Yrd. Doç. Dr. Safiye Nur BAĞRIAÇIK. ÜRETİM VE İŞ SIRLARININ KORUNMASI (Özellikle Haksız Rekabet Hukuku Açısından)

Transkript

1 Yrd. Doç. Dr. Safiye Nur BAĞRIAÇIK ÜRETİM VE İŞ SIRLARININ KORUNMASI (Özellikle Haksız Rekabet Hukuku Açısından)

2 İÇİNDEKİLER SUNUŞ...VII ÖNSÖZ... IX İÇİNDEKİLER...XIII KISALTMALAR...XXI GİRİŞ...1 KONUNUN SINIRLANDIRILMASI...3 METOD...4 BİRİNCİ BÖLÜM SIR KAVRAMI, ÜRETİM VE İŞ SIRRI İLE BENZER KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ I. SIR...5 A. Tarihçe...5 B. Tanım...6 C. Kurucu Unsurları Gizli Bilgi Olması Gizli Tutma İradesi Sır Sahibinin Menfaatinin Bulunması...10

3 XIV 4. Gerçeklik...11 D. Türleri Mutlak Sır Nisbi Sır...12 E. Sır Niteliğinin Ortadan Kalkması Kamuya Açıklanması İlgilinin Rızası Tersine Mühendislik (Reverse Engineering)...15 II. ÜRETİM SIRRI...16 III. İŞ SIRRI...18 IV. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ÜRETİM VE İŞ SIRRI K AVR A MI A. ULUSAL HUKUKLARDA Amerika Birleşik Devletleri İngiltere Almanya İsviçre Avrupa Birliği B. ULUSLARARASI DÜZENLEMELERDE Paris Sözleşmesi TRIPS UTSA NAFTA Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi...35 V. BENZER KAVRAMLARDAN AYIRT EDİLMESİ...37 A. Ticari Sırdan Ayırt Edilmesi Tanım Kapsamı...39 B. Ortaklık Sırrından Ayırt Edilmesi Tanım Kapsamı... 44

4 XV C. Banka Sırrından Ayırt Edilmesi Tanım Kapsamı...47 D. Müşteri Sırrından Ayırt Edilmesi Tanım Kapsamı E. Meslek Sırrından Ayırt Edilmesi Tanım Kapsamı F. Know-How dan Ayırt Edilmesi Tanım Kapsamı...53 VI. TÜRK HUKUKUNDA ÜRETİM VE İŞ SIRRI KAVRAMLARINDA TEMEL DÜZENLEMELER...55 A. Yürürlükteki Hukuktaki Temel Düzenlemeler Anayasa Türk Medeni Kanunu Türk Ticaret Kanunu Türk Borçlar Kanunu İş Kanunu Bankacılık Kanunu: Sınai Mülkiyet Kanunu Bilgi Edinme Kanunu Türk Ceza Kanunu Vergi Usul Kanunu Kişisel Verilerin Korunması Kanunu:...67 B. Ticari Sır, Banka Sırrı ve Müşteri Sırrı Hakkında Kanun Tasarısı... 68

5 XVI İKİNCİ BÖLÜM ÜRETİM VE İŞ SIRRINDA HAKSIZ REKABET I. GENEL OLARAK HAKSIZ REKABET...71 A. Kavram...71 B. Unsurlar Rekabetin Varlığı Rekabetin Rakipler veya Tedarik Edenlerle Müşteriler Arasında Olması Rekabetin Aldatıcı veya Dürüstlük Kuralına Aykırı Eylem veya Ticari Uygulamalar Zarar veya Zarar Tehlikesinin Varlığı İlliyet Bağı...74 II. ÜRETİM VE İŞ SIRRININ HAKSIZ REKABETTEN KORUNMASI...75 A. Sözleşme Bulunmaması Halinde Koruma...75 B. Sözleşme Öncesi Koruma...75 C. Sözleşme İlişkisinden Kaynaklanan Koruma Sözleşmenin Kurulması ve Varlığı Sırasında...78 a. Hizmet Sözleşmesi...78 b. Vekâlet Sözleşmesi...81 c. Know-How Sözleşmesi d. Franchise Sözleşmesi e. Tek Satıcılık Sözleşmesi f. Lisans Sözleşmesi g. Pazarlamacılık Sözleşmesi Rekabet Yasağı Hali a. Dürüstlük Kuralı b. Tacir Yardımcılarının Rekabet Yasağı Sözleşmenin Sona Ermesinden Sonraki Koruma...95

