DERS 2 İSG İLE İLGİLİ DÜNYADA VE TÜRKİYE'DEKİ GELİŞMELER, ÇAĞDAŞ İŞ SAĞLİĞİ VE GÜVENLİĞİ

Transkript

1 DERS 2 İSG İLE İLGİLİ DÜNYADA VE TÜRKİYE'DEKİ GELİŞMELER, ÇAĞDAŞ İŞ SAĞLİĞİ VE GÜVENLİĞİ Öğr. Gör. Halil YAMAK

2 Dünya daki Gelişim İSG nin Dünya daki Tarihsel Gelişimi Konunun Alt Başlıkları Türkiye deki Gelişim İSG nin Türkiye deki Tarihsel Gelişimi Çağdaş İSG Kavram ve gelişme aşamaları Kapsamı İş ve sağlık ilişkileri Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri Uygun işe yerleştirme İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi Sağlık risklerinin kontrolü Aralıklı kontrol muayenesi

3 İş Sağlığının Gelişme Süreci Günümüz İlk Çağlar Taş Ocakları Madenler Bernardino Ramazzini Endüstri Devrimi ve Sonrası Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

4 İSG Tarihsel Gelişim MÖ li yıllarda, Babil-Hammurabi Kanunları nda inşaatlar sırasında oluşan ölümler ve hasarlarla ilgili yüksek cezaların tanımlanması Eski Mısır da (M.Ö. 1500), piramitlerin yapımı sırasında iş gücü kayıplarını önlemeye yönelik tıbbi servisler kurulması Heredot un, çalışanların iş verimini artırmak için yüksek enerjili besinlerle beslenmeleri gerektiğini belirtmesi Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

5 M.Ö lerde Babil dönemi Hammurabi Kanunlarından; Eğer bir müteahhidin sağlam yapmadığı bir binanın çökmesi sonucunda bina sahibi hayatını kaybederse, müteahhit ölüm cezasına çarptırılır Eğer bina sahibinin oğlu hayatını kaybetmişse, müteahhidin oğlu ölüm cezasına çarptırılır Eğer bina sahibinin kölesi hayatını kaybetmişse, müteahhit aynı değerde bir köleyi bina sahibine verir Eğer müteahhidin sağlam yaptığı bir binanın çökmesi sonucunda bina sahibinin malları hasar görmüşse, müteahhit binayı yeniden yapacağı gibi, bina sahibinin tüm zarar ve ziyanını da karşılayacaktır Bir binanın inşaat kurallarına uyulmadan yapılan bir duvarı yıkılırsa, müteahhit tüm masrafları kendisine ait olmak üzere o duvarı sağlamlaştırmak zorundadır Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

6 Hipokrates (MÖ ) İlk kez kurşunun zararlı etkilerine bağlı halsizlik, kabızlık, felçler ve görme bozuklukları gibi bulguları kurşun zehirlenmesi ile ilişkilendirmiş, Roma İmparatorluğu döneminde toksikoloji oldukça ilerlemiş, birçok bitkisel kaynaklı zehiri tanımlanmıştır (örn. arsenik ve arsenik bileşenleri) Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

7 İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler Plini (M.S 23-79): çalışma ortamındaki tehlikeli tozlara karşı çalışanların korunması amacıyla maske yerine geçmek üzere başa torba geçirilebilir Juvenal: özellikle demirin işlenmesi sırasında görülen göz yakınmalarının yapılan işten kaynaklanmaktadır Ve sürekli olarak ayakta çalışanlarda varisler oluşabilir Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

8 İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler George Agricola ( ): Çalışmaları sırasında, maden ocaklarında çalışanların sorunlarını incelemiş ve gözlemlerini 1530 yılında De Re Metallica" isimli eserinde yayınlamıştır Bu yapıt, zamanın jeoloji, madencilik, metalurji bilgilerini de kapsayan ilk önemli yapıtıdır Tozun önlenmesi için maden ocaklarının havalandırılması İş kazalarının önlenmesine yönelik güvenlik önerileri Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

9 İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler Alman hekimi Paracelsus (1493 ile 1541): Tirol maden işletmelerinde işyeri hekimi olarak çalıştığı yıllarda yazdığı, o gün için dünyada ilk iş hekimliği kitabı olan "De Morbis Metallicis te; İşletmenin çeşitli bölümlerindeki çalışanlarda görülen ve bugün pnömokonyozların tanımlanmasında da kullanılan bazı belirtileri tanımlamıştır Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

