42- SAĞLIK GÖZETİMİ VE MESLEK HASTALIKLARI. Volkan Dündar

Transkript

1 42- SAĞLIK GÖZETİMİ VE MESLEK HASTALIKLARI Volkan Dündar 1

2 EĞİTİMİN AMACI İşçilerin sağlık gözetimi konusunda, iş güvenliği uzmanının yapması gerekenleri öğrenmek ve Meslek hastalıkları konusunda bilgi sahibi, olmak. 2

3 EĞİTİMİN HEDEFLERİ Sağlık gözetimi ve mesleki hastalıklar konusunda temel kavramlar, Meslek hastalıklarının çeşitleri ve tanı yöntemleri Meslek hastalıklarından korunma yöntemleri Meslek hastalıklarının genel istatistikleri İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak. 3

4 SAĞLIK GÖZETİMİ İş sağlığı hizmetlerinin amacı; Çalışanların, fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlık durumlarını en üst düzeye getirmek ve bu düzeyde sürdürmektir. (ILO, Occupational Health Services Conv. No. 161, 1985) Sağlık gözetimi bu amaca yönelik çalışmalar içinde önemli yer tutar. 4

5 SAĞLIK GÖZETİMİ Meslek hastalıklarının saptanması, tedavi ve tazmin edilmesi tıbbi yaklaşımı gerektirir. İşçilerin sağlığı; işletmedeki iş sağlığı risklerine uygun olarak izlenmelidir. Bireysel ve toplu sağlık değerlendirmeleri stratejik bütünlük içinde yapılmalıdır. 5

6 SAĞLIK GÖZETİMİ İşçilerin sağlık gözetimi düzenlenirken; Amacı, Kalitesi İşçilerin çıkarlarının korunması Sağlık ve tıp ile ilgili verilerin; toplanması, aktarılması ve kullanılması güvenilir düzeyde olmalıdır. 6

7 SAĞLIK GÖZETİMİ Sağlık gözetimi programı; Sağlık profesyonellerinin mesleki bağımsızlığını İşçilerin mahremiyetini Bireysel sağlık bilgilerinin gizliliğini güvence altına almalıdır. 7

8 SAĞLIK GÖZETİMİ Sağlık gözetimi programı; Gereksinimleri karşılamalı Konu ile ilgili verileri toplamalı Bilimsel geçerliliği ve etkinliği yeterli olmalıdır 8

9 SAĞLIK GÖZETİMİ Sağlık gözetimi, iş sağlığı programının bir parçasıdır Çalışma çevresi denetimi de dahil programın diğer araçları ile birlikte kullanılır Amaç; meslek hastalıkları, işe bağlı hastalıklar ve iş kazalarını önlemektir. 9

10 SAĞLIK GÖZETİMİ İşçilerin sağlık durumlarını, İş kazası ve meslek hastalıklarının Sıklığı Ağırlığı Neden olan fiziksel, davranışsal, örgütsel, psikososyal etmenlerini tanımlayabilmelidir. 10

11 SAĞLIK GÖZETİMİ Kaza ve hastalık dağılımını inceleyerek, özel odakları saptayabilmelidir. Önceden alınan önlemlerin etkinliğini değerlendirmeli, Yeni önlem gerekliliklerini ortaya çıkartabilmelidir. Sağlık gözetimi sonucunda işyerinde verilecek sağlık eğitimi konuları da ortaya çıkartılır 11

12 SAĞLIK GÖZETİMİ Çalışma saatleri içinde ve ücretsiz olarak yapılmalıdır. Sağlık gözetimi; İşçilerin sağlığını korumak ve geliştirmek amacı ile verilecek her türlü sağlık hizmetini kapsar. 12

13 SAĞLIK GÖZETİMİ Sağlık gözetimi; 1- İşe giriş muayeneleri 2- Aralıklı kontrol muayeneleri 3- Hastalık- kaza sonrası işe dönüş muayeneleri 4- Hassas risk gruplarının uygun işe yerleştirilmesi 13

14 SAĞLIK GÖZETİMİ 1- İşe giriş muayenesi Amaç; kişinin niteliklerine uygun işe yerleştirilmesidir İşe başlamadan önce tıbbi değerlendirme yapılır O işte çalışmasında sakıncalı bir durumu varsa önlenir. (Birincil koruma) Bazı işlerde hangi noktalara dikkat edileceği mevzuatta belirtilmiştir. 14

15 SAĞLIK GÖZETİMİ 2- Aralıklı kontrol muayenesi Amaç; alınan önlemlere rağmen oluşabilecek etkilenmeleri hastalık ortaya çıkmadan erken dönemde saptayabilmektir Belirli aralıklarla periyodik olarak yapılır. Gürültülü işyerinde periyodik odyolojik muayene. Kurşun kullanılan işyerlerinde periyodik kan ve idrarda kurşun tayini. 15

16 SAĞLIK GÖZETİMİ 2- Aralıklı kontrol muayenesi Başlıca meslek hastalıklarında erken tanı amacı ile aralıklı kontrol muayenelerinin ne sıklıkta yapılacağı ve hangi noktalara dikkat edilmesi gerektiği ilgili mevzuatta yer alır. Hastalık ortaya çıkmadan erken tanınması iyileşme olasılığını yükseltir. 16

17 SAĞLIK GÖZETİMİ 2- Aralıklı kontrol muayenesi Aralıklı kontrol muayeneleri meslek hastalıkları dışında iş ile ilgili hastalıkların ve kronik hastalıkların ortaya çıkarılmasında da yararlıdır. Koroner Kalp Hastalıkları Kronik Non-Spesifik Solunum Hastalıkları (Kr.Bronşit, Bronşiyal Astım, Amfizem) Kas-İskelet Sistemi Bozuklukları (Sırt Ağrıları, Osteoartrit) 17