6 XVII a. Sır Saklama Sözleşmesinin Bulunması Durumunda b. Sır Saklama Sözleşmesinin Bulunmaması Durumunda.101 c. Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Bulunması Durumunda.102 D. Türk Ticaret Kanunu nun Haksız Rekabet Hükümlerine Göre Koruma Türk Ticaret Kanunu nda m.55/b-3 e Göre Üretim ve İş Sırrının Korunması Türk Ticaret Kanunu nda m.55/d ye Göre Üretim ve İş Sırrının Korunması E. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Kapsamında Koruma III. ÜRETİM VE İŞ SIRRININ KORUNMASININ SINIRI IV. ULUSAL MEVZUATTA ÜRETİM VE İŞ SIRRININ KISMEN DÜZENLENDİĞİ YERLER A. Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Sır Saklama Yükümlülüğü B. Anonim Şirketlerde Pay Sahiplerinin Bilgi Alma Hakkı Kapsamında Sır Saklama Yükümlülüğü C. Denetçilerin Sır Saklama Yükümlülüğü D. Limited Şirketlerde Bağlılık Yükümü ve Rekabet Yasağı ile Bilgi Edinme Hakkı Bağlamında Sır Saklama Yükümlülüğü E. İnsider (İçerden Öğrenenler) İşlemlerinde Sır Saklama Yükümlülüğü Türk Ticaret Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Sermaye Piyasası Kanunu Hükümleri Çerçevesinde F. Sermaye Piyasası Kanunu nda Sır Saklama Yükümlülüğü Kamuyu Aydınlatma İlkesi Çerçevesinde Bağımsız Denetim ve Derecelendirme Faaliyetleri Çerçevesinde G. Bankacılık Kanunu nda Sır Saklama Yükümlülüğü H. Belge veya Ticari Defterlerde Sır Saklama Yükümlülüğü I. Kooperatifler Kanuna Göre Sır Saklama Yükümlülüğü

7 XVIII V. HAKSIZ REKABET ARACILIĞIYLA ÜRETİM VE İŞ SIRLARININ İHLALİ A. Sırrın Ele Geçirilmesi Haksız Elde Etme Hukuka Aykırılık Niteliği Ele Geçirmeye Yöneltme (İşçinin Ayartılması) B. Sırrın İfşası C. Sırrın Kullanılması (Değerlendirme veya Başkasına Bildirme) Kullanımın Haksız Olması Güven İle Teslim Edilmiş Olan Sırrın Kullanımı ÜÇÜNCÜ BÖLÜM HAKSIZ REKABETE BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇLAR (=HÜKÜMLERİ) I. HUKUKİ SORUMLULUK A. Dava Hakkı Davacı a. Zarar Gören b. Müşteriler c. Mesleki ve İktisadi Birlikler Davalı a. Fail b. Çalıştıran c. Basın, Yayın, İletişim ve Bilişim Kuruluşları Hükmün Üçüncü Kişilere Etkisi B. Hukuk Davaları Tespit Davası Men Davası Eski Hale İade Tazminat Davaları...176

8 XIX a. Elde Edilen Menfaatlerin İadesi aa. Kusursuz Haksız Rekabet Halinde Elde Edilen Menfaatlerin İadesi bb. Kusurlu Haksız Rekabet Halinde Elde Edilen Menfaatlerin İadesi b. Maddi Tazminat Davası c. Manevi Tazminat Davası d. Tazminatın Hesaplanması İhtiyati Tedbir Kararın İlanı Zamanaşımı Faiz C. Çalıştıranın Sorumluluğu D. Basın, Yayın, İletişim ve Bilişim Kuruluşlarının Sorumluluğu II. CEZAİ SORUMLULUK A. Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Cezai Sorumluluk Korunan Hukuksal Yarar Fail Mağdur Maddi Unsur Manevi Unsur Hukuka Aykırılık Unsuru Yaptırımlar B. Türk Ceza Kanunu Kapsamında Cezai Sorumluluk SONUÇ KAYNAKÇA