ÖĞRENCİLERİN ÜNİVERSİTE GİRİŞ PUANLARI İLE AİLE İÇİ ŞİDDETE MARUZ KALMALARI ARASINDAKİ İLİŞKİ VE ŞİDDETE KARŞI TUTUMLARI

Transkript

1 ARAŞTIRMA RESEARCH ARTICLE ÖĞRENCİLERİN ÜNİVERSİTE GİRİŞ PUANLARI İLE AİLE İÇİ ŞİDDETE MARUZ KALMALARI ARASINDAKİ İLİŞKİ VE ŞİDDETE KARŞI TUTUMLARI Atilla Senih MAYDA, Kayıhan KARAÇOR, Gökmen Umut ERDEM, Necla KIRCA, Utku URGAN Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Düzce Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD., Düzce. ÖZET Bu kesitsel araştırmanın amacı birinci sınıf öğrencilerinin Üniversite Giriş Sınavı ndan aldıkları puana etki eden kimi faktörleri, puanları ile son bir yıl içinde maruz kaldıkları aile içi şiddet arasındaki ilişkiyi ve öğrencilerin aile içi şiddetle ilgili tutumlarını araştırmaktır. Araştırmaya toplam 316 öğrenci dahil edildi. Üniversite giriş puanı ortalamaları cinsiyeti kız olan öğrencilerde, sigara içmeyenlerde ve Anadolu Lisesi, Fen Lisesi veya Özel Okul mezunu olan öğrencilerde daha yüksek bulundu. Araştırmaya katılanların 1/3 ünün son bir yıl içinde aile içi şiddete maruz kaldığı ve/veya tanıklık ettiği, şiddetin en fazla ebeveyn ve çocuk arasında olduğu görüldü. Ebeveynleri geçmişte şiddete maruz kalan öğrencilerin daha fazla oranda aile içi şiddete maruz kaldığı saptandı. Şiddetin bir çocuk eğitim yöntemi olabileceğini düşünenler; ebeveynleri geçmişte şiddete maruz kalanlar, cinsiyeti erkek olanlar ve sigara içen öğrencilerdir. Aile içi şiddete maruz kalan öğrencilerin Üniversite giriş puanlarının daha düşük olacağı hipotezi doğrulanamadı. Şiddetin çocuk eğitiminde kullanılabileceğini düşündükleri için sigara alışkanlığı olan öğrencilerde aile içi şiddet araştırılmalıdır. Bu araştırma aile içi şiddete maruz kalanların ileriki yaşlarda da bunu normal bir davranış gibi uyguladığını göstermektedir. Anahtar kelimeler: Aile içi şiddet, okul başarısı, sigara, şiddetle ilgili tutum. ABSTRACT THE RELATIONSHIP BETWEEN THE POINTS OF UNIVERSITY ENTRANCE EXAMINATION AND EXPOSE OF DOMESTIC VIOLENCE AND ATTITUDES TOWARDS VIOLENCE OF STUDENTS The aim of this cross-sectional study is to explore certain factors effecting the points of university entrance examination of first class students, the relationship between the points and domestic violence the have been exposed last year and the attitudes of students towards domestic violence. Total 316 students were included in the study. The mean points of university entrance examination was found higher in girl students, students who do not smoke and graduated from Anatolian, Science and Private High Schools. 1/3rd of the the students included to the study was found that they were experienced or exposed domestic violence within last year and the violence was most often between parents and kids. It was determined that the students whose parents experienced domestic violence in the past has been exposed domestic violence more frequently. The students who think violence as a child education method were the students whose parents experienced domestic violence in the past, boy students and the students who somoke. The hypothesis students exposed to domestic violence may have low points from the university entrance examination can not be supported. Domestic violence in the students who smoke must be researched because of they think that violence may be a method in child education. This study reveals that who experiences domestic violence puts it in practice at later ages as if violence were a normal behaviour. Key words: Domestic violence, school success, smoke, attitudes towards violence. Gönderildiği Tarih: 19 Eylül 2005, Kabul Tarihi: 23 Ekim Sorumlu Yazar (Corresponding Author): Atilla Senih MAYDA, Düzce Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD., Konuralp, Düzce. Tel: E-posta: amayda@hotmail.com 176

