmesinin kaçınılmaz olduğu tartıģılmaz bir gerçektir. Aksi halde ise ülkemizin diğer Akdeniz ülkeleri ile karģılaģtırıldığında çok önemli bir özelliği yok olacak, Pazar ve gelir kaybı kaçınılmaz hale gelecek ve çocuklarımız, torunlarımız tarafından ağır insanlık suçu iģlemiģ bir nesil olarak anılmak durumunda kalacağız. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu, Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,

358 H - TARIM VE HAYVANCILIK H.1. GENEL TARIMSAL YAPI Antalya dekar toplam alana sahip olup, Türkiye topraklarının %2.6 sını kaplamaktadır dekarı kullanılabilir tarım alanı olan topraklarının dekarında sulu tarım alanı yapılmaktadır. Toplam tarım alanının %51 i sulanmaktadır. Bu alanlardan yılda iki hafta üç ürün alınabilmektedir. Antalya da örtü altında dekarlık alanda sebze ve süs bitkileri yetiģtiriciliği yapılmaktadır. Türkiye cam sera alanlarının %81 i, plastik sera alanlarının %47 si Antalya da bulunmaktadır. Turfanda yetiģtiricilik denilince akla ilk gelen il Antalya olmaktadır. Kültür mantarı yetiģtiriciliğinde Türkiye borsasını belirler duruma gelmiģtir yılında 152 dekar alanda ton mantar üretimi gerçekleģmiģtir. Ġlimizde mevcut dekarlık tarım arazisinin dekarlık kısmında tarla bitkileri, dekarlık kısmında sebze yetiģtiriciliği yapılmakta olup (Açıkta+örtü altında) dekarlık kısmında meyvecilik, dekarda süs bitkileri yetiģtiriciliği olup bunun dıģında dekarda nadas ve tarıma elveriģli olduğu halde kullanılmayan alan vardır. Antalya da kurulmuģ bulunan 183 Tarımsal Kalkınma, 71 Tarımsal Sulama ve 13 Su Ürünleri olmak üzere toplam 267 kooperatifte civarında ortak bulunmaktadır. Bakanlığımıza bağlı kooperatiflerimiz için süt sığırcılığı, soğuk hava deposu ve sera projeleri onaylanarak devreye girmiģtir. Ġlimizde hayvancılık; giderek kültür ırklarının ve kültür melezlerinin yaygınlaģmasına doğru ilerlemektedir. Yerli ırklar giderek yerini daha verimli kültür ırklarına bırakmaktadır. Antalya da kuruluģ çalıģmalarını tamamlamıģ olan Antalya ili Holstein Süt Sığırı YetiĢtiricileri Birliği 1987 yılından buyana ilimize girmiģ bulunan kültür ırkı damızlık hayvanlarının Soy Kütüğü kayıtlarını tutmaktadır. 640 km lik bir sahil bandı bulunan ilimizde rejimleri düzensiz olsa da irili ufaklı bir çok dere ve çaylar bulunmaktadır. Bu kaynakların potansiyelleri dikkate alınarak kaynaklar üzerinde değiģik kapasitelerden oluģan su ürünleri üretim projeleri uygulanmıģtır. Avcılık ve yetiģtiricilikten elde edilen su ürünleri üretimi ton/yıl civarındadır. Özel Ġdare kaynaklı meyve bahçesi, sera tesisleri, arıcılık, damızlık hayvan dağıtımı, erken uyarı istasyonu gibi projeler uygulanmakta ve Alanya ilçesinde toprakyaprak analiz, Merkez Ġl Kontrol Laboratuar Müdürlüğü nde Rezüdü Laboratuarı faaliyette olup ilimiz tarımına katkıda bulunmaktadır. 358

359 H.2. TARIMSAL ÜRETĠM H.2.1. Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri H Buğdaygiller Buğday, arpa, çavdar, yulaf, mısır olmak üzere toplam hektarlık alanda yaklaģık ton üretim yapılmaktadır.. H Baklagiller Bakla, nohut, kurufasülye olmak üzere toplam hektarda yaklaģık ton üretim yapılmaktadır. H Yem Bitkileri Fiğ (dane), Ģeker pancarı, yonca (yeģil ot), sudan otu, fiğ (kum ot), korunga, mısır (hasıl) olmak üzere toplam hektarda yaklaģık olarak ton üretim yapılmaktadır.. H Endüstriyel Bitkiler Pamuk, anason, susam, yer fıstığı, patates olmak üzere toplam hektarda yaklaģık ton üretim yapılmaktadır. Diğerleri: Soğan sarımsak ve diğerleri olmak üzere toplam dekarda yaklaģık ton üretim yapılmaktadır. H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi Elma, armut, ayva, avakado, yenidünya, muģmula, erik, iğde, kayısı, kiraz, kızılcık, Ģeftali, viģne, zerdali, zeytin, altıntop, limon, mandalina, portakal, turunç, antepfııtığı, ceviz, badem, fındık, kestane, çilek, dut, incir, keçiboynuzu, muz, nar, trabzonhurması, kivi, üzüm, kekik kırmızı biber ve anason olmak üzere toplam tonluk üretim yapılmıģtır. H Sebze Üretimi Açık tarla ve Örtü altında sebzesi olarak tüm sebzeler olmak üzere toplam hektarda yaklaģık ton üretim yapılmaktadır. 359

360 H Süs Bitkileri: Cam sera, palstik sera, açık tarlada toplam dekarda süs bitkileri üretilmektedir. H.2.2. HAYVANSAL ÜRETĠM H BüyükbaĢ Hayvancılık Sığır-saf kültür At Katır EĢek Deve adet adet adet adet 96 adet Ġl mevcudu bulunmaktadır. Sığır mevcuduna ek olarak adet kesilen hayvandan ton kırmızı et üretimi ve mevcut sığırlardan tonsüt üretimi gerçekleģmiģtir. H KüçükbaĢ Hayvancılık Koyun Keçi adet adet H Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim) Kanatlı adet Ġl mevcudu bulunmaktadır. Mevcutlardan kesilen toplam adet kanatlıdan 721,5 ton beyaz et üretimi gerçekleģmiģtir. Mevcut yumurtacı tavuklardan adet yumurta üretilmiģtir. H Su Ürünleri Deniz balıkları avcılığından Diğer deniz ürünleri avcılığından Tatlı su ürünleri avcılığından Kültür balıkçılığı üretiminden olmak üzere toplam su ürünleri üretim 134 adet balık havuzu bulunmaktadır ton 178 ton 124 ton 2889 ton ton olarak gerçekleģmiģtir. H Kürk Hayvancılığı Ġlimizde kayıt altında herhangi bir kürk hayvanı üretimi mevcut değildir. H Arıcılık Ve Ġpekböceği YetiĢtiriciliği Ġlimizde eski ve yeni tip arılı kovan mevcudu adettir. Ġlimizde 817 kutu ipek böceği kuluçka ettirilerek koza üretimi yapılmıģ, kg ipek kozası elde edilmiģtir. 360

361 H.3. ORGANĠK TARIM Ġlimizde son yıllarda kullanımı artmıģ olan yeni tarım tekniklerinden birisi olan seralarda tozlaģma amacıyla hormon yerine Bambus arılarının kullanılmasıdır. Bambus arısı kullanımı baģlangıçta ithal edilen koloniler yapılmakta iken bugün sadece ana arı ithalatı yapılarak ilimizde koloni üretimi gerçekleģmektedir. H.4. TARIMSAL ĠġLETMELER H.4.1. Kamu ĠĢletmeleri - Antalya Tarım Ġl Müdürlüğü - Ġl Kontrol Laboratuar Müdürlüğü - Antalya Zirai Karantina Müdürlüğü - Kepez Su Ürünleri Üretme Ġstasyonu Müdürlüğü - Beymelek Su Ürünleri Üretme ve GeliĢtirme Müdürlüğü - Boztepe Tarım ĠĢletmesi Müdürlüğü - Akdeniz Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü - Narenciye ve Seracılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü - Alanya Meyvecilik Üretme Ġstasyonu Müdürlüğü Toprak Mahsulleri Ofisi - Tarım Kredi Kooperatifleri H.4.2. Özel ĠĢletmeler - Ġlimizde bulunan tarıma dayalı sanayii kuruluģları; muhtelif konularda il ve ilçeler seviyesinde toplam 758 iģletme, - Soğuk hava depoları; muhtelif ürünler için 153 iģletme, - Paketleme tesisleri; muhtelif ürünler için 47 iģletme, - Kesme çiçek soğuk hava ünitesi ve paketleme tesisleri 35 adet, - Tarımsal amaçlı olarak; a) Sebze tohumluğu ithal ve ihraç yapan iģletmeler; 11 adet, b) Süs bitkileri ithal ve ihraç yapan iģletmeler; 62 adet, - Sebze ve süs bitkisi fide üretimi yapan iģletmeler; 19 adet 361

362 H.5. TARIMSAL FAALĠYETLER H.5.1. Pestisit Kullanımı Ġlimizde 460 adet zirai ilaç bayii bulunmaktadır,ve toplam kg-lt zirai ilaç kullanılmıģtır. H.5.2. Gübre Kullanımı Tablo 89: Antalya Ġli 2010 Yılı Gübre Tüketim Verileri ANTALYA ĠLĠ 2010 YILI GÜBRE TÜKETĠM VERĠLERĠ GÜBRENĠN CĠNSĠ TOPLAM(TON) AMONYUM SÜLFAT % AMONYUM NĠTRAT % AMONYUM NĠTRAT % ÜRE % TRĠPLE SÜPER FOSFAT DAP KOMPOZE Zn KOMPOZE Zn KOMPOZE MAP POTASYUM NĠTRAT POTASYUM SÜLFAT KALSĠYUM NĠTRAT KOMPOZE ( ) 699 KOMPOZE ( ) KOMPOZE ( ) TOPLAM Kaynak: Tarım Ġl Müdürlüğü,

363 H.5.3. Toprak Kullanımı Bu konu E Toprak Kullanma Durumu baģlığı altında detaylı incelenmiģtir. Tablo 90: Toprak Potansiyeli Ve Kullanımı TOPRAK POTANSĠYELĠ VE KULLANIMI ha % Tarıma ElveriĢli saha DSl'ce Etüt Edilen Saha Ekonomik Olarak Sulanabilir arazi , Yılı Sonu Ġtibari Ġle Sulamaya Açılan Saha ,13 Yatırım Programında Bulunan Saha ,81 Planlanması Tamamlanan Saha ,80 Etüdü Devam Eden saha ,26 Kaynak: DSĠ Bölge Müdürlüğü 2010 I MADENCĠLĠK I.1. MADEN KANUNUNA TABĠ OLAN MADENLER VE DOĞAL MALZEMELER Antalya Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğümüzce 2009 Yılında 27 adet madencilik projesine ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiģtir. I.1.1. Sanayi Madenleri ÇĠMENTO HAMMADDELERĠ (Çmh) Manavgat-Gençler Yatağı Kalite: Ġyi Rezerv: BelirlenmemiĢtir. KUM-ÇAKIL (Kçm) Aksu-Mandırlar ve Fettahlı Köyü Yatağı Kalite: ĠnĢaat agregası Rezerv: Rezerv çalıģması yapılmamıģtır. 363

364 Serik-Sağırın Köyü Kalite : Ġyi kaliteli Rezerv : Rezerv çalıģması yapılmamıģtır. Manavgat-Çeltikçi ve Ulukapı Köyü Kalite : Orta Rezerv : Rezerv çalıģması yapılmamıģtır. Tane cinsi ağırlıklı olarak kireçtaģıdır. BARĠT (Ba) Antalya ili Alanya ve GazipaĢa ilçeleri Barit Yatakları Yatakların büyük çoğunluğu iģletilmektedir. Tablo 91: Barit rezervleri YER TENÖR (%BaSO 4 ) REZERV (ton) Alanya-GümüĢgöze muhtemel Alanya-KızılcaĢehir görünür Alanya-Havuçaçan görünür + muhtemel Alanya-DemirtaĢ GazipaĢa-Karalar görünür görünür + muhtemel muhtemel görünür görünür + muhtemel muhtemel GazipaĢa-Örencik görünür + muhtemel GazipaĢa-Küçükdere görünür + muhtemel TOPLAM Kaynak: mta.gov.tr, görünür görünür + muhtemel muhtemel I.1.2. Metalik Madenler KURġUN-ÇĠNKO (Pb-Zn) GazipaĢa (Muz Vadi, Berem Mah., Karalar Köyü, Kıcık, EndiĢe, Güney Seyfe, Beyobası,Burhanlı), Alanya (Aydop, DemirtaĢ), Kemer (Ağva) zuhurları Tenör : % Pb, % Zn, %0.12 gr/ton Ag Rezerv : zuhur 364

365 MANGANEZ (Mn) Merkez (Kaypınarı, Sinandeğirmeni), Alanya (Kızılgüney Y.), Korkuteli (TaĢkesiği), Kumluca, Serik, Kepeztepe zuhurları Tenör : Bilinmiyor. Rezerv : zuhur GazipaĢa (Mevlütlü, DemirtaĢ) yatakları Tenör : %95.00 SiO 2 Rezerv : Halen ton görünür + muhtemel rezervi olan sahada, geçmiģ yıllarda ton üretim yapılmıģtır. ALÜMĠNYUM (Al) Alanya-Karamanlar Yatağı Tenör: % Al 2 O 3, % SiO 2, % Fe 2 O 3 Cevher böhmit+diasporit Ģeklindedir. Rezerv: ton mümkündür. Yatak iģletilmemektedir. Alanya-Orhan Köyü Yatağı Tenör: % Al 2 O 3, % SiO 2, % Fe 2 O 3 böhmit+diasporit Rezerv: ton mümkün. Yatak iģletilmemektedir. Alanya-Çatak Yaylası Yatağı Tenör: % Al 2 O 3, % Fe 2 O 3 Rezerv: ton Alanya-MaĢat Mah. Yatağı Tenör: %58.28 Al 2 O 3, % SiO 2, %18.00 Fe 2 O 3 Cevher böhmit+diasporit Ģeklindedir. Rezerv: ton görünür + muhtemel KaĢ civarındaki küçük zuhurlar Ģeklinde yer alan mostralar Tenör: % Al 2 O 3 Rezerv: ton mümkün GÜMÜġ GazipaĢa-Karalar Yatağı Tenör: 12 gr/ton Ag Rezerv: ton görünür 365

366 KURġUN-ÇĠNKO (Pb-Zn) GazipaĢa (Muz Vadi, Berem Mah, Karalar Köyü, Kıcık, EndiĢe, Güney Seyfe,Beyobası,Burhanlı), Alanya, (Aydop, DemirtaĢ), Kemer (Ağva) zuhurları Tenör: % Pb, % Zn, %0.12 gr/ton Ag Rezerv: Zuhur I.1.3. Enerji Madenleri Tablo 92: Enerji Maden Yatakları YATAĞIN BULUNDUĞU YER KĠMYASAL ÖZELLĠKLERĠ (%) SU KÜL KÜKÜRT AID K kal/kg REZERV (1000 TON) GÖR MUH MÜM JEO AÇIKLAMA Kemer-Göynük- Pamucak yaylası Akseki-Cevizli Sevinç Serapsu PınarbaĢı Murdiçi Mandırla KurĢunlu Kaynak: Antalya Ġl Özel Ġdaresi, EKONOMĠK DEĞĠL EKONOMĠK DEĞĠL EKONOMĠK DEĞĠL EKONOMĠK DEĞĠL EKONOMĠK DEĞĠL EKONOMĠK DEĞĠL EKONOMĠK DEĞĠL I.1.4. Maden Kanununa Tabi Olan Doğal Malzemeler Tablo 93: Antalya Ġli Genelinde Madencilikle Ġlgili ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetlerin Sayısı Yıl ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetlerin Sayısı Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü,

367 I.2. MADENCĠLĠK FAALĠYETLERĠNĠN YAPILDIĞI YERLERĠN ÖZELLĠKLERĠ Bir önceki alt baģlıklarda incelenmiģtir. I.3. CEVHER ZENGĠNLEġTĠRME Ġlimiz sınırları içerisinde yapılan madencilik faaliyetleri ile ilgili cevher zenginleģtirme yöntemleri hakkında her hangi bir çalıģmaya ulaģılamamıģtır. I.4. MADENCĠLĠK FAALĠYETLERĠNĠN ÇEVRE ÜZERĠNE ETKĠLERĠ Madencilik iģletmeleriyle, doğal kaynaklar olan madenler ve mineraller insan refahı için bir taraftan ekonomiye kazandırılırken, diğer taraftan ekolojik çevreye büyük tahribat ve zarar vermektedirler. Söz konusu faaliyetler hakkında ÇED Yönetmeliği doğrultusunda hazırlanan ÇED ve ÇED Ön AraĢtırma Raporları kapsamında, çevreye verilen zararın minimuma indirilmesi amacıyla çevrenin korunması ile ilgili taahhüt altına alınan önlemlere uyulup uyulmadığı konusunda gerekli denetimler Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğümüzce yapılmaktadır. I.5. MADENCĠLĠK FAALĠYETLERĠ SONUCUNDA ARAZĠ KAZANIM AMACIYLA YAPILAN REHABĠLĠTASYON ÇALIġMALARI Madencilik faaliyetleri ile ilgili yapılan denetimler kapsamında ÇED Yönetmeliği doğrultusunda hazırlanan raporlara göre konu hakkında da incelemeler yapılmaktadır. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu Antalya Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Antalya Ġl Özel Ġdaresi

368 J - ENERJĠ J.1. BĠRĠNCĠL ENERJĠ KAYNAKLARI J.1.1. TaĢkömürü Ġlimiz sınırları içinde taģkömürü rezervi bulunmamaktadır. Ġlimizde kullanılan kömürün kalitesi ile ilgili bilgi Hava Atmosfer ve Ġklim ana baģlığı altında ayrıntılı olarak verilmiģtir. J.1.2. Linyit Ġlimiz sınırları içinde linyit kömürü rezervi bulunmamaktadır. Ġlimizde kullanılan kömürün kalitesi ile ilgili bilgi Hava Atmosfer ve Ġklim ana baģlığı altında ayrıntılı olarak verilmiģtir. J.1.3. Asfaltit Ġl sınırları içinde Asfaltit rezervi bulunmamaktadır. J.1.4. Bitümlü ġist Ġl sınırları içinde Bitümlü ġist rezervi bulunmamaktadır. J.1.5. Ham Petrol Ġl sınırları içinde petrol rezervi bulunmamaktadır. J.1.6. Doğalgaz Ġlimizde Doğalgaz enerji kaynakları ile ilgili bir çalıģma mevcut değildir. J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) Ġlimizde radyoaktif kaynak rezervi bulunmamaktadır. 368

369 J.1.8. Orman Tablo 94: Antalya Orman Bölge Müdürlüğü nün Üretim Programı GerçekleĢmesi Ürün Cinsi Birim Program GerçekleĢme Tomruk m Tel Direk m Maden Direk m Sanayi Odunu m Kağıtlık Odun m Lif Yonga Odunu m Endüstriyel Odun Toplamı m Yakacak Odun Toplamı Ster Kaynak: Orman Bölge Müdürlüğü, 2010 J.1.9. Hidrolik Ġlimizde dalga enerjisinden yararlanılmamaktadır. J Jeotermal Ġlimizde jeotermal enerji kaynakları ile ilgili her hangi bir çalıģma mevcut değildir. J GüneĢ Antalya güneģlenme süresinin en yüksek olduğu illerden biridir. Yıllık ortalama güneģlenme süresi, Antalya da 8 saat 39 dakika, Alanya ilçesinde ise 8 saat 28 dakikadır. Yaz aylarında bu süre Antalya da 12 saat 41 dakikaya kadar çıkmaktadır. GüneĢlenme süresinin bu kadar yüksek olmasına rağmen güneģ enerjisinden fazla yararlanılmamaktadır. GüneĢ enerjisinden sadece su ısıtılmasında ve seracılıkta faydalanılmaktadır. J Rüzgar Ġlimizde ortalama rüzgar hızı 3.1 m/sn olup, SSE yönünde esmektedir. Rüzgar enerjisinden yararlanmak için herhangi bir çalıģma yapılmamaktadır. J Biyokütle Ġlimizde biyokütle enerjisinden yararlanılmamaktadır. J.2. ĠKĠNCĠL ENERJĠ KAYNAKLARI J.2.1. Termik Enerji Ġlimizde termik enerji santral bulunmamaktadır. 369

370 J.2.2. Hidrolik Enerji Tablo 95: Toprak Ve Su Kaynakları Hidroelektrik Enerji Potansiyeli Yüzölçümü km 2 Ġl Nüfusu kiģi Yıllık Ortalama YağıĢ 1 073,5 Yıllık Su Potansiyeli hm 3 ( 553 hm 3 YAS dahil) Havza Adı TürkiyedekiSuPotansiyelineOranı 9% Kaynak: DSĠ XIII. Bölfe Müdürlüğü, ĠĢletme Bakım Ģube Müdürlüğü,2010 Tablo 96: Hidroelektrik Enerji Potansiyeli Havza No Su potansiyeli (hm 3 /yıl) Kurulu Güç (MW) Enerji(GWh/YıI) Batı Akdeniz ,5 130,62 522,28 Antalya , , ,91 Doğu Akdeniz ,4 62,47 180,07 Toplam 15734, , ,26 Kaynak: DSĠ XIII. Bölfe Müdürlüğü, ĠĢletme Bakım Ģube Müdürlüğü,2010 Tablo 97: Enerji Projeleri ENERJĠ PROJELERĠ ĠġLETME HALĠNDEKĠ HES PROJELERĠ SIRA NO PROJE ĠSMĠ KURULU GÜÇ MW ORT. ÜRET. (GWh) 1 Karacaören II HES 47,20 206,00 2 Kepez I HES 26,40 169,00 3 Kepez II HES 5,80 21,00 4 Manavgat Barajı ve HES 48,00 220,00 5 Oymapınar Barajı ve HES 540, ,00 6 Tınaztepe HES 8, Sugözü-Kızıldüz HES 16,00 38,79 8 Aksu-ġahmallar HES 14,00 36,17 TOPLAM 706, ,96 370

371 SIRA NO YATIRIM PROGRAMINDAKĠ HES PROJELERĠ PROJE ĠSMĠ KURULU GÜÇ MW ORT. ÜRET. (GWh) 1 Dim Barajı Hes 38,25 123,00 2 Tocak I Regülatörü ve HES 4, Alakır HES 2, Kozdere HES 9,46 39 TOPLAM 53,81 189,00 SIRA NO FĠZĠB. VE PLAN. TAMAMLANMIġ HES PROJELERĠ PROJE ĠSMĠ KURULU GÜÇ MW ORT. ÜRET. (GWh) 1 Doyran Regülatörü ve HES 2,40 5,90 2 Altınyaka I-II-III HES 5,70 28,00 3 Anak Regülatörü ve HES 4,88 26,00 4 Berat HES 4,32 13,53 5 Bucakköy HES 9,98 15,00 6 Burgular GebeĢ HES 7,55 41,00 7 Çayağzı HES 9,96 39,00 8 Çenger Reg. Ve HES 9,20 32,29 9 Damlapınar Regülatörü ve HES 40,21 112,00 10 Değirmen Regulatoru ve HES 10,39 37,00 11 Duraliler I-II HES 3,95 15,65 12 Düzlen Regülatörü ve HES 15,96 46,70 13 Eskiköy Regülatörü ve HES 2,80 8,89 14 Gevne-Karapınar HES 5,59 18,78 15 Han Regülatörü ve HES 2,68 9,35 16 Kanyon Reg. Ve HES 24,30 51,95 17 Kargı Regulatoru ve HES 4,50 14,00 371

372 18 19 Korkuteli Regülatörü ve HES 3,01 11,00 Kürce Regülatörü ve HES 12,29 57,50 20 Manavgat I Regulatoru ve HES 21 Manavgat II Regulatoru ve HES 22 Sinanhoca Regülatörü ve HES ,00 63,00 26,78 52,00 57,00 231,00 Zincirli HES 9,00 72,00 Finike Kapıçay Barajı HES Ve S. 2,50 15,11 25 Küçük Aksu Barajı HES 2,00 12,71 26 Akalan Reg. Ve HES 1,51 8,42 27 Aksu HES 9,50 40,34 28 Akyar Reg. Ve HES 1,95 12,43 29 Alakir I HES 8,33 32,82 30 Alakir II HES 9,20 44,95 31 Alarahan Barajı 155,00 402,78 Uçankaya HES 5,61 27,25 Oğuz HES 3,61 19,56 GündoğmuĢ 23,49 120,36 32 Aykırca HES 10,25 44,01 33 Balır HES 5,97 18,49 34 Bayırca Regülatörü ve HES 7,51 27,54 35 Celle Regülatörü ve HES 6,22 18,59 36 Cerle / Döllük I-II HES 1,17 2,71 37 Çandır 2 HES 0,64 3,11 38 Çandır 3 HES 0,86 3,43 39 Çelebiler Reg Ve HES 9,40 21,01 40 Delice Reg. Ve HES 1,39 6,86 41 Dereköy Regülatörü ve HES 5,40 25,16 42 Dirgen Reg. Ve HES 1,83 6,90 43 Gözlek Reg. Ve HES 0,98 4,35 44 Hayat Reg. Ve HES 4,50 18,05 45 Kamer HES 27,46 112,43 46 Kaplanbükü Regülatörü ve HES 7,75 21,87 47 Kasaba Reg. Ve HES 2,04 9,07

373 48 Kaynak HES 6,69 18,45 49 Kazandere Reg. Ve HES 0,37 0,83 50 Kesme Reg. Ve HES 1,36 7,28 51 Kocaoğlan Reg. Ve HES 2,33 6,80 52 Köprüçay BeĢkonak II HES 96,00 452,00 53 MenteĢbey Reg. Ve HES 25,00 211,00 54 Narlıca I-Iı-Iıı Reg. Ve HES 9,96 32,02 55 Soğukpınar 1,74 5,87 56 Çandır 1 HES 2,56 8,11 57 Erka Reg. Ve HES 25,53 54,40 58 Yenilik Reg Ve HES 16,08 71,16 59 Yaprak HES 1,90 12,25 TOPLAM 798, ,62 SIRA NO ETÜD EDĠLECEK HES PROJELERĠ PROJE ĠSMĠ KURULU GÜÇ MW ORT. ÜRET. (GWh) 1 ĠLERĠ REG VE HES 2,58 11,20 2 ALATAY REG. VE HES 0,97 3,87 3 GÖNGELE REG VE HES 1,75 8,07 4 ASARCIK REG VE HES 16,65 43,46 TOPLAM 21,95 66,60 Kaynak: DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,2010 J.2.3. Nükleer Eneji Ġlimizde nükleer enerji kaynak rezervi bulunmamaktadır. J.2.4.Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi Ġlimizde yenilenebilir elektrik enerjisi ile ilgili bir çalıģma bulunmamaktadır. 373

374 J.3. ENERJĠ TÜKETĠMĠNĠN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Tablo 98: Satılan Enerji Tablosu ABONE GRUPLARI TÜKETTĠĞĠ ENERJĠ (KWh) TÜKETTĠĞĠ ENERJĠ (TL) ABONE GRUPLARI ĠÇĠNDEKĠ KULLANIM ORANI (%) SANAYĠ , ,00 9,84 TĠCARETHANE , ,22 28,89 TARIMSAL SULAMA , ,60 3,02 ĠÇME KULL.SUYU , ,52 0,67 ġantġye , ,67 3,60 HAYIR KURUMU , ,54 0,30 MESKENLER , ,24 39,19 RESMĠ DAĠRE , ,94 5,19 KĠTLER , ,84 1,70 BELEDĠYE , ,63 4,47 ARITMA , ,20 0,31 ARK OCAĞI 4.557, ,70 0,00 ĠÇ TÜKETĠM , ,30 0,01 OTOPRODÜKTÖR ,28 0,00 BELEDĠYE AYD , ,05 0,04 ĠBADETHANE AYD , ,41 0,19 ÖZEL ĠD.AYD , ,75 2,25 KAÇAK , ,65 0,34 TOPLAM : , ,54 100,00 Kaynak: Akdeniz Elektrik Dağıtım A.ġ.,

375 Grafik Yılı Tüketimlerinin Abone Gruplarına Göre Dağılımı KİTLER 1,70 % ARK OCAĞI 0 % RESMİ DAİRE 5,19 % İÇ TÜKETİM 0,01% ARITMA 0,31% BELEDİYE 4,47 % MESKENLER 39,19 % OTOPRODÜKTÖR 0,00 % İBADETHANE 0,19 % BELEDİYE 0,04 % ÖZEL İD. 2,25 % KAÇAK 0,34 % TİCARETHANE 28,89 % SANAYİ 9,84 % SANAYİ TİCARETHANE TARIMSAL SULAMA İÇME KULL.SUYU ŞANTİYE HAYIR KURUMU MESKENLER RESMİ DAİRE KİTLER BELEDİYE ARITMA ARK OCAĞI HAYIR KURUMU 0,30 % ŞANTİYE 3,60 % TARIMSAL SULAMA 3,02 % İÇME KULL.SUYU 0,67 % Kayank Akdeniz Elektrik Dağıtım A.ġ., 2010 J.4.ENERJĠ TASARRUFU ĠLE ĠLGĠLĠ YAPILAN ÇALIġMALAR Enerji tasarrufunun sağlanması amacıyla; cadde ve sokak aydınlatmaları ana caddelerden baģlayarak zaruri ihtiyaçlar dahilinde sınırlandırılmaktadır. Belediyeler, Özel Ġdareler Bakanlıkça talimatlandırılarak park-bahçe ve özel aydınlatma yapılan yerlerde azami tasarruf ilkelerine uydurulmaktadır. Ticaret ve Esnaf Odaları ile basın ve yayın organları vasıtasıyla vitrin aydınlatmaları, meskenler ve ticarethanelerde tasarrufa yönelik yayınlar ve davetler yapılmaktadır. Enerji tasarrufu haftasında çeģitli eğitim gruplarında enerjinin tasarruflu kullanımı hakkında çeģitli konferans ve seminerler düzenlenmektedir. - Antalya Çevre Durum Raporu, TEDAġ, Orman Bölge Müdürlüğü, 2010 KAYNAKLAR 375

376 K. SANAYĠ VE TEKNOLOJĠ K.1. ĠL SANAYĠNĠN GELĠġĠMĠ, YER SEÇĠMĠ SÜREÇLERĠ VE BUNU ETKĠLEYEN ETMENLER 1950 li yılların ikinci yarısına kadar Antalya da sadece kentin ve hinterlandının tüketimine dönük ve tarımsal ürünlerin birinci kademe değerlendirmesini yapan küçük ölçekli kuruluģlar bulunuyordu. Bu dönemde 3 önemli giriģiminin gerçekleģtiği görülmektedir; Bunlardan birincisi 1957 de Etibank ve bir Fransız firmasının iģbirliği ile kurulan ilk karpit ve Ferrokrom fabrikasıydı. Ġkincisi, 1961 yılında kurulan sermayesinin çoğunluğu Sümerbank a ait olan Antalya Pamuklu Dokuma Fabrikası idi. Üçüncüsü ise 1961 yılında iģletmeye açılan Kepez Elektrik Santralı idi. Özel bir sermaye Ģirketi olan Antalya ve Havalisi Elektrik Santralleri T.A.ġ tarafından kurulmuģtu. Bu büyük ölçekli kuruluģların kurulması ile önemli bir adım atılmıģ olunmasına karģın, sanayi alanında geliģmelerin hızlanması 1970 li yıllarda meydana gelmiģtir de Antalya kentinde yer alan 34 büyük iģletmenin 10 u gıda sanayi dalındaydı. Bunlar; un, konserve, yağ, süt, konsantre meyve suyu fabrikalarıydı. Aynı yıllarda Antalya iline hizmet eden çok sayıda küçük iģletme yer almaktaydı. Bunlar genellikle mobilya iģleri ile ilgili idi. Ġkinci yoğunlaģma ise madeni eģya ve taģıt yapım-onarımı alanında idi. Küçük ölçekli kuruluģlar kent merkezinin kuzeyinde Sanayi Mahallesinde ve Topçular Semti ile havaalanı arasındaki bölgede toplanmıģlardı. Bu bölgelerde sanayi yerleģimi 1980 sonrası durdurulmuģtur. ġehir merkezinden uzak yerlerde yapılan sanayi siteleri ile sanayi tesislerinin bu sitelerde toplanması sağlanmıģtır. Akdeniz Organize Sanayi Bölgesi Antalya-Burdur karayolu üzerinde 197 ha lık alanda kurulmuģtur. Organize sanayi bölgesinin kurulmasının yanında Burdur yolunun batısında Ferrokrom Fabrikasının güneyinde 924 iģyeri bulunan Akdeniz Küçük Sanayi Sitesi kurulmuģtur. Antalya da gelecek yıllar için sanayi yerleģmesi problemi büyük ölçüde çözümlenmiģ bulunmaktadır. Antalya daki sanayi iģletmelerinin %80 den fazlası il merkezindedir. Küçük sanayi genel olarak taģıt aracı onarımı, orman ürünleri ve madeni eģya imalinde yoğunlaģmıģtır. ġehre dağılmıģ halde bulunan küçük çaptaki sanayi bu dağınıklıktan kurtulma çabası içerisindedir. Bu yüzden yeni sanayi siteleri yapılmakta ve küçük çaptaki iģletmeler bu sitelerde toplanmaktadır. K.2. GENEL ANLAMDA SANAYĠNĠN GRUPLANDIRILMASI ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGESĠ ALANLARININ DAĞILIMI ve YÜZÖLÇÜMLERĠ : I. Kısım alanı : (198 Hektar ) 2. Kısım alanı : (186 Hektar ) 1 no lu tevsi alanı : ( 84 Hektar ) 2 no lu tevsi alanı : (194 Hektar ) Toplam alan : (662 Hektar ) dır. 376

