T.C. Resmî Gazete. Kuruluş Tarihi: (7 Teşrinievvel 1336)-7 Ekim Mayıs 1983 PAZARTESİ. Bakanlar Kurulu Kararları

Transkript

1 T.C. Resmî Gazete Kuruluş Tarihi: (7 Teşrinievvel 1336)-7 Ekim 1920 Yönetim ve Yazı İsleri İçin Başbakanlık Neşriyat Daire Başkanlığına başvurulur 30 Mayıs 1983 PAZARTESİ Sayı: YÜRÜTME VE IDARE BÖLÜMÜ Karar Sayısı: 83/6408 Bakanlar Kurulu Kararları Türkiye Metal, Çelik, Mühimmat, Makina, Metalden Mamül Eşya ve Oto Montaj ve Tardıma İşçileri Sendikası (TÜRK-METAL) ile Türkiye Madeni Eşya Sanayicileri Sendikası (MESS) arasında akdedilen ve süresinin bitimi nedeniyle yüksek Hakem Kurulu'nun 20/4/11*82 tarihli ve 1882/857 sayılı Kararı ile yeniden yürürlüğe konulan metal» işkolundaki Toplu iş Sözleşmesinin, gerekli değişiklikler yapılmak suretiyle düzenlenen ilişikteki şekliyle bu işkolunda faaliyette bulunan; 1 Otosan Otomobil Sanayii A. Ş. ile Diler Demir Çelik Endüstri ve Tlc. A. Ş. işyerlerine 1/8/1882 talihinden 31/8/1984 tarihine kadar geçerli olmak üzere, 2 Ardem Pişirici ve Isıtıcı Cihazlar Sanayii A. Ş., Erkboru Profil San. ve Tic. A. Ş İstanbul Segman San. ve Tic A. Ş., Tekersan Jant San. A. Ş. ve Çukurova Çelik Endüstrisi A. Ş. işyerlerine 1/1/1983 tarihinden 31/8/1984 tarihine kadar geçerli olmak üzere. teşmili; adı geçen Kurulun 18/2/1983 tarihli ve 1983/201 sayılı görüşüne dayanan Çalışma Bakanlığının 8/4/1983 tarihli ve Çalışma Gn. Md sayılı yazısı üzerine, 24/12/1980 tarihli ve 2364 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulunca 18/4/1983 tarihinde kararlaştırılmıştır. B. ULUSU Başbakan Kenan EVREN Cumhurbaşkanı Z. BAYKARA Devlet Bak. - Başbakan Yrd. Prof. Dr. I. OZTBAK Devlet Bakanı M. ÖZGÛNEŞ Devlet Bakanı Prof. Dr. M. N. ÖZDAŞ Devlet Bakanı Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 1 Resmi Gazete Kodu: Resmi Gazete Fihristi P6. Sayfadadır.

2 Sayfa : 2 RESMÎ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı: A. B. KAFAOĞLU Devlet Bakanı V. R. BAYAZIT Adalet Bakanı 0. H. BAYÛLKEN Millî Savunma Bakanı S. ÇETİNER İçişleri Bakanı I. TÜRKMEN Dışişleri Bakanı A. B. KAFAOĞLU Maliye Bakanı H. SAĞLAM Millî Eğitim Bakanı Dr. T. ÖNALP Bayındırlık Bakanı K. CANTÜRK Ticaret Bakanı Prof. Dr. K. KILIÇTURGAY Sağ. ve Sos. Yardım Bakanı Prof. Dr. A. BOZER Gümrük ve Tekel Bakanı Prof. Dr. M. AYSAN Ulaştırma Bakanı Prof. Dr. S. ÖZBEK Tarım ve Orman Bakanı I. EVLİYAOĞLU Kültür ve Turizm Bakanı Prof. Dr. T. ESENER M. TURGUT F. İLKEL Çalışma Bakanı Sanayi vs Teknoloji Bakanı Enerji ve Tabiî Kay. Bakanı Prof. Dr. A. SAMSUNLU M. R. GÜNEY V. ÖZGÜL İmar ve Iskan Bakanı Köy İsleri ve Koop. Bakanı Gençlik ve Spor Bakanı Tanımlamalar : S. ŞİDE Sosyal Güvenlik Bakanı 8/4/1983 tarihli ve 83/6408 sayılı Kararnamenin eki Toplu İş Sözleşmesi Madde 1 Bu Toplu İş Sözleşmesinin metni içinde : a) Bu sözleşmeye Ek Liste 1'de Unvanı yazılı işverenlerin herbiri, «İşveren» b) Bu sözleşmeye Ek Liste I'de ünvanları ve işyeri adresleri yazılı işverenlerin adı greçen işyerleri ile yasa çerçevesinde işin niteliği ve yürütümü bakımından işyerine bağlı yerler ve dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene, bakım, bedeni veya mesleki eğitim yerleri, avlu gribi sair eklentiler ve araçlar, «işyeri» c) işyerinde çalışan işçiler, «işçi» d) Bu Toplu İş Sözleşmesi, «Sözleşme» diye adlandırılmıştır. Amaç : Madde 2 Bu Toplu İş Sözleşmesinin amacı, işyerlerinde düzenli ve verimli çalışmayı sağlamak, üretimi artırmak, işverenlerin ve işçilerin hak ve menfaatlerini dengelemek, karşılıklı iyiniyet ve güvenle iş barışım sağlamak, taraflar arasında doğabilecek farklılıkları uzlaştırıcı yollarla kotarmaktır. Sorumluluk : Madde 3 işveren ve işçiler işbu Toplu İş Sözleşmesi ve yasaların kendilerine yüklediği yükümlülükleri yerine getirmek, amaç maddesindeki ilkelerin gerçekleşmesini sağlamak için devamlı çaba gösterirler ve yasa dışı tutum ve davranışlara mani olup, bu gibi hareketleri önlemek için her türlü gayreti önceden sarfederler. Sözleşmenin Kapsamı : Madde 4 A) Kapsam : Bu Sözleşme; Ek I numaralı Listede Unvan ve adresleri yazılı İşyerleri İle bu yerlerde çalışan işçileri kapsar. Ancak, Müdürler, müdür yardımcıları, şefler, şef yardımcıları, mühendisler, büro personeli, müdür yardımcısı durumundaki amirler, ustabaşılar (formenler), teknik ressamlar, 2495 sayılı Yasa kapsamındaki koruma görevlileri sözleşmenin kapsamı dışındadır. B) Yararlanma : Bu sözleşmenin sağladığı hak ve menfaatlerden sözleşme kapsamında olan ve İşyerinde çalışan işçiler İstifade eder. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 2

3 30 Mayıs 1983 Sayı: RESMİ GAZETE Sayfa: 3 Sofch Haklar : Madde 5 Bu Sözleşme ile kabul edilmiş, kaldırılmış veya değiştirilmiş olan konuların dışında, bu toplu iş sözleşmesinin yürürlük tarihinden önce İşyerinde süreklilik gösterecek biçimde hizmet akdi olarak uygulanmış olan ve bu sözleşmede bulunmayan hak ve menfaatler aynı şekil ve oranlarda uygulanır. İç Yönetmelik.: Madde 6 İlişik İç Yönetmelik bu Toplu İş Sözleşmesinin iki ve tamamlayıcısıdir. Çalışma Süreleri : Madde 7 a) İşyerinde, haftalık çalışma süresi ve ödemeler konusunda, mevcut kurallar uygulamaya devam olunur. b) Haftalık çalışma sürelerinin günlere dağıtımı, vardiye saatlerinin tesbit ve değişimi ile ara dinlenmeleri, yasalara uygun olarak, işverence saptanır. İŞE GEÇ GELMELER : Madde 8 a) Bir takvim ayı içerisinde mazeretine dayalı yalnız iki defa ve 30 dakikayı geçmeyen gecikmelerde, işvereni İşçiye işbaşı yaptırır ve ücretlerinden kesinti yapmaz. Alışkanlık halinde bu hüküm uygulanmaz. b) Yukarıdaki fıkrada belirtilen gecikmeler, işyerine işçilerin toplu olarak taşındığı servisin arızalanması, yolların trafik kazaları veya başkaca zorunlu nedenlerle kapalı olması hallerinde geçerli değildir. Bu durumlardaki gecikmeler için işçilerin ücretinden bir kesinti yapılmaz, FAZLA ÇALIŞMALAR : Madde 9 a) Günlük normal çalışmanın üzerinde yapılan çalışmalar facia mesaidir. Fazla çalışmalar günde 3 saat, yılda 270 saatin üzerinde olamaz. b) Fazla çalışma ücreti % 75 zamlı ödenir. c) Fazla çalışma ücreti konusunda daha yüksek uygulama olan İşyerlerinde, bu uygulamaya devam edilir. d) Yemek uygulaması olan İşyerlerinde, fazla çalışmaya kalan işçiye, fazla çalışma süresinin bitimi yemek servisi saatine rastlarsa, yemek verilir. e) Fazla çalışma yapılması halinde, taşıt sağlama uygulaması olan işyerlerindeki uygulamaya devam olunur. f) Cumartesi günü yapılan fazla çalışma konusunda işyeri uygulamasına devam olunur. FAZLA ÇALIŞMALARIN DÜZENLENMESİ: Madde 10 Fazla çalışma, işyerinin çalışma planı ve programı gereğince daha önceden bilinen normal çalışmalar İle, olağanüstü durumlar karşısında yapılması gereken olağanüstü durumlarda fazla çalışmalar olmak üzere iki kısımda ele alınır. I Normal Fazla Çalışmalar: a) Normal fazla çalışmalar için fazla çalışma yaptırılacak İşçilere, durum işveren tarafından bildirilir. İşçinin mazereti halinde fazla çalışma yapamayacağım bildirme ve fazla çalışmama hakkı saklıdır. b) Görevli olarak motorlu araç kullananlar ve yardımcılarının günlük çalışma süresi dışında yolda geçen süreleri fazla çalışma sayılır. c) Normal çalışma işçinin tümünü kapsayacak şekilde değilse, İşveren, imkanlar nisbetinde, fazla çalışma planım aynı işi yapan işçiler arasında dönüşümlü olarak yapar. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 3