2 TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (3) GİRİŞ Kişiler arası şiddet ve özellikle aile içi şiddet bir halk sağlığı problemi olarak tanımlanmıştır (1). Dünya Sağlık Örgütü her beş kadından birinin aile içi şiddete maruz kaldığını bildirmektedir (2). Aile içi şiddet en yaygın şekliyle eşler arasında kocanın karısına şiddet uygulaması ve ebeveynlerin çocuklara karşı yönelttikleri şiddet olarak görülmektedir (3). Şiddet uygulayanların % 95 kadarı erkek, şiddete maruz kalanların da %90 dan fazlası kadın ve çocuklardır (4). Düzce de 116 evli kadın üzerinde yapılan bir saha çalışmasında kadınlarda fiziksel şiddete uğrama prevalansı % 41.4, duygusal (emosyonel) şiddet %25.9, cinsel şiddet %8.6, herhangi bir kontrol edici davranış %77.6, hayatının herhangi bir döneminde fiziksel şiddete uğrama % 50.9 olarak bulunmuştur (5). Çocuğun ruhsal ve bedensel bütünlüğünü bozucu davranışların tümü çocuk istismarı olarak tanımlanmaktadır. Çocuk ihmali ise, ana ve babaların çocukların bakım, beslenme, barınma, ısınma, giyinme, sağlık ve eğitim ile ilgili gereksinimlerini karşılama gibi temel yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamamaları veya bu konularda hatalı tutum sergileyip, çağdaş bilgileri kullanmamaları anlamındadır (6). Fiziksel cezalandırmayla terbiye edildiği düşünülen çocuklar, kaba gücün sorunları çözmek için etkin bir yöntem olduğuna inanarak büyürler ve erişkin yaşlarda kendileri de başka çocukları istismar eden erişkinlere dönüşebilirler, böylece istismar olayları kuşaktan kuşağa sürüp gider (7). Şiddetle karşılaşan çocukta çeşitli sakatlıklar ortaya çıkabilir. Kırıklar, beyin kanamaları, iç organ yaralanmaları sonucu ortopedik sakatlıklar, felçler, havale, zeka özürü, çeşitli organ yetersizlikleri gelişebilir. Bu hasarların çok ağır olması durumunda ölüm ortaya çıkar (8). Yaşamı kurtulanlarda ise depresyon, kaygı bozukluğu, sosyal uyumsuzluk vb. gibi ruhsal sorunlar gelişebilir. Bu kişilerde uyuşturucu bağımlılığı, suça ve fuhuşa yatkınlıkta artış olduğu gösterilmiştir. Zekâ özürü ya da ruhsal örselenme sonucu bu çocuklarda genellikle okul başarısı düşüktür. Dayak çocuğun bilişsel gelişimini de olumsuz yönde etkilemektedir (9). Bu çalışmanın amacı Abant İzzet Baysal Üniversitesi Beçiyörükler ve Konuralp Kampüs lerinde bulunan Düzce Tıp Fakültesi, Orman Fakültesi, Teknik Eğitim Fakültesi ve Sağlık Meslek Yüksekokulu birinci sınıf öğrencilerinin Üniversite Giriş Sınavı ndan aldıkları puana etki eden kimi faktörleri, puanları ile son bir yıl içinde maruz kaldıkları aile içi şiddet arasındaki ilişkiyi ve öğrencilerin aile içi şiddetle ilgili tutumlarını araştırmaktır. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışma Abant İzzet Baysal Üniversitesi nin Düzce de bulunan Beçiyörükler ve Konuralp kampüslerinde yapıldı. Araştırmanın evren ve örneklemini bu kampüslerde bulunan birinci sınıf öğrencileri oluşturdu. Araştırma grubunu Tıp Fakültesi nden 42 kişi, Orman Fakültesi nden 88 kişi, Teknik Eğitim Fakültesi nden 154 kişi, 177

