HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ

Transkript

1 HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TIP ETİĞİ VE TARİHİ DOKTORA PROGRAMI Mayıs 2013

2 BÖLÜM I PROGRAM GELİŞTİRME ÇALIŞMASI 1. Sağlık Temel Alanı Akademik Ağırlıklı Doktora Eğitimi Yeterlikleri Tablo 1. Sağlık Temel Alanı Akademik Ağırlıklı Doktora Eğitimi Yeterlikleri TYYÇ Sağlık Temel Alanı Yeterlilikleri (Akademik Ağırlıklı) 8. Düzey (DOKTORA Eğitimi) TYYÇ DÜZEYİ 8 DOKTORA EQF-LLL: 8. Düzey QF-EHEA: 3. Düzey BİLGİ -Kuramsal -Olgusal 1-Yüksek lisans yeterliliklerine dayalı olarak alanındaki güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirir, derinleştirir ve alanına yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşır. 2-Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrar; yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşır. 3-Sağlık alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar dâhil diğer teknolojik araçlar ile alana özgü olan cihaz ve aletler hakkında ileri düzeyde bilgi sahibidir. 4-Etik ilkelerin ve etik kurulların birey ve toplum için önemini bilir. 5-Sağlık alanına yönelik yapılan çalışmalarda sürekli olarak kullanılan istatistiksel yöntemler hakkında bilgi sahibidir. BECERİLER -Bilişsel -Uygulamalı 1-Alanındaki yeni bilgileri sistematik bir yaklaşımla değerlendirir ve kullanır. 2-Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştirir ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygular, özgün bir konuyu araştırır, kavrar, tasarlar, uyarlar ve uygular. 3-Yaptığı / katıldığı araştırmanın raporunu yazabilme ve ulusal/uluslar arası kabul görmüş hakemli bir dergide yayınlar, bilimsel toplantılarda sunar. 4-Yeni ve karmaşık düşüncelerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapar. 5-Alanı ile ilgili çalışmalarda araştırma yöntemlerini kullanabilmede üst düzey becerilere sahiptir. 6-Sağlık alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar dâhil diğer teknolojik araçlar ile alana özgü olan cihaz ve aletleri ileri düzeyde kullanarak gerekli incelemeyi yapar, problemlere yeni yaratıcı çözümler geliştirir. Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği 1-Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştiren ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayan özgün bir çalışmayı bağımsız olarak gerçekleştirerek alanındaki ilerlemeye katkıda bulunur. 2-Bilimsel bir makaleyi değerlendirebilecek düzeyde istatistiksel analiz yapar. 3-Alanı ile ilgili en az bir bilimsel makaleyi ulusal ve/veya uluslararası hakemli dergilerde yayınlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletir. 4-Alanı ile ilgili ve disiplinler arası sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapar. Öğrenme Yetkinliği YETKİNLİKLER İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 1-Yaratıcı ve 1-Sosyal ilişkileri ve bu 1-Sağlık alanındaki eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey zihinsel ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceler, geliştirir ve bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, yaşadığı süreçleri kullanarak gerektiğinde toplumun bilgi alanı ile ilgili yeni düşünce ve değiştirmeye yönelik eylemleri yönetir. toplumu olma ve bunu sürdürebilme yöntemler geliştirir. 2-Uzman kişiler ile sürecine katkıda 2-Kanıta dayalı alanındaki konuların bulunur. uygulamaları takip tartışılmasında özgün 2-Alanı ile ilgili eder ve mesleki uygulamalar ile ilgili kendi alanında kanıt görüşlerini savunur ve alanındaki yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurar. karşılaşılan sorunların çözümünde stratejik karar verme oluşturacak 3-Bir yabancı dili en az süreçlerini araştırmalar yapar. Avrupa Dil Portföyü kullanarak işlevsel 3-Sağlık alanı ile ilgili ileri düzeyde C1 Genel Düzeyinde kullanarak ileri etkileşim kurar. 3-Sağlık alanı ile mesleki gelişim ve düzeyde yazılı, sözlü ve ilgili konularda yaşam boyu öğrenme ilkelerini görsel iletişim kurar ve tartışır. gerçekleştirdiği çalışmalarda uygular. karşılaşılan toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik sorunların çözümüne katkıda bulunur ve bu değerlerin gelişimini destekler. 4-Diğer sağlık disiplinleri ile çalışabilme deneyimine sahiptir. 5-Sağlık alanına yönelik yaptığı çalışmalarda doğru istatistiksel yöntemleri seçer ve uygular, doğru yorumlar. Analiz ve sentez yapar. 6-Sağlık alanı ile ilgili güncel gelişmeleri ve bilgileri çocuk, aile, ulusal değerler ve ülke gerçekleri doğrultusunda toplum yararına kullanır.

3 2. Programın Amacı Tıp Etiği ve Tarihi doktora programının amacı: Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği, klinik etik ve tıp tarihi alanlarına özgü sorunları tanımlayabilen ve teknolojik gelişmeler karşısında ortaya çıkabilecek yeni konuları öngörebilen, yorumlayabilen, önleyebilen, çözebilen ve çözümü konusunda danışmanlık verebilen; ilgili konularda özgün, gerektiğinde disiplinler arası ve/veya uluslararası araştırmalar tasarlayabilen, yürütebilen, yorumlayabilen, raporlayabilen, araştırma ve yayın etiği ilkelerine uygun biçimde sözlü ve yazılı olarak sunabilen; ilgili alanlarda ihtiyaç analizi yaparak her düzeye uygun eğitim programları oluşturup, yürütebilen nitelikli ve yetkin bilim doktorları yetiştirmektir. 3. Program Yeterlilikleri Tıp Etiği ve Tarihi programından mezun bir bilim doktoru, 1. Biyotıp alanında uygulanan ileri teknolojinin ne tür etik sorunlar/değer sorunları ortaya çıkaracağı hakkında ileri düzeyde bilgi sahibidir 2. Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği ve klinik etik alanlarında ortaya çıkan değer sorunlarına toplumsal duyarlılık ve çevre duyarlılığı ile yaklaşır, etik ikilemlerin farkındadır ve bu etik ikilemlerin çözümünde ilgili etik sorun çözme yöntemlerini tanımlar, özgün sorun çözme yöntemleri geliştirir ve uygular 3. Çalıştığı kurumda etik kurul (araştırma, klinik, deney hayvanları, akademik ) gereksinimini belirlemeye katkı sunar ve etik kurul kuruluşunda liderlik yapar. 4. Çalıştığı kurumda gereksinim duyulduğunda biyoetik, biyotıp kapsamında karşılaşılabilecek her türlü etik sorunun çözümü konusunda başvuranlara etik danışmanlık verir 5. Biyoetik ve biyotıp etiği alanında ulusal ve uluslararası etik ve yasal düzenlemeleri, kurumsal ve ulusal politikaları sistematik bir yaklaşımla değerlendirir, kullanır ve eleştirel düzeyde katkı sunar 6. Biyoetik (tıp etiği) alanında yaşanan/yaşanabilecek sorunları ortaya koyacak ve bunlara çözüm olabilecek ulusal ve uluslararası düzeyde niteliksel ve niceliksel, disiplinler arası, çok disiplinli veya disiplinler üstü özgün araştırma projeleri tasarlar, yürütür, yorumlar, raporlaştırır ve akademik kurallara uygun özgün eserler haline getirir. 7. Biyoetik alanıyla ilgili güncel gelişmeleri ulusal değerler ve ülke gerçekleri doğrultusunda, toplumsal cinsiyet duyarlılığıyla toplum yararına kullanır ve biyoetik ve biyotıp etiği alanında politika metinlerinin, etik rehberlerin, ulusal ve uluslararası etik ve yasal düzenlemelerin hazırlanmasında aktif rol oynar. 8. Ulusal (TTB Etik Komisyonu, TEDMER ) ve uluslararası etik komite ve komisyonlarda (UNESCO, ICH-GCP ) aktif görev alır, liderlik yapar 9. Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği, klinik etik ve tıp tarihi alanlarında lisans ve lisansüstü düzeyde, gerektiğinde de toplum eğitimi düzeyinde eğitim programları hazırlar ve yürütür. 10. Bilim tarihinin bir parçası olarak tıp tarihini evrimsel yaklaşımla değerlendirir, mesleğin geçmişten bugüne gelişimini, temel düşünce ve felsefi yaklaşımların çerçevesini, mesleğin dayandığı temeller çevresinde oluşan değerler sistemini tanımlar 11. Tarihi olayları değerlendirirken fon-figür ayrımı yapar, neden-sonuç ilişkilerini görür, geçmişle bugünü değerlendirirken geleceği öngörür 12. Tıp tarihi metodolojisine dayanarak, ulusal ve uluslararası düzeyde disiplinler arası, çok disiplinli veya disiplinler üstü özgün araştırma projeleri tasarlar, yürütür, yorumlar, raporlaştırır ve akademik kurallara uygun özgün eserler haline getirir. 13. Alana ilişkin bilgisini ulusal ve uluslararası eğitim ve bilim ortamıyla paylaşım amaçlı yazılı ve sözlü olarak etkin ve sistemli şekilde aktarır.

