Acıbadem Sağlık Grubunda Hemşirelere Verilen Pediatri Hemşireliği Eğitimi Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Transkript

1 Acıbadem Sağlık Grubunda Hemşirelere Verilen Pediatri Hemşireliği Eğitimi Sonuçlarının Değerlendirilmesi *Gönül Emine KARADAŞ, *Kıymet YILMAZ, *Serpil TÜRKER *Acıbadem Sağlık Grubu Eğitim ve Gelişim Hemşiresi ÖZET Çalışma Acıbadem Sağlık Grubu nda Hemşirelik Gelişim Departmanı tarafından bölüme özel oryantasyon eğitimi kapsamında verilen Pediatri Hemşireliği eğitim sonuçlarının değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirildi. Araştırma tek grup ön test son test düzeninde tanımlayıcı ve ilişki arayıcı bir çalışmadır. Veriler Acıbadem Sağlık Grubu Hemşirelik Gelişim Departmanı tarafından verilen Pediatri Hemşireliği eğitimi kayıtlarından retrospektif olarak elde edildi. Nisan 2008-Temmuz 2010 tarihleri arasında eğitim verilen 652 kişi evreni, kayıtlarına ulaşılan toplam 330 kişi örneklem grubunu oluşturdu. Araştırma verileri SPSS 16.0 programında ortalama, yüzdelik, t testi (%99,99 güven aralığı ile), kikare kullanılarak analiz edildi. Ön testte en fazla yanlış cevaplanan konu başlıkları ortalama yanlış cevap sayıları ile birlikte sırasıyla; pediatrik aciller (1,86), çocuk solunum sisteminin özellikleri (1,45), çocukluk dönemlerine göre hospitalizasyonun çocuğa etkisi (1,25), çocukta temel uygulamalar (1,01), çocuk gastrointestinal sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımı(0,94), son testte ise; pediatrik aciller (0,60), çocukluk dönemlerine göre hospitalizasyonun çocuğa etkisi (0,42), çocuk solunum sistemi hastalıkları ve hemşirelik bakımı (0,28) şeklindeydi. Evrenin ön test ve son test yanlış cevap verme ortalamalarının α=0,01 hata düzeyinde farklı olduğu görüldü. Toplam ön test ortalama yanlış cevap sayısı 11,88 (t=0,994>0,01) iken son test ortalama yanlış cevap sayısı 2,69 (t=0,995>0,01) olarak bulundu, %77,35 lik bir iyileşme ile eğitim alanların bilgi düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı bir değişim oldu (p< 0,01). Sonuç olarak verilen eğitim sonrasında yanlış cevap sayısının azalması ve bu düşüşün istatistiksel olarak anlamlı bulunması (p<0,01) nedeniyle eğitim sürekliliği ve takibi sağlanması ve eğitim içeriklerinin yanlış cevaplanan konu başlıklarına göre yeniden düzenlenmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Eğitim, Hemşirelik, Pediatri

2 Giriş Hemşirelik, bilim ve sanattan oluşan bir meslektir. Sıklıkla birbirinin karşıtı olarak görülen bilim ve sanat, hemşirelik bakımında en yaratıcı şekilde kombine edilmiştir. Bilim 3, 9, 15, olarak hemşirelik, çocuk sağlığının her yönüne ilişkin teorik bilgi ve beceriyi gerektirir 27. Pediatri hemşireleri, çocuğun erişkinden farklı fiziksel, fizyolojik ve psikolojik özellikleri bulunduğunu, algılama sürecinin henüz tam gelişmemiş olduğunu