10 Yine bu dönemde Paracelsus ( ), kimyasal maddelerin zehirlenme etkisine yönelik, doz ve metabolik yanıt arasındaki ilişkisini araştırmıştır Paracelsus, modern toksikolojinin başlangıcı sayılmaktadır Bütün maddeler zehirdir. Uygun doz, zehir ve ilaç arasındaki farkı yaratır Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

11 İtalyan klinisyen Bernardino Ramazzini ( ), De Morbis Artificum Diatriba isimli kitabında endüstrileşme ve meslek hastalıkları arasındaki ilişkiyi metodolojik anlamda inceleyen ilk bilim adamıdır Kitabında özellikle işkazalarını önlemek için, koruyucu güvenlik önlemleri önermiştir Ramazzini, yaptığı çalışmalar nedeniyle iş sağlığının (işyeri hekimliğinin) kurucusu sayılmaktadır

12 Ramazzini, Hipokrat çağından bu yana hastalara sorulan gelenekselleşmiş sorulara iş sağlığı ve güvenliği ilkesini eklemiştir Hastalara mesleğini sorunuz Bu yaklaşım, kişinin çalışma hayatında karşılaştığı etkenlere yönelik sağlık sorunlarının açıklanabilmesini sağlamıştır Kurşun ve cıva zehirlenmelerinin belirtilerini saptamıştır İşyerlerinin sıcaklık derecesi ve havalandırma koşullarını inceleyerek iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili korunma yöntemleri önermiştir

13 İş sağlığına yönelik ilk önemli sorun ve gelişmeler sanayi devrimi sonrası İngiltere'de gerçekleşmiştir: Üretim araç ve gereçlerin değişimi- buharlı makineler (1761), Küçük zanaat ve atölye üretiminden fabrikalara geçiş Tarımda çalışanların gelişmiş makine ve aletlerle çalışmaya başlamak üzere kente göçü ve artan iş temposu İş kazalarının artması Olumsuz çevre koşulları, salgın hastalıklar Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

14 Sanayi devrimi sonrası; metalurji ve kimya sanayi alanındaki gelişmelere bağlı olarak bir çok kimyasal madde üretimde kullanılmaya başlamış, zararlı ve zehirli gaz ve dumanlara maruziyet sonucu; meslek hastalıklarına bağlı ölümler artmış, İngiltere de saati bulan uzun çalışma süreleri çalışan sağlığının daha da bozulmasına neden olmuştur Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

15 Diğer Avrupa ülkelerinde de özellikle dokuma sanayinde kadın ve çocuklara ödenen ücretlerin düşük olması nedeniyle; 8-10 yaşlarındaki çocuklar ile kadınların maden işletmelerinde ve fabrikalarda saat gibi çok kötü çalışma koşullarında çalıştırılmaları sonucu, genç yaşta ölümler çoğalmış, sakatlıklar artmıştır Grev, miting, gösterilerle ortaya çıkan işçi tepkileri 19. yy başlarından itibaren aydınların, hekimler, mühendisler ve bazı işverenlerin çalışma koşullarının düzeltilmesi için çaba göstermeye başlaması Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

16 1802 Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu Dünya da ilk 58 saat /hafta çalışma süresi 1833 Fabrikalar Kanunu-Denetim 10 yaşından küçükler çalıştırılamaz, 18 Y. altı 12 h ten fazla çalıştırılamaz 1847 Çalışma yaşı En uzun çalışma süresi 10 saat Doktor raporu (işe giriş muayenesi) 1895 de ise bazı tehlikeli meslek hastalıklarının bildirimi zorunlu hale getirilmiştir Dr. Thomas Percival in genç işçilerin çalışma saat ve koşulları ile ilgili raporu bir işveren ve parlamenter olan Sir Robert Peel i etkilemiş ve parlamentoda girişimlerde bulunarak 1802 de Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu nun çıkarılmasını sağlamıştır Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

17 19 yy.da Amerika'da ise hızlı sanayileşmenin getirdiği olumsuz çalışma koşullarının önlenmesi için, önce eyaletlere verilen yetki daha sonra federal hükümet üzerine alınmıştır Massachusetts eyaletinde 1836 da çocuk işçiler ile ilgili bir yasa çıkarılmıştır 1867 de ise özel denetim yasasının uygulanmasını sağlayacak örgüt kurulmuş, istatistik veri toplama çalışmaları yoğunlaşmıştır Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

