ODTÜ Biyoteknoloji 25. Yıl Etkinliği

Transkript

1 TAMAY ŞEKER, PhD ODTÜ MERKEZ LABORATUVARI MOLEKÜLER BİYOLOJİ-BİYOTEKNOLOJİ AR-GE MERKEZİ (ODTÜ BİYOTEKNOLOJİ EABD- 2002)

2 Lisans: 1990 Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Gıda Bilimi ve Teknolojisi Bölümü Biyoteknoloji ile ilk tanışma Gıda biyoteknolojisi Fermentasyon biyoteknolojisi İz yolları Fermentasyon Gıda Biyoteknolojisi

3 Yüksek Lisans: 1992 Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Fen Bil. Enst. Gıda Bilimi ve Teknolojisi ABD Yüksek Lisans Tezi : «Bölgede doğal olarak yetişen yenebilir mantarların besin değeri ve kimyasal içeriği «Endüstriyel Biyoteknoloji Gıda Biyoteknolojisi İz yolları Fermentasyon

4 Doktora: 2002 Ortadoğu Teknik Üniversitesi Biyoteknoloji EABD Doktora Tezi : «Trehalose and glycogen metabolism of of S. cerevisiae in gcr1 mutants and the wild types «Danışman : Prof. Dr. Haluk Hamamcı

5 Endüstriyel Biyoteknoloji Gıda Biyoteknolojisi İz yolları Yeast metabolism Fermentasyon Microbial biotechnology Flux analyses BİYOTEKNOLOJİ Pathway control, Gene, Phenotype-Genotype, Extraction, Internal metabolite, HPLC, GC Molecular biology tools Enzyme engineering Biochemical regulations Protein syntehsis First «omics»

6 Doktora sonrası araştırma: Technical University of Denmark BioCentrum-DTU, Center for Process Biotechnology Head : Prof. Dr. Jens Nielsen Group : Yeast cell as cell factory Project : «Plant originated isoprenoid production in yeast» (Firmenich-Sweden / Novozyme- Denmark) Research : «Mevalonate pathway intermediate detection in Saccharomyces cerevisiae «

7 Endüstriyel Biyoteknoloji Gıda Biyoteknolojisi İz yolları Yeast metabolism Fermentasyon Microbial biotechnology Flux analyses BİYOTEKNOLOJİ High throughput metabolome analyses Pathway control, Gene, Phenotype-Genotype, Extraction, Internal metabolite, HPLC, GC Molecular biology tools Enzyme engineering Biochemical regulations Protein syntehsis LCMS First «omics» Flux control Cold ring Databases Recovery From gene/protein to endustrial product