4 Sayfa : 4 RESMÎ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı : II Olağanüstü Durumlarda Fazla Çalışmalar : işyerinin bir kısmının veya tümünün çalışmasına engel olacak.önceden kestirilemeyen olaylar, olağanüstü durum olarak kabul edilir. Olağanüstü durumlardaki fazla çalışmalar için kendisine ihbar yapılmış isçinin kişisel herhangi bir olağanüstü durumu var ise, ve bunu kanıtlarsa, fazla çalışma yapmaması hakkı saklıdır. ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER : Madde 11 Ulusal Bayram ve genel tatiller, Yasalarda belirtilen gün ve zamanlardır. Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılanların ücretleri % 100 zamlı (çalışma karşılığı olmayan tatil ücreti dahil 3 yevmiye) olarak ödenir. Ancak, 13.00'den sonra başlayan tatillerde işçinin 13.00'den sonra fiilen çalıştığı sürenin ücreti % 100 zamlı ödenir. Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde işçinin çalışması muvafakatine bağlıdır. Ancak, koruma görevlerinde ve işin devamında teknik zaruret olan İğlerde çalışanlar için bu muvafakat aranmaz. HAFTA TATİLİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR-. Madde 12 Kendi hafta tatili gününde çalıştırılan işçilerin, fiili çalışma ücreti % 100 zamlı (hafta tatili yevmiyesi dahil 3 yevmiye) ödenir. YILLIK ÜCRETLİ İZİNLER : Madde 13 I Yıllık ücretli izinler konusunda yasa hükümleri uygulanır. Ancak, bu sözleşme ile işçilerin kullanacakları yıllık ücretli izin süreleri aşağıda belirlenmiştir; a) Hizmet suresi bir yıldan başlayarak beş yıla kadar olanlara yılda 18 gün, b) Hizmet süresi beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yılda 22 gün, c) Hizmet süresi onbeş yıl ve daha fazla olanlara yılda 26 gün, II Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında, izin süresine rastlayan Bayram, yasal hafta tatili ve genel tatil günleri, izin süresinden sayılmaz. Ulusa] III Yıllık ücretli izin sırasında hastalanan işçinin Sosyal Sigortalar Kurumu sağlık tesislerinden veya bu kurumca yetkili kılınmış hastane veya dispanser gibi yerlerden, hastane veya evde yatarak tedavisinin gerektirdiğim belirten belge alması halinde; bu belgedeki süreler yıllık ücretli izin süresinden mahsup edilemez. Ancak, işçi tarafından bu hususun mümkün olan en kısa sürede işverene bildirmesi zorunludur, IV Yıllık ücretli izine çıkanlardan izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yer dışında geçireceklere istedikleri takdirde 7 güne kadar gereken ücretsiz yol izni verilir. V Toplu izin kullandıran işyerlerinde bu uygulamaya devam olunabilir. DİĞER ÜCRETLİ İZİNLER : Madde 14 a) işçinin evlenmesi durumunda 7 gün, b) İşçinin eş ve çocukları ile ana ve babasının ve kardeşlerinin ölümünde 4 gün, (ölüm olayı işyerinin bulunduğu il sınırları dışında olduğunda, ölüm olayı ile ilgili ücretli izin süresi gerekli yol süresi kadar işverence uzatılır) c) işçinin eşinin doğum yapması durumunda 4 gün ücretli izin verilir. d) işçi ölüm, evlenme, doğum gibi ücretli izne hak kazandıran olayları geçerli bir belge ile belgeleyecektir. Yürütme ve idare Bölümü Sayfa : 4

5 30 Mayıs 1983 Sayı : RESMÎ GAZETE Sayfa: 5 e) Bu izinler en geç evlenme doğum ve ölüm olaylarını izleyen iki ay içinde kullanılır. f) Bu izinler yıllık ücretli izin ile iç içe giremez. ASGARÎ ÜCRET: Madde 15 İşyerlerinde yasal asgari ücret uygulanır. ÜCRET ZAMLARI : Madde I nci zam : A) 1.1. Ek Liste I (A) grubunda belirtilen işyerlerinde 1/9/1982 tarihinde ve aynı zamanda işbu teşmil karar tarihinde hizmet akdi devam eden kapsam içi isçilerin 31/8/1982 tarihinde almakta oldukları saat ücretlerine önce % 15 zam yapılır. Bu zammın uygulanmasından sonra TL. ilava edilir Ek Liste I (B) grubunda belirtilen işyerlerinde 1/1/1983 tarihinde ve aynı zamanda işbu teşmil karar tarihinde hizmet akdi devam eden kapsam içi işçilerin 31/12/1982 tarihinde almakta oldukları saat ücretlerine önce % 15 zam yapılır. Bu zammın uygulanmasından sonra TL. ilave edilir. Yürürlük başlangıç tarihinden sonra, ancak teşmil kararından önce İşe giren ve işbu teşmil karar tarihinde de hizmet akdi devam eden kapsam içi işçilere bu zam işe giriş tarihi itibariyle uygulanır. Ancak, bu uygulama sebebiyle yürürlük tarihinden sonra işe girenlerin ücreti, aynı nitelikteki kıdemli işçilerin ücretini geçemez. B) İşveren sözleşmenin eki ve mütemmimi olan İş Gruplandırması ve Ücret Zammı Yönetmeliğim 1/9/1983 tarihine kadar uyguladığı takdirde, yönetmeliğin uygulama alanına dahil işçilerin ücret zamları asıl İşlerinin dahil olduğu iş gruplarının karşılığı olan aşağıda belirlenen ücret zamlarına iblağ edilebilir. Bu iblağ işlemi yönetmeliğin işverence uygulamaya konulduğu tarih itibariyle söz konusu yönetmelikte belirlenen esaslar çerçevesinde yapılır. Grup Ücret Zammı (TL/Saat) 2. II nci Zam : I 21 II 24,- in 27, IV 30, V 33, VI 36, VII 39, vın 42, rx 48. 1/9/ /8/1984 dönemine ilişkin uygulanacak zamlar Yüksek Hakem Kurulu'nca ayrıca tesblt edilecektir. POSTABAŞILIK TAZMİNATI : Madde 17 işyerlerinin iş teşkilat şemalarında gösterilen postabaşılık görevini; atamaya yetkili amir tarafından asıl İşine ek olarak yürütmekle görevlendirilenlere, müktesep hak olmamak üzere, postabaşılık görevini fiilen yaptıkları günlerde beher saat için dahil olduğu iş grubuna göre aşağıda belirtilen miktarlar üzerinden postabaşılık tazminatı ödenir. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 5