18 ABD'deki meslek hastalıkları konusunda bilimsel çalışmalar: Cornell Üniversitesi öğretim üyesi William GilmannThompson'ın The Occupatonal Diseases" adındaki kitabını 1914 de yayınlaması C.Voegtlin 1926 da arseniğin etkisini, P.Muller, DDT ve bazı insektisitlerin zararları, G.Schrader orgonofosfat bileşiklerinin zararlı etkilerini araştırmıştır. Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

19 İş Sağlığı ve Güvenliğinde Önemli Kuruluşlar ve Düzenlemeler 1913 de ABD de Ulusal Güvenlik Konseyi (NSC) kurulması 1918 Yılında, günde azami 8 saat çalışmanın kabulü 1970 de ABD de Mesleki Güvenlik ve Sağlık Kanunu (OSHA) ve daha sonra Ulusal Mesleki Sağlık ve Güvenlik Enstitüsü (NIOSH) ve Amerikan Güvenlik Mühendisleri Derneği nin kurulması 1972 Yılında Dortmund da İş Sağlığı ve Güvenliği ve Kaza Araştırma Merkezi (Bundesanstalt für Arbeitsschutz Undfalforschung-BAU) kurulması 1974 Yılında, Wuppertall de (Kuzey Rhne-Westphalia) İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yüksek mühendislik bölümünün açılması Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

20 18. yy.da Avrupa'da gelişmeye başlayan sosyal güvenlik ilkelerinin 19. yy da yaygınlaşması, çeşitli sigorta kurumları kurulması ve iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası uygulamaları Dünyadaki meslek hastalıkları ve işkazalarının önlenmesine yönelik çalışmalarda sendikaların rolü, Uluslararası Çalışma Örgütü nün (ILO) 1919 da kurulması ve 1946 da Birleşmiş Milletler ile imzalanan anlaşma sonucu bir uzmanlık kuruluşu olarak kabulü Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

21 International Labour Organization ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Herhangi bir ülkenin, emeğin insani koşullarını benimsememesi, kendi ülkelerindeki durumu iyileştirme isteğinde olan diğer ülkeler için bir engel teşkil eder. Kuruluş tarihi: 1919 Versay Anlaşması ILO Sekreteryası: Cenevre 40 ülkede bölge, alan, ülke ofisi ILO Anayasası Amaç: Sosyal adalet ve uluslararası insan ve çalışma haklarının iyileştirilmesi *İnsan haklarına saygı *Yeterli yaşam şartları *İnsanca çalışma koşulları *İstihdam imkanları *Ekonomik güvence 220 üye ülke 1932 Türkiye üye 21 Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

22 Dünya Sağlık Örgütü WHO, Temmuz 1946 tarihleri arasında New York ta toplanan Uluslararası Sağlık Konferansı nda kararlaştırılmış, Türkiye 2 Ocak 1948 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü ne üye olmuştur. 26 üye ülkenin resmi kabul işlemi 7 Nisan 1948 tarihinde netleşmiş ve 7 Nisan günü tüm Dünya da Dünya Sağlık Günü olarak kabul edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti, 9 Haziran 1949 tarih ve 5062 sayılı Kanun la Dünya Sağlık Örgütü Anayasası nı onaylayarak WHO ya resmen üye olmuştur. 22 Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

23 Tanzimat öncesi Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi Cumhuriyet dönemi Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

24 Osmanlı İmparatorluğu Döneminde İş Sağlığı ve Güvenliği Loncalar üzerinden; 16. ve 17. yy da Osmanlı İmparatorluğu'nda küçük zanaat ve atölye üretimine dayanan işyerlerinde usta, kalfa ve çırak olarak ücretle çalışanlarla işverenler arasındaki ilişkileri ve çalışma koşullarının kuralları ve geleneklerin belirlenmesi Ülkede iş yaşamını düzenleyen dini bir yasa olan Mecelle de işçi işveren ilişkilerini kapsayan hükümler bulunmadığından, işçi işveren ilişkilerini yeni gelişmelere uygun olarak düzenlemek amacıyla değişik tarihlerde çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

