Trichophyton mentagrophytes ve Trichophyton rubrum Türlerinin Ay rt Edilmesinde Kullan lan Çeflitli Testlerin De erlendirilmesi (*)

Transkript

1 Trichophyton mentagrophytes ve Trichophyton rubrum Türlerinin Ay rt Edilmesinde Kullan lan Çeflitli Testlerin De erlendirilmesi (*) Ahmet SAN Ç (**), Yavuz UYAR (**), Ahmet Y lmaz ÇOBAN (**), Ayhan PEKBAY (**) ÖZET Çal flmada Trichophyton mentagrophytes (T. mentagrophytes) ve Trichophyton rubrum (T.rubrum) türlerinin ay rt edilmesinde saç delme ve yün parçalama deneylerinin de erleri araflt r ld. Makroskobik ve mikroskobik inceleme, üreaz aktivitesi testleri ile 32 si T.mentagrophytes, 26 s T.rubrum oldu u belirlenen toplam 58 sufl çal flmaya dahil edildi. Saç delme deneyinde çocuk saç, yün parçalama deneyinde koyun yünü kullan ld. Kullan lan çocuk saç otoklavlanarak, koyun yünü ise etilen oksit ile steril edildi. Saç delme deneyinde 32 T.mentagrophytes suflunun 26 (%81.2) s nda, 26 T.rubrum suflunun 6 (%23.1) s nda olumlu sonuç al nd. Yün parçalama deneyinde T.mentagrophytes sufllar n n tamam nda olumlu, T.rubrum sufllar n n tamam nda olumsuz sonuç al nd. Sonuç olarak; çal flmada yün parçalama deneyinin saç delme deneyine göre T.mentagrophytes ile T.rubrum un tür ay r m nda daha etkili oldu u saptand. SUMMARY Evaluation of Test Used to Distinguish Trichophyton mentagrophytes from Trichophyton rubrum Species In this study, in vitro hair perforation activity and lytic effect on the wool in order to distinguish Trichophyton mentagrophytes and Trichophyton rubrum were investigated 32 T.mentagrophytes and 26 T.rubrum strains were included in this study the strains were confirmed by macroscopical and microscopical examination and urease activity test. Baby hair for in vitro hair perforation and sheep wool for lytic effect on the wool were used. The hair was sterilised by autoclav and the sheep wool by ethilen oxide. 26 (81,2%) strains were positive for in vitro hair perforation although all T.mentagrophytes strains were positive for lytic effect on the wool and all T.rubrum strains were negative. In conclusion, the lytic effect on the wool was more effective than the in vitro hair perforation test for disting uishing mentagrophytes from T.rubrum. Anahta kelimeler : T.mentagrophytes, T.rubrum, in vitro saç delme, yün parçalama. Key words : T.mentagrohpytes, T.rubrum, in vitro hair perforation, lytic effect on wool. G R fi T.mentagrophytes ve T.rubrum yüzeyel mikozlarda en s k izole edilen dermatofit türleridir. Bu iki türün birbirinden farkl kolonileri yan nda benzer kolonileri de mevcuttur. kisinin de granüler (tozlu) ve downy (tüylü) kolonileri vard r. T.rubrum farkl (*) 4-6 May s 1999 tarihlerinde, ZM R de düzenlenen 1. Ulusal Mantar Hastal klar ve Mikoloji Kongresi nde tebli edilmifltir. (**) Ondokuz May s Üniversitesi T p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal, SAMSUN olarak melanoid koloniler de oluflturur. Bu nedenle özellikle granüler kolonileri ay rt etmek her zaman mümkün olamamaktad r (1,2). Çal flmada, T.mentagrophytes ve T.rubrum u ay rt etmede kullan lan klasik yöntemler, makroskobik ve mikroskobik görünüm, pigmentasyon oluflturma özelli i, üreaz aktivitesi ve saç delme yetene i yan nda etilen oksik ile sterilendirilmifl yün parçalama deneyi uygulanm fl ve sonuçlar tart fl lm flt r. 41