8 Doktora Doktora sonrası araştırma :

9 1. A 2. A 3. A 1. ODTÜ Merkez Laboratuvar, Moleküler Biyoloji-Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi, Kromatografi ve Fermentasyon Laboratuvarı, 06800, Ankara (tseker@metu.edu.tr) 2. ODTÜ, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyolojik Bilimler Bölümü, 06800, Ankara Orta Doğu Teknik Üniversitesi Merkez Laboratuvar ında TS EN ISO/IEC Standardı kapsamında akreditasyon çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışmalar doğrultusunda ODTÜ Merkez Laboratuvar, Moleküler Biyoloji-Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi bünyesindeki Kromatografi ve Fermentasyon Laboratuvarı nın test ve analiz laboratuvarı olarak akreditasyon çalışmaları devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı, ODTÜ Moleküler Biyoloji-Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi, Kromatografi ve Fermentasyon Laboratuvarı nın TS EN Meyve ve sebze suları-glikoz, fruktoz, sorbitol ve sakaroz muhtevası tayini- Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi Metodu standartı temel alınarak yapılan metot teyit çalışmalarını açıklamak, ve deneyin TS EN standardına uygun şekilde laboratuvarımızda uygulanabildiğini göstermektir. Her 3 araştırmacı için tüm parametrelerde Sr Deney Sorumlusu Sr METOT ve SrMADDE < SiMADDE < SRMADDE olarak bulunmuştur. Geri kazanım hesaplamalarında laboratuvar içi uyarlık sonuçları kullanılmış, her 3 deney sorumlusu için deney parametrelerinde ki geri kazanım hatası önemsiz bulunmuştur. Ölçüm belirsizliği hesaplamalarında Laboratuvar İçi Metot Validasyon Yaklaşımı metodu kullanılmış glikoz, sukroz ve fruktoz için ölçüm belirsizliği hesaplanmıştır. Ayrıca ANNOVA Test sonucunda kişilerin aritmetik ortalamaları arasında istatistiksel olarak önemli bir fark olmadığı bulunmuştur. Farklı zamanlarda farklı kuruluşlarca yapılan iki ayrı PerformasTestinegirilmiş vez 2 sağlanmıştır. TS EN Nisan 2001 MEYVE VE SEBZE SULARI - GLİKOZ, FRUKTOZ, SORBİTOL VE SAKAROZ MUHTEVASI TAYİNİ - YÜKSEK PERFORMANSLI SIVI KROMOTOGRAFİSİ METODU Fruit and vegetable juices- Determination of glucose, fructose, sorbitol and sucrose contents- Medhod using high performance liquid chromatography TS EN standart metodun prensibi, şekerler ve sorbitolün, hareketli faz olarak kalsiyum disodyum EDTA nın sulu çözeltisi kullanılarak izokratik elüsyon ile bir katyon-değiştirici reçine (Ca 2+ yapısı içinde sülfolanmış polistiren-divinilbenzen kopolimeri bulunduran) üzerinde ayrılması, şekerler ve sorbitol diferansiyel kırılma indisi dedektörü ve dış standart metodu kullanılarak tayin edilmesi esasına dayanır. A. TEKRARLANABİLİRLİK-UYARLIK STANDART SAPMASI Sr MADDE : Tekrarlanabilirlik standart sapması Si MADDE : Laboratuvar içi uyarlık standart sapması SR MADDE : Metot (Standart) standart sapması HEDEF Tablo 1. Araştırmacılar İçin Sr, Si Değerleri ve Standart Metot Parametreleri İle Karşılaştırma GLİKOZ FRUKTOZ SUKROZ Sr (0,25) < Sr METOT (0,39) Sr (0,25) < Si (0,42) < SR(1,09) Sr (0,36) < Sr METOT (0,39) Sr (0,36) < Si (0,74) < S R (1,09) Sr (0,36) < Sr METOT (0,39) Sr (0,36) < Si (0,64 ) < S R (1,09) Sr (0,32) < Sr METOT (0,38) Sr (0,32) < Si (0,68) <S R (1,11) Sr (0,23) < Sr METOT (0,38) Sr (0,23) < Si (0,5) < S R (1,11) Sr (0,31) < Sr METOT (0,38) Sr (0,31) < Si (1,07) < S R (1,11) Sr Glikoz < Si Glikoz C. GERİ KAZANIM HATASI ÖNEM TESTİ Test materyali için 7 ayrı gün içinde glikoz, fruktoz ve sakaroz için yapılan laboratuvar içi uyarlık sonuçları geri kazanım hesaplamalarında kullanılmıştır (%95 güven aralığında, k=2 ). R = Geri kazanım U(R) = Geri kazanım ölçüm belirsizliği R-1 2 X U(R) R-1 2 X U(R) Geri kazanım hatası önemsizdir Geri kazanım hatası önemlidir Dış