25 II. Mahmut döneminde ( ), İlk sanayi kuruluşları savaş sanayi ile birlikte başlamış, Sinop, İzmit ve İstanbul tersanelerinde buharlı gemi imalatı kömüre gereksinim giderek artmıştır. Ülkenin ilk kömür havzası 1829 da işletmeye açılmıştır. Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

26 Bu dönemde işçilere vakıf ve esnaf kuruluşları aracılığıyla yapılan yardımların yasal zorunlulukları yoktur ve bu durumla ilgili Tanzimat'tan sonra (1839) işçi yararına düzenlemeler yapılmıştır Ereğli Kömür İşletmeleri'nin Deniz Bakanlığı'na geçmesi ile kömür ocaklarında çalışan işçilerin çalışma koşullarını düzenleyen yasalar çıkarılmıştır Ancak 1820'lerde işçi sağlığının düzeltilmesi amacıyla başlayan mücadeleler 1850 de çıkarılan Polis Nizamnamesi ile engellenmiştir

27 II. Mahmut Döneminde İş sağlığıyla ilgili temel sorunlar: 16 saate varan ağır işlerde kadın ve çocukların çalıştırılması yaygınlaşmıştır Fransızlar tarafından işletilen Ereğli Havzası'ndaki kömür ocaklarında beslenme yetersizliğiyle ve sağlıksız barınaklarda yaşayan işçiler, kısa sürede meslek hastalıklarına yakalanmış ve üretim de düşmüştür Üretimi artırmak amacıyla 1865 de Madeni Hümayun Nazırı Dilaver Paşa nın hazırladığı tüzükle çalışma koşullarına ilişkin bazı düzenlemeler getirilmiş ve kömür havzasında bir hekim bulundurulması hükme bağlanmıştır

28 Tanzimat'tan sonraki ikinci önemli belge olan Maadin Nizamnamesi (1869) hükümlerine göre; İşveren iş kazasının oluşmasını önlemek için gerekli önlemleri alarak iş güvenliğini sağlamak zorundadır. Kazaya maruz kalanlara veya ailesine mahkeme tarafından hükmedilecek tazminat işveren tarafından ödenecektir. Kaza, işverenin kötü yönetim ve denetimi veya gereken önlemlerin yasalara uygun olarak yerine getirilmemiş olması nedeniyle olmuşsa, işveren ayrıca altın tutarında daha fazla tazminat ödeyecektir. Havzada her işveren, diplomalı bir hekim çalıştırmak ve eczane bulundurmak zorundadır.

29 Maadin Nizamnamesi de işverenler tarafından uygulanmamış ve hükümleri yaşama geçirilememiştir. Bu dönemde çıkarılan diğer tüzükler; Tersane-i Amiriye ve Mensip İşçilerin Emeklilikleri Hakkında Tüzük, Hicaz Demir Yolu Memur ve Hizmetlerine Hastalık Kaza Hallerinde Yardım Tüzüğü, Askeri Fabrikalar Tüzüğü (daha çok sosyal yardım amaçlı hükümler içermiştir)

30 İşçi sendikalarının 1908 de kurulmasına izin vermesi ve iş sağlığı güvenliği sorunlarının gündeme gelmesine karşın somut gelişme sağlanamamış ve ağır çalışma koşulları düzeltilememiştir de ve 1915 yılında kişinin çalıştığı gıda, toprak, deri, ağaç, dokuma, kırtasiye, kimya, madeni imalat gibi iş kollarında yoğunlaşan işletmelerde uzun savaş yılları boyunca işçilerin askere gitmesi nedeniyle büyük bir kısmı vasıfsız olan işçilerin ve kadın işçilerin çalıştırılması yaygınlaşmıştır

31 Birinci Büyük Millet Meclisi Döneminde İş Sağlığı ve Güvenliği İktisat Vekili Mahmut Celal Bey in meclis kürsüsünde Zonguldak ve Ereğli Kömür İşletmelerindeki işçilerin çalışma koşullarını ortaya koyması işçilerin sağlık, sosyal ve ekonomik durumlarının düzeltilmesine yönelik bazı yasaların çıkarılmasına öncülük etmiştir Bu gelişmeler sonucu bu dönemde arka arkaya iki yasa çıkarılmıştır

32 10 Eylül 1921 de çıkan 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik düzenlemeye göre; Kömür işçilerinin çalışma koşulları düzeltilecek, Yardımlaşma sandıkları kurulacak ve bunların Amele Birliği içinde birleştirilerek hastalık ve iş kazaları durumlarında gerekli yardımlar için kullanılması sağlanacak, İşveren yardım sandığına işçinin ücretinin %1'inden az olmamak kaydıyla yardımda bulunacak, İşveren hastalanan ve kaza geçiren işçileri tedavi ettirecektir Bu amaçla işveren işyerinde hekim çalıştıracak, hastane ve eczane açacaktır.

