1.8 MAKSİMUM GÜÇ İŞLETİMİ İÇİN HIZ KONTROLÜ

Transkript

1 1.8 MAKSİMUM GÜÇ İŞLETİMİ İÇİN HIZ KONTROLÜ Değişken rotor hızının önemi: Hatırlanacağı üzere rotor verimi cp, kanat ucu hız oranının (KHO) bir fonksiyonudur. Modern rüzgâr türbinlerinin verimli işletimleri, KHO değerleri 4 6 civarında olduğu zaman oluşur. Yani kanat uç hızı rüzgâr hızının 4 6 katı civarında ise bu tür türbinler verimli olarak işletilirler. TSR İdealde maksimum verim türbin kanat hızının rüzgâr hızı değişimi ile sürekli olarak ayarlanması durumunda elde edilir. Örneğin aşağıdaki grafik üç farklı türbin dönme hızına ilişkin verim-rüzgâr hızı değişimini göstermektedir Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 1

2 dev/dk 30 dev/dk 40 dev/dk 0.4 Kanat verimi, Cp Rüzgar hızı m/s Şekil: Görüldüğü üzere kanat verimi, kanat dönme hızı değiştirilerek arttırılabilir. Grafik dikkatle incelenirse; cp nin maksimum olduğu noktalar oldukça az değişen bir karakteristiğe sahip. Yani dev/dk değerini sürekli değiştirmek, ayrık birkaç dev/dk değerine sahip olmaya nazaran az bir miktar avantajlıdır. Kontrol kolaylığı açısından ayrık değerlere ayarlama yapmak tercih edilebilir RÜZGÂR TÜRBİNLERİ İÇİN GENERATÖR SÜRME SİSTEMLERİ Tek sabit hızlı sürücü: Elektrik generatörü nispeten daha yüksek hızlarda verimli çalışmasına rağmen, türbin hızı genelde düşüktür. Bu ikisi arasında hız farkı, mekanik dişli kutusu ile kompanze edilmeye çalışılır. Tek sabit hızlı rüzgâr generatörleri sabit hızda işletilir. Yıllık enerji üretimi rüzgâr hızına ve dişli oranına bağlıdır Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 2

3 İki sabit hızlı sürücü: Hız, dişli oranının değiştirilmesi ile değiştirilir. Yıllık enerji miktarını optimize eden iki tane işletim hızı vardır. Yıllık enerji üretimi dişli oranı ve rüzgâr hızına bağlıdır. İlk dizaynlarda bunun için iki ayrı generatör kullanılıyordu ve bir kemer yardımı ile iki generatör arasında anahtarlama yapılıyordu. Ama daha ekonomik- verimli bir yöntem iki ayrı hızda çalışabilecek asenkron generatör dizayn etmektir. Burada iki farklı döner kutup oluşturacak şekilde stator sargılarının iki ayrı sargı grubundan oluşturulması sağlanmalıdır. Bunun için iki ayrı sargı oluşturabileceğimiz gibi tek bir sargının farklı kutup sayılar verecek şekilde bağlantısının değiştirilmesi ile elde edilir. Bu yönteme kutup değiştirme yöntemi denmekte olup tek bir stator sargısı yardımı ile P veya 2P sayıda kutup oluşturulabilir. Asenkron generatör düşük rüzgâr hızlarında yüksek kutup sayısında çalıştırılır. Böylece optimum cp elde edilemeye çalışılır. Bu durumda maksimum değiştirme oranı 2:1 dir. Stator sargıları bağlantı yapısı sargıların seri- seri veya seri- paralel bağlanması ile elde edilir Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 3