6 Sayfa : 6 RESMİ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı : Atamaya yetkili amir, postabaalık görevinden geri almayada yetkilidir. ı 4,00 TU ıı 4,75 > m 5,50» ıv 6,25» V 7,00» Vı ^,75» Vıı 8,50» vra 9,25» rx 10,» Bu madde sözleşmenin eki ve tamamlayıcısı olan İs Gruplandırması ve Ücret Zammı Yönetmeliğinin uygulandığı işyerlerinde uygulanır. Bu madde işverenin sistemi uygulamasını izleyen ay başından itibaren uygulanır. GECE ÇALIŞMA TAZMİNATI : Madde 18 Ek Liste II'de belirtilen işyerlerinde ve hizalarında gösterilen süreler arasında çalıştırılan işçilere saat ücretinin % 10'u oranında gece çalışma tazminatı ödenir. ÜCRETLERİN ÖDENME ŞEKLİ : Madde 19 a) işveren, her ödemede işçiye ücret hesabım gösterir İmzalı ve İşyerinin Özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır. Bu pusula veya defterde ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem ve fazla çalışma, hafta tatili, Ulusal Bayram ve Genel Tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her türlü eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir. b) ücret ödemeleri, her ayın 20 ila 25'inde avans mahsubu ve bir sonraki ayın 5 İla 10'unda kesin hesap olarak İşyerinde ve işçinin kendi iş saatinde yapılır. Avans ve kesin hesap günleri Ulusal Bayram ve genel tatil günlerine rastladığı takdirde, ödemeler bir önceki gün yapılır. Ancak, İşyerinin alışılagelmiş ödeme zamanlarına aynen devam edilir. c) ücretlerin puantaj, hesaplanması ve tahakkuku ile ilgili yanlışlıklar, bu yanlışlık anlaşıldıktan sonraki iki iş günü içinde işçilere ödenir. d) işveren mevzuata aykırı olarak, işçinin kaybı ile sonuçlanan vergileme hatası yapması durumunda, bu yanlış belgelendiği takdirde, işçinin esas ücretinden eksik aldığı miktarı işçiye öder. Ancak, işverenin işçi adına düzenleyeceği ve işçinin imzası ile mali mercilere verilecek vergi iadesi dilekçesi sonunda, maliyeden geri alınacak miktar işverene ödenir. İKRAMİYELER : Madde 20 Ek Liste IIl'de belirtilen İşyerlerinde çalışan işçilere yılda işyerlerinin karşılarında belirtilen ikramiyeler verilir. ikramiyeler 4 eşit bölümde ve eşit aralıklarla ödenir. Bütün işyerlerinde ikramiyeye hak kazanabilmek için ikramiye ödeme tarihinde işyerinin işçisi olmak gerekir. İki ikramiye ödeme tarihi arasında işyerinde tam çalışanlara, ikramiyeler tam olarak, eksik çalışanlara, çalıştıkları süre oranında ikramiye ödenir. İşlerinden her ne sebeple olursa olsun ayrılan işçilere ikramiyeleri işten Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa ; 6

7 30 Mayıs 1983 Sayı : RESMÎ GAZETE Sayfa: 7 ayrılırken ikramiye tutarının tümü üzerinden o yıl çalıştığı aylar oranında ödenir. Ancak, bu ödemeden daha önce işçiye ödenmiş ikramiye tutarı mahsup edilir. BAYRAM HARÇLIĞI: Madde 21 Şeker ve Kurban Bayramlarından bir hafta önce işyerlerinde çalışan iğcilere, Ek Liste IV'de miktarı gösterilen bayram harçlığı ödenir. YAKACAK YARDIMI: Madde 22 Her yıl -Haziran ayında işyerinde çalışan isçilere Ek Liste IV'de belirtilen miktarda yakacak yardımı yapılır. YILLIK ÜCRETLİ İZİN YARDIMI: Madde 23 Yıllık ücretli izine çıkan isçilere, izine ayrılmadan 3 gün önce Ek Liste IV'de belirtilen miktarda izin yardımı,yapılır. EVLENME YARDIMI: Madde 24 Evlenen işçiye bir defaya mahsus olmak üzere , TL. evlenme yardımı yapılır. DOĞUM YARDIMI: Madde 25 Erkek işçinin eşinin ya da kadın işçinin doğum yapması durumunda, nüfus kâğıdını ya da tasdikli doğum kâğıdını ibraz etmek şartıyla 5.000, TL, doğum yardımı yapılır. Doğumda birden fazla çocuk olması halinde, bu yardım çocuk miktarınca ayrı ayrı hesap edilir. ÖLÜM YARDIMI: Madde 26 İsçinin ölümü halinde, eşine yoksa çocuklarına, yoksa sırasıyla ana, babasına, bunlarda yoksa kardeşlerine , TL. iş kazası nedeni ile ölümünde , TL. bu zikredilen kimselerden birinin ölümünde işçiye 5.000, TL. ölüm yardımı yapılır. Bu yardımdan istifade edecek işçi adedi birden fazla ise, yardım cenazeyi kaldırdığım tevsik edene ödenir. MUVAZZAF ASKERLİK YARDIMI : Madde 27 Muvazzaf askerlik görevini yapmak üzere işyerinden ayrılan her işçiye , TL. askerlik yardımı yapılır. ÇOCUK YARDIMI : Madde 28 İşçinin her bir çocuğu için ayda 100, TL. net çocuk yardımı ödenir. Bu yardım 18 yasından büyük olup da tahsile devam etmeyen çocuklar İçin yapılmaz. Tahsile devam halinde 25 yaşına kadar devam eder. Karı - koca aynı işyerinde çalışıyorsa bu ödeme aile reisine yapılır. ÖĞRENİM YARDIMI ; Madde 29 İşçilere : İlk okula devam eden her bir çocukları için yılda 1.200, TL. Orta öğrenime devam eden her bir çocukları için yılda 2.000, TL. Yüksek öğrenime devam eden her bir çocukları için yılda 4.000, TL. öğrenim yardımı yapılır. Kendisi öğrenimde olanlar da bu yardımdan öğrenim kademesine göre yararlanır. Bu yardım, okulların açıldığı ayda işyerinde çalışmakta olan işçilere, okulun açılma tarihinden itibaren çocuğun öğrenim durumunu en geç 3 ay içinde tevsik etmesi kaydıyla yapılır. Karı - koca aynı işyerinde çalışıyorsa, bu ödeme aile reisine yapılır. YEMEK YARDIMI : Madde 30 Yemek uygulaması olan işyerlerinde, çalışılan günlerde, işçilere doyurucu ve kalorili bir öğün yemek verilir. Yürütme ve idare Bölümü Sayfa : 7

8 Sayfa : 8 RESMÎ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı : Tam gün çalışılmayan günlerde yemek verilmemesi halinde bu günlerde çalıştırılan işçilere 100, TL. bedel ödenir. Yemek uygulaması olmayan işyerinde çalışan veya Ramazan ayında yemek yemeyeceğini bir hafta önceden bildiren veyahut Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık raporu ile perhizli bulunan işçiye yemek yemediği günler için 100, TL. yemek bedeli ödenir. VASITA YARDIMI : Madde 31 Vasıta konusunda işyeri uygulamasına aynen devam olunur. KIDEM TAZMİNATI: Madde 32 Kıdem tazminatı konusunda yasa hükümleri uygulanır. İHBAR MÜDDETİ VE TAZMİNATI : Madde 33 İhbar müddetleri ve tazminatları konusunda yasal uygulama yapılır. İŞÇİ SAGLIGI : Madde 34 a) işyerinde, işçi sağlığı ve İş güvenliği tüzüğü hükümleri uygulanır. Ancak, işveren işyerinde, İşyeri koşullarına uygun olarak içme suyu, sıcak ve soğuk duş, işyerini ısıtma, havalandırma, aydınlatma ve tuvalet gibi yaşam ihtiyaçlarım, işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü hükümlerine göre öncelik vererek çözmeyi kabul eder. b) işveren, İşçiyi işe alırken, muayene ettirmekle beraber imkanları nisbetinde de periyodik muayenelere tabi tutar. Ayrıca, bütün işçilerin, yılda en az bir defa Verem Savaş Derneği kanalı ile röntgen kontrolundan geçmesini temin eder. c) İşyerinde kazaya uğrayan işçi, derhal işyeri ile yardım ünitesine götürülür ve ilk tedavisi yapılır. Gerekirse en yakın S.S.K. Sağlık Kuruluşuna işverence götürülür. Acil vakalarda, hastaneye sevk halinde, şevk edilen hastanın muayene sonucunda evine ya da işyerine dönmesi için gerekli vasıta ücreti, ibraz edeceği belge mukabilinde işçiye ödenir. İşyerinde çalışan işçilere, işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğünün hükümlerine uygun koruyucu malzeme işveren tarafından verilir. Kural olarak, vardiyalarda sıhhi ve acil vakalar için yetiştirilmiş gerekli personel ve vasıta bulundurulur. IŞ GÜVENLİĞİ MALZEMELERİ : Madde 35 a) Koruyucu Teçhizat: İşçi sağlığı iş güvenliği tüzüğüne göre ilgili yerlerde kullanılması gerekli olan çelik maskerotlu ayakkabı, lastik çizme, muşamba yağmurluk, deri önlük, tozluk, lastik veya deri eldiven, deri veya hasır şapka, vinilex pantalon, gözlük veya maske gibi koruyucu malzeme, işçi sağlığı iş güvenliği tüzüğüne göre tarif edilen yerlerde çalışanlara verilir. b) Giyim Eşyası : 1. İş yerinde işçilere işbaşında giyilmek üzere yılda iki takım iş elbisesi verilir. Her elbise dağıtımında aynı şekilde iş ayakkabısı da verilir. Ayakkabıların beher çifti 1.500, TL.'dan aşağı olamaz. Elbise ve ayakkabıların yazlık olanları Nisan ayında, kışlık olanları Ekim ayında birlikte verilir. Kışlık elbiseler, yazlık elbise kumaşından daha kalın kumaştan olur. 2. İşyeri uygulamaları mahfuz kalmak kaydıyla, devamlı dışarıda çalışan şoförlere, forklifçilere, vinç operatörlerine, tahmil - tahliye işçilerine, bekçilere ve işin özelliğine göre verilmesi gerekli işçilere, 24 ay miladlı deri ceket veya gocuk, bir yıl miadlı yün veya meşin eldiven verilir. 3. İşin özelliğine uygun olarak postabaşı, ustabaşı, mühendis, büro personeli, teknik ressam, doktor, sağlık memuru, laborantlara değişik renklerde iş gömleği, yemekhane personeline, işlerinin gereği, önlük, şapka ve ceket verilir. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa: S