18 SORU İşyerinde periyodik muayenenin amacı nedir? A) Sağlık eğitimi B) İş verimliliğinin belirlenmesi C) İşe bağlı sağlık sorunlarının erken tanısı D) Kronik hastalıkların (şeker hastalığı, hipertansiyon) erken tanısı Bu soruda cevap en azından (C) olmalı veya A- C-D birlikte doğru olmalı 18

19 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI İş sağlığı ve güvenliği kanunu (2012) Kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işveren ve işveren vekillerine, çırak ve stajyerler dahil tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. İşveren çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. 19

20 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI İş sağlığı ve güvenliği kanunu (2012) İşveren; çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. 1- İşe girişlerde 2- İş değişikliğinde 3- İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalardan sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri halinde 4- İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla. (aralıklı kontrol muayenesi) 20

21 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI İş sağlığı ve güvenliği kanunu (2012) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. Bu raporlar İşyeri hekiminden alınır. Rapora itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır. Sağlık gözetiminin maliyeti işveren tarafından karşılanır. Sağlık bilgileri gizli tutulur. 21

22 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği ( 29 aralık 2012) İşveren yürütülen İSG çalışmalarına ilişkin her türlü kaydı saklar. İşten ayrılanların kişisel sağlık dosyaları 15 yıl saklanır Yeni işveren İşçinin kişisel sağlık dosyasının bir örneğini eski işverenden yazılı olarak ister İşçi İSG çalışmalarına, muayenelere, eğitim programlarına katılmakla yükümlüdür. 22

23 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 20 Temmuz 2013 İşyeri hekimlerinin görevleri MADDE 9 c) Sağlık gözetimi; 1) Sağlık gözetimi kapsamında yapılacak işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler ile ilgili olarak çalışanları bilgilendirmek ve onların rızasını almak. 2) Gece postaları da dâhil olmak üzere çalışanların sağlık gözetimini yapmak. 23

24 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 20 Temmuz ) Çalışanın kişisel özellikleri, işyerinin tehlike sınıfı ve işin niteliği öncelikli olarak göz önünde bulundurularak uluslararası standartlar ile işyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları doğrultusunda; a) Az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç beş yılda bir, b) Tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç üç yılda bir, c) Çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç yılda bir, defa olmak üzere periyodik muayene tekrarlanır. Ancak işyeri hekiminin gerek görmesi halinde bu süreler kısaltılır. 24

25 SORU Aşağıdaki özelliklerin hangisi Aralıklı Kontrol Muayeneleri için yanlıştır? A) İş sağlığı uygulama ilkelerinden biridir. B) Amacı, çalışanların sağlık sorunlarını erken dönemde saptayabilmektir. C) Yürürlükte olan İş Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü ne göre tüm iş kollarında çalışanlar yılda bir kez aralıklı kontrol muayenesinden geçmelidir. D) Aralıklı kontrol muayelerinde, çalışma koşularına bağlı olarak ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarına yönelik değerlendirmeler yanında genel sağlık değerlendirmeleri de yapılabilir. 25

26 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 20 Temmuz ) Çalışanların yapacakları işe uygun olduklarını belirten işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi ile gerekli tetkiklerin sonuçlarını EK-2 de verilen örneğe uygun olarak düzenlemek ve işyerinde muhafaza etmek. 5) Özel politika gerektiren gruplar, meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı alanlar, kronik hastalığı, madde bağımlılığı, birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar gibi çalışanların, uygun işe yerleştirilmeleri için gerekli sağlık muayenelerini yaparak rapor düzenlemek, meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı almış çalışanın olması durumunda kişinin çalıştığı ortamdaki diğer çalışanların sağlık muayenelerini tekrarlamak. 6) Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumları ile işyerinde olabilecek sağlık tehlikeleri arasında bir ilişkinin olup olmadığını tespit etmek, gerektiğinde çalışma ortamı ile ilgili ölçümler yapılmasını planlayarak işverenin onayına sunmak ve alınan sonuçların çalışanların sağlığı yönünden değerlendirmesini yapmak. 26

27 SORU Genç işçiler için o işte çalışabileceğine ilişkin sağlık raporu en az hangi sıklıkla alınmalıdır? A) Yılda bir B) 3 ayda bir C) 6 ayda bir D) Yapılan işe göre değişir. I- İşyeri hekimi II- Sağlık ocağı III- Hükûmet veya belediye doktorları Kadın işçilerin, gece postalarında çalıştırılabilmeleri için, işe başlamadan önce çalışmalarına engel bir durumun olmadığına dair sağlık raporları nereden/nerelerden alınır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III 27

28 SORU Gece çalıştırılan kadın işçilerin muayeneleri ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur? A) 3 ayda bir tekrarlanır. B) 6 ayda bir tekrarlanır. C) 12 ayda bir tekrarlanır. D) 18 ayda bir tekrarlanır. 28

29 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 20 Temmuz ) Çalışanların sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri halinde işe dönüş muayenesi yaparak eski görevinde çalışması sakıncalı bulunanlara mevcut sağlık durumlarına uygun bir görev verilmesini tavsiye ederek işverenin onayına sunmak. 8) Bulaşıcı hastalıkların kontrolü için yayılmayı önleme ve bağışıklama çalışmalarının yanı sıra gerekli hijyen eğitimlerini vermek, gerekli muayene ve tetkiklerinin yapılmasını sağlamak. 29

30 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 20 Temmuz ) İşyerindeki sağlık gözetimi ile ilgili çalışmaları kaydetmek, İş güvenliği uzmanı ile işbirliği yaparak iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili değerlendirme yapmak, Tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve bu konuları da içerecek şekilde Yıllık çalışma planını hazırlayarak işverenin onayına sunmak, Uygulamaların takibini yapmak ve EK-3 te belirtilen örneğine uygun yıllık değerlendirme raporunu hazırlamak. 30

31 SORU İşyeri sağlık ve güvenlik biriminin, yıllık değerlendirme raporunu aşağıdakilerden hangisine bildirme yükümlülüğü vardır? A) Sağlık Bakanlığına B) Sosyal Güvenlik Kurumuna C) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına D) Sosyal Güvenlik Kurumu Müdürlüğüne 31