377 Bölgenin; 1. Kısım alanında bulunan 91 parsel in tamamı tahsis edilmiģtir. 2. Kısım alanında bulunan 65 parsel in tamamı tahsis edilmiģtir. 1 no lu tevsi de bulunan 39 parselden 32 adedi tahsis edilmiģtir. (BoĢ 7 ad ) 2 no lu tevsi de bulunan 56 parselden 33 adedi tahsis edilmiģtir. (BoĢ 23 ad) FĠZĠKĠ GERÇEKLEġME ORANLARI: Sanayi parseli sayısı (Bölgenin tümü tevhit ve ifrazlardan sonra) : 320 adet Sanayi parseli yüzölçümü toplamı : 4.778,957 m² Tahsisi yapılan parsel sayısı : 245 ad Tahsisi yapılan parsel yüzölçümü : 4.330,334 m² ĠnĢaatı tamamlanan tesis sayısı : 165 adet Kapalı tesis sayısı : 9 adet Faal durumda olan tesis sayısı : 156 adet ĠnĢaatı devam eden tesis sayısı : 30 adet Projelendirilmekte olan tesis sayısı : 50 adet BoĢ parsel sayısı (1 ve 2 no lu Tevsi alanında) : 75 adet Üretime geçen tesislerde çalıģan personel sayısı : kiģi Kaynak:.antalyaosb.org.tr, 2010 Tablo 99: Antalya OSB Tesis Dağılımı 2010 YILI SEKTÖREL DAĞILIM: Tahsis Üretimdeki Kapalı ĠnĢaat Proje Sayısı Tesis say. Tesis Halinde Halinde PLASTĠK : 23 ad ad TESTĠL : 11 ad ad GIDA : 27 ad ad AHġAP : 16 ad ad KĠMYA : 13 ad ad GÜBRE : 12 ad ad MAK-METAL : 19 ad ad ELT.MAK. : 9 ad ad CAM : 5 ad ad ÇĠMENTOLU ĠM : 3 ad ad KAĞIT/AMB. : 7 ad ad DĠĞER : 14 ad ad MERMER : 6 ad ad TOPLAM : 165 ad 64 ad 1 ad 50 ad 38 ad Kaynak:.antalyaosb.org.tr,

378 ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGESĠNDE KURULMASINA ĠZĠN VERĠLEN SANAYĠ SEKTÖRLERĠ ( Kararnamesi) GIDA SEKTÖRÜ : - Süt ve Süt Mamülleri sanayi, - Un ve Unlu Mamüller sanayi, - Makarna, Ġrmik, Bisküvi sanayi, - MeĢrubat, Aroma, Reçel sanayi, - Entegre Et ve Et Mamülleri (Salam-sucuk) sanayi, - Konserve sanayi (Sebze, balık) - Vakumlu, donmuģ ve paketlenmiģ gıda sanayi, - Yem sanayi, - Bira ve Malt sanayi, - ġekerleme,çikolata sanayi, TEKSTĠL SEKTÖRÜ : - Entegre Dokuma sanayi, - Ġplik sanayi, - Konfeksiyon ve Örme sanayi, - Halı ve Kilim Dokuma sanayi, KĠMYA SEKTÖRÜ : (Hammade üretimi hariç, karıģım ve Ambalajlama) - Sıvı ve Toz Temizlik Maddeleri sanayi, - ġampuan, Sabun ve Parfüm sanayi, - Sıvı ve Organik Gübre sanayi, - Oto Yağ ve Yakıt Katkı Maddeleri sanayi, - Renkli Sıva, Akrilik Boya sanayi, - Sentetik, Selulozik ve Su Bazlı Boya sanayi, PLASTĠK SEKTÖRÜ: - Plastik Ambalaj sanayi, - Plastik Enjeksiyonlu Araç Gereç ve ÇeĢitli Mamüller sanayi, - Plastik Sera Örtüsü, Torba, PoĢet sanayi, - Yer Karosu ve MuĢamba sanayi, - Plastik Profil, Boru, Hortum sanayi, - Kablo sanayi, MAKĠNA/METAL SEKTÖRÜ: - Metal EĢya sanayi, - Tarım Aletleri sanayi, - ĠnĢaat Araç Gereç ve Malzemeleri sanayi, - Tel, Kafes, Çivi, Cıvata sanayi, - Bisiklet, Çocuk Arabası, Puset sanayi, - Kazan, Boyler, Hidrofor, Su Tasfiye vb. sanayi, - Elektrikli ve Elektriksiz Aletler sanayi, - Elektronik Aletler sanayi, - Spor ve Av Malzemeleri sanayi, - Ġnsan ve Yük Asansörleri sanayi, - Metal ve plastik Oto yedek parçaları Ġmalat sanayi, 378

379 CAM SEKTÖRÜ: (Hammadde Üretimi hariç) - Isı Cam Ġmalat sanayi, - Oto Camı Ġmalat sanayi, - Cam EĢya ve Cam Mamülleri sanayi, - Optik Cam ve Optik Ölçü Aletleri sanayi, ÇĠMENTOLU GEREÇLER VE SERAMĠK SEKTÖRÜ: - Dekoratif Seramik ve Porselen sanayi, - AG ve OG Ġzolatörleri sanayi, - Hazır Sıva Mineral Sıva sanayi, AHġAP SEKTÖRÜ: - AhĢap Mobilya sanayi, - AhĢap Dekorasyon Ürünlei sanayi, - Pres Kapı-Doğrama - AhĢap Parke sanayi, - Kontraplak-Yonga Levha sanayi, - AhĢap Kaplama sanayi, - AhĢap Ambalaj sanayi, DĠĞER SEKTÖRLER: - Kağıt ve Mukavvadan Ambalaj ve Baskı sanayi, - Yapı Yalıtım Malzemeleri sanayi, - Ayakkabı sanayi, - Ġp, Sicim, Urgan sanayi, - Defter, Kırtasiye Malzemeleri sanayi, - AhĢap-Fiberglas Yat-Tekne sanayi, ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGESĠNDE KURULMASINA ĠZĠN VERĠLMEYEN SANAYĠ SEKTÖRLERĠ 1- Rafineriler, gazlaģtırma ve sıvılaģtırma tesisleri, a) Ham petrol rafinerileri, b) Kömür veya bitümlü Ģistin sıvılaģtırıldığı ve gazlaģtırıldığı tesisler, c) SıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı dolum ve depolama tesisleri, 2- Çimento fabrikaları, beton santralleri, klinger üreten tesisler, 3- Nükleer güç santralleri ile diğer nükleer reaktörler, 4- Radyoaktif atıkların depolanması, bertaraf ve iģlenmesi amacıyla projelendirilen tesisler ve benzeri radyoaktif atık tesisleri, 5- Nükleer yakıtların üretilmesi veya zenginleģtirilmesi ile ilgili tesisler, 6- Endüstriyel nitelikli, sintine ve benzeri atık suların geri kazanım tesisleri. 7-Çevre ve Orman Bakanlığının olumlu görüģü doğrultusunda OSB tarafından 379

380 kurulmasına izin verilen; kullanılmıģ yağın yeniden rafine edilmesi ve/veya baģka bir ürüne çevrilerek tekrar kullanımı, metal, plastik, ahģap, naylon, lastik, kaucuk, kağıt, karton, cam, iplik,ve benzeri atık ve hurdaları ara veya nihai ürüne çeviren tesisler hariç olmak üzere, her türlü atığın; ger, kazanımı,ayrıģtırılması, yakılması,gazlaģtırılması, kimyasal yolla arıtılması, nihai ve/veya ara depolanması ve/veya araziye gömülmesine iliģkin tesisler 8- Parlayıcı/patlayıcı maddelerin üretildiği ve dolumunun yapıldığı tesisler, 9- Petrokimya kompleksleri, 10-Üretiminde kapalı proses,gaz veya sıvı yakıt ve toz kaynaklarında filtre sistemlerini kullanan tesisler hariç, Tuğla ve kiremit fabrikaları, kömür yıkama kireç, alçı ve zımpara tesisleri, 11- Entegre Ģeker fabrikaları, 12- Klor Alkali tesisleri, gliserin, yağ asitleri, sülfürik asit, fosforik asit, hidroklorik asit, klor ve benzeri kimyasal maddeler üreten yerler ile azot sanayi ve bu sanayi ile entegre gübre fabrikaları, 13- Zirai mücadele ilaçları için hammadde üretimi yapan tesisler, 14- Asbest, asbest içeren ürünlerin iģlenmesi veya dönüģtürülmesi yapılan tesisler, 15- Selüloz ve selüloit üretim yapan tesisler 16-OSB nin kanal deģarj standardın uygun atık su arıtma tesisi kuran tesisler hariç olmak üzere; kağıt hamurundan her çeģit kağıt üretimi yapan tesisler, 16- Ham deri iģleme, hayvan kesimi yapılan ve padok tesisleri, 17- Maya ve tuz üretim tesisleri. 18-Talk, barit, kalsit, antimuan ve benzeri kırma ve öğütme tesisleri OSB MüteĢebbis heyeti yukarda belirtilen tesislerin dıģında, OSB de kurulu tesislerin sektör yapısını ve OSB altyapı tesisler yukarıda belirtilen tesislerin dıģında kurulmasında sakınca gördüğü diğer tesisler için Üniversite ve benzeri kuruluģlardan alınacak raporlar çerçevesinde karar verir. 380

381 Tablo 100: Antalya Organize Sanayi Bölgesi Üretimdeki Sanayicileri Firma Ünvanı Telefon Faks ADOPEN PLASTĠK VE ĠNġ. SAN. A.ġ ANT-CAM PAZ. A.ġ ÇAĞLAR PLASTĠK SAN. A.ġ DOĞAL KĠMYA MAD. VE ZĠRAĠ ĠLAÇ SAN. TĠC. A.ġ ATAÇ ĠNġ. SAN. TĠC. A.ġ ADOPEN PLASTĠK VE ĠNġAAT SAN. A.ġ AHK ĠNġAAT TURĠZM DEKORASYON SANAYĠ TĠC.LTD.ġTĠ AKDENĠZ AHġAP END. SAN. TĠC. A.ġ AKE ASANSÖR MALZEME PAZARLAMA LTD. ġtġ AKER KONTRAPLAK VE SUNTA SAN.TĠC.LTD.ġTĠ AKKAYA CAM PAZARLAMA LTD. ġtġ AKSOYLAR ĠNġAAT MAKĠNA TAAH. TĠC. SAN. LTD. ġtġ AKSU BOYA SANAYĠ VE ĠNġ. VE TĠC.LTD.ġTĠ AKYAMANLAR TEKSTĠL GÜN. TENTE SAN. TĠC. LTD. ġtġ ALANYALI ENT. AHġAP TĠC. A.ġ ALARA TURĠZM TĠC. A.ġ ALTERNATĠF ĠNġAAT TURĠZM PLASTĠK AMBALAJ SAN. TĠC. LTD. ġtġ ALTINET ENTEGRE SAN. TĠC. LTD. ġtġ ANADOLU KARTONPĠYER A.ġ PLATFORM GIDA SAN.VE TĠC.LTD.ġTĠ ANET ANTALYA ENTEGRE ET SAN. TĠC. A. ġ ANKUTSAN KUTU SANAYĠ OLUKLU MUKAVVA KAĞIT TĠC. LTD. ġtġ ANTALYA BALIK TURĠZM GIDA TAġ. ĠNġAAT SAN. TĠC. A.ġ ANTALYA ALKOLLÜ ĠÇECEKLER SANAYĠ VE TĠCARET A.ġ ANTALYA ENERJĠ ÜRETĠM A.ġ ANTALYA HASAT PLASTĠK SAN. TĠC. LTD. ġtġ GENBĠO ENERJĠ SAN.Ü.DAĞ.TĠC.LTD.ġTĠ ANTALYA YTONG SAN. TĠC. A.ġ ANT - CAM PAZARLAMA A.ġ ANT - PEN A.ġ ARSLAN TEKSTĠL SAN. TĠC. LTD. ġtġ ASET ETVE GIDA ÜRÜNLERĠ SAN. TĠC. A.ġ AS - PAK OLUKLU MUKAVVA KUTU AMBALAJ SAN. TĠC. LTD. ġtġ ATAÇ ĠNġAAT SAN. TĠC. A.ġ ATILGAN TEKSTĠL LTD. ġtġ KAMĠLE SAV AYAN ĠNġAAT ALÜ. SĠS. TURĠZM TĠC. SAN. A.ġ AYMA ĠSTAġ YILDIZLI MOB. A.ġ AYMAK END. MUT. SAN. TĠC. A.ġ AYZER TEKSTĠL SAN. TĠC. A.ġ. B.G.S. BURHANLAR GIDA SAN. TĠC. A.ġ BAHAR TAVUKÇULUK GIDA ĠNġ,TUR.SAN.VE TĠC.LTD.ġTĠ HALĠM KIRTIZ TARIM ÜRÜNLERĠ ĠNġ.NAK.TĠC.SAN.LTD.ġTĠ BAġERGÜN BOYA TĠC. LTD. ġtġ

382 BEREKET PLASTĠK SANAYĠ LTD. ġtġ BORA MAKĠNA SAN. TĠC. LTD. ġtġ BÜLBÜL AKÜ VE MALZEME. SAN. TĠC. LTD. ġtġ CAM - SAġ CAM DOĞSAN. TĠC. LTD. ġtġ CANTEK SOĞUTMA SAN. TĠC. LTD. ġtġ DELTA TARIM KĠMYA ĠHR. ĠTH. LTD. ġtġ DELTA YAPI MAL. TURZ. SAN. TĠC. LTD. ġtġ DERĠNOĞULLARI MER. SAN. LTD. ġtġ DETAY MERMER SAN.TĠC.A.ġ DOĞAL KĠMYEVĠ MAD.ZĠRAĠ ĠLAÇLAR SAN.TĠC.A.ġ DR TARSA TAR. SAN. TĠC. A.ġ ANTAġ MERMER SANAYĠ TĠC.LTD.ġTĠ EKĠCĠLER SÜT ÜRÜNLERĠ LTD. ġtġ EKOLOJĠK TARIM GIDA KĠMYA MADDELERĠ TĠC. LTD. ġtġ EKSO SÜT GIDA MAMÜLLERĠ SAN. TĠC. Aġ ELĠT TARIM SAN.TĠC.LTD.ġTĠ ERCĠYES ISI SANAYĠ ERKOSAN MAKĠNA SAN. LTD. ġtġ FASELTUR SAN. TĠC. A.ġ FĠPOL TURĠZM PLASTĠK VE SAN. TĠC. A.ġ OO FORM BASKI SAN. TĠC. LTD. ġtġ GRAMER MERMER SAN. TĠC. A.ġ GÜLBAHAR PLASTĠK SAN. TĠC. LTD. ġtġ ADALYA MERMER SAN.TĠC.A.ġ GÜLTEKĠN SÜMBÜLOĞLU GÜNSU ENER.SĠS.KON.TES.SAN.TĠC.A.ġ GÜRTAġ AHġAP MOBĠLYA ĠNġAAT SAN. A.ġ CANTEK TĠC.SAN.LTD.ġTĠ HĠTĠT MĠMARLIK MOBĠLYA ĠNġAAT TEKSTĠL LTD. ġtġ ISISAN MÜHENDĠSLĠK HĠZMETLERĠ DIġ TĠCARET PAZARLAMA LTD. ġtġ ISITEK MÜHENDĠSLĠK KOLL. ġtġ ITM TURHOL KĠM. ZĠRAĠ VE GIDA ÜRÜN. LTD. ġtġ ĠNCEBACAK KESĠCĠ BĠL. SAN. TĠC. LTD. ġtġ ĠSTANBUL SERA PLASTĠK SAN. TĠC. LTD. ġtġ KALFASAN AHġAP ÜRÜNLERĠ SAN. TĠC. LTD. ġtġ KAR-SĠS ĠML.ĠNġ.ELKT. SAN. TĠC. A.ġ KARTEKNĠK SOĞUTMA TĠC. LTD. ġtġ KĠLĠT DOĞRAMA ĠNġAAT SAN. TĠC. LTD. ġtġ KĠMTA KĠMYA TAR. ĠLAÇ SAN. TĠC.. Aġ KOPPERT BĠYO. SAN. TĠC. LTD. ġtġ KORALTÜRK BĠLARDO TĠC. LTD. ġtġ KRĠSTAL TARIM SAN. TĠC. LTD. ġtġ LAVANTA TURĠZM HĠZ. SAN. TĠC. A.ġ LEVENT KĠMYA SAN. TĠC. LTD. ġtġ MASS KĠMYA. SAN. TĠC. LTD. ġtġ MELTEM AKÜ SANAYĠ MĠNERKO MĠNERAL KATKI SAN. A.ġ

383 MODEL MERMER SAN. TĠC. A.ġ MUTLU BAHARAT ĠHRACAT GIDA SAN. TĠC. LTD. ġtġ ANT-POR SAN.TĠC. LTD. ġtġ NĠHAT KAYMAK BOYA GIDA NAK.ĠNġ.TAAHHÜT SÜT MAMÜLLERĠ SAN.TĠC NOBEL TARIM ÜRÜNLERĠ SAN. TĠC. LTD. ġtġ ORUÇOĞLU MERMER SAN. TĠC. A.ġ ÖZ ECZA DEPOSU A.ġ ÖZGEMSAN LTD. ġtġ ÖZLER TEKSTĠL LTD. ġtġ AKE ASANSÖR MALZEMELERĠ PAZARLAMA LTD.ġTĠ ÖZTEKNĠK TORNA PANELSAN PANO VE ELEK. MALZ. MADEN. MER. MAK. BETON PET POLKAR POLYESTER SANAYĠ PROMĠX YAPI KĠMYASALLARI SAN. VE TĠC. A.ġ RAL TEKSTĠL LTD. ġtġ REKSAN METAL SAN. TĠC. A.ġ SENCER AKÜMÜLATÖR A.ġ. - - SAR - PET PETROL PAZARLAMA VE NAK. TD. ġtġ SELÇUKLU UN VE YEM SAN. TĠC. A.ġ SETAR TARIMSAL PAZARLAMA A.ġ SEVAY OTOMOTĠV SARF MALZEMELERĠ TĠC. LTD. ġtġ SHEFFER TRANSTÜRK TARIM A.ġ MAKPA KRĠSTAL MUT.EKĠP.SAN. TĠC. A.ġ TORBALI RENK KUTU SAN. TĠC. A.ġ TAN ĠTRĠYAT TĠCARET LTD. ġtġ TEKKANAT SANAYĠ TĠC. KOLL. ġtġ TOLKAR ÇAMAġIRHANE MAK.MUTFAK CĠH.HĠZ.SAN VE TĠC.LTD.ġTĠ PLASTÜRK 2000 TĠCARETSAN.LTD.ġTĠ TRADO DIġ TĠC. A.ġ SWISSGROW TARIM GIDA AMBALAJ SAN. TĠC. LTD.ġTĠ ULUÇINAR TARIM SAN. LTD. ġtġ UZUN DOKUMA TEKSTĠL SAN. LTD. ġtġ AL-SUN ALÜMĠNYUM ĠMALAT SAN.VE TĠC.LTD.ġTĠ WBT TARIM ÜRÜNLERĠ SAN. TĠC. A.ġ YAMAN CAM SAN. KOLL. ġtġ YEKTAġ TEKSTĠL ĠNġ.TUR.SAN. VE TĠC. A.ġ YETKĠN CAM SAN. TĠC. LTD. ġtġ YÖRÜKOĞLU SÜT SAN. TĠC. A.ġ YÜRÜYEN LTD.ġTĠ ART-MĠM TASARIM, MOBĠLYA ÜRETĠMĠ UYGULAMA ATAÇ ĠNġAAT VE SAN. A.ġ. ANTEKS DOKUMA FABRĠKASI A.G.T. AĞAÇ SANAYĠ TĠCARET A.ġ ATAÇ ĠNġAAT VE SAN. A.ġ. ANTEKS-3 ĠPLĠK FABRĠKASI ESASLI GIDA SANAYĠ VE TĠCARET A.ġ ALTERNATĠF ĠNġ. TUR.PLS. AMB.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ EKĠCĠLER SÜT GIDA TARIM HAYVANCILIK SAN.VE TĠC.A.ġ ANTALYA BALIK TUR.GIDA TAġ.ĠNġ.SAN.TĠC.A.ġ

384 ÖĞÜN EKMEK UNLU MAM.GIDA YEM.TEM.ĠNġ.SAN ve TĠC.LTD.ġTĠ LEVENT KĠMYA SAN.VE TĠC.A.ġ LEVENT KĠMYA SAN.VE TĠC.A.ġ ANTALYA BALIK Aġ ANTALYA BALIK Aġ PHASELĠS TEKSTĠL ĠPLĠK FABRĠKASI PHASELĠS TEKSTĠL ĠPLĠK FABRĠKASI TÜRK YTONG SAN. TĠC. A.ġ ITM TÜRHOL, GÜBRE FABRĠKASI ERCĠYES ISI SANAYĠĠ AKSU POLĠMER BOYA SANAYĠ ĠNġAAT TĠC.LTD.ġTĠ ANTALYA MERMER SAN.TĠC.LTD.ġTĠ ANTPOR ĠNġAAT MALZ. PLAS. PET. TAR. KĠM. END. MAK. SAN. ve TĠC CANTEK DETAY MERMER SAN.TĠC.A.ġ ANA DEĞĠRMEN SĠS.GIDA SAN. DIġ TĠC.LTD.ġTĠ ADAM PLASTĠK KĠMYEVĠ MADDELER DÖNÜġÜM ĠTH.ĠHR.SAN. VE TĠC BAKIRCILAR ÇELĠK KAPI ĠNġ.TĠC.SAN.LTD.ġTĠ CEMALETTĠN BAYRAMOĞLU 4,91783E+11 - CENGĠZ GRUP MOB.ĠNġ.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ ÇAĞLAYAN SERA PLASTĠK YAT.MALZ. SAN.TĠC.LTD. ġtġ DOĞRUSÖYLER MOB. LTD. ġtġ EFSUN METAL ISI SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ ZAMAN ASANSÖR ĠM.ĠNġ.TUR.ĠTH.ĠHR, A.ġ YILDIRIM TEL SAN. TĠC. LTD. ġtġ ULUÇINAR TARIM.SAN.LTD.ġTĠ TOPUZ ĠMALAT VE BĠL.SAN.TĠC.LTD. ġtġ TASARIM ÇELĠK PROJE ĠMALAT ĠNġ.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ MEYTEK TESĠSLERĠ SAN. TĠC. LTD.ġTĠ KOLOĞLU KĠMYA SAN. ĠNġ. TĠC. LTD.ġTĠ. 212/ / FALEZ ELEKTRĠK A.ġ. - - SONER MĠM.ĠNġ.MOB.SAN.LTD.ġTĠ ÖMÜR ACAR PLASTĠK ĠNġ.DOĞALGAZ ENERJĠ END. MAKĠNA MAD ÖMÜR ACAR PLS.SAN.TĠC.A.ġ. (2. parsel) ĠMECE PLASTĠK GIDA SAN.TĠC.A.ġ. (2.parsel) FASDAT GIDA (1. TEVSĠ) - - ANTSER SERA VE ĠNġ. MALZ. LTD.ġTĠ ÖZTĠRYAKĠLER MADENĠ EġYA SAN. TĠC. A.ġ KĠLĠTPEN PVC KAPI PENC.SĠS.ĠNġ.SAN. TĠC.LTD.ġTĠ KAYSERĠ STROPOR AMB.SAN.VE DIġ TĠC.A.ġ KASA PLASTĠK SAN. TĠC.LTD. ġtġ KAP 2000 PLASTĠK AMB. SAN. TĠC. LTD.ġTĠ ĠNTERCAM SAN. TĠC.A.ġ ĠMECE PLASTĠK TA.ĠNġ.TAAH.PE.ÜR.GIDA SAN.TĠC.A.ġ GÜN-LAS GÜNEY LASTĠK VE MOT. ARAÇ. TĠC. SERV. HĠZ.LTD.ġTĠ FAĠK BURAK SÜMBÜLOĞLU-SÜMBÜLOĞLU DEMĠR ÇELĠK SAN.TĠC ENELSA END.ELEKTRONĠK SAN. TĠC.LTD.ġTĠ ADEN METAL YAPI SĠST. ĠNġ.MĠM.MÜH.TURZ.SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ

385 SÜMBÜLOĞLU PROFĠL BORU SAC DEMĠR ÇELĠK ĠTH. ĠHR. TĠC. VE SAN KIRMIZITAġ ORM.ÜRÜN.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ PLATĠN KĠMYA MÜM. VE DIġ TĠC.LTD.ġTĠ LEVENT KĠMYA SAN.TĠC.A.ġ OLMUKSA AMB.SAN. TĠC. A.ġ ORGANĠZE EKMEK UNLU MAM.ĠNġ.MLZ.YEMEKÇĠLĠK TEMĠZLĠK ĠNġ. GID ÖMÜR ACAR PLS.ĠNġ.DOĞ. ENR.END.MAK.MAD.ĠZO. PET.ÖZEL EĞĠ.SAĞ PANELSAN TUR.ĠNġ.TĠC.SAN.LTD.ġTĠ PLASTĠK 2000 TĠCARET SAN.LTD.ġTĠ KAR-POL POLĠSTREN ĠZOLASYON ĠNġ. MALZ. SAN. TĠC.A.ġ ĠMTAġ OTO YED. PAR.ALIM TĠC.SAN.LTD.ġTĠ ISITEK YAT.DANġ.MÜH.ELK.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ ALANYALI ENT.AHġ.TĠC.A.ġ AHK ĠNġAAT TUR.DEK.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ BAHAR TAVUKÇULUK GIDA ĠNġ. TUR. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ ADM TARIM SANAYĠ VE TĠCARET A.ġ AGRONETĠCA GAYRĠMENKUL VE TARIM TĠC. LTD.ġTĠ AL-SUN ALÜMĠNYUM ĠMALAT SAN.TĠC.LTD.ġTĠ ANA DEĞĠRMEN SĠS.GIDA SAN. DIġ TĠC. LTD.ġTĠ ATEP ELEKTRĠK PANO MALZ.ĠMA.PAZ. TURĠZM ĠNġ.TĠC.SAN.LTD.ġTĠ BUKET TEKSTĠL YIKAMA VE SERVĠS A.ġ. CEYLAN ĠġLETME ĠNġ,TUR.YAT.SAN.TĠC.A.ġ ÇALLIOĞLU PREFABRĠK SAN. TĠC. A. ġ. DK TEKSTĠL SAN. TĠC. A.ġ. ECZACIBAġI MONROL NÜK.ÜR.SAN.TĠC.Aġ. FABRĠKEV HAZIR YAPI SĠSTEMLERĠ ĠNġAAT A.ġ ĠMA ÇELĠK KONST.ĠMALAT SANAYĠ KIRMIZI ÇĠMEN GIDA SAN. DIġ. TĠC.A.ġ ÖMÜR CERRAHĠ ALET TIBBĠ MLZ.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ ÖZGEMSAN LTD.ġTĠ ÖZLER TEKSTĠL LTD.ġTĠ ÖZTEKNĠK MERMER TORNA MAK.ĠM.ĠNġ.TURZ.NAK.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ PLATĠN KĠMYA MÜMESSĠLLĠK VE DIġ TĠC.LTD.ġTĠ POLTECH MAKĠNA ENDÜSTRĠLERĠ METAL VE BOYA SAN.TĠC.A.ġ PROMĠX YAPI KĠM. SAN.TĠC.A.ġ PROMĠX YAPI KĠM. SAN.TĠC.A.ġ RAL TEKSTĠL LTD.ġTĠ REKSAN METAL SAN.TĠC.A.ġ SAR-PET PETROL PAZ.VE NAK.TD.ġTĠ SELÇUKLU UN SAN.TĠC.A.ġ SENCER AKÜMÜLATÖR PLAS.ELEK.GIDA LTD.ġTĠ. SER-GÜN GÜN ISI GÜNEġ ENERJĠSĠ SĠSTEMLERĠ ĠMA.SAN.LTD.ġTĠ PRENSES GIDA SAN.TĠC.LTD.ġTĠ SEVAY OTO.SARF.MLZ.TĠC.LTD.ġTĠ SHEFFER TRANSTÜRK TARIM A.ġ SONER MĠM.MÜH.MÜġ.HĠZ.ĠNġ.MOB.TEKS.TURZ.TĠC.SAN.LTD.ġTĠ SÜMBÜLOĞLU PROFĠL BORU SAC DEMĠR ÇELĠK ĠTH. ĠHR. TĠC. VE SAN

386 TAN ĠTRĠYAT TĠCARET LTD.ġTĠ TRE TASARIM LTD.ġTĠ. TASARIM ÇELĠK PROJE ĠMALAT ĠNġAAT SAN.TĠC.LTD.ġTĠ TEKKANAT SAN.TĠC.KOLL.ġTĠ.(Falez Pompa) TOLKAR ÇAM.MAK.MUT.CĠH.HĠZ.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ YALIM YAPI MALZEMELERĠ TĠC.SAN.LTD.ġTĠ YAMAN CAM SAN.KOLL.ġTĠ UĞURLU TARIM TEKS.GID.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ ULUÇAY ISITMA LTD.ġTĠ UZUN DOKUMA TEKS.SAN.LTD.ġTĠ WBT TARIM ÜRÜN.SAN.TĠC.A.ġ YEKTAġ TEKSTĠL SAN.TĠC.A.ġ YETKĠN CAM SAN.TĠC.A.ġ YOL MAKĠNE LTD. ġtġ. YÖRÜKOĞLU SÜT SAN.TĠC.A.ġ YÜRÜYEN KONFEKSĠYON LTD.ġTĠ DEKAN BOYA VE YAPI KĠMY.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ ARKE ASANSÖR SAN. ĠNġ. TAAH.TĠC.LTD.ġTĠ Kaynak:.antalyaosb.org.tr, 2010 K.3. SANAYĠNĠN ĠLÇELERE GÖRE DAĞILIMI Tablo 101: Küçük Sanayi Sitelerinin Ġlçelere Göre Durumu ve Dağılımı Kaynak:.Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü,

387 Tablo 102: Küçük Sanayi Sitelerinin Durumu ve Dağılımı ĠĢyeri Sayısı Ġstihdam MERKEZ AKDENĠZ YEġĠL ANTALYA KSS ÇALKAYA ELMALI GAZĠPAġA KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT KEMER SERĠK TOPLAM Kaynak:.Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü, 2010 K.4. SANAYĠ GRUPLARINA GÖRE Ġġ YERĠ SAYILARI VE ĠSTĠHDAM DURUMU Tablo 103: Sanayi Gruplarına Göre ĠĢ yeri Sayıları ve istihdam Durumu Kaynak:.Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü,

388 Tablo 104: Sanayi Siciline Kayıtlı Firmalar Kaynak:.Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü,

389 K.5. SANAYĠ GRUPLARINA GÖRE ÜRETĠM TEKNOLOJĠSĠ VE ENERJĠ KULLANIMI Tablo 105: Kullanılan Elektiriğin Abone Gruplarına Göre Dağılımı ve TedaĢ Akdeniz Elektrik Dağıtım A.ġ. Antalya Ġl Müdürlüğü 2010 Yılı Ġtibarıyle Satılan Enerji Tablosu AKDENĠZ ELEKTRĠK DAĞITIM A.ġ. ANTALYA ĠL MÜDÜRLÜĞÜ ABONE GRUPLARI SATILAN ENERJĠ TABLOSU (2010 YILI) TÜKETTĠĞĠ ENERJĠ (KWh) TÜKETTĠĞĠ ENERJĠ (TL) ABONE GRUPLARI ĠÇĠNDEKĠ KULLANIM ORANI (%) SANAYĠ , ,00 9,84 TĠCARETHANE , ,22 28,89 TARIMSAL SULAMA , ,60 3,02 ĠÇME KULL.SUYU , ,52 0,67 ġantġye , ,67 3,60 HAYIR KURUMU , ,54 0,30 MESKENLER , ,24 39,19 RESMĠ DAĠRE , ,94 5,19 KĠTLER , ,84 1,70 BELEDĠYE , ,63 4,47 ARITMA , ,20 0,31 ARK OCAĞI 4.557, ,70 0,00 ĠÇ TÜKETĠM , ,30 0,01 OTOPRODÜKTÖR ,28 0,00 BELEDĠYE AYD , ,05 0,04 ĠBADETHANE AYD , ,41 0,19 ÖZEL ĠD. AYD , ,75 2,25 KAÇAK , ,65 0,34 TOPLAM : , ,54 100,00 Kaynak: Akdeniz Elektrik Dağıtım A.ġ.,

