BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE E-DEVLET

Transkript

1

2 T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE E-DEVLET Naciye ERTEN TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJESİ DANIŞMAN Yrd. Doç. Dr. Nuri ÖMÜRBEK ISPARTA, 2011

3

4 i ÖZET Uygarlığın gelişiminde bilginin, bilgiyi paylaşmanın, paylaşılan bilgiyi kullanarak yeni bilgiler üretmenin payı oldukça yüksektir. Teknolojinin ulaştığı seviye göz önüne alındığında; bilgi paylaşımı, kullanımı ve yeni bilgiler elde edilmesinde bilgisayar ve iletişim, diğer bir ifade ile bilişim teknolojileri vazgeçilmez olmuştur. Bilgiyi en büyük oranda elinde bulunduran ve kullanan devlettir. Bilginin kullanımı ve paylaşımı hususunda sağladığı hız, kesintisiz hizmet verme olanağı, vb. sebeplerle devletin bu teknolojiyi kullanımı vazgeçilemez bir seçenek olmuştur. Devletin bu teknolojiyi kullanması e-devlet olması anlamına gelmektedir. E-Devlet ülkemize özellikle maddi alanda büyük kazanımlar sağlayacak olan yeni bir dönüşümdür. Türkiye için maddi olarak getirisi yüksek olan ve de ülkedeki kurumların daha iyi çalışmasını sağlayarak vatandaşla Devlet in arasındaki sıkıntıların çözülmesine katkıda bulunan e-devlet e geçiş artık bir zorunluluk halini almıştır. Bu çalışmada bilişim teknolojileri ve e-devlet in anlamı, önemi, yararlarından bahsedilmiş, konumsal verilerin çabuk ve ekonomik olarak üretimi, güncellenmesi ve paylaşımının nasıl olabileceğine ışık tutulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bilgi, bilişim teknolojileri, e-devlet.

5 ii ABSTRACT In the progress of civilization, the contribution of information, sharing information and producing new information by using existing data is significantly high. According to the level which the technology has arrived at one can say that computer and data processing technologies in information sharing, usage and acquiring new information have become indispensable. It is the government that holds and uses the big proportion of the information. Usage of the data processing technologies by the government become the only option because of the speed and seamless service opportunity by means of using and sharing information. Usage of this technology by the government means that the government becomes e- Government. E-Government is a new transformation which provides especially physical advantages in our country. E- Government transformation, whose physical advantages are high and which contributes to solve problems between State and citizens by providing institutions to work better, is now a necessity. In this study, definition, importance and advantages of information technologies and e-government has been mentioned, and then our subject, geographic information and the questions that; how they are produced economically and quickly and how they are updated and shared; are explained. Key Words: Information, information technologies, e-government.

6 iii İÇİNDEKİLER ÖZET İ ABSTRACT. İİ İÇİNDEKİLER......İİİ ŞEKİLLER..V TABLOLAR...Vİ GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM 1. BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ BİLİŞİM AĞLARI İnternet İntranet Ekstranet Kişisel Alan Ağ Sistemleri ( Personal Area Network - PAN) Yerel Alan Ağ Sistemleri ( Local Area Network- LAN) Yerleşke Alan Ağ Sistemleri ( Metropoliton Area Network MAN) Geniş Alan Ağ Sistemleri ( Wide Area Network - WAN) BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE KÜRESELLEŞME BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN KURUMLARA SAĞLADIĞI FAYDALAR BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE GELİR DAĞILIMI BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNDE RİSK Risk Türleri Personel Riskleri Teknolojik Riskler Organizasyon Riskleri Yasal Riskler Dış Riskler Riskten Kaçınmak İçin Alınması Gereken Önlemler E-DEVLET UYGULAMASINDA BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN YERİ

7 iv İKİNCİ BÖLÜM 2. E-DEVLET E-DEVLET İN TANIMI E-DEVLET'İN TARİHÇESİ E-DEVLET İN AMAÇLARI E-DEVLET MODELLERİ Kamu Yönetiminden Kamu Yönetimine (Goverment to Goverment- G2G) Kamu Yönetiminden Vatandaşa (Goverment to Citizen- G2C) Kamu Yönetiminden İşletmelere (Goverment to Business- G2B) E-DEVLET İN ALTYAPISI Bilişim Altyapısı Eğitim Altyapısı Hukuki Altyapı Güvenlik ve Gizlilik Altyapısı Bilgi Güvenliği E-Devlet Uygulamalarında Güvenlik Hizmet Altyapısını Oluşturmak E-Devlet'in Finansmanı TÜRKİYE DE E-DEVLET UYGULAMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER. 48 SONUÇ, DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER YARARLANILAN KAYNAKLAR

