Koagülaz-Negatif Stafilokoklarda Slime Üretiminin Çeflitli Yöntemlerle Araflt r lmas #

Transkript

1 Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2001; 5: Hastane İnfeksiyonları Koagülaz-Negatif Stafilokoklarda Slime Üretiminin Çeflitli # Dr. A. Esin AKTAfi*, Dr. Nimet Y T*, Dr. Funda DO RUMAN AL*, Dr. Ülkü ALTOPARLAK fiah N*, Dr. Ahmet AYYILDIZ* * Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal, Erzurum. ÖZET Çal flmam zda, çeflitli klinik örneklerden soyutlanan koagülaz-negatif stafilokoklarda (KNS) kongo k rm z l agar (KKA), standart tüp (ST) ve Christensen (C) yöntemleri kullan larak slime üretimi araflt r ld. Toplam 71 suflun 42 (%59.2) sinin KKA yöntemiyle, 37 (%52.1) sinin ST yöntemiyle, 30 (%42.3) unun da C yöntemiyle slime pozitif oldu u saptand. Bulgular m z n istatistiksel analizi Mc Nemar testi ile yap ld. Sonuçta, KKA yönteminin ST yöntemine (p< 0.05) ve C yöntemine (p< 0.01) göre; ayn flekilde ST yönteminin de C yöntemine (p< 0.01) göre daha duyarl oldu u görüldü. Anahtar Kelimeler: Koagülaz-Negatif Stafilokok, Slime Faktör. SUMMARY Investigation of Slime Production by Three Different Method in Coagulase Negative Staphylococci In this study, slime production was investigated by using congo red agar (CRA), standard tube (ST) and Christensen (C) methods in 71 strains of coagulase negative staphylococci isolated from several clinical samples. Of the strains, the 42 (59.2%) were positive with CRA method, the 37 (52.1%) with ST and the 30 (42.3%) with C. The data obtained were statistically analysed by Mc Nemar test. Results indicate that the CRA method is more effective than the ST (p< 0.05) and the C methods (p< 0.01) in determining the slime production. Similarly, the ST method is more effective than the C method (p< 0.01). Key Words: Coagulase Negative Staphylococci, Slime Factor. # XXIX. Türk Mikrobiyoloji Kongresi (8-13 Ekim 2000, Antalya) nde poster olarak sunulmufltur. G R fi Deri floras n n dominant üyesi ve kültürlerde kontaminasyon olarak kabul edilen koagülaz-negatif stafilokoklar (KNS), son zamanlarda, özellikle hastane infeksiyonlar nda gittikçe önem kazanmaktad r (1-3). KNS ler üzerinde yap lan çal flmalarda, bu mikroorganizmalar n bir k sm n n slime ad verilen %40 karbonhidrat ve %27 proteinden oluflan viskoz, ekstraselüler bir madde oluflturduklar saptanm flt r. Slime faktör, KNS lerin düz yüzeylere ve kateterlere tutunarak kolonize olmalar n kolaylaflt ran bir etkiye sahiptir. Slime faktör ayr ca, KNS leri fagositoz ve degranülasyondan korur, kemotaksisi ve opsonositofajiyi önler, nötrofil etkisini inhibe eder, lenfosit aktivitesini azalt r ve bakteriye virülans kazand r r (1-4). 303