9 30 Mayıs 1983 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa : 9 4. İşyerine yeni giren işçiler için yukarıda belirtilen giyim eşyaları ve işin özelliğine göre koruma teçhizatları işe girdiği zaman, iş ayakkabısı deneme süresinden sonra ayakkabı dağıtımına 3 ay varsa verilir. Kaza veya İşin özelliğine göre süresinden önce yanan, yırtılan, yıpranan giyim eşyalarının eskisi alınarak yerine yenisi ve rilir. c) Koruyucu teçhizat ve giyim eşyası işçilere demirbaş olarak verilir, İşyerinde kullanılır. HAFİF İŞLERDE ÇALIŞABİLİR RAPORU ALANLAR : Madde 36 Sosyal Sigortalar Kurumundan, heyet raporu ile «hafif işlerde çalışabilir» raporlu olanlar, ücretinde bir indirim yapılmaksızın, olanaklar oranında durumlarına uygun bir işe verilirler. Ancak, iş değerlendirmesi uygulanan işyerlerinde, bu gibi ücret koruması, istisnai bir durum olarak kabul edilir ve genel değerlendirmede dikkate alınmaz. SOSYAL SİGORTALAR İLE İLGİLİ İZİNLER : Madde 37 a) Viziteye ayrılan işçinin istirahat almaması durumunda, en kısa süre içinde işyerine dönmesi ve işçinin işbaşı kâğıdına muayene saatini yazdırması şartıyla, vizitede geçen süreler için ücreti işveren tarafından ödenir. Temaruz hallerinde, vizite için geçen sürelerin ücreti ödenmez. b) Sosyal Sigortalar Kurumu sağlık tesislerinden, bir defada 5 gün ve daha fazla istirahat alan işçiye, S. S. K.'nın ödemediği ilk iki günün ücreti işverence ödenir. TEMİZLİK MALZEMESİ : Madde 38 a) İşçilere yılda bir büyük boy havlu ile, 2 adet yüz havlusu (6. ve 12. aylarda) ve ayda 2 kalıp sabun verilir. Temizlik mahallerinde, ayrıca, gerekli temizlik malzemesi bulundurulur. b) Bu maddenin üzerinde temizlik malzemesi ile ilgili tatbikatı olan işyerlerinde eski tatbikatlara aynen devam olunur. İŞ VE İŞYERİ DEĞİŞİKLİĞİ: Madde 39 İşçiler, gerektiği takdirde, işyeri içinde unvanı veya niteliği benzer yahut birbirine yakın başka işlerde veya yerlerde muvafakat aranmaksızın geçici veya devamlı olarak işveren tarafından görevlendirilebilirler. Görülen işin niteliğinde benzerlik olmak şartı ile işçilerin, aynı işverene bağlı ve Belediye hudutları içindeki bir başka işyerine işverence nakledilmeleri mümkündür. İşçilerin aynı işverene bağlı ve Belediye hudutları dışındaki işyerlerine daima olarak nakledilebilmeleri yazılı rızaya bağlıdır. Geçici süre ile nakillerde işçinin rızası aranmaz, ancak bu süre 3 ayı geçemez. Belediye hudutları dışındaki işyerlerine nakledilen işçilerin nakle rıza göstermemeleri halinde hizmet akitleri bildirimli olarak işverence feshedilebilir. Nakle rıza gösteren işçilerin yerine 6 ay içinde işçi İhtiyacı duyulması halinde, nakli yapılan isçi eski işine dönmeyi kabul etmediği takdirde yeni işçi alınabilir. İş ve işyeri değişikliği hiçbir zaman ceza mahiyetinde olamaz. İşin gerek iş öncesi ve gerek İş sonrası, olşin tamamlayıcısı olan ve o işin ifası için mahiyeti itibariyle yapılması gerekli olan işler, başkaları tarafından yapılır olsa dahi asıl işin tamamlayıcısı sayılır ve asıl işe dahildir. İşin ifasına katkıda bulunmak her işçinin iyiniyet kurallarından doğan asli görevidir. Bu nedenle, görevin gereği gibi ifası için, işçiler aralarında lüzumlu işbirliği ve yardımlaşmayı yapmakla yükümlüdür. İşçi, işin yapılabilmesi için, işe ilişkin bağlama, ayarlama, kaldırma, kontrol, temizlik, taşıma, bakım, yağlama, onarım vs. gibi gerekli faaliyetlerin ifasını işin tabiatına göre yapmak, yapana yardım etmek ve bu faaliyetlerin yapılması için lüzumlu Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 9

10 Sayfa: 10 RESMİ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı: alet, edevat, takım, tertibat ye donanımın kullanılmasından veya kullanımına yardımdan ve bu amaçla gerekli işbirliğini kurmak veya yapmaktan sarfınazar edemez. DENEME SÜRESİ: Madde 40 İşyerine yeni alınacak işçiler için deneme süresi en çok 30 gündür. TUTUKLULUK, GÖZETİM ALTINA ALINMA VE MAHKUMİYET : Madde 41 1) İşçi herhangi bir suçtan tutuklandığı ve tutukluluğu 30 günü aştığı takdirde, hizmet akdi münfesih sayılır. 30 güne kadar süren tutukluluk hallerinde tutuklu kalman süreler kadar, işçi ücretsiz izinli kabul edilir. 2 Gözetim altına alınan işçiler, bunu belgeledikleri takdirde, yasal gözaltı süresinde ücretsiz izinli addedilir. Ancak gözaltında geçen süre sonunda tutuklanan işçilerin hizmet akitleri münfesih sayılır. 3 Tutukluğun: a) Kovuşturmaya yer olmadığı, b) Son tahkikatın açılmasına gerek olmadığı, c) Beraat kararı verilmesi, d) Kamu davasının düğmesi veya ortadan kalkması, nedenlerinden biri ile 90 gün İçinde son bulması ve işçinin bu tarihten itibaren bir hafta içinde işine dönmesi halinde işveren tarafından emsallerinin haklan ile işe alınır. 90 gün sonunda yapılan başvuru halinde boa yer varsa işe alınır. 4 Adi suçlardan yargılanmaları tutuklu olarak devam ederken, 90 gün içinde, tahliye edilenler bir hafta içinde başvurması halinde, işveren tarafından tekrar işe alınırlar. 5 Adı suçlardan yargılanmaları tutuklu olarak devam edenlerden: a) 6 ay ve daha az ceza alan, b) 6 aydan fazla ceza alıp, cezası ertelenen, paraya çevrilen veya af ile sonuçlanan veya iyi hali nedeniyle 6 aydan fazla cea aldığı halde 6 aydan önce tahliye edilen İşçilerin tekrar işe başlatılmaları, işverenin takdiri ile mümkündür. 6 Yüz kızartıcı suçlar ile, sabotaj, Devletin Ülke ve Milleti ile bütünlüğüne, Milli Güvenliğe, kamu düzenine, Türk Silahlı Kuvvetlerine karşı işlenen suçlardan hüküm giyenler, cezanın ertelenmesi, paraya çevrilmesi veya affa uğraması hallerinde dahi herhangi bir suretle tekrar işe alınmazlar. 7 İşverene alt herhangi bir aracı görevli olarak kullanırken trafik kazası yapan şoförler ve iş makinaları operatörleri bu nedenle tutuklandıkları veya hüküm giydikleri takdirde 90 gün içinde hükümlülük veya tutukluluk hali sona ermek şartıyla : a) Tutuklu veya hükümlü kaldıkları sürenin sonunda 7 gün içinde, b) Ehliyetlerinin mahkemece geri alınmış olması durumunda, ehliyetin iade edildiği tarihten itibaren 7 gün içinde, Başvurmalan halinde eski işlerine alınır. 90 günden fazla süren hükümlülük veya tutukluluk halinde tekrar işe başlatma işverenin takdirine bağlıdır. 8 Hizmet akdinin bildirimsiz ve tazminatsız feshini gerektiren suçlan işleyenlerden; işverence hizmet akitleri bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedilenler hakkında yukarıdaki hükümler uygulanmaz.--ancak, 6. bentte belirtilen suçlar nedeniyle hizmet akitleri işverence feshedilmiş olanlar hiçbir şekilde işe alınmazlar. MUVAZZAF ASKERLİK : Madde 42 Muvazzaf askerlik nedeniyle işyerinden ayrılan işçiler, terhislerini izleyen (2). ay içinde işyerine başvururlar ise boş kadrolara öncelikle işe alınırlar. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 10