3 Sağlık Meslek Yüksekokulu ndan 32 kişi olmak üzere toplam 316 öğrenci oluşturdu. Çalışma kesitsel bir araştırmadır. Araştırmanın bağımlı değişkenleri; aile içi şiddet, okul başarısı, öğrencilerin şiddetin çocuk eğitim yöntemi olup olamayacağı hakkındaki fikirleridir. Bağımsız değişkenler ise, yaş, cinsiyet, aile içi şiddet, memleket, mezun olduğu okul, dershaneye gidip gitmemesi, özel ders alıp almaması, anne ve babanın eğitim durumu ve mesleği, sağlık güvencesi, yaşadığı yer, kardeş sayısı, kaçıncı çocuk olduğu, sigara alkol alışkanlıkları, ailesinde içki içmesi sorun oluşturan kişinin olup olmaması, ailenin gelir durumu, sınıfta kalıp kalmaması, anne-babanın çocukluklarında fiziksel şiddete maruz kalıp kalmamalarıdır. Veriler öğrencilere uygulanan bir anket formu ile toplandı. Anket formunda sosyo-demografik özellikler ile ilgili sorulardan sonra hiç sınıfta kalıp kalmadıkları ve Üniversite Giriş Sınavı Puanları soruldu. Öğrencilerin son bir yıl içinde aile içi şiddete maruz kalıp kalmadıkları 3 seçenekli bir soru ile araştırıldı. Seçeneklerde sözel şiddet, bağırma, küfür, tartışma, hakaret aşağılama fiziksel şiddet ise; kaba kuvvet kullanma, dövme, tokat, tekme, iteleme, eşya ve alet kullanarak vurma, eve kapatma, odaya kapatma şeklinde açıklandı. Üçüncü seçenek ise son bir yılda aile içinde bu türlü olayların yaşanmadığını belirtti. Bu soruya olumlu yanıt verenler için anket formunda belirtilen olayın kimler arasında olduğu ile ilgili bir soru yer aldı. Şiddetin çocuk eğitiminde bir yöntem olup olamayacağı, anne ve babalarının çocukluklarında şiddete maruz kalıp kalmadıkları ile ilgili kapalı uçlu sorulardan sonra anket formu aile içi şiddetle ilgili olarak eklemek istediklerini sorgulayan açık uçlu bir soru ile bitirildi. Hazırlanan anket formunun ön denemesi Düzce Tıp Fakültesi nden 5 öğrenci üzerinde yapıldı. Ön denemeden sonra sorularda gerekli düzeltmeler yapıldı ve sonuçları çalışmaya dahil edilmedi. Anketler 4 intern doktor gözetiminde Eylül Ekim 2004 tarihinde, derslerin başlangıcında ilgili öğretim üyesinden izin alınarak öğrencilere uygulandı. Anket formlarına öğrencilerin isim yazmalarının gerekmediği, sorulara verilen yanıtların gizli kalacağı açıklandı. Verilerin değerlendirilmesi ve istatistik analizlerde öğrencilerden son bir yılda evlerinde kendisine karşı veya diğer aile üyeleri arasında şiddet olan öğrenciler aile içi şiddete maruz kalanlar olarak değerlendirildi. Ortalamaların karşılaştırılmasında yerine göre, t testi, varyans analizi ve bu testlerin parametrik olmayan karşılıkları kullanıldı. Kategorik değişkenler arasındaki ilişkiler ise ki-kare testi ile kontrol edildi. BULGULAR Toplam 316 1nci sınıf öğrencisinden 293 üne (%92.7) ulaşıldı, 288 i (%91,1) araştırmaya katılmayı kabul etti. Anket kağıdında yaşını işaretleyen 287 öğrencinin yaşa göre dağılımı 18 yaşında (%26), 19 (%26.5) ve 20 (%20.6) şeklindedir. Öğrencilerin cinsiyete göre dağılımına bakıldığından erkek %67.0 kadın ise %33.0 dür (n=288). 178

