Ceyhun Özçelik, Yard. Doç. Dr. (Proje Yürütücüsü, Muğla S. K. Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü),

Transkript

1

2 Proje Yürütücüsü CBS Araştırma Grubu, Ceyhun Özçelik, Yard. Doç. Dr. (Proje Yürütücüsü, Muğla S. K. Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü), Bedri Kurtuluş, Yard. Doç. Dr. (Grup Sorumlusu/Araştırmacı, Muğla S. K. Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü), Mustafa Ertürk, Doç. Dr. (Araştırmacı, Muğla S. K. Üniversitesi, Coğrafya Bölümü), Yardımcı Araştırmacılar (CBS& CAD çalışmaları), Bilgisayar Araştırma Grubu, Hüseyin Gürüler, Yard. Doç. Dr. (Grup Sorumlusu/Araştırmacı, Teknoloji fakültesi Bilişim Sistemleri Mühendisliği), Osman Keles, Bilgi İşlem Dairesi Bşk. (Es Grup Sorumlusu/Araştırmacı, Muğla S.K. Üniversitesi, Bilgi İşlem Dairesi), Donanım ve Sistem Araştırma Bolumu, Bilal Durmuş, Bilg. Yüks. Müh. (Bolum Sorumlusu/Araştırmacı, Muğla S.K. Üniversitesi Uzman), Selçuk Kurt, Bilg. işl. Uzm. (Araştırmacı, Muğla S.K. Üniversitesi), Yazılım Araştırma Bolumu, Güncel Sarıman, Bilg. Yüks. Müh./Uzman (Bolum Sorumlusu /Araştırmacı, Muğla S.K. Üniversitesi), Yalçın Kaymak, Bilg. Yüks. Müh. (Araştırmacı, Muğla S.K. Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı), Onur Karasoy, Bilg. Yüks. Müh. (Araştırmacı, Muğla S.K. Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı), Yardımcı Araştırmacılar (Yazılım Geliştirme), Mobil Sistemeler Araştırma Bolumu Enis Karaarslan, Yard. Doç. Dr. (Araştırmacı, Muğla S. K. Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü), Ulaştırma Araştırma Grubu, Y. Şazi MURAT, Prof. Dr. (Grup Sorumlusu/Araştırmacı, Pamukkale Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü), Sabit Kutluhan, Yard. Doç. Dr. (Araştırmacı, Pamukkale Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü), Ölçüm Araştırma Grubu, Karayolları Grubu Hüseyin Ökten, Ögr Gör. (Araştırmacı, Muğla Üniversitesi, MYO, Mimarlık ve Şehir Planlama Bolumu, Harita Kadastro Programı Yardımcı Araştırmacılar (Arazi ölçümleri), Halil Çetin, Araştırma Baş Mühendisi (Grup Sorumlusu/Araştırmacı, Karayolları II. Bölge Müdürlüğü), Duru Öztop, Şube Şefi (Araştırmacı, Karayolları 26. Şube Şefliği

3 1. GIRIS 1.1. AMAÇ Karayolları Genel Müdürlüğü Bakım ve Onarım Şubelerince yürütülen her türlü bakım, onarım, kontrol ve denetim işleriyle ilgili her türlü işlem, süreç ve durumu, denetim ve kontrol altına almayı sağlayacak, alansal ve zamansal karmaşık tablo formunda ve görsel (2 boyutlu ve 3 boyutlu) sorgulamalar yapabilecek, karayollarıyla doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkili kamu ve özel sektör çalışmalarında bir bilgi altyapısı oluşturacak, çevrimdışı/çevrimiçi erişim, kontrol ve sorgulama imkanı verecek, ülkemizde dünyada benzer kurumlarca geliştirilebilecek CBS projelerine örnek teşkil edebilecek 3 boyutlu çerçeve bir coğrafi bilgi sistemi geliştirilecektir.