11 30 Mayıs 1983 Sayı : RESMÎ GAZETE Sayfa : 11 İHTİYAT ASKERLİĞİ: Madde 43 Umumi ve kısmi seferberlik halleri hariç, ihtiyat askerliği için işyerinden ayrılan işçilerin hizmet akitleri askıda kalır. Terhisini izleyen 15 gün içinde işine dönmeyen işçinin hizmet akdi feshedilmiş sayılır. Bu süre içinde dönen işçiye eski işi veya bu işine en yakın başka bir İş verilir ve bu nedenle ücretinden herhangi bir İndirme yapılmaz. İhtiyat askerliği nedeni ile işten ayrılan işçilere ihtiyat askerliği süresince ücreti tam olarak ödenir. Bu süre en çok ilgili yasadaki süre kadardır ve işçinin kıdeminden sayılır. YOLLUKLAR : Madde 44 a) İşyeri dışında günübirlik göreve giden İşçilere, işyeri uygulamasına göre o gün İçin harcırah almıyorlarsa ve bu görev işçinin yemek saatine rastlıyorsa, işçiye net 150, TL. yemek parası ödenir. b) İşyeri dışında yatılı göreve giden işçilere yemek ve yatma İhtiyacı İşverence sağlanmıyorsa, net 400 TL. harcırah verilir. Bu durumda belge karşılığı taşıma aracı ve otel masrafları ayrıca ödenir. HASAR TAZMİNATI : Madde 45 Her İşçi, işyerindeki alet ve edevatı, malzeme, makina ve tesisatı iyi kullanmak ve muhafaza etmek, işyeri ve müştemilatına hiç bir surette zarar vermemek, mecburiyetindedir. Kusurları dolayısıyla, makine, alet ve edevatı hasara uğratan veya İmal ettiği işi bozan, hatalı yapan işçilerin, vukua getirdiği zararı tazmin eder. Bu konuda mevzuat hükümleri saklıdır. YÜRÜRLÜK : Madde 46 Bu toplu iş sözleşmesi Ek Liste I (A) grubunda belirtilen işyerlerinde 1/9/1982 tarihinde; Ek Liste I (B) grubunda belirtilen işyerlerinde 1/1/1983 tarihinde yürürlüğe girer ve 31/8/1984 günü sonuna kadar g«çerii olur. YARARLANMA : GEÇİCİ MADDE 1 Bu toplu iş sözleşmesinden; teşmil kararnamesinin yayın tarihinde işyerinde çalışan kapsam içi işçiler yararlanırlar. ZAMLAR VE AVANSLAR : GEÇİCİ MADDE 2 1/9/1982 tarihinden Teşmil Kararnamesinin yayın tarihine kadar yapılmış olan zamlar veya avans ödemeleri; bu toplu iş sözleşmesiyle getirilmiş artışlardan mahsup edilir. Ancak bu sözleşmeyle yapılmış zamdan fazlası saklı olup verilmiş avansların fazlası İçin borçlandırma işlemi yapılmaz. FAZLA ÖDENMİŞ SOSYAL YARDIMLAR : GEÇİCİ MADDE 3 Teşmil Kararnamesinin yayın tarihine kadar uygulamaya göre, işbu toplu iş sözleşmesinde belirlenenden fazla ödenmiş sosyal yardım varsa, bu fazla ödeme işçiden geri alınmaz. FARKLARIN ÖDEME ZAMANI : GEÇİCİ MADDE 4 Toplu İş sözleşmesinin yürürlüğe giriş tarihi ile teşmil Kararnamesinin yayın tarihi arasında geçen süre için işçilere bu sözleşmeye göre ödenecek farkların tutarı en geç 3 ay içinde her ay taksitler halinde ödenir. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 11

12 Sayfa : 12 RESMİ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı : OKUMA YAZMA : GEÇİCİ MADDE 5 Okuma yazma bilmeyen işçilere, yetkili mercilerce açılmış bulunan okuma yazma kurslarına devam etmeleri için ücretli izin verilir. Kursa müracaatların fazlalığı halinde izinler, işyeri düzenini aksatmayacak ve üretimi azaltmayacak şekilde kullandırılır. EK LİSTE I : (A) S. No. İŞVEREN N İŞYERİ İŞYERadİ ADRESİ İ 1 Otosan Otomobil Sanajyfl A. Ş. Kütahya Yolu İnönü - Eskişehir 2 Diler Demir Çelik Endüstri ve Tio. A. Ş. Dilovası Mevkii Gebze - Kocaeli EK LİSTE I : (B) 1 Ardem Pişirici ve Isıtıcı Yukarı Soku Köyü Deliklitaş Cihazlar Sanayii A. Ş. Mevkii, BOLU 2 Erkboru Profil San. ve Yakacak Yolu üstü Taşocaklan Tic. A. Ş. Mevkii No. 128 Kartal - İSTANBUL 3 İstanbul Segınan San. ve Kırkpınar Köyü Sapanca, Tic. A. Ş. ADAPAZARI 4 Tekersan Jant San. A. Ş. Paşalar Mevkii Bayırköy - BİLECİK 5 Çukurova Çelik Endüstrisi A. Ş. Horoz Gediği Köyü Kaspet Mevkii Aliağa Yolu Üzeri Foça - İZMİR EK LİSTE : II Ek Liste I'deki S. No. İŞVEREN Gece Zammı Uygulanacak Süre 1 OTOSAN OTOMOBİL SAN. A. Ş. Gece Vardiyasında Çalışanlara EK LİSTE : III S. No İ Ş V E R s d s E N İkramiye/Yı l 1 Otosan Otomobil Sanayii A. Ş. 120 gün 2 Diler Demir Çelik Endüstrisi ve Tic. A. Ş Ardem Pişirici ve Isıtıcı Cihazları San. A. Ş Erkboru Profil San. ve Tic. A. Ş İstanbul Segman San. ve Tic. A. Ş Tekersan Jant San. A. Ş Çukurova Çelik Endüstrisi A. Ş. 120 Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 12

13 30 Mayıs 1983 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa : 13 EK LİSTE : Bayram Yıllık Harçlığı Yakacak Ücretli İzin Sıra (İki Kere) yardımı Yardımı Toplam No. İşyeri TL. TL. TL. TL. 1 O-tosan Otomobil San. A. Ş , 6.000, , 2 Diler Demir Çelik End. ve Tic. A. Ş , , 6.000, Ardem Pişirici ve Isıtıcı Cihazlar San. A. Ş , , 6.000, , 4 Erkboru Profil San. ve Tic. A. Ş ^ , 5 İstanbul Segman San. ve Tic. A. Ş , , 6.000, , 6 Tekersan Jant San. A. Ş , , 6.000, , 7 Çukurova Çelik End. A. Ş , , , y IV İÇ YÖNETMELİK İŞE ALMADA USUL VE İŞÇİLİK NİTELİKLERİ : Madde 1 İşe alınacak işçiler hakkında, işveren kendi usul ve esaslarına göre hareket eder. Madde 2 İşe giriş için işçi tarafından işverene iş talepnamesi ile bizzat başvurulur. İş talepnamesinin eksiksiz ve doğru olarak doldurulması esastır. Madde 3 İş talepnamesi müracaat niteliğinde olup, bununla iş isteyenin işe kabul edildiği anlamı çıkmaz. Madde 4 İşe alınacak işçinin çalışacağı işin özelliğine göre sağlığının yerinde olması ve bunu işyerinin gerekli gördüğü belgelerle tevsik etmesi gereklidir. Madde 5 Deneme süresi içerisinde veya sonunda gerek işveren, gerekse İşçiler hizmet akdini ihbarsız ve tazminatsız feshedebilirler. Bu takdirde İşçinin çalıştığı günlere ait ücretinden vergi ve S. S. K. primlerinin işçi hissesi tevkif edildikten sonra kalan meblağı işçiye ödenir. İŞİN DÜZENLENMESİ, İŞBAŞI VE PAYDOS SAATLERİ : Madde 6 işyerinde işbaşı ve paydos saatleri ile yemek saatleri, kanun hükümleri dairesinde işveren tarafından tayin, tespit ve ilan edilir. Vardiya çalışması yapılıyorsa durum gene aynıdır. Madde 7 İşe başlama dinlenme tatili ve paydos saati, memleket saat ayarı ile ayarlanan işyeri saatine göre ayarlanır. Madde 8 Çalışma süresinin dışında, görevlilerden başkası işyerinde bulunamaz. Madde 9 işçiler, iş elbiselerini giymiş olarak işbaşı saatlerinde işleri başında bulunurlar. Madde 10 İşçiler dinlenme zamanlarını serbestçe kullanabilirler. Şu kadar ki, dinlenme zamanını işyerinde geçirenler bu maksatla ayrılmış olan dinlenme yerlerinde bulunurlar. Başka yerlere girilmez. Madde 11 İşçinin devamını tevsik hususunda işyeri uygulamasına göre hareket olunur. Yürütme ve idare Bölümü Sayfa ; 13