4 TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (3) Araştırmaya katılan birinci sınıf öğrencilerinin çeşitli demografik özelliklere göre dağılımı Tablo 1 de gösterilmiştir. Buna göre öğrencilerin geldikleri bölgeler İç Anadolu Bölgesi (%26.4), Karadeniz Bölgesi (%25.7) ve Marmara Bölgesi (%21.5) dir. Öğrencilerin yaşadıkları yerler; il merkezi (% 55.2), ilçe (%29.2) ve kasaba-köy (%14.9) dür. Araştırmaya katılan birinci sınıf öğrencilerinin baba mesleğine göre dağılımı; emekli (%29.2), memur (%25.7) ve işçi (%19.8) dir. Babalarının öğrenim durumları; ilk-ortaokul (%47.9), lise (%23.3), ve üniversite (%23.3) dir. Algılanan gelir düzeyine göre öğrencilein dağılımı temel ihtiyaçlarını karşılayabilen (%61.8), iyi (%28.8) ve kötü (%9) dur. Tablo 1. Çalışmaya katılan öğrencilerin bazı demografik özellikleri. Özellikler Sayı % Ailesinin yaşadığı coğrafi bölge Marmara Ege Karadeniz Iç anadolu Akdeniz Doğu ve Güneydoğu Soruyu yanıtlayan toplam öğrenci sayısı Yaşadıkları yer İl İlçe Kasaba Köy Soruyu yanıtlayan toplam öğrenci sayısı Baba mesleği İşsiz Işçi Memur Emekli Hizmet ve ticaret işleri Soruyu yanıtlayan toplam öğrenci sayısı Babanın eğitim durumu Okur yazar değil İlk Ortaokul mezunu Lise mezunu Üniversite mezunu Soruyu yanıtlayan toplam öğrenci sayısı Gelir Durumu İyi Temel ihtiyaçları karşılayabiliyoruz Kötü Soruyu yanıtlayan toplam öğrenci sayısı

5 Öğrencilerin sağlık güvenceleri; Sosyal Sigortalar Kurumu (%38.2), Emekli Sandığı (%29.9), Bağ-Kur (%14.6), sağlık güvencesi olmayan % 10.1, Yeşil Kart (% 2.8) ve diğer (%1.7) dir (n=280). Öğrencilerin annelerinin mesleğine göre dağılımı; ev hanımı (%83.0), emekli (%9.4), memur (%5.2) ve işçi (1.4) dür (n=286). Annelerinin eğitim düzeyine göre dağılımı ilk-ortaokul (%64.2), lise (%14.9), okur-yazar değil (%13.9) ve üniversite (%6.9) dur. Araştırmaya katılan birinci sınıf öğrencilerinin sınıfta kalıp kalmadıklarına göre dağılımı; sınıfta kalmayanlar (%91.3), kalanlar ise (%6.6) dır. Araştırmaya katılan birinci sınıf öğrencilerinin mezun olduğu okullar; Normal-Süper Lise (%41.7), Meslek Lisesi (%35.4), Özel-Anadolu- Fen Lisesi (%22.9) dir (n=%288). Araştırmaya katılan birinci sınıf öğrencilerinin okudukları bölüm ve cinsiyete göre dağılımları Tablo 2 de gösterilmiştir. Buna göre öğrencilerin %48.2 si Teknik Eğitim Fakültesi nde, % 29.4 ü Orman Fakültesi nde, % 11.8 i Tıp Fakültesi ve %10.5 i Sağlık Yüksek Okulu nda okumaktadır. Öğrencilerin okudukları bölümlere gore cinsiyet dağılımları farklıdır (x 2 =129.87, p<0.001). Sağlık Yüksek Okulu ndan araştrımaya katılan bütün öğrencilerin cinsiyeti kadın iken Teknik Eğitim Fakültesi ndekilerin çoğunluğu erkektir. Tablo 2. Araştırmaya katılan öğrencilerin okudukları bölümlere göre cinsiyetlerinin dağılımı*. Bölüm Cinsiyet Erkek Kadın Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Tıp fakültesi Hemşirelik Orman Fakültesi Peyzaj mimarliğı Orman mühendisliği Orman endüstri mühendisliği Teknik Eğitim Fakültesi Tasarım ve konstrüksiyon Mobilya dekorasyon Elektrik öğretmenliği Yapı eğitimi Bilgisayar öğretmenliği Toplam *x 2 =129.87, p< Öğrencilerin mezun oldukları okullara gore cinsiyetlerinin dağılımı da farklıdır. Bütün öğrencilerin % 67 si erkek iken Meslek Lisesi nden mezun olanların %93.1 I ve Fen Lisesi çıkışlı olanların %30 u erkektir (x 2 =61.83, p<0.001). Sigara içme ile ilgili soruya 288 öğrenciden 276 si (%95.8) i yanıt vermiş, bunlardan 61 i (%22.1) i sigara içtiğini belirtmiştir. 180