32 SORU Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) 161 sayılı İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi ne göre, iş sağlığı hizmetleri konusunda aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İşin işçiye uygunluğunun geliştirilmesini kapsamalıdır. B) İşyerinde ve mümkün olduğu durumlarda tek bir işletmeye hizmet verecek şekilde örgütlenmelidir. C) İş sağlığı hizmetleri, işyerinde sağlığa zararlı risklerin tanımlanması ve değerlendirilmesini kapsamalıdır. D) İlk yardım ve acil durum tedavi hizmetlerinin örgütlenmesine, mesleki rehabilitasyon önlemlerinin uygulanmasına katkı sağlamalıdır. 32

33 SORU Aşağıdaki özelliklerin hangisi Aralıklı Kontrol Muayeneleri için yanlıştır? A) İş sağlığı uygulama ilkelerinden biridir. B) Amacı, çalışanların sağlık sorunlarını erken dönemde saptayabilmektir. C) Sağlık sorunlarını erken dönemde saptaması birincil düzeyde koruma anlamında önem taşımaktadır. D) Aralıklı kontrol muayenelerinde, çalışma koşullarına bağlı olarak ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarına yönelik değerlendirmeler yanında genel sağlık değerlendirmeleri de yapılabilir. 33

34 SORU Çalışanların sağlık muayenelerine ve sağlık raporlarına ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenen düzenli aralıklarla sağlık muayenesi yapılmalıdır. B) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılabilir, rapor daha sonra alınabilir. C) Sağlık raporlarına itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır. D) İş değişikliğinde sağlık muayenesi yapılmalıdır. 34

35 SORU İşe alıştırma... deyimi, sigortalılardan sürekli iş göremez veya malul hâle gelmiş yahut da gelebilecekleri tıbben kabul edilenlerin, kendi mesleklerinde veya yeni bir meslekte çalışabilmelerini sağlamak amacı ile yapılan... ve... ifade eder. Yukarıdaki cümlede boş kalan yerlere gelmesi gereken ifadeler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) Oryantasyon - ayni yardım - iş sağlığı ve güvenliği eğitimini B) Rehabilitasyon - tıbbi yardım - ilk yardım eğitimini C) Rehabilitasyon - tıbbi bakım - mesleki eğitimi D) Oryantasyon - maddi bakım - mesleki eğitimi 35

36 SORU İş güvenliği uzmanlarının görevleri bakımından yanlış olan hangisidir? A) İş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulanmasını kontrol etmek B) Acil durum planlarının hazırlanmasını sağlamak, periyodik olarak eğitimleri ve tatbikatları yaptırmak C) Sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak D) İşçilere ilişkin sağlık gözetimini yapmak 36

37 SORU İşyeri hekimleri ile iş güvenliği uzmanlarının birlikte çalışmalarına ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) İş sağlığı ve güvenliği kurulu toplantılarında bir araya gelmeleri yeterlidir. B) Çalışmalarını ekip anlayışı ile sürdürmeleri gerekir. C) İş kazası değerlendirmelerini birlikte yapmaları yeterlidir. D) Yıllık faaliyet planlamalarını birlikte yapmaları yeterlidir. 37

38 SORU İşyeri sağlık hizmetleri kapsamında aşağıdakilerden hangisi öncelikli olmalıdır? A) Rehabilite edici sağlık hizmetleri B) Tedavi edici sağlık hizmetleri C) Koruyucu sağlık hizmetleri D) Reçete yazılması 38

39 SORU Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devam etmesi süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları hakkındaki muayene raporlarınereden alınamaz? A) İşyeri hekimi B) Sağlık ocağı hekimi C) Özel hastaneler D) Belediye hekimleri 39

40 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK (12 Ağustos 2013 ) Sağlık gözetimi MADDE 12 ç) Ek-2 de belirtilen biyolojik sınır değeri bulunan tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda, aynı ek teki prosedüre uygun sağlık gözetimi yapılır. Çalışanlar bu işe başlamadan önce bu durumdan haberdar edilir. 40

41 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK (12 Ağustos 2013 ) EK 2 BİYOLOJİK SINIR DEĞERLER VE SAĞLIK GÖZETİMİ ÖNLEMLERİ 1. Kurşun ve iyonik kurşun bileşikleri 1.1. Biyolojik izleme, absorbsiyon spektrometri veya eşdeğer sonucu veren bir başka metod kullanılarak, kanda kurşun seviyesinin (PbB) ölçümünü de kapsar. Bağlayıcı biyolojik sınır değer: 70 μg Pb/100 ml kan Aşağıdaki durumlarda tıbbi gözetim yapılır: Havadaki kurşunun, haftada 40 saat çalışma süresine göre hesaplanmış, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyonu mg/m3 ten fazla ise, Çalışanlardan herhangi birinin kanındaki kurşun seviyesi 40 μg Pb/100 ml kandan fazla ise. 41

42 SORU Kurşun ve iyonik kurşun bileşikleri için 100 ml kandaki bağlayıcı biyolojik değer kaç mg Pb dir? A) 70 B) 60 C) 50 D) 40 Kurşun ile yapılan çalışmalarda işyeri havasında bulunması gereken azami kurşun miktarı kaç mg/m3 tür? A) 0,10 B) 0,15 C) 0,20 D) 0,25 42

43 SORU Kurşun ve iyonik kurşun bileşikleri ile çalışmalarda, aşağıdaki durumların hangisinde tıbbi gözetim yapılacaktır? A) İşçilerden herhangi birinin kanındaki kurşun seviyesi 70 ngpb/100ml kandan fazla ise B) İşçilerden herhangi birinin kanındaki kurşun seviyesi 40 ngpb/100ml kandan fazla ise C) Havadaki kurşunun, haftada 40 saat çalışma süresine göre hesaplanmış, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyonu 0.15 mg/m3 ten fazla ise D) Havadaki kurşunun, haftada 45 saat çalışma süresine göre hesaplanmış, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyonu mg/m3 ten fazla ise 43