4 Ala na Özg ü Yet kinli k İletişim ve Sosyal Yetkinlik YETKİNLİKLER Öğrenme Yetkinliği Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği BECERİLER BİLGİ 4. Temel Alan Yeterlilikleri ile Program Yeterliliklerinin İlişkilendirilmesi Tablo 2. TTYÇ sağlık temel alanı doktora yeterlilikleri ve Tıp Etiği ve Tarihi program yeterliliklerinin ilişkilendirilmesi Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi TYYÇ Sağlık Temel Alanı Yeterlilikleri (Akademik Ağırlıklı) 8. Düzey (DOKTORA Eğitimi) 1-Yüksek lisans yeterliliklerine dayalı olarak alanındaki güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirir, derinleştirir ve alanına yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşır. 2-Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrar; yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşır. 3-Sağlık alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar dâhil diğer teknolojik araçlar ile alana özgü olan cihaz ve aletler hakkında ileri düzeyde bilgi sahibidir. PROGRAM YETERLİLİKLERİ x x x x x x x x x x x x x x x x x 4-Etik ilkelerin ve etik kurulların birey ve toplum için önemini bilir. x x x x x x x x x x x x x x x 5-Sağlık alanına yönelik yapılan çalışmalarda sürekli olarak kullanılan istatistiksel yöntemler hakkında bilgi sahibidir. 1-Alanındaki yeni bilgileri sistematik bir yaklaşımla değerlendirir ve kullanır. 2-Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştirir ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygular, özgün bir konuyu araştırır, kavrar, tasarlar, uyarlar ve uygular. 3-Yaptığı / katıldığı araştırmanın raporunu yazabilme ve ulusal/uluslar arası kabul görmüş hakemli bir dergide yayınlar, bilimsel toplantılarda sunar. 4-Yeni ve karmaşık düşüncelerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapar. 5-Alanı ile ilgili çalışmalarda araştırma yöntemlerini kullanabilmede üst düzey becerilere sahiptir. 6-Sağlık alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar dâhil diğer teknolojik araçlar ile alana özgü olan cihaz ve aletleri ileri düzeyde kullanarak gerekli incelemeyi yapar, problemlere yeni yaratıcı çözümler geliştirir. 1-Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştiren ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayan özgün bir çalışmayı bağımsız olarak gerçekleştirerek alanındaki ilerlemeye katkıda bulunur. 2-Bilimsel bir makaleyi değerlendirebilecek düzeyde istatistiksel analiz yapar. 3-Alanı ile ilgili en az bir bilimsel makaleyi ulusal ve/veya uluslararası hakemli dergilerde yayınlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletir. 4-Alanı ile ilgili ve disiplinler arası sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapar. 1-Yaratıcı ve eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey zihinsel süreçleri kullanarak alanı ile ilgili yeni düşünce ve yöntemler geliştirir. 2-Kanıta dayalı uygulamaları takip eder ve mesleki uygulamalar ile ilgili kendi alanında kanıt oluşturacak araştırmalar yapar. 3-Sağlık alanı ile ilgili ileri düzeyde mesleki gelişim ve yaşam boyu öğrenme ilkelerini gerçekleştirdiği çalışmalarda uygular. x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 1-Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceler, geliştirir ve gerektiğinde değiştirmeye yönelik eylemleri yönetir. x x x x x x x x x 2-Uzman kişiler ile alanındaki konuların tartışılmasında özgün görüşlerini savunur ve alanındaki yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurar. 3-Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü C1 Genel Düzeyinde kullanarak ileri düzeyde yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurar ve tartışır. 1-Sağlık alanındaki bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, yaşadığı toplumun bilgi toplumu olma ve bunu sürdürebilme sürecine katkıda bulunur. x x x x x x x x x x x x x x x x x

5 2-Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunların çözümünde stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurar. 3-Sağlık alanı ile ilgili konularda karşılaşılan toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik sorunların çözümüne katkıda bulunur ve bu değerlerin gelişimini destekler. x x x x x x x x x x x x x x x 4-Diğer sağlık disiplinleri ile çalışabilme deneyimine sahiptir. x x x x x x x x x x 5-Sağlık alanına yönelik yaptığı çalışmalarda doğru istatistiksel yöntemleri seçer ve uygular, doğru yorumlar. Analiz ve sentez yapar. 6-Sağlık alanı ile ilgili güncel gelişmeleri ve bilgileri çocuk, aile, ulusal değerler ve ülke gerçekleri doğrultusunda toplum yararına kullanır. x x x x x x x x x 5. Program Derslerinin Program Yeterlilikleri ile İlişkilendirilmesi Tablo 3. Tıp Etiği ve Tarihi Doktora Programındaki Derslerin Program Yeterlilikleri ile İlişkilendirilmesi DERSİN ADI VE KODU Program yeterlilikleri* TET702 Biyoetik TET703 Tıp Etiği TET704 Düşünce ve Bilim Tarihi TET705 Tarih Metodolojisi TET706 Klinik Etik TET707 Tıp Tarihi TET708 Sağlık Hukuku TET709 Araştırma ve Yayın Etiği TET710 Türk Tıp Tarihi TET711 Tıp Etiği Semineri TET712 Tıp Tarihi Semineri YET790 Doktora Yeterlilik Sınavına Hazırlık TET701 Özel Konular TET713 Osmanlıca I TET714 Ahlak Felsefesi TET715 Osmanlıca II TET716 Akademik Etik TET717 Genetik ve Biyoetik TET718 Hayvan Araştırmaları ve Etik TET719 Etik Metinlerin Çözümlenmesi TET720 Tarih Metinlerinin Çözümlenmesi TET721 Palyatif Bakım Etiği En düşük, 2 Düşük, 3 Orta, 4 Yüksek, 5 Çok yüksek