6 TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (3) Tablo 3 de Üniversite Giriş Puanı Ortalaması nın bütün öğrenciler analize alındığında, cinsiyete, sigara kullanma durmuna ve mezun olduğu okula gore değiştiği gösterilmektedir. Cinsiyete göre üniverisite giriş puanı ortalamasına bakıldığında 174 erkek öğrencinin ortalamalarının ± 38.5, 88 kız öğrencinin ise ± 27.2 olduğu görülmektedir. Cinsiyete göre üniversite giriş puanı ortalamaları farklılık göstermektedir (t= -3.5, 0.001). Fakat öğrencileri mezun oldukları okullara göre gruplandırdığımızda sadece normal lise mezunu olan kız öğrencilerin ortalamaları (Ortalama ± standart sapma = ± 20.72, n=31) erkeklerinkinden (Ortalama ± standart sapma = ± 32.76, n=47) daha yüksektir (t=-2.00, p=0.049). Diğer lise mezunları arasında kız ve erkek öğrenciler arasında fark yoktur. Öğrencileri okudukları bölümlere göre gruplandırdığımızda da üniversite giriş puanı ortalamaları cinsiyete göre farklılık göstermemektedir. Sigara kullanma durumuna göre üniversite giriş puanı ortalamasına bakıldığında sigara kullanan ve Üniversite Giriş Puanı nı yazan 54 öğrencinin ortalamasının ±39.9, kullanmayan 199 öğrencinin ise 298.8± 34 olduğu görülmektedir. Sigara kullanmaya göre üniversite giriş puan ortalamaları farklılık göstermektedir (t= - 3.0, p=0.003). Mezun olduğu liseye göre üniversite giriş puanı ortalamaları da farklıdır (Kruskall-Wallis Chi-Square=41.59, df=5, p<0.001). Özel Lise mezunu 9 öğrencinin ortalamasının 326.3±28.7, Normal Lise 290.1± 29.2 iken Meslek Lisesi mezunlarının ortalaması ise 284.0± 40.1 olduğu görülmektedir. Tablo 3. Cinsiyete, sigara içme durumuna ve mezun olduğu liseye göre üniversite giriş puanı ortalamaları (Abant izzet Baysal Üniversitesi, 2004). Faktör Sayı Ortalama± Standart Sapma İstatistik Cinsiyet Erkek ± 38.5 t= -3.5, Kadın ± 27.2 sd= , Toplam ±35.7 p=0.001 Sigara İçiyor ±39.9 İçmiyor ±34 Toplam ±35.7 Mezun olduğu lise Özel lise ±28.7 Fen lisesi ± 30.5 Anadolu lisesi ± 31.9 Süper lise ± 24.1 Normal lise ± 29.2 Meslek lisesi ± 40.1 Toplam ± 35.7 t= -3.0, sd=251, p=0.003 Kruskall Wallis Chi-Square=41.59 df=5 p<

7 Bu çalışma grubunda Üniversite Giriş Puanı ile; öğrencilerin geldikleri bölge, özel ders alıp almamaları, dershaneye gidip gitmemeleri, anne - baba eğitimi ve mesleği, sağlık güvencesi olup olmaması, yaşadığı yer, kardeş sayısı, alkol alıp almaması, gelir durumları, sınıfta kalıp kalmaması, ailesinde içki içmesi sorun oluşturan bir kişinin olup olmaması ve şiddete maruz kalma veya tanıklık etme arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Öğrencilerin son bir yılda şiddete maruz kalmaya göre dağılımları, son bir yıl içinde evinde şiddet yaşandığını belirtenler %70.8, şiddet olmayanlar ise %28.8 şeklindedir (n=287). Şiddete maruz kaldığını belirten 83 öğrenci, şiddetin kimler arasında olduğunu annebaba ile çocuklar arasında 44 kişi (%53.0), kardeşler arasında 20 (%24.1) ve anne ile baba arasında 18 (%21.7) şeklinde yanıtlamışlardır. Bir öğrenci bu soruyu yanıtlamamıştır. Şiddetin çocuk eğitimi yöntemi olup olamayacağı sorusu asla olmamalı (%76.4), gerektiğinde olabilir (%20.8) ve şiddet bir çocuk eğitimi yöntemidir (%2.1) şeklinde yanıtlanmıştır. Tablo 4 de öğrencilerin aile içi şiddete maruz kalma veya tanıklık etmelerinin; babanın öğrenim düzeyi ve anne veya babanın çocukluklarında aile içi şiddete maruz kalmalarına göre dağılımlarının farklı olduğu gösterilmektedir. Buna göre babaları okur yazar olmayan 15 öğrencinin 6 sı (%40.0) babaları üniversite mezunu olan 67 öğrencinin 