KÜTLESEL PŞV- EKSTRÜZYON

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KÜTLESEL PŞV- EKSTRÜZYON"

Selim Demirel
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Giriş Ekstrüzyon istenilen bir kesit şeklini elde etmek için bir kalıp açıklığından iş malzemesinin zorlandığı basma işlemidir. Genellikle çubuk, boru ve şerit gibi düz ve uzun ürünler elde edilir. Ekstrüzyonun bazı avantajları vardır; 1) Şekil değişikenliği mümkündür, özellikle sıcak ekstrüzyonda. 2) Tane yapısı ve mukavemet özellikleri ; soğuk ve ılık ekstrüzyonla artırılır. Burada pekleşmenin etkisi vardır. 3) Özellikle soğuk ekstrüzyonda dar toleranslar mümkündür. 4) Az ya da hiç atık yoktur. Ekstrüzyon yöntemleri; - Direkt (doğrudan) ekstrüzyon - Endirekt (dolaylı) ekstrüzyon (sürtünmesiz, piston kesiti delikli) - Hidrostatik ekstrüzyon (sıvı tabakalı) - Darbe ekstrüzyon (kısa ve içi boş, yumuşak metaller için)

2 Direkt Ekstrüzyon İleri ekstrüzyon da denir. Bir metal blok silindire yüklenir ve koç vasıtasıyla malzeme bastırılır. Silindirin karşı tarafında bir kalıp içerisine ya da bir açıklıktan akmaya zorlanır. Ürünün son şekli kalıp açıklığı tarafından belirlenir. Direkt ekstrüzyonda problemlerden biri kalıp açıklığına doğru blok kaymaya zorlanırken iş parçası ile silindir arasında oluşan sürtünmedir. İçi boş parçalar genellikle endirekt ekstrüzyonla üretilmesinin yanında direkt ekstrüzyonla da bu mümkündür. Kalıp açıklığından iş parçasının içinden geçecek şekilde bir mandrel geçirilir.

3 Endirekt Ekstrüzyon Geri ekstrüzyon ya da ters ekstrüzyon olarak da adlandırılır. Kalıp silindirin öteki ucuna değil koça monte edilir. Koç iş parçasına nüfuz ederken metal koçun hareketinin tersi doğrultuda kalıp boşluğundan akmaya zorlanır. Blok silindire göreceli harekete zorlanmadığından, silindir cidarlarında sürtünme yoktur ve koç kuvveti direkt ekstrüzyona kıyasla daha küçüktür. Sınırlamaları; Ürün çıkarken ürünü destekleme zorluğu Ortası delik koçun düşük rijitliği (a) katı dolu kesit ve (b) bir içi boş kesit üretmek için endirekt ekstrüzyon

4 Sıcak ve Soğuk Ekstrüzyon Ekstrüzyon genellikle yüksek sıcaklıklarda yapılır. Ancak malzemenin oksidasyonu ve kovan ile kalıbın sıcaklıktan etkilenerek yumuşaması sebepleriyle, deformasyon sıcaklığının plastik deformasyona elverişli olduğu minimum sıcaklık seçilmelidir. Sıcak işlemin maksimum sıcaklığı, alaşımlarda sıcak yırtılma ve saf metallerde ergime sıcaklığıdır. Ekstrüzyon sıcaklığı, maksimum işlem sıcaklığına yakın seçilmemelidir. Çünkü deformasyon sırasında mekanik işin ısı işine dönüşmesinden ve sürtünmelerden dolayı da sıcaklık artışı olacaktır. Çeliklerin ekstrüzyonunda uygulanan yüksek sıcaklık ve yüksek basınç, cam ile yağlamayı da gerektirir. Alüminyumun ekstrüzyonunda ise yağlama gerekmez.

5 Ekstrüzyon Analizi Redüksiyon oranı da denilen bu değerin tarifi: r = A A Burada r = ekstrüzyon oranı; A = başlangıç kütüğünün kesit alanı ve A = ekstrüze edilen profilin son kesit alanı Hem direkt hem de endirekt ekstrüzyona uygulanabilir.

6 Ekstrüzyonda Kullanılan Kalıplar ve Presler Küçük kalıp açısı kalıp ile kütük ara yüzeyindeki sürtünmeyi arttıran yüzey alanı büyüktür. Yüksek sürtünme, daha büyük piston kuvvetlerine yol açar. Büyük kalıp açısı redüksiyon sırasında metal akışında daha fazla türbülans Türbülans, gerekli piston kuvvetini arttırır. Optimum açı, parça malzemesine, kütük sıcaklığına ve yağlamaya bağlıdır.

7 Diğer Ekstrüzyon İşlemleri Direkt ve endirekt esas ekstrüzyon yöntemlerinin dışında bazı özel ekstrüzyon yöntemleri vardır. Darbe Ekstrüzyonu : Normal ekstrüzyon hızlarından daha fazla hızda daha kısa stroklarda yapılır.

8 Diğer Ekstrüzyon İşlemleri Hidrolik Ekstrüzyon: koçun hareketi neticesinde sıvının basınçlandırılmasıyla oluşan hidrostatik kuvvet neticesinde iş parçasının ekstrüze edilmesi işlemidir. Bu yöntemle sürtünme yoktur. Hidrolik Ekstrüzyon

9 Ekstrüze Edilen Ürünlerin Kusurları a) Merkez Patlaması: Merkez hattı boyunca oluşan çekme gerilmelerin bir sonucu olarak bu çatlaklar meydana çıkar. b) Boru Tipi Çatlak Direkt ekstrüzyonla ortaya çıkan bir kusurdur. c) Yüzey Çatlağı Yüksek iş parçası sıcaklıklarından dolayı oluşan çatlaklardır.

Benzer belgeler

EKSTRÜZYON YOLU İLE İMALAT

EKSTRÜZYON YOLU İLE İMALAT EKSTRÜZYON TANIMI (I) : Bu imalat yöntemi genellikle hafif metaller (Al,Cu,Mg, vs gibi için uygulanır.metal bir takoz bir alıcı kovan içine konur bir ıstampa vasıtasıyla metal