6 BÖLÜM II PROGRAM BİLGİ PAKETİ Eğitimde dönüşüm projesi kapsamında Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı öğretim üye ve elemanları tarafından Hacettepe Üniversitesi Program ve Ders Bilgi Paketi Hazırlama Kılavuzu (2012) doğrultusunda literatür taraması ardından gerçekleştirilen toplantılarla programın amaçları güncellenmiş, program yeterlikleri belirlenmiştir. Bu taslak amaç ve yetkinlikler mezun ve öğrencilerle paylaşılmış program amaç ve yetkinlikleri alınan görüşler doğrultusunda düzenlenmiştir. a. Program Hakkında Genel Bilgi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı 1998 yılında kurulmuş olup, öncelikle Tıp Fakültesi Dönem I de 10 saatlik Tıp Tarihi; Dönem II de 10, Dönem III te 11 saatlik Tıp Etiği; Dönem IV te 2 saatlik cerrahi etik derslerinden oluşan mezuniyet öncesi eğitim programları hazırlanmıştır. Bu program Eğitim- Öğretim yılı itibariyle Dönem IV Kadın Hastalıkları ve Doğum, İç Hastalıkları, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları stajlarına 2 şer saatlik Klinik Etik stajı eklenmesiyle devam etmektedir. Mezuniyet öncesi tıp eğitimine gelecek eğitim-öğretim yılından itibaren açılmak üzere Dönem I, II, III ve V için 6 adet seçmeli ders eklenmiştir. Ayrıca mezuniyet öncesi eğitim kapsamında Eğitim-Öğretim yılı itibariyle Diş Hekimliği Fakültesi Dönem III Deontoloji ve Etik, Dönem V Diş Hekimliğinde Deontoloji derslerinin 4 er saati anabilim dalımız öğretim üyeleri tarafından verilmektedir. Mezuniyet sonrası eğitim kapsamında anabilim dalımız tarafından 2001 yılından itibaren yılda iki kez gerçekleştirilen Asistan Etik Eğitimi ile ülkemizdeki çeşitli tıp fakültelerinden mezun olan Hacettepe Tıp Fakültesi tıpta uzmanlık öğrencilerinin temel tıp etiği bilgisi kazanması amaçlanmaktadır. Alanımız için uzman yetiştirebileceğimiz mezuniyet sonrası eğitim kanallarından biri, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalları tarafından verilen tıpta uzmanlık eğitimi, 2002 yılı Tıpta Uzmanlık Tüzüğü değişikliğiyle kaldırılmıştır. Bu bağlamda Tıp Tarihi ve Etik uzmanı yetiştirebilmek için tek program olması nedeniyle özel önemde olan Tıp Etiği ve Tarihi Doktora Programı anabilim dalımızın önerisi ve YÖK Yürütme Kurulu nun tarihli onayıyla açılmıştır. İlk öğrencilerini Eğitim- Öğretim yılında kabul eden programdan bugüne kadar 2 Tıp Etiği ve Tarihi doktoru mezun olmuştur Eğitim-Öğretim yılında 1 i ders aşamasında, 3 ü tez aşamasında olan 4 doktora öğrencisi bulunmaktadır. Doktora programının eğitim dili Türkçe olmakla birlikte öğrenciler, seçmeli ders yüklerini Sağlık Bilimleri Enstitüsü veya üniversitemizin diğer enstitülerinde açılmış olan İngilizce seçmeli dersleri alarak da tamamlayabilirler. Bir temel tıp bölümü olarak eğitim sürecinde kliniğe ve laboratuara ihtiyaç duyulmayan bölümümüzde asistan ve toplantı odasında, anabilim dalı kütüphanesi, barkovizyon cihazı ve bilgisayarlarla eğitim etkinliklerimiz sürdürülmektedir. b. Kazanılan Derece Tıp Etiği ve Tarihi doktora derecesi c. Öğrenim Düzeyi Doktora 6

7 d. Kayıt Kabul Koşulları Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliği (23 Kasım 2012 tarih ve sayılı) m. 15 ve 16 da belirtilen koşullardan 1 başka adayın, - Tıp ve Diş Hekimliği Fakültesi mezunu olması veya Tıp ve Sağlık Bilimleri alanında Bilim uzmanlığı yapmış olması veya Anabilim Dalı akademik kurulunca onaylanması kaydıyla Tıp Etiği ve Tarihi programı ile ilişkili olabilecek bir yüksek lisans programından mezun olması, - ÜDS/ KPDS den en az 65 puan almış olması, - Doktora giriş sınavında değerlendirilmek üzere adayın neden Tıp Etiği ve Tarihi alanında doktora yapmak istediğini anlatan bir niyet mektubu yazması, - İki adet kapalı zarfta referans mektubu sunması, gerekmektedir. Yabancı uyruklu adaylar için adayın, yukarıdaki koşullara uyan bir yüksek lisans programından mezun olması, yüksek lisans programının YÖK tarafından denkliğinin onaylanması, Senato tarafından belirlenen Türkçeden yeterlik derecesine sahip olması ve doktora sınav jürisi tarafından yapılacak Türkçe mülakat sınavında başarılı olması gereklidir. e. Kazanılan Derece Gereklilikleri ve Kurallar Yönetmelikte (m.35-41) belirtilen koşullarla beraber öğrencinin, AKTS lik ders yükünü başarıyla tamamlaması (m.35), - Doktora yeterlik sınavında başarılı olması (m.36), - Tez savunma sınavına girmeden önce en az 4 (dört) ulusal, 2 (iki) uluslararası kongreye katılıp en az 4 (dört) ulusal, 2 (iki) uluslararası sözlü veya poster bildiri sunması, - Araştırma projelerinden 1 (bir) uluslararası 1 (bir) ulusal yayın yapmış (veya yayına göndermiş) olması, - (en az) 120 AKTS lik doktora tez çalışmasını hazırlayıp, doktora tez savunma sınavında başarılı olması (m.41), - Gerekli evrakları (m.43) Sağlık Bilimleri Enstitüsü ne teslim etmesi gerekmektedir. 1 Doktora ve sanatta yeterlik programlarına başvuru koşulları MADDE 15 (1) Doktora ve sanatta yeterlik programlarına başvuracak adaylarda aşağıdaki koşullar aranır: a) İlgili anabilim/anasanat dalı başkanlığınca ya da anabilim/anasanat dalına ilişkin esaslarda belirlenen ve enstitü yönetim kurulunca onaylanan bir bilim ya da sanat dalında lisans veya yüksek lisans diplomasına; hazırlık sınıfları hariç en az on yarıyıl süreli tıp, diş hekimliği, eczacılık ve veteriner fakülteleri diplomasına veya ilgili mevzuata göre bir laboratuvar dalında kazanılan uzmanlık yetkisine sahip olmak, b) Başvurduğu programın puan türünden Senato tarafından belirlenecek ALES veya eşdeğeri bir sınav puanına sahip olmak, c) Senato tarafından kabul edilerek başarı taban puanı belirlenen ÜDS ve benzeri ulusal ve uluslararası geçerliliği olan KPDS, TOEFL, IELTS ve benzeri dil sınavlarında asgari taban puanına sahip olmak. (2) Temel tıp bilimlerinde doktora programlarına başvuracak tıp fakültesi mezunlarının Senato tarafından belirlenecek TUS veya ALES standart puanına sahip olmaları gerekir. (3) Güzel sanatlar, müzik ve sahne sanatları alanlarındaki öğrenci kabulünde ALES e girmiş olma koşulu aranmaz;yabancı dille ilgili kabul koşulları Senato tarafından düzenlenir. (4) Yabancı uyruklu adayların Türkçe yeterlik derecesi, Senatonun kabul ettiği sınavlardan alınacak puana göre değerlendirilir. Tamamen yabancı dilde yürütülen programlarda Türkçe yeterlik belgesi aranmaz. Genel başarı değerlendirmesi MADDE 16 (1) Adayların değerlendirilmesi sınav jürileri tarafından yapılır. Sınav jürisi anabilim/anasanat dalı başkanlığınca önerilen ve enstitü yönetim kurulu kararıyla onaylanan en az üç asıl, iki yedek öğretim üyesinden oluşur. Bir anabilim/anasanat dalında yürütülen farklı lisansüstü programlar için ayrı jüriler kurulabilir. Sınav jürisinin uygun görmesi koşuluyla sınavlar görüntülü elektronik iletişim araçları ile yapılabilir. Müzik ve sahne sanatları alanlarındaki sınavlar görüntülü ve sesli olarak kaydedilir. (2) Yüksek lisans ve doktora/sanatta yeterlik programına öğrenci kabulünde, adayların genel başarı notu, 100 üzerinden tam nota dönüştürülen ALES puanının ya da TUS/DUS temel tıp puanının %50'si, lisans ve/veya yüksek lisans not ortalamasının %20'si ve giriş sınavı sınav tam notu üzerinden alınan notun %30'u alınarak hesaplanır. (5) Doktora/sanatta yeterlik programlarında sınav değerlendirilmesinde tam not üzerinden en az %60 alan ve genel başarı notunda da tam notun en az %70'ini sağlayan adaylar başarılı kabul edilir. Başarılı adayların kendi içinde sıralaması, sınav jürisi tarafından genel başarı notuna göre yapılır. Genel başarı puanının eşitliği halinde adayların sınav notu dikkate alınır. (6) Anabilim/anasanat dalları yüksek lisans, doktora/sanatta yeterlik programları için belirlenen kontenjanların en fazla %50 si kadar yedek adayı, genel başarı değerlendirme sırası esas alınarak belirleyebilir. Programa kayıt hakkı kazanmasına rağmen, akademik takvimde belirtilen günlerde kayıt yaptırmayarak haklarını kaybeden adayların yerine, başarılı bulunan yedek adaylar genel başarı değerlendirme sırası esas alınarak kabul edilir.

