Doğuştan Kalça Çıkığı

Transkript

1 Doğuştan Kalça Çıkığı Gelişimsel Kalça Çıkığı Prof. Dr. Necdet Altun Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi

2 Doğuştan Kalça Çıkığı Tanım Sınıflandırma Patoloji Tanı Tedavi Doğuştan Kalça Çıkığı / 2

3 Doğuştan Kalça Çıkığı / 3 Tanım x DKÇ: Doğuştan Kalça Çıkığı Doğuştan femur başının asetabulumun dışında yer almasıdır Femur başının asetabulumun dışında yer alması şart değildir. Femur başı ile asetabulum arasında uyumsuzluk vardır. Her zaman doğuşta var olan bir patoloji değildir.

4 Doğuştan Kalça Çıkığı / 4 Tanım x DKÇ: Doğuştan Kalça Çıkığı Doğuştan femur başının asetabulumun dışında yer almasıdır Gelişim süreci içinde kalça eklemindeki uyumsuzluk sonucunda oluşan bir klinik tablodur. GKÇ: Gelişimsel Kalça Çıkığı Klisic PJ. J Bone Joint Surg (Br) 1989; 71-B:136

5 Tarihçe 1832 Dupuytren ( ) Kalçanın doğu ştan çıkığı Uylukta kısalık Abduksiyon kısıtlılığı Büyük trokanterin belirginliği Abduktor topallama

6 Tarihçe Adolf Lorenz ( ) Kalça çıkığında kapalı redü ksiyon 1927 Vittorio Putti ( ) Erken tedavinin önemi

7 Tarihçe 1965 Robert Salter ( ) - En popüler cerrahi teknik

8 Tarihçe 1980 Güngör Sami Çakırgil - DKÇ de Dünya literatüründeki bir Türk e ait ilk cerrahi teknik Radikal Redüksiyon (*) Campbell s Orthopaedics Operative Techniques

9 Doğuştan Kalça Çıkığı / 9 Sınıflandırma Teratolojik (atipik) kalça çıkığı (% 2-5): Konjenital malformasyonlarla beraber seyreden ağır tip. Lumbosakral agenezis Kromozom anomalileri Artrogripozis multipleks Miyelomeningosel Redükte edilemez

10 Doğuştan Kalça Çıkığı / 10 Sınıflandırma Teratolojik (atipik) kalça:

11 Doğuştan Kalça Çıkığı / 11 Sınıflandırma Tipik kalça çıkığı (% 95-98): Prognozu daha iyidir, normal infantlarda görülür. Prenatal, natal ve postnatal dönemde gelişebilir. Üç klinik tablo halinde görülebilir: Dislokasyon Subluksasyon Disloke edilebilir kalça

12 Doğuştan Kalça Çıkığı /12 Sınıflandırma Dislokasyon (tam çıkık): Femur başı tamamen asetabulumun dışındadır. Subluksasyon (yarı çıkık): Eklem yüzleri arasında tam olmayan, sınırlı bir temas vardır.

13 Doğuştan Kalça Çıkığı / 13 Sınıflandırma Disloke edilebilir kalça: Femur başı asetabulumun içindedir fakat Barlow testi ile çıkartılabilir. Displazi (yetersiz gelişme): Asetabulum ve femur başının yetersiz olarak gelişmesidir.

14 Doğuştan Kalça Çıkığı / 14 Görülme sıklığı 1/ /100 (displazi ) 1-1.5/1000 (dislokasyon) Kız bebeklerde 4-5 kat daha fazla İlk doğan çocukta görülme sıklığı daha fazla Sol kalçada % 60, sağ kalçada % 20 iki taraflı % 20

15 Görülme sıklığı Coğrafik dağılım 1.7/1000 (İsveç) 5-13/1000 (Tü (Türkiye) 75/1000 (Yugoslavya) 188.5/1000 (Manitoba (Manitoba Bölgesi Batı Batı KanadaKanada-) Irklara göre dağılım Çinli çocuklarda oldukça az Navajo kızılderililerinde oldukça yüksek

16 Doğuştan Kalça Çıkığı / 16 Etyoloji Predispozan faktörler Aile öyküsü Ligamantöz laksite İlk doğum Makat gelişi Kız çocuk Oligohidramnios Sezaryen İkiz veya çoklu gebelik Plagiocephaly Kas-İskelet Sisteminin konjenital anomalileri (Tortikollis, Skolyoz, Konjenital Club Foot vb.)