33 10 Eylül 1921 de çıkan 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik düzenlemeye göre; Kazada yaralanan ile ölenlerin yetimlerine mahkeme kararı ile tazminat ödenecektir. Eğer kaza işverenin yönetim veya denetim hatası ile oluşmuş ise ayrıca TL fazla tazminat ödenecektir Çalışma süresi günde sekiz saat olacak, fazla çalışma iki tarafın oluruna bağlı olup, iki kat ücret ödenecektir İşveren yeni işçilerin eğitiminden sorumlu olacaktır Bu yasa gereği Amele Birliği, İhtiyat ve Teavün Sandıkları kurulacaktır

34 İktisat Kongresi- 4 Mart 1923 İzmir'de toplanan Kongre'de işçi delegeleri 30 maddelik bir öneri listesi sunmuştur Bu öneriler daha sonraları gerçekleşen yasaların çekirdeklerini oluşturmuştur

35 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu (1930) 7. bölümü İşçiler hıfzıssıhhası olup, inci maddelerini kapsamaktadır. Bu maddelere göre, endüstriyel kuruluşlarda 12 yaş çocuk ve kadınların çalıştırılma koşulları, işçiler için gece hizmetleri, gebe kadınların doğumdan önce ve sonra çalıştırılma koşulları, işyerlerindeki işçi yasağı konuları hükme bağlanmıştır madde işçilerin sağlık ve güvenliklerinin korunması amacıyla tüzükler çıkarılmasını, 180. madde ise işyerlerine sağlık hizmeti verecek işyeri hekiminin çalıştırılmasına, kurulacak revir, hastane gibi kuruluşlara ilişkin düzenlemeleri içermektedir.

36 Özetle; I.Tanzimat öncesi 1766 Kütahya Fincancılar Sözleşmesi Lonca (Orta Sandığı Teavün Sandığı) II.Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi 1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi 1921 Havza-i Fahmiye Teamülnamesi 1869 Maadin Nizamnamesi 1871 Ameleperver Cemiyeti 1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti III. Cumhuriyet dönemi Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun 1923 İktisat kongresi 1926 Borçlar Kanunu 1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu ( m.)

37 Anayasa T.C. Anayasası nın 18, 49, 50, 51, 52, 53, 54,55, 56, 60, 61, 62. maddeleri iş sağlığı ve güvenliğine yönelik temel hakları ifade eder; Madde 50: Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz Küçükler ve Kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar

38 3008 Sayılı İş Kanunu 1475 Sayılı İş Kanunu Çalışma Hayatının İlk Önemli Yasası tarihinde yürürlüğe girmiştir İSG yönünden bir çok tüzük ve yönetmelik uygulamaya konmuştur tarihinde yürürlüğe girmiştir 4857 Sayılı İş Kanunu 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu tarihinde yürürlüğe girmiştir yayınlanma tarihi Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

39 6331 sayılı yasaya dayanan yönetmelikler de yayım tarihinden itibaren güncellenmeye başlanmıştır ve değiştirilmeye devam etmektedir.

40 İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Kanun, Tüzük ve Yönetmelikler 4857 Sayılı İş Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu na göre çıkartılan 24 teknik, 12 sosyal, Toplam 36 yönetmelik 40

41 Yeni Çıkan Yönetmelikler 1. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 2. Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği 3. Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 4. Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 5. Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 6. İşyeri Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin Görevleri hakkında Yönetmelik 7. Gürültü Yönetmeliği 8. Titreşim Yönetmeliği 9. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 10. Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği 11. Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 12. Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 13. Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik 41

42 Yeni Çıkan Yönetmelikler 14. İş Güvenliği ile Görevli Mühendis ve Teknik Elemanların Görev Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik 15. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği 16. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik 17. Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği 18. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 19. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği 20. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 21. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 22. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik 23. Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik 24. Geçici ve Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik 42

