Afrika da Sektörel ve Finansal Dönüşüm: Fırsatlar ve Riskler 5. Oturum: Türkiye nin Afrika Politikası. 25 Nisan 2014 Saat 13:00-15:00

Transkript

1 Afrika da Sektörel ve Finansal Dönüşüm: Fırsatlar ve Riskler 5. Oturum: Türkiye nin Afrika Politikası 25 Nisan 2014 Saat 13:00-15:00 İsmail BELEN Orman Yüksek Mühendisi-Kamu Yönetimi Uzmanı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdür Yardımcısı

2 Coğrafi Olarak Afrika Kuzey Afrika Akdeniz e kıyısı olan Afrika Ülkelerinin daha çok kıyı ve ortak bölgelerini içermektedir. Özelikle Fas, Tunus ve Cezayir in kıyı bölgeleri Ülkemizin Akdeniz bölgesi ile benzerlik göstermektedir. Sahra Afrika sı Atlas Okyanusundan Kızıldeniz e kadar uzanan 9,4 milyon kilometre kare (900 milyon hektar) bir alanı kapsamaktadır. Burası dünyanın en sıcak çölüdür. Alan olarak Amerika veya Çin kadar bir bölgeyi kapsar. Bir çok ülkenin sınırlarından geçer. Genel olarak çöl şeklinde algılansa da, kum çölleri buranın ancak beşte birini kapsar. Sahra Çölünün Orta Afrika ile sınırını Sahel oluşturmaktadır. Burası Atlantik Okyanusu ile Kızıldeniz arasında yer alır ve uzunluğu 5400 km. dir. Toplam alanı 3 milyon kilometrekaredir. Bu alan Türkiye nin yaklaşık 4 katı bir alanı ifade etmektedir. Orta ve Güney Afrika Afrika nın bazı ülkeleri (Gabon, Kongo, Uganda vb.) tropik bölge iklimine sahiptir.

3

4 Mevcut Durum Değerlendirmesi Ormancılık alanındaki Türkiye-Afrika İlişkilerini kamu ve özel sektör temelinde ele almak mümkün görülmektedir. Veya politika ve uygulama şeklinde de bir ayırım yapılabilir. Türkiye Afrika ile ilgili birçok girişimde yer almaktadır yılı Nisan ayı itibari ile; Burkina Faso, Cezayir, Cibuti, Fas, Gabon, Gine, Güney Afrika, Kongo, Mısır, Moritanya, Mozambik, Namibya, Nijer, Nijerya, Senegal, Sudan, Tanzanya, Tunus gibi ülkelerle ikili anlaşma, Karma Ekonomik Komisyonu, Karşılıklı Ziyaretler şeklinde resmi görüşmeler başlamış durumdadır.

5 Özel Sektör Bu resmi durum yanında özel sektörün de bir çok faaliyeti bulunmaktadır. Bu çerçevede bütün Afrika Ülkelerine ihracat veya ithalat yapılmaktadır. Orta Anadolu İhracatçılar Birliğinden alınan rakamlara göre 2012 yılında 397, 2013 yılında ise 512 milyon dolarlık orman ürünleri ihracatı, buna karşılık yıllık 60 milyon dolar civarında ithalat yapılmıştır yılına ait birkaç örnek vermek gerekirse; Cezayir e 7 milyon, Ekvator Ginesi ne 2,3 milyon, Nijerya ya 4 milyon Dolarlık AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA; ODUN KÖMÜRÜ ihraç edilmiştir. Kamerun dan 25 milyon, Kongo dan 6 milyon, Orta Afrika Cumhuriyeti'nden 3 milyon, Liberya dan 2 milyon dolarlık AĞAÇTAN MAMUL EŞYA; ODUN KÖMÜRÜ ithalatı yapılmıştır.

6 İhracat 2012 İthalat 2013 İhracat 2013 İthalat Bu çalışmada; AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA;ODUN KÖMÜRÜ KAĞIT VE KARTON; KAĞIT HAMURUNDAN KAĞIT VE KARTONDAN EŞYA MOBİLYALAR, AYDINLATMA, REKLAM LAMBALARI, PREFABRİK YAPILAR Odun Dışı Orman Ürünleri (KAHVE, ÇAY,PARAGUAY ÇAYI VE BAHARAT, YAĞLI TOHUM VE MEYVALAR, MACUN, SAKIZ VB.) Ürünler ormancılık sektörü içinde değerlendirilmiştir.