fakat devamlı bir gelişme gösterdiğini, özgüven, problemlerle başa çıkma ve sosyal davranış özelliklerinin yetişkine oranla az gelişmiş olduğunu, hastalığı algılama ve hastalığa tepkisinin, kronolojik yaş ve gelişimsel özelliklerine göre farklılık gösterdiğini, çocuğa aile merkezli bakım verilmesi gerektiğini bilmeli ve çocuğun yaş ve gelişim düzeylerine göre sözel ve sözel olmayan iletişim tekniklerini kullanmalıdır. Ayrıca Evrensel Çocuk Hemşireliği Prensipleri ne uymalı, çocukları sevmeli, iyi bir dinleyici ve gözlemci olmalı, çocuğun fiziksel, zihinsel, ruhsal, sosyal durumu ile ilgili soruları, hastalıkları ve bakımlarında izlenecek yolları bilmeli, alanında deneyimli, iyi bir danışman, sağlık eğitimcisi ve çocukaile-sağlık disiplinleri arasında koordinatör olmalı, çocuk hemşireliğindeki gelişmeleri yakından izlemelidir 3, 9, 15, 27. Mezuniyet sonrasında da mesleki gelişmeleri yakından takip edebilmek için eğitimler sürdürülmelidir 4, 8, 12, 16, 17, 18, 29, 31. Hazırlanacak eğitim programı konu alanı ile ilgili bilimsel bilgi birikimi, evrensel ve toplumsal gerçekler ile eğitim programının uygulanacağı grubun amaç ve beklentilerine dayanmalıdır. Programın hedefleri bu gerçeklerle uyumlu ve ayrıca ölçülebilir, eğitim yoluyla oluşturulabilir ve ulaşılabilir olmalıdır 31. Literatürde Türkiyede ve yurtdışında hemşirelerin mezuniyet sonrası eğitimlerine yönelik çalışmalar bulunmaktadır 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34. Literatürdeki bu bilgilerden yola çıkılarak araştırma; Acıbadem Sağlık Grubu(ASG) nda Hemşirelik Gelişim Departmanı (HGD) tarafından bölüme özel oryantasyon eğitimi kapsamında verilen Pediatri Hemşireliği Eğitimi sonuçlarının değerlendirilmesi ve iyileştirme çalışmalarının belirlenmesi amacıyla planlanmıştır. Gereç ve Yöntem Araştırmanın yeri ve zamanı Araştırma Nisan 2008-Temmuz 2010 tarihleri arasında ASG ye bağlı özel hastanelerde çalışan ve Hemşirelik Gelişim Departmanı (HGD) tarafından bölüme özel oryantasyon eğitimi kapsamında verilen pediatri eğitimine katılan hemşirelerle gerçekleştirildi. 3, 4,

3 Araştırmanın evren ve örneklemi Araştırma öncesinde Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Araştırmalar Değerlendirme Kurulu (ATADEK) ndan ve ASG hemşirelik hizmetleri müdürlüğünden gerekli yazılı izinler alındı. Araştırma tek grup ön test son test düzeninde tanımlayıcı ve ilişki arayıcı bir çalışmadır. Eğitim verilen 652 kişi evreni, kayıtlarına ulaşılan toplam 330 kişi örneklem grubunu oluşturdu. Verilerin toplanması Veriler ASG HGD tarafından verilen Pediatri Hemşireliği eğitimi kayıtlarından retrospektif olarak elde edildi. Veri toplama aracı olarak eğitim öncesinde ve sonrasında hemşirelerin bilgi düzeylerini ölçmek için HGD tarafından hazırlanan soru formu kullanıldı. Formda çocukluk yaşlarında büyüme gelişme, çocukta temel