8 f. Önceki öğrenmelerin tanınması Programa yatay geçiş başvurularının kabul edilmesi için Yönetmelikte belirtilen koşullardan başka (m.18) öğrencinin aldığı derslerin program dersleri ile uyumluluğunun Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı akademik kurul kararı ile onaylanmış olması gerekir. Benzer şekilde ERASMUS gibi değişim programları ile başka bir yükseköğretim kurumunda belli bir süre öğrenim görmüş veya özel öğrenci olarak herhangi bir programdan ders almış olan öğrencilerin bu öğrenimleri ders içeriklerinin de tanımlandığı not çizelgelerinin Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı akademik kurul kararı ile onaylanmasıyla tanınır. g. Programın Amacı Tıp Etiği ve Tarihi doktora programının amacı: Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği, klinik etik ve tıp tarihi alanlarına özgü sorunları tanımlayabilen ve teknolojik gelişmeler karşısında ortaya çıkabilecek yeni konuları öngörebilen, yorumlayabilen, önleyebilen, çözebilen ve çözümü konusunda danışmanlık verebilen; ilgili konularda özgün, gerektiğinde disiplinler arası ve/veya uluslararası araştırmalar tasarlayabilen, yürütebilen, yorumlayabilen, raporlayabilen, araştırma ve yayın etiği ilkelerine uygun biçimde sözlü ve yazılı olarak sunabilen; ilgili alanlarda ihtiyaç analizi yaparak her düzeye uygun eğitim programları oluşturup, yürütebilen nitelikli ve yetkin bilim doktorları yetiştirmektir. Bu amaca ulaşabilmek için programın içeriği biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği, klinik etiğin temel kuram, öğreti, ilke ve yaklaşımları, karşılaşılan konu ve sorunlar, etik akıl yürütme ve sorun çözme yöntemleri; düşünce ve bilim tarihi paralelliğinde evrimsel süreçte tıp ve sağlık tarihi, biyoetik ve tıp tarihi araştırma yöntemlerinden oluşmaktadır. h. Öğretim Programı Öğretim programının ders dönemi (ilk üç yarıyıl) 11 adet zorunlu Tıp Etiği ve Tarihi program dersi (Toplam 55 AKTS) ve program yeterliklerine uygun olarak program sorumlusu tarafından herhangi bir enstitü bünyesinde yüksek lisans veya doktora düzeyinde belirlenen seçmeli derslerden oluşur. Öğrenci 35 AKTS yi tamamlamak kaydıyla ilgi alanına göre bu derslerden istediği sayıda seçebilir. Programın ilk üç yarıyılında alan içi ve dışı zorunlu ve seçmeli ders yükünü tamamlayan öğrenci ders döneminin son yarıyılında 30 AKTS lik zorunlu Doktora Yeterlik Sınavına Hazırlık dersini alır ve program sorumlusu ve danışmanının yönlendirmesiyle doktora yeterlik sınavına hazırlanır. Yeterlik sınavını başardıktan sonra en az dört yarıyılda Özel Konular başlıklı 30 ar AKTS lik (en az 120 AKTS) dersler ile doktora tez çalışmasını tamamlar.

9 i. Ders-Program Yeterlilikleri Matrisi Tablo 4. Tıp Etiği ve Tarihi Doktora Programındaki Derslerin Program Yeterlilikleri ile İlişkilendirilmesi DERSİN ADI VE KODU Program yeterlilikleri* TET702 Biyoetik TET703 Tıp Etiği TET704 Düşünce ve Bilim Tarihi TET705 Tarih Metodolojisi TET706 Klinik Etik TET707 Tıp Tarihi TET708 Sağlık Hukuku TET709 Araştırma ve Yayın Etiği TET710 Türk Tıp Tarihi TET711 Tıp Etiği Semineri TET712 Tıp Tarihi Semineri YET790 Doktora Yeterlilik Sınavına Hazırlık TET701 Özel Konular TET713 Osmanlıca I TET714 Felsefede Etik TET715 Osmanlıca II TET716 Akademik Etik TET717 Genetik ve Biyoetik TET718 Hayvan Araştırmaları ve Etik TET719 Etik Metinlerin Çözümlenmesi TET720 Tarihi Metinlerin Çözümlenmesi TET721 Palyatif Bakım Etiği En düşük, 2 Düşük, 3 Orta, 4 Yüksek, 5 Çok yüksek j. Tıp Etiği ve Tarihi doktora programı yeterlilikleri: 1. Biyotıp alanında uygulanan ileri teknolojinin ne tür etik sorunlar/değer sorunları ortaya çıkaracağı hakkında ileri düzeyde bilgi sahibidir 2. Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği ve klinik etik alanlarında ortaya çıkan değer sorunlarına toplumsal duyarlılık ve çevre duyarlılığı ile yaklaşır, etik ikilemlerin farkındadır ve bu etik ikilemlerin çözümünde ilgili etik sorun çözme yöntemlerini tanımlar, özgün sorun çözme yöntemleri geliştirir ve uygular 3. Çalıştığı kurumda etik kurul (araştırma, klinik, deney hayvanları, akademik ) gereksinimini belirlemeye katkı sunar ve etik kurul kuruluşunda liderlik yapar. 4. Çalıştığı kurumda gereksinim duyulduğunda biyoetik, biyotıp kapsamında karşılaşılabilecek her türlü etik sorunun çözümü konusunda başvuranlara etik danışmanlık verir 5. Biyoetik ve biyotıp etiği alanında ulusal ve uluslararası etik ve yasal düzenlemeleri kurumsal ve ulusal politikaları sistematik bir yaklaşımla değerlendirir, kullanır ve eleştirel düzeyde katkı sunar 6. Biyoetik (tıp etiği) alanında yaşanan/yaşanabilecek sorunları ortaya koyacak ve bunlara çözüm olabilecek ulusal ve uluslararası düzeyde niteliksel ve niceliksel, disiplinler arası, çok disiplinli veya disiplinler üstü özgün araştırma projeleri tasarlar, yürütür, yorumlar, raporlaştırır ve akademik kurallara uygun özgün eserler haline getirir. 7. Biyoetik alanıyla ilgili güncel gelişmeleri ulusal değerler ve ülke gerçekleri doğrultusunda, toplumsal cinsiyet duyarlılığıyla toplum yararına kullanır ve biyoetik ve biyotıp etiği alanında politika metinlerinin, etik rehberlerin, ulusal ve uluslararası etik ve yasal düzenlemelerin hazırlanmasında aktif rol oynar. 8. Ulusal (TTB Etik Komisyonu, TEDMER ) ve uluslararası etik komite ve komisyonlarda (UNESCO, ICH-GCP ) aktif görev alır, liderlik yapar 9. Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği, klinik etik ve tıp tarihi alanlarında lisans ve lisansüstü düzeyde, gerektiğinde de toplum eğitimi düzeyinde eğitim programları hazırlar ve yürütür.