44 SORU Kurşunla çalışan işçiler hangi aralıklarla sağlık muayenesine tabi tutulacaktır? A) Her yıl B) Her 6 ayda bir C) Her 3 ayda bir D) Sadece işe girişte Kimyasal maddelerle çalışma yapılan işyerlerinde sağlık gözetimi kapsamında yapılacak periyodik kontroller sonucunda idrarda fenol tespit edilmesi, aşağıdakilerden hangisine maruz kalındığını gösterir? A) Kurşun B) Civa C) Arsenik D) Benzen 44

45 SORU 13. Aşağıdakilerden hangisi Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğinde tanımlanan şekliyle sağlık gözetiminin tanımıdır? A) Kimyasal maddelerle etkilenme sonucu işçinin tedavisinin yapılması B) Çalışanların belirli bir kimyasal maddeye maruziyetleri ile ilgili olarak sağlık durumla- rının belirlenmesi amacıyla yapılan değerlen- dirmeler C) Maruziyet ve sağlık risklerinin değerlendiril- mesi için; ortam havasında bulunan kimya- salların maruziyet limit değerlerle karşılaş- tırmalı olarak ölçülmesi ve değerlendirilmesi D) Maruziyet ve sağlık risklerinin değerlendiril- mesi için; doku, salgı, dışkı, solunan hava ya da bunların kombinasyonundaki madde veya metabolitlerinin uygun referanslarla karşılaştırmalı olarak ölçülmesi ve değerlen- dirilmesi 45

46 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK (06 Ağustos 2013 ) Madde 5 3- Kanserojen veya mutajen maddelerle çalışmak istemeyenlerin bu istekleri özel olarak dikkate alınır. Madde Yapılan sağlık gözetimi sonucunda, çalışanda saptanan sağlık sorununun kanserojen veya mutajen maddelere maruziyet nedeniyle oluştuğunun tespiti halinde; a) Çalışanların sağlık gözetimine yönelik kişisel sağlık kayıtları tutulur ve işyeri hekimi tarafından çalışanlara yönelik alınması gereken koruyucu veya önleyici tedbirler önerilir. b) Çalışana, maruziyet sonrasında takip edilmesi gereken sağlık gözetimi ile ilgili bilgi ve tavsiyeler verilir. 46

47 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK (06 Ağustos 2013 ) c) İşveren; 1) İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir. 2) Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir. 3) Riskleri önlemek veya azaltmak için gerekli görülen ve çalışanın kanserojen veya mutajen maddelere maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi de dâhil benzeri önlemleri uygular. 4) İşyeri hekiminin gerekli gördüğü durumlarda; benzer biçimde maruz kalan çalışanların da düzenli bir şekilde sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. 47

48 SORU Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran madde aşağıdakilerden hangisidir? A) Mutajen B) Kanserojen C) Toksik D) Kimyasal 48

49 SORU 34. Kanserojen ve mutajen maddelere maruziyet riski bulunan çalışmalar için aşağıdaki uygulamalardan hangisi yanlıştır? A) Maruziyet ortamına uygun çalışma yöntemleri uygulanmalıdır. B) Maruziyet ortamında mümkün olan en az sayıda işçi çalıştırılmalıdır. C) Maruziyet ortamında çalıştırılacak işçilere öncelikle kişisel koruma yöntemleri uygulanmalıdır. D) Maruziyet ortamında çalışma için zorunlu miktardan fazla kimyasal madde bulundurulmamalıdır 49

50 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK (06 Ağustos 2013 ) Madde 16 (5) İşyerinde, sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kanserojen veya mutajen maddelere maruziyet nedeniyle oluştuğu ön tanısı konulan tüm kanser vakaları 6331 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi uyarınca ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir. 50

51 SORU 95. Kanserojen ve mutajen maddelerle çalışmaların yapıldığı iş yerinde belirtilen kayıtlar, maruziyetin sona ermesinden sonra en az kaç yıl saklanmalıdır? A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 51

52 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI ASBESTLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK (25 Ocak 2013) Madde 16- Sağlık gözetimi: Akciğer radyografilerini uygun sürelerle tekrarlar, bu süre 2 yılı aşamaz Madde 17- Kayıtların tutulması: Asbest tozuna maruziyetin sona ermesinden sonra kayıtlar en az 40 yıl süreyle saklanır MADDE 18 (1) Sosyal Güvenlik Kurumunca tespit edilen veya Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen asbestoz ve mezotelyoma vakaları ile ilgili kayıtlar bu Kurum tarafından tutulur. 52

53 SORU Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik kapsamına giren işçilerin bu Yönetmelik kapsamında tutulan kayıtları maruziyetin sona ermesinden sonra en az kaç yıl saklanmalıdır? A) 5 B) 10 C) 20 D) 40 Serbest asbest liflerine maruziyet aşağıdaki hangi meslek hastalıklarına neden olmaz? A) Asbestosis B) Mezotelyoma C) Mide-bağırsak kanseri D)Kaskrampları, paralizer, Jackson tipi epilepsi 53

54 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK (8 Temmuz 2013 ) a) En düşük maruziyet eylem değerleri: 80 db b) En yüksek maruziyet eylem değerleri: 85 db c) Maruziyet sınır değerleri: 87 db Sağlık gözetimi MADDE 13 3) İşveren, İşyeri hekimince belirlenecek düzenli aralıklarla, çalışanların sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. İşitme ile ilgili sağlık gözetimi sonucunda, çalışanda tespit edilen işitme kaybının işe bağlı gürültü nedeniyle oluştuğunun tespiti halinde, Benzer biçimde gürültüye maruz kalan diğer çalışanların, sağlık durumunun gözden geçirilmesini ve düzenli bir sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar 54