uygulamalar, çocukluk dönemleri ve dönemlere uygun oyun tipleri, çocukluk dönemlerine göre hospitalizasyonun çocuğa etkisi, çocukta ilaç uygulamaları, pediatrik aciller ile çocuk endokrin sistemi, derisi, gastrointestinal sistemi (GİS), kas-iskelet sistemi, solunum sistemi, genitoüriner sistemi ve kardiyovasküler sisteminin özellikleri, hastalıkları ve hemşirelik bakımı konularını içeren toplam 25 soru yer aldı. Kullanılacak eğitim yöntemini ve konuları belirlemek için eğitim verilmeye başlanmadan önce ASG ye bağlı hastanelerde yatan çocuk hastaların profilleri çıkarılarak çocuk sağlığı ve hastalıkları hemşireliği eğitimlerinin yurtdışı ve yurtiçi müvredat programları incelendi. Onsekiz saatlik eğitim modülü oluşturularak ASG ye bağlı hastanelerin ağırlıklı çocuk hasta kabul edilen bölümlerinde çalışan sorumlu hemşire, klinik eğitim hemşireleri ve hemşirelik hizmetleri müdürlerinden görüş alındı ve modüle son şekli verilerek Nisan 2008 itibariyle 18 saatlik eğitim programına başlandı. Eğitim; çocuk sağlığı ve hastalıkları servislerinde çalışmış olan, deneyimli, HGD ye bağlı Eğitim ve Gelişim Hemşireleri tarafından verildi. Eğitim öncesinde katılımcılar tarafından 25 sorudan oluşan soru formu dolduruldu. Power point sunusu, soru cevap, beyin fırtınası, vaka çalışmaları ile desteklenen eğitimin bitiminde aynı soru formu katılımcılar tarafından yeniden dolduruldu. Eğitim öncesi ve sonrasında soru formunu doldurmak için katılımcılara 30 ar dakika süre verildi. Eğitim sonunda ayrıca katılımcılara eğitimi değerlendirmeleri amacıyla birer eğitim değerlendirme formu da doldurularak düzenli olarak analiz edildi. Ancak eğitim değerlendirmeleri bu çalışmaya alınmadı. Verilerin Değerlendirilmesi Araştırma verileri SPSS 16.0 programında ortalama, yüzdelik, t testi (%99,99 güven aralığı ile) kullanılarak analiz edildi.

4 Bulgular Tablo-1: Bölümlere Göre Çalışan Sayıları ve Yüzdesi ÇALIŞILAN BÖLÜMLER N (Sayı) % (Yüzde) Yatan Hasta Katları (YHK) ,73 Acil Servis 57 17,27 Poliklinik 59 17,88 Genel Yoğun Bakım Ünitesi (GYBÜ) 38 11,52 Kardiyovasküler Cerrahi Yoğun Bakım Ünitesi (KVCYBÜ) 21 6,36 Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi (YYBÜ) 20 6,06 Kemoterapi 2 0,61 Radyoterapi 3 0,91 Koroner Yoğun Bakım Ünitesi (KYBÜ) 8 2,42 Özel Bakım Servisi (ÖBS) 5 1,52 Özel Dal (Diyabet, Enfeksiyon, Onkoloji Eğitim Hemşiresi) 3 0,91 Derlenme Ünitesi 6 1,82 TOPLAM ,00 Tablo 1 de görüldüğü gibi araştırmada örneklem olarak alınan 330 çalışan bölüm bazında değerlendirildiğinde sırasıyla YHK (%32,73), Poliklinik (%17,88), Acil Servis (%17,27), GYBÜ ((11,52), KVCYBÜ (%6,36), YDYBÜ (%6,06) çalışanlarıdır. Konu başlıklarına göre genel değerlendirmede örnekleme alınan tüm çalışanlar dikkate alınmıştır. Bölüm bazındaki değerlendirmede ise çalışanların ağırlıklı olarak bulunduğu bölümler üzerinde durulmuştur.