17 Doğuştan Kalça Çıkığı / 17 Patoloji Predispozan faktörler Postnatal sorunlar Kalçaların ekstansiyona getirildiği pozisyonlar (Kundak uygulaması) (*) Kutlu et al. J pediatr Orthop 1992 Orta Anadoluda kundak uygulanan 4173 infant ta GKÇ görülme oranı 1.34 % olarak bulunmuştur.

18 Doğuştan Kalça Çıkığı / 18 Etyoloji Çok yönlü etyoloji Genetik? Ligamantöz laksite - Herediter - Hormonal Asetabular displazi

19 Doğuştan Kalça Çıkığı / 19 Etyoloji Çok yönlü etyoloji Mekanik nedenler Fleksör dominant pozisyon - Makat gelişi - Kundak uygulaması

20 Doğuştan Kalça Çıkığı / 21 Patofizyoloji Yumuşak doku patolojileri Kalça kapsülünde uzama ve hipertrofi Kalça çevresindeki adelelerde kontraktür Hipertrofik lig.teres Hipertrofik pülvinar doku İnverte limbus Kum saati deformitesi

21 Doğuştan Kalça Çıkığı / 22 Patofizyoloji İnverte limbus Pulvinar doku Uzamış kapsül Hipertrofik lig.teres

22 Doğuştan Kalça Çıkığı / 23 Patofizyoloji Kum saati deformitesi İliopsoas tendonu

23 Doğuştan Kalça Çıkığı / 10 Patofizyoloji Kemik dokuya ait patolojiler Asetabular displazi Femoral anteversiyonun artması Asatabular anteversiyonun artması Koksa valga

24 Doğuştan Kalça Çıkığı / 25 Tanı Erken tan ı Özellikle yenidoğan döneminde Aile öyküsü Doğumun sorgulanması Pratisyen hekim Çocuk Hastalıkları Uzman ı

25 Doğuştan Kalça Çıkığı / 26 Tanı Fizik muayene Görüntü leme yöntemleri Ultrasonografi Röntgen BT

26 Doğuştan Kalça Çıkığı / 27 Tanı Yenidoğanda Süt çocuğu döneminde Yürüme yaşında

27 Doğuştan Kalça Çıkığı / 28 Tanı Yenidoğanda Kalça ve dizlerde fleksiyon duruşunun olmaması Fizyolojik kalça ve diz kontraktürünün olmaması Abdüksiyon kısıtlılığı Pli asimetrisi Ortolani Bulgusu (*) Barlow Bulgusu (*) (*) Bebek rahat olmalıdır Ortam ısısı ılık olmalıdır Hissetmek önemlidir, ortam sessiz olmalıdır.

28 Doğuştan Kalça Çıkığı / 29 Tanı Ortolani Bulgusu İlk üç ayda geçerlidir

29 Doğuştan Kalça Çıkığı / 30 Tanı Barlow Bulgusu İlk üç ayda geçerlidir

30 Doğuştan Kalça Çıkığı / 31 Tanı İnfant Dönem Çıkık tarafta bacak dış rotasyonda durur Perine mesafesi artmıştır Büyük trokanterler belirgindir Kalça abduksiyonunda kısıtlılık Galeazzi Bulgusu (*) Piston Bulgusu (*) Yürüme gecikir Üç aydan sonra kalça redükte edilemez

31 Doğuştan Kalça Çıkığı / 32 Tanı Galeazzi (Allis) Bulgusu

32 Doğuştan Kalça Çıkığı / 33 Tanı Süt çocuğu dönemi Klisic Çizgisi Büyük trokanter ile SİAS arasına çizilen çizgi Normal kalçada umblikusun ortası ndan geçer. Çıkık kal çada ise umblikusun altından geçer.