55 SORU 27. Gürültüden kaynaklanan meslek hastalıklarının yükümlülüğü ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Yükümlülük süresi 6 aydır. B) Gürültülü işte en az iki yıl çalışmış olmak gerekir. C) Çok gürültülü işte en az bir yıl çalışmış olmak gerekir. D) Gürültü düzeyinin sürekli olarak 85 db(a) nın üstünde olduğu işlerde en az 30 iş günü çalışmış olmak gerekir. 55

56 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik ( ) Tıbbi Kontrol Muayeneleri MADDE 26- Bu Yönetmelik kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçiler işe alınma sırasında ve işe alındıktan sonra çalışma süresince tıbbi kontrol muayenelerine tabi tutulurlar. MADDE 27- Yönetmelik kapsamına giren işyerlerinde üretimde çalışan işçilerin işe girişte ve çalışma süresince en az iki yılda bir kez göğüs filmleri alınır. Bu radyolojik muayenelerin zamanında ve düzenli olarak yerine getirilmesinden işveren sorumludur. 56

57 SAĞLIK GÖZETİMİ MEVZUATI EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK (16 Nisan 2013 ) Gözlerin korunması MADDE 9 (1) İşyerinde, ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce ve ekranlı araçlarla çalışmadan kaynaklanabilecek görme zorlukları yaşandığında çalışanların göz muayeneleri yapılır. (2) Ekranlı araçlarla çalışmalarda operatörlerin gözlerinin korunması için; a) Ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce, b) Yapılan risk değerlendirmesi sonuçlarına göre işyeri hekimince belirlenecek düzenli aralıklarla, c) Ekranlı araçlarla çalışmadan kaynaklanabilecek görme zorlukları yaşandığında, göz muayeneleri yapılır. (3) Birinci ve ikinci fıkrada belirtilen muayene sonuçlarına göre gerekiyorsa operatörlere/çalışanlara yaptıkları işe uygun araç ve gereç verilir. 57

58 SORU Aşağıdaki durumların hangisinde ekranlı araçlarla çalışanların göz muayenelerinin yapılmas gerekmez? A) Ekranlı araçlarla çalışmalardan kaynaklanacak görme bozukluğu olduğunda B) Çalışan kişi işten çıkarıldıktan sonra beş yıl içinde C) Ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce D) Düzenli aralıklarla 58

59 SORU Aşağıdakilerden hangisi işyerinde sağlık gözetimi kapsamında değildir? A) İşyerinde poliklinik hizmeti sunmak B) Bulaşıcı hastalıkların kontrolü için yayılmayı önleme ve bağışıklama çalışmaları yapmak C) Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumlarında işe dönüş muayenesi yapmak D) Sağlık riskleri ve yapılan sağlık muayeneleri konusunda işçileri yeterli ve uygun şekilde bilgilendirmek 59

60 SORU İşveren, işçilerin kişisel sağlık dosyalarını işten ayrılma tarihinden itibaren kaç yıl saklamak zorundadır? A) 40 B) 20 C) 10 D) 5 Uygun işe uygun kişinin yerleştirilmesi ve bu uygunluğun sürdürülmesi, aşağıda verilen hangi iki araçla en iyi sağlanabilir? A) İşe başlama muayenesi ve yıllık muayeneler B) İşe giriş muayenesi ve 6 ayda bir muayeneler C) Uygun aralıklarla fizik muayene ve laboratuvar incelemeleri D) İşe giriş muayenesi ve aralıklı (periyodik) muayeneler 60

61 SORU İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik hükümlerinde iş güvenliği uzmanlarının görevleri beş ana başlık altında derlenmiştir. Aşağıdakilerden hangisi söz konusu ana başlıklardan birisi değildir? A) Sağlık gözetimi B) Risk değerlendirmesi C) Rehberlik ve danışmanlık D) Eğitim, bilgilendirme ve kayıt 61

62 MESLEK HASTALIKLARI 62

63 MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI Meslek hastalıkları ve iş kazaları çalışma hayatının iki temel sağlık göstergesidir. Çalışma hayatına özgü sağlık sorunlarıdır. Bu sorunlara yol açan etkenler işyeri ortamındadır. Çalışan bu etkenlerle işini yaparken karşılaşır 63

64 MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI Meslek hastalıkları belirli mesleklere özgü hastalıklardır Yapılan iş ile hastalık arasında doğrudan nedensel ilişki vardır. Kişi bu işte çalışmıyor olsa bu hastalık meydana gelmeyecektir Kurşun zehirlenmesi; kurşunla çalışılan işyerlerinde Pnömokonyoz; tozlu ortamda çalışanlarda görülür 64

65 MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI Meslek hastalıkları toplumda sık görülen hastalıklar arasında yer almaz Ancak mesleğe özgüdür ve korunulabilirdir Bu nedenle İSG konuları içinde önemli yer tutar Meslek hastalıkları kronik seyirlidir İşyerinde uzun süre etkilenme sonucu oluşur 65

66 MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI İşle ilişkili hastalıklar: Meslek hastalıklarından daha sık görülür. Kalp hastalıkları Kronik obstrüktif akciğer hastalıkları, kronik bronşit Yüksek tansiyon Bazı kanserler Kas-iskelet sistemi hastalıkları İleri yaşlarda görülür, kronik ve dejeneratif hastalıklardır Multifaktöryeldir, bazı mesleklerde çalışmak bu faktörlerden sadece biridir. Kronik bronşit in esas nedeni sigara içmektir, ancak tozlu işyerlerinde çalışmak hastalığı şiddetlendirir. 66

67 SORU Aşağıdakilerden hangisi işle ilgili hastalıklar arasında en fazla görülendir? A) Bel ağrısı B) Astım C) İşitme kaybı D) Akciğer kanseri Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ ) tarafından Yalnızca bilinen ve kabul edilen meslek hastalıkları değil, fakat oluşmasında ve gelişmesinde, çalışma ortamı ve şeklinin diğer nedenlere göre önemli bir faktör olduğu hastalıklar olarak tanımlanan, hastalık grubu aşağıdakilerden hangisidir? A) Meslek hastalıkları B) Kronik Kurşun zehirlenmesi C) Çoklu Kimyasal Duyarlılık Sendromu D) İşle İlgili Hastalıklar (workrelated diseases) 67