390 K.6. SANAYĠDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI ALINAN ÖNLEMLER K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği Antalya ilinde hava kirliliği etkisi yaratacak Ģekilde üretim yapan tesis yok denecek kadar azdır. Hava kirliliği kontrolü yönetmeliğinde belirlenmiģ olan faaliyetlere emisyon izni için kuvvetli yaptırımlar uygulanmakta ve yaptırımları uygulamayan tesisler için emisyon izni verilmemektedir. K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği Antalya ilinde sanayi sektörü, tarım ve turizm sektörüne göre geri planda kalmıģ ve geliģmesi önlenmiģtir. Buna bağlı olarak, sanayiden kaynaklanan kirlilik açısından diğer illere nazaran daha Ģanslıdır. Ayrıca kurulmuģ olan sanayi siteleri ile kirliliğin kontrolü daha da kolaylaģtırılmıģtır. Sanayi tesislerinin yaklaģık %80 inin Antalya merkezinde olması nedeniyle diğer ilçelerde sanayiden kaynaklanan su kirliliği yok denecek kadar azdır. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğinde belirlenmiģ olan sanayi tesisleri için arıtma tesisi yaptırma zorunluluğu vardır. Tesis faaliyete geçmeden önce arıtma tesisini yapmak zorundadır. Çevre Ġl Müdürlüğünden onay alınarak yapılan bu arıtma tesisleri devamlı olarak çalıģtırılmak zorundadır. BüyükĢehir Belediyesi ve Çevre Ġl Müdürlüğü tarafından rutin olarak denetlenen tesislere standartları aģtığı takdirde yaptırımlar uygulanmaktadır. Organize sanayi bölgesinde Ģu anda arıtma tesisi inģaat aģamasındadır. K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği Ġlde sanayi sektörünün fazla geliģmemiģ olmasından dolayı toprak kirliliği hemen hemen yok denecek kadar az olmasından dolayı Antalya da sanayiden kaynaklanan toprak kirliliği ile ilgili herhangi bir çalıģma yapılmamıģtır. K.6.4.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği YerleĢim alanlarına yakın olan sanayi iģletmelerinde gürültü kontrol yönetmeliğinde belirlenen sınırlar içerisinde izolasyon çalıģması yapılmaktadır. Gürültü kaynağı olan iģletmelere yaptırımlar uygulanmaktadır. Halihazırda yerleģim bölgesi içinde sanayi tesisinin az olmasından dolayı gürültü çıkaran iģletme de çok azdır. Bir sanayi tesisinin faaliyete geçmeden önce gürültü konusunda gerekli önlemleri alması için yaptırımlar uygulanmaktadır. K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar Sanayi atıkları için özel bir toplama Ģekli mevcut değildir. Diğer çöplerle birlikte toplanarak, çöp sahasına götürülmektedir. Organize Sanayi Bölgesinde oluģan atıklar Organize Sanayi Bölgesinin anlaģmalı olduğu taģeron firma tarafından haftada bir kez toplanmakta ve mevcut çöp depolama sahasına götürülmektedir. OSB dıģındaki diğer sanayi tesislerinde oluģan atıklar diğer evsel katı atıklarla birlikte toplanmaktadır. 390

391 K.7. SANAYĠ TESĠSLERĠNĠN ACĠL DURUM PLANI Endüstriyel Kazalarla ilgili olarak Yerel Acil Durum Planı hazırlanmıģ, tüm yetkili kurum ve kuruluģlardan acil bir durumda iletiģim kurulabilecek isim, adres ve telefon numaraları alınmıģ böyle bir durum karģısında alınacak önlemeler, öncelikle yapılacak çalıģmalar söz konusu planda belirlenmiģtir. - Antalya Çevre Durum Raporu ATSO Ekonomik Rapor Akdeniz Elektrik Dağıtım A.ġ., 2010 KAYNAKLAR 391

392 L - ALTYAPI, ULAġIM VE HABERLEġME L.1. ALTYAPI L.1.1. Temiz Su Sistemi Antalya da 1050 yılının sonuna kadar bugünkü anlamda içme suyu tesisi bulunmamaktaydı. Ġçme suyu ihtiyacı 1940 yıllarına kadar sarnıç, kuyu ve limandaki iskele suyundan temin edilmekte idi lı yıllarda Hurma Pınarından ve 1956 yılında da Gürkavak Membası ndan su getirme çalıģmaları baģlamıģtır. Temin edilen bu sulardan Hurma suyu cazibe ile Konyaaltı deposuna gelip buradan da pompalar vasıtası ile 84 m. kotundaki 1500 m 3 lük depoya ve aynı zamanda Ģebekeye enjekte edilmektedir. Gürkavak Membasına ait su da yine cazibe ile kotundaki 3050 m 3 lük depoya getirilmiģtir. Yine bu yıllarda 90 km lik bir Ģebeke hizmete açılmıģtır. Ancak getirilen ve dağıtılan bu su Ģehrimize yeterli gelmediği için Ġller Bankasınca 1967 yılında yeniden proje çalıģmalarına baģlanmıģ olup 1975 yılında da uygulamaya geçilmiģtir. Yeni projeye göre değiģik kotlarda toplam m 3 lük yeni depolar yapılmıģ olup, eski depolarla birlikte toplam depo hacmi m 3 olmuģtur. Yeni tesisler hemen yapılıp devreye girmediği için Meydan ve Topçular derin kuyuları ile Mağara kaynağı devreye sokulmuģtur. Bugün için; Mağara Kaynağı, Gürkavak Membası, Meydan Derin Kuyuları ve Boğa Çay keson kuyuları olmak üzere Ģehrimizde dört ayrı yerden su verilmektedir. Bunların haricinde 1982 den sonra belediye sınırları içine alınan Arapsuyu, Çakırlar, Altınova ve Güzelyalı semtlerinde de daha evvel YSE tarafından yaptırılmıģ olan pompa ve depolar mevcut olup, her iki grubun toplam olarak Ģehrimize verdiği su lt/sn arasındadır. Antalya kentinin nüfusunun tahminlerin çok üzerinde artması, yeni yerleģim bölgelerinin açılması, imar planı içinde ve dıģında büyük bir gecekondu alanı doğması, çevre belediyelerinin bağlanması, yerli ve yabancı turizm açısından Ģehrimizin odak noktası seçilmesi, mevcut Ģebekenin eski olması ve su kaçaklarının %40 ın üzerine çıkmaya baģlaması Ģehrimiz için yeni içme suyu kaynaklarının bulunması ve yeni Ģebeke yapımını mecburi kılmıģtır yılına kadar yetecek olan Antalya kenti içme ve kullanma suyu teminidepolaması ve dağıtımı ile ilgili olarak DSĠ Genel Müdürlüğü yetkili kılınmıģtır. Antalya içme kullanma suyu ile ilgili bilgiler aģağıdaki tablolarda ayrıntılı olarak incelenmiģtir. 392

393 Tablo 106: Ġçme Suyu Projeleri 1-KEMER ÇAMYUVA BARAJI (Ġçmesuyu Barajı) (PLANLAMA) PROJENĠN YERĠ : Kemer SarımeĢe deresi AMACI : Ġçme Suyu (29 hm3/yıl) SU KAYNAĞI : SarımeĢe deresi TOPRAK KAYNAKLARI : - ÖNERĠLEN TESĠSLER : Baraj + Ġçme Suyu Tesisleri PROJE KARAKTERĠSTĠKLERĠ YağıĢ alanı : 25,4 km² Tipi : RCC (silindirle sıkıģtırılmıģ beton) Temelden yüksekliği : 73 m Talveğden yüksekliği : 60 m Gövde dolgu hacmi : hm3 Kret kotu : 90,8 m Kret uzunluğu : 50 m Maksimum göl alanı : 1,54 km² Depolama hacmi : 41,70 hm³ PROJE EKONOMĠSĠ RASAT HĠDROLOJĠ : Yatırım bedeli 2008 BF ile YTL dir. : 1975 Yıllında 8-71 nolu AGĠ iģletmeye açılmıģ olup ortalama akım 57,8 hm ³ dür. PROJE UYGULAMA DURUMU :Güney Antalya Turizm Ġçme ve Kullanma suyu ihtiyacını 2050 yıllına kadar karģılamayı amaçlamaktadır. Tasdikli Planlama raporunun revizesi yapılacaktır. 2-ALANYA II. MERHALE PROJESĠ DĠM BARAJI ve HES PROJE (GENEL) : Alanya ilçesinin 13 km kuzeydoğusunda,dimçayı üzerinde yer alan proje ile 123 GWh/yıl enerji üretimi, 47,3 hm³/yıl içme ve kullanma suyu temini, ha arazinin sulanması ve Dim Çayı taģkınlarının önlenmesi amaçlanmıģtır. Gövde dolgusu, gövde önyüz beton kaplaması, dolusavak ve m uzunluğundaki enerji tüneli kazısı ve beton kaplaması tamamlanmıģtır.proje genelinde %94 fiziki gerçekleģme sağlanmıģtır. DĠM BARAJI ve HES ĠNġAATI PROJENĠN YERĠ PROJENĠN MAKSADI VE FAYDASI Sulama Enerji Ġçme suyu : Alanya Dim çayı : ha : 38,25 MW- 123 GWh/yıl : 47,3 hm³/yıl 393

394 TaĢkın koruma : Tosmur ve Kestel Beldeleri PROJENĠN KARAKTERĠSTĠKLERĠ Hidroloji YağıĢ Alanı : 178 km 2 Yıllık Ortalama Akım : 481 hm 3 Depolama Hacmi : 265 hm 3 Kadastrofal Feyezan Piki : m 3 /s Derivasyon Feyezan Piki (Q 25) : 579 m 3 /s Çekilen Su : 471 hm 3 Regülasyon Oranı : Derivasyon Tüneli Yeri : Sol sahil Kesit Tipi-Sayısı ve Çapı : Atnalı Ø 6,80 m Toplam DeĢarj Kapasitesi : 551,8 m 3 /s Boyu : 471,00 m 3- GAZĠPAġA II. MERHALE PROJESĠ (Gökçeler Barajı ve Sulaması) PROJE (GENEL): Gökçeler çayı üzerinde kurulacak olan barajdan alınacak su ile ha sahanın sulanması ve 10 adet yerleģim biriminin içme suyu ihtiyacını karģılanması amaçlanmaktadır. PROJENĠN MAKSADI VE FAYDASI : Sulama ( ha ) Ġçme Suyu ( 11 hm 3 /Yıl ) YARARLANACAK BĠRĠMLER : Beyobası, Beyrebucak, Çobanlar, HoĢdere, Kahyalar, Karalar, Kığıcık, KorubaĢı, Macarköy ve Aydıncık köyleri. PROJE KARAKTERĠSTĠKLERĠ YağıĢ alanı : 128,9 km² Yüksekliği (temelden) : 100 m Yıllık ortalama su : 104,6 hm³ Toplam gövde hacmi : 2,4 hm³ Çekilen ortalama su : 45,4 hm³ Minimum su seviyesi : 148,5 m Regülasyon oranı : % 43,43 Normal su seviyesi : 194,5 m Talveg kotu : 105 m Maksimum su seviyesi : 197,5 m Tipi : Ön yüzü beton kaplı kaya dolgu Aktif hacim : 50,38 hm³ Yüksekliği(Talvegten ) : 94,5 m Göl hacmi : 56,83 hm³ Sulamalar : ha Ġçmesuyu : 11 hm³/yıl Proje ekonomisi ( 2009 yılı B.F.ile ) Toplam Yatırım Bedeli : TL Gökçeler Barajı : TL Sulama Tesisleri : TL Rantabilite : 2,36 Ġç Karlılık Oranı : % 11,65 BaĢlama ve BitiĢ Tarihi :

395 DSĠ Genel Müdürlüğü tarafından tarihinde ihale edilmiģ olup iģ HĠDRO DĠZAYN Firması taahhütünde devam etmektedir. ĠĢin süresi 570 gündür. Proje 2008 yılı yatırım programına teklif edilmiģ olup, henüz Programa girmemiģtir. 4-KÜÇÜK AKSU BARAJI VE SULAMASI PROJESĠ PROJENĠN YERĠ: Antalya ya 45 km mesafedeki Gebiz Kasabasının 5 km kuzeydoğusunda Küçükaksu Deresi üzerinde yer almaktadır. Projeden Gebiz Kasabası, Hacıosmanlar, Akçapınar ve Çanaklar köyleri yararlanmaktadır. PROJENĠN MAKSADI VE FAYDASI : Sulama : ha Ġçme suyu : 44,4 hm3/yıl Enerji : 2MW-12,7 GWh/Yıl PROJE KARAKTERĠSTĠKLERĠ : Baraj YağıĢ alanı : 228,50 km² Yıllık ortalama su : 145,96 hm³ Regülasyon oranı : % 43 Talveg kotu : 86,5 m Tipi : Ön yüzü bet. Kaplı kaya dolgu Toplam gövde hacmi : 3,1 hm³ Yüksekliği (talvegten) : 87,60 m Yüksekliği (temelden) : 92,80 m Dolu savak debisi : 1 696,4 m³/s Minimum su kotu : 135,00 m Normal su kotu : 167,30 m Maksimum su kotu : 172,30 m Aktif hacim : 52,67 hm³ Toplam depolama hacmi : 79,00 hm³ Dolu savak tipi : KarĢıdan alıģlı BÖLGEDEKĠ SU KAYNAKLARI POTANSĠYELĠNĠN ĠSTĠFADEYE SUNULMASI ĠÇĠN YAPILAN ÇALIġMALAR; 1- Antalya Kırkgöz Kaynaklarının boģalım kotları değiģtirilerek ilave 65 hm³ su depolanabilecektir. BoĢalım hattı boyunca Yapılacak 5 km uzunluğunda temelden 7 m yüksekliğindeki kil seddeler ile bu depolamanın sağlanabilmesi için Planlama çalıģmaları devam etmektedir m kotlarındaki Elmalı Ġslamlar Baranda Dogal Gölünün Rezervuar potansiyeli 25 hm3 tür.bu Proje ile Ġslamlar Köyü nün 500 ha lık sahasının su ihtiyacı karģılanabileceği gibi, ayrıca 1110 m kotlarından geçen Elmalı Ovası Sulaması Anakanalına ihtiyaç halinde su alınabilmesi için Proje yapımı iģi tarihinde ihale edilmiģtir. Su kaynağı hazır olan iģin projesi 2008 yılı sonunda tamamlanarak, Elmalı Ġslamlar Baranda Gölü Sulaması Bölge Müdürlüğümüzün yatırım programına teklif edilecektir. 395

396 Tablo 107: Yerüstü Su Kaynakları ANTALYA YERÜSTÜ SU KAYNAKLARI SIRA NO KAYNAK ĠSMĠ HM³/YIL 1 EĢen -Karaçay 454,12 2 Demre Deresi 163,89 3 Finike-Karasu Finike-BaĢgöz Çayı 120,75 5 Finike-Tekke Pınarı 211,61 6 Finike Alakır Çayı 181,87 7 Finike-Salur Pınarı 84,93 8 Kırkgözler Çayı 370,67 9 Düden Çayı 669,04 10 Aksu Çayı Köprü Çayı Manavgat Çayı Karpuz Çayı 143,71 14 Alara Çayı 971,31 15 Kargı Çayı 228,85 16 Dim Çayı 470,35 17 Sedre Çayı 87,89 18 Bıçkıcı çayı 158,01 19 Diğerleri 2511,94 20 TOPLAM 15181,94 21 Yer altı su kaynakları 553 GENEL TOPLAM 15734,94 Kaynak: DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

397 Tablo 108: Su Yüzeyleri NO SU YÜZEYLERĠ (ha) 1 Baraj Göl Alanı Suyüzeyleri Toplamı Alanı Suyüzeyleri Toplamı Akarsu Su Yüzeyleri Toplamı Toplam Su Yüzeyleri ha Kaynak: DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,2010 L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi Antalya Ģehrinin evlerden ve endüstrilerden kaynaklanan kanalizasyon sularının arıtıldığı atıksu arıtma tesisi biyolojik arıtma ve çamur arıtma ünitelerinden oluģmaktadır. Atıksu arıtma tesisi dünyada kullanılan en son teknolojilerin uygulandığı modern ve ekonomik bir tesis olarak dizayn edilmiģtir. Burada kullanılan sistem 3. arıtmada denilen ileri arıtma teknolojilerini içermektedir. Ġleri arıtma sistemlerinde karbonlu kirleticiler ile birlikte alıcı ortamın kirlenmesinde önemli etken olan azot ve fosfor gibi kirleticilerde sudan uzaklaģtırılır. Arıtma sisteminin adı, azot ve fosfor arıtımını içeren uzun havalandırmalı aktif çamur sistemidir. Ġlk aģamada tesise kiģinin ürettiği atıksuyun geleceği ön görülmüģtür. Antalya atıksu projesi kapsamında kanalizasyon inģaatı devam etmektedir. Atıksu sistemi ayrıģık sistemdir. Mevcut kanalizasyon sistemine yağmur sularının girmemesi gerekir. Kanalizasyon inģaatı yaklaģık olarak 400 km dir. Bu sistemin çalıģması için muhtelif yerlerde 5 adet pompa istasyonu mevcuttur. 397

398 Tablo 109: Antalya Merkez Ve Ġlçelerdeki Arıtma Tesisleri Tesisin Adı GerçekleĢen Nüfus ANTALYA ĠLĠNDEKĠ MERKEZĠ ATIKSU ARITMA TESĠSLERĠ Hedeflenen Nüfus Kapsadığı YerleĢim Birimleri Tesisin Durumu DeĢarj Noktası ANTALYA-MERKEZ kiģi kiģi ANTALYA Batı bölgesi Arıtma faal durumda, 2500 m'lik Deniz deģarj hattı mevcut. ANTALYA-MERKEZ kiģi kiģi ANTALYA Doğu bölgesi Arıtma faal durumda.2250m denizde+ 940m karada deģarj hattı mevcut. KUYAB MERKEZĠ ATIK SU ARITMA TESĠSĠ 6250 kiģi... ANYALYA Doğu bölgesi Arıtma faal durumda, Aksu çayına deģarj yapılıyor. ALANYA-MERKEZ kiģi... ALANYA-MERKEZ Arıtma faal durumda, 1000 m'lik Deniz deģarj hattı mevcut. ALANYA-AVSALLAR kiģi... AVSALLAR, ĠNCEKUM, TÜRKLER BELDESĠNĠN BĠR KISMI Arıtma tesisi faal durumda, 1260 m.de denize deģarj yapılıyor. ALANYA-MAHMUTLAR kiģi kiĢi MAHMUTLAR ALANYA-OBA kiģilik ön arıtma mevcut kiģilik tam arıtma OBA, TOSMUR, CĠKCĠLLĠ GAZĠPAġA-MERKEZ kiģi kiģi GAZĠPAġA SERĠK-MERKEZ kiģi... SERĠK Arıtma tesisi faal durumda, 1350 m derin deniz deģarj hattı mevcut. Ön arıtma ve Derin Deniz DeĢarjı var (873 m.) arıtma tesisi inģaatı bitti, terfi merkezi ve kanalizasyon inģaatı devam ediyor. Arıtma tesisi faal durumda, Hacımusa deresine deģarj yapılıyor, yeni ünitede 314 m. denize deģarj hattı yapılacak. Arıtma tesisi faal durumda, Kızderesine deģarj ediliyor. SERĠK BELEK I MERKEZĠ ATIK SU ARITMA TESĠSĠ kiģi... BELEK Turizm Bölgesi ve Kadriye beldesi yerleģimi BeĢgöz deresine deģarj, arıtma tesisi faal durumda. 398

399 Tesisin Adı SERĠK BELEK II MERKEZĠ ATIK SU ARITMA TESĠSĠ GerçekleĢen Nüfus kiģi... SERĠK BOĞAZKENT kiģi... MANAVGAT-MERKEZ kiģi Hedeflenen Nüfus Kapsadığı YerleĢim Birimleri Tesisin Durumu DeĢarj Noktası kiģilik yeni arıtma yapılıyor.eskisi iptal olacak BELEK Turizm Bölgesi ve Belek beldesi yerleģimi Ġkinci Konutlara hitap ediyor, merkez bağlı değil MANAVGAT Merkeze hitap eden stablizasyon havuzları mevcut. MANAVGAT - KUMKÖY kiģi... SĠDE KUMKÖY MANAVGAT TĠTREYENGÖL kiģi TĠTREYENGÖL Acısu deresine deģarj yapılıyor, arıtma tesisi faal durumda. Acısu Deresine deģarj yapılıyor, arıtma tesisi faal durumda. Arıtma tesisi faal durumda ve deniz deģarjı yapılıyor. Yeni ünitede 1000 m deniz deģarjı yapılacak Arıtma tesisi faal durumda,2544 m.lik derin deniz deģarj hattı var. Arıtma tesisi faal durumda ve derin deniz deģarjı yapılıyor.1630 m. MANAVGAT-ÇOLAKLI kiģi... ÇOLAKLI Merkez ve Turistik Tesisler Arıtma Tesisi faal durumda.2544 m.lik derin deniz deģarj hattı var. KEMER-MERKEZ kiģi... KEMER KEMER-ÇAMYUVA kiģi... ÇAMYUVA KEMER-TEKĠROVA kiģi... TEKĠROVA KEMER-KIZILTEPE kiģi... GÖYNÜK KEMER-BELDĠBĠ kiģi... BELDĠBĠ Arıtma Tesisi Faal durumda ve 800 m.lik Deniz DeĢarjı var. Arıtma Tesisi Faal durumda ve 1200 m.lik Deniz DeĢarjı var. Arıtma Tesisi Faal durumda, dereye deģarj yapılıyor. Arıtma Tesisi Faal durumda Göynük Deresine deģarj yapılıyor. Arıtma Tesisi Faal durumda Göynük Deresine deģarj yapılıyor. 399

400 Tesisin Adı GerçekleĢen Nüfus Hedeflenen Nüfus Kapsadığı YerleĢim Birimleri Tesisin Durumu DeĢarj Noktası KAġ-MERKEZ kiģi... KAġ-MERKEZ KAġ-KALKAN kiģi... KALKAN ALANYA-OKURCALAR kiģi kiģi Okurcalar ALANYA-KONAKLI kiģi Konaklı KUMLUCA kiģi kiģi Kumluca TÜRKLER kiģi Türkler OSB m3/gün... OSB sınırları Arıtma tesisi faal durumda ve 160 m.lik deniz deģarj hattı mevcut. Arıtma tesisi faal durumda ve arıtmadan sonra zerzemine veriliyor. Arıtma tesisi faal durumda, denin deniz deģarj hattı mevcut. Arıtma tesisi faal durumda, derin.deniz deģarj hattı yapılıyor. Arıtma tesisi faal durumda, Akmaz deresine deģarj yapılıyor. Arıtma tesisi inģaatı bitti, derin deniz deģarj hattı mevcut. Arıtma tesisinden çıkan sular yer altına deģarj edilmektedir. Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü,

401 L.1.3. YeĢil Alanlar YeĢil alanlar kentlerin doğallıktan uzaklaģan iklimini bir dereceye kadar normale getiren araçlardan biridir. Diğer önemli bir nokta yeģilliklerin tozu önleme ve miktarını azaltma etkisidir. YeĢil örtüler kirli hava için filtre ve adsorbant görevi yaparlar. Bir kente eklenen her yapı, hacmi kadar havanın yerini iģgal edeceğine göre Ģehircilik standartlarına uygun olarak miktar ve dağılıģları tespit edilmiģ yeģil alanlar, hem hava temizleyicisi olarak rol oynar ve hem de hava kirlenmesi için üretim kaynağı olan yapıların sayısını ve yoğunlaģmasını azaltırlar. L.1.4. Elektrik Ġletim Hatları Ġlimiz sınırları içerisinde mevcut 380kV luk Antalya Manavgat arası 75 km bir hat, 75 km si Antalya Manavgat olmak arası olmak üzere toplam 255 km lik 154 kv luk havai hat enerji nakil hattı mevcut olup, 154 kv luk ve 380 kv luk yer altı enerji nakil hattı mevcut değildir. L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları Ġlimiz sınırları içerisinde doğal gaz buru hattı altyapı çalıģmaları devam etmekte olup henüz kullanıma baģlanmamıģtır. 401

402 L.2.1. Karayolları L.2. ULAġIM Harita 18. TCK 13. Bölge Yol Satıh Haritası Kaynak: Karayolları Genel Müd. XIII. Bölge Müd

403 Sathi Kaplama BSK Parke Kaplama Stabilize Toprak Geçit Vermez Toplam Asfalt % si BölünmüĢ Yollar L Karayolları Genel Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü ve Ġl Trafik Müdürlüğünden alınan bilgiler aģağıdaki tablolarda verilmiģtir. Tablo 110: Yolların Nitelikleri ĠL BAZINDA SATIH DURUMU ĠLĠ YOL CĠNSĠ SATIH CĠNSĠ (KM.) Devlet ANTALYA Ġl Toplam Kaynak: Karayolları Genel Müd. XIII. Bölge Müd L UlaĢım Planlaması Antalya kentinin hızla artan nüfus, iģ gücü ve araç sahipliliği karģısında önemli kentsel sorun olarak ortaya çıkan kentiçi ulaģım için toplu taģım sistemlerine öncelik verilerek uzun vadeli çözümler gerçekleģtirilmesine yönelik olarak BüyükĢehir Belediyesi Antalya UlaĢım Etüdü ve UlaĢım Ana Planı çalıģmaları sürdürmektedir. Söz konusu etüd kentsel geliģmenin ve bunun kentin ulaģım gereksinimlerine nasıl yansıdığının belirlenmesine yönelik olarak kapsamlı bir ulaģım etüdü çerçevesinde gerçekleģtirilmesini amaçlamaktadır. Kentin imar çalıģmaları sırasında ele alınmayan, ancak önemli kaynak gerektiren ulaģım yatırımlarının yapılabilirliğinin ölçülebilmesi için gerekli olan verilerin elde edilmesi ve hedef yılı itibariyle düģünülebilecek bir dizi alternatif arasında seçim yapılabilmesi amacıyla kentsel toplu taģım alternatifleri (gerekliliği belirlenirse kentsel raylı sistem alternatifleri de dahil) bilgisayar teknolojisine dayalı bir ulaģım talep tahmin modeli aracılığı ile test edilecektir.ulaģım planlaması çalıģmaları, mevcut ve yeni bilgi toplama çalıģmaları, mekansal, demografik ve sosyoekonomik verilerin derlenmesi ve geleceğe yönelik kestirimlerin yapılması, yolculuk talep tahminlerinin gerçekleģtirilmesi, söz konusu talepleri karģılamak üzere farklı ulaģım sistem alternatiflerinin tanımlanarak bilgisayar modelinde test edilmesi yapılacak karģılaģtırmalar sonucunda tercih edilen alternatifin ortaya konularak ekonomik ve mali finansman analizlerinin yapılmasını içermektedir. Bu çerçevede, ülke koģulları da dikkate alınarak, gerek ülke gerekse kentsel açıdan ekonomiler yaratması, toplumsal adaleti yaygınlaģtırması ve kentsel ulaģımın çevreye olumsuz etkilerini minimize etmesi açılarından toplu taģım ağırlıklı çözüm önerileri çalıģmanın odak noktasını oluģturmaktadır. Tramvay, otobüs, minibüs, servis araçları, deniz taģımacılığı ve giderek de taksi gibi kentte mevcut toplu taģım ve ara toplu taģım türlerinin iģlevleri, durak-terminal alanlarının yer seçimi ve düzenleme ilkeleri, türler arası aktarma olanaklarının toplu taģım sistemleri lehine geliģtirmesi hedef yılı belirlenen 2020 yılı itibariyle ortaya çıkacak ulaģım 403

404 taleplerinin toplu taģım ağırlıklı bir ulaģım sistemi ile karģılanabilmesi için gerekli ulaģım yatırımlarının öncelikleri ve aģamalandırılması belirlenecektir. Proje kapsamında gerçekleģtirilecek iģler: Antalya Kentsel UlaĢım Etüdü ve UlaĢım Ana Planı Hazırlaması iģinin gerçekleģtirilmesi ile; 1-GeliĢmekte olan ve gerek Batı Akdeniz Bölgesinin merkezi olduğu kadar ülkenin turizm merkezi niteliğini de kazanan Antalya kenti ile günübirlik iliģikiler bazında belirlenecek etki alanındaki yerleģmelerin nüfus, iģgücü, ekonomik ve toplumsal faaliyetler ve bunlara bağlı olarak artan araç ve yolcu trafiğinin kent üzerinde oluģturduğu baskıların çözümlemesinin yapılması, günümüzde yaģanan ve gelecekte karģılaģılması olası ulaģım sorunlarının belirlenmesi, 2-Toplumsal adalet, enerji tasarrufu ve çevre koģullarına olumlu katkıları temel alınarak, kentsel ulaģım yapısının toplu taģım ağırlıklı bir yapıya kavuģturabilmesi için alınması gereken önlemlerin ve yapılması gereken yatırımların belirlenmesi, 3-Hedef yılı olarak belirlenen 2020 yılı itibarı ile tahmin edilecek yolculuk taleplerinin toplu taģım ağırlıklı bir ulaģım sistemi ile karģılanabilmesi amacıyla; -Kentte halen mevcut bulunan otobüs, minibüs, tramvay, servis araçları, taksi gibi topu taģım ve ara toplu taģım türlerinin birbirlerini bütünleyici bir iģlerliğe kavuģturulabilmesi için gerekli prensipleri tanımlayacak ve, -Özel ulaģım dahil, farklı ulaģım türlerinin söz konusu bütünleģmeyi sağlayacak biçimde aktarma olanaklarının geliģtirilmesi ile ilgili önerileri de kapsayacak biçimde gerekli ulaģım yatırım ve önceliklerinin belirlenmesi, 4-Böylece ülkeye, kente, kullanıcıya ve iģletmeye aģırı maliyetler yükleyecek ve geri dönülmesi güç ulaģım yatırımlarının gerçekleģmesini önleyecek nitelikte bir ulaģım yapısının geliģtirilmesi, bu amaçla kentsel ulaģıma iliģkin yatırım ve önlemleri hem fiziki, hem de idari ve iģletme bazında yönlendirecek prensiplerin ortaya koyduğu bir ana planın hazırlanması; 5-Gerekliliği çalıģma sonuçları ile kanıtlanması halinde, sermaye yatırımlarının niteliklerinin ekonomik ve sosyal bazda değerlendirildiği bir kavramsal fizibilite etüdünün hazırlanması hedeflenmiģtir. L Toplu TaĢım Sistemleri Antalya da toplu taģım hizmetleri özel halk otobüsleri ve minibüsler ile sağlanmaktadır. Bunlara ait güzergah belirleme iģleri ve denetimleri Belediye sınırları kapsamında çalıģılacak toplu taģım araçları çalıģma Ģekli ve Ģartlarını belirtir yönetmelik hükümleri gereğince BüyükĢehir Belediyesince yapılmaktadır. Belediye denetiminde çalıģan 160adet özel halk otobüsü ile saatleri arasında 3 depolamadan hareket edilerek, 77 güzergahta kent genelinde toplu taģım hizmeti verilmektedir. Bunun yanı sıra 633 adet minibüs ile yine saatleri arasında, 58 güzergahta taģımacılık hizmeti sürdürülmektedir. Minibüslerin hareketleri kentin çeģitli semtlerinde yer alan 6 depolama alanından yönlendirilmektedir. Minibüsler A dan F ye kadar anılan harflerle bölünmüģtür. Gruplar, haftalık devrelerle dönüģümlü olarak çalıģmaktadır. Böylece geliri düģük veya yüksek olan bölgelerden esnafın eģit pay alması sağlanmaktadır. Belediye denetimlerinin yanı sıra her grubun iģletmesi aralarında seçilmiģ durak baģkanları tarafından da denetimler yürütülmektedir. Gruplarda birer denetim aracı bulunmaktadır. Depolama yeri ile kritik noktalarda bulunan kontrol araçları arasında iletiģim kurularak gerektiğinde minibüslerin yoğun talep olan noktalara hızla sevkl edilmeleri veya kent merkezindeki duraklarda araçların uzun süre beklemeleri engellenmektedir. 404