8 v ŞEKİLLER Şekil 1: Yerel Ağ Sistemleri (LAN) Şeması....9 Şekil 2: Yerleşke Ağ Sistemleri (MAN) Şeması 10 Şekil 3: Geniş Ağ Sistemleri (WAN) Şeması.10 Şekil 4: Ağ Sistemlerinin Kapsama Alanlarının Şeması 12 Şekil 5: E-Devlet Modeli Akış Şeması...38 Şekil 6 : Düzenli İnternet Kullanım Oranı.48 Şekil 7 : Hanelerde Genişbant İnternet Sahipliği Şekil 8 : Girişimlerde Haftada En Az Bir Kez İnternet Kullanan Çalışanların Oranı...50 Şekil 9 : Hanehalkı ve Girişimlerde Kamu ile İletişimde İnternet Kullanım Oranları Şekil 10 : Sabit Telefon, Mobil telefon ve Genişbant Abone Yoğunluğu.53 Şekil 11 : Telekomünikasyon Sektörü Alt Pazar Büyüklükleri..53

9 59 gelişip kalkınması ve bilgiyi üreten, etkin kullanan bir ülke olması çok daha kolay olacaktır. Bu çalışmada, kamu yönetimi sisteminin az maliyetle ve daha iyi çalışması için son dönemde geliştirilmeye başlanan bir yaklaşım tanıtılmıştır. Sanal devlet, e- Devlet, sayısal (dijital) devlet gibi ifadelerle de anılan elektronik devlet yaklaşımının ortaya çıkışı tesadüfî değildir. Bir yandan, yukarıda bahsedilen iyileştirme çalışmaları çeşitli ülkelerde sürdürülürken, diğer taraftan özellikle geçtiğimiz yıl içerisinde bilgi ve iletişim teknolojileri yaşamın her alanını hissedilir ölçüde etkilemeye başlamıştır. Söz konusu teknolojilerin, hantallaşmış, gereğinden fazla büyümüş, yüksek maliyetle daha az iş yapabilir hale gelmiş olan kamu yönetiminin iyileştirilmesi çabalarına iyi bir çare olduğunun keşfedilmesi de fazla uzun sürmemiştir. Özellikle 1990 lı yılların başından itibaren, bilgi ve iletişim teknolojilerinin geniş ve her geçen gün gelişen olanaklarının kamu hizmetlerinin sunumunda bir araç olarak nasıl kullanılacağı hususu önem kazanmaya başlamıştır. Daha da önemlisi, elektronik devlet yaklaşımı, ciddi, kabul edilebilir ve gerçekleştirilebilir bir fikir olarak görülmeye başlanmıştır (İnce, 2001: 104). Günümüzde tam anlamıyla otomatikleşmiş gibi görülen işlemler bile, çeşitli safhalarda insan çabasına, kavrayışına ya da yorumuna ihtiyaç duymaktadır. Değindiğimiz konulardan da anlaşıldığı üzere, Türkiye nin bilgi toplumu haline gelmesi ile birlikte diğer sorunlarını da aşması, yeniden yapılanması, gelişip kalkınması ve bilgiyi üreten, etkin kullanan bir ülke olması çok daha kolay olacaktır. İşlenecek verinin toplanması, işleme sürecinin tasarımı, çıktıların değerlendirilmesi ve nihayet karar aşamasında yorum ve karar süreci, en az bilginin kendisi kadar ve hatta bazı durumlarda bilginin kendisinden daha önemli olabilmektedir. Bir kaynakta şöyle denilmektedir: Bilgi toplumlarında esas olan insandır. Eğitim ve öğretim yaklaşımlarımızı gerekli şekilde değiştiremezsek tünelin sonunda görülen ışık bize doğru yaklaşmakta olan bir trenin ışığı da olabilir. (Valerie Sergerie, 1999 den İnce, 2001: 19)