4 Kutup oluşturma Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 4

5 Değişken hızlı dişli ünitesi: Bazı rüzgâr türbinleri iki farklı dişli kutusuna sahiptir. Her bir dişli kutusu ayrı bir generatörü sürer. Dişli kutuları: 1-düşük rüzgâr hızı için dişli oranı ve generatör 2-yüksek rüzgâr hızı için dişli oranı ve generatör Bu tür sistemler geçmişte kullanılmıştır, ancak yarardan çok problem oluşturmuştur. Bu nedenle günümüzde dişli üniteleri kullanan değişken hız sürücüleri kullanılmamaktadır. Güç Elektroniği Elemanları Kullanan Değişken Hız Sürücüleri: Modern değişken hız sürücüleri güç elektroniği elemanlarını kullanarak generatör çıkışındaki değişken gerilim ve frekansı, sabit gerilim ve frekans çıkışına çevirirler. Klasik olarak silikon kontrollü doğrultucular (scr = sliconcontrolled rectifier) ile birlikte inverterler kullanılabileceği gibi, modern dizaynlarda daha çok pwm tristör tercih edilmektedir. Teorik olarak hız oranında bir sınırlama olmamasına karşılık, bu oran pratik olarak 3:1 oranını geçmez. Değişken hız sisteminin enerji yakalaması nispeten yüksek olmasına rağmen ilave maliyet ve güç elektroniği devrelerindeki kayıplar bu avantajı belirli oranda dengeler. Ayrıca bu tür sistemler enerji kalitesizliğine neden olabilir Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 5

6 1.8.2 Rüzgâr Türbinlerinde Moment-Hız Karakteristiği Ve Elektriksel Yüklenme Tipik bir rüzgâr türbinine ilişkin moment-hız karakteristiği aşağıdaki gibidir. v2>v1 olmak üzere iki hız için moment-hız karakteristiği verilmiştir. T 2 max T 1max v 1 v 2 > v 1 ω [ rad / sn] Güç=Moment x Açısal Hız olduğundan v1 ve v2 rüzgâr hızlarındaki güç-açısal hız karakteristikleri aşağıdaki gibi elde edilir (ω=0 P=0, T=0 P=0). P 2 max P 1max ω [ rad / sn] Not: Maksimum gücü veren hız, maksimum momenti veren hız ile aynı değildir Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 6

7 1.8.3 Maksimum Güç İşletimi İçin Kontrol Sistem Dizaynı Değişken hız işletimi için iki farklı kontrol dizaynı mümkündür. 1- SABİT KHO DİZAYNI Bu dizayndan amaç optimum KHO değerini tüm rüzgâr hızları için sağlamak, elde etmektir. KHO, rüzgâr türbininin karakteristik bir değeridir. Dolayısı ile rüzgâr türbinine ilişkin optimum KHO değeri kontrol sisteminin referans bir değeri olarak alınır. Bu sisteme göre rüzgâr hızı sürekli olarak ölçülür ve kanat uç hızı ile karşılaştırılır. Elde edilen hata işareti kontrol sistemine gönderilir ve türbin hızı değiştirilerek hata minimize edilir. Bu durumda rotor referans KHO değerine ayarlanırsa maksimum güç üretir. Not: Bu sistemin bir dezavantajı vardır. Çünkü yerel hız ölçümünü gerektirmektedir. Bu ölçümler özellikle büyük ölçekli rüzgâr çiftliklerinde gölgeleme etkisinden dolayı (rüzgâr kulelerinin birbirinin rüzgârını etkileyip perdelemesi) önemli hatalar oluşturmaktadır. 2-MAKSİMUM GÜÇ TAKİBİ YAPAN DİZAYN (PEAK POWER TRACKİNG) Rüzgâr türbini güç- hız eğrisinden de anlaşılacağı üzere maksimum hızı verecek güç, güç eğrisinin açısal hıza göre türevinden elde edilebilir. dp/d ω = 0 Bu yönteme göre hız küçük adımlar ile arttırılır veya azaltılır ve her bir adımda güç ölçülür. Bu şekilde ΔP/Δω eğimi sürekli olarak değerlendirilir. Eğer bu oran pozitif ise hızı arttırarak daha fazla güç elde edebiliriz. Eğer bu oran negatif ise hızın arttırılması ile güç üretimi düşer Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 7