standart metodu kullanılarak yapılmış ve standartta verildiğü üzere aşağıdakiformüller kullanılmıştır. RF = ρs Ps : Şeker veya sorbitolün standard çözeltilerinin kromotogramından elde edilen pik alanı veya pik yüksekliği ρs : Şekerin veya sorbitolün standard çözeltisindeki kütle derişimi (10 g/l) = F RF = Şekerler ve sorbitolün numunedeki kütle derişimi (gr/l) P : Şeker veya sorbitolün seçilen metoda bağlı olarak elde edilen pik alanı veya pik yüksekliği F : Seyreltme faktörü (Meyve suları için bu faktör 5 tir) RF : Şeker veya sorbitol için uygun cevap faktörü < SR Glikoz Sr (0,27) < Sr METOT (0,48) Sr (0,27) < Si (0,80) < S R (0,87) Sr (0,26) < Sr METOT (0,48) Sr < Si < SR Sr (0,26) < Si (0,75) < SR (0,87) Sr (0,26) < Sr METOT (0,48) Sr (0,34) < Si (0,66) < S R (0,87) B. ÖLÇÜM BELİRSİZLİĞİ Ölçüm belirsizliği hesaplamalarında Laboratuvar İçi Metot Validasyon Yaklaşımı metodu kullanılmıştır Tablo 2. Genişletilmiş Ölçüm Belirsizliği Değerleri GLİKOZ FRUKTOZ SUKROZ m = 7 (Tekrarlanabilirlik çalışmalarında yapılan deney sayısı) SR = Laboratuvar İçi Metot Validasyon Yaklaşımı metodu sonucu hesaplanan ölçüm belirsizliği SR = 1,05 SR = 1,05 SR = 0,74 (%95 güven seviyesinde, k=2) U = 2 x 1,05 U = 2 x 1,05 U = 2 x 0,74 U = 2,1 U = 2,1 U = 1,48 Her 3 araştırmacı için geri kazanım hatası önemsizdir Tablo 3. R-1 2 X U(R) Değerleri ARŞT. GLİKOZ FRUKTOZ SUKROZ 1. A 0,01 0,14 0,04 0,13 0,11 0,12 2. A 0,01 0,14 0,10 0,13 0,11 0,12 3. A 0,00 0,14 0,10 0,13 0,11 0,12 Standartların sınıfları, mobil faz hazırlama, hesaplamada kullanılan standart karışımın hazırlanması, tanımlama, kullanılan kimyasal ve sarf malzemeler, örneklerin hazırlanması TS EN standartında belirtildiği gibi yapılmıştır. TEST MATERYALİ : Metot teyit çalışmasında kontrol numunesi olarak FAPAS T0837 -Portakal suyu kullanılmıştır. HPLC Şartları Mobil faz : 0,1 mmol Kalsiyum-disodyum - EDTA çözeltisi HPLC kolonu: MetaCarb 87C (300 x 7,8 mm, A5200) Akış hızı : 0,5 ml/min Kolon sıcaklığı : 90 C Enjeksiyon hacmi : 10 µl Dedektör: RI Kişilerin aritmetik ortalamaları arasında glikoz, fruktoz ve sukroz için istatistiksel olarak önemli bir fark yoktur. Tablo 4. Uluslararası Yeterlilik Test Sonuçları Testi Düzenleyen Test Kodu Parametre Test Sonuçları Kuruluş (z-score) LGC Standards GmbH I. Ulusal Laboratuvar Akreditasyonu ve Güvenliği Sempozyumu ve Sergisi, Mayıs 2013, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye QBS 183 FAPAS T-0841 T-0841 Fruktoz ( -0,42) Glikoz ( - 0,32) Fruktoz 1,3 Glikoz 1,5 Sukroz 1,2 TS EN ISO/IEC Standardı kapsamında akreditasyon çalışmaları devam etmektedir. Laboratuvara yeni katılan araştırmacıların karşılaştırma ve yetkinlik analizleri yapılmaktadır. KAYNAK : AOAC (Association of Analytical Communities) How to Meet ISO Requirements for Method Verification ALACC Guide 2013 yılı için performans testi planı yapılmıştır mlabkfl@metu.edu.tr 2004 ODTÜ Biyoteknoloji ODTÜ Merkez Laboratuvarı Moleküler Biyoloji- Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi Kromatografi ve Fermentasyon Laboratuvarı (KFL) Kütle Spektroskopi Laboratuvarı (KSL) TS EN Kapsamında Meyve ve Sebze Sularında HPLC Metodu iie Glikoz, Fruktoz ve Sukroz Analizi Metot Teyidi Ve Ölçüm Belirsizliği Çalışmaları Tamay ŞEKER, Uzman, Dr 1 ; Tuğba DOĞAN 1, Uzman, Ms; Dilek KINCAL 1, Uzman, Ms; Meral YÜCEL, Prof. Dr. 1,2 1. METOT - STANDART 2. HESAPLAMA 3. TEST MATERYALİ ANALİZ ŞARTLARI 5. PARAMETRELER P Sr Fruktoz < Si Fruktoz < SR Fruktoz Sr Sukroz < Si Sukroz <SR Sukroz 6. ANNOVA TEST 7. PERFORMANS TESTLERİ 8. SONUÇ

10 ODTÜ Merkez Laboratuvarı Moleküler Biyoloji- Biyoteknoloji Ar-Ge Merkezi Metabolomics Proteomics Hopefully all around omics...

11 NİCE YIL DÖNÜMLERİNE... Teşekkürler..