2 Bu çal flmada, çeflitli klinik örneklerden izole edilen KNS kökenlerinde slime üretiminin 3 farkl yöntemle araflt r lmas ve yöntemlerin karfl laflt r lmas amaçlanm flt r. MATERYAL ve METOD Bakteri Sufllar Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi, Yakutiye Araflt rma Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvar na gönderilen çeflitli klinik örneklerden etken olarak izole edilen 71 KNS üzerinde çal fl ld. Stafilokok-mikrokok ayr m lizostafin duyarl l k testi ile yap ld (1). Koagülaz aktivitesinin belirlenmesi için tüp koagülaz testi uyguland. Slime pozitif kontrol suflu olarak Staphylococcus epidermidis ATCC ve slime negatif kontrol olarak Staphylococcus aureus ATCC suflu kullan ld. Slime Faktör Üretiminin Araflt r lmas Bu amaçla; standart tüp (ST), Christensen (C) ve kongo k rm z l agar (KKA) yöntemleri uyguland. Standart tüp yöntemi (5): Triptik soy buyyon (TSB) 37 g/l olacak flekilde haz rland ve tüplere 5 er ml da t larak steril edildi. Test edilecek sufllar bu besiyerlerine ekildi ve 37 C de 48 saat bekletildi. Bu sürenin sonunda tüplerin içindeki s v dökülüp steril su ile y kand ktan sonra her tüpe 2 ml %0.25 lik safranin konularak çalkaland. Befl dakika sonra boya döküldü ve tüpler kurutuldu. Tüp duvar nda k rm z renkte film tabakas n n varl (+, ++, +++) pozitif, tüp çeperi renksiz ise negatif olarak de erlendirildi (Resim 1). Christensen yöntemi (3): ST yöntemine benzer flekilde uyguland. Besiyeri tüplere 2 fler ml da t ld ve boya olarak %0.04 lük trypan blue kullan ld. Sonuçlar tüp çeperinde oluflan mavi rengin koyuluk ve kal nl na göre ST yönteminde oldu u gibi de erlendirildi (Resim 2). Kongo k rm z l agar yöntemi (6): Besiyeri 10 g/l agar, 50 g/l sukroz, 37 g/l beyin kalp infüzyon Broth ve 0.8 g/l kongo k rm z s olacak flekilde haz rland, steril edildikten sonra plaklara döküldü. KNS sufllar tek koloni yöntemi ile plaklara ekildi ve 37 C de 24 saat inkübe edildi. Siyah koloni oluflturanlar slime pozitif, pembe koloni oluflturanlar ise slime negatif olarak de- erlendirildi (Resim 3). statistiksel de erlendirme: Bulgular m z n istatistiksel analizi Mc Nemar testi ile yap ld. Resim 1. Standart Tüp Yöntemi ile Slime Oluflumu. BULGULAR Çal flmaya al nan 71 KNS suflunun 29 u yaradan, 14 ü kandan, 13 ü idrardan, 5 i trakeostomi kanülünden ve 10 u di er örneklerden izole edildi. Sufllar n 42 (%59.2) si KKA yöntemiyle, 37 (%52.1) si ST yöntemiyle, 30 (%42.3) u ise C yöntemi ile pozitif bulunmufltur. Yetmiflbir KNS suflunun 29 u her üç yöntemle de negatif, 30 u her üç yöntemle de pozitif; 7 si KKA ve ST ile pozitif, C ile negatif; 5 i KKA ile pozitif, ST ve C ile negatif olarak saptand. KNS lerin soyutland klar klinik örneklere ve uygulanan yöntemlere göre slime üretim sonuçlar Tablo 1, Tablo 2 ve Tablo 3 te görülmektedir. TARTIfiMA KNS ler son zamanlarda önemli f rsatç patojenler olarak dikkati çekmektedir. Bununla birlikte klinik materyalden izole edilen KNS lerin 304 Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2001; 5: 4

3 Resim 3. Kongo K rm z l Agar Yöntemi ile Slime Oluflumu. Resim 2. Christensen Yöntemi ile Slime Oluflumu. tümü önemli hastal klar n sorumlusu de ildir. Derinin normal floras nda ve hastane flartlar nda hemen her yerde bulunan bu mikroorganizma izole edildi inde, infektif olanlar ile olmayanlar n iyi ay rt edilmesi gerekmektedir. Bu ayr mda di er patojenite kriterleri ile birlikte slime oluflumu önemli bir faktör olarak kabul edilmektedir (2,3,7). Bu çal flmada ST, C ve KKA yöntemleri kullan larak KNS kökenlerinde slime faktör üretimi araflt r lm flt r. ncelemeye al nan 71 KNS suflunun 42 (%59.2) sinde KKA yöntemiyle, 37 (%52.1) sinde ST yöntemiyle, 30 (%42.3) unda ise C yöntemiyle slime faktör üretimi oldu u saptanm flt r. Örneklerden 29 (%40.9) u her üç yöntemle de negatif iken, 30 (%42.3) u her üç yöntemle pozitif bulunmufltur. KKA ve ST yöntemi ile pozitif bulunan 7 sufl, C ile negatif sonuç vermifltir. Befl sufl ise sadece KKA ile pozitif, di er iki yöntem ile negatif olarak saptanm flt r. Yap lan di er çal flmalarda, pozitiflik oran KKA yöntemi ile %13-58, ST yöntemi ile % , C yöntemi ile % aras nda de iflmektedir (8-18). Birçok araflt rmac, KKA yönteminin pratik, ucuz ve di er yöntemlerle uyumlu olmas nede- Tablo 1. KKA Yöntemi ile Saptanan Slime Üretiminin Örneklere Göre Da l m. Yara (n= 29) drar (n= 13) Kan (n= 14) Trakeostomi kanülü (n= 5) Toplam (n= 71) Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2001; 5: 4 305

4 Tablo 2. ST Yöntemi ile Saptanan Slime Üretiminin Örneklere Göre Da l m. Yara (n= 29) drar (n= 13) Kan (n= 14) Trakeostomi kanülü (n= 5) Toplam (n= 71) Tablo 3. C Yöntemi ile Saptanan Slime Üretiminin Örneklere Göre Da l m. Yara (n= 29) drar (n= 13) Kan (n= 14) Trakeostomi kanülü (n= 5) Toplam (n= 71) niyle tercih edilebilece ini bildirmektedir (9-12). Baz araflt rmac lar ise özellikle zay f pozitifliklerde mikro yöntemleri tavsiye etmektedir (18,19). Yöntemler uygulama ve de erlendirme aç - s ndan birbirleriyle k yasland nda; ST ve C yöntemleri tüpte çal fl lmakta, örneklerin tek tek test edilmesi ekonomik ve pratik olmamakta, bu nedenle biriktirilerek toplu halde çal fl lmas ye lenmektedir. Bu durum sonuçlar n al nmas n geciktirmektedir. KKA yönteminde ise kullan lan besiyeri plaklarda haz rland için örneklerin tek tek çal fl lmas mümkün olmaktad r. Di er taraftan ST ve C yöntemlerinde 48 saatlik bir inkübasyon gerekti i halde KKA yönteminde sonuç 24 saat sonra al nabilmektedir. Ayr ca, tüpte yap lan ST ve C yöntemlerinde sonuçlar n okunmas ve yorumlanmas kifliden kifliye de iflmekte ve farkl de erlendirmeler ortaya ç kabilmektedir. KKA yönteminin de erlendirilmesi koloni rengine göre yap ld için daha objektif ve net bir de erlendirme yap labilmekte, sonuçlar kifliden kifliye çok fazla de iflmemektedir. Bulgular m z n istatistiksel analizi Mc Nemar testi ile yap ld. Sonuçta, KKA yönteminin ST yöntemine (p< 0.05) ve C yöntemine göre (p< 0.01); ayn flekilde ST yönteminin de C yöntemine göre (p< 0.01) daha duyarl oldu u görüldü. Çal flmam z n sonucunda, KNS lerin oluflturdu u infeksiyonlarda di er kriterlerle birlikte slime oluflumunun belirlenmesinin yararl olaca, bunun için de rutin laboratuvarda kolayl kla uygulanabilecek ve duyarl bir yöntem olan KKA yönteminin kullan labilece i kan s na var ld. KAYNAKLAR 1. Koneman EW, Allen SD, Janda WN, Schreckenberger PC, Winn WC. Color Atlas and Textbook of Diagnostic Microbiology. 5 th ed. Philadelphia: JB Lippincott Company, 1997: Davenport DS, Masanari KM, Pfaller MA, Bae MJ, Streed SA, Hierholzer WS. Usefulness of a test for slime production as a marker for clinically signifi- 306 Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2001; 5: 4