25 i (%37.3) babaları lise mezunu olan 67 öğrencinin 23 ü (%34.3) aile içi şiddete maruz kalmakta veya tanıklık etmektedir (x 2 =9.1, p=0.028). Okur-yazar olmayan babaların çocuklukları en fazla sıklıkla şiddete maruz kalmakta; babası ilk-orta okul mezunu olanlar ise en az sıklıkla şiddete maruz kalmaktadırlar. Tablo 4. Öğrencilerin aile içinde şiddete uğrama veya tanıklık etmeleri ile baba eğitimi ve anne veya babanın çocukluklarında aile içi şiddete maruz kalmaları arasındaki ilişki (Abant İzzet Baysal Üniversitesi, 2004). Faktörler Şiddete Maruz Kalma Durumu Kalan Kalmayan Toplam Sayı %* Sayı %* Sayı %** İstatistik Baba Öğrenimi Okur-yazar değil İlk-orta Lise Üniversite Toplam Anne veya babanın geçmişte şiddete maruziyeti Evet Hayır Toplam * Satır Yüzdesi, **kolon yüzdesi x 2 =9.1 p=0.028 x 2 =28.2, p<

8 TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (3) Anne veya babaları çocukluklarında şiddete maruz kalan öğrencilerin % 48.5 u aile içi şiddete maruz kalırken anne-babalarının şiddete maruz kalmadığını belirten öğrencilerin % 18.1 i şiddete maruz kalmaktadırlar (x 2 =28.2, p<0.001). Tablo 5. Şiddetin çocuk eğitimi yöntemi olabileceği düşüncesinde olma ile olan ilişkili bulunan değişkenler (Abant İzzet Baysal Üniversitesi, 2004). Şiddet çocuk eğitiminde bir yöntem midir? Evet Hayır Toplam Cinsiyet Sayı %* Sayı %* Sayı %** istatistik Erkek Kadın Toplam Sigara Kullanımı İçiyor İçmiyor Toplam Ebeveynlerinin çocukluklarında şiddete maruz kalmamaları Evet Hayır Toplam Okudukları fakülte Tıp Sağlık Yüksek Okulu Orman Teknik eğitim Toplam * Satır Yüzdesi, **kolon yüzdesi x 2 =7.5, p=0.006 x 2 =7.2 p=0.007 x 2 =6.5 p=0.01 x 2 =9.75 p=0.02 Bu çalışma grubundaki öğrencilerde; aile içi şiddete maruz kalma veya tanıklık etme ile cinsiyet, geldiği bölge, mezun olduğu okul, annenin öğrenim durumu ve mesleği, sağlık güvencesi olup olmaması, yaşadığı yer, kardeş sayısı, sigara içme durumu, alkol alıp almaması, algılanan gelir düzeyi, sınıfta kalıp kalmaması, okuduğu fakülte, ailesinde içki içmesi sorun oluşturan bir kişinin olup olmaması arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki gösterilemedi. Tablo 5 de şiddetin bir çocuk eğitimi yöntemi olabileceği fikrinde olmanın; cinsiyete, sigara kullanma durumuna, anne-babanın çocukluklarında şiddete maruz kalmasına ve öğrencilerin okudukları fakülteye göre değiştiği gösterilmektedir. Buna göre Erkeklerin %28.1 i kadınların ise %12.8 i şiddetin bir çocuk eğitim yöntemi olabileceğini belirtmişlerdir (x 2 =7.5, p=0.006 ). Sigara içenlerin %36.7 si, içmeyenlerin ise %19.2 si şiddetin bir çocuk eğitimi yöntemi olabileceğini belirtmişlerdir (x 2 =7.2, p=0.007). Anne veya babaları çocukluklarında şiddete maruz kalanların %32.4 ü, kalmayanların ise %18.0 ı 183

9 şiddeti bir eğitim yöntemi olarak kabul ettiğini belirtilmiştir (x 2 =6.5, p=0.01). Tıp öğrencilerinin %38.2 si şiddetin bir çocuk eğitimi yöntemi olabileceğini düşünürlerken, hepsi kız öğrenci olan Sağlık Yüksek Okulu öğrencilerinin %6.9 u, Orman Fakültesi ndeki öğrencilerin %25.3 ü ve Üniversite Giriş Sınavı ortalamaları en düşük olan Teknik Eğitim Fakültesi öğrencilerinin % 23.2 si bu fikirdedir. Tıp Fakültesi ndeki şiddetin çocuk eğitimi yöntemi olabileceğini düşünen öğrencilerin hiç biri sigara içmemektedir. Öğrencilerin okudukları fakülteye göre sigara içme durumlarının dağılımı