33 Doğuştan Kalça Çıkığı / 34 Tanı Yürüme yaşında Yürümede gecikme Ördekvari yürüyüş (iki taraflı çıkıklarda) Trendelenburg bulgusu (*) Lomber lordozda artış

34 Doğuştan Kalça Çıkığı / 35 Tanı Trendelenburg bulgusu

35 Doğuştan Kalça Çıkığı / 36 Tanı Tortikolis Eşlik eden doğumsal anormallikler Tortikollis (% 20 GKÇ) Plajiosefali (% 32 GKÇ) Kalkaneovalgus Metatarsus varus Pes kalkaneovarus (% 25 GKÇ) Yaygın eklem laksitesi Skolyoz Kalkaneovalgus PEV

36 Doğuştan Kalça Çıkığı / 37 Tanı yöntemleri 1. Anamnez ve fizik muayene 2. Ultrasonografi 3. Röntgenografi

37 Doğuştan Kalça Çıkığı / 38 Tanı yöntemleri Ultrasonografi (Graf yöntemi-1980)

38 Doğuştan Kalça Çıkığı / 39 Tanı yöntemleri Ultrasonografi (Graf yöntemi-1980) İki önemli açı vardır. A. Alfa açısı (asetabular slope) B. Beta açısı (labrumun pozisyonu) Normalde 60 nin üstünde olması gerekir

39 Doğuştan Kalça Çıkığı / 41 Tanı yöntemleri Ultrasonografi 5 haftalık bebek

40 Doğuştan Kalça Çıkığı / 42 Tanı yöntemleri Röntgenografi Asetabular simetri Asetabular konturlar Asetabular indeks Asetabular anteversiyon Femur başının pozisyonu Femoral anteversiyon Femur boynu-cismi açısı

41 Doğuştan Kalça Çıkığı / 43 Tanı yöntemleri / Röntgen Hilgenreiner çizgisi: Triradiyat kıkırdakları birleştiren çizgi

42 Doğuştan Kalça Çıkığı / 44 Tanı yöntemleri / Röntgen Perkin Çizgisi: Asetabulum üst dış köşesinden Hilgenrainer Çizgisine inen dikme

43 Doğuştan Kalça Çıkığı / 45 Tanı yöntemleri / Röntgen Shenton-Menard Çizgisi: Femur boynu medial sınırını oluşturan çizgi, obturator foramenin üst çizgisi ile devamlılık gösterir.

44 Doğuştan Kalça Çıkığı / 46 Tanı yöntemleri / Röntgen Asetabular indeks: Asetabulumun yüzeyi ile Hilgenrainer Çizgisi arasındaki açı nin altında olmalıdır

45 Doğuştan Kalça Çıkığı / 47 Tanı yöntemleri / Röntgen Kemikleşme merkezi: Simetrik olmalıdır, gecikmiş olması displazinin bir içaretidir.

46 Doğuştan Kalça Çıkığı / 48 Tanı yöntemleri / Röntgen Merkez-Kenar (CE) açısı Asetabulumun femur başını örtme derecesini gösterir. Normalde den büyük olmalıdır.

47 Doğuştan Kalça Çıkığı / 50 Tanı yöntemleri Tomografi

48 Doğuştan Kalça Çıkığı / 51 Tedavi Yenidoğanda 1-6 ay 6 ay-2 ile 4 yıl 2-4 yıldan daha büyük

49 Doğuştan Kalça Çıkığı / 52 Tedavi Yenidoğan Tedavi endikasyonu: Çıkık kalça ya da redükte olabilen kalça Tedaviye hemen başlanır Bazı kalçalar 2-3 hafta içinde kendiliğinden düzelir Üç hafta sonraki kontrol muayenesi Düzelme yoksa tedavi

50 Doğuştan Kalça Çıkığı / 53 Tedavi Yenidoğan Pavlik Bandajı Yenidoğanın standart tedavisi İşlevsel tedavi Arnold Pavlik, 1950

51 Doğuştan Kalça Çıkığı / 55 Tedavi Yenidoğanda USG 3 hafta sonra PAVLİK BANDAJI 6 hafta bandaj uygulaması USG kontrolü Kalça redükte ve stabil Kalça çıkığı devam ediyor Uygulama sonlandırılır Diğer tedavi seçenekleri: Kapalı ya da açık redüksiyon