4 KGM Bakım Ve Onarım İşlerı & Veriler Alt yapı Üstyapı Refüj Park alanları Kazı/dolgu şevlerı Kaldırımlar istinat duvarları Drenajlar Trafik işaretleri Sanat yapıları Elektrik hatları Su iletim hatları İnternet kabloları Yol yakınındakı yapılar Kamulastırma sınırları Peyzaj, dinlenme tesislerı Seyir terasları Turizm alanları Gsm kapsama alanları Meteorolojik veriler Diğer...

5 Tip Çap Kalınlık Uzunluk Yükseklik Hacim Ağırlık Tarih Kişi Ekipman Fotograf Proje Evrak Açıklama Diğer...

6 1.2. CBS algısı Coğrafi Bilgi Sistemleri`nin yeni ve gelişmekte olması, gerekse bu konudaki fikri olgunluğun ve deneyimli işgücünün sağlanamaması gibi nedenlerle yapımına başlanan çoğu bilgi sistemleri yüksek miktarda kamu kaynağı kullanılarak, birbirinden bağımsız modüller formunda farklı profesyonel şirketlere havale edilen, sonuçta basit sorgular yapabilen yada web ara yüzleri sunan, kamu işleyişinde ve işlerin yürütülmesinde kullanılabilecek nitelikten uzak, görselliği nispeten iyi fonksiyonelliği zayıf, gerektiği gibi güncellenemeyen temel düzeyde bilgi sistemleri olarak ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.

7 Benzer problemlerin Karayollarıyla ilgili veri toplama süreçlerinde de sozkonusu olduğu düşünülmektedir. farklı daire ve birimlerce toplanan malzeme/ekip/ekipman envanteri niteliğinde, farklı kapsamda farklı içerik, tip, düzeyde farklı zamansal/alansal ölçekte doğrudan alansal/zamansal analizlere imkan sağlayamayan kullanıcıya indeksli sayısal bir ortamda ya da çoğu zaman evrak ortamında saklanan bir veri toplama/saklama/sunma yapısı

8 1.3. MOTIVASYON Bilgi toplumuna dönüşmüş, güçlü bir Türkiye hedefi yıllarını içeren Dokuzuncu Kalkınma Planı, İstikrar içinde büyüyen, Küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen, bir Türkiye kamunun sunduğu hizmetler ve süreçlerin yeniden yapılandırılması, bilgi ve iletişim teknolojilerinin iş süreçlerinde kullanılması (Md.386); Başta karayolu olmak üzere trafik güvenliğinin artırılması, bilgi ve iletişim teknolojilerinden en üst düzeyde yararlanılması(md.416); entegre bilgi sistemleri oluşturularak, izleme, denetim ve raporlama altyapısının geliştirilmesi (Md.458); bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısının geliştirilmesi (Md.486) Orta Vadeli Program bilgi ve iletişim teknolojilerinden en üst düzeyde yararlanılmasına önem ve öncelik verilecek

9 Bilgi Toplumu Stratejisi ( ) Bilgi toplumuna dönüşmüş, küresel ölçekte rekabet gücü yüksek, güçlü bir Türkiye bilgiyi üretme, işleme ve saklama, paylaşma ve kolay erişim, karar alma süreçlerinde etkin kullanım, yeni organizasyonel yapıların ve iş süreçlerinin oluşumu; verimlilik artışı sağlanmasında kritik rol oynamaktadır.. birbirinden bağımsız yürütülen, mevcut iş süreçlerinde etkinliği artırıcı iyileştirmelerle desteklenmeyen, salt teknoloji odaklı kurumsal uygulamalar, bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımından sağlanabilecek potansiyel faydanın ancak küçük bir kısmına ulaşılmasına neden olmaktadır Bilgi ve iletişim teknolojilerinin sağladığı olanaklardan en üst düzeyde yararlanarak kamu iş süreçlerinde etkinliğin artırılması için; kurumlar arası işbirliğinin geliştirilmesi, bilgiye dayalı etkin karar alma süreçlerinin oluşturulması gerekmektedir. Gelişen bilinç ve istek sayesinde, kamuda etkinlik ve verimliliğin artırılması, idari yüklerin azaltılması, büyük ve erişilebilir fırsatlardır Bilgi toplumu stratejisi eylem planı kurumların Teknoloji Hizmetleri ve Altyapı ve etkin Veri ve Bilgi Yönetimi mekanizmalarını geliştirmeleri Kamuda iş süreçlerinin gözden geçirilerek kamu yönetiminde ve işleyişinde modernizasyonunun sağlanması, Bilgi ve iletişim teknolojilerinin, daha fazla katma değer yaratmak üzere, işletmeler tarafından yaygın ve etkin kullanımının sağlanması,