405 Harita Bölge Yol Haritası Kaynak :Karayolları Genel Müd. Web sitesi(

406 L Kentiçi Yollar Antalya nın kentsel yol sistemi, kentin geliģmesine paralel olarak Kaleiçi nden baģlayarak çevreye doğru organik bir biçimde yayılmıģtır. Bu organik doku içinde, Cumhuriyet Dönemde belirli aģamalarda gerçekleģtirilen büyük çaplı imar hareketleri kent çekirdeğindeki önemli arterler açılmıģtır. Yakın dönemde ise, nazım planda yer alan ana arterlerin büyük bir bölümü yapılarak hizmete girmiģ, bir kısmının yapımı da sürmektedir. Günümüzde Antalya, ülkemizdeki benzer büyüklükteki kentlerle karģılaģtığında göreli olarak çağdaģ ve geometrik standartları yüksek bir yol yapısına sahiptir. Kaleiçi ni çevreleyen 4 izli Cumhuriyet ve büyük bir bölümü 2x2 izli 100.Yıl Bulvarı arasında kalan kesim Merkezi ĠĢ Alanları(MĠA) olarak tanımlanabilir. Bu alan için de Aliçetinkaya, ĠsmetpaĢa, Milli Egemenlik, Cebesoy, IĢıklar, F.ALTAY Caddeleri ile 14 ve 52. Sokaklar kent trafiği için önemli iģlevler üstlenmektedir. Merkezi iģ alanları dıģında ise, Konyaaltı Caddesi, 100.Yıl Bulvarı, Namık Kemal Bulvarı, Yıldırım Beyazıt Caddesi, Kızılırmak ve YeĢilırmak Caddeleri, Ġsmet GökĢen ve Metin Kasapoğlu Caddeleri ile Aspendos Bulvarı kentin ana geliģme doğrularını merkeze bağlayan ıģınsal doğrular, Dumlupınar ve Gazi Bulvarı ise çevre yolu olarak hizmet vermektedir. Yol sisteminin fiziksel standartları incelendiğinde, Kaleiçi ve diğer benzeri yerleģmelerdeki yolların çoğunlukla beton, kentin büyük bir bölümünü kapsayan amarlı alanlardaki yolların asfalt kaplama, gecekondu alanlarındaki iç yolların ise toprak olduğu görülmektedir. KAVġAKLAR VE SĠNYALĠZASYON Antalya BüyükĢehir Belediyesi sorumluluğunda toplam 95 adet sinyalli kavģak bulunmaktadır. Bunların 43 tanesi trafik bilgisayar merkezine bağlı olarak, diğer 52 tanesi ise bağımsız olarak çalıģmaktadır. Trafik bilgisayar merkezine bağlı çalıģan 32 adet kavģak, YeĢil Dalga tabir edilen senkronize Ģeklide çalıģır. Böylece ana arterlerde kavģaklar arasındaki trafik akıģı homojen olarak sağlanmaktadır. Bağımsız olarak çalıģan 51 tane kavģağa ise gerekli müdahaleler (tamir, bakım vb) belediye ekipleri tarafından yapılmaktadır. BüyükĢehir Belediyesi sorumluluk alanındaki yol ağı içerisinde bulunan kavģaklara ait düzenleme projeleri, sinyalizasyon sistemleri ve sinyalizasyon sürelerinin belirlenmesine yönelik çalıģmalar, kavģağa ait gerekli etüd, inceleme, araç sayımları yapılarak değerlendirilmekte ve uygulamaları belediye tarafından gerçekleģtirilmektedir yılında 12 adet ıģıklı sinyalizasyonlu ve 1 adet butonlu olmak üzere 13 adet kavģak yapılmıģtır. 406

407 ARAÇ SAYISI L Araç Sayıları Tablo 111: Antalya da Yıllara Göre Tescil ĠĢlemi Gören Araçların Cins Ve Miktarına Göre Ġstatistiği 2005 YILINA KADAR 2005 YILI 2006 YILI 2007 YILI 2008 YILI 2009 YILI 2010 YILI 01 AYLIK ĠL ĠL ĠL ĠL ĠL MRKZ. ĠLÇE MRKZ. ĠLÇE MRKZ. ĠLÇE MRKZ. ĠLÇE MRKZ. ĠLÇE ĠL MRKZ. ĠLÇE 407 TOPLAM ĠL MRKZ ĠLÇE MOTORSĠKLET OTOMOBĠL JEEP MĠNĠBÜS OTOBÜS KAMYONET KAMYON TRAKTÖR DĠĞER RÖMORK+YARI RÖM GENEL TOPLAM MOTORLU ARAÇLARIN ĠL VE ĠLÇELERE GÖRE DAĞILIMI YILLAR 2005 YILINA 2010 YILI YILI 2006 YILI 2007 YILI 2008 YILI 2009 YILI KADAR OLANLAR AYLIK TOPLAM MERKEZ ĠLÇELER GENEL TOPLAM YILLAR 2005 YILINA KADAR SÜRÜCÜ BELGELERĠNĠN ĠL VE ĠLÇELERE GÖRE DAĞILIMI 2005 YILI 2006 YILI 2007 YILI 2008 YILI 2009 YILI 2010 YILI 12 AYLIK MERKEZ ĠLÇELER GENEL TOPLAM Kaynak: Ġl Emniyet Müdürlüğü, 2010 TOPLAM

408 Tablo 112: Antalya Ġli Tescil ĠĢlemleri ANTALYA ĠLĠ TESCĠL ĠġLEMĠ ARAÇ TESCĠL ĠġLEMLERĠ BĠRĠMLER 2009 YILI SONU ĠTĠBARI ĠLE GEÇMĠġYILLAR 2010 YILI ARALIK AYI ĠTĠBARI ĠLE GENEL TOPLAM ĠL MERKEZĠ ALANYA AKSEKĠ DEMRE DÖġEMEALTI ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ KAġ KEMER KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK TOPLAM Kaynak: Ġl Emniyet Müdürlüğü,

409 Tablo 113 : Antalya Ġli Sürücü Belgeleri ANTALYA ĠLĠ SÜRÜCÜ BELGELERĠ SÜRÜCÜ BELGESĠ BĠRĠMLER 2009 YILI SONU ĠTĠBARI ĠLE GEÇMĠġ YILLAR 2010 YILI ARALIK ĠTĠBARI ĠLE GENEL TOPLAM ĠL MERKEZĠ ALANYA AKSEKĠ DEMRE DÖġEMEALTI ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ KAġ KEMER KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK TOPLAM Kaynak: Ġl Emniyet Müdürlüğü,

410 L.2.2. Demiryolları L Kullanılan Raylı Sistemler Antalya da hizmet vermekte olan tramvay sistemi yaklaģık 5 km uzunluğunda olup, Zerdalilik Mahallesi-Müze arası hatta çalıģmaktadır. IĢıklar Caddesi, Atatürk Caddesi, Cumhuriyet Caddesi ve Konyaaltı caddesi boyunca çalıģan sistemde karģılıklı 9 durak mevcuttur. Tek hat olarak planlanan tramvay sisteminde yer alan durakların 3 tanesi araçların geçiģini sağlamak üzere makaslı durak olarak düzenlenmiģtir. 2 adet trafonun beslediği kataner hattı 680 VDC ile çalıģmaktadır. Bir çekici ve bir vagondan oluģan iki takım tramvay dizisi uç noktalardan her yarım saatte bir karģılıklı kalkarak, 7:00-21:30/22:30 saatleri arasında çalıģmaktadır. 95 KW ekeltrik motoruyla çalıģan 2 adet çekici vagon 16,4 ton ağırlığında ve 130 kiģi kapasitededir. Arka vagon ise 10,8 ton ağırlığında ve 140 kiģi taģımaktadır. Toplam tek seferde 270 kiģi taģınabilmektedir. KıĢın günlük ortalama 3000 biletli yolcu taģınırken, bu sayı yaz aylarında 4000 civarında olmaktadır. Mevcutta çalıģan tramvay sistemi, genel olarak Antalya için düģünülen yaygın raylı sistem ağının bir parçası olarak imal edilmiģtir. Kent geneline hizmet verecek sistem ile ilgili çalıģmalar Antalya UlaĢım Etüdü ve UlaĢım Ana Planı çalıģması kapsamında değerlendirilmektedir yılı sonundan itibaren Antalya Hafif Raylı Sistemi (ANTRAY) ileri düzeyde güvenlik sistemine ve teknolojiye sahip olarak kullanılmaya baģlanmıģtır. Raylı Sistem araçlarının güzergah boyunca tüm hareketleri, sinyalizasyon sistemi ve makasların durumları ileri teknoloji ile kumanda merkezinden izlenebilmektedir. Raylı Sistem güzergahı üzerinde bulunan tüm sinyalizasyonlarda geçiģ önceliği Raylı Sistem araçlarına verilmiģtir. Kepez - Fatih Mahallesi nden Meydan a uzanan 11.1 kilometrelik 16 duraklı Raylı Sistem hattının ortalama seyir süresi 30 dakikadır. ANTRAY, sabah 06:00 ile gece 23:00 arasında taģımacılık yapmakta, yolcu yoğunluğunun olduğu ile saatleri arasında 5 dakikada bir, diğer saatlerde 8 dakikada bir sefer yapmaktadır. ġehir merkezinde saatte 25 kilometre hızla seyir eden Antray kontrollü yolda ise 70 kilometre sürat yapabilmektedir. L TaĢımacılıkta Demiryolları Ġlimizde tren istasyonu yoktur. Fakat, PTT de ve Pamfilya Tour Seyahat Acentasında otobüs bağlantılı (otobüs+tren) bilet satıģı yapılmaktadır. Antalya Ġlinde demiryolu bulunmamasından dolayı Antalya dan Burdur a kadar otobüs, buradan da sadece Ġstanbul ve Ankara ya trenle gidilmektedir. 410

411 DÖKME YÜK TĠPĠ GNL.KAR. OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK TOPLAM L.2.3. Deniz, Göl, Nehir TaĢımacılığı L Limanlar Tablo 114: 2009 Yılı Aylık Yük Tonajları CĠNSĠ ĠHRACAT (TON) 95,697 90,409 88,604 54,812 99, , , , , , , ,016 1,530,043 ĠTHALAT (TON) 6,602 3,447 7,216 6,906 8,214 8,724 3,922 3,788 3,484 10,958 6,345 4,317 73,923 TOPLAM 102,299 93,856 95,820 61, , , , , , , , ,333 1,603,966 ĠHRACAT (TON) 24,096 40,669 44,075 43,419 90,850 97, , ,650 63,016 66, ,314 57, ,386 ĠTHALAT (TON) 3,871 9,678 5,316 9,385 36,897 26,400 41,597 75,255 28,276 30,289 42,770 43, ,877 TOPLAM 27,967 50,347 49,391 52, , , , ,905 91,292 96, , ,123 1,238,263 YÜK GENEL TOPLAM 130, , , , , , , , , , , ,456 2,842,229 Kaynak: Deniz MüsteĢarlığı Antalya Bölge Müdürlüğü,

412 L TaĢımacılık Konuyla ilgili veriye ulaģılamamıģtır. L.2.4. Havayolları Tablo 115: Antalya Havalimanı 2010 Yılı Ġç Hat Uçak Trafiği 2010 AYLAR GELEN UÇAK GELEN YOLCU Ġ Ç GĠDEN UÇAK H A T GĠDEN YOLCU GEL. GĠD. UÇAK TOP. GEL. GĠD. YOLCU TOP. OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK TOPLAM Kaynak: D.H.M.Ġ Antalya Havalimanı BaĢ Müdürlüğü,

413 Tablo 116: Antalya Havalimanı Yıllara Göre DıĢ Hat Uçak Trafiği 2010 AYLAR GELEN UÇAK GELEN YOLCU D I ġ GĠDEN UÇAK H A T GĠDEN YOLCU GEL. GĠD. UÇAK TOP. GEL. GĠD. YOLCU TOP. OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK TOPLAM Kaynak: D.H.M.Ġ Antalya Havalimanı BaĢ Müdürlüğü, 2010 L.3. HABERLEġME Tablo 117 Ġl Genelinde 2010 yılı Santral Hat Kapasiteleri Santral Sayısı Santral Hat Kapasitesi Prensibal Hat Kapasitesi Lokal Hat Kapasitesi Tablo 118 Ġl Genelinde 2009 yılı Santral Hat Kapasiteleri Santral Hat Kapasitesi Prensibal Hat Kapasitesi Lokal Hat Kapasitesi Tablo 119 : Ġl Genelinde 2008 yılı Santral Hat Kapasiteleri Santral Hat Kapasitesi Prensibal Hat Kapasitesi Lokal Hat Kapasitesi Kaynak: Türk Telekom Müdürlüğü,

414 Ġldeki haberleģme hatlarının görsel kirliliğe neden olmaması için yeraltından geçirme çalıģmaları devam etmektedir. Ġl ve Ġlçe merkezlerinde hatlar genelde yeraltından geçirilmekte ancak köylerde havadan geçirilmektedir. L.4. ĠLĠN ĠMAR DURUMU Yürürlükte bulunan Antalya kentinin 1/25000 ölçekli imar planı 29/05/1997 tarihinde onaylanmıģ olup, 1/5000 ölçekli nazım imar planı ise 30/08/1998 yılında onaylanmıģtır. Mevcut imar planlarında konut alanı olarak gösterilmiģ ve 18.madde uygulaması yapılmıģ alanlar yerleģik alanın yaklaģık %78 ini oluģturmaktadır. Ġmar uygulaması yapılmıģ alanların bir kesiminin henüz yapılaģmamıģ olduğu bilinmektedir. Merkezi iģ alanlarının kuzeyinde ve kuzey doğusunda yer alan alanlarda da yapılaģmamıģ alanlar bulunmaktadır. Antalya da farklı statülerdeki grupların barınma alanları yoğunlukları net olarak farklılaģmamıģtır. Bu durum aslında tüm ülkede aynıdır. Yoğunluklar imarlı yada imarsız kesimlere göre belirli ortalama yada aralıklar içinde yer alamamaktadır. Yapıların yasal statüsü ile yoğunluğu arasında bir bağlantı yoktur. Bununla birlikte, Antalya nın bazı kentsel kesimlerinde belirli özelliklerden söz edilebilmektedir. Örneğin, kentin imarlı kesimlerinde yoğunluklar ortalamanın çok üstündedir. Bu durum imar planlarında ve imar yönetmeliğinde yapılan değiģiklikler sonucu ortaya çıkmıģtır. Yeni yapılanmaya açılan kesimlerde yoğunluklar düģük olmakla birlikte, imar haklarına göre giderek artma gösterecektir. Ġmarsız kesimde yoğunluklar düģük veya kent ortalaması düzeyindedir. DüĢük yoğunluklu yapılanmalarda benimsenmektedir. L.5. ĠLDEKĠ BAZ ĠSTASYONLARI SAYISI Grafik 11. Baz Ġstasyonu Sayıları Seri 1 Kaynak: Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu Mersin Bölge Müdürlüğü,

415 Tablo 120: Baz Ġstasyonları Sayısı MERKEZ 346 MURATPAġA 427 KEPEZ 174 KONYAALTI 157 DÖġEMEALTI 33 AKSU 72 ALANYA 330 AKSEKĠ 44 DEMRE 12 ELMALI 38 FĠNĠKE 35 GAZĠPAġA 45 GÜNDOĞMUġ 9 ĠBRADI 2 KALE 13 KAġ 89 KEMER 212 KORKUTELĠ 73 KUMLUCA 64 MANAVGAT 262 SERĠK 197 TOPLAM 2634 Kaynak: Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu Mersin Bölge Müdürlüğü, 2010 KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu, Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu Mersin Bölge Müdürlüğü, Türk Telekom Müdürlüğü, D.H.M.Ġ Antalya Havalimanı BaĢ Müdürlüğü, Deniz MüsteĢarlığı Antalya Bölge Müdürlüğü, Ġl Emniyet Müdürlüğü, DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü, Karayolları Genel Müd. XIII. Bölge Müd

416 M. YERLEġĠM ALANLARI VE NÜFUS M.1. KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA M.1.1. Kentsel Alanlar Yürürlükte bulunan Antalya kentinin 1/25000 ölçekli imar planı 29/05/1997 tarihinde onaylanmıģ olup, 1/5000 ölçekli nazım imar planı ise 30/08/1998 yılında onaylanmıģtır. Mevcut imar planlarında konut alanı olarak gösterilmiģ ve 18.madde uygulaması yapılmıģ alanlar yerleģik alanın yaklaģık %78 ini oluģturmaktadır. Ġmar uygulaması yapılmıģ alanların bir kesiminin henüz yapılaģmamıģ olduğu bilinmektedir. Merkezi iģ alanlarının kuzeyinde ve kuzey doğusunda yer alan alanlarda da yapılaģmamıģ alanlar bulunmaktadır. M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri Antalya kentinin kendi grubundaki kentler arasında ekonomik geliģme hızının yüksek olması, istihdam olanakları, ılıman bir iklime sahip olması, doğal ve tarihi zenginlikleri Antalya yı yalnız Türkiye içinde değil yurt dıģında da yerleģilebilir kentler arasında öncelikli sıraya sokmuģtur. Kentlerin geliģmesinde 3 temel eģik bulunmaktadır: 1) Doğal EĢikler Tarım toprakları Sulama, taģkın ve su kaynakları Eğim, topoğrafya Jeolojik durum Doğal sit ve siluet değerleri 2) Ġdari EĢikler Yasal ve yönetimsel sınırlar 3) Ekonomik EĢikler Belediye yatırımları (Bütçe ve finansman durumu) Kamu kuruluģları yatırımları Ġdari ve ekonomik eģikler ülkesel ve bölgesel verilere ve siyasi tercihlere bağlı olarak aģılabildiği, bu eģiklerden bazıları aģılabilir olduğu halde, bazıları kesinlikle aģılamayan eģiklerdir. Örneğin; idari ve ekonomik eģikler ülkesel ve bölgesel politikalara göre aģılabildiği halde, jeolojik eģik hiçbir Ģekilde aģılamayacak eģiktir. Yapılan analiz çalıģmalarıyla bu eģiklerin kentsel geliģme açısından durumları incelenmiģ, bu eģiklerden; - Ġçme su kaynakları koruma alanları eģiği, yer altı su kaynakları eģiği ve taģkın alanları eģiği hiçbir Ģekilde aģılamamaktadır. - Eğim, topoğrafya ve jeolojik durum açısından bazı adımlar dıģında önemli bir eģik değildir. - Ġdari eģikler ülke kentsel geliģimi ile ilgili bir genel düzenleme yapılmadan hiçbir Ģekilde aģılamayacağından dolayı bu nedenle hareket sınırları alanı Antalya Belediyesi mücavir alan sınırlarına bağlıdır. 393

417 - Toprak ve sulu tarım eģikleri açısından geliģmeye açılacak alanlar hakkında ön bilgiler alınarak hazırlanan plan önerileri hakkında ilgili kamu kuruluģlarının uygun görüģü alınması gerekmektedir. Kıyı uzunluğu 640 km olan Antalya da ĢehirleĢme daha çok kıyıya yakın yerlerdedir. EĢsiz kıyı güzelliği nedeni ile kent kıyıya paralel olarak geliģmektedir. Ayrıca kentin kuzey kısımlarında tarım yapılmakta ve buralara konut talebi olmaktadır. M Kentsel Büyüme Deseni Konyaaltı varyantının kuzeyinde bulunan bölge önemli yer altı su kaynaklarının bulunduğu yerdir. Burası iskan dıģı yeģil alan olarak korumaya alınması gerekirken yapılaģmanın önüne geçilememiģtir Kentte yerleģim alanları için uygun bölgeler Konyaaltı varyantı ile liman arasında ki bölge, Mazı Dağı diye adlandırılan gecekondu bölgesinden güneye doğru olan bölge ile Kepez Elektrik Santralinin üst tarafında ki organize sanayi bölgesinin karģı taraflarıdır. M Planlı Kentsel GeliĢme Alanları Antalya da planlı olarak geliģmiģ alan olarak bugün Meltem Mahallesi diye adlandırılan bölge, Konyaaltı varyantı ile liman arasında ki bölge ve Lara bandı üzerinde kurulan Örnekköy tatil siteleridir. BeĢ yıldızlı Falez ve Sheraton otellerinin kurulması, altyapı hizmetlerinin buraya yoğun gitmesi ve ayrıca buraya yakın üniversite kampüsünün bulunması buralarda bir geliģme alanı ortaya çıkarmıģtır. Antalya nın en büyük plajı olan Konyaaltı plajına yakın olmasından dolayı liman ile Konyaaltı varyantı arasında ki bantta geliģme eğilimi doğmuģtur. Antalya nın ikinci büyük plajı olan Lara plajına yakınlıktan dolayı Lara bandında beģ yıldızlı oteller ve tatil siteleri yoğunlaģmıģtır. Ayrıca Ģehrin kuzeyinde göç yoluyla gelerek Ģehre yerleģenlerin oluģturduğu Mazı Dağı civarındaki gecekondu bölgeleride kentin geliģme alanlarına dahil edilmiģtir. Kepez Elektrik Santralinin kuzeyinde ve organize sanayi bölgesine yakın olan bölgede eğimin 0 ile %5 arasında olması ve Antalya daki yoğun konut talebi yüzünden Kuzeykent diye bir uydu kentin doğmasına sebep olmuģtur. M Kentsel Alanlarda Yoğunluk Antalya da farklı statülerdeki grupların barınma alanları yoğunlukları net olarak farklılaģmamıģtır. Bu durum aslında tüm ülkede aynıdır. Yoğunluklar imarlı yada imarsız kesimlere göre belirli ortalama yada aralıklar içinde yer alamamaktadır. Yapıların yasal statüsü ile yoğunluğu arasında bir bağlantı yoktur. Bununla birlikte, Antalya nın bazı kentsel kesimlerinde belirli özelliklerden söz edilebilmektedir. Örneğin, kentin imarlı kesimlerinde yoğunluklar ortalamanın çok üstündedir. Bu durum imar planlarında ve imar yönetmeliğinde yapılan değiģiklikler sonucu ortaya çıkmıģtır. Yeni yapılanmaya açılan kesimlerde yoğunluklar düģük olmakla birlikte, imar haklarına göre giderek artma gösterecektir. Ġmarsız kesimde yoğunluklar düģük veya kent ortalaması düzeyindedir. DüĢük yoğunluklu yapılanmalarda benimsenmektedir. 394

418 M Kentsel Yenileme Alanları Kentin Yenilenme, Kentsel yenileme den farklı olarak arkasına rant desteğini alan, istem sunu değerlerini gözeten ve kentin/kentlerin farklı bölgelerinde, parsel ölçeğinde ortaya çıkan bir olgudur. Antalya da bu olgu süregelmektedir. Merkezi iģ alanlarında çöküntü alanı sayılabilecek, önemli büyüklükte kent parçalarında yenileme planları yapılmıģtır. M Endüstri Alanlarda Yer Seçimi Bu alt baģlık Sanayi ve Teknoloji ana baģlığı altında incelenmiģtir. M Tarihi,Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar Bu alt baģlık Flora Fauna ana baģlığı altında incelenmiģtir. M.1.2. KIRSAL ALANLAR M Kırsal YerleĢme Deseni ġehirleģmenin uzanamadığı kırsal kesimlerde genellikle tarımla uğraģılmaktadır. Kırsal yerleģim kentin doğu tarafında Aksu'ya doğru yayılmıģ vaziyettedir. Bu kesimlerde yerleģim genellikle geniģ arazi üzerine kuruludur. M Arazi Mülkiyeti Antalya anakentinde önemli büyüklüklerde vakıf ve hazine arazileri bulunmaktadır. Bu araziler kuzey kesimde Organize Sanayi Bölgesinin doğusunda ve Havaalanının kuzeyinde kümelenmiģtir.bu araziler kentin geliģme stratejilerinde önemli yönlendiricilerdir. M.2. ALTYAPI Bu konu Altyapı, UlaĢım ve HaberleĢme ana baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiģtir. M.3. BĠNALAR VE YAPI ÇEġĠTLERĠ M.3.1. Kamu Binaları Kentte kamu binaları genellikle Güllük Caddesi üzeri, Vatan Bulvarı üzeri, Gazi Bulvarı üzeri ve Namık Kemal Bulvarı üzeri, Cumhuriyet Caddesi üzeri ve Atatürk Caddesi ile çevre yolu üzerinde yer almıģtır. Kamu binaları genellikle ulaģımın kolay olduğu ve vakıf arazilerinin büyük alan kapladığı yerlerde kurulmuģtur. 395

419 M.3.2. Okullar Tablo 121: Ġl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayıları ( Resmi ve Özel) TÜRÜ GENEL BĠLGĠ TABLOSU (Resmi+Özel) OKUL SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI DERSLĠK SAYISI ERKEK KADIN TOPLAM ERKEK KIZ TOPLAM OKUL ÖNCESĠ ĠLKÖĞRETĠM ÖZEL EĞĠTĠM ĠÖO ORTAÖĞRETĠM GENEL LĠSE MESLEK LĠSESĠ GENEL TOPLAM Kaynak: Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü 2010 Tablo 122: Ġl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayıları ( Resmi ) TÜRÜ OKUL SAYISI GENEL BĠLGĠ TABLOSU (Resmi) ÖĞRETMEN SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI DERSLĠK SAYISI ERKEK KADIN TOPLAM ERKEK KIZ TOPLAM OKUL ÖNCESĠ ĠLKÖĞRETĠM ÖZEL EĞĠTĠM ĠÖO ORTAÖĞRETĠM GENEL LĠSE MESLEK LĠSESĠ GENEL TOPLAM Kaynak: Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü

420 Tablo 123: Ġl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen ve Okul Sayıları ( Özel ) GENEL BĠLGĠ TABLOSU (Özel) TÜRÜ OKUL SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ERKEK KADIN TOPLAM ERKEK KIZ TOPLAM DERSLĠK SAYISI OKUL ÖNCESĠ ĠLKÖĞRETĠM ÖZEL EĞĠTĠM ĠÖO ORTAÖĞRETĠM GENEL LĠSE MESLEK LĠSESĠ GENEL TOPLAM NOT: *BĠLGĠLER ĠTĠBARĠYLE ALINARAK HAZIRLANMIġTIR. * OKUL ÖNCESĠ ÖĞRENCĠ BĠLGĠLERĠNE SHÇEK ÖĞRENCĠSĠ DAHĠLDĠR. Kaynak: Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü,

421 ĠL TOPLAMI AKSU DÖġEMEALTI KEPEZ KONYAALTI MURATPAġA AKSEKĠ ALANYA DEMRE ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ ĠBRADI KAġ KEMER KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK ĠL TOPLAMI AKSU DÖġEMEALTI KEPEZ KONYAALTI MURATPAġA AKSEKĠ ALANYA DEMRE ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ ĠBRADI KAġ KEMER KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK ĠL TOPLAMI AKSU DÖġEMEALTI KEPEZ KONYAALTI MURATPAġA AKSEKĠ ALANYA DEMRE ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ ĠBRADI KAġ KEMER KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK Tablo 124: Eğitim Öğretim Yılı Okul Tablosu ANTALYA ĠLĠ EĞĠTĠM ÖĞRETĠM YILI OKUL TABLOSU (RESMĠ) OKUL TÜRÜ ANAOKULU ĠLKÖĞRETĠM GENEL LĠSE MESLEK LĠSESĠ GENEL TOPLAM ANTALYA ĠLĠ EĞĠTĠM ÖĞRETĠM YILI OKUL TABLOSU (ÖZEL) OKUL TÜRÜ ANAOKULU ĠLKÖĞRETĠM GENEL LĠSE MESLEK LĠSESĠ 1 1 GENEL TOPLAM ANTALYA ĠLĠ EĞĠTĠM ÖĞRETĠM YILI OKUL TABLOSU (RESMĠ+ÖZEL) OKUL TÜRÜ ANAOKULU ĠLKÖĞRETĠM GENEL LĠSE MESLEK LĠSESĠ GENEL TOPLAM Kaynak: Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü,

422 Tablo 125: Antalya Ġli Okul, Öğrenci Ve Öğretmen Tablosu (Resmi) ANTALYA ĠLĠ OKUL, ÖĞRENCĠ VE ÖĞRETMEN TABLOSU (RESMĠ) ĠLÇE ADI OKUL SAYISI OKUL ÖNCESĠ ĠLKÖĞRETĠM ORTAÖĞRETĠM DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞR. SAYISI OKUL SAYISI DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞR. SAYISI OKUL SAYISI DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞR. SAYISI MURATPAġA KEPEZ KONYAALTI AKSU DÖġEMEALTI AKSEKĠ ALANYA DEMRE ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ ĠBRADI KAġ KEMER KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK GENEL TOPLAM * Anasınıfı Öğrenci Sayıları Okul Öncesi Bölümünde GösterilmiĢtir. Kaynak: Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü,

423 Tablo 126: Antalya Ġli Okul, Öğrenci Ve Öğretmen Tablosu (Özel) ANTALYA ĠLĠ OKUL, ÖĞRENCĠ VE ÖĞRETMEN TABLOSU (ÖZEL) ĠLÇE ADI OKUL SAYISI OKUL ÖNCESĠ ĠLKÖĞRETĠM ORTAÖĞRETĠM DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞR. SAYISI OKUL SAYISI DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞR. SAYISI OKUL SAYISI DERSLĠK SAYISI ÖĞRENCĠ SAYISI ÖĞR. SAYISI MURATPAġA KEPEZ KONYAALTI AKSU DÖġEMEALTI AKSEKĠ ALANYA DEMRE ELMALI FĠNĠKE GAZĠPAġA GÜNDOĞMUġ ĠBRADI KAġ KEMER KORKUTELĠ KUMLUCA MANAVGAT SERĠK GENEL TOPLAM * Anasınıfı Öğrenci Sayıları Okul Öncesi Bölümünde GösterilmiĢtir. * Okul Öncesi SHÇEK Öğrencisi Okul Öncesi Öğrencisine Dahil EdilmemiĢtir. Kaynak: Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü,

424 Tablo 127: Akdeniz Üniversitesi Öğrenci Sayısı ( ) I.Öğretim II.Öğretim Toplam FAKÜLTELER K E T K E T K E T Tıp Fakültesi Ziraat Fakültesi Fen-Edebiyat Fakültesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Mühendislik Fakültesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hukuk Fakültesi ĠletiĢim Fakültesi Su Ürünleri Fakültesi Alanya ĠĢletme Fakültesi Fakülte Toplamı YÜKSEKOKULLAR (4 YILLIK) Antalya Sağlık Yüksekokulu Akseki Sağlık Yüksekokulu Turizm ĠĢletmeciliği ve Otelcilik Yo Beden Eğitimi ve Spor Yo Antalya Devlet Konservatuvarı Yüksekokul Toplamı MESLEK YO.(2 YILLIK) Teknik Bilimler Meslek Yo Sosyal Bilimler Meslek Yo Sağlık Hizmetleri Meslek Yo Elmalı Meslek Yüksekokulu Kumluca Meslek Yüksekokulu Korkuteli Meslek Yüksekokulu Serik Meslek Yüksekokulu Akseki Meslek Yüksekokulu Alanya Meslek Yüksekokulu Manavgat Meslek Yüksekokulu Finike Meslek Yüksekokulu Meslek Yo. Toplamı FAKÜLTE + YÜKSEKOKUL + MESLEK YÜKSEKOKULU GENEL TOPLAM YÜKSEK LĠSANS DOKTORA Toplam ENSTĠTÜLER K E T K E T K E T TUS Sağlık Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Enstitüsü Enstitü Toplamı FAKÜLTE+YÜKSEKOKUL+MESLEK YÜKSEKOKULU+ENSTĠTÜ K E T GENEL TOPLAM Kaynak: Akdeniz Üniversitesi,

425 ÖZEL HASTANELER DEVLET HASTANELERĠ M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri Tablo 128: Ġl genelinde Bulunan Sağlık KuruluĢları ADI YATAK SAYISI ANTALYA 600 ALANYA 148 AKSEKĠ 50 GAZĠPAġA 75 MANAVGAT 150 SERĠK 50 SĠDE 150 ELMALI 100 KORKUTELĠ 30 KEMER 30 KUMLUCA 35 FĠNĠKE 100 KAġ 25 KALE 50 AKDENĠZ ÜNV. TI FAK 482 SSK HASTANESĠ 560 AKDENĠZ SAĞLIK VAKFI HAST. 50 ÖZEL ĠNTERHOSPĠTAL HAST 44 ÖZEL ANTALYA HAST. 20 ÖZEL AKDENĠZ HAST. 50 ÖZEL CAN HAST. 50 ÖZEL HAYAT HAST. 90 ÖZEL ANADOLU HAST. 42 ÖZEL BĠLGĠ HAST. 45 Kaynak : Ġl Sağlık Müdürlüğü, 2010 M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Ġl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü kuruluģlarında sosyal tesis bulunmamaktadır. Ancak; kendi bünyesinde bulunan salonlarını ve kendi binalarını sosyal etkinliklerde kullanmaktadır. Kendi bünyesinde, Huzurevi, YetiĢtirme Yurdu, Çocuk Sitesi, Çocuk ve Gençlik Merkezi, Spastik Çocuklar Rehabilitasyon Merkezi ve Toplum Merkezlerinde genç, yaģlı, çocuk ve kadınlarımızın yararlanacakları sosyal etkinlikler, bulundukları kurumların özelliklerine göre yıl boyunca belirli aralıklarla düzenlenmektedir. Ayrıca tüm sakinlerin kurum bünyesi dıģındaki faaliyetlere katılabilmeleri için imkanlar sağlanmaktadır. M.3.5. Endüstriyel Yapılar Bu alt baģlık Sanayi ve Teknoloji ana baģlığı altında incelenmiģtir. 402