5 cant infections with coagulase negative staphylococci. J Infect Dis 1986;153: Christensen GD, Simpson WA, Bisno AL, Beachey EH. Adherence of slime producing strains of Staphylococcus epidermidis to smooth surfaces. Infect Immun 1982;37: Noble MA, Grant SK, Hasen E. Characterization of a neutrophil inhibitory factor from clinically significant Staphylococcus epidermidis. J Infect Dis 1990;162: Barcs I, Valy -Nagy T, Panov cs J. Clinical occurence and virulence testing of coagulase negative staphylococci. Acta Microbiol Hung 1989;36: Freeman DJ, Falkiner FR, Reene CF. New method for detecting slime production by coagulse negative staphylococci. J Clin Pathol 1989;42: Bilgehan H. Klinik Mikrobiyolojik Tan. 9. Bask. zmir: Bar fl Yay nlar, Woznicova V, Votava M, Skalka B. Comparison of methods of detecting slime production by coagulase negative staphylococci. Cesk Epidemiol Microbiol Immunol 1993;42: Hilmio lu S, lkit M, Tünger A, Tümbay E. Koagülaz-negatif stafilokoklarda slime üretiminin üç ayr yöntemle gösterilmesi ve slime üretiminin kristal viyole reaksiyonu ile iliflkisi. nfeks Derg 1999;13: Ayd nl A, Durmaz G, Akgün Y. Koagülaz-negatif stafilokoklarda slime faktör yap m n n kongo k rm z l agar yöntemi ile araflt r lmas. Flora 1997; 1: Nourizadeh E, Sultan N. Koagülaz-negatif stafilokoklarda slime faktör yap m n n çeflitli yöntemlerle gösterilmesi. nfeks Derg 1993;7: Gürdo an K, Dizbay M, Aktafl F. Kan kültürlerinden izole edilen koagülaz-negatif stafilokoklarda slime üretiminin dört farkl yöntemle araflt r lmas ve slime yap m ile antimikrobiyal duyarl l k iliflkisi. Flora 1999;4: Aygen B, Sekman E, Sümerkan B, Do anay M. Koagülaz-negatif stafilokoklarda slime yap m ve adherens. XXVII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi. Program ve Özet Kitab. Antalya, 1996: K sa Ö, Baysallar M, Haznedaro lu T ve ark. drardan izole edilen koagülaz-negatif stafilokoklar n tiplendirilmesi patojeniteleri ve antibiyotik duyarl l klar. XXVI. Türk Mikrobiyoloji Kongresi Özet Kitab 1994: Yazg H, Ayy ld z A, Aktafl AE, Aktafl O, Yi it N, Görgün S. Bölgemizde çeflitli klinik örneklerden soyutlanan Staphylococcus sufllar n n slime faktör ve protein A yönünden incelenmesi. Türk Mikrobiyol Cem Derg 1997;27: F nd k D, Tuncer, Kalo lu G. Çeflitli klinik örneklerden izole edilen koagülaz-negatif stafilokoklar n tiplendirilmesi ve slime faktör üretiminin araflt r lmas. Mikrobiyol Bült 1996;30: Jones JW, Scott RJ, Morgan J. A Study of coagulase negat ve staphylococci with reference to slime production adherence antibiotic resistance patherns and clinical significance. J Hosp Infect 1992; 22: Elçi S, Gül K, Özel F, Suay A, Mete Ö. Koagülaz-negatif stafilokoklarda makro ve mikro yöntemle slime oluflumunun saptanmas ve antibiyotik direncinin araflt r lmas. nfeks Derg 1996;10: Pfaller MA, Davenport DS, Bale M, et al. Development of the quantitative micro test for slime production by coagulase negative staphylococci. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1998;7:30. YAZIfiMA ADRES Yrd. Doç. Dr. A. Esin AKTAfi Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal ERZURUM Makalenin Gelifl Tarihi: Kabul Tarihi: Hastane nfeksiyonlar Dergisi 2001; 5: 4 307