10 Karayolları Bakım ve Onarım Bilgi Sistemiyle; Bakım, onarım, kontrol ve denetim işleriyle ilgili her türlü süreçlerin denetim altına alınması ve süreçlerle ilgili her türlü bilgiye çeşitli imtiyaz seviyelerinde çevrimiçi/cevrimdışı 3 boyutlu, 2 boyutlu veya tablo erişimin sağlanması, Böylece, bakım, onarım, kontrol ve denetim işleriyle ilgili her türlü sürecin bilgili, bilinçli, kontrollü, zamanında ve ekonomik bir biçimde yönetilebilmesi, Bu doğrultuda kamu kaynaklarının etkin ve etkili bir biçimde kullanılarak işlevsel ve fonksiyonel olarak halkın hizmetine dönüştürülebilmesi, Her türlü yapım ve yönetim hatalarının kaynaklarının tespiti ve yol açtığı maddi ve manevi hasarların azaltılması

11 Her türlü koşul altında sürekli ve kontrollü trafik akışının sağlanması, Karayollarıyla doğrudan ya da dolaylı ilişkili diğer kamu ve özel sektör çalışmalarının veya projelerinin sağlıklı bir biçimde yürütülebilmesine katkı sağlanması, Trafik kazalarının ve can kayıplarının önlenmesi, Karayolunu kullanan veya yakınında yaşayan insanların karayollarında gerçekleşebilecek problemler nedeniyle karşılaşacağı maddi zararların takibi ve en aza indirilmesi, Özel sektörce yürütülen yapım/onarım çalışmalarının kesin teslim sonrası takibinin etkin biçimde yapılabilmesi,

12 Topoğrafya, yükseklik, eğim, bakış açısı, iklim, sıcaklık vb. koşullara bağlı olarak meydana gelen buzlanma, yolun kayganlaşması, sünekleşmesi gibi yol kalitesini düşürücü ve maddi/manevi hasarlara sebebiyet verebilen fiziki etkenlerle mücadelenin etkin bir biçimde yürütülmesi, Yolların bisiklet/motosiklet/maraton vb. sportif/turizm amaçlı kullanımının sağlanması veya arttırılması, Doğal afetler öncesinde, esnasında ve sonrasında karayollarının ve çevresinin durumunun tespiti ve karayollarının sağlıklı çalışmasıyla ilgili zamanında ve yerinde önlemlerin alınması, Terör, savaş vb. olağanüstü durumlarda yolun ilgili kesitinin mevcut ve önceki durumlarıyla ilgili anında bilgi erişiminin sağlanması ve istatistiksel bilgilerin çıkarılması

13 2. KONU VE KAPSAM Coğrafi bilgi sisteminin teşkili, 3 boyutlu, görüntü ve model bazlı, alansal bir veri tabanı modelinin oluşturulması Karayolu Gözlem Aracı (KaraGÖZ) ölçüm ve bilgisayar sistemlerinin oluşturulması, Bilgi sisteminde içerilecek unsurlara ait konum ve zamana bağlı özellik verilerinin toplanması, saklanması ve veri işlem merkezine aktarılması. Veri işlem ve yayın istasyonunun oluşturulması, Karayolu Bilgi Sisteminin saklanacağı, çevrimiçi ve çevrimdışı erişim, kontrol ve sorgu imkanın sağlanacağı, KaraGÖZ ile bağlantının kurulacağı, proje web sayfasının hizmet vereceği bir veri istasyonunun kurulması.