8 Dolayısı ile ΔP/Δω 0 seviyesinde sistem çalıştırılır. Bu yöntem sabit KHO dizaynına göre daha çok tercih edilir. P ω Pm + Pe Türbin Hız Kontrolü İçin Bilinmesi Gereken Kriterler Rotor hızı 3 sebepten dolayı kontrol edilmelidir. 1- Rüzgârdan daha fazla enerji yakalayabilmek için 2- Yüksek rüzgâr hızlarındaki mekaniksel ve elektriksel aşırı yüklenmelere karşı rotoru, generatörü ve güç elektroniği ünitesini korumak için. 3- Generatörün yanlışlıkla veya planlı bir şekilde devre dışı bırakılması ile elektriksel yük kaybı oluşur bu durumda rotor çok hızlı döner. Eğer kontrol edilmez ise mekaniksel olarak sisteme zarar verir. Aşağıdaki bölgelerde rotor hız kontrolüne ihtiyaç vardır (şekil) Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 8

9 -Eşik başlangıcı rüzgâr hızından daha düşük hızlarda türbini çalıştırmak verili değildir. -Sabit cp değerine uygun sabit KHO değeri elde edilir. -Yüksek hızlarda makine sabit çıkış gücünde çalıştırılır. Böylece generatör ve güç elektroniği ünitesi aşırı yüklenmeye karşı korunmuş olur. -Belirli bir rüzgâr hızından ötede sistem güvenliği açısından rotor devre dışına alınır. Not: Hız kontrolü yapılırken rotor kanatlarının ataleti hesaba katılmalıdır. Kanatlar tarafından üretilen mekaniksel güç ile generatör tarafından sağlanan elektriksel güç arasındaki ani fark, rotor hızını aşağıdaki formüle göre değiştirir. J (dω/dt) = (Pm-Pe)/ω J Rotor atalet momenti ω Rotor açısal hız Pm Mekaniksel güç Pe Elektriksel güç Yukarıdaki denklem düzenlenirse Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 9

10 Her iki tarafın integrali alınırsa elde edilir. Rotorun dönüş hızını hesaplayabilmek için türbinin mekaniksel gücü ile türbin tarafından yakalanan rüzgar gücü birbirine eşitlenirse; (2*) Burada J- rotor atalet momenti ile ilgili ifade kanat tipine göre farklılık arz eder. Örneğin kanatların paralel çubuklardan oluşmuş katı dörtgen yapı olması durumunda; Burada; Darrieus tipi bir rüzgar türbini için atalet momenti, Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 10

11 Hatırlanırsa, KHO nın bir fonksiyonudur. Örneğin modern 3 kanatlı türbin için fonksiyonu eğri uydurma yöntemleri ile aşağıdaki gibi elde edilmiştir: Yukarıdaki denklemler incelenirse 2 bilinmeyenli 2 denklem söz konusudur. Ancak bilinmeyenler arasındaki ilişki lineer olmadığından (rotor hızı ve türbin verimini bulmak için) iteratif bir çözüm yöntemi uygulanmalıdır. Bu çözüm için aşağıdaki algoritma uygulanabilir Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 11

12 ω' yi ( 2* ) denkleminden hesapla ω = c p ρ A v J R KHO = ω v Δc p ε Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 12

13 Örnek: modern 3 kanatlı fiber-cam malzemeden yapılmış bir rüzgâr türbinine ilişkin veriler aşağıdaki gibidir: Rotor kanat uzunluğu, (LB=RRotor) = 50 m Rotor kanat genişliliği, WB = 0.3 m Rotor kanat kalınlığı, tb = 0.05 m Rotor 20 o C hava sıcaklığında ve 1 atm basıncında 7.5 m/s rüzgar hızına maruz kalıyor ise, (a) (b) Rüzgar türbininden elde edilecek gücü Türbin hızını (dev/dk) hesaplayınız. Çözüm: Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 13