426 M.3.6. Göçler ve Hareketli Barınaklar Göçer ve hareketli barınaklar kapsamına giren yapılar Ģantiye binaları ve afet konutları olarak iki türde mevcuttur. Kent içinde en çok Ģantiye binaları olarak karģımıza çıkar. Konut ve diğer yapılarda böyle bir sistemde yapı bulunmamaktadır. M.3.7. Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar Bu alt baģlık ile ilgili ayrıntılı bilgiler Turizm ana baģlığı altında incelenmiģtir. M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar yılları arasında Kalekapısı çarģısı oluģmuģ, Kalekapısı' ndan batıda vilayet konağına, doğudan ve güneyden Yeni Kapı ya kadar Atatürk Caddesi, kuzeyde ġarampol Caddesini takiben bugünkü KıĢlahan Oteline kadar gelmiģtir yılları arasında Kalekapısı ile Belediye ĠĢhanı arasında caddenin güneyinde Ģekerciler çoğunlukta olmak üzere bugünde kullanımını devam ettiren fırın, turģucu, tandırcı, caddenin kuzeyinde ise çerçici, düğmeciler ve kuyumcular yer almıģtır yıllarında Vakıf ĠĢhanı yapılmıģ ve merkezin prestijli alıģveriģ mekanları buraya taģınmıģtır. Vakıf ĠĢhanı nın arkasındaki ayakkabıcılar çarģısı, Ġki Kapılı Han içindeki kullanıcılar, kuyumcular o günden bugüne halen kullanım özelliklerini korumaktadırlar. Yine yılları arasında ġarampol Caddesinde bakkaliye-gıda, lokanta gibi iģyerleri ve ticarethaneler bulunmaktaydı. Kalekapısı ile Vilayet Konağı arasında serbest meslek ve turizm büroları gibi kullanımlar bulunmaktaydı li yıllarda kent nüfusunun daha hızlı artıģına paralel olarak kent merkezinin geliģmesi ve yayılması da hız kazanmıģtır. Özellikle Ali Çetinkaya Caddesi boyunca merkez iģlevleri yer seçmiģ ve tarım ilaçları, tarım aletleri, kuyumcular, bankalar bu aks üzerine yerleģtirilmiģtir. Batıda Kalekapısı ile Konyaaltı varyantı arasında uzanan (Kenan Evren Bulvarı) ve üst gelirlilerin konut alanı olarak geliģen aks boyunca hazır giyim, boya maddesi, butik, Ģarküteri, ev eģyası, lüks inģaat malzemeleri, dekorasyon ve mobilya türü ticaret ve alıģveriģ yerleri ile turizm ve seyahat acentelerinin yerleģtikleri görülmüģtür. Kuzeyde Kalekapısı ile Sigorta Hastanesi arasında uzanan ġarampol Caddesi üzerinde ise ağırlık olarak kentin orta ve alt gelirli kesimlerine hitap eden alıģveriģ, ticari iģ yerleri, beslenme ve eğlence türü hizmet veren iģ yerlerinin yer seçmeleri bir geliģme olmuģtur. Son yıllarda kentin çeģitli yerlerinde lüks alıģveriģ merkezleri yapılmıģ buralarda büro ve dükkanlar kullanılmaya baģlanmıģtır. Büro ve dükkanların dağılımı, batıda Konyaaltı, doğuda Meydan KavĢağı, kuzeyde ise Yener Ulusoy Bulvarına kadar geliģmiģtir. Yoğunluk denizden uzaklaģtıkça azalmaktadır. M.3.9. Kırsal Alanda YapılaĢma Kırsal alanlardaki planlama çalıģmaları köy yerleģik alanlarda yapılmakta olup, tarih ve sayılı Resmi gazetede yayınlanan yönetmelik gereğince köy yerleģik alanları dıģındaki alanlarda plan yapılabilmesi, çeģitli kısıtlamalara tabii tutulmuģtur sayılı Ġmar Kanununun ilgili hükümleri uyarınca köy yerleģik alanı dıģındaki tarımsal alanlarda çevre düzeni planı hükümlerinde aksi bir hüküm yoksa %5 yapılanma koģulu ile max 250 m2 ve max 6.50 m yi geçmeyen 2 katlı konut, kır kahvesi, lokanta tesisi yapılabilir. 403

427 Ayrıca entegre tesisi niteliğinde olmamak kaydıyla konutla birlikte mandıra, kümes, ağıl, su ve yem depoları, hububat depoları, balık üretim tesisleri ve un değirmenleri gibi konut dıģı yapılarda %40 yapılanma koģulu, yapı yüksekliği 6,50 m geçmeyen 2 katı aģmamak Ģartıyla yapılabilir. Bu tesisler hakkında Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı ve diğer ilgili kurum ve kuruluģları taģra teģkilatlarının uygun görüģü alınması ve baģka bir amaçla kullanılamayacağı hususunda taģra teģkilatlarının uygun görüģü alınması ve baģka bir amaçla kullanılamayacağı hususunda tesis sahiplerince ilgili idareye taahhütname vermesi gerekmektedir. Köy ve mezraların yerleģik alanlarında ve civarında yapılacak ifraz iģlerinde parsel geniģlikleri m den parsel derinlikleri de m den olamaz. Köy yerleģik alanlarında yapılan mevzii imar planlarında yapılanma koģulu 15/30 ve saçak seviyesi 6,50 kat adeti 2 olarak öngörülmektedir. M Yerel Mimari Özellikler Bu konuda Balbey Mahallesi ve Kaleiçi Antalya nın eski kent dokusu hakkında bir fikir verebilir. Balbey yerleģme dokusu, 19. asrın sonuna kadar Anadolu nun geliģmiģ kent ve kasabalarında ki dokularla büyük benzerlik göstermektedir. Orta ve yüksek yol duvarlarıyla bütünleģen yapı strüktürünün karakterize ettiği dıģ mekanlar çoğunlukla Kaleiçi dokusunda da görülmekte ise de, gerek eğitimin daha az oluģu gerekse bahçelerin aile ihtiyaçlarına dönük üretime olanak verecek büyüklükte oluģu dokuyu farklılaģtırmaktadır. Gerek alt gerekse üst katlardaki açık kullanımlar iklimden kaynaklanan ve mimariye özellikler getiren öğelerdir. Aynı iklimsel etkinlik tavan yüksekliklerinde de gözlenebilmektedir. Antalya evlerini tanımak için Antalya nın salt merkezinde dolaģmak yeterli değildir. Çevre ilçelerini ve köylerini de görmek, sonunda genel bir kanaate varmak gerekir. Eski Antalya ilinin çekirdeğini oluģturan hepimizin bildiği bir Kaleiçi evleri veya bir Akseki-Ġbradı, KaĢ, Kalkan, Alanya evleri kendilerine has mimari üslup ve malzeme farklılığı arz eder. Malzemesinde ortak bir husus vardır ki oda iklim koģullarına uygun yapılaģma tekniğidir. Bu nedenle tümünün Akdeniz mimarisi özelliği taģıdığını söyleyebiliriz. Günümüzde halen bir çoğu yaģamakta olan Kaleiçi evlerinde büyük konaklar az sayıdadır ve Anadolu nun diğer yöresindeki evler gibi haremlik, selamlık bölme yerine ataerkil ailelerin barınabileceği avlulu ve geniģ evler olarak mütevazi bir ailenin barınabileceği iki odalı, sofalı, iki katlı yapılar olarak da halen yaģamaktadır. Sokaklarda ev duvarlarına paralel bulunan su arkları da bahçe sulamasında kullanılacak suyun teminini sağlar. Bahçe ile birleģen açık sofalarda günlük yaģamın devam ettiği kullanım alanları mevcuttur. Antalya evlerinin üst katları günlük yaģamın sürdüğü mekanlardır. Genellikle bu katta odalar sofaya açılmaktadır. Evlerin bulunduğu sokaklar ise zemin katlar parsel sınırında ki düzensizlik ile biçimlenirken, üst katlarda cumbalar ve çıkmalarla yapılan düzenlemeler hem evin parselde ki düzensizliğini gidererek düzgün bir mekan oluģturmuģ hem de sokaklara ayrı bir profil kazandırmıģtır. Kaleiçi nde sokaklar diğer tüm eski kent dokularının da gözlendiği gibi taģıta değil insan ve atlı trafiğine yetecek geniģlikte biçimlenmiģtir. Genellikle dar olan sokakların köģelerine rastlayan yapılarda, kesme taģtan bir çoğunun üçgen alınlığında nebati motifli moliet desenler ile her biri sanat eseri olarak yapılmıģ planlı köģeler görülür. Dar bir yol görkemli bir binayı kullanarak çatal yola dönüģebilir. 404

428 M Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller Antalya da yöreye özgü bir yapı malzemesi kullanılmamaktadır. Genelde betonarme ve çelik karkas yapı malzemesi kullanılmaktadır. M.4. SOSYO-EKONOMĠK YAPI M.4.1. ĠĢ Alanları ve ĠĢsizlik Antalya ili genelinde turizm ve tarıma (seracılık) dayalı iģ alanları yağunluktadır. M.4.2. Göçler Antalya ili 1950 lere kadar göç veren bir il iken 1960 lardan sonra göç almaya baģlamıģlardır döneminde Türkiye de en çok göç alan iller sıralamasında Ġstanbul, Ġzmir, Ankara ve Bursa nın ardından beģinci sırada yer almaktadır. Bu dönemde bölgede yer alan illerden Burdur unda göç çekim merkezi haline geldiği, Isparta nın ise göç verme kapasitesinin arttığı görülmektedir. DPT tarafından yapılan araģtırmalarda göç edenlerde ücretli oranının yüksek olduğu tarım sektöründe istihdam edildiği, bunu hizmetler sektörünün izlediğini göstermektedir. Ġlde turizmin geliģmiģ olması göç eden nüfus için bu alanda tarım kesimine eģit bir istihdam olanağı sağlamaktadır. Göç olayının ardından ilde pek çok sorun ortaya çıkmıģtır. En büyük sorun ise gecekondulaģmadır. Kepezüstü ve Mazı Dağı ile Ferrokromun arka taraflarında gecekondulaģma meydana gelmiģtir. Ayrıca il içinde iģsizlik ortaya çıkmakta ve marjinal iģlerde çalıģanların sayısı artmaktadır. Yoğun konut talebi yüzünden ilde sağlıksız bir yapılaģma ortaya çıkmakta, yeģil alanlar katledilmekte ve azalmaktadır. Gecekondu semtlerinde oturanlar genelde yakacak olarak kömür kullandıklarından kıģ mevsiminde ortaya çıkan hava kirliliğinin baģlıca kaynağını oluģturmaktadır. Ġl nüfusundaki artıģın, doğal nüfus artıģından çok ülke içi göç hareketinden kaynaklandığı ve Antalya nın, Türkiye nin en çok göç alan illerinden biri olduğu bilinmektedir. Diğer yandan da Antalya giderek dıģ göç alan bir kent olma özelliği kazanmaktadır M.4.3. Göçebe ĠĢçiler (Mevsimlik) Antalya da temel tarımsal faaliyetlerin toplama aģamasında sürat ve yoğun emek gereksinmeleri mevsimlik iģçi talebini yükseltmektedir. Bu talebi dağ köylerini nüfusu kısmen karģılamakta, talep fazla ise Konya, Isparta, Burdur, Ġçel gibi çevre illerden karģılanmaktadır. Ġlde turizm mevsiminin Ekim ayında bitmesi yüzünden bu kesim talebini oluģturduğu mevsimlik göçünde istatistiklerde Antalya nüfusundan görülmesine yol açmaktadır. 405

429 Tablo 129: Ġl Geneline Ait TaĢınmaz Mal Durumu Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altında Tescilli ĠliĢikli ĠLÇE ADEDĠ YÜZÖLÇÜMÜ ADEDĠ YÜZÖLÇÜMÜ ADEDĠ YÜZÖLÇÜMÜ Demre , , ,00 DöĢemealtı , , ,00 Elmalı , , ,00 Finike , , ,00 KaĢ , , ,00 Kemer , , ,00 Kepez , , ,00 Konyaaltı , , ,00 Korkuteli , , ,00 Kumluca , , ,00 Akseki , ,00 Aksu , , ,00 Alanya , , ,00 GazipaĢa , , ,00 GündoğmuĢ , , ,00 Ġbradı , ,00 Manavgat , , ,00 MuratpaĢa , , ,00 Serik , , , , , ,00 Kaynak: Antalya Defterdarlığı,

430 Tablo 130: Kullanma amacına göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar, 2009 Kullanma amacına göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar, 2009 [Yapı kullanma izin belgelerine göre] A. Bina sayısı B. Yüzölçümü (m²) C. Daire sayısı Genel toplam Ġkamet amaçlı binalar Toplam Bir daireli binalar Ġki ve daha fazla daireli binalar Halka açık ikamet yerleri Ġkamet amaçlı binalar dıģındaki binalar Toplam Otel binaları Antalya A B C Ġkamet amaçlı binalar dıģındaki binalar Ofis (iģyeri) binaları Toptan ve perakende ticaret binaları Trafik ve iletiģim binaları Sanayi binaları ve depolar Kamu eğlence, eğitim, hastane veya bakım kuruluģları binaları Ġkamet amaçlı binalar dıģındaki diğer binalar Antalya A B C Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu BaĢkanlığı Antalya Bölge Müdürlüğü,

431 M.4.5. Konut Yapım Süreçleri Tablo 131: Kullanım Amacına Göre Yapılacak Yeni ve Ġlave Yapılarda Bina Sayısı (2008) YIL 2008 BÖLGE KODU BÖLGE ADI TR611 Antalya Toplam Bina Ġkamet Amaçlı Binalar/Toplam Ġkamet Amaçlı Binalar/Bir Daireli binalar 887 Ġkamet Amaçlı Binalar/iki veya daha fazla daireli binalar Ġkamet Amaçlı Binalar/Halka açık ikamet yerleri 19 Ġkamet Amaçlı Olmayan Binalar/Toplam 539 Ġkamet Amaçlı Olmayan Binalar/Otel Binaları 122 Ġkamet Amaçlı Olmayan Binalar/Ofis (ĠĢyeri) Binaları 99 Ġkamet Amaçlı Olmayan Binalar/Toptan ve Perakende ticaret Binaları 185 Ġkamet Amaçlı Olmayan Binalar/Trafik ve ĠletiĢim Binaları 7 Ġkamet Amaçlı Olmayan Binalar/Sanayi Binaları ve depolar 42 Ġkamet Amaçlı Olmayan Binalar/Kamu, Eğlence, eğitim,hastane veya bakım kuruluģları Binaları Ġkamet Amaçlı Olmayan Binalar/Ġkamet Amaçlı Olmayan diğer Binaları Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu BaĢkanlığı Antalya Bölge Müdürlüğü,

432 CC Kod Tablo 132 Kullanım Amacına Göre Konut ve Diğer Alanlar, (2009 Ġlk Dokuz Aylık Toplam) Kullanma Amacı Bina Sayısı Yüzölçümü (m2) Değer (TL) 409 Daire Sayısı Konut Kullanım Alanı(m²) Konut DıĢı Kullanım Alanı(m²) Ortak Kullanım Alanı(m²) YAPI RUHSATI 1 Binalar Bir daireli ikametgah amaçlı binalar Ġki ve daha fazla daireli ikametgah amaçlı binalar Halka Açık Ġkamet Yerleri Otel Vb. Binalar Ofis (iģyeri) Binaları Toptan ve Perakende Ticaret binaları Trafik ve ieltiģim Binaları Sanayi Bianaları ve Depolar Kamu, Eğlence, Eğitim, Hastane, veya bakım KuruluĢları binaları Ġkamet amaçlı Binalar dıģındaki Diğer Binalar. YAPI KULLANMA ĠZĠN BELGESĠ Binalar Bir daireli ikametgah amaçlı binalar Ġki ve daha fazla daireli ikametgah amaçlı binalar Halka Açık Ġkamet Yerleri Otel Vb. Binalar Ofis (iģyeri) Binaları Toptan ve Perakende Ticaret binaları Trafik ve ieltiģim Binaları Sanayi Bianaları ve Depolar Kamu, Eğlence, Eğitim, Hastane, veya bakım KuruluĢları binaları Ġkamet amaçlı Binalar dıģındaki Diğer Binalar Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu BaĢkanlığı Antalya Bölge Müdürlüğü, 2010

433 M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri 1/ Antalya Burdur Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planı tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığımızca onaylanmıģtır. Ferrokrom fabrikası civarında oluģan ve hızla geliģen gecekondu bölgelerinde ıslah imar planları ile bu plana uygun sağlıklaģtırma çalıģmaları yapılmıģtır. Gene bu planda Ģehir ulaģımına kent ölçeğinde olumlu çözümler getirilmiģtir. ġehri gecekonduların çarpık görüntüsünden kurtarmak amacıyla tek tip ve dar gelirli vatandaģa hitap eden ucuz konut üretimi düģünülmektedir. M.5. YERLEġĠM YERLERĠNĠN ÇEVRESEL ETKĠLERĠ M.5.1. Görüntü Kirliliği Antalya ilinde plansızlıktan kaynaklanan görüntü kirliliği mevcuttur M.5.2. Binalarda Ses Ġzolasyonu Binalarda ses izolasyonunu sağlamak için duvar imalatlarında ses izolasyon malzemesi olarak strafor, ortası boģluklu tuğlalar, taģ yünü, cam elyafı vb. üzürnler kullanılmaktadır. M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde OluĢturulan Gürültü Zonları Bu konuda havaalanları kenarlarında ve çevresinde bazı tedbirler alınmıģtır. Havaalanı çevresinde ağaç dikilerek gürültü perdeleri oluģturulmuģ ve askeri havaalanına en az 100 m mesafeye kadar yaklaģma mesafesi öngörülmüģtür. Ayrıca, uçuģ konisi içinde imar yasağı getirilmiģ ve havaalanları çevresinde konutlar dıģında baģka bir yapı yapılmasına izin verilmemiģtir. M.5.4.Ticari ve Endüstriyel Gürültü Endüstri alanları Ģehir dıģında toplanarak bunların Ģehir içindeki olumsuz etkileri azaltılmaya çalıģılmıģtır M.5.5. Kentsel Atıklar Bu alt baģlık Atıklar ana baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiģtir. M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı Bu konuda yerel yönetimlerin yaptırım gücü vardır. Yerel yönetimler imar planlarında yapı Ģartları olarak plan hükümlerinde bu konuda belli Ģartlar getirebilirler. Binaların ısı yalıtımının sağlanması amacıyla ısı yalıtım malzemeleri uygun inģaat teknikleriyle kullanılmaktadır. 410

434 M.6. NÜFUS M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre DeğiĢimi Antalya nın hem tarımsal, hem kentsel nüfus olarak Türkiye içindeki payını artırmıģ olması, Antalya nın hem tarımsal hem turizm faaliyetleri bakımından öneminin sürekli olarak çoğalmasıyla yakından ilgilidir. Tablo 133: Nüfus DeğiĢim Oranları ve Nüfus Yoğunluğu Nüfus DeğiĢim Oranları ANTALYA % NÜFUS DEĞĠġĠM ORANI Akseki ,59 Alanya ,83 Elmalı ,29 Finike ,09 GazipaĢa ,32 GündoğmuĢ ,34 KaĢ ,11 Korkuteli ,53 Kumluca ,17 Manavgat ,21 Serik ,97 Demre ,68 Ġbradı ,65 Kemer ,34 Aksu ,02 DöĢemealtı ,63 Kepez ,08 Konyaaltı ,54 MuratpaĢa ,96 Toplam ,05 Açıklama: YerleĢim yerlerine (il, ilçe, belde belediyesi, köy) göre nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve VatandaĢlık ĠĢleri Genel Müdürlüğü tarafından, 5747 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Sınırları Ġçinde Ġlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun, 5393 sayılı Belediye Yasası'nın 8. ve 11. maddeleri ve ilgili diğer mevzuat uyarınca Ulusal Adres Veri Tabanında yerleģim yerlerine yönelik olarak yapılan; idari bağlılık, tüzel kiģilik ve isim değiģiklikleri dikkate alınmıģtır. Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu BaĢkanlığı Antalya Bölge Müdürlüğü,

435 Tablo 134: Nüfus DeğiĢim Nüfus Yoğunluğu Yıllara Göre Nüfus Yoğunluğu ( Antalya Ġli ) Nüfus Nüfus Yüzölçüm Yoğunluğu Sayım yılı Toplam Erkek Kadın Km² Yoğunluk* (ADNKS) (ADNKS) (ADNKS) (ADNKS) * yoğunlukları 2000 yılı yüzölçümü kullanılarak hesaplanmıģtır. Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu BaĢkanlığı Antalya Bölge Müdürlüğü, 2010 Tablo 135: Yıllara Göre Nüfus ArtıĢ Hızı Yıllara göre nüfus artıģ hızı (Antalya Ġli) Sayım yılı Toplam Nüfus ArtıĢ Hızı ( ) 2008 (ADNKS) (ADNKS) (ADNKS) Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu BaĢkanlığı Antalya Bölge Müdürlüğü,

436 M.6.2. Nüfusun YaĢ, Cinsiyet ve EğitimGruplarına Göre Dağılımı Tablo 136: Yıllara Göre Cinsiyet Oranı YILLARA GÖRE CĠNSĠYET ORANI* (Antalya Ġli) Nüfus Sayım yılı Toplam Erkek Kadın Cinsiyet oranı , , , , (1) , , , , , , , , , , (ADNKS) , (ADNKS) , (ADNKS) , (ADNKS) ,60 *Cinsiyet Oranı: Her yüz kadın için erkek sayısıdır. Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu BaĢkanlığı Antalya Bölge Müdürlüğü,

437 Yer DeğiĢtirme Olayları Antalya ilinde geçmiģte göçer yörük nüfusu önemli bir orana sahipti. Göçebe nüfuslar yerleģik yaģama geçerken ya yaylak yada kıģlaklarda yerleģmekte, bazı hallerde her iki yer arasında bölünmektedir. Antalya merkez, Manavgat, Serik, KaĢ, Elmalı, Korkuteli, Kumluca yerleģmelerinin çoğu yerleģmiģ eski göçebelerin oluģturduğu köylerdir. Manavgat ve Serik çevresi göçebeleri Anamas Dağları, BeyĢehir ve Konya taraflarına göç etmekte, Antalya, KaĢ, Kumluca göçebeleri de Elmalı arasında gidip gelmektedir. Antalya ilinde nüfus dinamiği oluģturan doğum, ölüm ve göç süreçlerinden doğum ve ölüm oranları Türkiye ortalamasından düģüktür. Ġlde ki nüfus dağılımını yeniden belirleyen temel süreç göçtür. Antalya ili 1950 lere dek göç veren bir il iken 1960 lardan sonra göç almaya baģlamıģtır. Göç eden nüfus içinde çalıģma yaģlarında yaģların da erkek nüfus oranını yüksekliği dikkat çekmektedir. Antalya ya göç eden nüfus temelde üç bölgeden gelmektedir. Birincisi Isparta, Burdur, Konya ve Ġçel gibi çevre illerdir. Ġkincisi ise Doğu ve Güneydoğu illeridir. Üçüncüsü ise Ġstanbul, Ankara, Ġzmir gibi büyük kentlerdir. Antalya da ki yoğun emek getiren tarım faaliyetlerinin yarattığı mevsimlik iģgücü talepleri, çevre illerden mevsimlik iģ gücü göçlerine neden olmaktadır. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu, Türkiye Ġstatistik Kurumu BaĢkanlığı, Antalya Bölge Müdürlüğü, Antalya Defterdarlığı, Ġl Sağlık Müdürlüğü, Akdeniz Üniversitesi, Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü

438 N - ATIKLAR N.1. EVSEL KATI ATIKLAR Ġlimiz sınırları içerisinde ÇED Yönetmeliği kapsamında kalan ve Çevresel Etkileri Önemsizdir kararı alınmıģ olan 7 adet, ÇED Olumlu kararı alınmıģ 1 adet Katı Atık Düzenli Depolama Alanı, mevcuttur. Bunlar aģağıda sıralanmıģtır. Antalya Merkez Katı Atık Düzenli Depolama Alanı (faal, Antalya BüyükĢehir Belediyesi tarafından yapılmıģtır ve iģletilmektedir) Alanya Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Alanı(faal) Kumluca Belediyesi Katı Atık Düzenli Dep. Alanı(faal) KaĢ Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Alanı Alanı(inĢaat henüz baģlamadı) Patara-Kekova Katı Atık Düzenli Depolama Alanı (faal, ÖÇK tarafından inģa edilmiģtir. ÖÇK bölgesindeki belediyeleri kapsamaktadır.) Manavgat Katı Atık Düzenli Deponi Alanı(faal, MATAB tarafından yapılmıģtır ve iģletilmektedir. Tüm ilçenin katı atıkları bertaraf edilmektedir.) SETAB Katı Atık Düzenli Deponi Alanı(inĢaat henüz baģlamadı) ALTAB Katı Atık Düzenli Deponi Alanı (inģaat henüz baģlamadı) Ayrıca ilimiz kemer ilçesinde ilçede oluģan tüm katı atıkları kompost hale getiren ve GATAB a ait olan katı atık kompost üretim tesisi bulunmaktadır. N.2. TEHLĠKELĠ ATIKLAR Endüstriyel katı atık üretimi evsel ve ticari-kurumsal katı atık üretim miktarına kıyasla ihmal edilebilir boyutlardadır. Ancak bunun artan endüstrileģme ile birlikte daha büyük miktarlara ulaģabileceği tahmin edilmektedir. Organize Sanayi Bölgesi tam manası ile faal değildir. Buna mukabil giderek artan bir düzeyde önümüzdeki yıllarda tam kapasiteye ulaģacaktır. 1998, 2005 ve 2020 hedef yıllarındaki endüstriyel katı atık miktarı hesaplanmasında bu gerçek dikkate alınacaktır. Bugün için endüstriyel katı atık üretimi 10 t/gün olarak tahmin edilmiģtir. Endüstriyel katı atık üretimi daha ziyade evsel nitelik taģımaktadır. Organize Sanayi Bölgesi, oto sanayi ve çeģitli endüstriyel kuruluģlardan gelen katı atık kağıt, plastik ve organik madde içermektedir. Bu nedenle endüstriyel atığın bugünkü bileģiminin evsel atıktan farklı olmadığı kabul edilmiģtir. Ancak ileri ki yıllarda bu durum değiģebilir. ġehir merkezine daha yakın kısımlarda Etibank ferrokrom tesisleri, MKE Pil Fabrikası vb büyük sanayi kuruluģları bulunmaktadır. Bunlar çelik talaģı, pil parçaları, cevher artıkları, kömür vs gibi sanayi tipi atıklarını kendileri değerlendirdiklerinden çoğunlukla çıkan atıklar evsel atık niteliğindedir. Atölyelerden üstüpü ve kağıt gibi ticari nitelikli atıklar sitenin evsel atığıyla birlikte düģünülebilir. Bu atıkların toplanmasında özel bir yönteme ihtiyaç duyulmamakla beraber, Belediye çöp kamyonlarının günlük çalıģma düzeni içinde toplanmaktadır. 415

439 N.3. ÖZEL ATIKLAR N.3.1. Tıbbi Atıklar tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre tıbbi atıklar BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı na ait tıbbi atık toplama aracı ile toplanmakta, gerekli sterilizasyon çalıģmaları yapıldıktan sonra, depolama sahasına gömülmektedir. Ayrıca Akdeniz Üniversitesi AraĢtırma Uygulama Hastanesi bünyesinde inģa edilmiģ 2 t/gün kapasiteli bir tıbbi atık yakma tesisi bulunmakta, ancak Ģu anda kullanılmamaktadır. BüyükĢehir Belediyesi tarafından tıbbi atıklarla ilgili olarak yapılan çalıģma tablo Ģeklinde aģağıdaki gibi düzenlenmiģtir. Tablo 137: Tıbbi Atık Miktar Tıbbi Atık Miktarı (Kg/Yıl) Kg Mevcut Bertaraf Yöntemi Planlanan Bertaraf Yöntemi Projenin Durumu Kg Kg Kg Özel Çukurlarda Kireçlenerek Gömme Sterilizasyon Proje Ġhale AĢamasında Kg Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü 2010 Tablo 138: Lisanslı Tıbbi Atık TaĢıma Aracı Sayısı LĠSANSLI TIBBĠ ATIK TAġIMA ARACI SAYISI ADET ADET ADET ADET Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü

440 N.3.2. Atık Yağlar Ġl genelinde atık yağ bertaraf ve geri kazanım tesisi bulunmamaktadır. Atık yağlar lisanslı firmalar tarafından toplanarak bertaraf tesislerine gönderilmesi sağlanmaktadır. N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar Ġl genelinde bitkisel ve hayvansal atık yağ bertaraf sistemi bulunmamaktadır. Atık yağlar lisanslı firmalar tarafından toplatılarak bertaraf tesislerine gönderilmesi sağlanmaktadır. Tablo 139: Bitkisel Atık Yağ BĠTKĠSEL ATIK YAĞ GEÇĠCĠ DEPOLAMA ĠZNĠ ALMIġ TESĠS SAYISI TOPLANAN ATIK BĠTKĠSEL YAĞ MĠKTARI TON 839 TON 986 TON 1100TON Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü 2010 N.3.4. Pil Ve Aküler Akülerin bir kısmı akü üreticileri tarafından geri kazanılmaktadır. Bu kapsamda Antalya Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Bülbül Akü isimli firma Akümülatör Geri DönüĢüm tesisi kurmuģtur. Atık akümülatörlerin taģınması için izin verilmesi amacıyla, geçici depolama tesisi izni verilmesi için Turkcell firması talepte bulunmuģ olup, Merkez Ġlçe, Çağlayan Mahallesinde bir adet akümülatör geçici depolama tesisine izin verilmiģtir. Ayrıca, Sanayi Sitesinde bulunan Mutlu Akü BaĢbayii ile Akdeniz Sanayi Sitesinde bulunan (Çelik Akü BaĢbayii) Çetinler Akü San. Tic. Ltd. ġti. ne ve Yeni mahalle 2453 sokak No:41 adresinde bulunan Öz Ülkerler e Atık akü Geçici Depolama Ġzni verilmiģtir. Piller ise ilimizde kaynakta ayrı toplama iģlemi yapılmadığından diğer çöpler ile birlikte toplanmaktadır. ATIK AKÜMÜLATÖR GERĠ DÖNÜġÜM TESĠSĠ SAYISI 1 ATIK AKÜMÜLATÖR GEÇĠCĠ DEPOLAMA ĠZNĠ ALMIġ TESĠS SAYISI 3 Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü

441 N.3.5. Cips Ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller BüyükĢehir Belediyesi tarafından ayrı toplanıp ayrı bertaraf edilmektedir. N.3.6. Tarama Çamurları Ġlimizde dip taraması yapılmamaktadır. N.3.7. Elektrik Ve Elektronik Atıklar BüyükĢehir Belediyesi tarafından yapımı devam eden düzenli depolama tesisi tamamlandığı zaman ayrı depolanacaktır. N.3.8. Kullanım Ömrü BitmiĢ Araçlar Özel bir bertaraf Ģekli uygulanmamaktadır. N.4. DĠĞER ATIKLAR N.4.1. Ambalaj Atıkları Ambalaj Atıklarının Kaynağında Ayrı Toplanmaya BaĢlandığı Belediyeler - GazipaĢa Ġlçesi (2 Belde) DönüĢüm San. ve Tic. Ltd. ġti. - Manavgat (6 Belde) - MATAB - Kemer (5 Belde) - GATAB - MuratpaĢa Belediyesi(Merkez) ÇEVKO-AK-SA Kağıt Amb. Malz.Tic. Ltd ġti. - Kepez Belediyesi (Merkez) Çevrim Atık Top.A.ġ - Konyaaltı Belediyesi(Merkez) - ÇEVKO-AK-SA Kağıt Amb. Malz. Tic. Ltd. ġti. - DöĢemealtı Belediyesi (Merkez)- Berat Tem. Nak. Geri Dön. Mad. San. Tic. A.ġ. - Aksu Belediyesi (Merkez)-BASĠS - Ġbradı Belediyesi (Merkez)-YeĢilyurt Amb. Atığı Top. Ayr. Tes. - Akseki Belediyesi (Merkez)-DönüĢüm San. ve Tic. Ltd. ġti. - GündoğmuĢ Belediyesi (merkez)-yeģilyurt Amb. Atığı Top. Ayr. Tes. 418