7 Bundan sonrası için neler yapılabilir? Resmi adı Özellikle Afrika da Ciddi Kuraklık ve/veya Çölleşmeye Maruz Ülkelerde Çölleşme ile Mücadele İçin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi Birleşmiş Milletlerin münhasıran Afrika ya ve arazi bozulmasına ayırdığı tek sözleşmedir. Sözleşmenin 12. Taraflar Kongresi (COP) 2015 yılında Türkiye de, Orman ve Su İşleri Bakanlığının ev sahipliğinde yapılacaktır. Bu taraflar Konferansına 6-7 bin civarında katılım beklenmektedir. Bu 12. Taraflar Konferansı nda yeni bir protokol hazırlanacaktır. Bu oldukça önemli olup sözleşmenin tekrar elden geçirilmesi anlamına gelmektedir. Türkiye 12. Taraflar Konferansına ev sahipliği yapmak istemiştir. Çünkü; Sözleşmenin hem ulusal hem de uluslararası seviyede uygulanması konusunda ülkemiz etkili rol almaktadır. Bu sözleşme ülkemizin Afrika ve diğer kurak bölgelerle irtibatı noktasında son derece önemli rol oynayacaktır. Bu Konferansın; Türkiye nin Afrika Stratejisi ile eşgüdüm halinde organize edilmesi, Dışişleri Bakanlığı, TİKA, Türk Hava Yolları, TOBB Türkiye Orman Meclisi, TİM gibi ulusal birimler, BM En Az Gelişmiş Ülkeler Konferansı, FAO, UNCCD, UNFF, Afrika Komisyonu, İslam İşbirliği Teşkilatı gibi uluslararası kurumlar ile işbirliği yapılmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir.

8

9 En Az Gelişmiş Ülkeler Konferansı En Gelişmiş Ülkelerin büyük bir kısmı Afrika kıtasında yer almaktadır. Arazi bozulması, kuraklık ve fakirlik arasında çok yakın bir bağ bulunmaktadır. EAGU İstanbul Eylem planında bu konuların daha yoğun şekilde yer alabileceği düşünülmektedir.

10 FAO-Afrika-Türkiye İşbirliği Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı Türkiye nin yakın işbirliği içinde çalıştığı kurumlardandır. FAO Orta Asya Bölge Ofisi Ankara da açılmıştır. Afrika nın bir çok ülkesi Akdeniz Ormancılığı Meseleleri Komitesi-Silva Mediterranea ye üye durumdadır. Bu komitenin başkanlığı halen ülkemiz tarafından yürütülmektedir. Bu işbirliğinin daha da artırılması için Türkiye-Afrika Birliği- TİKA-FAO arasında bir işbirliği anlaşması imzalanabilir. Buna ilaveten Türkiye Afrika Ormancılık ve Yaban Hayatı Komisyonu na gözlemci üye statüsü ile katılabilir. Türkiye; Sahra Çölü ile aralarına büyük bir yeşil duvar çekmeye çalışan ülkelerin bu girişimine ortak olabilir.

11

12 İkili İşbirlikleri Ülkelerle doğrudan yapılabilecek çalışmalara örnek vermek gerekirse; Kurak ve yarı kurak bölgelerin korunması, otlatmanın düzenlenmesi konularında, Savan bölgesinde yer alan steplerin korunması ve geliştirilmesi, Senegal akasyası, arap sakızı gibi türlerle ağaçlandırma yapılmasında, Fidan-tohum üretimi ve satışı, ormanlardan bal üretimi, havza ıslah projeleri, orman amenajman planı yapımı, uluslararası raporlamalar, danışmanlıklarda, Dünya Gıda Proğramı gibi BM Çalışmalarının bu ülkelerde uygulanmasında, Yeni fidanlıklar ve tohum bahçeleri inşasında, Gana, Kamerun, Kongo gibi ülkelerdeki mevcut ormanların amenajman planlarının yapımı, ormanlardan kereste üretiminde, Orman ürünleri ihracat ve ithalatı (mobilya, kereste, odun, arap sakızı, fıstık çamı, çam balı, shea yağı, argan yağı, tıpa mantarı vb) konusunda özel sektörün teşvik edilmesinde, Orman yangınları ile mücadele faaliyetlerinde, Uluslararası organizasyonların beraber düzenlenmesi, ülke raporlarının birlikte hazırlanması gibi konularda işbirliği yapılabileceği mütala edilmektedir.