2 GEREÇ VE YÖNTEM Makroskobik ve mikroskobik inceleme, üreaz aktivitesi testleri ile 32 si T.mentagrophytes 26 s T.rubrum oldu u belirlenen toplam 58 klinik sufl ile Ege Üniversitesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal Mikoloji Laboratuvar nda T.mentagrophytes ve T.rubrum oldu u belirlenmifl sufllar kontrol amac ile çal flmaya al nd. Pigmentasyon oluflturma özelli i için %1 glukozlu m s r unlu agar ve %2 glukozlu patatesli agar kullan ld (1,3). Sufllar ekim yap ld ktan sonra 25 C de iki hafta etüvde bekletildi ve oluflturduklar pigmentasyon özellikleri belirlendi. T.rubrum un %1 glukozlu m s r unlu agarda ve %2 glukozlu patatesli agarda k rm z pigment oluflturmas na karfl l k T.mentagrophytes in bu pigmenti oluflturmad veya sar -turuncu bir renk oluflturdu u bilinmektedir. T.mentagrophytes özellikle m s r unu agarda sar mtrak pigmentasyon yapmaktad r (3,4,5). Üreaz aktivitesi için Christensen besiyerine ekim yap ld. Etüvde 25 C de bekletildi. Üreaz pozitif sufllar saptan p, pozitifleflme için gereken süre not edildi (1,3). In vitro saç delme deneyi için aç k renkli çocuk saç kullan ld (6). Saçlar 1 cm uzunlu unda kesildi ve Petri kutusu içine konarak otoklavda 120 C de 15 dakika tutularak steril edildi. Saçlar üzerine 25 ml distile su ile süzme ve filtreden geçirilerek sterillenmifl %10 luk maya özetinden üç damla konuldu (6,7). Saçlar üzerine dermotofitlerden elde edilen miçel parçac klar n n ekimleri yap ld ve 25 C de 4 hafta bekletildi. Her hafta bir-iki saç parças laktofenol pamuk mavisi damlat larak haz rlanan lam-lamel aras preparatlarda 40x büyütme ile mikroskopta incelendi. Saçta dikey olarak ve koni biçiminde delmeler yapan mantar hifleri görüldü ünde test olumlu olarak de erlendirildi (2,6) (fiekil 1 ve fiekil 2). fiekil 1 : n vitro saç delme deneyinde T. mentagrophytes e ait (++) saçta koni biçiminde dikey yar klar gösteren foto raf ( 40x objektif) fiekil 2: n vitro saç delme deyinde T. rubrum a ait (-) sonucu gösteren foto raf ( 40x objektif) Yün parçalama deneyi, yündeki keratinin parçalanmas esas na dayanmaktad r (2). Test için koyun yünü Petri kutular na konuldu ve etilen oksit ile sterilizasyonu sa land ktan sonra içine 25 ml distile su ve üç damla steril %10 luk maya özeti konuldu. SDA besiyerinde üretilmifl 58 sufl ayr ayr Petri kutular içindeki yün parçalar üzerine konularak 25 C de 4 hafta etüvde bekletildi. Haftada bir, birkaç yün parças laktofenol pamuk mavisi damlat larak haz rlanan lam-lamel aras preparatlarda incelendi. Birçok noktadan parçalanm fl ve çok say da da lm fl yün elemanlar n n görülmesi durumunda test olumlu olarak de erlendirildi(2) (fiekil 3) 42

3 A. Saniç ve ark., Trichophyton mentagrophytes ve Trichophyton rubrum Türlerinin Ay rt Edilmesinde Kullan lan Çeflitli Testlerin De erlendirilmesi fiekil 3: Yün parçalama deneyinde T. mentagrophytes e ait (++) yünün birçok noktadan parçalan p çok say da da lm fl yün elemanlar n n ortaya ç kt n gösteren foto raf ( 40x objektif). granüler ve 12 (%46,2) si melanoid tipte oldu u saptand (Tablo 1 ve Tablo 2). T.rubrum un %1 glukozlu m s r unlu agar ve %2 glukozlu patates agarda k rm z veya k rm z - kahverengi,t.mentagrophytes in ise sar veya sar - kahverengi pigmentasyon oluflturdu u saptand. T.mentagrophytes özellikle m s r unlu agarda sar pigmentasyon (%78,1) yapmaktad r (Tablo 1 ve Tablo 2). Üreaz aktivitesi testi, T.rubrum da ortalama 3.2 günde pozitifleflirken T.mentagrophytes de ortalama 5.5 günde potizifleflti (Tablo 1 ve Tablo 2). BULGULAR Makroskobik görünüm ve pigmentasyon oluflturma özelliklerine göre T.mentagrophytes sufllar n n 18 (%56,2) i downy, 14 (%43,8) ü granüler tipte; T.rubrum sufllar n n 8 (%30,8) i downy, 6 (%23) s Saç delme deneyinde 26 (%81,2) T.mentagrophytes ve 6 (%23,1) T.rubrum suflununu olumlu oludu u bulunmufl olup, saç delme deneyinde T.mentagrophytes in genel karakterinin aksine 6 suflun (3,9,14,18,21,25 no.lu sufllar) saç delme yetene inin bulunmad gözlendi. Saç delme deneyine ait bulgular Tablo 3 de özetlenmifltir. Yün parçalama deneyinde, tüm T.mentagrophytes 43