43 İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramlarında Değişim Bütün mesleklerde çalışanlarının; Bedensel Ruhsal Sosyal yönden iyilik hallerinin En üstün düzeyde tutulması Sürdürülmesi Geliştirilmesi esastır DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ WHO ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ ILO Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

44 İş Hekimliği Çalışma hayatı ile ilgili sağlık sorunlarının hastalıkların tanı ve tedavisi ile bu hastalıklardan korunma konusundaki tıbbi etkinlikler İş Hijyeni İşyerlerinde bulunan sağlık risklerinin saptanması, ölçümler yapılması, bu risklerin ortadan kaldırılması amacı ile teknik düzenlemeler yapılması Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

45 İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışanların sağlıklarını; sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en üst düzeyde sürdürmek Çalışma koşullarını; Sağlığa uygun hale getirmek için - Çalışanları zararlı etkilerden ve tehlikelerden koruyup daha güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak İşin ve çalışanın; birbirine uyumunu sağlamak üzere kurulmuş bir bilim dalıdır Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

46 İSG Planlı Bilimsel Sürekli İSG nin öncelikli hedefi; Çalışanları İş Kazası ve Meslek Hastalığından korumak ve işyerlerinde sağlığın geliştirilmesi çalışmalarını planlamaktır İSG, kaza olduktan sonra konuyu ele alan değil, kaza olasılıklarını ortadan kaldırmaya ve korunmaya yönelik çalışmalar yapan teknik bir bilim dalıdır Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

47 İş Sağlığı ve Güvenliği; Tıbbi Teknik Ekonomik Sosyal ve Hukuki yönleri olan bir kavram olarak kısaca; İşçilerin iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmalarının sağlanması şeklinde tanımlanır

48 İş riskleri Ortam riskleri İşçi Devlet İşveren İşyeri Ürün riskleri Malzeme ve donanım riskleri İş Kazaları Meslek Hastalıkları Çalışma Koşulları Tehlikeler İnsan Faktörü Dünya daki Gelişim Türkiye deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

49 İş Sağlığı ve Güvenliği İşverenler; Maddi ve manevi çıkarları nedeniyle, İşçiler; Doğrudan doğruya canları yanan kişiler olarak Devlet; Vatandaşın mutlu yaşamı ve sağlığını düşünmek zorunda olduğu için İSG ile yakından ilgilenmek durumundadır.

50 Yeni İsg Yaklaşımının En Belirgin Özellikleri Çalışanların Katılımı B Risk Değerlendirmesi A İSG C Uzman Katkısı Sağlanması Koruma Önleme Anlayışı E D Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi

51 EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTENİN RAPORU; TÜRKİYE Genelde risk değerlendirme ve yazılı hale getirme-dokümantasyonun kurumsal hale getirilemediği, Risk değerlendirme kavramının ülke ve topluluk geneline yaygınlaştırılamadığı, FRANSA ( ): Risk değerlendirmesi En az yılda bir defa yapılacak ve belgelendirilecek, ALMANYA: Bütün işyerlerinin %75 sistematik ve ayrıntılı risk değerlendirmesi yapmıştır. Adalet Divanı Kararı (C-5/00) ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde risk değerlendirmesinin yazılı olarak belgelendirilmesinde işverenlere yükümlülük getirmeyen yasal düzenlemesinden dolayı uyarılma kararı. DANİMARKA: İşyerlerinin % 50 si risk değerlendirmesi yaptı İşçi sayısı: 5-19 % % % %95

52 HOLLANDA: İşyerlerinin % 58 i risk değerlendirmesi yaptı 2-9 işçi çal. işyerleri % 52 si 20 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 80 i 100 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 96 sı İŞVERENLERİN % 30 Gerekli değil % 21 Zamanında yaptırmamış % 9 Yükümlülüğünü bilmiyor % 8 Hiç duymamış % 7 Çok zaman ve para gerektirdiği İNGİLTERE: 89/391 uyumlaştırıldıktan sonra işyerlerinin %50 si bir kez risk değ. yapmış Bütün işyerlerinin % 80 i risk değerlendirmesi yapmış İşyerlerinin % 22 sinde herhangi bir doküman yok Büyük ölçekli işyerlerinin %3 ünde 50 ve daha fazla işçi çalıştıranların %24 ü Risk değerlendirmesinde doküman yükümlülüğünü yerine getirmemiş 52

53 İş Sağlığı ve Güvenliği Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak Çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak ve geliştirmek Üretimde güvenliği ve devamlılığı sağlamak Kaliteyi ve verimliliği artırmaktır İSG NİN ÖNCELİKLİ HEDEFİ; Çalışanları iş kazası ve meslek hastalığından korumaktır!!!