14 2.1 Coğrafi Bilgi Sisteminin Teşkili Bilgi Sistemi Karayolları Bakım ve Onarım Bilgi Sistemiyle, model üzerinde tüm yol unsurlarina ve bu unsurlara ait özellik bilgilerine ve bu unsur ve özellikleri içeren problemlerin çözümlerine ilişkin karmaşık sorgular türetme imkanı doğacaktır. Bu sorgular doğrudan veya alansal analizi sonrası (örneğin; buzlanma ve kaza olaylarının alansal korelasyonu; araç rengi veya modeli ile kaza ilişkisi; trafik kazaları ve kontrol şefi sorumluluk ilişkisi; trafik kazaları ve arazi topoğrafik özellikleri arasındaki ilişki vb.) kullanılarak elde edilecek 3B model, 2B harita, tablo veya rapor formundaki sonuçlarla, entegre bir bilgi yönetimi, dolayısıyla etkin bir yönetim gerçekleştirilebilecektir.

15 Şekil 2. Iki boyutlu ortamda sorgu örneği

16 Şekil 3. Uc boyutlu ortamda sorgu örneği

17 Sorgu Ornekleri Bu sorgulara verilebilecek birkaç örnek aşağıda sunulmuştur. Trafik kazaları; Plakası 48 le başlayan araçların, Muğla il sınırı içerisinde, ocak, şubat ayları içerisinde gece saatleri arasında yaptığı trafik kazaları Hangi marka aracın daha çok kazaya karıştığı ve bu kazaların yolun hangi kesimlerinde gerçekleştiğinin belirlenmesi, Bir yıl içinde en fazla kazanın neden dolayı olduğu ve bu sebepten gerçekleşen kazaların nerelerde gerçekleştiğinin saptanması, Bu kazalara ilişkin yol kesitlerinde gerçekleşen son onarımların, kimin sorumluluğunda gerçekleştirildiği ne kadar zaman ve para harcanarak gerçekleştirildiği, kaza öncesi ve sonrası olay yerinin durumu, fotoğrafları ve çevredeki trafik işaretlerinin belirlenmesi, Söz konusu kazalara ilişkin yol kesitlerinde gözlenen buzlanma olaylarının tarihleri, mücadele için harcanan malzeme, işgücü ve paranın hesaplanması,

18 Onarım çalışmaları; Teknik eleman x in yönetiminde son iki yıl içerisinde mesai saatleri sonrasında gerçekleştirilen kenar taşı onarımlarına ilişkin; İki defadan fazla onarım gerçekleşen onarım yerlerinin tespiti, Bu onarımlara ait herhangi bir onarım kesiminde kullanılan malzeme, vasıta ve onarımı gerçekleştiren personelin saptanması, Onarım sonrası artan malzemenin süpürüldüğü ve sonrasında yıkandığı yol kesitlerinin tespiti, Onarım öncesi ve sonrası gerçekleşen trafik kazalarının alansal korelasyonu veya kaza gerçekleşme, azalma, artma olan yol kesitlerinin belirlenmesi, Onarım yerlerinin Karayolları ve malzeme depolarına olan uzaklıklarının belirlenmesi, Yol kavşak ve yaya geçidi noktalarıyla kesiştiği yerlerin belirlenmesi,

19 Kamulaştırma sınırı; Kamulaştırma sınırına 10 metreden daha yakın, yol kenar çizgisinden 15 m veya daha uzak yapılar ve tesisler için; Tanımlanan bölge içerisinde 2000 m 2 den daha fazla arazisi olan kişilerin arazilerinde gerçekleşen toplam inşaat miktarının belirlenmesi, Bu alan içerisinde mevcut veya planlanmakta olan sosyal tesisler, kapasiteleri, yapım tarihlerinin saptanması, Söz konusu alan dışında kalan elektrik nakil hatlarının unsurlarının ve özelliklerinin saptanmasi, Söz konusu alanlarda yol yapımından kaynaklı oluşacak maddi problemlerin belirlenmesi.