5 Tablo-2: Konulara Göre Ön Test-Son Test Toplam Sayıları, Ortalamaları ve Sayıları KONULAR Ön Test Ortalaması Son Test Ortalaması Ön Test yanlış Son Test yanlış Çocukluk Dönemleri ve Dönemlere Uygun Oyun Tipleri 0,32 0, Büyüme Gelişme 0,18 0, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi 1,25 0, Çocuk Solunum Sisteminin Özellikleri 1,45 0, Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı 0,85 0, Çocukta Kardiyovasküler Sistem Özellikleri 0,38 0, Çocukta Kardiyovasküler Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı 0,77 0, Çocuk GİS Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı 0,94 0, Pediatrik Aciller 1,86 0, Çocukta Temel Uygulamalar 1,01 0, Çocukta İlaç Uygulamaları 0,53 0, Çocuk Endokrin Sistem Özellikleri 0,52 0, Çocuk Endokrin Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı 0,68 0, Çocuk Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı 0,11 0, Deri Hastalıklar Sorunu Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı 0,60 0, Çocuk Genitoüriner Sistem Özellikleri 0,43 0, TOPLAM 11,88 2,69 + t: Student t test Test Değeri, + p t=0,994>0,01 t=0,995>0,01 ** p<0.01

6 Tablo-2 ye bakıldığında ön testte en fazla yanlış cevaplanan ilk 5 konu başlığı sırasıyla Pediatrik Aciller, Çocuk Solunum Sistemi Özellikleri, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi, Çocukta Temel Uygulamalar, Çocuk GİS Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı olduğu görülmektedir. Son testte en fazla yanlış cevaplanan ilk 5 konu başlıklığı ise; sırasıyla Pediatrik Aciller, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi, Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, Çocuk GİS Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, Çocuk Endokrin Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı olduğu görülmektedir. Konu başlıklarına göre en az 1 tane yanlış cevap veren kişi sayılarına bakıldığında ön test ve son testte aralarındaki farkın yeterli olmadığı Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi ve Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı konular dikkati çekmektedir. Evrenin ön test ve son test yanlış cevap verme ortalamalarının α=0,01 hata düzeyinde farklı olduğu görüldü. Toplam ön test ortalama yanlış cevap sayısı 11,88 (t=0,994>0,01) iken son test ortalama yanlış cevap sayısı 2,69 (t=0,995>0,01) olarak bulundu, %77,35 lik bir iyileşme ile eğitim alanların bilgi düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı bir değişim oldu (p< 0,01).

7 Tablo-3: Bölümlere Göre Ön Test-Son Test Toplam Sayı Ortalamaları ve Sayıları BÖLÜM Yatan Hasta Katları n=108 Acil Servis n=57 Poliklinik n=59 GYBÜ n=38 KVCYBÜ n=21 YYBÜ n=20 KONU Çocukluk Dönemleri ve Dönemlere Uygun Oyun Tipleri ÖN TEST SON TEST ÖN TEST SON TEST ÖN TEST SON TEST ÖN TEST SON TEST ÖN TEST SON TEST ÖN TEST SON TEST 0, ,05 5 0, , , ,00 0 0, ,08 3 0,3 9 0,10 2 0, ,00 0 Büyüme Gelişme 0, ,01 1 0, ,02 1 0,14 8 0,02 1 0,13 5 0,03 1 0,29 6 0,05 1 0,18 3 0,00 0 Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi Çocuk Solunum Sisteminin Özellikleri Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı Çocukta Kardiyovasküler Sistem Özellikleri Çocukta Kardiyovasküler Sistem Hastalıkları ve Çocuk GİS Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı 1, , , , , , , , , ,19 3 1,05 6 0,20 3 1, ,11 6 0, ,19 2 0, ,17 3 0, ,16 2 0, ,05 1 0, ,15 1 0, , , , , , , , , ,29 6 1,05 9 0,35 5 0, ,05 5 0, ,07 4 0, ,02 1 0, ,05 2 0, ,00 0 0,35 7 0,10 2 0, , , , , ,10 6 0, ,13 5 0, ,05 1 0, ,05 1 0, ,01 5 1, ,00 7 0, ,00 0 0, ,00 0 0,86 8 0,00 0 0,75 3 0,00 0 Pediatrik Aciller 1, ,64 5 1, ,75 3 2, ,66 6 1, ,71 2 1, ,33 3 1, ,55 2 Çocukta Temel Uygulamalar 0, ,08 