52 Doğuştan Kalça Çıkığı / 56 Tedavi Pavlik Bandajı uygulaması sonladırıldıktan sonraki izlem: 3-4 ay sonra röntgenografi Bir yaşında ve İskelet gelişimi tamamlanıncaya kadar her yıl kontrol muayenesi

53 Doğuştan Kalça Çıkığı / 57 Tedavi 1-6 ay arası Pavlik Bandajı ilk tercihtir Günde en az 23 saat olmak üzere 3 aylık ve küçük bebeklerde en az 3 ay 4 aylık ve daha büyük bebeklerde yaşın iki katı kadar süre 4 aya kadar klinik ve USG kontrolu 4 aydan sonra röntgenografik kontrol Radyolojik olarak, kalça redükte ve asetabular gelişme tam ise bandaj sonlandırılır.

54 Doğuştan Kalça Çıkığı / 58 Tedavi Pavlik Bandajı Tedavinin başarısı uygulama yaşı ile yakından ilişkilidir. İlk 7 hafta içinde % 90 başarı 6-9 aydan sonra oldukça düşük

55 Doğuştan Kalça Çıkığı / 59 Tedavi Pavlik Bandajı Başarısız olduğu durumlar: 7 haftadan daha büyük bebeklerde İki taraflı çıkıklarda Ortolani bulgusu yoksa

56 Doğuştan Kalça Çıkığı / 60 Tedavi Pavlik Bandajının komplikasyonları Avasküler nekroz (% 0-15) Redüksiyonda başarısızlık Kalçanın aşağı doğru çıkığı Femoral sinir felci

57 Doğuştan Kalça Çıkığı / 10 Tedavi 1-6 ayda diğer seçenekler Von Rosen splint Frejka pillow Triple diapers Ilfeld splint

58 Doğuştan Kalça Çıkığı / 62 Tedavi Bandaj uygulamalarının başarısız olması durumunda Traksiyon Adduktor tenotomi Genel anestezi altında kapalı redüksiyon Pelvipedal alçı Açık redüksiyon (nadiren)

59 Doğuştan Kalça Çıkığı / 63 Tedavi 6 ay 2 yaş arasında tedavi Kapalı redüksiyon Açık redüksiyon

60 Doğuştan Kalça Çıkığı / 64 Tedavi 6 ay 2 yaş Kapalı redüksiyon Genel anestezi altında yapılır Redüksiyon için asla zorlanmaz (AVN!) Ardından alçı uygulaması yapılır Human pozisyonu ( fleksiyon+45 abduksiyon Röntgen kontrolü Sınırlı BT 3 ay süre ile uygulama Ardından abduksiyon cihazı

61 Doğuştan Kalça Çıkığı / 65 Tedavi 6 ay 2 yaş Açık redüksiyon Kapalı redüksiyonun başarısız olduğu durumlarda İki yöntem Medial girişim Lateral girişim 6 hafta alçı uygulaması 30 abduksiyon, fleksiyon ve iç rotasyon 3 ay alçı uygulamasından sonra fizik tedavi

62 Doğuştan Kalça Çıkığı / 10 Tedavi 18 ay - Salter osteotomisi Açık redüksiyon İlave girişimler (18 aydan sonra) Asetabular osteotomi Femoral kısaltma osteotomisi

63 Doğuştan Kalça Çıkığı / 10 Tedavi 2 yaş ve üstünde Başarı sınırlıdır Açık redüksiyon Pelvik osteotomi (değişik yöntemler) Femur üst uç osteotomileri Kısaltma Açılandırma

64 Doğuştan Kalça Çıkığı / 68 Doğal Seyir 6 aylık 18 aylık 3 yaşında

65 Doğuştan Kalça Çıkığı / 69 Doğal Seyir Doğuştan Kalça Çıkığı / 69 Doğal Seyir 45 yaşında 45 yaşında

66 Doğuştan Kalça Çıkığı / 71 Doğal Seyir Doğuştan Kalça Çıkığı / 71 Doğal Seyir

67 Doğuştan Kalça Çıkığı / 72 Sonuç Erken tanı Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Pratisyen Hekimler Ebeler Anneler Korunma Kundak uygulaması

68 Doğuştan Kalça Çıkığı / 76 Sonuç Doğru adres Ama önce erken tanı Teşekkürler