14 1.9 RÜZGÂR TÜRBİNLERİNDE ŞEBEKE BAĞLANTI KRİTERLERİ Gücü 1000 kw ı aşan rüzgâr türbinlerinin özellikle zayıf şebekelere bağlantısı söz konusu ise, öncelikle şebekenin bu çapta bir rüzgar türbininin üreteceği akımı kaldırıp kaldıramayacağı kontrol edilmelidir. Yüksek güç seviyelerindeki iletim kayıplarını düşük tutabilmek için uygun yüksek gerilim seviyesi seçilmelidir (0.1-1kV: alçak gerilim; 1-35kV: orta gerilim; kV: yüksek gerilim). Rüzgâr türbinleri orta ve yüksek gerilim sistemlerine genellikle bir transformatör aracılığı ile bağlanır. Arıza durumunda rüzgâr türbinini şebekeden ayırmak amacıyla koruma sistemlerine ihtiyaç vardır. Koruma sistemi şebeke gerilimi ve frekansını korumak için aşağıdaki durumlar oluşmadan önce sistemi açmalıdır: 1. Gerilim yükselmesi tek faza ilişkin gerilim seviyensin %15 ine ulaşmadan önce, 2. Gerilim düşümü %30 seviyelerine ulaşmadan önce, 3. Frekans sapması 2 Hz seviyesine ulaşmadan önce. Rüzgar türbinlerinin şebeke bağlantısı aynı zamanda gerilim dalgalanmalarına neden olur. Bu gerilim dalgalanması %2 lik seviyeyi geçmemelidir. Rüzgar türbinin maksimum nominal gücü aşağıdaki eşitliğe uygun olmalıdır. Bu nedenle şebeke kısa devre gücünün bilinmesi müsaade edilen maksimum rüzgar türbin gücünün belirlenmesinde oldukça önemlidir. : Şebeke ortak bağlantı noktasındaki kısa devre gücü k katsayısı ise farklı generatör tipleri için belirlenen bir katsayı olup, VDE normlarına göre aşağıdaki tabloda olduğu gibi tanımlanmıştır Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 14

15 GENERATÖR k Senkron Generatör, inverter 1 Asenkron Generatör (senkron hızın %95 ve %105 i arasında yüklenmesi 2 durumu) Eğer rotor kilitleme akımı (locked rotor current=il) bilinmiyor ise 8 Şebeke tarafından yol verilen Asenkron Generatör Inom/Il Rüzgâr türbinlerinin şebekeye bağlantısında dikkate alınması gereken bir diğer faktör ise gerilim kırpışma (flicker) faktörüdür. Eğer rüzgâr türbin gücü şebeke kısa devre gücünün 1/1000 inden daha küçük ise güvenli bir şekilde şebekeye bağlanabilir. Daha yüksek güçlerde ise aydınlatma seviyesinde oluşacak dalgalanmaya ilişkin bozulma faktörü belirlenmelidir (Not: flicker daha ziyade aydınlatma düzeneklerinde etkilidir). Bu amaçla uzun dönem filicker bozulma faktörü ( ) tahmin edilmelidir. F: Oluşma faktörü, d: Bağıl gerilim değişimi (d=swind/ssc) Hesaplanan değeri kullanılarak müsaade edilecek türbin gücü hesaplanabilir: Burada c katsayısı, sistem filicker katsayısıdır. Tek bir rüzgar generatörü için olmalıdır. c filicker katsayı rotor kanat sayısı ile ters orantılıdır. Yani kanat sayısı yüksek ise c küçüktür. Eğer rüzgar türbini şebekeye bir inverter üzerinden bağlı ise, c katsayısı şebekeye direk bağlantıya göre daha düşüktür. Eğer n tane özdeş generatörlerden oluşan bir rüzgâr çiftliği, şebekeye ortak bir noktadan bağlı ise, eşdeğer filicker katsayısı, ceş : Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 15