442 Tablo 140: Ambalaj Atıkları MEVCUT DURUM Onaylı Atık Yönetim Planı YILLAR Ambalaj Üreticisi Sayısı Piyasaya Süren Sayısı Lisanslı Olan Toplama Ayırma Tesisi Sayısı Lisanslı Olan Geri DönüĢüm Tesisi Sayısı Toplanan Ambalaj Atığı Miktarı (Kg) Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü 2010 N.4.2. Hayvan Kadavraları BüyükĢehir Belediyesine ait mezbahanın rendering tesisinde geri kazanılmaktadır. N.4.3. Mezbaha Atıkları BüyükĢehir Belediyesine ait mezbahanın rendering tesisinde geri kazanılmaktadır. N.5. ATIK YÖNETĠMĠ Antalya BüyükĢehir Belediyesi, BüyükĢehir Belediyeleri kanununun ilgili hükümleri gereği yükümlü olduğu; çöplerin ve sanayi atıkların toplama yerlerini belirlemek, değerlendirmek ve imhası için gerekli tesisleri, kurmak, kurdurmak, iģletmek veya iģlettirmek için bu kapsamda yapılacak görevleri, KATI ATIK YÖNETĠMĠ projeleri ile gerçekleģtirmektedir. Antalya BüyükĢehir Belediyesi meclisinden geçerek yürürlüğe giren Antalya BüyükĢehir Belediyesi Katı Atık Yönetmeliği çağdaģ bir katı atık yönetimi uygulamasına geçilmesi için Antalya BüyükĢehir Belediyesi imar ve mücavir alan sınırları içinde bulunan evsel katı atıklar ve bu atıkların ekonomiye yeniden kazandırılması, tıbbi, radyoaktif, tehlikeli ve zararlı atıkların toplanması, aktarma ve taģınması, bertaraf edilmesi ve kentin genel temizliğinin en iyi Ģekilde sağlanması için gerekli düzenlemeyi amaçlamaktadır. 419

443 Antalya BüyükĢehir Belediyesi katı atık yönetmeliği: - Kaynağında ayrıģtırmayı zorunlu kılmakta - Çöplerin organik ve inorganik ayrıģmıģ Ģekli ile parsel bazında toplanmasını içermektedir. - Yürürlükteki çevre yasa ve yönetmeliklerine uygun, çağdaģ yöntemlerle iģletilmesini kapsamaktadır. - Yapılacak olan yeni düzenli katı atık depolama tesisinde, öncelikli olarak çöpü ayrıģtırma iģlemlerinden geçirrerek kalan miktarın gömülmesi esasına dayanmaktadır. - Uygulamanın baģarısı için sorumluluk, paylaģım, özendirici ve teģvik edici hükümler içermektedir. - Tüketici profillerinde etkin bir çevre eğitimi ve bilinçlendirme faaliyetlerini kapsamaktadır. - Öngörülen proje safhaları için 3 yıllık bir geçiģ süreci öngörmekte ve ilk çalıģma olarak bağlı belediyeler ile birlikte tüm semt pazarlarında, yönetmelik esaslarına göre kaynağında ayrıģtırma çalıģmaları yoğun eğitim ve bilgilendirmelerle sürmektedir. - Ġnorganik katı atıkların ayrı toplanması sonucu, karıģık çöplerin türlerine göre mekanik ayrıģtırma tesislerinde yaparak ekonomik değerlerinin sağlanmasını kapsamaktadır. N.6. KATI ATIKLARIN MĠKTAR VE KOMPOZĠSYONU Tablo 141: Kızıllı Katı Atık Depolama Sahasına Kabul Edilen Aylık Çöp Miktarları (Evsel Katı Atık ) AY ÇÖP MĠKTARI ( Kg /Ay) ÇÖP MĠKTARI ( Kg / Gün) EKĠM 21,746, KASIM 19,813, ARALIK 20,066, OCAK 19,247, ġubat 17,507, MART 19,413, NĠSAN 20,089, MAYIS 23,076, HAZĠRAN 25,513, TEMMUZ 25,489, AĞOSTOS 25,089, Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi,

444 N.7. KATI ATIKLARIN BĠRĠKTĠRĠLMESĠ, TAġINMASI VE TRANSFER ĠSTASYONLARI Ġlimiz sınırları içerisinde katı atıkların taģınması amacıyla kurulmuģ transfer istasyonu bulunmamaktadır. Her türlü katı atık Belediyeler tarafından toplatılarak çöp deponi sahasına gönderilmektedir. N.8. ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERĠ N.8.1. Katı Atıkların Depolanması ANTALYA MERKEZ: Mevcut çöp depolama alanı merkeze 13 km uzaklıkta Kepez üstü, YeĢilbayır Köyü Mevkiinde, toplam 75 hektarlık sahada olup, 30 hektarlık bölümünde katı atık depolanmıģ ve depolanmıģ çöpün üzeri 50 cm toprak ile örtülmüģtür. Antalya çöplerinin depolanması amacıyla Orman Bakanlığından tahsis edilen bu sahada gerek çöp sızıntı sularının yer altı sularına karıģmasını önleyecek, gerekse çöp gazlarının izlenmesini sağlayacak olanakların olması nedeniyle; BüyükĢehir Belediyesince, artık bir zorunluluk olan, bu sahanın kapatılarak, rehabilitasyonu çalıģmalarına baģlanması yatırım programına alınmıģtır. Rehabilitasyon çalıģmaları; Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen esaslar doğrultusunda gerçekleģtirilecektir. Yeni düzenli depolama sahası inģaatının bitirilmesi ve iģletmeye alınması ile mevcut depolama sahasının öngörülen kapatma çalıģmaları baģlayacaktır. Kepezüstü katı atık depolama sahasına 12 kurumdan ortalama günlük 952 ton evsel katı atık depolanmaktadır. Depolama iģleminden önce sahada bulunan çöp müteahhidi tarafından ilkel usullerle geri kazanım iģlemi yapılmaktadır. Antalya BüyükĢehir Belediyesi tarafından ihalesi yapılan Yeni Düzenli Depolama Alanı ĠnĢaatı ALKE-ARSAN-DOĞUġ ortak giriģim tarafından yürütülmektedir. ĠnĢaat, Kızıllı Köyü sınırları içerisinde yer alan, Orman Bakanlığından bu amaçla tahsis edilmiģ 100 hektarlık bir alan içerisinde yapılmaktadır. Tahsis edilen bu alan için hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirme Raporu, Çevre Bakanlığına sunulmuģ ve 1997 yılında Çevresel Etki Değerlendirme Olumlu Belgesi almıģtır. Bu doğrultuda BüyükĢehir Belediyesi Düzenli Katı Atık depolama tesisleri uygulama projelerinde; ÇED taahhütlerine ve Çevre Bakanlığı nın ilgili yönetmeliklerini uygulamaktadır. Düzenli depolama sahası I. etap kazı çalıģmaları tamamlanmıģ olup saha içi yol yapımı, geçirimsizlik detaylarının hazırlanması çalıģmaları devam etmektedir. I.etap çöp depolama alanı inģaatı bünyesinde, yüksek emniyetli geçirimsizlik zemin teģkili ve çöp süzüntü suyu drenaj sistemi yapılarak depolamaya hazır hale getirilecektir. I. etap depolama sahası, bugünkü haliyle, herhangi bir çöp ayrıģtırma yapmadan kullanıldığında 3 yıllık çöp depolama kapasitesine sahiptir. Hemen yanında yer alan II etap çöp depolama inģaatı kapsamında ise gerekli kazı ve tesviye çalıģmaları yapılarak, I.etap çöp depolama alanı dolması öncesi, daha kısa süreli bir çalıģma neticesinde geçirimsizlik zemin ve çöp 421

445 süzüntü suyu drenaj sistemi uygulaması ile hemen iģletmeye alınabilecektir. Bu alan içinde depolama ömrü 3 yıldır. ĠĢletmeye alınacak düzenli depolama alanlarında, depolanacak çöplerin, süzüntü suları, yüksek emniyetli geçirimsizlik zemin üzerine konuçlandırılmıģ, drenaj boruları vasıtasıyla, daha önce faaliyete geçmiģ olan süzüntü suları arıtım tesisinde arıtılarak büyük bir oranda geri besleme ile arıtılmıģ su, deponi sahasının iģletilmesinde çok amaçlı kullanılacaktır. Depolama sahalarının öngörülen kapasitelerinin doldurulması halinde, çöp yüzeyi yüzey sularının, çöp kütlesine sızmasını önleyecek, yüksek emniyetli geçirimsizlik tabakası ile rehabilitasyonu sağlanarak, üzeri yine en az bir metre örtü toprağı örtülerek yeģillendirilecektir. Böylece depolama sahalarının doğal orman sistemi ile bütünlüğü korunacaktır. Yeni düzenli katı atık depolama sahası herhangi bir ayırma iģlemi yapılmaksızın 30 yıllık süreçte Antalya Kentine hizmet edecek Ģekilde devam eden etaplardan oluģan makro bir projedir. Öngörülen bu sürelerin Antalya BüyükĢehir Belediyesi Katı Atık Yönetmeliği nin kapsamında etkin katılım ve destek ile yürütülecek kaynağında geri kazanım faaliyeti ile daha uzun yıllar hizmet verecek Ģekilde arttırılması mümkündür. Böylece sahanın en verimli Ģekilde kullanımı sağlanmıģ olacaktır. Bu yıl içerisinde iģletmeye açılması öngörülen deponi sahaları, Merkeze bağlı MuratpaĢa, Kepez, Konyaaltı alt kademe Belediyeleri ve Çalkaya, Aksu, Varsak, Belek, DöĢemealtı, Abdurrahmanlar, Kemer, Göynük, Çamyuva, Tekirova, Beldibi Beldeleri tarafından kullanılacaktır. ÇED Yönetmeliği kapsamında kalan ve süreci tamamlanan çevresel etkileri önemsizdir kararı alınmıģ olan, Ġlçelere ait Katı Atık Düzenli Depolama Alanları; Alanya Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Alanı Kumluca Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Alanı KaĢ Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Alanı Patara-Kekova Katı Atık Düzenli Depolama Alanıdır. Diğer Ġlçelerde katı atıklar düzensiz depolanmakta olup, düzenli depolama yapılacak olan alanlar aranmaktadır. N.8.2. Atıkların Yakılması Akdeniz Üniversitesi AraĢtırma Uygulama Hastanesi bünyesinde inģa edilmiģ 2 t /gün kapasiteli bir tıbbi atık yakma tesisi bulunmakta, ancak Ģu anda kullanılmamaktadır 422

446 Tablo 142: Antalya Ġlindeki Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tesisin Adı Yeri, Adresi Alıcı ortama göre durumu (Dere, Deniz kenarı/ orman içi) Alanı (ha) Kapasitesi (m 3 /gün) Hitap ettiği nüfus (kiģi) Kapsadığı yerleģim birimleri Bertaraf Ģekli (Düzenli / kompost / vahģi) Kullanım durumu (faaliyette/ planlama aģamasında/ inģaat halinde) ANTALYA (20 yıl için) Kızıllı köyü, Havuzkebirtepe Yuvalan mevkii Orman Arazisi 100 ha (m 3 /yıl) kiģi (2001 yılı) Antalya-merkez DÜZENLĠ DEPOLAMA 2 Etap, 8 ha'lık alanın inģaatı devam ediyor. ALANYA (20 yıl için Mahmutseydi köyü Orman Arazisi m (m 3 /gün) kiģi (2002 yılı) Alanya-merkez KOMPOST+DÜZENLĠ DEPOLAMA Çevresel Etkileri Önemsizdir kararı verilmiģtir. KEMER GATAB ÇAMYUVA Kuzdere köyü sınırları içinde Hazine + Orman Arazisi m 2 ( m 2 kapalı alan) (ton/yıl) 56,282 kiģi Kemer, beldibi, çamyuva,göynük, kuzdere,tekirova, beycik, ulupınar KOMPOST TESĠSĠ + GERĠ KAZANIM 2000 yılı itibari ile faaliyette. KALE DAVAZLAR mevkii köyü Orman Arazisi m ,367 kiģi Kale-Merkez DÜZENLĠ DEPOLAMA Düzensiz depolama ve ÇED sürecini tamamlamadığı için ceza kesildi MANAVGA T MATAB Kızıldağ köyü, Göğü mevkii Orman Arazisi+Orman arazi dıģı 12 ha 200 ton/gün (2010 yılı)... Manavgat, çolaklı, side, ılıca, evrenseki, gündoğdu, sarılar, taģağıl, oymapınar KOMPOST+DÜZENLĠ DEPOLAMA ÇED süreci devam ediyor. KAġ (22 yıl için) Zeynepgediği mevkii Orman Arazisi m KaĢ-Merkez DÜZENLĠ DEPOLAMA Çevresel Etkileri Önemsizdir kararı verilmiģtir. Tahsis aģamasında. KUMLUCA (30 Yıl için) Güzören mevkii Orman Arazisi m Kumluca Merkez DÜZENLĠ DEPOLAMA ÇED ÖN raporu var, tahsisi ve mevzii imar çalıģması var KAġ- PATARA PALAMUT köyünde Orman Arazisi (tahsisli) m ton kiģi... DÜZENLĠ DEPOLAMA ĠnĢaatı açıldı. tamamlandı. ĠĢletmeye Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü

447 N.8.3. Kompost Kemer ilçesinde GATAB (Güney Antalya Turizm Altyapı Birliği) tarafından ĠĢletmeye açılmıģ olan Kompostlama tesisi bulunmaktadır. Bu tesis, yörede bulunan tüm katı atıkların tamamını almakta ve istenmektedir. Tesiste biyolojik filtreye bağlı hava temizleme sistemi 24 saat sürekli çalıģmaktadır. Tesise gelen tüm katı atıklardan ve kompost oluģumundaki Butanol (n) koku emisyonu tam aerobik ortamda gerçekleģmektedir. ÇalıĢma prensibi kısaca Ģöyledir: m 2 kapalı alanlardan ve değiģik iģlem bölümlerinden oluģan koku emisyonu (Butonal) önce 6000 m 2 iģlem bölümlerinden 45 Kw gücünde m 3 /saat kapasiteli 1 adet fan tarafından 24 saat süreyle emilerek, kompost oluģumunda ki 6000 m 2 yoğun çürütme odalarına hava kanalları yolu ile basılmaktadır. Kompost oluģumu ile birlikte konsantrasyonu daha da yoğunlaģan koku emisyonu yine bu odalardan hava kanalları yolu ile 24 saat devrede olan 2 adet 75 Kw/h güçlü, her biri m 3 /h kapasiteli fanlar yoluyla emilerek hava yıkama kanalına gelir. Bu hava yıkama kanalında yine 15 Kw/h güçlü 24 saat çalıģan püskürtmeli, eksildikçe otomatik takviye edilen filtreli pompa hava yıkama kanalında, koku emisyonunu (Butanol) içerisindeki toz, uçucu partiküller ve mikroorganizmalar yıkanıp nemlendirildikten sonra biyolojik filtrelerin altındaki hava kanallarına basılır. Her biri yaklaģık 600 m 2 alana sahip 1,2 m filtre malzemesi ile dolu 2 adet filtre tarafından alttan yukarıya doğru belirli bir basınç ve ısıda geçirilen hava %97-98 mertebesinde temizlenerek filtre yüzeyinden açık olarak atmosfere verilir. Tesisin dıģarıya açık hiçbir bacası yoktur. Biyolojik filtre fanları önünde emiģ istikametindeki baca ihtiyaç duyulduğunda dıģarıdan içeriye taze hava almak içindir. Bu sisteme bağlı tüm ekipmanlar otomasyon ve bilgisayarla kumanda edilmektedir. Sisteme bağlı tüm kanallar pompalar, motorlar, fanlar ihtiyaca göre açıp kapatma, yüke göre kapasitesi maxımum ve minimum konumlarına otomatik olarak yönlendirildiği gibi herhangi otomasyon arızasında manuel olarak ta çalıģma olanağına sahiptir. N.9. ATIKLARIN GERĠ KAZANIMI VE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Depolama iģleminden önce sahada bulunan çöp müteahhidi tarafından ilkel usullerle geri kazanım iģlemi yapılmaktadır. N.10. ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ Mevcut depolama yeri tabanında geçirimsiz tabaka olmayıģı ve sızıntı sularını tahliye edecek bir drenaj sistemi bulunmaması nedeni ile çevredeki su kaynakları için büyük bir kirlenme potansiyeli oluģturmaktadır. Belediyeye ait vidanjörler Ģehrin fosseptik çukurundan çektikleri fosseptik çamurunu, serbestçe araziye boģaltmaktadırlar. Bu kısımlarda ne bir taban sızdırmazlığı ne de bir sızıntı suyu drenajı bulunmaktadır. Hakim rüzgar yönü kuzey-kuzeybatı doğrultusundadır. Bu yüzden depolama yerinden çıkan rahatsız edici kokular, esen rüzgar ile doğrudan doğruya Ģehir merkezine gelmektedir. Bunu önlemek için depo yeri ilgilileri çöpün üzerini toprakla örtmeyi tercih etmektedirler. Bu durum havasız bir ortam yarattığından çürüme sırasında büyük miktarda metan gazı ortaya çıkmaktadır. Bu gazın toplanarak tahliye edilmesi Ģarttır. Sonuç olarak mevcut depolama yeri, çevre sağlığı açısından pek çok sakıncalı durum doğurmaktadır. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu Antalya Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı, GATAB,

448 O - GÜRÜLTÜ VE TĠTREġĠM O.1. GÜRÜLTÜ Ġnsan çevresini ciddi bir Ģekilde tehdit eden önemli bir problemde gürültü dür. Gürültüyü arzu edilmeyen seslerin atmosfere yayılması Ģeklinde ele almak uygundur. GeliĢmiĢ, az geliģmiģ, geliģmekte olan bütün ülkelerde insanları rahatsız eden kirliliklerden biride gürültü kirliliğidir. Gürültü; geliģigüzel yapısı olan bir ses spekturumudur. Subjektif olarak, istenmeyen ve hoģa gitmeyen sestir. Ses Ģiddetlerinin ölçüm birimi desibeldir. (db) simgesi ile gösterilir. Son zamanlarda iģ yerlerindeki makinalaģma, oto yollarının yaygınlaģması ve trafik yükünün artması, hava yolu taģımacılığının yaygınlaģtırılması gürültüyü, çevre kirlenmesi ve koruması ile ilgili önemli bir problem haline getirmiģtir. Bunun içinde toplumda gürültü seviyesini belirli seviyelerde tutmak, gürültüyü kaynağında azaltmak üzere kanuni ve idari düzenlemelere geçilmiģtir. Tablo 143: Ses Seviyesi Tablosu ÇOK HAFĠF SES HAFĠF SES ORTA SES YÜKSEK SES ÇOK YÜKSEK SES SAĞIRLIK SEVĠYESĠ ACI SEVĠYESĠ 0 dba: ĠĢitme eģiği db dba: Fısıltı, Sessiz yaprak konuģma hıģırtısı dba: Konferans Alçak sesli salonu radyo sessizliği (Orta seviyede konuģma) db dba: Gürültülü Orta gürültülü ev sanayi dba: Gürültülü Tiz düdük sokak sesi db dba: Gürültülü Ağır sanayi sanayi 110 db Gök gürültüsü 120 dba: Jet motoru, top sesi Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü,

449 O.1.1. Gürültü Kaynakları O Trafik Gürültüsü Toplumdaki gürültü kaynaklarının en önemlilerinden biride trafik gürültüsüdür. ÇeĢitli tipteki gürültü kaynaklarının sebep olduğu çevre problemlerinin izafi olarak sıralanması için yapılan araģtırmalar trafik gürültüsünün, hava alanlarının sebep olduğu gürültülerden çok daha büyük olduğunu göstermiģtir. Kara yolu taģımacılığının günden güne artması, çeģitli kara nakil vasıtalarının büyük ölçüde kullanılması trafik gürültüsünün Ģiddetini arttırmıģtır. Bunun için pek çok sanayileģmiģ ülkede trafik gürültüsünü kontrol edecek ve düzeltecek idari tedbirler alınmıģtır. Trafik gürültüsü kontrolü çeģitli Ģekillerde yapılabilir: 1) Her bir nakil vasıtasının gürültüsünün azaltılması 2) Bölgelere ayırarak ve yol planlaması yapılarak hassas bölgelerde ki trafik yüklerinin dağıtılması 3) Trafik akıģının düzenlenmesi için tek yönlü trafik gibi tedbirlerin alınması, olarak sıralanabilir. Trafik gürültüsünü incelerken, her bir vasıtanın sebep olduğu gürültü ile trafik akıģının sebep olduğu gürültünün mutlaka ayrı ayrı ele alınması gerekir. Tek bir nakil vasıtası bir nokta kaynak olarak ele alınabildiği halde, trafik akıģının çizgi kaynak olarak ele alınması gerekir. Yoldan uzaklaģtıkça gerek nakil vasıtalarının gerekse trafik akıģının sebep olduğu gürültünün Ģiddeti azalır. Normal ve serbest bir trafik akıģının olduğu yollardaki gürültü kontrolü, Ģehir merkezlerinde kesikli bir biçimde iģleyen trafik gürültüsüne göre çok daha kolaydır. Hızlanma ve frenleme yapmalar, kavģaklar gürültünün özelliklerini kötü yönde etkiler. Trafikten gelen gürültünün kaynakları: 1) Egsoz gürültüleri 2) Tekerleklerin gürültüleri 3) Motor gürültüleri 4) Aerodinamik (Rüzgar) gürültüsü Ģeklinde sıralanabilir. O Endüstri Gürültüsü Fabrika ve iģ yerlerinde gürültü kontrolü aģağıda ki sebeplerden dolayı yapılır: 1) Gürültünün yüksek seviyede olması veya ani Ģok özelliğinden dolayı iģitme duyusuna zarar vermesi. 2) Grup halindeki çalıģmalarda karģılıklı anlaģmanın güçleģmesi 3) Ġrtibatın kaybı veya yorgunluk dolayısıyla randımanın düģmesi 4) Rahatsız olmak Fabrikadaki gürültünün kontrolü, gürültü meydana makine veya teçhizatın, gürültüsüz olanlarla değiģtirilmesi ile baģlar. Ġkinci usul, gürültülü kısımlarda meydana gelen gürültünün çevreye yayılmasının önlenmesidir. Bunun için motor veya makinanın etrafı ses geçirmez malzeme ile kapatılır. Gürültü kontrolünün üçüncü metodu ise, ekseri tatbik edilen fabrikadakilere kulaklık verilmesidir. 426

450 Tablo 144: Müsaade Edilen Maksimum Fabrika Gürültüsü Seviyeleri Gürültü Seviyesi (dba) Bir ÇalıĢma Gününde Maruz Kalınabilecek Max. Süre (saat) / /4 Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü 2010 O ĠnĢaat Gürültüsü ĠnĢaatlardan gelen gürültülerin bölgedeki kanuni otoriteler tarafından kontrol edilmesi gerekir. ĠnĢaat gürültülerinin toplumu rahatsız etmesi ve gürültünün azaltılması bakımından önemli özellikleri vardır. Bu özelliklerden bazıları aģağıda sıralanmıģtır: 1) Bölge sakinleri uzun süre yaģadıkları çevredeki gürültülere alıģmıģtır. ĠnĢaatlar sırasında gürültü ile beraber ortaya çıkan toz ve diğer maddeler toplumu rahatsız eder. 2) ĠnĢaat çalıģmaları genellikle açık sahada yapılır, dolayısıyla gürültü önleme tedbirlerinin alınması çok zordur. 3)Planlama ve bölgeme teknikleri bu tip gürültüler için geçersizdir. Çünkü iģin süresi kısıtlıdır. 4) Gürültü seviyesi gün boyunca büyük ölçüde değiģir. Gürültünün büyük bir kısmı impuls karakterlidir. 5) ĠnĢaat süresince, çeģitli süreçlerde çok değiģik Ģiddet ve karakterde gürültü ortaya çıkar. 6) ĠnĢaat iģlerinin tabiatı icabı, gürültü kontrolü için alınacak tedbirler fevkalade zordur. O YerleĢim Alanlarında OluĢan Gürültü Tablo 145: Antalya Ġlindeki Cadde ve KavĢaklardaki Gürültü Düzeyi CADDE-KAVġAK SABAH ÖĞLE AKġAM ATATÜRK CADDESĠ ÜÇ KAPILAR ÖNÜ BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ ÖNÜ ÖĞRETMEN EVĠ ÖNÜ IġIKLAR CADDESĠ SHARP BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ IġKLAR CADDESĠ CENDER OTEL ÖNÜ ESKĠ MEZBAHA ÖNÜ DEDEMAN OTEL ÖNÜ BURHANETTĠN ONAT KAVġAĞI KOMAġ MAĞAZASI ÖNÜ

451 MURATPAġA NĠKAH SALONU KAVġAĞI MEYDAN KAVġAĞI MEVLANA CADDESĠ ANADOLU LĠSESĠ KAVġAĞI MEVLANA CAD. ÖZEL ĠFFET KIZ LĠSESĠ KAVġAĞI MEVLANA KAVġAĞI ESKĠ HAL SHEEL PETROL ÖNÜ ESKĠ HAL ĠMAM HATĠP LĠSESĠ KAVġAĞI SAN. SĠT. ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ARKASI SĠGORTA HAST. ORMAN BÖL.MÜD.KAVġAĞI ESKĠ SANAYĠ SĠTESĠ GĠRĠġ KAVġAĞI ESKĠ SANAYĠ SĠTESĠ ÇIRAKLIK EĞĠTĠM MERK.ÖNÜ ESKĠ SANAYĠ SĠTESĠ CAMĠ ÖNÜ ESKĠ SANAYĠ KARAKOL KAVġAĞI ESKĠ SANAYĠ BP KAVġAĞI ÇALLI KAVġAĞI DOKUMA ĞĠRĠġĠ ÇALLI KAVġAĞI ÇEVRE YOLU GĠRĠġĠ ÇALLI KAVġAĞI ġarompol GĠRĠġĠ ÇALLI KAVġAĞI GAZĠ BULVARI GĠRĠġĠ DOKUMA YAĞ SANAYĠ KAVġAĞI DOKUMA FABRĠKASI KARġISI PĠL FABRĠKASI SU ĠġLERĠ KAVġAĞI OTOGAR LĠMANYOLU KAVġAĞI FERROKROM FABRĠKASI KAVġAĞI OTOGAR ĠÇĠ ĠNDĠRME PERONU OTOGAR ĠÇĠ HAREKET PERONU OTOGAR ÇIKIġ KAPISI OTOGAR GĠRĠġ KAPISI OTOGAR BĠLET GĠġELERĠ GĠRĠġĠ AKDENĠZ SANAYĠ SĠTESĠ GĠRĠġĠ AKDENĠZ SANAYĠ SĠTESĠ VOLVO SERVĠS ÖNÜ AKDENĠZ SAN. SĠT.TOYOTA JAPON SERVĠS ÖNÜ AKDENĠZ SAN. SĠT. AKDENĠZ LOKANTASI ÖNÜ AKDENĠZ SANAYĠ SĠTESĠ DÜĞÜN SALONU ÖNÜ AKDENĠZ SANAYĠ SĠTESĠ PTT KAVġAĞI AKDENĠZ SAN. SĠT. BENZĠN ĠSTASYONU ÖNÜ ÇAKIRLAR KAVġAĞI ÖNÜ AKDENĠZ ÜNĠVERSĠTESĠ ÖNÜ ĠLLER BANKASI KÜLTÜR KAVġAĞI KÖY HĠZMETLERĠ GĠRĠġ KAPISI ÖNÜ KARAYOLLARI GĠRĠġ KAPISI ÖNÜ ÖZEL ANTALYA LĠSESĠ ÖNÜ ĠL JANDARMA KOMUTANLIĞI ÖNÜ MELTEM MAHALLESĠ GEN-PA ÖNÜ ANTALYA BAYINDIRLIK MÜD. ÖNÜ MELTEM MAHALLESĠ HALK PAZARI ÖNÜ ADLĠYE SARAYI ÖNÜ ÖZEL AKDENĠZ KAVġAĞI ÖNÜ FALEZ HOTEL KAVġAĞI

452 DEVLET HASTAHANESĠ ÖNÜ MUHASEBE MÜD. KAVġAĞI POLĠS EVĠ ÖNÜ METEOROLOJĠ KAVġAĞI ÖNÜ MÜZE MÜDÜRLÜĞÜ KONYAALTI CAD. BARBOROS ĠLKOKULU KAVġAĞI KONYAALTI CAD. DSĠ LOJMANLARI ÖNÜ YIL HIZIR REĠS CAD.KAVġAĞI TRT KAVġAĞI YIL ZĠRAAT BANKASI KAVġAĞI YIL ESKĠ OTOGAR KAVġAĞI GÜLLÜK PTT ÖNÜ VĠLAYET ÖNÜ CUMHURĠYET MEYDANI HEYKEL YANI YĠVLĠ MĠNARE ÖNÜ TEKEL KAVġAĞI Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü 2010 Grafik 12. Antalya Ġlindeki Cadde ve KavĢaklardaki Gürültü Düzeyi OTOGAR BİLET GİŞELERİ GİRİŞİ OTOGAR GİRİŞ KAPISI OTOGAR ÇIKIŞ KAPISI OTOGAR İÇİ HAREKET PERONU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ÖNÜ VİLAYET ÖNÜ FALEZ HOTEL KAVŞAĞI POLİS EVİ ÖNÜ ADLİYE SARAYI ÖNÜ GÜLLÜK PTT ÖNÜ YİVLİ MİNARE ÖNÜ DEVLET HASTAHANESİ ÖNÜ İLLER BANKASI KÜLTÜR KAVŞAĞI AKDENİZ SANAYİ SİTESİ GİRİŞİ ÇALLI KAVŞAĞI ÇEVRE YOLU GİRİŞİ DOKUMA YAĞ SANAYİ KAVŞAĞI MEVLANA KAVŞAĞI MEYDAN KAVŞAĞI BURHANETTİN ONAT KAVŞAĞI SABAH ÖĞLE AKŞAM ATATÜRK CADDESİ ÜÇ KAPILAR ÖNÜ Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü

453 O Havaalanları Yakınında OluĢan Gürültüler Tablo 146: Antalya Atatürk Hava Limanındaki Gürültü Düzeyi VIP SALONUNDAN YAPILAN ÖLÇÜM SONUÇLARI ĠÇ MEKAN DIġ MEKAN ZAMAN SES DÜZEYĠ(dB) ZAMAN SES DÜZEYĠ(dB) , , , , , , , , , , , ,0 DIġ MEKAN UÇAK KALKIġI SIRASINDAKĠ ÖLÇÜM SONUCU UÇAK ĠNĠġĠ SIRASINDAKĠ ÖLÇÜM SONUCU , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,5 TERAS BÖLÜMÜNDEN YAPILAN ÖLÇÜM SONUÇLARI ĠÇ MEKAN DIġ MEKAN ZAMAN SES DÜZEYĠ (db) ZAMAN SES DÜZEYĠ (db) , , , , , , ,1 DIġ MEKAN UÇAK KALKIġI SIRASINDAKĠ ÖLÇÜM SONUCU UÇAK ĠNĠġĠ SIRASINDAKĠ ÖLÇÜM SONUCU , , , , , , , , , , , , , , ,6 Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü

454 O.1.2. Gürültü Ġle Mücadele Ġlde gürültüye hassas yerlerin yakınında yeni açılacak olan gürültülü iģletmelerin (ekmek fırını, atölye, disko, bar vb.) faaliyetlerine izin verilmemektedir. Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü B.ġehir Belediyesi ve Ġl Emniyet Müdürlüğü elemanlarınca oluģturulan komisyon gürültü denetimleri yapmaktadır. O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri Gürültü insanların iģitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengelerini bozabilen, iģ performansını azaltan çevrenin hoģluğunu ve sakinliğini yok ederek niteliğini değiģtiren önemli bir çevre kirliliği türüdür. GeliĢmiĢ ülkelerde diğer kirlilik türlerine göre daha yaygın bir tür olarak kiģisel ve toplumsal yaģam kalitesinde genel bir düģüklüğün göstergesi sayılmaktadır. O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri Gürültü seviyesinin yüksek olduğu ve sürekli maruz kalındığı alanlarda bulunan yapılarda bir müddet sonra aģınmalar baģ gösterecektir. Özellikle antik yapıların olduğu bölgelerde gerekli önlemler alınmaktadır. O Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri Gürültünün iģ veriminin azaltması ve iģitilen seslerin anlaģılmaması gibi görülen etkileridir. KonuĢmanın algılanabilmesi ve anlaģılabilmesi türünden fonksiyonların engellenmesi, büyük ölçüde ortamda etkisinde kalınan arka plan gürültüsünün düzeyi ile ilintilidir. Gürültünün iģ verimliliği ve üretkenlik ile ilgili etkileri konusunda yapılan çalıģmalar karmaģık iģlerin yapıldığı ortamların sessiz, basit iģlerin yapıldığı ortamların ise biraz gürültülü olması gerektirdiğini göstermiģtir. O.1.4. Gürültünün Ġnsanlar Üzerine Olan Etkileri O Fiziksel Etkileri Günlük yaģamın her anında çevremizi saran gürültü ortamı, çeģitli yönlerden sağlığımızı olumsuz etkiliyor. Son yıllarda yapılan araģtırmaların bulguları, gürültü etkilerinin daha önce bilinenlere göre daha ciddi boyutlarda olduğunu ortaya koydu. Seslerin insanlar tarafından iģitilme özellikleri göz önüne alınarak ses gücü, Ģiddeti ve basıncı logaritmik bir birim olan desibel (db) ifade edilmekte ve düzey adını almaktadır. Normal bir kulak 0-13 db arasını rahatça duyar db ise en Ģiddetli seslerdir. AĢırı düzeyli gürültülerde, belirli bir süre maruz kalma sonucunda ortaya çıkan iģitme hasarları, uzun yıllar gürültünün insanlar üzerindeki en önemli biyolojik etkisi olarak biliniyor. O Fizyolojik Etkileri Gürültü ile kardiovasküler hastalıklar arasında ki iliģkiler konusunda sürdürülen çalıģmalar, gürültünün yüksek kan basıncına (hipertansiyon), hızlı kalp atıģına, kollesterol 431