20 Bu sorgular dışında, elektrik hatları, trafik işaretleri, mobese kameraları, turizm yolları vb. yukarıda bir kısmı verilen birçok unsur ve özelliklerine ilişkin çok sayıda sorgu örneği vermek mümkündür.

21 Yontem Ölçüm İşleri Sayısallaştırılmalar CAD (Çizim) İşleri Data Base İşleri GIS Modelleri 3D Modelleme Guncelleme

22 Ortam ve Araclar ArcGIS ArcScene ArcGlobe Diger GIS yazilimlari Open Source kaynaklar

23 2.2. Karayolu Gözlem Aracı (Karagöz) Ölçüm ve Bilgisayar Sistemlerinin Oluşturulması Çalışmanın ikinci ana adımı ise ölçümlerin otomasyonu ve sistematiğini sağlayacak Google Street Mapper, Yandex Car benzeri fakat görüntüleme yapmanın dışında karayollarıyla ilgili diğer birçok parametreninde ölçülmesine olanak sağlayacak bir karayolu gözlem aracının teşkilidir.

24 Bu aracın temel görevleri; Yol üzerinde 12 farklı dodecahedron doğrultusunda, konuma ve zamana endeksli görüntü almak, Yolun geçki ve profilini çıkarmak, Yol üzerini ve etrafındaki mümkün olan yapıların uzaklıklarını ve yüksekliklerini otomatik olarak ölçmek, Yol unsurlarına ait her türlü özellik verilerini otomatik, yarı otomatik veya manuel olarak toplamak ve saklamak, Toplanan her türlü veriyi araç ana bilgisayarında depolamak, Toplanan verileri çevrimiçi olarak veri işlem merkezine aktarmak.

25 Diğer görevleri; Yolun konforunu ölçmek, Yolun zemin kalitesini ölçmek Yol ekseni boyunca sıcaklık ve gürültü gibi değişkenlere ait verileri toplamak, Yolcu kabininden, ölçüm sırasında toplanan verileri takip ve yönlendirme olanağı sağlayan kabin içi bilgisayarıyla araç ana bilgisayarını yönetmek, Araç konumunun araç içinden ve veri işlem merkezinden izlenmesine olanak sağlamak, Araç içinde ve ölçüm mahallinde çevrimiçi erişim (internet) hizmeti sağlamak, Yerinde milimetrik ölçüm gerektiren durumlar için gerekli ölçüm ekip ve ekipmanını taşımak.

26 Karayolu Gözlem Aracının ihtiyaç duyulmaktadıru görevleri sağlıklı olarak yerine getirebilmesi için başlıca aşağıda verilen ekipmanlara. Hassas Global Konumlandırıcı (GPS) ve anteni, 12 adet gözlem kamerası, 360 derece dönüş imkânı sağlayan kamera (veri toplama kamerası) ve kabin içi kontrol ünitesi, Yüksek kapasiteli lazer işaretleyici sistem, Veri kartı (Data acquisition card) İvme ölçer (accelerometer) Açısal yer değiştirme ölçer (gyroscope) Araç ana bilgisayar ünitesi, Sürücü kabininden araç ana bilgisayarını kontrol etmeyi sağlayan, kabin içi bilgisayarı, İlgili anten ve kablo sistemleri, Monitör sistemi ve araç ana bilgisayarı/kabin içi bilgisayarı bağlantı ekipmanları, Araç çalışması durdurulduğunda ani kapanmayı önleyici UPS sistemi, GPS için sürekli güç sağlayacak batarya/güneş enerjisi sistemi, Kabin içi elektrik tesisatı 12V/220V dönüştürücü sistemi Yön ve yüksekliği ayarlanabilir gözlem kamera ayakları, Lazer işaretleyici sistem tesisi, Titreşim alıcı elastik membranlar, Kabin içi yardımcı elemanlar (aydınlatma, zemin örtüsü, masa, oturak, vb.)