10 10. Bilim tarihinin bir parçası olarak tıp tarihini evrimsel yaklaşımla değerlendirir, mesleğin geçmişten bugüne gelişimini, temel düşünce ve felsefi yaklaşımların çerçevesini, mesleğin dayandığı temeller çevresinde oluşan değerler sistemini tanımlar 11. Tarihi olayları değerlendirirken fon-figür ayrımı yapar, neden-sonuç ilişkilerini görür, geçmişle bugünü değerlendirirken geleceği öngörür 12. Tıp tarihi metodolojisine dayanarak, ulusal ve uluslararası düzeyde disiplinler arası, çok disiplinli veya disiplinler üstü özgün araştırma projeleri tasarlar, yürütür, yorumlar, raporlaştırır ve akademik kurallara uygun özgün eserler haline getirir. 13. Alana ilişkin bilgisini ulusal ve uluslararası eğitim ve bilim ortamıyla paylaşım amaçlı yazılı ve sözlü olarak etkin ve sistemli şekilde aktarır. k. Mezunların Mesleki Profili Tıp Etiği ve Tarihi doktora programı mezunları yurt içi veya yurt dışında devlet üniversiteleri ve özel üniversitelerde Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dallarında öğretim görevlisi/üyesi Biyoetik kurullarda (araştırma, hastane, akademik ) üye Özel hastaneler ve kamu hastanelerinde klinik etik danışman Tıp ve Sağlık Müzelerinde danışman Biyoteknoloji şirketlerinde uzman / danışman olarak görev yapabilirler. l. Bir üst öğrenime geçiş Doktora, en yüksek seviyedeki akademik derece olduğundan mezunların daha üst seviyede bir programa geçmesi mümkün değildir. Bununla birlikte mezunlar akademik gelişimlerini sürdürmek amacıyla dünya üniversitelerinde doktora sonrası araştırmacı olarak pozisyon bulabilir, ulusal veya uluslararası kuruluşlardan burs alabilirler 2. m. Öğretim Programının yapısı Dönemlik derslerden oluşan öğretim programının ders dönemi (ilk üç yarıyıl) 11 adet zorunlu Tıp Etiği ve Tarihi program dersi (Toplam 55 AKTS) ve program yeterliklerine uygun olarak program sorumlusu tarafından herhangi bir enstitü bünyesinde yüksek lisans veya doktora düzeyinde belirlenen seçmeli derslerden oluşur. Öğrenci 35 AKTS yi (ders yükünün %30 u) tamamlamak kaydıyla ilgi alanına göre bu derslerden istediği sayıda seçebilir. Zorunlu derslerden ikisi üçüncü dönemde alınacak olan önkoşullu seminer dersleridir ve burada hazırlanan seminerler mezuniyet koşulları arasında bulunan ulusal ve uluslararası yayınlar için temel oluşturur. Programın ilk üç yarıyılında, alan içi ve dışı zorunlu ve seçmeli ders yükünü tamamlayan öğrenci, ders döneminin son yarıyılında 30 AKTS lik zorunlu Doktora Yeterlik Sınavına Hazırlık dersini alır ve danışmanının yönlendirmesiyle doktora yeterlik sınavına hazırlanır. Yeterlik sınavını başardıktan sonra en az dört yarıyılda Özel Konular başlıklı 30 AKTS lik ders ile doktora tez çalışmasını tamamlar (en az 120 AKTS). Öğretim programında anabilim dalı tarafından açılan zorunlu ve seçmeli dersler ile diğer programlar tarafından açılmış olan seçmeli ders örnekleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. 2 Türkiye Bilimler Akademisi Doktora Sonrası Araştırma Programı (TÜBA-DSAP) Esasları Fulbright Doktora Sonrası Araştırma Bursu YÖK Doktora Sonrası Araştırma Bursu

11 Tablo 5. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tıp Etiği ve Tarihi Doktora Programının Yapısı GÜZ BAHAR T P K AKT T P K AKTS S 1.YARIYIL 2.YARIYIL ZORUNLU DERSLER LİSTESİ ZORUNLU DERSLER LİSTESİ TET 702 Biyoetik TET 706 Klinik Etik TET 703 Tıp Etiği TET 707 Tıp Tarihi TET 704 Düşünce ve Bilim Tarihi TET 708 Sağlık Hukuku TET 705 Tarih Metodolojisi TOPLAM ZORUNLU DERS 20 TOPLAM ZORUNLU DERS 15 SEÇMELİ DERSLER LİSTESİ* SEÇMELİ DERSLER LİSTESİ TET 713 Osmanlıca I TET 715 Osmanlica II TET 714 Ahlak Felsefesi TET 716 Akademik Etik BIS 735 Biyoistatistik TET 717 Genetik ve Biyoetik İLT 640 Kültürlerarası İletişim SHO 714 Nitel Araştırma Tasarımı FEL 661 Değer Felsefesi Problemleri SOS 647 Feminist Biyoetik TAR 763 Osmanlı Düşünce Tarihi BIS 736 Sağlık Bil. Arş. Yön TEB 653 Tıp Eğt. Ölçme Değerlendirme TAR 764 Osmanlı Düşünce Tarihi FEL 794 İnsan Hakları Problemleri ESD 722 Qualitatıve Survey Tech ANT 723 Kültürel Değ. ve Sağlık KLP 504 Psikosomatik Tıp FEL 773 Yüzyılımızda İnsan ANT 724 Kültürel Değ. ve Sağlık TOPLAM SEÇMELİ DERS 10 TOPLAM SEÇMELİ DERS 15 YARIYIL TOPLAM 30 YARIYIL TOPLAM 30 3.YARIYIL 4.YARIYIL ZORUNLU DERSLER LİSTESİ ZORUNLU DERSLER LİSTESİ TET 709 Araştırma ve Yayın Etiği YET 790 Dok. Yet.Sınavına Hazırlık TET 710 Türk Tıp Tarihi TET 711 Tıp Etiği Semineri TET 712 Tıp Tarihi Semineri TOPLAM ZORUNLU DERS 20 TOPLAM ZORUNLU DERS 30 SEÇMELİ DERSLER LİSTESİ SEÇMELİ DERSLER LİSTESİ TET 718 Hayvan Araş. ve Etik TET 719 Etik Metinlerin Çözümlenmesi TET 720 Tarih Metinlerinin Çözümlenmesi TET 721 Palyatif Bakım Etiği TKD 521 Socıal Survey Meth TEB 656 Tıp Eğt. Yeni Yaklaşımlar ARK 615 Anad.Ölü Gömme Adetleri TOPLAM SEÇMELİ DERS 10 TOPLAM SEÇMELİ DERS 0 YARIYIL TOPLAM 30 YARIYIL TOPLAM 30 5.YARIYIL 6.YARIYIL ZORUNLU DERSLER LİSTESİ ZORUNLU DERSLER LİSTESİ TET 701 Özel Konular TET 701 Özel Konular TOPLAM ZORUNLU DERS TOPLAM ZORUNLU DERS SEÇMELİ DERSLER LİSTESİ SEÇMELİ DERSLER LİSTESİ TOPLAM SEÇMELİ DERS TOPLAM SEÇMELİ DERS YARIYIL TOPLAM YARIYIL TOPLAM YARIYIL 8.YARIYIL ZORUNLU DERSLER LİSTESİ ZORUNLU DERSLER LİSTESİ TET 701 Özel Konular TET 701 Özel Konular TOPLAM ZORUNLU DERS TOPLAM ZORUNLU DERS SEÇMELİ DERSLER LİSTESİ SEÇMELİ DERSLER LİSTESİ TOPLAM SEÇMELİ DERS TOPLAM SEÇMELİ DERS YARIYIL TOPLAM YARIYIL TOPLAM GENEL TOPLAM 240 ZORUNLU DERS KREDİSİ 205 SEÇMELİ DERS KREDİSİ 35 ZORUNLU DERS KREDİ YÜZDESİ %85 SEÇMELİ DERS KREDİ YÜZDESİ %15 * Tabloda diğer programlardan seçilebilecek bazı örnek seçmeli dersler gösterilmektedir. Ancak eğitim programlarının güncellenmesi çalışmalarında TET kodlu olmayan ders bilgilerinin değişebileceği dikkate alınmalıdır. Ders dönemi için toplam 120 AKTS nin 85 i (%70 i) zorunlu, 35 i (% 30) seçmeli derslerden oluşmaktadır.