10 60 YARARLANILAN KAYNAKLAR AKTEL, M., Küreselleşme ve Türk Kamu Yönetimi, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, AKIN, H. B., 2000 Yılına Doğru Bilgi Toplumu Üzerine Genel Bir Değerlendirme ve Bilgi Ekonomisinin Özellikleri, Verimlilik Dergisi, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Sayı: 1, Ankara, ARİFOĞLU, A. ve Diğerleri, E-Devlet Yolunda Türkiye, Türkiye Bilişim Derneği Yayınları, Ankara, BALTACI, N., İnternet, İntranet, Extranet!!!, TÜGİAD Elegans 2010, ( ) Magazin, AYVALI, A. ve Diğerleri, E-Türkiye Girişimi Eylem Planı (TASLAK), Türkiye Bilişim Derneği Yayınları, Ankara, BAŞTAN, S. ve R. Gökbunar, Kamu Hizmetlerinin Sunumunda E-Devlet le İlgili Yeni Gelişmeler: Tümleşik E-Devlet Sistemlerine Doğru, Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F.Dergisi, Cilt:19, Sayı:1, İzmir, BAYRAKCI, M., Avrupa Birliği Ve Türkiye Eğitim Politikalarında Bilgi Ve İletişim Teknolojileri Ve Mevcut Uygulamalar, Milli Eğitim Dergisi, Sayı: 167, 2005, ( ) DPT, E-Dönüşüm Türkiye Projesi Birlikte Çalışabilirlik Esasları Rehberi, Bilgi Toplumu Dairesi, DPT Yayınları, Ankara, DPT, E-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı, Değerlendirme Planı, Bilgi Toplumu Dairesi, DPT Yayınları, Rapor No: 1, Nisan 2004, I.DegerlendirmeRaporu.pdf, ( ) DPT, Bilgi Toplumu İstatistikleri 2010, Bilgi Toplumu Dairesi, DPT Yayınları, Ankara, 2010, ( BilgiToplumuIstatistikleri2010_OzetDegerl.pdf, ( )

11 61 CERİT, Y. Çinioğlu ve M. Gürkan, Sektörlerin bilişim ajandası yoğunlaşıyor, BT Haber, Haftalık Bilgi Toplumu Teknolojileri Gazetesi, Sayı: 797, ( ) ÇAKIR, O., İntranet ve Extranet Nedir?Intranet Extranet Terimleri, Business Top, 2009, ( ) ÇAKIROĞLU, S., E-Devlet, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, ÇELİKKOL, Ö., Kamu Yönetiminde E-Devlet Yapılanması Ve Türkiye İçin E- Devlet Model Önerisi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta, DEMİREL, D., E-Devlet ve Dünya Örnekleri, Sayıştay Dergisi, Sayı: 61, Nisan- Haziran, DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM ENSTİTÜSÜ, Internet Nasıl Çalışır?, Demo Dersler, ( ) DURMAZ, A., Bilişim Teknolojileri, Tuzla Teknik Okulları Ders Notları, 2005, ( ) ERDAL, M., Elektronik Devlet, e-türkiye ve Kurumsal Dönüşüm, Filiz Kitapevi, İstanbul, ERKAN, H., Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme, Türkiye İş Bankası Yayınları, 4. Baskı, Ankara, Kültür ERKAN, H., Bilgi Uygarlığı İçin Yeniden Yapılanma, İmge Kitapevi, 1. Baskı, Ankara, EVREN, A., E-Devlet uygulamasının amaçları, Turkpoint, 2000, yasam/e_devlet_uygulamasinin_amaclari.asp, ( )