1 1, ,11 4 1, ,08 1 1, ,13 1 1,10 8 0,00 0 0,90 5 0,15 1 Çocukta İlaç Uygulamaları 0, ,04 1 0, ,00 0 0, ,00 0 0, ,05 5 0,62 9 0,00 0 0,40 7 0,00 0 Çocuk Endokrin Sistem Özellikleri Çocuk Endokrin Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı Çocuk Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı Deri Hastalıklar Sorunu Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı Çocuk Genitoüriner Sistem Özellikleri 0, ,04 4 0, ,00 0 0, ,02 1 0, ,05 2 0,43 9 0,00 0 0,45 9 0,10 2 0, ,00 0 0, ,00 0 0, ,00 0 0, ,03 9 0, ,00 0 0, ,00 0 0,10 7 0,02 1 0,11 3 0,02 1 0,10 5 0,03 1 0,13 4 0,05 1 0,10 2 0,00 0 0,15 2 0,05 1 0, , , , , ,12 7 0, ,16 6 0, ,24 5 0, ,25 5 0, ,06 6 0, ,09 5 0, ,00 0 0, ,03 1 0,29 6 0,00 0 0,45 9 0,05 1

8 Tablo-3 e bakıldığında Yatan Hasta Katları nda ön testte en fazla yanlış cevaplanan ilk 5 konu başlığı sırasıyla Pediatrik Aciller, Çocuk Solunum Sistemi Özellikleri, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi, Çocukta Temel Uygulamalar, Çocuk GİS Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı olduğu görülmektedir. Son testte ise sırasıyla; Pediatrik Aciller ve Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi konuları olduğu görülmektedir. Acil Servis te ön testte en fazla yanlış cevaplanan ilk 5 konu başlığı sırasıyla Pediatrik Aciller, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi, Çocuk GİS Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, Çocukta Temel Uygulamalar ve Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı olduğu görülmektedir. Son testte ise sırasıyla Pediatrik Aciller ve Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi konuları olduğu görülmektedir. Poliklinikte te ön testte en fazla yanlış cevaplanan ilk 5 konu başlığı sırasıyla Pediatrik Aciller, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi, Çocukta Temel Uygulamalar, Çocuk GİS Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, ve Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı olduğu görülmektedir. Son testte ise sırasıyla; Pediatrik Aciller ve Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi konuları olduğu görülmektedir. GYBÜ de ön testte en fazla yanlış cevaplanan ilk 5 konu başlığı sırasıyla; Pediatrik Aciller, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi, Çocukta Temel Uygulamalar, Çocuk GİS Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, ve Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı olduğu görülmektedir. Son testte ise sırasıyla; Pediatrik Aciller, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi ve Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı konuları olduğu görülmektedir. KVCYBÜ de ön testte en fazla yanlış cevaplanan ilk 5 konu başlığı sırasıyla; Pediatrik Aciller, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi, Çocuk GİS Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı ve Çocukta Kardiyovasküler Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı olduğu görülmektedir. Son testte ise sırasıyla; Pediatrik Aciller, Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı ve Deri Hastalıklar Sorunu Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı konuları olduğu görülmektedir. YYBÜ de ön testte en fazla yanlış cevaplanan ilk 5 konu başlığı sırasıyla; Pediatrik Aciller, Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi, Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, Çocukta Temel Uygulamalar ve Çocukta 8