12 n. Sınavlar, Değerlendirme ve Notlandırma Her ders için uygulanan ölçme ve değerlendirme yöntemleri ilgili öğretim üyesi/leri tarafından hazırlanan ve Bilgi paketinde yer alan Ders Öğretim Planı nda tanımlanmıştır. Sınavlar ve ders başarı notları ile ilgili olarak Yönetmeliğin 25 ve 26. maddeleri uygulanır. o. Programdan mezun olmak için gerekli koşullar Yönetmelikte (m.35-41) belirtilen koşullarla beraber öğrencinin, AKTS lik ders yükünü başarıyla tamamlaması (m.35), - Doktora yeterlik sınavında başarılı olması (m.36), - Tez savunma sınavına girmeden önce en az 4 (dört) ulusal, 2 (iki) uluslararası kongreye katılıp en az 4 (dört) ulusal, 2 (iki) uluslararası sözlü veya poster bildiri sunması, - 1 (bir) uluslararası 1 (bir) ulusal araştırma projesini yayına göndermiş veya yayınlatmış olması, AKTS lik doktora tez çalışmasını hazırlayıp, doktora tez savunma sınavında başarılı olması (m.41), - Gerekli evrakları (m.43) Sağlık Bilimleri Enstitüsü ne teslim etmesi gerekmektedir. p. Eğitim Türü Tam zamanlı birinci öğretim q. Bölüm Başkanı ya da eşdeğeri Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nüket Örnek Büken

13 1. TET702 Biyoetik 2. TET703 Tıp Etiği 3. TET704 Düşünce ve Bilim Tarihi 4. TET705 Tarih Metodolojisi 5. TET706 Klinik Etik 6. TET707 Tıp Tarihi 7. TET708 Sağlık Hukuku 8. TET709 Araştırma ve Yayın Etiği 9. TET710 Türk Tıp Tarihi 10. TET711 Tıp Etiği Semineri 11. TET712 Tıp Tarihi Semineri 12. YET790 Doktora Yeterlilik Sınavına Hazırlık 13. TET701 Özel Konular 14. TET713 Osmanlıca I 15. TET714 Ahlak Felsefesi 16. TET715 Osmanlıca II 17. TET716 Akademik Etik 18. TET717 Genetik ve Biyoetik 19. TET718 Hayvan Araştırmaları ve Etik 20. TET719 Etik Metinlerin Çözümlenmesi 21. TET720 Tarih Metinlerinin Çözümlenmesi 22. TET721 Palyatif Bakım Etiği BÖLÜM III DERS BİLGİ PAKETLERİ

14 Özel Konular Ders Tanıtım Bilgileri Dersin Adı Kodu Yarıyılı Teori Uygulama Laboratuvar Yerel Kredi AKTS Özel Konular Önkoşullar Dersin Dili Dersin Türü Dersin Verilme Şekli Dersin öğrenme ve öğretme teknikleri Dersin Sorumlusu Dersin amacı Dersin Öğrenme çıktıları Dersin içeriği TET 701 Güz/Bahar Doktora yeterlik sınavında başarılı olmak Türkçe Zorunlu Yüz yüze Proje Tasarımı/Yönetimi, Rapor Hazırlama ve Sunma Prof. Dr. Nüket Örnek Büken, Öğr. Gör. Dr. Müge Demir, Öğr. Gör. Dr. Aslıhan Akpınar Öğrencinin alanına özgü özgün bir konu belirlemesini, bilimsel ve etik standartlar doğrultusunda araştırmasını, bulgulara ulaşmasını, tartışmasını, sonuçlandırmasını, yazılı ve sözlü olarak sunmasını sağlamaktır. Dersin sonunda öğrenci, 1. Alanında özgü özgün bir araştırma sorusu belirleyebilir. 2. Araştırma sorusuna ulaştırabilecek yöntemi belirleyebilir. 3. Belirlediği yöntemle veri toplayıp analiz edebilir. 4. Bulguları yorumlayıp mevcut bilgilerle tartışabilir. 5. Tartışmalardan sonuç çıkarıp öneriler sunabilir 6. Araştırmayı yazılı olarak sunup, sözlü olarak savunabilir. Bir bilimsel araştırmanın planlanmasından raporlaştırılıp savunulmasına kadar araştırma yürütmekle ilgili tüm süreçler Kaynaklar Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Tez Yazılması ve Değerlendirilmesi Hakkında Yönerge, Ankara: m_yonergesi.pdf Tez konusuna göre belirlenecek literatür

15 Haftalara Göre İşlenecek Konular Haftalar Tartışılacak işlenecek Konular 1. Hafta Araştırma sorusu belirlemek üzere ilgili literatür taraması yapılması 2. Hafta Araştırma sorusunun belirlenmesi 3. Hafta Araştırma sorusu hakkında bilinen ve bilinmeyenleri belirlemek için ilgili literatür taraması yapılması 4. Hafta Araştırma sorusunu yanıtlayabilecek yöntem seçimi için literatür taraması 5. Hafta Araştırma yönteminin seçimi 6. Hafta Araştırma yönteminin uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi 7. Hafta Araştırma verilerinin seçilen yöntemle toplanması 8. Hafta Araştırma verilerinin seçilen yöntemle toplanması 9. Hafta Bulguların uygun şekilde raporlaştırılması ve yorumlanması 10. Hafta Literatür taramasıyla bulguların tartışılması 11. Hafta Tartışmadan sonuç çıkarılması 12. Hafta Sonuçlara dayalı önerilerin sunulması 13. Hafta Araştırmanın ilgili standartlara göre raporlaştırılması 14. Hafta Araştırmanın sözlü sunu haline getirilmesi 15. Hafta Genel hazırlık 16. Hafta Tezin savunulması Değerlendirme Sistemi Yarıyıl içi Çalışmaları Sayısı Katkı Payı Devam 14 - Laboratuvar - - Uygulama - - Alan Çalışması - - Derse Özgü Staj (Varsa) - - Ödevler 3 %30 Sunum 1 %20 Projeler 1 %50 Seminer - - Ara Sınavlar - - Genel Sınav - - Toplam 5 %100 Yarıyıl İçi Çalışmalarının Başarı Notuna Katkısı - - Yarıyıl Sonu Sınavının Başarı Notuna Katkısı - - Toplam %100 AKTS (Öğrenci İş Yükü) Tablosu Etkinlikler Sayısı Süresi Toplam (Saat) İş Yükü Ders Süresi (x14) Laboratuvar Uygulama Derse Özgü Staj (varsa) Alan Çalışması Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi (Ön çalışma, pekiştirme, vb) Sunum / Seminer Hazırlama Proje Ödevler Ara sınavlara hazırlanma süresi Genel sınavlara hazırlanma süresi Toplam İş Yükü 900