455 ve adrenalin yükselmesine, solunum hızlanmasına, adale gerilmesine ve irkilmelere neden olabileceğini kanıtlamıģtır. Bu etkiler uyku sırasında daha belirgindir. O Psikolojik Etkileri Ġnsanların gürültüye alıģkanlıkları düģüncesi, aslında gerçek dıģıdır. AlıĢtığımızı düģünsek de içimizdeki biyolojik değiģiklikler yine de ortaya çıkıyor. Bu tepkilerin görülmesi için gürültünün çok yüksek düzeyde olması gerekmiyor. Otomatik tepkiler üst üste bindiğinde stres, ülser, astım, tansiyon, baģ ağrıları ve kolitlerin ortaya çıktığı belirtiliyor. Kısaca gürültü insanların enfeksiyonlara karģı direncini azaltan bir risk faktörü olarak karģımıza çıkıyor. Ancak çoğumuz gürültünün bu etkilerini bilmiyoruz. Ayrıca bilimsel araģtırmalarda, gürültüye maruz kalmıģ kiģilerin hemen tümünde çeģitli psikolojik rahatsızlıklarda bulundu. Gürültülü yerlerde yaģamanın en belirgin karģılığı rahatsızlık hissi, sıkıntı ve gerilim duygusudur. O Performans Etkileri Ġnsanların evlerinde, iģlerinde ve her türlü aktiviteleri sırasında maruz kaldıkları gürültünün performanslarını ne yönde etkilediğine bakıldığında; en önemli performans etkilerinin okuma ve öğrenmenin etkilenmesi, iletiģimin bozulması ve verimin azalması yönlerinde olduğu ortaya çıkıyor. ĠĢ performanslarında ki bozulmalar, gürültünün özellikle tetikte olmayı ve dikkati gerektiren iģlerde dikkat dağıtması, iģin doğruluğunu etkilemesi, gözlemlerde hataları arttırması ani gürültülerde irkilmelere ve iģ kazalarına neden olabilmesi gibi özetlenebilir. Günümüzde giderek yoğunlaģan, çeģitlenen ve düzeyleri artan gürültülere karģı insanların toleransı da gittikçe azalıyor. Bu durum gürültü kontrolü altında önlem alma çalıģmalarını yoğunlaģtırmaktadır. O.2. TĠTREġĠM Ġlimizde bu konu hakkında herhangi bir çalıģma yapılmamıģtır. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü Ġl Sağlık Müdürlüğü,

456 P - AFETLER P.1. DOĞAL AFETLER P.1.1. Depremler Türkiye Deprem Bölgeleri haritasına göre Ġlimiz Merkez 2.derecede, Doğu Ġlçelerimiz 2,3 ve 4 derece deprem kuģağında, Batı Ġlçelerimiz 2 ve 1 derece deprem bölgesi kuģağında bulunmaktadır yılı içerisinde Ġlimiz genelinde her hangi bir deprem olmamıģtır. P.1.2. Heyelan ve Çığlar Ġlimizde çığ olayı meydana gelmemiģ olup, münferit heyelan olayları olmuģ bununla ilgili etüt proje çalıģmaları yapılmaktadır. P.1.3. Seller Ġlimizde yağan Ģiddetli yağmur sonucu münferit sel baskınları meydana gelmiģtir. Sel baskınlarından genelde Belediyelerin altyapıları hasar görmüģ ve altyapı hasarları belirlenip Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı na gönderilmiģtir. Sel baskınlarında sayılı Afetler Yasasının 1. maddesi gereğince konutlarda her hangi bir hasar meydana gelmemiģtir. Tablo 147: TaĢkın Koruma Ve Rusubat Kontrol Tesisleri-1 FAYDALANAN No YerleĢim Yeri Adı YerleĢim yeri adedi (ha) Arazi ĠĢletmeye açılıģ yılı 1 Merkez-Boğaçay,Çitdibi Merkez Düden Çayı Merkez Aksu Bucağı. Macun Deresi Merkez Aksu Kavurgacılar Sömek Merkez Aksu Çayı Islahı Merkez DöĢemealtı Karaçay Merkez Arapsuyu ve kolları Merkez Hacıveliler-Hatipler Köseler 9 Merkez Yağca Köyü Merkez Yeniköy-Kızıllı Merkez Yüksekalan Mahallesi Merkez B.ağacıÇürükinO.Oluk Deresi 13 Merkez Çakırlar Hisar Çandır Merkez Dağ Bucağı Merkez Memurevleri Mahallesi MerkezAksu-Kemerağzı Merkez Geyikbayır Merkez Zeytinköy AksekiGembos ovası

457 20 Akseki Cevizli-Değirmenli Akseki TaĢlılar Akseki Kuyucak Kasabası Alanya Ġlçe Merkez Sak Deresi Alanya Sedre Çayı Alanya Oba Çayı Alanya YeĢilöz Aydınkent(Ġbradi) Elmalı-Karagöl.Avlan Elmalı Bozhöyük Arazileri Elmalı Öküzgözü Deresi Elmalı Göğü deresi Elmalı Akçay bucağı Elmalı G.Doğu. K.Yağdı Mahallesi Elmalı Kuz ve Yuva dereleri Elmalı Gölova Elmalı Eskihisar Elmalı Çukurelma Finike Delice köyü Finike BaĢgöz Finike Alakır Finike Gagaz Deresi Finike Damlalık Deresi G.PaĢa Musa Çayı KaĢ Sarılar Köyü KaĢ Bezirgan Deresi KaĢ Uğrar köyü KaĢ Sarıbelen Hacıoğlu KaĢ EĢen Çayı KaĢ Çukurbağ Köyü KaĢ Palamut Köyü Kaleilçe Merkezi Yandereleri Kale Sarıcasu Kemer Ġlçe Karapınar Deresi Kemer Tekirova Köyü Kemer Beycik Köyü Kemer Çamyuva Ağva Deresi Kemer Çamyuva Sarıören Korkuteli Çomaklı Köyü Korkuteli Kızılaliler Korkuteli Köseler-Özdere Korkuteli K.Dağ.K.Aliler Korkuteli Bozova,Belen Köyleri Korkuteli Küçükköy Yaylası Korkuteli YeĢilyayla Kasabası Korkuteli Yan Dereleri ıslahı Korkuteli Kargın Köyü Korkuteli Akyar Kozağacı Deresi Korkuteli Çomaklı-Dereköy Yaylası Korkuteli Martin-Tersp Bendi Korkuteli Martin-Tersp Bendi Kaynak: DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,

458 P.1.4. Orman Otlak ve Sazlık Yangınları Bu Bölüm Orman Yangınları Ġle Mücadele, HaberleĢme, Organizasyonu Ve Eğitim ÇalıĢmaları Bölüünde Detaylı ĠncelenmiĢtir. P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik ve Abiyotik Faktörlerin Etkileri Bu konuda herhangi bir çalıģma yapılmamıģtır. P.1.6. Fırtınalar Ġl de genel hayatı etkileyici fırtına meydana gelmemiģtir. P.2. DĠĞER AFETLER P.2.1. Radyoaktif Maddeler Ġlimizde radyoaktif madde kullanımından oluģan herhangi bir zarar olmamıģtır. P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar Ġlimizde denize dökülen petrol ve diğer tehlikeli atıklardan meydana gelen ciddi boyutlarda bir olay yaģanmamıģtır. P.2.3. Tehlikeli Maddeler Ġlimizde tehlikeli atıklardan kaynaklı ciddi boyutlu her hangi bir olay veya kaza yaģanmamıģtır. P.3. AFETLERĠN ETKĠLERĠ VE YARDIM TEDBĠRLERĠ P.3.1. Sivil Savunma Birimleri Ġl Sivil Savunma Müdürlüğü bünyesinde kadrolu 9 kiģilik Arama Kurtarma Ekibi vardır. Bu ekiplerin eğitimleri Sivil Savunma Kolejinde yaptırılmıģtır. Ġlimizde mevcut kamu kurum ve kuruluģlarının personelinden oluģan 131 kiģilik Kurtarma, Telefon Onarım, Elektrik Onarım, Su Kanal Onarım, NBC Timi, Yangın Söndürme, Ġlkyardım ve Ambulans, Sosyal Yardım ekiplerinden oluģan Acil Yardım ve Kurtarma Ekipleri vardır. Bu ekiplere Olağanüstü Hal ve Afet durumunda, Ġl sınırları dahilinde ve gerekirse diğer Ġl Valiliklerinin yardım çağrısı üzerine, en seri bir Ģekilde olay mahaline intikal edip halka kurtarma, ilkyardım ve sosyal yardım hizmetlerini yapıp, bir afete karģı hazırlıklı olmalarının sağlanması amacıyla 91 saatlik eğitimleri Ġl Sivil Savunma Müdürlüğü tarafından verilmiģtir. 435

459 P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 1) Yangın konusunda eğitim çalıģmaları yapılmaktadır. 2) Resmi ve özel kuruluģlarda yangın söndürme ekipmanları ve yangın ihbar sistemleri bulundurulmaktadır. 3) KıĢ aylarında soba ve kalorifer bacaları yangına sebep vermeyecek zaman aralıkları ile temizlenmektedir. 4) Konutlar ve iģ yerlerinin elektrik donanımı kontrol altında bulundurulmaktadır. P.3.3. Ġlkyardım Servisleri Ġlimizde 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu gereğince, halktan oluģan 139 kiģilik Ġlkyardım servisleri kurulmuģtur. P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Ġskanı Ġlimizde afetzedeler ve mültecilerle ilgili gerekli yardımlar Ġl Afet Müdürlüğü ve Sivil Savunma Ġl Müdürlüğü tarafından gerçekleģtirilir. Kızılay da çalıģmalarda gerekli yardımı yapar. Ġlde meydana gelen afetlerde Ġl Afet Müdürlüğü ve Sivil Savunma Müdürlüğü gerekli önlemleri almakta ve afet sonrası vatandaģların yeniden iskanı için çalıģmalara hemen baģlanılmaktadır. P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Sınırlar Arası TaĢınımı Ġçin Alınan Tedbirler Ġl sınırları içindeki sanayilerden kaynaklanan tehlikeli atıkların, Bakanlığımızdan ĠĢletme Lisansı veya geçici çalıģma izni alan geri kazanım tesislerinde ya da ĠZAYDAġ entegre bertaraf tesislerinde bertarafının temin edilmesi, tehlikeli atık taģınmasında Ulusal Tehlikeli Atık taģıma Formlarının kullanılmasının sağlanması ve bu amaca uygun lisanslı araçlarda taģınmasının sağlanması, bu kapsamda taģıma lisansı alan firmalara hazırlanan formlar doldurtulmuģtur. Ġlimizde zehirli maddelerin sınırlar arası taģınması yoktur. P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar Endüstriyel Kazalarla ilgili olarak Yerel Acil Durum Planı hazırlanmıģ, tüm yetkili kurum ve kuruluģlardan acil bir durumda iletiģim kurulabilecek isim, adres ve telefon numaraları alınmıģ böyle bir durum karģısında alınacak önlemeler, öncelikle yapılacak çalıģmalar söz konusu planda belirlenmiģtir. - Antalya Çevre Durum Raporu Ġl Çevre ce Orman Müdürlüğü, Orman Bölge Müdürlüğü DSĠ XIII. Bölge Müdürlüğü,2010 KAYNAKLAR 436

460 R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1. TEMEL SAĞLIK HĠZMETLERĠ R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı Tablo 148 Antalya Sağlık Müdürlüğü Sağlık Kurumları Dağılım Tablosu 2009 KURUMLAR DEVLET HASTANESĠ HASTANE EĞĠTĠM ARAġTIRMA HASTANESĠ FAAL SAĞLIK OCAĞI FAAL DEĞĠL EBESĠ OLAN SAĞLIK EVĠ EBESĠ OLMAYAN DĠSPANSER AÇS.AP. MERKEZĠ FAAL FAAL DEĞĠL ORGAN NAKĠL MRK. AĞIZ-DĠġ SAĞ.MRK. FAAL SAĞLIK BĠRĠMĠ FAAL DEĞĠL 112 KOMUTA KONT MRK. KANSER ERKEN TEġ.TED. MRK. HALK SAĞ. LAB. HIFZISSIHHA ENST. MÜD. POLĠKLĠNĠK TIP MERKEZĠ DAL MERKEZĠ SAĞLIK BAKANLIĞI DĠĞER KAMU (Üniversite) * ÖZEL GENEL TOPLAM Not: * 1 VEREM SAVAġ DĠSPANSERĠ VEREM SAVAġ DERNEĞĠ BÜNYESĠNDE FAALĠYET GÖSTERMEKTE OLUP DĠSPANSER SAYISINA DAHĠL EDĠLMĠġTĠR. Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü,

461 Vaka Ölüm Olası Vaka Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Olası Vaka Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Olası Vaka Kesin Vaka Ölüm Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Olası Vaka Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Kesin Vaka Ölüm Olası Vaka Kesin Vaka Ölüm YIL CĠNSĠYET AKUT KANLI ĠSHAL BOĞMACA BRUSELLOZ DĠFTERĠ GONORE HEPATĠTA HEPATĠ B HEPATĠTC HEPATĠTE KABAKULAK KIZAMIK KIZAMIKÇIK KOLERA KUDUZ KUDUZ RĠSKLĠ TEMAS MENĠNGOKOKK AL HASTALIK NEONATAL TETANOZ POLĠOMĠYELĠT SĠFĠLĠZ ġarbon ġark ÇIBANI TETANOZ TĠFO R.1.2. BulaĢıcı Hastalıklar Tablo 149: BulaĢıcı Hastalıkların Ġhbarı Ve Bildirim Sistemi Form 17/A GRUP A HASTALIKLAR ANTALYA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ H A S T A L I K Ġ S Ġ M L E R Ġ AKUT VĠRAL HEPATĠTLER E K T E K T Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü,

462 R Ġçme Ve Kullanma Suları Toplam 1848 Adet Numune AlınmıĢtır Tablo 150: Bakteriyolojik Analiz Sonuçları Numune yeri Bakiye Klor (mg/l) BAKTERĠYOLOJĠK ANALĠZ SONUÇLARI Fekal Koliform (100 cc de) Toplam koliform (100cc de) Fekal streptokok (100 cc de) 1 Boğaçay Pompa Ġstasyonu 0,40 <1 <1 <1 2 Duraliler 1 Pompa Ġstasyonu 0,30 <1 <1 <1 3 Duraliler 2 Pompa Ġstasyonu 0,30 <1 <1 <1 4 Altınova 1 Kuyusu 0,30 <1 <1 <1 5 Cezaevi Pompa Ġst. (Gürkavak hattı) 0,30 <1 <1 <1 6 Çakırlar Pompa Ġstasyonu 0,25 <1 <1 <1 7 Ermenek Kuyusu 0,40 <1 <1 <1 8 Fatih Pompa Ġstasyonu 0,30 <1 <1 <1 9 Habibler 1 Kuyusu 0,25 <1 <1 <1 10 Otogar Kuyusu 0,30 <1 <1 <1 11 YeĢilköy Kuyusu 0,25 <1 <1 <1 Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi,

463 Tablo 151: Su Üretim Kaynaklarına Ait Kimyasal Analiz Sonuçları-1 Toplam 1848 Adet Numune AlınmıĢtır Numune yeri 1 Boğaçay Pompa Ġstasyonu 2 Duraliler 1 Pompa Ġstasyonu 3 Duraliler 2 Pompa Ġstasyonu 4 Altınova 1 Kuyusu 5 Cezaevi Pompa Ġst. (Gürkavak hattı) 6 Çakırlar Pompa Ġstasyonu 7 Ermenek Kuyusu 8 Fatih Pompa Ġstasyonu 9 Habibler 1 Kuyusu 10 Otogar Kuyusu 11 YeĢilköy Kuyusu Koku ve Tat Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız FĠZĠKO-KĠMYASAL ANALĠZ SONUÇLARI Renk ve GörünüĢ Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak ph Türb. (NTU) Koad. ( s/c m) TH ( F) TAC ( F) 7,3 0, ,5 32 7,5 0, ,0 30 7,4 0, ,0 32 7,2 0, ,0 32 7,2 0, ,0 32 7,3 0, ,0 32 7,2 0, ,0 31 7,2 0, ,0 31 7,3 0, ,0 32 7,3 0, ,5 26 7,4 0, ,

464 12 Çakırlar Pompa Ġstasyonu 13 Ermenek Kuyusu 14 Habibler 1 Kuyusu 15 Otogar Kuyusu 16 YeĢilköy Kuyusu Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Kokusuz ve Tatsız Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak Renksiz ve berrak 7,3 0, ,0 26 7,3 0, ,5 28 7,1 0, ,0 34 7,2 0, ,0 34 7,1 0, ,0 29 Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi,

465 Tablo 152: Su Üretim Kaynaklarına Ait Kimyasal Analiz Sonuçları-1 Toplam 1848 Adet Numune AlınmıĢtır Toplam 1848 Adet Numune AlınmıĢtır Klorür mg/l Org.Mad mg/l NO 2 mg/l KĠMYASAL ANALĠZ SONUÇLARI NO 3 mg/l Fe mg/l Cr mg/l Mn mg/l Pb mg/l NH 3 mg/l S. Klor mg/l 1 Boğaçay Pompa Ġstasyonu 20 0,40 <0,05 18,0 <0,05 0,025 0,02 0,01 <0, Duraliler 1 Pompa Ġstasyonu Duraliler 2 Pompa Ġstasyonu 24 0,60 <0,05 18,0 <0,05 0,025 0,01 0,01 <0, ,25 <0,05 18,0 <0,05-0,00 0,01 <0,05 4 Altınova 1 Kuyusu 22 0,30 <0,05 12,2 <0,05 0,025 0,02 0,00 <0,05 5 Cezaevi Pompa Ġst. (Gürkavak hattı) 22 0,60 <0,05 12,0 <0,05 0,025 0,00 0,01 <0,05 6 Çakırlar Pompa Ġstasyonu 22 0,25 <0,05 10,8 <0,05-0,00 0,00 <0,05 7 Ermenek Kuyusu 22 0,30 <0,05 12,0 <0,05 0,025 0,02 0,00 <0,05 8 Fatih Pompa Ġstasyonu 24 0,65 <0,05 13,3 <0,05 0,025 0,00 0,01 <0,05 9 Habibler 1 Kuyusu 22 0,25 <0,05 10,3 <0,05-0,01 0,00 <0,05 10 Otogar Kuyusu 22 0,40 <0,05 36,5 <0,05 0,025 0,01 0,01 <0,05 11 YeĢilköy Kuyusu 16 0,25 <0,05 60,0 <0,05-0,03 0,00 <0,05 12 Çakırlar Pompa Ġstasyonu 15 0,25 <0,05 55,0 <0,05-0,01 0,00 <0,05 13 Ermenek Kuyusu 24 0,60 <0,05 30,8 <0,05 0,025 0,00 <0,05 14 Habibler 1 Kuyusu 22 0,30 <0,05 26,2 <0,05 0,025 0,01 <0,05 15 Otogar Kuyusu 36 0,25 <0,05 10,7 <0,05-0,00 0,00 <0,05 16 YeĢilköy Kuyusu 26 0,30 <0,05 37,3 <0,05 0,025 0,03 0,00 <0,05 Kaynak: Antalya BüyükĢehir Belediyesi,

466 AYLAR NUMUNE SAYISI ANALĠZ SAYISI UYGUN BOZUK ANALĠZ SAYISI UYGUN BOZUK ĠLGĠLĠ VALĠLĠĞE SEVK TARIM ĠL MÜDÜRLÜ- ĞÜNE SEVK C.SAVC. SEVK R Denizler Tablo 153: Deniz Suyu Analiz Sonuçları 2009 YILI AYLAR DENĠZ SUYU UYGUN U DEĞĠL TOPLAM OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK TOPLAM Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü, 2010 R Paraziter Hastalıkları Konuyla ilgili 2010 yılına ait verilere ulaģılamamıģtır. R.1.3. Gıda Hijyeni Tablo 154: Gıda Numunesi Sonuçları ve Yapılan ĠĢlemler BAKTERĠYOLOJĠK TAHLĠL KĠMYASAL TAHLĠL YAPILAN ĠġLEM OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK TOPLAM Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü,

467 R.1.4. AĢılama ÇalıĢmaları Tablo 155: 2009 Yılı AĢılama Sonuçları AĢılama ÇalıĢmaları DBT- POLĠO I DBT- POLĠO II DBT- POLĠO III DBT- POLĠO R KKK BCG HEPATĠT-B I HEPATĠT-B II HEPATĠT-B III Td I Td II + HĠB 1 HĠB 2 HĠB 3 HĠB R YILLAR DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ DOZ Not: HĠB 1,2,3,R aģıları KKK olarak uygulanmaktadır. Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü,

468 R.1.5. Bebek Ölümleri Tablo 156: Antalya Ġli 1-4 YaĢ Çocuk Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2008) NEDENLER SAYI % Sinir Sis.Konj. An. 2 40,00 KONJENĠTAL ANOMALĠLER ORGAN YETMEZLĠĞĠ ENFEKSĠYONLAR Kalp Koj. Anomali 2 40,00 Multiple Konj.Anomaliler 1 20,00 TOPLAM Kalp Yetm. 3 75,00 Solunum Yetmezliği 1 25,00 TOPLAM Solunum Sist. Enf. 3 50,00 MSS Enfeksiyonları 2 33,33 Diğer Enfeksiyonlar 1 16,67 TOPLAM , , ,38 ASIL NEDEN BELĠRTĠLMEYENLER (Kardio Pulm.Arrest-Solunum ve DolaĢım Yetm.) 6 15,38 Nedeni Belirtilmeyen Travmalar 1 14,29 Yüksekten DüĢme 1 14,29 KAZALAR KANSERLER Yabancı Cisim Aspirasyonu 1 14,29 Trafik Kazaları 4 57,14 TOPLAM Lösemi 3 42,86 Tümörler 4 57,14 TOPLAM , ,95 METABOLĠK HASTALIKLAR (Hipoglisemi-Hipernatremi-Metakromatik Lökodistrofi) 2 5,13 Epilepsi 1 50,00 DĠĞER NEDENLER Febril Konvülsiyon 1 50,00 TOPLAM ,13 TOPLAM Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü,

469 Tablo 157: Antalya Ġli 0 YaĢ Bebek Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2009) ANTALYA ĠLĠ 0 YAġ BEBEK ÖLÜMLERĠNĠN NEDENLERĠNE GÖRE DAĞILIMI (2009) NEDENLER SAYI % Prematürite Y.D. Anoksisi ve Asfiksisi Mekonyum Aspirasyonu PERĠNATAL NEDENLER KONJENĠTAL MALFORMASYONLAR DEFORMASYONLAR RDS Yenidoğan Sepsisi Diğer Perinatal Nedenler TOPLAM Kalp Koj. Anomali Sinir Sis.Konj. An Kromozom Anomalisi Diğer Konjenital Malformasyonlar TOPLAM SEMPTOMLAR BELĠRTĠLER BAġKA YERDE SINIFLANMAMIġ HASTALIKLAR Pnömoni SOLUNUM SĠSTEMĠ HASTALIKLARI Diğer Solunum Sistemi Hastalıkları TOPLAM DOLAġIM SĠSTEMĠ HASTALIKLARI ENFEKSĠYÖZ VE PARAZĠTER HASTALIKLAR ENDOKRĠN BESLENME VE METABOLĠZMA HASTALIKLARI MORTALĠTENĠN DIġ SEBEPLERĠ (KAZALAR,TRAVMALAR) GENĠTOÜRĠNER SĠSTEM HASTALIKLARI DĠĞER NEOPLAZMLAR TOPLAM Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü,

470 Tablo 158: Antalya Ġli 1-4 YaĢ Çocuk Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2009) ANTALYA ĠLĠ 1-4 YAġ BEBEK ÖLÜMLERĠNĠN NEDENLERĠNE GÖRE DAĞILIMI (2009) NEDENLER SAYI % Sinir Sis.Konj. An KONJENĠTAL MALFORMASYONLAR DEFORMASYONLAR Kalp Konj. An Kromozom Anomalisi Diğer Konjenital Malformasyonlar TOPLAM Trafik Kazası 4 40 MORTALĠTENĠN DIġ SEBEPLERĠ (KAZALAR, ZEHĠRLENMELER) Yüksekten DüĢme 4 40 Diğer DıĢ Nedenler TOPLAM DOLAġIM SĠSTEMĠ HASTALIKLARI NEOPLAZMLAR SEMPTOMLAR BELĠRTĠLER BAġKA YERDE SINIFLANMAMIġ HASTALIKLAR ENDOKRĠN BESLENME VE METABOLĠZMA HASTALIKLARI GENĠTOÜRĠNER SĠSTEM HASTALIKLARI TOPLAM Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü,

471 R.1.6. Ölümlerin Hastalık, YaĢ Ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı Tablo 159: 2002 Yılı Aylara Göre Ölümlerin YaĢ ve Cins Gruplarına Dağılımı AYLAR AYLARA GÖRE ÖLÜMLERĠN YAġ VE CĠNS GRUPLARINA DAĞILIMI TOPLAM E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK TOPLAM Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü, 2010 R.1.7. Aile Planlaması Ve ÇalıĢmaları % HAP Tablo 160 Aile Planlaması Yöntem Kullanım OranlarınınYıllara Dağılımı % KONDOM % ENJEKSĠYON % RĠA % DERĠALTI ĠMPLANT % TÜP LĠGASYON % VAZEKTOMĠ % DĠĞER ETKĠLĠ YÖNTEM Kaynak: Ġl Sağlık Müdürlüğü,

472 R.2. ÇEVRE KĠRLĠLĠĞĠ VE ZARARLARINDAN OLUġAN SAĞLIK RĠSKLERĠ R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Hava kirlenmesinin stres etkisi önemli bir faktördür. Solunan karbon monoksit kandaki oksijenin yerini alır ve kanla taģınan oksijen oranı miktarının büyük ölçüde azalmasına neden olur. Tepkilerin ağırlaģmasına, süreğen bir yorgunluk ve uyku haline neden olmaktadır. Kükürt oksitleri soluk borusu ve akciğerleri olumsuz etkilemektedir ve kalıcı zedelenmelere yol açmaktadır. Genellikle yaģlı ve kronik akciğer hastalıkları olan hastalar hava kirliliğinden olumsuz etkilenmektedir. Bu etkilenmeler akciğerlerde zedelenme sonucu ortaya çıkan hafif belirtilerden, söz konusu kiģilerde ölüm oranının artımına kadar değiģen etkiler yapabilmektedir. Geçici zedelenmelerden var olan kronik sorunların ağırlığının artmasına kadar değiģen bu etkilerin tek bir madde ya da kirletici öğe ile açıklanabilmesi mümkün olamamaktadır. Bütün kirletici faktörlerin bir arada birbirine eklenen etkilerine bağlanmaktadır. Hava kirliliği felaketlerinde ölüm genellikle infantlarda pnömoni ölümleri biçiminde, kronik akciğer ve anfizemi olan yaģlılarda ise kardio pulmoner sorunlarından olmaktadır. Hava kaynaklı kurģuna bağlı olarak zeka geriliğine neden olmaktadır. Bu nedenle de benzinde bulunan kurģun tedraetilin azaltılması ve kullanımının yasaklanmasına yönelik çabalar baģlatılmıģtır. KurĢun seviyeleri ile incelenen toplumun zeka düzeyleri arasındaki ters iliģki bir çok çalıģmada gösterilmiģtir. Hava kirliliğinin insanlar üzerindeki etkilerinin tam olarak belirlenebilmesi için zorunlu koģullar Ģunlardır. Hava kirliliği karģılaģtırılan yöntemlerle düzenli olarak ölçülmelidir. Hava kirliliği değiģimleri araģtırmacılara zamanında iletilebilir. Düzenli ölçümlerin yöntem ve tekniği ile ilgili standartlar belirlenmelidir. Araç gereç ve teknoloji değiģimlerine yada yöntem değiģikliğine gidildiğinde bu belirlenmelidir. Hava kirliliğinin yol açtığı sorunlarla ilgili kayıtlar düzenli olarak tutulmalıdır.bunlarla ilgili kayıtlarda subjektif değerlendirmeleri; bilgi ve yöntem farklılıklarına bağlı farklılıkları ortadan kaldıracak önlemlerin alınması gerekir. DeğiĢik sağlık birimlerinde yapılan saptamaların toplu olarak değerlendirilmesini sağlayacak bir sistem kurulmalıdır. Hava kirliliğinin insanlar üzerindeki uzun süreli etkilerinin belirlenmesine yönelik izleme çalıģmaları baģlatılmalıdır.hava kirlenmesi olan ve olmayan bölgelerde karģılaģtırma olanağı verecek yöntemler yararlı olabilecektir. Sağlık personeline eğitimleri sırasında hava kirliliği ve diğer kirlenmelerde etkilerin belirlenmesine yönelik epidemiyoloji ilkeleri öğretilmelidir. Los Angeles tipi 449

473 hava kirlenmelerinde genellikle göz yaģarması, üst solunum yollarında zedelenme gibi geçici etkiler olabilmektedir. Durgun hava olaylarında ise kirletici etkenlere daha uzun süreli maruz kalma da söz konusu olabilmektedir. R.2.2. Su Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Ġnsanların tüketimine verilen içme ve kullanma sularının temiz ve sağlıklı bir Ģekilde olmasını sağlamak amacıyla içme ve kullanma sularından Ģehir merkezinde belirlenen 50 noktadan periyodik aralıklarla bakteriyolojik, kimyasal numuneler alınarak tahliller yapılmaktadır. Tüketime verilen sular kaynağında ve Ģebekenin uç noktalarında sürekli kontrol altında tutularak ilgililerce dezenfeksiyonunun yapılması sağlanmaktadır. Kirlilik tesbit edilen suların ıslahı yönünde çalıģmalar yapılmakta ve ilgililer uyarılmaktadır. R.2.3. Atıkların Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Bu konu Atıklar ana baģlığı altında ayrıntılı olarak ele alınmıģtır. R.2.4. Gürültünün Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Bu konu Gürültü ve TitreĢim ana baģlığı altında ayrıntılı olarak ele alınmıģtır. R.2.5. Pestisitlerin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Tarımsal üretim bölgelerinde özellikle duyarlı orkide gibi bitkilerin yetiģtirildiği alanlara yakın yaģayanlar da mesleki olmayan etkinimle karģılaģırlar. Pestisitler baģlangıç uygulama bölgesinden bir mil veya daha fazla uzaklığa taģınabilmektedir.metilbrömür gibi gazlama amacıyla kullanılan pestisitler toprağa iģlemekte ve burada yaģayanların etkilenmesine neden olabilmektedir.kaliforniya da gladiola bahçelerinin gazlaması sırasında meydana gelen etkilenimi önlemek için toplumun bütün bireylerinin oradan taģınması gerekmiģtir. Pestisitler deriden, solunum sisteminden ve gastrointestinal traktustan alınabilmektedir.ayrıca sıçrama ve saçılma nedeniyle de etkilenme olabilmektedir. Mesleki etkilenim sanıldığının aksine büyük oranda solunum yoluyla değil deri yoluyla olmaktadır. Deri fumigantlar için bile emilim yolu olabilir. Fumigantlar ve raf üstü satılanlar büyük oranda solunum yoluyla etkilemektedirler.böcek kağıtları da aynı Ģekilde solunum yoluyla etkilenim nedenleri arasındadır. Pestisitlerin insandaki etkilerinin değerlendirilmesi oldukça güçtür. Çünkü problemin tam niteliğiyle ilgili bilmediğimiz bir çok etmen bulunmaktadır. YaĢ, cins, ırk, sosyoekonomik durum, beslenme düzeni, sağlığın durumu, etkilenim süresinin uzunluğu ve biçimi, pestisit konsantrasyonu pestisitlerin etkisi altında kalan kiģilerin etkilenimlerini ve sonuçlarını önemli boyutlarda değiģtirmektedir. Aldrin ve dieldrin gibi organofosfor pestisitler merkez sinir sisteminin uyarılabilirliğini artırırken karaciğerde tahribat yapmaktadır. Ancak belirtiler önemli boyutlarda değiģim gösterdiğinden kesin kararın verilebilmesi mümkün değildir. Tanı konulmasıyla ilgili önemli sorunlar bulunmaktadır. Bazı pestisitler sağlam deriden de 450