9 Kardiyovasküler Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik bakımı olduğu görülmektedir. Son testte ise sırasıyla; Pediatrik Aciller, Çocuk Solunum Sistemi Hastalıkları, ve Hemşirelik Bakımı, Deri Hastalıklar Sorunu Olan Çocuk ve Hemşirelik Bakımı ve Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi konuları olduğu görülmektedir. Tartışma Eğitim doğmakla başlayıp ölüme kadar devam eden bir süreçtir. Bu süreçte herkes basta zorunlu eğitim olmak üzere çeşitli eğitimler almaktadır. Her alanda olduğu gibi sağlık kuruluşlarında da hizmet içi eğitim büyük bir önem taşımaktadır. Her geçen gün türeyen yeni hastalıklar, yeni tedaviler sağlık çalışanları için büyük önem arz etmektedir. Sağlık sisteminde en önemli mesleklerden biri de hemşireliktir. Hemşire, bireyleri, hastalıklardan korunma yolları konusunda bilgilendiren, beden veya ruh sağlığının bozulması halinde hekim tarafından verilen tedaviyi uygulayan, hasta bakımını planlayan, uygulayan, denetleyen ve izleyen kişidir. Hemşireler bir hastane için olmazsa olmazdır. Bu bakımdan hemşirelerin eğitimi de önem arz etmedir 13. Mezuniyet sonrasında da mesleki gelişmeleri yakından takip edebilmek için eğitimler sürdürülmelidir 4, 8, 12, 16, 17, 18, 29, 31. Hazırlanacak eğitim programı konu alanı ile ilgili bilimsel bilgi birikimi, evrensel ve toplumsal gerçekler ile eğitim programının uygulanacağı grubun amaç ve beklentilerine dayanmalıdır. Programın hedefleri bu gerçeklerle uyumlu ve ayrıca ölçülebilir, eğitim yoluyla oluşturulabilir ve ulaşılabilir olmalıdır 31. Literatürde hemşirelerin HİE ile ilgili görüşleri ve bilgi düzeyleri sorgulandığında 1,2, 4, 11, 12, 21 büyük çoğunluğunun bu eğitimlere ihtiyaç duydukları görülmektedir Tüm bu amaçlarla hazırlanmış ve sonuçları değerlendirmiş olan bu çalışmaya katılan hemşirelerin büyük çoğunluğu (n:108; Tablo 1) yatan hasta katlarında çalışmakta ve çocuk hastalarla sık olarak karşılaşmaktaydı. Bölümlere göre yanlış sayıları incelendiğinde ise; YHK da çalışan hemşirelerin en fazla yanlış cevap verdikleri konu başlığının eğitim öncesinde 1,79 ortalama ile Pediatrik Aciller olması ve bu oranın eğitim sonrasında 0.64 ortalama ile yine en çok yanlış yapılan konuların başında olması anlamlıydı (Tablo 3). Bu durum genel değerlendirme ile benzerlik göstermekteydi (Tablo 2). Ancak eğitim öncesinde yanlış cevap veren kişi sayısının 77 eğitim sonrasında ise 5 olması eğitimin pediatrik aciller konusunda çalışanların bilgi düzeyini arttırdığını göstermektedir (Tablo 2). Acil Servis de dahil olmak üzere diğer bölümlerde de bu durum benzerlik göstermektedir (Tablo 2). Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi ve Çocuk Solunum Sisteminin Özellikleri konularında genel değerlendirmede eğitim öncesine göre eğitim sonrasında yanlış cevap veren kişi sayılarının çok fazla azalmaması önemlidir (Tablo 2). 9

10 Ancak bölüm bazında bu konu başlıkları incelendiğinde GYB, KVCYBÜ ve YYBÜ de eğitim öncesinde de Çocukluk Dönemlerine Göre Hospitalizasyonun Çocuğa Etkisi konularına yanlış cevap veren kişi sayılarının az olduğu görülmektedir. Çocuk Solunum Sisteminin Özellikleri konu başlığına ise; eğitim öncesine göre eğitim sonrasında tüm bölümlerde yanlış cevap veren kişi sayısının önemli sayıda azaldığı görülmektedir (Tablo 3). Bu da eğitimin ilgili konu başlıklarında çalışanların bilgi düzeylerini arttırmada etkili olduğunu göstermektedir. Genel ve bölüme özel olarak incelendiğinde çalışmada öne çıkan konulardan biri de hemşirelerin çocukluk sistemlerinin özelliklerine ait sorulara yanlış cevap verme ortalamalarının azalmasına rağmen sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımına yönelik sorulara yanlış cevap verme ortalamalarının aynı oranda azalmamasıdır (Tablo 2,3). Sistemlerin özelliklerine yönelik yanlış cevap verme ortalamaları ve kişi sayıları eğitim öncesinde sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımına yönelik