16 Dersin Öğrenme Çıktılarının Program Yeterlilikleri ile İlişkilendirilmesi Program yeterlilikleri 1. Biyotıp alanında uygulanan ileri teknolojinin ne tür etik sorunlar/değer sorunları ortaya çıkaracağı hakkında ileri düzeyde bilgi sahibidir 2. Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği ve klinik etik alanlarında ortaya çıkan değer sorunlarına toplumsal duyarlılık ve çevre duyarlılığı ile yaklaşır, etik ikilemlerin farkındadır ve bu etik ikilemlerin çözümünde ilgili etik sorun çözme yöntemlerini tanımlar, özgün sorun çözme yöntemleri geliştirir ve uygular 3. Çalıştığı kurumda etik kurul (araştırma, klinik, deney hayvanları, akademik ) gereksinimini belirlemeye katkı sunar ve etik kurul kuruluşunda liderlik yapar. 4. Çalıştığı kurumda gereksinim duyulduğunda biyoetik, biyotıp kapsamında karşılaşılabilecek her türlü etik sorunun çözümü konusunda başvuranlara etik danışmanlık verir 5. Biyoetik ve biyotıp etiği alanında ulusal ve uluslararası etik ve yasal düzenlemeleri kurumsal ve ulusal politikaları sistematik bir yaklaşımla değerlendirir, kullanır ve eleştirel düzeyde katkı sunar 6. Biyoetik (tıp etiği) alanında yaşanan/yaşanabilecek sorunları ortaya koyacak ve bunlara çözüm olabilecek ulusal ve uluslararası düzeyde niteliksel ve niceliksel, disiplinler arası, çok disiplinli veya disiplinler üstü özgün araştırma projeleri tasarlar, yürütür, yorumlar, raporlaştırır ve akademik kurallara uygun özgün eserler haline getirir. 7. Biyoetik alanıyla ilgili güncel gelişmeleri ulusal değerler ve ülke gerçekleri doğrultusunda, toplumsal cinsiyet duyarlılığıyla toplum yararına kullanır ve biyoetik ve biyotıp etiği alanında politika metinlerinin, etik rehberlerin, ulusal ve uluslararası etik ve yasal düzenlemelerin hazırlanmasında aktif rol oynar. 8. Ulusal (TTB Etik Komisyonu, TEDMER ) ve uluslararası etik komite ve komisyonlarda (UNESCO, ICH-GCP ) aktif görev alır, liderlik yapar 9. Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği, klinik etik ve tıp tarihi alanlarında lisans ve lisansüstü düzeyde, gerektiğinde de toplum eğitimi düzeyinde eğitim programları hazırlar ve yürütür. 10. Bilim tarihinin bir parçası olarak tıp tarihini evrimsel yaklaşımla değerlendirir, mesleğin geçmişten bugüne gelişimini, temel düşünce ve felsefi yaklaşımların çerçevesini, mesleğin dayandığı temeller çevresinde oluşan değerler sistemini tanımlar 11. Tarihi olayları değerlendirirken fon-figür ayrımı yapar, neden-sonuç ilişkilerini görür, geçmişle bugünü değerlendirirken geleceği öngörür 12. Tıp tarihi metodolojisine dayanarak, ulusal ve uluslararası düzeyde disiplinler arası, çok disiplinli veya disiplinler üstü özgün araştırma projeleri tasarlar, yürütür, yorumlar, raporlaştırır ve akademik kurallara uygun özgün eserler haline getirir. 13. Alana ilişkin bilgisini ulusal ve uluslararası eğitim ve bilim ortamıyla paylaşım amaçlı yazılı ve sözlü olarak etkin ve sistemli şekilde aktarır. *1 En düşük, 2 Düşük, 3 Orta, 4 Yüksek, 5 Çok yüksek Katkı düzeyi*

17 Biyoetik Ders Tanıtım Bilgileri Dersin Adı Kodu Yarıyılı Teori Uygulama Laboratuvar Yerel Kredi AKTS Biyoetik Önkoşullar Dersin Dili Dersin Türü Dersin Verilme Şekli Dersin öğrenme ve öğretme teknikleri Dersin Sorumlusu Dersin amacı Dersin Öğrenme çıktıları Dersin içeriği TET Güz / 702 Bahar Yok Türkçe Zorunlu Yüz yüze Anlatım, Tartışma, Soru-Yanıt, Örnek Olay İncelemesi, Problem Çözme, Rapor Hazırlama ve Sunma Prof. Dr. Nüket Örnek Büken, Öğr. Gör. Dr. Müge Demir, Öğr. Gör. Dr. Aslıhan Akpınar Biyoetik konularıyla ilgili bilgi, farkındalık ve duyarlılık kazandırmak, etik analiz ve çözümleme yapılmasını sağlamaktır 1. Etik, biyoetik, biyomedikal etik kavramlarını, etik kuramları, ana akımları, biyomedikal etiğin temel ilkeleri tanımlayabilir. 2. Etik ikilem, Etik Çözümleme, Etikte Temellendirme ve Etik Danışmanlık kavramlarını açıklayabilir. 3. Günümüzde sık tartışılan biyoetik konuları hakkında etik tartışma yürütebilir, 4. Etik karar verme süreçlerini kullanabilir, 5. Biyoetik kurulların görevlerini açıklayabilir. Biyoetiğin teknolojik ilerlemelerin yol açtığı değer sorunları nedeniyle toplumların gündemine nasıl geldiği, hekimlerin, bilim insanlarının ve öteki profesyonellerin toplum üzerinde sahip oldukları gücü nasıl kullandıkları, biyoetikte değer sorunlarının ne olduğu ve çözüm yollarıdır. Kaynaklar Akarsu B. Ahlak Felsefesi. Ankara: İnkılap Yay, Aydın E. Tıp Etiği Güneş Kitabevi Beauchamp TL, Childress JF. Principles of Biomedical Ethics. 6th ed. USA: Oxford University Press, Büken NÖ. Yaşlılık Etiği (Geriatric Ethics), Türk Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Araştırmaları Yıllığı, Vol:1, No: 1, , Ekim Camus A. Veba, Can Yayınları, İstanbul, Encyclopedia of Bioethics, Revised edition, New York. Macmillan, Kuçuradi, I., Etik, TFK, 1996, Ankara. Kuçuradi, I., İnsan ve Değerleri, TFK, Kuçuradi, I., Nietzche ve İnsan,TFK, 1997, Ankara. Moreno, J.D. Deciding Together,Oxford University Press Nuttal, J., Etiğe Giriş, Ahlak Üzerine Tartışmalar. Ayrıntı Yayınları, İstanbul, Oğuz NY, Tepe H, Büken NÖ., Kucur D., "Biyoetik Terimleri Sözlüğü", TFK (Türkiye Felsefe Kurumu) Yayını, Ankara, Pieper Annemarie, Etiğe Giriş, Ayrıntı, Sahinoglu S. Buken NO. Gender, Infertility, Motherhood, and Assisted Reproductive Technology (ART) in Turkey, Human Reproduction and Genetic Ethics, Vol 16, No:2, November, 2010 (pages: ). Tong, Rosemarie, Gwen Anderson and Aida Santos, eds /4