farklılık göstermektedir. Teknik Eğitim Fakültesi nde okuyan 134 öğrencinin %30.6 sı, Orman Fakültesi nde 78 öğrencinin %24.4 ü, Tıp Fakültesi nde 34 öğrencinin %2.9 u ve Sağlık Yüksek Okulu ndaki 28 öğrencinin %0.0 ı sigara içmektedir (x 2 =29.88, p<0.001). Bu çalışmada şiddetin çocuk eğitiminde bir yöntem olup olmadığı ile öğrencilerin geldikleri bölge, anne ve baba eğitimi, meslekleri, sağlık güvencesinin olup olmaması, yaşadığı yer, kardeş sayısı, alkol alıp almaması, gelir durumları, sınıfta kalıp kalmaması, ailesinde içki içmesi sorun oluşturan bir kişinin olup olmaması ve şiddete maruz kalma ve tanıklık etme arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki gösterilememiştir. TARTIŞMA Birinci sınıf öğrencilerinin dörtte üçünün yaşları arasındadır. Erkek öğrencilerin oranı kız öğrencilerin iki katı daha fazladır. Bunun nedeni Teknik Eğitim Fakültesi ndeki öğrencilerin çoğunluğunun erkek olmasıdır. Öğrencilerin yaşadıkları bölgeye göre dağılımları incelendiğinde Üniversitenin Batı Karadeniz de olmasına rağmen İç Anadolu bölgesinden gelen öğrencilerin sayısının daha fazla olması dikkati çekmektedir. Öğrencilerin yarıdan fazlası il merkezinden gelmektedir. Öğrencilerin yaklaşık üçte birinin babası emeklidir. Annelerin neredeyse tamamı ev hanımı iken babaların çok az bir kısmı işsizdir. Öğrencilerin babalarının öğrenim düzeyi annelerinden fazladır. Öğrencilerin Üniversite Giriş Puanı Ortalaması Düz lise mezunu olan kız öğrencilerde daha yüksektir. Diğer lise mezunlarında ise puan ortalamaları cinsiyete göre farklılık göstermemektedir. Sigara içen öğrencilerin Üniversite Giriş Sınavı Puanı ortalamaları daha düşüktür. Sigara içen öğrencilerin aynı zamanda şiddetin bir çocuk eğitimi yöntemi olabileceğini içmeyenlere oranla daha fazla oranda belirtmeleri bu öğrencilerin aile içi şiddete daha fazla maruz kalmış olabileceklerini düşündürmektedir. Aile içi şiddete maruz kalan öğrencilerin Üniversite Giriş Puanlarının daha düşük olacağı hipotezi doğrulanamadı. Öğrencilerden son bir yıl içinde evinde şiddet yaşandığını belirtenler %70.8, şiddet olmayanlar ise %28.8 şeklindedir. İlk öğretim öğrencilerinde yapılan bir araştırmada babalarının annelerini dövdüğünü belirtenlerin oranı % 23.3 (10), kendileri en az bir kere fiziksel şiddete maruz kalanların oranı ise % 74.0 (11) olarak bulunmuştur. Bu çalışmada aile içi şiddete maruz kaldığını 184

10 TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (3) belirten öğrenciler, şiddetin en fazla sırasıyla anne-baba ile çocuklar arasında, kardeşler arasında ve anne ile baba arasında olduğunu belirttiler. Literatürde ise aile içi şiddetin en yaygın şekliyle eşler arasında kocanın karısına şiddet uygulaması ve ebeveynlerin çocuklara karşı yönelttikleri şiddet olarak görüldüğü bildirilmektedir (3). Bu farklılığın nedeni verilerin çocuklardan toplanması olabilir. Çocuklar bu çalışmada; anne-baba arasında olan aile içi şiddetten çok muhtemelen bizzat anne veya babaları veya kardeşlerinin kendilerine uyguladıkları şiddeti açıklamışlardır. Bu çalışmada öğrencilerin aile içi şiddete maruz kalma veya tanıklık etmelerinin; babanın öğrenim düzeyi ve anne veya babanın çocukluklarında aile içi şiddete maruz kalmalarına ile ilgili olduğu bulundu. Babaları okur - yazar olmayan öğrencilerle üniversite mezunu olan öğrencilerin nerede ise aynı oranlarda şiddete maruz