27

28

29

30 Araç temel görevlerini yerine getirebilmesi için geliştirilecek bilgisayar yazılımlarından yararlanacaktır. Yazılımlar, başlıca; Konum bazlı istenilen doğrultularda görüntü elde etme, Yol kenarı ve etrafındaki unsurlara ait konum belirleme ve yükseklik ölçümü, Yol kenarı ve etrafındaki unsurlara ait özellik bilgilerini toplama, Mevcut konumu belirleme, boy kesit ve geçki çıkarma, Toplanan verileri veri işlem merkezine aktarma, Yol konforunu ölçme, Yol yüzey kalitesini ölçme Yol ekseni boyunca sıcaklık ve gürültü gibi değişkenleri ölçüme, amaçlarına yönelik olarak geliştirilecektir.

31

32 2.3 Veri işlem/yayın istasyonu; Veri işlem ve yayın istasyonunun 4 ana amacı bulunmaktadır. Bunlar; Oluşturulan coğrafi bilgi sisteminin saklanması, Global bir çevrimiçi sorgu erişim imkânının oluşturulması, Proje web sayfasının hizmet vermesi, Karayolu gözlem aracıyla iletişimin sağlanması.

33 2.3.1 Hedeflenen Altyapi Web/FTP server CBS/SQL server Android destegi

34

35

36

37 3. OZGUN DEGER Proje kapsamında oluşturulacak bilgi sistemi, karayolları bakım ve onarım şubelerince gerçekleştirilen tüm işleri, işleyişleri ve çalışmaları kapsamaktadır. Bu bağlamda, karayolu üzeri, altı ve etrafındaki gerek duyulan her türlü unsura ait her türlü özellik bilgilerine, konum ve zamana bağlı olarak erişim ve sorgulama imkânı doğmaktadır. Bu ise, karayollarının yanı sıra karayollarıyla doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili olan hemen her türlü kurum, kuruluş, kişi veya iş için, ülkemiz kaynaklarının kontrolünü, denetimini, yerinde ve doğru biçimde kullanılmasını kolaylaştıracak, bulunmaz bir planlama, kontrol, analiz ve entegre yönetim imkanı sunmaktadır

38 Geliştirilecek çalışmanın özgün yönleri; bakim onarım şubelerinin işleyişini şekillendirecek, karayolları bakım ve onarım işleri için geliştirililen yüksek fonksiyonelliğe sahip öncü, yerli imkanlarla gözlem aracının oluşturulması, 2B ve 3B model ve görüntü ortamında karayoluna iliskin veri erişimi CBS ortamında global çevrimiçi sorgu Karayollarıyla ilgili her türlü kurumun faydalanabileceği bir altyapı,

39 Bununla birlikte, proje çok çeşitli alanlarda da kullanılabilecekdir; bisiklet/motosiklet ağının ülkemize de genişletilmesi gibi turizim arttırma/tanıtma çalışmalarında yol konforunun ölçülebilmesi. bilimsel araştırmalarda ve yönetsel işler doğal afetlerde afet öncesi ve sonrası durum tespiti yol üzerinde gerçekleşecek terör olaylarının tespiti ve önlenmesi trafik kazalarını, yaralanmalarını, ölümleri ve maddi kayıpları azaltma, önleme İlgili alandaki, kamu yatırımlarını düzenleme, planlama ve kaynakları sevk ve kontrol etme

40 4. PILOT CALISMA 4.1 Mugla Akyaka Yolu Model 4.2 Sorgu Ornekleri

41 Tesekkurler!!!