18 Globalizing Feminist Bioethics: Women's Health Concerns Worldwide. Boulder, Colorado: Westview Press. UNESCO Universal Declaration On Bioethics and Human Rights Social Responsibility and Health, April 2011, İstanbul. UNESCO. (2006). Biyoetik Kurullar İş Başında: Çalışma Biçimleri ve Politikalar Kılavuz No 2 Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik Komitesi UNESCO. (2006). Biyoetik Kurulların Oluşturulması Kılavuz No 1 Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik Komitesi UNESCO. (2007). Biyoetik Kurulların Eğitimi Kılavuz No 3 Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik Komitesi Haftalara Göre İşlenecek Konular Haftalar Tartışılacak işlenecek Konular 1. Hafta Etik, Biyoetik ve ilgili /alt ve üst kavramların tanımlanması 2. Hafta Etik kuramlar, Etik kodlar, Etik Yaklaşımlar 3. Hafta Değer, Değer Biçme, Değer Çatışması, Değer Yargısı, Değer Kuramları 4. Hafta Etik ikilem, Etik Çözümleme, Etikte Temellendirme ve Etik Danışmanlık 5. Hafta Tıp etiği, Hemşirelik etiği, Sağlık etiği, Çevre etiği, Araştırma Etiği, Klinik etik kavramları ve Biyoetik ile ilişkisi 6. Hafta Biyomedikal etiğin temel ilkeleri 7. Hafta Yararlılık/zarar vermeme ilkesi 8. Hafta Özerkliğe saygı ilkesi ve aydınlatılmış onam uygulaması 9. Hafta Adalet ilkesi ve sınırlı kaynakların dağıtımı 10. Hafta Yaşamın sonuna doğru alınan kararlar; Yaşlılık ve etik sorunlar, Canlandırma komutları, Ötanazi, Faydasız tedavi 11. Hafta Kök hücre araştırmalarının etik boyutları, Klonlama, Genetik ve Etik, Genetiği değiştirilmiş bitki ve hayvanlar Hafta Feminist biyoetik, Yardımcı üreme teknolojilerinin etik boyutları. 13. Hafta Çevre etiği, Biyogüvenlik, Hayvan Hakları 14. Hafta Etik kurulların tarihsel geçmişi, Batıda ve bizde yapılanması, işlevleri ve ilgili tartışmalar 15. Hafta Genel hazırlık 16. Hafta Genel sınav 2/4

19 Değerlendirme Sistemi Yarıyıl içi Çalışmaları Sayısı Katkı Payı Devam Laboratuvar - - Uygulama - - Alan Çalışması - - Derse Özgü Staj (Varsa) - - Ödevler 2 20 Sunum 1 20 Projeler - - Seminer - - Ara Sınavlar - - Genel Sınav 1 50 Toplam 100 Yarıyıl İçi Çalışmalarının Başarı Notuna Katkısı 50 Yarıyıl Sonu Sınavının Başarı Notuna Katkısı 50 Toplam 100 AKTS (Öğrenci İş Yükü) Tablosu Etkinlikler Sayısı Süresi Toplam (Saat) İş Yükü Ders Süresi (x14) Laboratuvar Uygulama Derse Özgü Staj (varsa) Alan Çalışması Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi (Ön çalışma, pekiştirme, vb) Sunum / Seminer Hazırlama Proje Ödevler Ara sınavlara hazırlanma süresi Genel sınavlara hazırlanma süresi Toplam İş Yükü 150 3/4

20 Dersin Öğrenme Çıktılarının Program Yeterlilikleri ile İlişkilendirilmesi Program yeterlilikleri 1. Biyotıp alanında uygulanan ileri teknolojinin ne tür etik sorunlar/değer sorunları ortaya çıkaracağı hakkında ileri düzeyde bilgi sahibidir 2. Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği ve klinik etik alanlarında ortaya çıkan değer sorunlarına toplumsal duyarlılık ve çevre duyarlılığı ile yaklaşır, etik ikilemlerin farkındadır ve bu etik ikilemlerin çözümünde ilgili etik sorun çözme yöntemlerini tanımlar, özgün sorun çözme yöntemleri geliştirir ve uygular 3. Çalıştığı kurumda etik kurul (araştırma, klinik, deney hayvanları, akademik ) gereksinimini belirlemeye katkı sunar ve etik kurul kuruluşunda liderlik yapar. 4. Çalıştığı kurumda gereksinim duyulduğunda biyoetik, biyotıp kapsamında karşılaşılabilecek her türlü etik sorunun çözümü konusunda başvuranlara etik danışmanlık verir 5. Biyoetik ve biyotıp etiği alanında ulusal ve uluslararası etik ve yasal düzenlemeleri kurumsal ve ulusal politikaları sistematik bir yaklaşımla değerlendirir, kullanır ve eleştirel düzeyde katkı sunar 6. Biyoetik (tıp etiği) alanında yaşanan/yaşanabilecek sorunları ortaya koyacak ve bunlara çözüm olabilecek ulusal ve uluslararası düzeyde niteliksel ve niceliksel, disiplinler arası, çok disiplinli veya disiplinler üstü özgün araştırma projeleri tasarlar, yürütür, yorumlar, raporlaştırır ve akademik kurallara uygun özgün eserler haline getirir. 7. Biyoetik alanıyla ilgili güncel gelişmeleri ulusal değerler ve ülke gerçekleri doğrultusunda, toplumsal cinsiyet duyarlılığıyla toplum yararına kullanır ve biyoetik ve biyotıp etiği alanında politika metinlerinin, etik rehberlerin, ulusal ve uluslararası etik ve yasal düzenlemelerin hazırlanmasında aktif rol oynar. 8. Ulusal (TTB Etik Komisyonu, TEDMER ) ve uluslararası etik komite ve komisyonlarda (UNESCO, ICH-GCP ) aktif görev alır, liderlik yapar 9. Biyoetik, sağlık etiği, tıp etiği, klinik etik ve tıp tarihi alanlarında lisans ve lisansüstü düzeyde, gerektiğinde de toplum eğitimi düzeyinde eğitim programları hazırlar ve yürütür. 10. Bilim tarihinin bir parçası olarak tıp tarihini evrimsel yaklaşımla değerlendirir, mesleğin geçmişten bugüne gelişimini, temel düşünce ve felsefi yaklaşımların çerçevesini, mesleğin dayandığı temeller çevresinde oluşan değerler sistemini tanımlar 11. Tarihi olayları değerlendirirken fon-figür ayrımı yapar, neden-sonuç ilişkilerini görür, geçmişle bugünü değerlendirirken geleceği öngörür 12. Tıp tarihi metodolojisine dayanarak, ulusal ve uluslararası düzeyde disiplinler arası, çok disiplinli veya disiplinler üstü özgün araştırma projeleri tasarlar, yürütür, yorumlar, raporlaştırır ve akademik kurallara uygun özgün eserler haline getirir. 13. Alana ilişkin bilgisini ulusal ve uluslararası eğitim ve bilim ortamıyla paylaşım amaçlı yazılı ve sözlü olarak etkin ve sistemli şekilde aktarır. *1 En düşük, 2 Düşük, 3 Orta, 4 Yüksek, 5 Çok yüksek Katkı düzeyi* /4