sorulara oranla nispeten daha düşük olarak görülmektedir (Tablo 2,3). Eğitimin bu konularda da etkili olduğu ancak 18 saatlik eğitimde sistemlere ait hastalıkları ve hemşirelik bakımını öğrenmede hemşirelerin zorlandıkları düşünülmektedir. Sonuç ve Öneriler Sonuç olarak evrenin ön test ve son test yanlış cevap verme ortalamalarının α=0,01 hata düzeyinde farklı olduğu görüldü. Toplam ön test ortalama yanlış cevap sayısı 11,88 (t=0,994>0,01) iken son test ortalama yanlış cevap sayısı 2,69 (t=0,995>0,01) olarak bulundu, %77,35 lik bir iyileşme ile eğitim alanların bilgi düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı bir değişim oldu (p< 0,01). Bulgular doğrultusunda öneriler: Eğitim modülü Pediatrik Anatomi-Fizyoloji; Pediatrik Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı şeklinde 2 bölüme ayrılmalı ve 1. modülü başarıyla geçenler 2. modüle kabul edilmelidir. Çalışmada genel olarak en çok yanlış cevap verilen konuların başında pediatrik aciller ve hospitalizasyonun çocuğa etkisi konuları yer almaktadır. Çalışanların ilgili konu başlıklarında farkındalık düzeylerin arttırılmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Eğitimin sürekliliği ve takibinin sağlanmalı, eğitim içerikleri yanlış cevaplanan konu başlıklarına göre yeniden düzenlenmelidir. 10

11 Kaynaklar İleriki çalışmalar hemşirelerin demografik verilerini de içermeli eğitimin etkinliği ile karşılaştırılmalıdır. 1. Alıcı M ve Pınar R. Obez Hastalara Verilen Eğitimin Etkinliğinin Değerlendirilmesi HEMARGE 2008; 2: Athey J, Kavanagh L ve Bagley K. The MCH Training Program: An Evaluation Erişim: Ball JW, Bindler RC. Pediatric Nursing Caring for Children, 4th Ed, Pearson Prentice Hall, New Jersey, Boehm H ve Bonnel W. The Use of Peer Review in Nursing Education and Clinical Practice. JNSD 2010 ; 26(3): Brestovacki B ve Milutinovic D. Continuing education of paediatric nurse in Vojvodina, Serbia. Nurse Educ Today.2006 Jan;26(1):71-7. Epub 2005 Sep Can, M. Kolostomili Hastalara Bakım Veren Hemşirelerin Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi TC. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (İzmir-1994); Danışman: Yar. Doç. Dr. Ümran Güler. 7. Child Health Corp o ration of America Nursing Falls Study Task Force. Pediatric falls: State of the science. Pediatric Nursing, 2009; 35(4): Clınıcal Specıalty I Chıld Health (Paedıatrıc) Nursıng. Erişim: Conk Z, Çavuşoğlu H, Savaşer S ve ark. (Ed. Conk, Z.): Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği El Kitabı, 1. Baskı, Birlik Ofset, İstanbul, Çetınkaya B, Turan T, Ceylan SS ve Altundag S. Pedıatrı Klınıklerınde Çalısan Hemsıre Ve Doktorların Pulse Oksımetre Kullanımı Konusunda Bılgı Düzeyleri. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2008; 9(2) : Çelen Ö, Karaalp T, Kaya S, Demir C, Teke A ve Akdeniz A. Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Eğitim Hastanesi Yoğun Bakım Ünitelerinde görev yapan hemşirelerin uygulanan hizmet içi eğitim programlarından beklentileri ve bu programlar ile ilgili düşünceleri Gülhane Tıp Dergisi 2007; 49: Ekti, R. Total Parenteral Beslenme Konusunda Hemşirelerin Bilgi Düzeyini Geliştirmede Modüler ve Standart Eğitim Yöntemlerinin Karşılaştırılması. TC. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (İzmir-1993); Danışman: Prof. Dr. Zeynep Conk. 13. Erdem E. Kamu yönetiminde hizmet içi eğitim ve Erciyes Üniversitesi Hastaneleri hemşire eğitimleri örneği. TC. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yönetim Bilimleri Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi (Ankara-2010); Danışman:Yrd. Doç. Dr. İhsan Keleş 14. Göçmen Z. Ameliyathane Hemşirelerinin Ameliyathane Hemşireliği Oryantasyon Programı İçeriğine İlişkin Görüşleri C.