kaldıklarını belirtmeleri dikkat çekicidir. Anne veya babaları çocukluklarında şiddete maruz kalan öğrencilerin % 48.5 u aile içi şiddete maruz kalırken anne-babalarının şiddete maruz kalmadığını belirten öğrencilerin % 18.1 i şiddete maruz kalmaktadırlar. Nitekim fiziksel cezalandırmayla terbiye edildiği düşünülen çocukların, erişkin yaşlarda kendilerinin de başka çocukları istismar eden erişkinlere dönüştükleri, böylece istismar olaylarının kuşaktan kuşağa sürüp gittiği bildirilmektedir (6). Bu çalışmada şiddetin bir çocuk eğitimi yöntemi olabileceği fikrinde olmanın; cinsiyete, sigara kullanma durumuna, anne-babanın çocukluklarında şiddete maruz kalmasına ve öğrencilerin okudukları fakülteye göre değiştiği bulunmuştur. Tıp öğrencilerinin diğer fakültelere nispeten neden en büyük oranda şiddetin çocuk eğitiminde bir yöntem olabileceği fikrinde oldukları anlaşılamamıştır. Bu öğrencilerin hiç birinin sigara içmemesi de ilginç bir bulgudur. Zaten fakülteler sigara içme durumuna göre sıralandığında Tıp Fakültesi hiçbir öğrencinin sigara içmediğini belirttiği Sağlık Yüksek Okulu ndan sonra %2.9 la en alt sıradadır. Okullarda şiddete eğilimli olan öğrencilerin tanınması şiddetle başa çıkmak için önemli bir başlangıçtır. Bu araştırmanın sonuçlarına göre babalarının eğitim durumu okur-yazar olmayan ve üniversite mezunu olan öğrenciler ile anne babalarına şiddet uygulanan öğrenciler şiddete daha fazla maruz kalmaktadır. Şiddetin bir çocuk eğitimi yöntemi olabileceğini düşünenler ise erkek öğrenciler, sigara içenler, anne babaları çocukluklarında şiddete maruz kalanlar ve Tıp Fakültesi öğrencileridir. Özellikle bu öğrencilere yönelik şiddet karşıtı eğitim ve programların düzenlenmesi gerekli olabilir. 185

11 Kaynaklar 1. Cron T. The Surgeon general s workshop on violence and public health: Review of the recommendations. Public Health Reports January-February. 1986; 101 (19): WHO. Violence against women: A priority health issue (Family and Reproductive Health, World Health Organization, Geneva, 1997) Ref: Who/RFH/WHD97.8 Distr: General, Retrieved April 2002 from the World Wide Web: 3. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. Aile içi şiddetin sebep ve sonuçları. Bizim Büro Basımevi, Ankara, Güneri FY. Ailede kadına yöneltilen şiddet. İçinde: Evdeki terör:kadına yönelik şiddet. Mor Çatı Yayınları, İstanbul, p Mayda AS, Akkuş D. Domestic violence against 116 Turkish Housewives: A Field study. Women & Health. 2004: 40 (3): Bilir Ş, Arı M, Dönmez N, Güneysu S Yaşları Arasında çocukta, örselenme durumları ile ilgili bir inceleme. Çocuk istismarı ve ihmali, Çocukların Kötü Muameleden Korunması I. Ulusal Kongresi Haziran 1989 Kitabı, Ankara, Schooley S. Child abuse and sexual assault. In Rakel Textbook of Family Practice 4 th ed. W.B.Saunders Company, Philadelphia P.A, İzmir Sivil Toplum Örgütleri. Çocuk hakları çalışma günleri raporu,1996,izmir. 9. Paintal S. Banning corporal punishment of children. Childhood Education. 1999: Fall: Deveci E, Açık Y. İlköğretim öğrencilerinin ailelerinde annelerine yönelik fiziksel şiddet durumu I. 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Eylül 2002, Diyarbakır, Kongre Kitabı 2, Deveci E, Açık Y. İlköğretim öğrencilerinin şiddete maruziyetleri ve yaklaşımları II. 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Eylül 2002, Diyarbakır, Kongre Kitabı 2,