68 İş sağlığı sorunları-sigara ilişkisi İş kolu Maruz kalınan etken Sigara ile şiddetlenen hastalık Asbestle çalışanlar Asbest Akciğer kanseri, KOAH Maden eritme Polinükleer hidrokarbonlar Mesane kanseri Gürültülü işyerleri Gürültü İşitme kaybı Çimento işçileri Çimento tozu KOAH Klor üretimi Klor KOAH Kömür madencileri Kömür tozu KOAH Bakır eritme Sülfürdioksit, Arsenik KOAH, Akciğer kanseri Hububat işçileri Hububat tozu KOAH Organik kimyasallar Kanserojenler Kanserler Dökümhaneler Silika tozu KOAH Tekstil Pamuk, kendir, keten, toz KOAH, bisinozis Uranyum ve diğer radyoaktif madenler Kaynakçılık Alfa radyasyon İritan gazlar, metal buharı, radon Akciğer kanseri KOAH 68

69 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU MADDE 14- Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. 69

70 SORU 80. İş Kazası ve Meslek Hastalığı aşağıdaki hangi kanunda tanımlanmıştır? A) 4857 sayılı İş Kanunu B) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu C) Umumi Hıfzısıhha Kanunu D) Borçlar Kanunu 70

71 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi, b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur. 71

72 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU Meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık Kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir. 72

73 SORU Ulusal mevzuatta tespit edilmiş olan hastalıklar dışında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılmasına ilişkin uyuşmazlıkları gidermek aşağıdakilerden hangisinin görevidir? A) Meslek Hastalıkları Hastanesi B) Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu C) Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi D) Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Kurulu 73

74 MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331) Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık 74

75 MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Meslek hastalıkları 1- Oluşan hastalık tablosuna göre 2- Hastalığın nedenine göre sınıflandırılır. Yerleştiği organa göre sınıflandığında en sık görülen meslek hastalıkları Deri Hastalıklarıdır. Önemsenmediği için çoğu kayıtlara geçmez İkinci sırada Solunum sistemi hastalıkları vardır Tozlar ve kimyasallar 75

76 MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Diğer organ sistemleri Hematopoietik sistem Sinir sistemi Dolaşım sistemi Sindirimsistemi Böbrekler Gözler İşitme organı Kurşun zehirlenmesi sistemik hastalıktır, sinir sistemi, dolaşım sistemi, sindirim sistemi, böbrekler, hematopoietik sistemle ilgili belirti ve bulgular verir. 76

77 MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ ILO 194 SAYILI TAVSİYE KARARI 1.Etmenlerin Neden Olduğu Meslek Hastalıkları a)kimyasal etmenlerin neden olduğu meslek hastalıkları - Ağır metaller - Aromatik-Alifatik Bileşikler - Gazlar b)fiziksel etmenlerin neden olduğu meslek hastalıkları Gürültü-titreşim Tozlar Sıcak ve soğuk ortamda çalışma Düşük ve yüksek basınçta çalışma Radyasyon (iyonize olan ve olmayan) 77

78 MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ ILO 194 SAYILI TAVSİYE KARARI c)biyolojik etmenlerin neden olduğu meslek hastalıkları Bakteriler Virüsler Mantarlar Protozoalar 2)Hedef Organlarda Görülen Meslek Hastalıkları Solunum sisteminin meslek hastalıkları Mesleki deri hastalıkları Mesleki kas-iskelet sistemi hastalıkları -Psiko-sosyal kaynaklı meslek hastalıkları 3)Mesleki Kanserler: 21 KANSER TÜRÜ 4)Diğer Meslek Hastalıkları 78

79 MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ Ülkemizde ise; Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği; ek-2 Meslek Hastalıkları listesi kullanılmaktadır. Ülkemizde Meslek Hastalıkları; Kimyasal Etmenlerle Olan Meslek Hastalıkları (A) Mesleki Deri Hastalıkları (B) Pnömokonyozlar ve Solunum Sisteminin diğer Meslek Hastalıkları (C) Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar (D) Fiziksel Etmenlerle Olan Meslek Hastalıkları (E) olarak beş grupta değerlendirilmektedir. 79

80 MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ A GRUBU: Kimyasal nedenlerle olan meslek hastalıkları: 25 ana grup, elliden fazla alt grup kimyasal maddeye bağlı olarak meydana gelen hastalıklardır. B GRUBU:Mesleki deri hastalıkları: Bu grupta deri kanserleri ve prekanseröz deri hastalıkları ile kanserleşmeyen cilt hastalıkları yer almaktadır. Mesleki deri hastalıkları en sık görülen meslek hastalığı grubudur 80

81 MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ C GRUBU: Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları: Silikozis ve silikotüberküloz, asbestozis, silikatozlar gibi pnömokonyoz türleri, Alüminyum ve bileşiklerinin neden olduğu solunum sistemi hastalıkları, Sert metallerin tozları ile olan bronkopulmoner hastalıklar Mesleksel bronşiyal astım ve bisinozis 81

82 SORU Meslek hastalıklarına ilişkin olarak, aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Pnömokonyoz, tozlu havanın teneffüsü sonucu oluşan meslek hastalığının genel adıdır. B) Silikoz hastalığına kristalize olmamış silika tozları neden olur. C) Silikoz hastasının tedavi ile tekrar eski sağlıklı duruma gelmesi mümkün değildir. D) Antrakoz hastalığı, kömür madenciliğinde kömür tozunun neden olduğu bir hastalıktır. 82

83 SORU Aşağıdakilerden hangisi pamuk tozunun solunması sonucu oluşan akciğer hastalığıdır? A) Silikozis B) Siderozis C) Asbestozis D) Bisinozis Silikozis hangi grup meslek hastalıkları içerisinde değerlendirilir? A) Pnömokonyozlar B) Mesleki deri hastalıkları C) Kimyasal nedenli meslek hastalığı D) Biyolojik etkenli meslek hastalıkları 83