Ü.Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2004, 8(1): Görak G, Erdoğan S, Savaşer S ve Çakıroğlu S. (Ed. Seçim, H.): Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği, 1. Baskı, Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir, Harris JK, Yates B ve Crosby WM. A Perinatal Continuing Education Program: Its Effects on the Knowledge and Practices of Health Professionals. JOGNN November 1995; 24(9): Henry K, Silver MD, Loretta C, Ford ED, Susan G ve Steady MS. A Program To Increase Health Care For Chıldren: The Pedıatrıc Nurse Practıtıoner Program Pedıatrıcs May 1967; 39(5): Holloway K. Hutt Valley nursing: training needs analysis Erişim: healthstud op/1 19. Motacki, K., & Motacki, L.M. ( 2009). Safe handling and movement in a pediatric setting. Pe d i a t ric Nursing 2009; 35(4):

12 20. O Brien MA, Freemantle N, Oxman AD, Wolf F, Davis DA, Herrin J. Continuing education meetings and workshops: effects on professional practice and health care outcomes (Review). The Cochrane Library 2007, 4. Erişim: Özdemir K. Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hastanesi Hemşirelerinin Enfeksiyon Kontrol Yöntemleri ve Uygulamalarına İlişkin Bilgi Düzeylerinin Saptanması. TC. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi Programı Bilim Uzmanlığı Tezi (Ankara-1987).Danışman: Doç. Dr. Gülten Uyer. 22. Rieman M, Gordon M ve Marvin JM. Pediatric Nurses Knowledge and Attitudes Survey Regarding Pain: A Competency Tool Modification. Pedıatrıc Nursıng/July-August 2007; 33(4): Rieman M ve Gordon M. Pain Management Competency Evidenced By a Survey of Pediatric Nurses Knowledge And Attitudes. Pedıatrıc Nursıng/July-August 2007; 33(4): Rond MJE, Wit R, Dam FSAM ve ark. A Pain Monitoring Program for Nurses: Effects on Nurses Pain Knowledge and Attitude. J Pain Symptom Manage 2000;19: Roinn A, Mainnystrie O. Complex Needs The Nursing Response to Children and Young People with Complex Physical Healthcare Needs 2007 Erişim: RTCCD, Pediatric Nursing Education Project (P-NEP) EVALUATION REPORT June Savaşer S, Yıldız S, Hemşireler İçin Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Öğrenim Rehberi, İstanbul Tıp Kitabevi, Saydam BK. Yenidoğanların Apgar Skoru, Nöromüsküler gelişimleri (Refeksler) ve Yaşam Bulguları ile İlgili Ebe-Hemşirelere Verilen Eğitimin Etkinliğinin İncelenmesi. TC. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi (İzmir- 1998). Danışman: Doç. Dr. Ahsen Şirin. 29. Simon JL, Alden ER ve Mulvey HJ. The Future of Pediatric Education II A Project of the Pediatric Community Summary of Survey Findings: Developmental and Behavioral Pediatrics Şahin TK, Demir LS ve Koruk İ. Bir Tıp Fakültesi Hastanesi'nde Görevli Hemşirelerin Kan Basıncı Ölçüm Bilgilerinin Değerlendirilmesi, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (1): Türkiye de Gerontoloji Hemşireliği Eğitimi (I): Bir Sertifika Eğitim Programı Geliştirme Çalışması Programın Dayandığı Temeller, Deneyimler Ve Eğitim Programı Önerisi, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2001, 5(1) 32. Uysal H, Enç N. Hemşirelerin İndirekt Arteriyel Kan Basıncı Ölçümüne İlişkin Teorik Ve Uygulamaya Yönelik Bilgilerinin Değerlendirilmesi Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2005, 21(1): Walsh A, Edwards H, Courtney M, Wilson J, Monaghan S. Paediatric nurses knowledge, attitudes and factors influencing fever management 2005; JAN 49(5): Yankauer E, Trip S, Andrews P ve Jonnelly JP. The Outcomes and Service Impact of a Pediatric Nurse Practitioner Training Program-Nurse Practitioner Training Outcomes. A.J.P.H. MARCH,