14 Sayfa : 14 RESMİ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı : İŞYERİNE GİRİŞ VE ÇIKIŞ : ÜCRETLER : Madde 12.İşyerinde çalışanlar işyerine yalnız kendilerine tahsis edilen kapılardan girer ve çıkarlar. İşyerine başka 'bir yerden girmek ve çıkmak yasaktır, İşyerine giriş ve çıkışlarda fabrikanın emniyetinden sorumlu görevliler lüzum gördükleri takdirde onur kırıcı olmamak üzere üst yoklaması ve hüviyet tesbiti yapabilirler. Madde 13 İşçi istihkakları tesbit edilen brüt saat ücreti üzerinden hesaplanarak ayda bir kere tahakkuk ettirilir. Madde 14 Ücret ödemeleri toplu iş sözleşmesinin ilgili maddesine göre yapılır. Madde 15 Fazla mesai için emir verilmedikçe, isçinin işyerine erken gelmesi veya paydos saatinden sonra geç gitmesi işçiye fazla mesai ücretine hak kazandırmaz. GİYİM - KUŞAM : Madde 16 İşçilerin iş elbise ve ayakkabılarının temiz olarak giyilmesi gereklidir. İş elbiseleri ve- ayakkabıları işyerinden başka yerlerde ve işlerde giyilmez. Çalışırken kılık kıyafete çeki düzen verilerek tertipli olunur. Madde 17 iş sırasında kullanılmak üzere koruma malzemesi olarak verilen eldiven, gözlük, maske ve diğer koruyucu malzemelerin kullanılması mecburidir. Kullanımı amasından isçiler kişisel olarak sorumludur. SAĞLIK İŞLERİ : Madde 18 İşçilerin, işe girerken getirecekleri sağlık raporları, işverence saklanır. Ayrıca, tamim edilen koruyucu aşıları olmayı işçiler kabul etmiş sayılır. Aşı olmayanların sorumlulukları kendilerine aittir. Madde 19 İşbaşında hastalanan veya kazaya uğrayan işçi durumunu derhal ilk amirine bildirmeye mecburdur. Durumu buna imkân vermiyorsa, en yalan bulunan iş arkadaşı bu vazifeyi yüklenir. Madde 20 Kaza ve hastalığını ihbar etmemek, kendi kendini tedaviye kalkışmak yasaktır. Aksi takdirde işveren sorumlu değildir. S. S. K.'ndan istirahat alanların ve işyeri dışında hastalanarak işbaşı yapamıyacak durumda olanların durumlarını aynı günde işyerine haber vermeleri gerekir, İstirahatlı iken çalışmak yasaktır. Madde 21 İstirahatlı biterek işe dönenler «çalışır» kâğıtlarım ibraz etmeye ve durumu haber vermeye mecburdurlar. Çalışır kâğıdı getirmeyenler işbaşı yapamaz ve o gün mazeretsiz ve izinsiz işe gelmemiş sayılırlar. TEMİZLİK İŞLERİ : Madde 22 Fabrikada her kısım postabaşıları kendi bölgelerinin temiz tutulmasına nezaret ederler. Bütün işçiler de çalışırken ve dinlenirken gerek fabrika dahilini, gerek yemek, soyunma, tuvalet, yıkanma, dinlenme v.s. yerlerini kirletmemeye dikkat edeceklerdir. Madde 23 Soyunma yerlerinde temizliğe dikkat etmek, muslukları ve dolapları açık bırakmamak gereklidir. Dolap dışında eşya bırakmak, etrafa çöp atmak, kendisine ait olmayan dolapları karıştırmak yasaktır. Madde 24 Umumi olarak kasten herhangi bir yeri, aleti, eşyayı kirletmek ve kirli bırakmak yasaktır. ÎŞ EMNİYETİ : Madde 25 Çalışırken İŞ EMNİYETİ birinci plandadır. Madde 26 Yapılan İş, teknik emniyet araçlarının kullanılmasını gerektiriyorsa işçiler, lüzumlu teknik emniyet malzemelerini kullanırlar. Yürütme ve idare Bölümü Sayfa : 14

15 30 Mayıs 1083 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa: 19 Madde 27 İŞçiler, çalışma esnasında gerek kendileri ve gerekse arkadaşları için, tehlike vücuda getirebilecek her türlü ihmal ve lakayıtlıktan sakınırlar. İş emniyeti İçin gerekli titizlik ve dikkati gösterirler. Madde 28 işçiler, işyerinde tehlikeli gördükleri durumu, ilk amirine veya ilgililere derhal bildirirler. Madde 29 Her ne suretle olursa olsun, işyerinde Y A N G I N A sebebiyet verecek hareketlerde bulunulmaz. YANGIN vukuunda, işçiler yangını derhal ilgililere haber verirler ve ayrıca özel işyeri talimat ve emirlerinde belirtilen şeklide hareket ederler. Madde 30 İş emniyeti bakımından vazifeliler haricinde kimse makina, şalter ve kumanda kollarına dokunamaz ve tehlikeli yerlerde tedbirsiz bulunamaz. Madde 31 İş güvenliği işçi sağlığı, emniyet ve iş disiplini hakkında işveren tarafından çıkarılan bilumum özel talimat ve emir esaslarına göre hareket edilir. Aksi davranışlardan işçiler kişisel olarak sorumludur. Madde 32 işveren işçiler tarafından tazmini gereken alet, edevat, cihaz, makine ve demirbaşlar İle malzeme ve iş zararları karşılığı olarak, ücretlerin ödenmesi sırasında işçi istihkaklarından ilk beş ayda ikişer günlükten on günlük ücret tutarı kadar parayı keserek bir banka hesabında toplar. Bu para, işçinin yaptığı zarar ve ziyan tutarına mahsup edilir. Mahsup sonunda işçi borçlu kaldığı takdirde borcu ilk istihkakından ve gerekirse bir kerede toptan kesilebileceği gibi, eksilen veya hiç kalmayan tazminat karşılığı da ilk üç ay içinde ve ayda dört günlük ücretini geçmiyecek şekilde istihkakından kesilerek tamamlanır, işçinin ücreti arttığı zaman tazminat karşılığı yeni ücreti esas tutulmak suretiyle yeniden hesaplanır ve aradaki fark ilk istikkakın ödenmesi sırasında kesilerek tamamlanır. İŞYERİNDE UYGULANACAK CEZALAR : Madde 33 işçi sağlığı, iş güvenliği ve iş disiplinine aykırı fiil ve hareketler için işyerinde uygulanacak cezalar aşağıda gösterilmiştir: a) İhtar, b) Bir günlük ücret kesimi, c) işten çıkarma, Verilen cezalar işçinin siciline İşlenir. Madde 34 Yasak fiil ve hareketlerin altı aylık bir süre içinde tekrarlanması halinde verilecek cezalar bir üst dereceye çıkarılır. Madde 35 işten çıkarma cezası Toplu İş Sözleşmesinin ve İç Yönetmeliğin yasakladığı fiil ve hareketlere ilişkin olup, iş Kanununun 13. ve 17. maddeleri ve diğer mevzuat hükümleri saklıdır. YASAKLAR VE CEZALAR : Madde 36 işçi sağlığı ve iş güvenliği 11e ilgili yasaklar ve bu yasaklara aykırı fiil ve hareketlerde uygulanacak cezalar şunlardır : 1. üzerinde «İÇİLECEK SU» işareti olmayan musluklardan su alıp içmek, (İHTAR) 2. işyerini temiz tutmamak, mevcut çöp kutuları dışında yerlere öteberi atmak, (İHTAR) 3. Bir emre dayanmadan işleyen bir tezgâhı, veya mili, kasnak gibi harekette olan parçalan temizlemek yahut yağlamak, (İHTAR) 4. Tezgâh, makina ve tesisatın gerekli görülenlerin çevresinde konulmuş emniyet tertibatını sökmek veya bunlarsız çalışmak, (İHTAR) 5. Görevi olmadığı halde, geçilmesi veya oturulması yasak olan yerlere girmek, (İHTAR) Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa: 15