16 1.10 RÜZGAR HIZININ İSTATİKSEL DEĞERLENDİRMESİ Ortalama Rüzgâr Gücü Rüzgâr türbin sistemime ilişkin bileşenleri ve güç eşitliklerini tanımladıktan sonra, farklı rüzgâr rejimlerindeki rüzgâr türbininin üreteceği enerji miktarı belirlenmelidir. Rüzgâr gücü ile rüzgâr hızı arasındaki kübik ilişkiden dolayı ortalama güç, doğrudan yerine yazılarak elde edilemez. Görüldüğü üzere hızın ortalaması değil (v 3 ) ün ortalamasını almak gerekir Rüzgâr histogramı Öncelikle bazı tanımlamaları verelim: Bir büyüklüğe ilişkin ortalama değer: Bir bölgeye ilişkin rüzgâr verilerini topladığımızı kabul edelim ve ölçüm esnasında alınan ortalama rüzgar hızını hesaplayalım. Ortalama rüzgar hızını bölgeden geçen (esen) rüzgarın toplam uzunluğunun toplam ölçüm süresince bölümü şeklinde düşünebiliriz. Bu durumdaki ortalama rüzgar hızı, Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 16

17 Örneğin bölgeden alınan ölçümler şu şekilde olsun. Süre(s) Rüzgar hızı(m/s) Rüzgar yok Yukarıdaki hesaplamayı farklı bir şekilde gruplandırırsak; Bunu şu şekilde yorumlayabiliriz; Sürenin %20 unda rüzgar yok, %30 unda rüzgar hızı 6m/s, %30 unda rüzgar hızı 12 m/s ve %20 sinde ise 15 m/s. Yukarıdaki ifadeyi genel formda yazarsak; Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 17

18 Yukarıdaki örneği olasılık açısından yorumlar isek; Hiç rüzgâr olmama olasılığı 0,2 Rüzgârın 6m/s hızında esme olasılığı 0,3 Rüzgârın 12m/s hızında esme olasılığı 0,3 Rüzgârın 15m/s hızında esme olasılığı 0,3 Bu durumda ortalama değeri, olasılıklar (probability Ρ) cinsinden yazılır ise Bu durumda (v 3 ) in ortalamasını yazarsak Örnek: Aşağıdaki tabloda verilen rüzgar verilerini kullanarak ortalama rüzgar hızını ve ortalama rüzgar gücünü (w/m 2 ) bulunuz standart hava yoğunluğu =1.225 kg/m 3 alarak elde edilen sonucu ortalama gücün ortalama rüzgar hızının dikkate alınacak hesaplanması için (yanlış hesaplama yöntemi) karşılaştırınız. V (m/s) Saat/yıl V (m/s) Saat/yıl Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 18

19 Çözüm: Diğer sonuçları tablo halinde özetlersek: Rüzgâr Hızı (m/s), vi Zaman (h/yıl) 1 yıldaki oranı 24 x (1 yıldaki oran) (vi) 3 X (1 yıldaki oran) , ,0315 0,0315 0, ,0602 0,120 0, ,0832 0,250 2, TOPLAM Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 19

20 Rüzgar Hızı Olasılık Yoğunluk (Dağılım) Fonksiyonları Yukarıdaki örneğin verilerini (çubuk) histogram diyagramı üzerinde gösterelim. Bu ayrık formdaki eğri sürekli fonksiyon şeklinde gösterilirse, bu fonksiyon olasılık yoğunluk fonksiyonu = Probability densty function (Pdf) olarak adlandırılır Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 20

21 f (v) Şekil. Rüzgâr hızına ilişkin olasılık yoğunluğu fonksiyonu. Olasılık yoğunluk fonksiyonun altındaki toplam alan 1 e eşittir ve herhangi iki nokta arasındaki alan, rüzgar hızının o iki değer arasında olma olasılığını verir Matematiksel Olarak: Burada f(v) Rüzgar hızı olasılık yoğunluk fonksiyonu. Eğer rüzgarın herhangi iki değer arasındaki toplam oluşma süresini hesaplamak istersek (1*) denklemi 8760 saat/yıl ile çapmamız yeterli olur Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 21