12 62 İNCE, M. N., Elektronik Devlet: Kamu Hizmetlerinin Sunulmasında İmkânlar, Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları, Ankara, Yeni İNTERNET WORLD STATS, ( ) İŞCAN, B., VE 6 milyar TL eğitime, 4 milyar Ar-Ge ye harcarım diyen Kemal Kılıçdaroğlu, view=article&id=649:ve-6-milyar-tl-egitime-4-milyar-ar-geye-harcarimdiyen-kemal- kilicdaroglu&catid=1:son-haberler& Itemid=70, ( ) KÜÇÜKGÖRKEY, A., Elektronik Devlet Düş Mü Gerçek Mi? Activeline, Aylık Bankacılık, Finans ve Teknoloji Gazetesi, Mayıs MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, Bilgi İletişim Teknolojileri, İnternet Haftası, 2005, iletisim_tekno.htm, ( ) MEGEP, Bilişim Teknolojileri, WAN Kablolama, Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi, 2008, WANkablolama.pdf, ( ) MİLE, E-Devlet, Milli Emlak Genel Müdürlüğü Kurumsal Projeler, 2009, ( ) ODYAKMAZ, N., Bilgi Teknolojileri, Küreselleşme ve Kalkınma, Dış Ticaret Dergisi, Sayı: 18, ÖĞÜT, A., Bilgi Çağında Yönetim, Nobel Basımevi, 2. Baskı, Ankara, ÖZARSLAN, Y., Bilgi Toplumu Yolunda: Türkiye de E-Devlet Ve Bireyin Rolü Üzerine Kavramsal Bir Çözümleme, Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Ders Notları, inet-tr.org.tr/inetconf9/bildiri/56.doc, ( ) ÖZCİVELEK, R., Dünyada ve Türkiye de Elektronik Devlet Tartışmaları: Kavram Üzerine Bir Sorgulama, TÜBİTAK-BİLTEN

13 63 ( ) ÖZGÖREN, R. M., E-Devlet Nedir?, Angelfire, ( ) SAĞSAN, M., E-Devlet Toplumların Yeni Umut Işığı mı? Stratejik Analiz Dergisi, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, Cilt: 2, Sayı: 19, Kasım ŞEKER, Ş. E., Yerleşke Ağı(MAN), Kişisel Ağ(PAN), Bilgisayar Kavramları, 2007, ( ) ŞENTÜRK, Ü., Değişen Paradigmalar Bağlamında E-Devlet in Bazı Toplumsal Boyutları, II. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli Üniversitesi İİBF Yayını, İzmit, TIKTIK, A., E-Dönüşüm Türkiye Projesi Birlikte Çalışabilirlik Esasları Rehberi, Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları, Ankara, TURKCEBİLGİ.COM, İnternet hakkında ansiklopedik bilgi, ( ) TPE, E-İmza Hakkında Bilgiler, Türk Patent Enstitüsü Marka Başvurusu, ( ) UÇKAN,Ö., E-Demokrasi ve Türkiye, Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılanması İçin Strateji ve Politikalar-I, Literatür Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, ULUSOY, A. ve B. Karakurt, Türkiye nin E-Devlet e Geçiş Zorunluluğu, I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli Ünv, İİBF Yayını, İzmit, UYAN, C. ve H. Akçin, Türkiye de Konumsal Verinin E-Devlet Yapısı İçinde Satışına Yönelik Bir Uygulama, Harita Genel Komutanlığı, Harita Dergisi, Sayı:137, Ankara, ÜNVER, M., Temel İnternet, Kırıkkale Üniversitesi Ders Notları, 2007, ( )

14 64 YANIK, L., Değişimin Rotası e-türkiye, Teknotürk, ( ). YAZICI, A. ve Diğerleri, Bilişim Teknolojilerinde Risk Yönetimi, Kamu Bilişim Platformu VIII, Mart 2006, icerikdetaydh273.doc, ( ) YAZICI, M., Bilgisayar Ağları (Computer Networks), Rize Meslek Yüksek Okulu Ders notları, NetworkKavrami.ppt, ( ).

15 ÖZGEÇMİŞ KİŞİSEL BİLGİLER Adı ve Soyadı: Naciye ERTEN (ÇİÇEKDEMİR) Doğum Yeri: Dinar/AFYONKARAHİSAR Doğum Yılı: Medeni Hali: Evli EĞİTİM DURUMU Lise: Lisanslar: Ortaklar Anadolu Öğretmen Lisesi Germencik/AYDIN Selçuk Üniversitesi Fizik Öğretmenliği Meram/KONYA Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi İktisat Anabilim Dalı Maliye Bölümü YABANCI DİLLER İngilizce: İyi Seviyede İŞ DENEYİMİ Özel Bir Dershane de Fizik Öğretmenliği 2009 ve sonrası Isparta Valiliğinde Veri Hazırlama Kontrol İşletmenliği