54 SINAV SORULARI

55 SINAV SORULARI

56 SINAV SORULARI

57 SINAV SORULARI

58 1. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de çalışma süresinin ilk kez sekiz saatle sınırlandırıldığı kanundur? a) Mecelle b) Belediyeler Kanunu c) Ereğli Havza-i Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun d) Umumi Hıfzıssıhha Kanunu

59 1. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de çalışma süresinin ilk kez sekiz saatle sınırlandırıldığı kanundur? a) Mecelle b) Belediyeler Kanunu c) Ereğli Havza-i Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun d) Umumi Hıfzıssıhha Kanunu

60 Uluslar arası Çalışma Örgütünün merkezi hangi şehirdedir? A) New York B) Strazburg C) Cenevre D) Londra

61 Uluslar arası Çalışma Örgütünün merkezi hangi şehirdedir? A) New York B) Strazburg C) Cenevre D) Londra

62 ILO kaç yılında kuruldu? a-1811 b-1890 c-1919 d-1923 Türkiye ILO ya kaç yılında girdi? a-1939 b-1932 c-1945 d-1950

63 ILO kaç yılında kuruldu? a-1811 b-1890 c-1919 d-1923 Türkiye ILO ya kaç yılında girdi? a-1939 b-1932 c-1945 d-1950

64 Türkiye de ilk İş Kanunu kaç yılında çıkarılmıştır? a-1923 b-1926 c-1936 d-1971

65 Türkiye de ilk İş Kanunu kaç yılında çıkarılmıştır? a-1923 b-1926 c-1936 d-1971

66 İş sağlığı ve güvenliği mevzuatının öncelikli yaklaşımıdır? a-çalışanların sağlığının ve güvenliğinin korunması b-iş kazaları ve meslek hastalıklarını incelemek c-iş kazaları ve meslek hastalıklarının sebeplerini araştırmak d-iş kazaları ve meslek hastalıklarında kusurluları cezalandırmak

67 İş sağlığı ve güvenliği mevzuatının öncelikli yaklaşımıdır? a-çalışanların sağlığının ve güvenliğinin korunması b-iş kazaları ve meslek hastalıklarını incelemek c-iş kazaları ve meslek hastalıklarının sebeplerini araştırmak d-iş kazaları ve meslek hastalıklarında kusurluları cezalandırmak

68 İş güvenliği ile ilgili ilk yazılı metin aşağıdakilerden hangisidir? a. Hamburabi kanunu b. Kadeş anlaşması c. Sümer taş yazıtları d. Eski mısır yazıtları

69 İş güvenliği ile ilgili ilk yazılı metin aşağıdakilerden hangisidir? a. Hamburabi kanunu b. Kadeş anlaşması c. Sümer taş yazıtları d. Eski mısır yazıtları

70 Çağdaş iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımında aşağıdakilerden hangisi yoktur? a. Zararlı madde yerine daha az zararlı madde kullanmak b. Risklerden korunmak için öncelikle kişisel koruyucu donanım kullanmak c. Mühendislik kontrolleri d. İdari kontroller

71 Çağdaş iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımında aşağıdakilerden hangisi yoktur? a. Zararlı madde yerine daha az zararlı madde kullanmak b. Risklerden korunmak için öncelikle kişisel koruyucu donanım kullanmak c. Mühendislik kontrolleri d. İdari kontroller

72 Ülkemizde yürürlükte olan iş kanunu aşağıdakilerden hangisidir? a b c d. 4857

73 Ülkemizde yürürlükte olan iş kanunu aşağıdakilerden hangisidir? a b c d. 4857

74 "Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz, küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar" hükmü hangi yasamızda yer almaktadır? a sayılı İş Kanunu b. Borçlar Kanunu c sayılı İş Kanunu d tarihli Anayasa

75 "Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz, küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar" hükmü hangi yasamızda yer almaktadır? a sayılı İş Kanunu b. Borçlar Kanunu c sayılı İş Kanunu d tarihli Anayasa