13 Neler Yapılabilir? Afrika Ülkelerinde ormancılık konusu henüz yeterince yerleşmemiştir. Onların elinde doğal kaynak, ürün, bizde ise kurulu kapasite bulunmakta, Türkiye kâğıt, kâğıt hamuru, lif yonga odunu dâhil yılda 4 milyar dolara yakın orman emvali ithalatı yapmaktadır. Sürdürülebilir şekilde işletilen ormanlar hem Afrikalı dostlarımıza zenginlik getirecek, hem de ülkemizin düzenli, garantili ürün tedarikine destek verecektir. Bu noktada Üniversite Eğitimi ve Meslek Eğitimi Konusunda işbirliği yapılabileceği düşünülmektedir. Türkiye Bursları iyi bir imkan olabilir. Türkiye li uzmanlar ikili veya çok taraflı anlaşmalar çerçevesinde bu ülkelerde iş başında çalışabilir.

14 Neler Yapılabilir? Ayrıca; Dışişleri Bakanlığı,Ekonomi Bakanlığı, TİKA tarafından yapılan toplantılara veya TASAM gibi kuruluşlarca düzenlenen etkinliklere TOBB Orman Ürünleri Meclisi ve TİM Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçılar Birliğinin de davet edilmesinin son derece faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Türkiye; 12 adet Orman Fakültesi, den fazla Orman Mühendisi, kurumları, teknolojisi, yazılımları, araştırma enstitüleri, dünyada ilk beşe giren lif yonga sanayi, civarında hızar şerit atölyesi, dünyanın dört bir tarafına ihracat yapan mobilya sektörü ve her tarafta iş alabilen danışmanlık sektörü ile sadece Afrika da değil, tüm dünya ile işbirliği yapabilecek bir durumdadır. Ekonomi Bakanlığı ve Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlıkları ile birlikte; başta Afrika olmak üzere, Balkanlar, Orta Asya ve Ortadoğu daki Ormancılık sektörünü bir bütün olarak ele alınmasını sağlayacak «kümelenme projeleri» hayata geçirilebilir. Böyle bir çalışma ihracat potansiyelini de artıracaktır.

15 Çalışmalarımızdan Örnekler

16 2012- Konya

17 2013-Mersin

18 Konya-2012

19 Tanzanya-2013

20 Nijer-2013

21 Nijer-2013

22 Nijer-2012

23 Nijer-2012

24 Tunus-2013

25 Cezayir-2011

26 Cezayir-2011

27 Güney Afrika-2008

28 Senegal-2013

29 Senegal-2013

30 Teşekkür Öncelikle TASAM olmak üzere, bu organizasyonda emeği geçen herkese, Bu sunumun hazırlanmasında bana destek olan; ÇEM Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Gözükara ya ÇEM Genel Müdürlüğü İkili ve Bölgesel İlişkiler Şube Müdürü Serdar Yegül e ve Uluslararası Sözleşmeler ve Süreçler Şube Müdürü Mediha Haliloğlu na, Orman Genel Müdürlüğü Mühendisi Muhammed Seyfettin Ulusoy a, TOBB Türkiye Orman Meclisi Başkanı-Orta Anadolu İhracatçılar Birliği Başkanı Ahmet Kahraman ve ARGE Şubesi Şefi Sevil Sakarya ya, TOBB Türkiye Orman Sektörü Başkan Vekili Sabri Avcı ya, Şişli Meslek Yüksek Okulu Müdürü Prof. Dr. Aynur Aydın a, HAAK Group Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Güner e, Emiroğlu Nakliyat Sahibi Ramazan Emiroğlu na ve TASAM yetkililerini teşekkür ederim. Bu saate kadar burada kalıp bizleri dinleme nezaketi gösteren siz değerli dostlarıma en kalbi şükranlarımı sunuyor, bu Kongrenin hayırlara vesile olmasını diliyorum.