16 Sayfa : 16 RESMİ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı : Görevli olduğu tezgâh, makina, vinç, konveyör, asansör ve benzeri tesisatların normal çalışmadığını gördüğü veya arızalı olduğunu bildiği halde tamiri gerektiğini amirine bikürmemek, (İHTAR) 7. Tamiri gereken tezgâh, makina, vinç, tesisat, konveyör ve benzerlerini işleten işçiye veya onun amirine haber vermeden tamire başlamak veyahut bunlardan çalışmayanları çalıştırmak, yahut da sorumlu bulunan işçiye haber vermeden çalışanları tamire başlamak, (İHTAR) 8. Çalışılan işin özelliğine göre, korunma malzemesi olarak verilmiş bulunan eldiven, gözlük, maske ve benzerlerini kullanmamak, (İHTAR) 9. Bir makineyi çalıştırmadan önce başkalarına zarar verip vermiyeceğine dikkat etmemek, (İHTAR) 10. İstiflerin altında ve yanında oturmak, (İHTAR) 11. Civarına zarar verebilecek bir şey yaparken etrafta kimsenin bulunup bulunmadığına dikkat etmemek, (İHTAR) 12. İçinde basınç kalmadığına tamamen emin olmadan herhangi bir makina ve cihazı açmak, (İHTAR) 13. Bir emre dayanmadan her türlü vinç, konveyör ve kaldırma tertibatlarına kapasitelerinin üstünde yük vurmak, (İHTAR) 14. Bir emre dayanmadan tezgâh, makina, cihaz ve benzerlerine kapasitelerinin üstünde iş gördürmek, (İHTAR) 15. Görevli elektrikçilerden olmadığı halde elektrik tesisatım karıştırmak, herhangi bir arızayı elektrikçiye haber vermeden kendi kendine tamire kalkışmak, (İH TAR) 16. Elektrik cihazlarının veya herhangi bir elektrik tesisatının üzerine elbise ve öteberi asmak, (İHTAR) 17. Bir emre dayanmadan elektrik kumanda kabloları civarında mal istif et (İHTAR) mek, 18. Akımı kesmeden elektrik cihazını, tellerim ve kablolarım tamir ve tadile kalkmak, (İHTAR) 19. Görevli olmadığı halde şalterleri kullanmak, (İHTAR) 20. El matkaplarının veya benzeri el aletlerinin, kaçak yapmayacak şekilde kablolu ve arızasız olmasına, toprak hattı bulunmasına dikkat etmemek, (İHTAR) 21. Görevli olmadığı halde benzin, benzol, toluol, petrol, motorin, fuel-ou ve benzerlerinin bulunduğu yerlerde dolaşmak, (İHTAR) 22. Çalıştığı kısımda açıkça duyurulmuş olan isletme ve emniyet kurallarına uymamak, (İHTAR) 23. ziş elbiselerinin üzerine gerekil olmayan kuşam takarak makina ve tezgâhlarda çalışmak, (İHTAR) 24. İşyeri, İsçi sağlığı ve iş güvenliği kurulunun koyduğu ve açıkça duyurulmuş olan kurallara riayet etmemek, (İHTAR) 25. Harekette bulunan herhangi bir kısmın üzerine merdiven veya benzeri şeyleri dayıyarak bir arızayı gidermeye çalışmak, yahut bu durumda temizlik yapmak, (İHTAR) 26. Vazifesi olmadığı faalde parlayıcı, yanıcı ve yakıcı madde ve cihazları, tüpleri, tazyikli hava cihazlarını yahut bunların borularım karıştırmak, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 27. Yükleme - boşaltma işlerinde dikkatsiz çalışmak düzgün istif yapmamak, boşaltılacak latifleri üstten boşaltmamak, (İHTAR) Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 16

17 30 Mayıs 1983 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa : Yanıcı ve yakıcı madde dolu kapları taşırken devrilmesine, kırılmasına ve etrafa zarar verecek şekilde dikkatsiz çalışmak, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 29 Vinç ile yük kaldırıp indirirken veya bunlar taşınırken sapan altında durmak, (İHTAR) 30 Seyyar istif makinasının veya vincin kaldırdığı yükün üzerine binmek, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 31 Herhangi bir tezgah, makina, vinç ve benzeri tesisatı çalıştıran elektrik akımını her ne maksatla olursa olsun bunları çalıştırmakla görevli işçiye veya onun amirine haber vermeden kesmek, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 32 Amirin müsaadesi olmadan içinde gaz bulunması ihtimali olan kazan, baca yolu, tank ve benzerleri içine girmek veya bu gibi yerlerde kaynak ve tamir işleri yapmak, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 33 Bir emre dayanmadan oksijen ve başka gaz tüplerini ısı yayan bir yerde bırakmak, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 34 Ellerini ve elbiselerini benzin ve onun gibi tutuşturucu maddelerle temizlemek, (İHTAR) 35 İş konusunda ilgili amirine kasten yanlış bilgi ve rakam vermek, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) ' 36 Yangın, önleme ve söndürme tedbirlerine riayet etmemek, yangın başlangıcını İlk amirine veya itfaiyeye haber vermemek, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 37 Herhangi bir tezgah, makina, vinç, benzeri tesisatı çalıştıran elektrik akımına her ne sebeple olursa olsun bunları çalıştırmakla görevli İşçiye veya onun amirine haber vermeden yol vermek, (İŞTEN ÇIKARMA) 38 Görevli olmadığı halde vinç, konveyör, asansör, seyyar istif makinası ve benzeri makinalarla taşıtları kullanmak, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 39 Sigara içilmez işareti bulunan yerlerde sigara içmek, kibrit veya çakmak kullanmak, bunlara sigara, ateş veya yanıcı ve parlayıcı madde İle girmek, (İŞTEN ÇIKARMA) 40 Bir emre dayanmadan kendi yetkisi dışında olduğu halde bir tezgahı, makinayı, motoru ya da tesisatı işletmek veya durdurmak, (İŞTEN ÇIKARMA) 41. Tehlike İşareti bulunan veya el sürülmemesi İşareti konmuş olan kapalı herhangi bir şalteri amirine haber vermeden açmak, (İŞTEN ÇIKARMA) 42 Kasten veya ağır ihmalle yangın çıkarmasına sebep olabilecek hareketlerde bulunmak, (İŞTEN ÇIKARMA) 43 Koruma personeline işleri icabı verilmiş bulunan silahların bu personel tarafından talimat dışında kullanılması, (İŞTEN ÇIKARMA) Madde 37 İş disiplini ile ilgili yasaklara aykırı fiil ve hareketlerde uygulanacak cezalar şunlardır : 1. Girip çıkmalara ayrılan kapılardan başka yerlerden işyerine girip çıkmak, (İHTAR) 2. Çalışma saatlerinde iş arkadaşlarım İşlerini aksatmaya sebep olacak fuzuli yere işgal etmek, (İHTAR) 3. Paydos saatleri gelmeden İşini izinsiz olarak bırakmak, (İHTAR) 4. İşyerindeki araç ve gereçlerle İzinsiz olarak işyerinde hususi işler yapmak, (İHTAR) 5. Çalışma saatlerinde elindeki işi İle doğrudan doğruya ilgili olmayan kitap, gazete, dergi okumak, (İHTAR) Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 17

18 Sayfa : 18 RESMİ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı : Çöpleri veya faydalı artıkları işverenin ayırdığı yerlerden başka yerlere dökmek, (İHTAR) 7. Soyunma dolaplarının aranmasına karşı koymak veya engel olmak, (İHTAR) 8. Soyunma, giyinme, yıkanma işlerini bunlar İçin ayrılan yerler dışında yapmak, (İHTAR) 9. Arkadaşlarının alet, edevat ve malzemelerini saklamak ve onlardan habersiz kullanmak, (İHTAR) 10. Istirahatli veya izinli iken her ne sebeple olursa olsun müsaadesiz işyerine girmek veya işyerinde çalışmak, (İHTAR) 11. İşyerinde çalışanların, işyerine bildirmiş oldukları medeni halleri ile ikametgah adreslerinde vuku bulacak değişiklikleri en geç bir ay zarfında Personel Servisine bildirmeme, (İHTAR) 12. İşyerinde ziyaretçi kabulüne ayrılan yerlerden başka yerde ziyaretçi ile temas etmek, (İHTAR) 13. Haysiyet kırıcı olmamak kaydı ile işyerinden çıkarken ve işyerine girerken yapılan üst baş yoklamasına karşı koymak veya engel olmak, (İHTAR) 14. Amirleri ve arkadaşları hakkında kasden ve mazeretsiz asılsız ihbarda bulunmak, (İHTAR) 15. Kendisine verilen işi sebepsiz yere geciktirmek veya verilen işlerden başka işlerle meşgul olmak, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 16. Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık Teşekküllerince karar verilen istirahat, ayakta tedavi, yatarak tedavi durumlarım (en geç 12 saat içinde) işverene bildirmemek, (İHTAR) 17. İş hayatı ile ilgili Kanun, Tüzük, Yönetmelik ve kararnameler ile Toplu İş Sözleşmesinde yazılı hususlara ve bu sayılanları uygun olarak işveren tarafından çıkarılacak emir, tamim ve bildirgelere veya talimatlara aykırı hareket, (BÎR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 18. Normal fazla mesai konusunda muvafakat veren işçi, bilahare kendisiyle ilgili fevkalade bir hal zuhurunda, fevkalade hali herhangi bir biçimde tevsik etmediği takdirde, (Böl GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 19. Fevkalade fazla mesaide çalışmayan işçi kendisiyle ilgili fevkalade hali herhangi bir biçimde tevsik etmediği takdirde, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 20. Tayin edilmiş vasıta duraklarının haricinde vasıtaya binmek, inmek veya vasıtanın güzergahını değiştirmek için vasıta şoförüne baskı yapmak, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 21. Belirli işlerin yapılmasında ilk amirinden aldığı emre kasten ve sebepsiz yere uymamak, (BİR GÜNLÜK ÜCRET KESİMİ) 22. Çalışma saatlerinde uyumak (İHTAR), tekrarında, (İŞTEN ÇIKARMA) 23. işe alınmadan önce veya alındıktan sonra işveren tarafından herhangi bir sebeple İstenecek bilgiye yanlış cevap vermek veya gerçek dışı beyanda bulunmak, (İŞTEN ÇIKARMA) 24. İşyerinde dışardan bir kimseyi çağırıp müsaadesiz gezdirmek, (İŞTEN ÇIKARMA) 25. işyerine sarhoş gelmek veya işyerinde alkollü içki içmek veya, satmak, uyuşturucu madde kullanmak veya satmak, kumar oynamak ve oynatmak, (İŞTEN ÇIKARMA) Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 18