22 Ortalama rüzgar hızı ise (ayrık formdaki hesaplamaya paralel olarak): Benzer şekilde (v 3 )ort değeri de: Not: Bir bölgedeki rüzgâr hızı kesinlikle sürekli ve sabit hızlı değildir. Rüzgâr hızı dakika, saat, gün, sezon ve yıllar bazında değişiklik arz eder Bu sebeple ortalama rüzgâr hızı en az 10 yıllık bazda dikkate alınmalıdır. Bu şekildeki bir uzun dönem ortalaması ile sağlıklı olarak belirli bir bölgeye ilişkin enerji yakalama potansiyeli hakkında bilgi edinilir. Bununla birlikte uzun döneme yayılmış ölçümler hem pahalı, hem de çoğu proje bu kadar uzun yıllar beklemez. Bu tür durumlarda 1 yıl gibi kısa dönem rüzgâr verileri uzun dönem veriye sahip yakın bölgelerin verileri ile karşılaştırılmak sureti ile o bölgeye ilişkin uzun dönem yıllık hızları tahmin edilir. Bu yönteme ölç-karşılaştır-tahmin et yöntemi diyebiliriz. Belirlenen bir periyot boyunca rüzgar hızı değişimleri, olasılık yoğunluk fonksiyonları (olasılık dağılımları) ile temsil edebiliriz Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 22

23 Weibull Olasılık Yoğunluk (Olasılık Dağılımı) Fonksiyonu Rüzgâr hızlarının istatiksel verileri (yaygın bir kullanım olarak) weibull olasılık yoğunluk fonksiyonu ile karakterize edilebilir. f(v) weibull olasılık yoğunluk fonksiyonu, iki parametreli bir fonksiyondur. k şekil parametresi (fonksiyonun görünümünü etkiler) c skala (scala) parametresi olmak üzere Aşağıdaki k nın üç durumu için f(v) fonksiyonu çizilmiştir. [ c=8 ve sırasıyla k = 1, k = 2 ve k = 3] k = 1 iken çoğu gün rüzgarsız geçmektedir (v = 0) : üstel azalan k = 2 iken birçok bölgeden elde edilen tipik rüzgar dağılımı k = 3 iken normal çan eğrisine benzeyen şekil: eşit oranda yüksek ve düşük rüzgar hızına sahiptir. k = 1 iken weibull dağılımı üstel bir fonksiyon olup, güvenilirlik analizlerinde sıkça kullanılırlar. k > 3 değerleri için ise daha çok çan eğrisine veya gauss dağılımına yaklaşırlar. k = 2 iken ise Rayleigh dağılımına yaklaşılır. Rüzgâr verileri için en gerçekçi yaklaşım Rayleigh dağılımı ile elde edilir Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 23

24 fonksiyonu : yerine yazılır ise Rayleigh olasılık yoğunluk.. (3*) Skala faktörü c nin Rayleiph dağılımı üzerindeki etkisi aşağıda gösterilmiştir. f (v) ( v m s) c = 4 = 3.5 / ( v m s) c = 6 = 5.3 / ( v m s) c = 8 = 7.1 / c büyüdükçe eğri daha büyük rüzgar hızlarına ötelenmektedir. Yani ortalama rüzgar hızı, " büyümektedir. " ve c arasındaki ilişki matematiksel olarak; olduğundan Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 24

25 veya Buradaki c değeri Rayleigh fonksiyonu yerine yazılır ise Rayleigh Dağılımı ile Ortalama Rüzgâr Gücü Hesabı (3*) denklemini (v 3 )ort ifadesinde yerine koyarsak; Yukarıdaki ifadesini burada kullanırsak Görüldüğü üzere eğer rüzgâr istatistikleri rayleigh dağılımına uyuyor ise (v 3 )ort değeri ortalama rüzgâr hızının küpünün 1,91 katıdır. Bu durumda ortalama rüzgâr gücü Rayleigh dağılımı dikkate alınarak yazılır ise; Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 25

26 Örnek: 15m yükseklikteki ortalama rüzgâr hızı 7m/s olarak ölçülmüştür. İlgili bölgenin standart sürtünme katsayısı ve hava yoğunluğu ρ = 1,225 kg/m 3 ise Rayleigh dağılımını kullanarak 60m yükseklikteki rüzgâr gücünü tahmin ediniz. Çözüm: Rüzgâr ve Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 26