84 MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ D GRUBU: Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar Bu grupta da hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (zoonozlar) ve Sağlık hizmetlerinde çalışanlarda görülebilecek viral hepatit ve tüberküloz gibi hastalıklar yer almaktadır. 84

85 SORU Meslek hastalıkları sınıflandırması göz önüne alındığında; Salmonella enfeksiyonları hangi grupta yer alan enfeksiyonlardan biridir? A) A grubu B) B grubu C) C grubu D) D grubu Pestisidler aşağıdaki işyeri ortam faktörlerinden hangi gruba girer? A) Biyolojik faktörler B) Fiziksel faktörler C) Kimyasal faktörler D) Psiko-sosyal faktörler 85

86 MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ E GRUBU: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları: İyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar, Enfraruj ışınları ile meydana gelen katarakt olguları, Gürültü sonucu işitme kaybı, Hava basıncındaki ani değişmelerle olan hastalıklar, Titreşim sonucu meydana gelen kemik-eklem zararları, Sürekli lokal baskı sonucunda oluşan hastalıklar, Tekrarlayan travmalar 86

87 SORU Aşağıdakilerden hangisi fiziksel nedenlerle meydana gelen meslek hastalıkları arasında değildir? A) Yüksek sıcaklığa bağlı sıcak çarpması B) Gürültüye bağlı işitme kayıpları C) Cıvaya bağlı hiperaktivite D) Yüksek basınca bağlı emboli Aşağıda yer alanlardan hangisi çalışanın sağlığını etkileyen kimyasal işyeri ortam faktörleri arasında yer almaz? A) Metaller B) Gazlar C) Solventler D) Sıcaklık 87

88 MESLEK HASTALIKLARININ TANI İLKELERİ Klinik Değerlendirmeler: Ayrıntılı çalışma öyküsü: Kişinin son olarak yaptığı iş Daha önce çalışmış olduğu işler Tarih sırası ile işyeri ve işyerinde yapılan iş İşyeri Maruziyetlerinin Sorgulanması: Bu işi yaparken hangi maddelerle teması olduğu İşyerinde ortam ölçümleri Koruyucu önlemlerin olup olmadığı, Kişisel koruyucu kullanım durumu. 88

89 MESLEK HASTALIKLARININ TANI İLKELERİ Klinik Değerlendirmeler: Ayrıntılı çalışma öyküsü: Belirtilerin zaman ilişkisi Bisinozis; Pazartesi sabah Benzeri yakınmaları olan başka işçilerin varlığı: İş Dışı Etkilenmeler: Başka bir işte çalışma Hobiler ve alışkanlıklar Sağlık sorunu nedeniyle iş değiştiren veya erken emekli olan kişilerin olup olmadığı Sigara, alkol, beslenme vb. alışkanlıklar Oturduğu yerin özellikleri 89

90 SORU Meslek hastalığı tanı sürecinde hekimlerin elindeki en etkin araç aşağıdakilerden hangisidir? A) Laboratuvar incelemeleri B) Radyolojik incelemeler C) Fizik muayene D) Öykü 90

91 SORU İşçilerin mesleki öykülerinde aşağıdakilerden hangisinin alınmasına gerek yoktur? A) İşçinin aldığı ücret B) İş dışı etkilenimler (tütün, alkol vb) C) Benzeri yakınması olan başka işçilerin varlığı D) O ana kadar yapılan tüm işlerin tanımlanması 91

92 MESLEK HASTALIKLARININ TANI İLKELERİ: Klinik Değerlendirmeler: Fizik Bulgular Odyolojik muayene Solunum fonksiyon testleri. EMG, EKG, EEG Bronkoskopi, Sistoskopi Laboratuar Değerlendirmeleri Hastalıkların kesin tanısı bir laboratuar bulgusuna dayandırılmalıdır Radyolojik Yöntemler Biyokimyasal Yöntemler Patolojik İncelemeler 92

93 SORU Aşağıdakilerden hangisi işyerlerine yapılacak denetimlerde kontrol edilmesi gereken periyodik sağlık muayene raporlarından birisi değildir? A) İşitme testleri B) El beceri testleri C) Portör muayeneleri D) Akciğer fonksiyon testleri 93

94 MESLEK HASTALIKLARININ TANI İLKELERİ Meslek hastalıklarının meslekle olan ilişkisinin ortaya konması gereklidir. Hastalığın nedeni olan faktörün işyerindeki düzeyinin, izin verilen sınırların üzerinde olup olmadığının ölçümlere dayalı olarak ortaya konması gereklidir. 94

95 MESLEK HASTALIKLARININ TANI İLKELERİ Meslek hastalıkları kesin tanı koyma yetkisi SGK Meslek Hastalıkları Kurulu na aittir SGK kurumunca yetkilendirilen İllerdeki Sağlık Bakanlığı Eğitim Hastaneleri Devlet Üniversite Hastaneleri TSK, bağlı Askeri Hastaneler Bu hastaneler yoksa Tam teşekküllü İl Devlet hastaneleri Tanı koyup Sağlık kurulu Raporu düzenlemeye yetkilidir.. Bu raporları; SGK Meslek Hastalıkları Kurulu değerlendirip karara bağlar 95

96 Meslek Hastalıklarından Korunma Meslek hastalıkları ÖNLENEBİLİR hastalıklardır. Neden işyerinde olduğuna göre, işyerinde etkili önlemler alınmak suretiyle meslek hastalıkları önlenebilir. Temel Prensip; Teknik Koruma Kaynakta, Ara yolda, Kişide Tıbbi Koruma İşe giriş, Periyodik Muayene, Hastalık Muayeneleri, Taramalar, Sağlık eğitimi 96