19 30 Mayıs 1933 Sayı : RESMİ GAZETE Sayfa: Emniyeti kötüye kullanmak, işverenin ve işyerinin mesleki sırlarım yaymak, (İŞTEN ÇIKARMA) 27. İzin almaksızın ve tevsik edilmiş bîr mazerete dayanmaksızın ardı ardına iki gün veya bir takvim ayı başlangıç ve bitimi ile bağlı olmamak üzere bir aylık süre içinde iki kere herhangi tatil gününden sonraki iş günü veyahut topluca üç gün işe gelmemek, (İŞTEN ÇIKARMA) günlük ücretiyle tazmin edemeyeceği ölçüde işvereni zarara uğratmak, (İŞTEN ÇIKARMA) 29. İşyerinde başkalarına karsı onur kırıcı davranışlarda bulunmak, hakaret ve kavga etmek, (İŞTEN ÇIKARMA) 30. Edep ve ahlak ile bağdaşmayacak hareketlerde bulunmak işyerinin disiplin ve ahengini bozacak davranışlar göstermek, (İŞTEN ÇIKARMA) TEN 31. İşverene ait makina, alet ve malzemeyi müsaadesiz dışarı çıkarmak, (İŞ ÇIKARMA) 32. İşveren veya İşveren vekilleriyle bunların aileleri efradından birinin veya müesesenin diğer memur ve işçilerinin şeref ve namusuna halel getirecek veyahut ahlakı ve umumi nizam ve ahengi bozacak mahiyette sözler sarf etmek, bu gibi hareketlerde bulunmak, (İŞTEN ÇIKARMA) 33. İşveren vekillerine ve bunların aile efradından birine veya müessesenin diğer memur ve işçilerine tecavüz etmek, tehdit ve hakarette bulunmak, (İŞTEN ÇI KARMA) 34. İşte çalışmadığı veya gelmediği halde saat kartını başkası aracılığı ile basmak veya bastırmak veya bu işe aracı olmak saat kartında silinti veya kazıntı yapmak, (İŞTEN ÇIKARMA) 35. Bu maddede yer almamış disiplin suçu sayılacak ful ve davranışlar için, fiilin niteliğine göre, bu maddelerdeki müeyyidelerden biri kıyasen uygulanır. Madde 38 İşbu yönetmelik işyerinde çalışan bütün işçilere uygulanır. Madde 39 İşçi İşe girmekle bu yönetmeliği okumuş ve kabul etmiş sayılır. Madde 40 İşbu İç Yönetmeliğin Toplu İş Sözleşmesine aykırı olan hükümlerinin yerini, Toplu İş Sözleşmesinin hükümleri alır. Madde 41 İşbu Yönetmelik Toplu İş Sözleşmesinin mütemmimi ve ekidir. AMAÇ : İŞ GRUPLANDIRMASI VE ÜCRET ZAMMI YÖNETMELİĞİ Madde 1 Bu yönetmeliğin amacı İşyerlerinde adil, dengeli ve bilimsel ücret sistemini kurmak maksadı ile ve aynı İş grubundaki işleri yapan işçilerin imkan nisbetinde aynı ücret zammını almalarım sağlayarak, bir süreç içinde, ücret yapısını çalışma hayatının gereklerine ülke, işyerleri ve çalışanların müşterek yararlarına uygun hale getirmektir. KAPSAM ; Madde 2 İşbu yönetmelik; 2.1. İşyeri olarak : Bu yönetmelik Ek Liste I'de yazılı işyerlerinde işverence uygulanabilir. İşverence yönetmeliğin uygulanması ve uygulama tarihinin tesbiti ile birlikte o işverenin işyeri bu yönetmeliğin uygulama alanına girmiş sayılır. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa:9

20 Sayfa : 20 RESMİ GAZETE 30 Mayıs 1983 Sayı : Kişi olarak: İşbu yönetmelik, uygulandığı işyerlerinde çalışan müdürler, müdür yardımcıları, şefler, mühendisler, büro personeli, ustabaşılar, formenler, teknisyenler, amirler dışında kalan sözleşmenin kapsamı içindeki işçilere uygulanır. Ancak; işyerlerinin asıl faaliyet alanı veya asıl işinin dışında kalan işlerde çalışanlar (inşaat, tevsiat, montaj, vb. gibi), Kısmi süreli (part-time), parça başı ve götürü olarak çalışanlar, bu yönetmeliğin uygulama alanının dışındadır. İŞLERİN GRUFLANDIRILMASI : Madde 3 İşyerinde ücret zamlarının bir sistem dahilinde verilmesini sağlayabilmek için, analizi ve tarifi yapılan işler Faktör - Puan metoduna dayalı olan «Metal işkolu İş Gruplandırması Sistemi» esaslarına göre değerlendirilir. Değerlendirilen işler aldıkları toplam puanlara göre 9 iş grubuna ayrılır. işler değerlendirilirken ve gruplandırılırken işi yapan işçinin değerlendirilmesi değil, yapılan işin değerlendirilmesi esastır. Postabaşıların işi, postahaşılık görevini yaptığı işin dahil olduğu iş grubundan sayılır. ÖRNEK İŞLER : Madde 4 işbu Yönetmeliğe ilişkin örnek İşler, analize, tarifi ve değerlendirilmesi «-Metal işkolu İş Gruplandırma Sistemi» esaslarına göre yapılmış ve dahil olduğu iş grubu tesbit ve tayin edilmiş işler olup analizi tarifi ve değerlendirilmesi yapılmamış işlerin «Metal işkolu İş Gruplandırma Sistemi» esaslarına göre değerlendirilmesinde yardıma ve örnek olarak kullanılır. Listedeki örnek işler sınırlı olmayıp, bu işlerin dışındaki Metal işkolu için örnek olabilecek İşlerin analizi, tarifi ve değerlendirmeleri «Metal tş Gruplandırma Sistemi» esaslarına göre yapılarak listedeki örnek işlere ilâve edilir. Bir İşin örnek iş İle mukayesesinde işin unvanı değil, analizi ve tarifi esas alınır. Ünvan benzerliğiitibariyle örnek işlerden biri gibi görülebilen ancak örnek işten farklılıkları bulunan İşlerin gruptandırılmasında, bu işlerin tarif ve analizleri yapılır ve «Metal işkolu İş Gruplandırma Sistemi» esaslarına göre, içeriği en yakın örnek işin tarif ve analizi ile de mukayese edilerek, puanlandırılır ve aldıkları toplam puana göre ait oldukları iş grubu tesbit olunur. DİĞER İŞLER : Madde 5 Analizi, tarifi değerlendirilmesi yapılmamış işler «Metal İşkolu İş Gruplandırma Sistemi»ne göre ve örnek işlerin yardımıyla gruplandırılır. İŞLERİN NİTELİĞİNİN DEĞİŞMESİ : Madde 6 Otomasyon, mekanizasyon, modernleştirme, teknolojik gelişmeler v.s. gibi nedenlerle niteliği değişen işlerin yeni şartlara göre analizi, tarifi ve değerlendirilmesi yapılır ve «Metal İşkolu İş Gruplandırması Sistemime uygun olarak aldıkları toplam puana göre yeniden gruplandırılır. Yürütme ve İdare Bölümü Sayfa : 20