4 sufllar n n yünü birçok noktada parçalay p, çok say da da lm fl yün elemanlar n n ortaya ç kmas na neden oludu u saptand (Tablo 3) TARTIfiMA Makroskobik ve mikroskobik özellikleri ile tiplendeirilemeyen sufllar için üreaz ve saç delme deneyleri önerilmektedir (3). Saç delme deneyinde kullan lan saç n boyal, bukleli, spreyli, beyaz veya do al saç olmas n testi etkilemedi ini belirten yay nlar vard r (8). Ancak klasik kitaplarda aç k renkli çocuk saç n n daha iyi sonuçlar verdi i belirtilmektedir (6). T.mentagrophytes 7-10 gün içinde saçta invitro flartlarda koni fleklinde delmeler yapmaktad r (fiekil 1). T.rubrum ise ço unlukla invaziv de ildir (3). Çal flmam zda 32 T.mentagrophytes suflunun 26 (%81,2) s nda saç delme deneyi olumlu bulunurken, 6(%18,8) suflta olumsuz sonuç tesbit edildi. Yücel ve ark.n n (2) 44

5 A. Saniç ve ark., Trichophyton mentagrophytes ve Trichophyton rubrum Türlerinin Ay rt Edilmesinde Kullan lan Çeflitli Testlerin De erlendirilmesi yapt çal flmada da %21 oran nda T.mentagrophytes sufllar nda saç delme deneyinin olumsuz oludu u bildirilmifltir. 26 T.rubrum suflunun 20(%77) sinde saç delme yetene i beklendi i gibi olumsuz bulunurken, 6 (%23) suflta saçlar n ancak bir tanesinin bir bölgesinde küçük bir yar k gözlenmifltir. Yine Yücel ve ark. (2) çal flmalar nda 10 T.rubrum suflunun 2 sinde saç delme deneyinin olumsuz oldu unu, 8 inde saçlar n ancak bir tanesini bir bölgesinde küçük bir yar k bulundu unu belirlemifllerdir. Sinski ve ark. (9) T.mentagrophytes ve T.rubrum nun tür ayr m nda kullan lan on farkl testi karfl laflt rm fllar ve hiç birisinin tek bafl na tür ayr m nda yeterli olmad n bildirmifllerdir. Ayn çal flmada saç delme deneyi ile beraber patato-carrot agara sporulasyon oluflumlar n n incelenmesiyle elde edilen ikili kombinasyon sonuçlar n n tür ayr m nda daha do ru sonuçlar verebilece i bildirilmifltir. Yün parçalama deneyinde, bir önceki deneyde saç delme yetene i gözlenmeyen 6 sufl da dahil tüm T.mentagrophytes sufllar n n olumlu sonuç verdi i saptand. Buna karfl l k T.rubrum sufllar n n tümünün yün parçalama deneyi olumsuz bulundu. Yücel ve ark. (2) da yün parçalama deneyini T.mentagrophytes sufllar nda olumlu, T.rubrum sufllar nda olumsuz olarak bildirmifllerdir. KAYNAKLAR 1. Frey D, Oldfield RJ, Bridger RC: Colour atlas of pathogenic fungi, p 58, 3rd impressin, Wolfe Medical Puplication Ltd, Holland (1985). 2. Yücel A, Sadri MF : T.mentagrophytes ile T.rubrum un birbirinden ay rt edilmesi, Cerrahpafla T p Fak Derg 14 : 84 (1983). 3. Koneman EW, Allen SD, Janda WM at al : The genus Trichophyton, In: Color Atlas and Textbook of Diagnostic Microbiology, p 1023, Fifth edition, Lippincott Company, Philadelphia (1997). 4. Akan E: T bbi Mikrobiyoloji, s 470, Saray Medikal Yay nc l k, Oba kitabevi, Bornova (1993). 5. Unat EK, Yücel A, Altafl K, Samast M: Dermatofitler ve parazitlikleri. Unat n T p Parazitolojisi s 784, Beflinci bask, Doyura matbaas, stanbul (1995). 6. Tümbay E: Pratik T p Mikolojisi s.29, 1. Bask, Bilgehan Bas mevi, Bornova, zmir (1983). 7. Bilgehan H: Klinik Mikrobiyolojik Tan, s: 101, 2. bask, Bar fl Yay nlar, Fakülteler kitabevi, zmir (1995). 8. Salkin IF, Hollick GE, Hurd NJ, Kemna ME: Evalation of human hair sources for the in vitro hair perforation test, J Clin Microbiol 22: 1048 (1985). 9. Sinski JT, Van Avermaete D, Kelley LM: Analysis of tests used to differentiate Trichophyton rubrum from Trichophyton mentagrophytes, J Clin Microbiol 13:62- (1981). Sonuç olarak; çal flmada yün parçalama deneyinin saç delme deneyine göre T.mentagrophytes ile T.rubrum un tür ayr m nda daha etkili oludu u saptand. 45