97 SORU Aşağıdaki ifadelerden hangisi meslek hastalıkları için doğrudur? A) Tümüyle önlenebilir hastalıklardır. B) Kısmi olarak önlenebilir hastalıklardır. C) Ülkemizde ilk olarak fiziksel nedenli tanılar konulabilmiştir. D) Ülkemizde en çok tanısı konan meslek hastalıklarının kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları olduğu görülmektedir. 97

98 Meslek Hastalıklarının Hukuksal Boyutu Meslek hastalığının meydana gelmesinde işyeri sahibinin sorumluluğu vardır. Meslek hastalığı, işyeri risklerinin kontrol altına alınmaması sonucu oluşur. Hastanın her türlü tedavisi sigorta sistemi tarafından sağlanır. Bu süre boyunca hastanın işine gidemediği günler için sigorta hastaya geçici işgöremezlik ödeneği adı ile ödeme yapar. Hastalık nedeniyle sürekli bir işgöremezlik durumu söz konusu ise, sigorta kişiye sürekli işgöremezlik ödeneği öder. 98

99 Meslek Hastalıklarının Hukuksal Boyutu Ödenecek sürekli işgöremezlik ödeneğinin miktarı, işçide hastalık sonucu ortaya çıkan işgöremezlik düzeyi ile ilişkilidir. İşgöremezlik düzeyinin hesaplanması meslek hastalıklarının hukuksal boyutu ve sigorta açısından önemlidir. İşyerinde yapılacak incelemeler sonucunda işverenin, önlemler konusunda belirgin ihmali olduğu saptanırsa, sigorta işçiye ödediği tazminatın bir bölümünü işverenden talep eder. Bu durumda sigorta, işçiye ödediği tazminatı işverene yöneltmekte, yani işverene rücu etmektedir. 99

100 Yükümlülük süresi bir meslek hastalığı durumunda işçinin daha önce çalıştığı işyerinin, dolayısı ile işverenin sorumluluğuna işaret eder. Meslek hastalıkları çoğu kez uzun zamanda meydana gelir, Bazı meslek hastalıkları işçi emekli olduktan sonra ortaya çıkar. Bu durumda hasta olan işçinin daha önce çalışmış olduğu işyerlerinin, bu hastalığın meydana gelmesindeki sorumluluk payları yükümlülük süresi olarak ifade edilir. Her meslek hastalığı için yükümlülük süreleri Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği nde belirtilmiştir Kronik kurşun zehirlenmesi için 3 yıl 100

101 SORU Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği ne göre yükümlülük süresi aşağıdakilerden hangisidir? A) Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işini yaparken, söz konusu hastalığın ortaya çıkması için gereken en kısa süre B) Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden ayrıldıktan sonra, söz konusu hastalığının ortaya çıkması için olabilecek en uzun süre C) Sigortalının işe başladıktan sonra SGK ye kaydının yapılmasına kadar geçen en kısa süre D) Sigortalıda meslek hastalığı ortaya çıktıktan sonra SGK ye bildirilmesi gereken süre 101

102 Maruziyet Süresi Bir meslek hastalığının oluşabilmesi için risk etmenle en az karşı karşıya kalma süresidir. Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği nde yalnızca iki hastalık için süre belirtilmiştir. Gürültüye bağlı işitme kaybında hastalığın meydana gelmesi için en kısa süre 2 yıl, tozlu yerlerde çalışanlarda pnömokonyoz meydana gelmesi için de 3 yıl olarak belirtilmiştir 102

103 SORU İş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili maddî sorumluluk konusu aşağıdakilerin hangisinde yer almaktadır? A) Borçlar Kanunu B) Deniz İş Kanunu C) Türk Ticaret Kanunu D) 4857 sayılı İş Kanunu 103

104 SORU İş Kanunu na göre işverenler işyerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç kaç iş günü içinde yazı ile ilgili birime bildirmek zorundadır? A) 10 B) 7 C) 3 D) 2 104

105 SORU Meslek hastalıklarından korunmada en etkili yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Kişisel koruyucu uygulamaları B) Riskin kaynakta kontrolü C) İşe giriş muayenesi D) Sağlık eğitimi 105

106 TÜRKİYE DE MESLEK HASTALIKLARI Meslek Hastalıkları konusu SSK nın kurulması ile gündeme gelmiştir (pnömokonyozlar) 1970 li yıllarda İSGÜM ve Meslek Hastalıkları Hastanelerinin kurulması ile kimyasal nedenli meslek hastalıklarına da tanı konur. Yıllık Meslek Hastalığı sayısı 2000 li yıllarda 400 civarında. 106

107 TÜRKİYE DE MESLEK HASTALIKLARI Avrupa ülkelerinde Meslek hastalığı görülme hızı binde 1-4 Türkiye de binde En sık Kurşun zehirlenmesi ve pnömokonyozlar bildiriliyor. 107

108 SORU Türkiye de kayıt altına alınan meslek hastalıkları içinde en çok hangi grup görülmektedir? A) Kas iskelet sistemi hastalıkları B) Solunum sistemi hastalıkları C) İşitme sistemi hastalıkları D) Sindirim sitemi hastalıkları 108

109 SORU Türkiye de tespit edilen meslek hastalıkları için doğru olan ifade aşağıdakilerden hangisidir? A) Meslek hastalığı kesin tanısı işyeri hekimi tarafından konulmaktadır. B) Her ilde meslek hastalıkları hastanesi bulunmaktadır. C) En çok mesleki genitoüriner sistem hastalıkları görülmektedir. D) Meslek hastalığı sayısı beklenenden azdır. 109

110 SORU SGK 2011 İstatistik Yıllığına göre, Türkiye de Meslek Hastalıkları en fazla hangi yaş grubunda ortaya çıkmıştır? A) B) C) D)

111 TÜRKİYE DE MESLEK HASTALIKLARI Dünyada en sık görülen meslek hastalıkları olan Mesleki deri hastalıkları ve Kas-iskelet sistemi hastalıkları Türkiye de yok denecek kadar az 111