474 emilebilmektedir. Lindanın hematopeiktik sistem üzerinde olumsuz etkilerinin bulunabileceği düģünülmektedir. Aldrin ve dieldrin gibi organofosfor pestisitler merkez sinir sisteminin uyarılabilirliğini artırırken karaciğerde tahribat yapmaktadır. Lindanın henatopeitik sistem üzerinde olumsuz etkilerinin bulunabileceği düģünülmektedir. Organofosfat pestisitlerin kolinesterazı inhibe ettiği belirtilmiģti. Bir bileģikten diğerine akut toksisite büyük oranda değiģim göstermektedir. Organofosfatlar deriden kolayca penetre olabilmektedir.karbamatlarda kolinesteraza bağlanmaktadır ancak enzim vücutta hızla deaktive edildiğinden etkilenim düzeyinin belirlenebilmesi çok güçtür.organofosfatlar deriden kolayca penetre olabilmektedir. R.2.6. Ġyonize Radyasyondan Korunma Bu konu hakkında herhangi bir çalıģma yapılmamıģtır. R.2.7. Baz Ġstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Bu konu hakkında herhangi bir çalıģma yapılmamıģtır. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu Sağlık Ġl Müdürlüğü, Antalya BüyükĢehir Belediyesi,

475 S - ÇEVRE EĞĠTĠM S.1. KAMU KURULUġLARININ ÇEVRE EĞĠTĠMĠ ĠLE ĠLGĠLĠ FAALĠYETLERĠ Bakanlığımız ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında 14/10/1999 tarihinde imzalanan iģbirliği protokolü çevresinde ilköğretim kurumlarına yönelik olarak, çevrenin korunması, kirliliğin önlenmesi, olumlu tüketim alıģkanlıklarının kazandırılması ve değerlendirilebilir katı atıkların kaynağında ayrıģtırılması, geri kazanımı konularında öğrencilerin eğitilmesi amacıyla her yıl okullarda uygulamalı çevre eğitimi yapılmıģtır. Bu çalıģma kapsamında, eğitim süresince anlatılanların zaman içerisinde unutulmaması ve öğrencilerin öğrendiklerini baģka insanlara da anlatabilmesi amacıyla konu ile ilgili broģür, sticker, kitap ayraçları dağıtılmıģ, böylece eğitimin kalıcı olması ve daha geniģ bir kitleye ulaģması hedeflenmiģtir. Anız yangınlarının çevreye verdiği zararlar hakkında ilgili yerlerde Müdürlüğümüzce, eğitim çalıģmaları yapılmıģ, konu ile ilgili broģürler ve kitapçıklar dağıtılmıģtır. Ġl Mahalli Çevre Kurulunun almıģ olduğu karara istinaden, atıksu arıtma tesislerinin tam ve doğru olarak iģletilmemesi sonucu oluģabilecek bir takım çevre sorunlarının önlenebilmesi için, Müdürlüğümüzde belirli dönemlerde atıksu arıtma tesislerinin sorumlularına eğitim çalıģmaları yapılmaktadır. Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığının yapmıģ olduğu hizmet içi eğitim programları kapsamında Müdürlüğümüz teknik elemanlarınca görevli personellere çevre üzerine eğitim seminerleri verilmektedir. S.2. ÇEVRE ĠLE ĠLGĠLĠ GÖNÜLLÜ KURULUġLAR VE FAALĠYETLERĠ S.2.1. Çevre Vakıfları Türkiye Çevre Eğitim Vakfı 18 Mart 1993 tarihinde kurulmuģ olan vakfın amacı; Öncelikle Mavi Bayrak Projesinin ülkemizde uygulanması amacıyla kurulmuģ, sonrasında da FEE ye (Uluslar arası Çevre Eğitim Vakfı) üyeliği takiben FEE nin önerdiği diğer çevre eğitim projelerinin uygulanmasına baģlanmıģtır. Son iki yıl içerisinde uyguladıkları etkinlikler, faaliyetler ve projeler; 1993 yılından beri süregelen Mavi Bayrak Projesi, Eko-Okullar Projesi, Çevrenin genç Sözcüleri Projesi, Okullarda Orman Projesidir. Mavi Bayrak Kampanyası, Avrupa Topluluğu ülkeleri tarafından 1987 yılından beri ve özellikle kıyı kentlerinde çevrenin temizliğini, düzenini ve yasalara uygun bir biçimde geliģmesini sağlamaya yönelik bir çalıģma zinciridir. Temel felsefesi kıyı kentlerini birbirine özendirme yolu ile en iyi, sağlıklı yaģanabilir bir tatil beldesi haline getirmektir. Avrupa topluluğuna bağlı ülkelerde uygulanan Mavi Bayrak, belirlenen kriterlere göre kıyının temiz ve çevre probleminin bulunmadığını simgeleyen bir kampanyadır. 452

476 Mavi bayrakla kıyı kentlerimizin donatılmamıģ olmasından dolayı kıyılarımızın temiz olmadığı imajı doğmaktadır. Tüm bu yanılgıların önlenmesi için Mart 1992 yılından beri Hatay dan Çanakkale ye kadar olan 2500 km lik kıyı bandımızda deniz suyunun mikrobiyolojik ölçümleri 300 ayrı noktada yapılmakta ve bu yörelerde ki kıyı düzeninin ve halkın çevresel eğitiminin sağlanması doğrultusunda tüm Turizm, Çevre ve Sağlık Bakanlıklarının ve üniversitelerimizin çevre ile ilgili birimlerini harekete geçirerek, ortak çalıģmalara baģlamıģ bulunmaktadır. ġu anda ki çalıģmalar plajlara mavi bayrak verebilme kriterlerinin incelenmesi ve araģtırılmasıdır. Bu nedenle tüm belediyelere, kıyılarda ki tatil köylerine, otellere ve plajı bulunan tatil tesislere çağrıda bulunarak aday olan her plaj için Türkiye Çevre Eğitim Vakfı na müracaat etmeleri istenmektedir. Bu plajlar arasında yalnızca mavi bayrak kriterini sağlayan plajlara mavi bayrak ödülü verilecektir. Mavi bayrak ödülü plajlara bir yıllığına verilir ve yıl boyunca mavi bayrak kriterini koruması istenir. Çevre Koruma Ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı (Çevko) Çevre sorunlarına olumlu çözümler getirmek, ülke ekonomisine katkıda bulunmak ve ambalaj malzemelerinin geri kazanılması üzerine kurumsal yada kurumlar arası çalıģmaları organize etmek, yönetmek, proje geliģtirmek, yol göstermek, tüketim maddesi ambalajları ile ilgili olarak çevreyi geliģtirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek, eğitim, sağlık, kültür, bilimsel araģtırma ve teknoloji geliģtirme ile yeni teknoloji arayıģına yönelme konularında faaliyet göstermek amacıyla 1 Kasım 1991 tarihinde kurulmuģtur. Ambalaj atıklarıyla ilgili olarak; Geri dönüģümü hedefleyen projeleri destekleyerek, çevreyi kirletmesini önlemek ve ekonomiye geri kazandırılmasını sağlamak Yaygın olarak toplatılma faaliyetlerini ve bu konuda ki tüketici eğitim çalıģmalarını desteklemek Değerlendirme tesislerinin kurulmasına katkıda bulunmak En yüksek oranda toplatılma ve değerlendirme faaliyetlerine kamu kurumları, yerel yönetimler ve muhtelif kuruluģlarla ortak çalıģmalar yapmak Yasal düzenlemelerin oluģmasına katkıda bulunmak gibi görevleri vardır. S.2.2. Çevre Dernekleri Yerel Gündem 21: Rio Deklerayonu ile ifadesini bulan küresel eylem planının yerel uygulaması olarak baģlatılan Yerel Gündem 21 programı çerçevesinde kurulan Antalya Kent Konseyi, kentin geleceğini sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde planlanması için çalıģmalarını sürdürmekte, tüm kent aktörlerini bir araya getiren demokratik platform olma özelliği ile, ülkemiz yerel demokratikleģme çabaları içinde örnek bir model oluģturma gibi önemli bir iģlev yerine getirmektedir. Son iki yıl içerisinde uyguladıkları etkinlikler, faaliyetler ve projeler; okumayazma kursları, Kent Vizyonu, Havza Planlaması, Çok Merkezli Ekonomik Yapılanma, kırmızı Kot Projesi, Kent Bilgi Sistemleri, Güncel Sorunlar projeleridir. Eylül 1997 de BirleĢmiĢ Milletler Kalkınma Programı desteğiyle baģlatılan Türkiye de Yerel Gündem 21 lerin TeĢviki ve GeliĢtirilmesi Projesi, IULA-EMME, Uluslar arası Yerel Yönetimler Birliği Doğu Akdeniz ve Orta Doğu Bölge TeĢkilatı nın koordinatörlüğünde yürütülmekte; kent milletvekilleri, il düzeyindeki merkez yönetim 453

477 kuruluģları, Belediyeler, Akdeniz Üniversitesi, mahalle muhtarları, siyasi partiler, meslek odaları, sendikalar, dernek ve vakıflar Kent Konseyini oluģturmaktadır. Kent Konseyi çerçevesinde, çalıģma grupları ve meclislerin katkıları, yapılan tartıģmalar sonucu ortaya çıkan görüģlerin yer aldığı ön rapor çok ortaklı iģ birliği ortamının ürünü olarak sürdürülebilir kalkınma anlayıģını Antalya da benimsetme, Antalya yı 21.yüzyıla hazırlayacak politikaları ve kentin öncelikli gündemlerini tartıģma amacıyla yürütülen çalıģmaların ilk aģamasını oluģturmaktadır. Antalya Kent Konseyi nin Yerel Gündem 21 Eylem Planı nın hazırlık dökümanı olan ön raporlarda yer alan öncelikli gündem önerileri; Konsey çalıģma grupları, Kadın Meclisi, Emekliler Meclisi, Gençlik Meclisi, ve mahalle toplantılarında Yerel Gündem 21 ilkeleri çerçevesinde sürekli tartıģma ve katkılara açık olup, ortaya çıkan görüģlerle geliģtirilecek, uygulanabilir somut projeler olarak hazırlanacak nihai Eylem Planı nda yer alacaktır. Çevre Gönüllüleri Derneği : Çevre Gönüllüleri Derneği 5 Mart 1993 tarihinde kurulmuģ olup, kuruluģ amacı; Toplumun çevre bilincini geliģtirmek, çevrenin korunmasına dönük plan ve projeler hazırlayarak toplumun tüm kesimleriyle çevreyi savunmak, kısa, orta ve uzun menzilli kirlenmelere karģı gerektiğinde ulusla ve uluslar arası çalıģmalara katılmak, dar ve kısır çevreler üzerinde çevre eğitimi bazında hareketlilik kazandırmak gibi çok yönlü hizmet ağını teģkil etmektir. Çevre GiriĢim Derneği : Çevre GiriĢim Derneği tarihinde kurulmuģ olup, kuruluģ amacı; Çevrenin, çevresel değerlerin, tarihsel, kültürel, sanatsal değerlerin ve çeģitliliğin korunması ve geliģtirilmesidir. Son iki yıl içerisinde uyguladıkları etkinlikler, faaliyetler ve projeler; araģtırma ve inceleme projeleri ve kampanyalardır. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği : Türkiye Tabiatını Koruma Derneği 1988 tarihinde kurulmuģ olup, kuruluģ amacı; Memleketimizin doğal kaynaklarının, tarım, orman, yeģil alan, yaban hayatın bütün canlıların korunması yanında toprak, su, bitki ve insan arasındaki dengenin sağlanması, endüstrileģme ve ĢehirleĢmenin meydana getirdiği çevre sorunları ve kirlenmenin önlenmesi ve dolayısıyla doğal denge sorunlarının halledilmesine çalıģmaktır. Son iki yıl içerisinde uyguladıkları etkinlikler, faaliyetler ve projeler; kundu ormanlarının korunması, Antalya nükleer karģıtı platform, Avlan Gölü ve Sulak Alanlar, Yamansaz Gölü Sulak Alanlar, Dünya Sulak Alanlar Günü, Altınovanın Ġmara Açılması, Çimento ve mobil santral çalıģmalarının olumsuzluğu hakkında yapılan çalıģmalardır. SEMEP : SEMEP 1994 tarihinde kurulmuģ olup, kuruluģ amacı; Çevre eğitimi konusunda bütüncül, ekolojik temelli katılımcı sorgulayıcı ve araģtırıcı birleģim modeli gerçekleģtirmektir. Son iki yıl içerisinde uyguladıkları etkinlikler, faaliyetler ve projeler; Deniz ve Biz Programı, Çevremizdeki Su Programı, Su ve Biz Programı, Ağaç Takvimi Programı, Tohum ve Yaprak Kolleksiyonu Projesidir. 454

478 ALÇED (Alanya Mavi Bayrak Ve Çevre Eğitim Derneği) : ALÇED 1994 yılında kurulmuģtur yılında, Alanya ilçe sınırları içerisinde ki plajlardan belirlenen 3 ü Mavi Bayrak almaya hak kazanmıģtır. Mavi bayrak almaya adaylık için bir yıl süre ile aday plajlardan 15 er gün ara ile denizden su numuneleri ilçe çevre sağlık müdürlüğü tarafından alınır ve çevre bakanlığına gönderilir. Bağlı olduğumuz TURÇEV Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, bilgi ve verileri tüm Türkiye den derler ve merkezi Danimarka da uluslar arası Mavi Bayrak Vakfına (FEEE) dosya olarak sunar. Plajlar Ġçin Mavi Bayrak Verilebilme Kriterleri: Plajlar için Mavi Bayrak yıllık olarak verilir ve sadece bir sene için geçerlidir. Mavi Bayrağa uygun olabilmek için bir plajın tüm (I) ile gösterilen Ģartlarını yerine getirmesi gerekmektedir. Buna ilaveten diğer kriterlerin azamisinin yerine getirilmesi de göz önünde bulundurulacaktır. Suyun Niteliği: 1) Avrupa Ekonomik Topluluğu yüzme suyu talimatının mikrobiyolojik parametrelerine ve ulusal mevzuata uygunluk (hangisi sınırlayıcı ise) (I) - Numuneler denize girenlerin günlük ortalama yoğunluğun en yüksek olacağı yerlerden toplanacaktır. Bölgenin veya plajın bir haritası ve numune noktalarının planı adaylık baģvurusu ile birlikte gönderilecektir. - Mikrobiyolojik analizler için ilgili metodlar 76/106 nolu AET talimatı ekinde belirtilmiģtir. - Analiz sonuçları yöresel veya merkezi otoriteler tarafından onaylanacak ve adaylık baģvurusu ile birlikte gönderilecektir. 2) Hiçbir sanayi ve kanalizasyon atığının plaj bölgesini etkilememesi (I) 3) Kirlilik nedeni ile olabilecek kazalara karģı yerel ve bölgesel emniyet planları 4) kirlenmeye karģı hassas planlardan deniz sezonu boyunca, Avrupa Ekonomik Topluluğu talimat Ģartlarının öngördüğünden daha sık numune toplanması (I) Kıyı Sahil Niteliği 5) Plaj ve hemen yakınında ki iç bölgenin (kıyının gerisinde ki arazinin) resmi imar planı ve geliģme yasaları ile uygunluğu (I) 6) Kanalizasyon veya diğer bir atıkla ilgili (kaba) görünür kirlilik olmaması (I) 7) Görülür bir biçimde hidrokarbür (Mineral yağlar) kirliliği olmaması (I) 8) Yosun veya buna benzer bitkisel maddelerin fırtına süresince veya fırtına sonrası plaj bölgesinde toplanmaması Çevresel Eğitim Ve Enformasyon (Bilgilendirme) 9) Herhangi bir sebeple plaj veya bir bölümünün kirlenmesi bekleniyorsa veya kirlenmesi baģlamıģsa halk acilen uyarılmalıdır. Bu fırtına sularının boģaltılmasını da içerir.(i) 10) Korunan bölgeler (sit alanı) veya korunma altına alınan ender canlı türlerinin olduğu bölgeler hakkında bilgiler açıkça okunacak Ģekilde panolar turistik bilgilerde içermelidir. Bu bilgilerde kamu davranıģ kuralları da bulunmalıdır. 11) Sorunlu otorite aģağıda ki aģağıda sayılan koģulları üstlenir: - Plaj yakınlarında ki bölge hakkında güncel bilgileri açıkça ortaya koymak - Mavi Bayrak kriterlerini mümkün olduğu kadar çekilen Mavi Bayrağa yakın bir konumda sergilemek (I) ile gösterilen Ģartlardan birini sağlamamıģsa Mavi Bayrak indirmek 12) Sahil kullanımı ve davranıģ kurallarını içeren kanunlar haklı tarafından kolayca elde edilebilir olmalıdır (I). 455

479 13) Çevre uygulama merkezleri, ekolojik merkezleri veya buna benzer kamu yerleri geliģtirmek gibi. Sahil Yönetimi Ve Güvenliği 14) Yeterli sayıda, güvenli ve düzenli olarak boģaltılan çöp kutuları çöplerin, yosun gibi maddelerin ve diğer kirliliklerin plajdan toplanması için yeterli araç gereç (I) 15) Günlük temizlik (Gerekli olduğunda deniz sezonunda) (I) 16) Plajda aģağıda ki durumlar olmalıdır: a) Özellikle yetkili olmadığı sürece araba kullanmak b) Deniz sezonunda araba ve motor yarıģları yapmak c) Çöp boģaltılması d) Ġzinsiz kamp kurmak 17) Sahile gidilen güvenli yol gidiģi 18) Kullanıcıların anlaģmazlık durumunda (doğal çevre ve eğlence ve eğlenceye yönelik etkinliklerin yapıldığı bölge ihtiyacının bir birine karģıt olması gibi) ugun çözümler bulunması (I) 19) Kontrol edilen kanalizasyona sahip, temiz ve yeterli WC, lavabolar yapılması 20) Deniz sezonu boyunca sahil güvenlik görevlileri ve/veya hayat kurtarma donatımı da içeren yeterli güvenlik koģulları (I) 21) Uygun ve açıkça iģaretlenmiģ ilk yardım (I) 22) Köpek yasağı ulusal yasaların izin verdiği yerlerde mecburidir ve bütün plajlarda köpek kontrolü sıkı bir biçimde yapılmalıdır.(i) 23) Ġçme suyu kaynağı 24) Plajda kolayca ulaģılabilir telefon 25) Özürlü insanlar için özel tuvalet ve rampa 26) Plajda ki bütün binalar ve malzemelerin bakımı için bir düzen olmalıdır. Buna ilaveten, Avrupa Topluluğu Mavi Bayrak Jürisi değerlendirilmesinde adaylarca planlanan gelecekteki çevresel geliģtirme projeleri de göz önüne alınacaktır. NOT: (I) Harfi ile iģaretlenmiģ bulunan hususlar uyulması zorunlu, diğerleri ise uyulması yararlı kriterlerdir. TEMA Vakfı 12 Ekim 1992 yılında kurulan bu vakfın amacı, toprağın bu vatanın en değerli unsuru olduğunu bilerek, ormanların, meraların, tarım alanlarının, gen kaynaklarının ve doğanın korunması, erozyonun önlenmesi hedeflerinin, milli savunma gibi saptırılmaz ve dokunulmaz bir devlet politikası haline getirilmesi; teknik yönden yeterli bir kadro ve teģkilatın gerekli mali imkanlar sağlanarak oluģturulması olmalıdır. Toprak erozyonu nedeni ile hızla yok olan tarım arazileri ve meralar, kırdan kente göçü önleyecek süreklilikte verimli kılınmalı ve böylece oluģacak ekonomik kayıplar önlenmelidir. Bu, gerçekleģtirilmesi zor ve zaman isteyen bir davadır. Milletçe büyük fedakarlıklar ve tükenmez bir çaba ister. Yürekli, mücadeleci, toprağını, doğayı, vatanını seven yurttaģların sürdüreceği bir savaģtır. Akdeniz Belediyeler Birliği : Akdeniz Belediyeler Birliği 1978 yılında kurulmuģtur. Birliğin görevlerinden kısaca bahsetmek gerekirse: 1) Türk Belediyeciliğinin geliģtirilmesi, Üye Belediyelerin hizmet kapasitelerinin arttırılması belediyelerde insan kaynaklarının geliģtirilmesi, çerçevesinde programlar uygulamak 456

480 2) Üye Belediyelerin hak ve çıkarlarını savunmak Merkezi Ġdare ile Mahalli Ġdareler arasında hizmet ve kaynak bölüģümün de etkin rol oynamak 3) Belediyeler arası koordinasyonu sağlamak, bilgi deney aktarımlarına aracılık etmek. 4) Birden fazla Belediyenin ortak projelerinin realize edilmesini sağlamak, havza ve bölge bazında projeleri iģ birliği içinde hayata geçirmek. 5) Üye Belediyelerin Ulusal ve Uluslar arası platformlarda temsil etmek 6) Belediye hizmetlerinin ve beldelerin tanıtımına öncülük ve ortaklık etmek 7) Belediyelere kanunlarla verilmiģ tüm hizmetlerde verecekleri yetkiler çerçevesinde, Yerel ve Bölgesel ölçekte her türlü projenin oluģturulması uygulamaya konulması ve yapımının gerçekleģtirilmesi. S.2.3. Çevreyle Ġlgili Federasyonlar Ġlde çevre ile ilgili kurulmuģ federasyon yoktur. KAYNAKLAR - Antalya Çevre Durum Raporu, Yerel Gündem 21, Çevre Gönüllüleri Derneği, Çevre GiriĢim Derneği, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, SEMEP, TEMA Vakfı,

481 T. ÇEVRE YÖNETĠMĠ VE PLANLAMA T.1. ÇEVRE KĠRLĠLĠĞĠNĠN VE ÇEVRESEL TAHRĠBATIN ÖNLENMESĠ A) Hava Kirliliğinden Kaynaklanan Çevresel Tahribat Hava kirliliği denince akla ilk gelen SO 2 gazı olmaktadır. ilimiz nem yüzdesi yüksek bir meteorolojik yapıya sahiptir. Atmosfere bırakılan SO 2 gazı süratle havanın nemi ile birleģerek sülfürüz aside dönüģmektedir. Bu asit yağmur yağmasına gerek kalmadan asit nemi olarak ağaçlarda ve tarihi eserlerde yoğunlaģarak tabiatı ve tarihi yapıları süratle tahrip etmektedir. Gitgide yeģil canlı çam ormanlarının yerini yaprakları azalmıģ ve sararmıģ orman kuģağı ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenlerden dolayı kömür kaynaklı ısınma yerine likid gaz ve elektrikli ısınma özendirilmelidir. B) Su Kirliliğinden Kaynaklanan Çevresel Tahribat Ġlimiz genelinde atık suların %75 i fosseptik ve sızdırmaz zerzemin çukur uygulaması ile giderilmekte olup, bu uygulama deniz kirliliğini gündeme getirmektedir. Ancak inģaatı devam etmekte olan kanalizasyon çalıģmaları tamamlandığında Ģehir merkezi için atık su problemi büyük ölçüde ortadan kalkacaktır. Fakat sahil boyunca yerleģmiģ bulunan diğer belediyelerin çoğunda kanalizasyon bulunmamaktadır. Yaz aylarında turizm nedeni ile büyük bir nüfus artıģı olmakta uzun süren deniz mevsimi nedeni ile doğrudan bir deniz kirliliği söz konusu olmaktadır. Ġlimiz sahip olduğu yüksek turizm potansiyeli nedeni ile birçok turistik tesise sahiptir. Bu tesislerin çoğunluğunda atık su arıma tesisi mevcuttur. Bu tesislerden bazıları müģterek arıtma tesisine bağlıdır. Ancak sadece turistik tesislere getirilen arıtma tesisi zorunluluğu ikinci tür konutlara da getirilmelidir. Ġlimizde stratejik öneme haiz, içme suyu olarak değerlendirilen ve değerlendirilebilecek akarsular mevcuttur. Bu akarsu ve çayların mutlak koruma altına alınması gerekmektedir. Sulak alanlarımızın arsa yağmacılarından korunması gerekmektedir. Sulak alanların kurutularak konuta veya tarım arazisine dönüģtürülmesi önlenmelidir. Sulak alanların korunmanın taraf olduğumuz sözleģmeler gereği taahhüdümüz altında olduğu unutulmamalıdır. Bu kirlilikler nedeni ile denizlerimizde ki canlılar ve endemik türler yok olma tehdidi altında bulunmaktadır. Bu kirliliğe dur demezsek turizm geliri bizim için hayal olacaktır. C) Gürültü Kirliliğinden Kaynaklanan Çevresel Tahribat Az geliģmiģ, geliģmekte olan ve geliģmiģ bütün ülkelerde insanları rahatsız eden kirliliklerden biride gürültü kirliliğidir. Bu kirlilik insanların yaģamını olumsuz yönde etkiler, çalıģma verimini düģürür ve insan üzerinde olumsuz fizyolojik ve psikolojik etkiler yapar. Gürültünün insan dıģında ki çevreye de olumsuz etkileri vardır. AĢırı gürültü ve titreģimler tarihi yapılarda yıkılmalara neden olmaktadır. bu nedenle Ģehirler arası yolların, tarihi yapılara yakın olmaması gerekmektedir. 458

482 Tarihi mekanlarda düzenlenen konserlerde elektronik yükseltilmiģ ses titreģimleri yapı statiklerinde büyük yıpranmalara neden olmaktadır. Tarihi yapılarda düzenlenen bu etkinlikler çevre kirliliğinin bu boyutu göz önünde bulundurularak tekrar değerlendirilmelidir. D) Toprak Kirliliğinden Kaynaklanan Çevresel Tahribat 1) Çöpten Kaynaklanan Toprak Kirliliği; GeliĢen sanayi sonucu insanların ürettiği kalıcı çöp kirliliği artmaktadır. Arazinin değerli olması, yerleģme alanlarının dağınık olması nedeni ile çöp depolama alanı bulmak güçleģmektedir. Çok kısa süre içinde bölgenin özelliklerine uygun çöp değerlendirme üniteleri kurulmalıdır. Çünkü, orman içlerine, kumsallara, kuru dere yataklarına bırakılan çöpler, büyük çevre kirliliği meydana getirmektedir. 2) Tarımsal Ġlaçlamadan Kaynaklanan Toprak Kirliliği; Yörenin iklim avantajlarından dolayı tarım ve seracılık gelir kaynaklarının baģında yer almaktadır. Son yıllarda kontrolsüz ve bilinçsizce kullanılan gübre ve zirai mücadele ilaçları bölgenin tabii flora ve faunasını ortadan kaldırarak ekolojik tahribata neden olmuģtur. 3) Orman Yangınları ve Erozyondan Kaynaklanan KıraçlaĢma ve ÇölleĢme; Arazinin değerli olmasından dolayı, tarım toprağı kazanmak amacıyla ormanlar yakılmaktadır. Sonuçta büyük bir erozyon meydana gelmektedir. Yakılan ormanlar dumanla uçup gitmekte, sonuçta oluģan erozyonla da verimli topraklar denize akıp gitmektedir. Buradan kıymetli tarım arazisi elde edeceğini sananlar yanılmakta, kıraç topraklarda çaresiz kalmaktadır. T.2. DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJĠK DEENGELER ESAS ALINARAK VERĠMLĠ KULLANIMI, KORUNMASI VE GELĠġTĠRĠLMESĠ Doğal kaynakların ekolojik değerler esas alınarak verimli kullanımı, korunması ve geliģtirilmesi amacıyla özel çevre koruma alanları ilan edilmiģ, böylece flora ve faunanın koruma planları yapılmıģtır. Ġlimiz sınırları içinde üç koruma bölgesi olup koruma çalıģmaları yapılmaktadır. Ayrıca bunların dıģında doğal sit alanı ilan dilerek koruma altına alınmıģ yerler bulunmaktadır. Doğal zenginliklerin korunması amacıyla endemik bitki türlerinin bulunduğu bölgelerin milli park kapsamında korunmasına gayret gösterilmektedir. 459

483 T.3. EKONOMĠK VE SOSYAL FAALĠYETLERĠN, SONUÇLARININ ÇEVRENĠN TAġIMA KAPASĠTESĠNĠ AġMAYACAK BĠÇĠMDE PLANLANMASI Antalya nın turizm potansiyelinin oldukça yüksek olmasından dolayı Ģehre olan iç göç olayı oldukça yüksek boyutlardadır. Son yapılan nüfus tespitine göre Antalya en çok nüfus artıģı kaydedilen ildir. Bu nüfusun meydana getirdiği kontrolsüz ve altyapısız yapılaģma çevrede büyük tahribatlara neden olmaktadır. Doğal kaynakların dengeli olarak kullanılabilmesi ve sürdürülebilir bir kalkınma sağlanması için bu konuda çalıģmalar sürdürülmektedir. Ekonomik geliģme sonucu çevreye verilen zarar, ekonomik geliģmeye paralel olarak artmaktadır. Ekonomik geliģmeyi ve sanayileģmeyi çevreye daha az zarar verecek Ģekilde düzenlemek gerekmektedir. Ġlimizde göç olayı ile nüfus artıģı süratle disipline edilmezse altyapının taģıma kapasitesi yetersiz kalacak, büyük çevre sorunları ortaya çıkacaktır. T.4. ÇEVRENĠN ĠNSAN-PSĠKOSOSYAL ĠHTĠYAÇLARIYLA UYUMUNUN SAĞLANMASI Çevre kirliliğinin fiziksel boyutu dıģında insan metabolizmasını oldukça negatif yönde etkileyebilecek olan psikolojik boyutu da göz ardı edilemez.isınmadan, sanayiden ve araçlardan kaynaklanan hava kirliliğinin önlenemiyor izleniminin verilmesi hava kirliliğinden kaynaklanan ozon delinmesi, bu çevre afetinin sonucu muhtemel olarak artacak cilt kanserleri, CO 2 den kaynaklanan sera etkisi sonucu iklim değiģikliği, iklim değiģikliğinin neden olabileceği suların yükselmesi ve bazı endemik canlıların ortadan kalkması, adeta batan bir dünya psikolojisi ile yaģamdan bıktıran gürültü kirliliği ve bunun gibi niceleri, insanları olumsuz yönde etkilemekte, iģ verimlerini düģürmekte, kısacası yaģamı zorlaģtırmaktadır. Çevre kirliliğinin önlenmesi, çevresel tahribatın durdurulması, çarpık kentleģmenin önüne geçilmesi, insan hayatına verilen değerin bir ölçüsüdür. T.5. ÇEVRE DUYARLI ARAZĠ KULLANIM PLANLAMASI Antalya ve çevresi, ülkemizin en eski yerleģme yerlerinden olmasına rağmen çok düzensiz bir yapılaģmaya uğramıģ ve ayrıca Turizmi TeĢvik Kanunu nun çıkmasından sonra 600 km kıyı bandı çevre değerleri göz ardı edilerek sırf rant sağlamak amacıyla betonlaģmaktan kurtulamamıģtır. Bu etkiler göz önünde tutularak Özel Çevre Koruma Kurumu BaĢkanlığınca tabii, tarihi, ve kültürel değerler yönüyle zenginlik ifade eden Patara, Kekova ve Belek çevresi Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilmiģtir. Bu bölgelerin ekolojik dengelerinin korunması ve arazinin çevreyi bozmadan planlanması hedeflenmektedir. Ayrıca Antalya Bölgesi sınırları içinde üç adet milli park ilan edilmiģ, ve bu alanlar koruma altına alınmıģtır. Bunlar; Güllük Dağı Milli Parkı, Beydağları Sahil Milli Parkı, Köprülü Kanyon Milli Parkıdır. 460

484 T.6. ÇEVRESEL ETKĠ DEĞERLENDĠRMESĠ 2010 yılında Antalya Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği çerçevesinde sektörlere göre sonuçlandırılan Proje Tanıtım dosyaları sayısı aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo 161: 2010 Yılında Sonuçlandırılan Proje Tanıtım Dosyaları Dağılımı SEKTÖR ADI SAYISI UlaĢım ve Kıyı 12 Sanayi 7 Atık Kimya 14 Petrol Madencilik 37 Enerji 12 Tarım Gıda 8 Turizm Konut 41 TOPLAM 121 Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2010 Grafik Yılına Kadar Çed Yönetmeliğine Göre Ġlimizde Ek-1 Ve Ek-2 Tabii Tesis Sayısı Toplamı Kaynak: Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü,