T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI

Transkript

1 T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER YURTDIŞI YATIRIM VE HİZMETLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IRAK PAZAR ARAŞTIRMASI RAPORU Aralık 2011

2 Açıklama Sayfa No 1. GİRİŞ Çalışmanın Amacı ve İçeriği TürkMMMB 3 2. ÜLKEMİZDE TEKNİK MÜŞAVİRLİK SEKTÖRÜ Sektörün Tanıtımı Türk Teknik Müşavirlik Sektörü Üzerine Genel Değerlendirmeler Sektörün Güçlü ve Zayıf Yönleri Sektörün Geliştirilmesine Yönelik Değerlendirmeler, Öneriler 7 3. TEKNİK MÜŞAVİRLİK SEKTÖRÜNE SAĞLANAN DEVLET DESTEKLERİ Destekler Desteklerin Önemi HİZMET İHRACATI IRAK Coğrafi Bilgiler İklim Özellikleri Nüfus Demografik Özellikler İdari Yapı Siyasi Yapı Ekonomi Irak Mevzuatı Yardımcı Bilgiler TEKNİK MÜŞAVİRLİK HİZMETLERİ PAZARINA YÖNELİK BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER Genel Pazar Büyüklüğü, Potansiyel İş Hacmi Talebi Etkileyebilecek Değişkenler, Firmalarımızı Bekleyen Engeller ve Kısıtlamalar: Ortalama Rayiçler: Alıcı Kuruluş ve Firmalarla İletişim Yolları: Rekabet Koşulları: Irak Pazarı ve Ekonomisi Üzerine Çeşitli Notlar: Türkiye ile Ekonomik İlişkiler İhale ve Proje Bilgileri IRAK SAHA ÇALIŞMALARI Birinci Saha Çalışması İkinci Saha Çalışması Toplantılarda Görüşülen/Ortaya Çıkan Konular Saha Çalışmalarının Yeterliği DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER Değerlendirmeler Öneriler 53 1

3 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1 Irak Ülke Kimliği Tablo 2 Nüfus Yapısı Yaş ve Cinsiyete Göre Tablo 3 Önemli Şehirlere Göre Nüfus Dağılımı Tablo 4 Irak Nüfus Yapısı(Dini, Etnik) Tablo 5 Irak Eyaletleri ve Başkentleri Tablo 6 Irak Kabinesinde Yer Alan İttifaklar Tablo 7 - Irak Kabinesi Tablo 8 Ekonomik Faaliyetler Tablo 9 Irak 5 Yıllık Kalkınma Planı ( ) Yatırımları İle Ülkemiz Teknik Müşavirlik Sektörü İçin Oluşması Beklenilen İş Hacmi Tablo 10 Taşıma Sektörü Projeleri Tablo 11 - Elektrik Sektörü Projeleri Tablo 12 - Petrol ve Gaz Sektörü Projeleri Tablo 13 Konut ve İnşaat Sektörü Projeleri Tablo 14 Türkiye-Irak İkili Ticaret İstatistikleri (000$) ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1 Irak Nüfus Yapısı Şekil 2 - Irak Eyaletleri ve Başkentleri Haritası EKLER LİSTESİ Ek 1 Irak taki T.C. büyükelçilikleri, konsoloslukları, ataşelikleri...55 Ek 2 Irak bakanlıkları listesi...56 Ek 3 Projelere dair iletişim kurulabilecek makamlar...57 Ek 4 Vize başvuru formu...58 Ek 5 İş adamları için danışmanlar/avukatlar...59 Ek 6 Irak bankaları...60 Ek 7 Irak yatırım yasası...63 Ek 8 Irak şirketler yasası...75 Ek 9 Gelir vergisi kanunu

4 1. GİRİŞ 1.1. Çalışmanın Amacı ve İçeriği Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği (TürkMMMB) nin hazırladığı bu çalışmanın amacı; farklı alanlarda teknik müşavirlik hizmeti sunmakta olan kuruluşlara, inşaat sektöründeki işbirliği kuruluşlarına, sektör ile ilgili çalışmaları gerçekleştiran kamu kesimi görevlilerine teknik müşavirlik hizmeti ihracatı açısından Irak ı ve Irak pazarını olabilen yönleriyle tanıtmak, bölgede var olan potansiyel hakkında genel bir tablo sunmaktır. Çalışmanın ikinci bölümünde Türk Teknik Müşavirlik sektörünün sorunları, güçlü ve zayıf yönleri ve sektörün geliştirilmesine yönelik öneriler, genel bir bakış açısı ile irdelenmektedir. Üçüncü bölümde, teknik müşavirlik alanında sağlanmakta olan devlet destekleri, bu desteklerin önemi ve dinamik bir anlayışla giderek geliştirilmelerinin gerekliliği üzerinde durulmaktadır. Dördüncü bölümde yeterli düzeyde ve nitelikdeki bir teknik hizmet ihracatının sektör ve ülke ekonomisi açısından yaşamsal önemi üzerinde durulmakta, konu üzerinde genel değerlendirmelere yer verilmektedir. Irak a ait genel bilgilerin, ekonomik göstergelerin yer aldığı beşinci bölümü, yatırım olanaklarına dair bilgilerin, Irak ta sektörlerin ihtiyaçlarına ait verilerin ve Türkiye ile Irak arasındaki ekonomik ilişkilere ilişkin bilgilerinin yer aldığı altıncı bölüm izlemektedir. Raporun bundan sonra gelen yedinci, sekizinci ve dokuzuncu bölümlerinde Irak ta yerinde yapılan çalışmalar, gözlemler, Irak Ticaret Müşavirliği ile birlikte çeşitli Bakanlıklarla yapılan görüşmeler, Irak da iş olnakları yaratılmasına yönelik öneriler ve Irak pazarının genel değerlendirilmesi yer almaktadır TürkMMMB Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği (TürkMMMB), 25 Nisan 1980 tarihinde kurulan bir sivil toplum kuruluşudur. Merkez ofisi Ankara da olan Birlik, 1987 yılında Müşavir Mühendisler Uluslararası Federasyonu - FIDIC'e ve 2001 yılında Avrupa Müşavirlik Mühendislik Birlikleri Federasyonu - EFCA'ya üye olmuştur ve her iki organizasyonun da Türkiye deki tek temsilcisidir. TürkMMMB, Tüzüğünde ve FIDIC Ahlak Kuralları nda belirtilen tanımlara uygun, bağımsız teknik müşavirlik hizmeti veren, Türkiye nin yüksek nitelikli ve deneyimli bireysel veya kurumsal üyelerine sahiptir. Birlik üyeleri ve üyelerin firmaları, mühendislik ve mimarlık alanlarında çok çeşitli disiplinlerde hizmet vermektedirler. TürkMMMB nin amaçları; bağımsız Müşavir Mühendislik ve Mimarlığın çalışma alanlarını oluşturan Teknik Müşavirlik hizmeti sunumlarını geliştirmek ve yaygınlaştırmak, FIDIC etik kodlarına ve genel iş ahlakına uygun hizmet vermekte olan üyelerinin mesleki ve kurumsal kapasitelerini arttırarak iş olanaklarını geliştirmek, yurtiçinde ve yurtdışında üyelerini temsil etmektir. Birliğin halen 130 üyesi bulunmaktadır. TürkMMMB üyesi firmalar arasında yapılan son araştırma, firmaların %90 ının yurtdışı projelerde deneyim sahibi olduklarını ve bu firmaların toplam 60 ülkede gerçekleştirilen yatırımlar ile ilgili hizmet sunmuş ya da halen sunmakta olduklarını göstermiştir. Ancak bu hizmetlerin büyük çoğunluğunun bu ülkelerde yapım işi üstlenmiş olan yüklenici firmalar için projeler hazırlanması olduğu göz 3

5 önünde tutulursa, sınırlı istisnalar dışında bu deneyimlerin esas hedef olan teknik müşavirlik firmalarının yabancı ülkelerdeki kamu ya da özel sektör yatırımcı kuruluşlarından doğrudan iş almalarına yönelik dışa açılmalar olmadığı görülmektedir. 2. ÜLKEMİZDE TEKNİK MÜŞAVİRLİK SEKTÖRÜ 2.1. Sektörün Tanıtımı Teknik Müşavir, uluslararası kabul görmüş şekliyle "doğal veya inşa edilmiş çevre üzerinde teknolojiye dayalı fikir hizmeti veren kişi veya kuruluş" şeklinde tanımlanmaktadır. Aslında tanımın, merkezinde mühendislik, mimarlık meslekleri olsa da, yatırım fikrinin ortaya çıkışından itibaren, teknik hizmetler yanında; finans, sigorta, risk yönetimi alanlarından, uyuşmazlıkların çözümlerine kadar, teknik olmayan çeşitli alanlarda da sorumluluk üstlenilerek, geniş bir yelpazede gerekli olan hizmet bileşenlerini sunan ticari bir kategori olarak hizmet verir olması, daha doğru bir hizmet sunumu olacağı da düşünülebilmektedir. Sektörün geleceğine dönük olarak hizmet boyutunun bu nitelikte tanımlanması büyük olasılıkla gerçekleşecektir. Teknik müşavirlik ile ilgili şu tespitleri yapmak bu sektörü anlamak açısından doğru olacaktır: Gelişmiş ekonomilerde Teknik Müşavirlik, başta inşaat sektörü olmak üzere pek çok sektörün ihracatta öncüsü konumundadır. Yabancı ülkelere önce teknik müşavirler giderler, yatırımları planlar projelendirir, ihaleye hazır hale getirirler, bu çalışmalarda kendi ülke kuruluşlarının koşullarını da göz önünde tutarlar, ardından çok daha avantajlı koşullar ile yükleniciler ihalelere katılır, büyük olasılıkla alırlar, büyükölçüde kendi ülkelerinin işgücünü, malzemelerini ve diğer hizmet sektörleri hizmetlerini kullanırlar. Bu nedenle yurt dışına açılmada, teknik müşavirlik firmalarımızın, yabancı ülkede yatırım planlaması ve projelendirilmesi hizmetlerini doğrudan üstlenmeleri konunun esası olmaktadır. Bir ülkenin, gelişmesinin temel şartlarından birisi de o ülkede gelişmiş bir teknik müşavirlik sektörünün var olması, nitelikli teknik hizmetlerin sunulabilmekte olmasıdır. İnşaat sektöründe bilgi ve teknoloji kullanımının artması, inşaat sektörü için Teknik Müşavirlik sektörünün önemini çok artırmıştır. Özellikle ülke ihracatına katkı boyutlarına bakıldığında USTDA (U.S. Trade and Development Agency) verilerine göre Teknik Müşavirlik ticaretinin girdiği bir pazarda etkilediği sektörlerle birlikte cirosunun katı ihracat artışı sağlamaktadır. Teknik hizmet bedelinin ortalama bir değer olarak yatırım tutarının %2~3 ü kadar olduğu düşünülürse, bu değerin doğruluğu açık olarak ortaya çıkmaktadır. Diğer bir deyişle 2~3 birimlik bir bedeli olan teknik hizmet sunumu, ülke firmalarının 100 birimlik bir yatırımı üstlenmeleri potansiyelini yaratabilmektedir. Bu, hiçbir mal veya hizmet ihraç kaleminin rekabet edemeyeceği bir seviyedir. Dünya ülkelerinde alt ve üst yapı tesislerinin planlanmasından, tasarımından, hizmete konulmasından, bakımından ve hizmetlerin sürdürülebilirliğinden sorumlu olan teknik müşavirlik sektörü yiyecek, su temini, sıhhi tesisat, sağlık, barınma-korunma, ulaştırma, enerji vb. ihtiyaçların giderek artmakta olduğu bir dünyada 4

6 kritik bir rol üstlenmektedir. Sürekli artan nüfus ve azalan doğal kaynaklar, sektörün dünyadaki önemini göz ardı edilemez bir biçimde arttırmaktadır. Bu bağlamda ele alındığında teknik müşavirlik hizmetlerinin çok geniş bir yelpazesi bulunmaktadır: Teknik Müşavirlik Hizmetleri: Yatırım öncesi etüdler (Fizibilite etüdleri, finansal analiz de dahil proje değerlendirme çalışmaları, ön planlama çalışmaları, vd.), Danışmanlık Hizmetleri (Teklif değerlendirme danışmanlığı, işletme ve bakım danışmanlığı, işletmeye alma ve işletmeden çıkarma danışmanlığı, vd.), Yönetim Hizmetleri (sağlık ve güvenlik yönetimi, risk analizi ve yönetimi, maliyet ve finansman yönetimi, kalite yönetimi, inşaat yönetimi, sözleşme yönetimi, proje/program yönetimi, vd.), Denetim Hizmetleri (Ürün belgeleme, kalite güvence denetimi, tasarım denetimi, yapım denetimi, vd.), Planlama, tasarım, değerlendirme çalışmaları (Bölgesel-kentsel-kırsal planlama çalışmaları, mimarlık ve mühendislik tasarım hizmetleri araştırma ve geliştirme (ARGE) çalışmaları, sürdürülebilirlik çalışmaları, çevresel etki değerlendirme çalışmaları,, değerlendirme hizmetleri, hasar araştırmaları, vd.) Deneyler, saha çalışmaları, testler(model testleri, uzaktan algılama (GIS) hizmetleri, topoğrafik haritalar ve zemin etüdleri, malzeme testleri) İhale evrakı hazırlanması Teknik eğitim Tahkim, arabuluculuk, bilirkişilik ve benzeri diğer teknolojik esaslı fikir hizmetlerini kapsamaktadır. Sektör, geniş bir yelpazede çeşitli işverenlere hizmet sunarak sürdürülebilir gelişmeye önemli katkılar sağlamaktadır. Bir projenin başarısında bilgi, yetenek, geçmiş deneyim, yönetim becerisi ve iyi bir isim sahibi bir müşavirlik firmasının da önemli payı olmaktadır. İşverenlerin hedeflenen sonuçları elde edebilmek için birlikte çalışacakları müşavirin niteliklerini ve Proje için yeterliklerini yeterince araştırmaları önemlidir. Müşavir seçimi; yatırımın kalitesi, toplam maliyetin optimizasyonu, hedeflenen başarı ve sonuçta elde edilen değer yönünden çok belirleyicidir. Bugün Türkiye de, bağımsız müşavir mühendislerce, dünyada kullanılan en yeni teknikler uygulanabilmekte ve ileri teknoloji ürünü yapıların tasarımları Türk müşavir mühendis ve mimarları tarafından başarıyla gerçekleştirilebilmektedir. Yukarıda belirtilmiş olduğu gibi Teknik müşavirlik hizmetleri ihracatının, müteahhitlik ve malzeme ihracatında öncü rolü bulunmaktadır. Özellikle son yıllarda Türk müşavirlik firmaları uluslararası finans kuruluşlarınca finanse edilen yurtdışı/yurtiçi hizmetlerde ve yurtdışındaki yatırım projelerinde müşavirlik hizmetlerini, olması gerekenin çok altında bir iş hacmi düzeyinde de olsa doğrudan işveren idarelere sunmaya başlamışlardır. 5

7 2.2. Türk Teknik Müşavirlik Sektörü Üzerine Genel Değerlendirmeler Son yıllarda dünyada sıklıkla rastlanan küresel ekonomik krizlerin ülkemizi de bir ölçüde etkilemekte olduğu gerçektir. Bu krizlere karşı müşavirlik sektörünün temel hizmet konusu olan planlama çalışmaları en gerekli çalışmalar olarak öne çıkmaktadır. Kriz ortamlarında kötü etkileri en aza indirmenin yolu planlama yaklaşımının kapsamının genişletilerek kararlı bir biçimde uygulanabilmesidir. Daha uzun vadeli, daha özel amaçlı planlamalar yapılarak kriz dönemleri daha sağlıklı atlatılabilir. Bu çalışmalara en yakın olan, en etkin hizmetleri hemen her kesime sunabilmesi gereken sektör, teknik müşavirlik sektörü olmalıdır. Son yıllarda planlama çalışmalarının öneminin kabul edilmesi sonucunda teknik müşavirlik sektörünün ülkemizde de değeri daha da artmaya başlamıştır. Türk teknik müşavirleri, kullandıkları ileri teknoloji ve geliştirdikleri, uyguladıkları projeler ile yurtdışında da dikkat çekmeye başlamışlardır. Bu kapsamda gelişmeye başlayan sektörü daha da ileri seviyelere taşıyabilmek için uluslararası alanda ofis, pazara girme, fizibilite ve konferanslara katılma, yurtdışından alım heyeti getirme gibi birçok başlık altında devlet destekleri sağlanmaktadır yılında 30 milyon US$ ayrılan bütçe 2011 yılında 50 milyon dolara çıkarılmıştır. Sektörün geliştirilmesi yönünde gerçekleştirilen tüm çalışmalar ülkemiz açısından son derece önemlidir. Sektörün yurtdışında başarılı olabilmesi için yurtiçerisinde de güçlü olmasının gerekliliği kabul edilmektedir. Sektör firmalarının yurt içerisinde de çeşitli yollar ile desteklenmeleri sektör için yaşamsal önemdeki konular arasındadır. Amaç, müşavir mühendislik ve mimarlık hizmetlerinin ilerlemesi ve gelişmesi sağlanarak bir yandan ülkemiz kamu ve özel sektör yatırımlarında en nitelikli hizmetlerden en ileri düzeyde ve en verimli bir şekilde yararlanılmasının sağlanması, diğer yandan başta inşaat sektörü olmak üzere hemen her sektörün dışa açılmasında, gelişmiş ve uluslararası deneyim ve rekabet gücü kazanmış bir teknik müşavirlik sektörünün lokomotiflik işlevi görebilmesidir Sektörün Güçlü ve Zayıf Yönleri Güçlü Yönler: Bugün Türkiye de, bağımsız teknik müşavirlik firmalarının önemli bir bölümü organizasyon kapasitesi ve parasal olarak yeterince güçlü olmasalar da, çok deneyimli, çok bilgili, çok iyi yetişmiş mühendis ve diğer teknik elemanlara sahip olup, dünyada kullanılan en yeni teknikleri uygulayabilmekte ve ileri düzeyde nitelikli hizmetler sunabilmektedirler. Sektör yurt içinde oluşturduğu; tecrübeyi, mimarlık, mühendislik altyapısını, Türk mühendislik markasını, yurt dışında da kullanabilmektedir. Teknik Müşavirlik sektörünün başta inşaat sektörü olmak üzere pek çok sektörün ihracatta öncüsü olması gerekmektedir. Sektörün yurt dışında gelişmesinin paralelinde bu işlev ortaya çıkmaya, etkin olmaya başlayacak, sektöre ilgi ve destekler artacaktır. 6

8 Son yıllarda Türk müşavirlik firmaları uluslararası finans kuruluşlarınca finanse edilen yurtdışı işlerde ve özel yatırım projelerinde yeterli düzeyde olmasa da müşavirlik hizmetlerini doğrudan işveren idarelere sunmaya başlamışlardır. Zayıf Yönler: Türkiye de bankacılık ve finans sektörünün müteahhitlik ve müşavirlik sektörü üzerindeki baskısı kaldırılmalı en azından olabildiğince azaltılmalıdır. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de Müşavirlik kuruluşlarından ihalelerde istenen teminat mektupları kaldırılmalıdır. Telif hakları ve lisans yazılımları alanındaki sektörler arası yasal dengesizlik de gözden geçirilmelidir. Bu yasalar telif hakları amacıyla, sanatçıların, mühendislerin, mimarların yararına ve son derece iyi niyetle çıkarılmasına rağmen uluslararası yazılım tekelleri tarafından aşırı ölçüde kendi menfaatlerine dönük olarak kullanılmaktadır. Teknik müşavirler benzer korumacı yasaları kendileri için de talep etmektedirler. Türkiye de müşavirlik büroları arasında uzmanlaşma sağlanamamaktadır. Bunun en büyük nedeni sadece iş pazara yönelik olarak çalışıldığında işlerin sürekliliğinin olmamasıdır. Bir proje veya müşavirlik bürosu özellikli bir işi yaparken çalıştırdığı elemanları, o proje bitiminde elde aynı özel konuda yeni işi olmadığından bünyesinden çıkartmakta, bu da uzman eleman yetişmemesi sonucunu getirmektedir.. Yurtdışında teknik hizmetler için yeterli süreler tanınmakta, yeterli bedeller ödenmektedir. Ülkemizde ise bir yandan projelerin çok kısa sürelerde tamamlanmaları beklenirken, teknik hizmetler için çok düşük bedeller ödenmek istenilmektedir. Bu da haksız rekabetleri getirmekte, niteliği çok düşük teknik hizmetler ortaya çıkartmaktadır. Teknolojik ve mühendislik alanında başarılı olan firmalarımız kurumsallık, iş geliştirme, iş takip etme gibi firmalarını geliştirecek, vizyon gerektiren alanlarda çok yetersiz kalmaktadırlar Sektörün Geliştirilmesine Yönelik Değerlendirmeler, Öneriler Teknik Müşavirlik Sektörünün iç ve dış pazarlarda gelişmesi ve güçlenmesinin önemi önceki bölümlerde vurgulanmıştır. Bu konu teknik müşavirlik firmaları ile ilgili kamu ve özel sektör kuruluşlarının ortak bir çaba içerisinde ancak sonuç alabilecekleri açıktır. Konunun çeşitli boyutlarıyla incelenmesi, çok yönlü ortak çabalar ile alınması gereken önlemlerin, olası çıkış yollarının belirlenmesi, bunların etkin bir koordinasyon ve izleme sistematiği içerisinde yakın, orta ve uzun dönemli uygulamalar olarak planlanmaları gerekecektir. Beklenilen sonuçların ancak orta vadede elde edilebileceğinin kayda değer sonuçlar getireceğinin bilincinde olunarak çok planlı çalışmaların sebatla sürdürülmeleri sağlanmalıdır. Bu konudaki değerlendirme ve öneriler aşağıdaki gibi özetlenebilecektir: - İlköğretimden başlayarak eğitim sistemimiz öğrencileri düşünmeye, araştırmaya yöneltmemekte, özgüvenlerini geliştirecek bir sistem uygulanmamaktadır. Aile içerisindeki çocuklara karşı davranışlar da azımsanmayacak oranda onların özgüvenlerini geliştirecek yönde olmaktan uzaktır. Uygulanmakta olan sınav sistemi zeki ve yetenekli 7

9 çocuklarımızı dahi öğrenerek, düşünerek çözüm bulma yerine şablonlar uygulayarak sonuca gitme eğilimine yöneltmiştir. Bu eğilimin olumsuz yansımaları mühendislik eğitimi sırasında, daha da ötesi, meslek uygulamalarında ortaya çıkmaktadır. - Türkiye de mühendislik eğitimi veren 70 kadar üniversite bulunmaktadır. 30 bin den fazla öğrencinin okuduğu bu üniversitelerin çoğunda, çokyönlü özellikleri olan mühendislik eğitimlerinin sağlıklı verilmekte olabildiğini düşünmek zordur. - Teknik Müşavirlik Sektörünün dışa açılmasında hedef ülke olarak belirlenebilecek ülkelere verilebilecek en etkili teknik müşavirlik hizmetleri, genel yatırım planlaması, master plan, temel kalkınma yatırımlarının fizibilite etüdlerinin hazırlanması ve benzeri hizmetler olacaktır. Yurt dışına verilecek bu teknik müşavirlik hizmetlerinin ülkemiz inşaat sektörüne getireceği avantaj ve katkıların yüksek olması beklenilmelidir. Ülkemizde bu tür planlama çalışmaları genel olarak yatırımcı devlet kurumlarınca kendi bünyelerinde gerçekleştirilmektedir. Farklı bir yaklaşım ile bu konularda çok sayıda hizmetin ülkemiz teknik müşavirlik firmalarından alınması, bir yandan bu firmalara yurt dışında bu konularda çalışmalar yapabilmeleri için bilgi birikimi/deneyim ve referans kazandırırken diğer yandan yurt içerisinde sektör için önemli bir iş hacmi artışı yaratılmış olacaktır. Aynı durum bazı kamu kurumlarının kendi bünyelerinde gerçekleştirmekte oldukları diğer teknik müşavirlik hizmetleri için de geçerlidir. - İlgili Devlet kuruluşları, iç piyasada yatırımların azalmakta olduğu dönemlerde sektöre iş olanakları yaratılmasının gerekliliğini önemsemeli ve bu konuda yaklaşımlar getirilebilmelidir. - Teknik müşavirlik sektörü firmalarının ve ilgili kuruluşların birlikte davranma, dayanışma, katılım ve işbirliği eğilimleri geliştirilmelidir. - Teknik müşavirlik hizmetlerinin çok düşük fiyatlar ile yapılmaya çalışılmasını önleyecek önlemler geliştirilebilmelidir. Bununla yakından ilgili olarak teknik müşavirlik hizmetlerinin kapsamı ve kalitelerinde bir hizmet standardı oluşabilmesine yönelik çalışmalar ilgili kuruluşlar tarafından işbirliği içerisinde gerçekleştirilmeli, bir kalite kontrol sisteminin oluşması sağlanmalıdır. Bu konuda alınacak etkili sonuç, çok düşük fiyatlar ile hizmet üstlenilmesine karşı verilecek mücadelede de etkili bir silah olacaktır. - Teknik müşavirlik sektörünün geleceğine yönelik vizyonlar oluşturulmalı, bu vizyonlara uygun olarak sektörün gelişmesi için planlamalar yapılmalıdır. - Yukarıdaki konularda, sektörün güçlendirilmesine katkısı olacak diğer çalışmalarda ve sektörle ilgili gerekli görülecek düzenlemelerin yapılmasında ilgili tüm kuruluşların işbirliği ve eşgüdüm içerisinde çalışmaları sağlanmalıdır. Bu amaçla ilgili kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılımları ile periyodik olarak toplanacak bir izleme-koordinasyon komisyonu oluşturulmalıdır. Bu bağlamda daha geniş bir çerçevede bir İnşaat Sektörü Gelişimi Programı da hazırlanmalı, sektörün tüm paydaşlarının bu programın başarısı için dayanışma içerisinde çalışmaları sağlanmalı, ilgili yasalar gözden 8

10 geçirilmeli, gerek görülen yeni düzenlemeler önerilmeli, gilişim programının gerçekleşebilmesine dönük çalışmalar yapılmalıdır. - Yurt içerisinde, daha da önemlisi yurt dışına açılımda daha güçlü olunabilmesine dönük olarak sektör firmaları biraraya gelerek güçlü yapılar oluşturmalı, bu yapılanmalar desteklenmeli, firmalar bu konuda yönlendirilmeli, özendirilmelidirler. Ülkemizde teknik müşavirlik sektöründeki az sayıda firma kendi olanakları ile yurt dışında iş almak için çalışmalar yapabilmekte, projeler üstlenerek bunları başarı ile yerine getirebilmektedir. Ancak ülkemizde sektörün omurgasını, eleman sayısı ve cirosu açısından orta hatta küçük sayılabilecek ancak deneyimi ve teknik eleman niteliği yüksek çok sayıda firma oluşturmaktadır. Bu firmaların yurt dışına açılma çabalarının desteklenmesinde, kobiler için öngörülen ve özellikle desteklenen Sektörel Dış Ticaret Şirketleri modeli, sektörümüzün desteklenmesine yönelik mevzuatta da bir ölçüde yer bulan, Teknik müşavirlik sektörünün orta boy, hatta küçük sayılabilecek nitelikli firmalarının yurt dışında başarılı olabilmeleri için denenmesi gereken, başarılı olabilecek bir modeldir. - Teknik müşavirlik hizmetlerinin kalitesinin yeterli düzeyde olması sağlanmalıdır. Yurt dışında hangi ülkede teknik hizmet üstlenilmiş olunursa olunsun, o ülkede sürdürülebilir bir şekilde var olmanın kaçınılmaz koşulu, verilecek hizmetin yeterli kalitede olmasıdır. Bu konuda bir kalite kontrol sistemi oluşturulması önemlidir. - Yurt dışında iş alınabilmesi için sonuç alıcı çabalar gösterilmesi, desteklerden ve diğer olanaklardan ileri düzeyde yararlanılmasına yönelik çalışmalar içerisinde olunması önemlidir. Bir süre için Türk Müşavir Mühendis ve Mimarlar Birliği nin sektörü destekleyen öncü ve etkili çalışmalar üstlenmesi konuya bir ivme getirebilecektir. - Yurt içerisinde de teknik müşavirlerden istenilen hizmetlerde Projeler olabilen ölçüde teknik, sosyal, ekonomik ve çevresel parçaları ile bir bütün olarak düşünülmeli, çok boyutlu hizmetler talep edilmeli, firmaların bu yönde gelişmeleri sağlanmalıdır. Sadece teknik yönden ele alınan projelerle elde edilen sonuçlarda eksik kalan hususlar olmakta, hedeflenen sonuçlar bu eksikliklerden etkilenebilmektedir. - Müteahhit firmalarının yurtdışında yakaladıkları başarıları bilinmektedir. Bu başarının çok daha ilerilere taşınabilmesi için onların yaygın üstlenebildikleri, teklif verip başarılı olabildikleri daha sınırlı teknik özellikleri olan işlerin ötesinde, katma değeri daha yüksek, teknik yönden daha özellikli olan projeleri de sağlıklı teklifler vererek üstlenebilmeleri, işleri de sağlıklı bir şekilde gerçekleştirebilmeleri gerekmektedir. Bu konuda teknik müşavirlik firmalarımızın onlara çok önemli desekler sağlayabilmeleri sözkonusudur. Teklif hazırlanması aşamasından başlayacak bu işbirliği için ortak bir hizmet anlayışı geliştirilmeli, müteahhit firmalarımız teknik müşavirlik firmalarımızın destekleri ile daha teknik ve daha özellikli işler üstlenerek bunları başarı ile gerçekleştirebilmelidirler. Daha özel uygulamalara dönük öneriler aşağıda sıralanmaktadır: 9

11 Yurt İçerisinde Gerçekleştirilecek Dış Kredili İşlere Yönelik Uygulama Önerileri: Yerel Firma tanımı yeniden yapılmalı ve bu tanımlamada sermaye yapısı esas alınmalıdır. Yabancı firmalar için yerel firma ortaklığı zorunlu hale getirilmeli ve yerel firmanın ortaklık payının %30 un üstünde olması sağlanmalıdır. Ülkemiz Kamu Kuruluşlarının Yurt İçerisinde Gerçekleştirilecek Yatırımlarına Yönelik Uygulama Önerileri: Kamu Yatırımlarının gerçekleşme aşamasında Teknik Müşavir kullanımı zorunlu hale getirilmelidir. Kamu Yatırımlarının gerçekleşme aşamasında yerel Teknik Müşavirlerin payları ve nitelikleri ön planda tutulmalıdır. Bağımsız Teknik Müşavir kullanımına ve müşavir seçiminde kalitenin gerçekci bir ağırlığının olmasına dikkat edilmelidir. Yasal Düzenleme Yapılarak Alınması Gereken Önlem Önerileri: Yapı Denetim Yasası ile kurulan Yapı Denetim Şirketleri nin hizmet alanları sınırlandırılmalı ve özel sektör yatırımlarının belli bir büyüklüğü aştığı hallerde denetim yetkisi Teknik Müşavirlik sektörüne devredilmelidir. Bağımsız Teknik Müşavirlik Yasası çıkartılmalı ve bu yasanın hazırlanışında sektör kuruluşları rol almalıdırlar.. Mühendislik alanlarının ve uzmanlıklarının belirlendiği bir Mühendislik yasası çıkarılmalı veya eski yasalar (Mühendislik ve Mimarlık hakkında Kanun v.s.) güncellenmelidir. Teknik Müşavirlik Sektörü Kuruluşlarınca Gerçekleştirilmesi Gerekenler: Firmalar, yapılarını uluslararası kabul görmüş esaslara göre yeniden düzenlemelidirler. Kurumsal yapı, mali denetim sistemi, gerçek sorumluluk alma, kalite ve güvence sistemi, haberleşme sistemi, ortak yazışma dili, hukuk vs. konularda uluslararası standartlara ulaşmalıdır. Teknik alt yapılarını ve öz kaynaklarını güçlendirmeye önem vermelidirler. Bu bağlamda diğer firmalar ile etkin işbirliği gerçekleştirerek, olabiliyorsa birleşerek daha güçlü yapılara gidilmelidir. 10

12 3. TEKNİK MÜŞAVİRLİK SEKTÖRÜNE SAĞLANAN DEVLET DESTEKLERİ 3.1. Destekler Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı nca 2011/4 sayılı Teknik Müşavirlik Şirketlerine Sağlanacak Devlet Yardımları Hakkında Tebliğ 16 Mayıs 2011 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Tebliğ, teknik müşavirlik, müteahhitlik şirketlerinin yurtdışında tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin arttırılmasının sağlanmasını, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından hedef pazar olarak belirlenen ülkelerde bu faaliyetler sonucunda, Türk malı ve hizmetleri ihracatının artırılmasına yönelik olarak Teknik Müşavirlik Şirketleri, Bağımsız Teknik Müşavirlik Şirketleri, Müteahhitlik Şirketleri, Ortak Girişimler, Sektörel Müşavirlik Şirketleri, İşbirliği Kuruluşları ve Sektörel Kuruluşlarca yurt içi ve yurt dışında gerçekleştirilen bazı faaliyetlere ilişkin harcamaların çeşitli oranlarda Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ndan (DFİF) karşılanmasını amaçlamaktadır. Desteklenecek faaliyetler arasında Yurtdışı Ofis Desteği, Reklam, Tanıtım ve Pazarlama Desteği, Pazar Araştırması Desteği, Fuar Desteği, Seminer, Konferans Desteği, Fizibilite Etüdü ve Nazım (Master) Plan Hazırlanması Desteği ve Sözleşme Desteği bulunmaktadır. 8 Haziran 2011 tarihli 637 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Dış Ticaret Müsteşarlığı nın tüm hizmet birimleri ile Hazine Müsteşarlığı nın Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlükleri birleştirilerek Ekonomi Bakanlığı kurulmuş, Bakanlıkça düzenlenen 2011/4 sayılı Tebliğ e ilişkin Uygulama Usul ve Esasları ile tüm bu teşviklere ilişkin kapsam, prosedür ve sınırlar detaylandırılmıştır Desteklerin Önemi Sektörde yurt dışında rekabet edebilmek için, öncelikle yurt içinde yeteri kadar güçlenmiş olmak gerekmektedir. Türk teknik müşavirlik sektörü iç pazarı, yabancı firmaların da pazara ağırlıklarını koymuş olmaları, hizmetlerin karşılıklarının çok düşük olması, sektörün diğer paydaşlarının nitelikli müşavirliği ve geniş çerçevesini tanımalarının yeni olması nedeni ile firmalarımız açısından zorlu bir pazardır. Çoğu firmamız iç pazarda bugünün koşullarında güç kaybetmektedirler. Rekabet koşullarının sınırlı olduğu, yadsınamaz konjonktürel avantajlarımız bulunan bazı dış pazarlarda devlet desteklerinin de katkısı ile iş yapmak, başarılı olmak, dolayısıyla giderek güçlenmek olasıdır. İlk aşamada ne ile karşılaşacağını bilmeyen, kültürüne, diline, iş ahlakına, mevzuatına yabancı olunan bir pazara girmek, bu pazarı araştırmak, firmalar için risk teşkil edebilmektedir. Bu noktada devlet teşvikleri önemli rol oynamaktadır. Pazar araştırması ve yurt dışı ofis açma destekleri ile çalışmak istenilen ülke ile ilgili araştırmalar yapılabilmekte, yurt dışında ofisler açılarak ülkede daha etkin bir şekilde var olunması sağlanabilmektedir. Fuar ve seminerlere katılabilme desteği, sektör temsilcilerinin yurt dışında neler olduğunu, hangi yeniliklerin ön plana çıktığını 11

13 yakalayabilmeleri ve sektörde kendilerine yer edinebilmeleri, kendilerini tanıtabilmeleri açısından çok önemli olmaktadır. Büyük firmaların çoğunun yararlandığı ya da bu teşvikler olmaksızın kendilerini kanıtlayabildikleri ortamda, küçük ve orta bütçeli firmaların da bir araya gelerek oluşturdukları belki sadece bir projeye yönelik belki de daha uzun dönemi içeren birleşmeler desteklenmekte bu anlamda daha köklü girişimler özellikle özendirilmektedir. 4. HİZMET İHRACATI İhracat bir malın yabancı ülkelere döviz karşılığı yapılan satışıdır. Teknik müşavirlik sektöründe satışı yapılan mal ise hizmet tir. Bu malın, hizmetin, ihracatı, yurt dışında iş yapabilmek, yurt dışında projelerde mühendislik, tasarım, kontrollük, planlama, raporlama alanlarında faaliyet gösterebilmek, bu alanlardaki yeterlilik ve donanımları sunarak, bedeli karşılığında projelerde bu hizmetlerin kullandırılmasını sağlamaktır. Gelişmiş ülkelerde teknik müşavirlik sektörünün de çok gelişmiş olmasına karşın ülkemizde bu sektör son 10 yıllarda değer kazanmaya, gelişmeye başlamış, halen uluslararası pazarlarda etkin rekabet etme şansına sahip sayılamamaktadır. Azgelişmiş ülkelerde dahi müşavirlik ve mühendislik danışmanlık sistemlerinin olmadığı işlerde ne yatırımların fizibilitelerini kontrol edebilmek, ne de rasyonel ve doğru yatırımları iyi koşullarda gerçekleştirme olasılığının bulunmadığı kabul edilmektedir. Bu nedenle özellikle kalkınmakta olan ülkeler, yatırımları ile hedeflemekte oldukları sonuçlara erişebilmek amacıyla kendi ülkelerinden sağlayamadıkları teknik hizmetleri uluslararası pazarda yeralan ve istenilecek hizmeti verebilme açısından yeterli görülen firmalardan satın almaktadırlar. Ülkeler ve ülkelerin teknik müşavirlik firmaları açısından Teknik Hizmet İhracatı aşağıdaki nedenler ile vazgeçilemezdir: İç pazarda belli bir düzeye gelmiş firmalar dış pazarlara da açılarak iş hacimlerini geliştirmek, daha yüksek kazançlar sağlamak, iş istikrarı açısından avantaj sağlamak istemektedirler. Dış pazarlara açılan firmalar, rakiplerinin yabancı ülkelerde neler yapmakta olduklarını görmekte, kendi iç ve dış pazarlardaki rekabet koşullarını geliştirmektedir. Dış pazarda da iş yapabilen müşavir firmalar, iç pazara bağımlı kalmaktan kurtulmakta, kendi ülkelerinde ya da iş yaptıkları herhangi bir ülkede ortaya çıkabilecek olumsuzluklardan daha az etkilenme şansını kazanmaktadırlar. Yurt dışında iş hacmini geliştiren firmalar yeni elemanlar istihdam ederek, ülkeleri inşaat sektörü firmalarına iş hacmi yaratarak ülkelerinin ekonomilerine katkıda bulunmaktadır. Aşağıda hizmet ihracatının dünya ticaret hacmi içerisindeki payı, önemi, riskleri ve faydaları üzerine genel değerlendirmeler de yeralmaktadır. Dünya toplam ticaret hacminde mal ticaretinin payı özellikle son 30 yıldan buyana hizmet ihracatı lehine azalmaktadır. Ülkemizde ise gayrisafi milli hâsılanın %60 ını hizmetler sektöründen elde edilmektedir. Dünya Ticaret Örgütü verileri, yılları arasındaki 30 yıllık süreç içinde dünya mal ihracatının 6,5 kat, buna karşın dünya hizmet ticaretinin 9 kat arttığını göstermektedir. Aynı dönemde hizmetlerin dünya ticareti içindeki payı %15 ten %20 lere yükselmiş 12

14 bulunmaktadır yılı itibariyle dünya mal ticaretini 15,2 trilyon dolarken, dünya hizmet ticaretinin ise 3,7 trilyon dolara çıktığı görülmektedir. Ülkemiz de, dünya ticareti içerisinde hizmetler ticaretindeki artış eğiliminden önemli kazanımlar elde etmektedir. Mal ticaretinde dış ticaret açığı veren ülkemizde 2010 yılında 114 milyar dolar ihracat, 185 milyar dolar ithalat gerçekleştirilmiştir. Ancak hizmet ticaretine bakıldığında dünyada 2010 yılında 3,7 trilyon dolarlık toplam hizmet ticaretinden Türkiye 34 milyar dolarlık bir pay elde etmiştir. Hizmet ticareti içinde özellikle müteahhitlik, bankacılık, lojistik sektörleri olmak üzere mal ticaretinin tam aksine dış ticaret fazlası veren, neredeyse yapmış olduğu ithalatının iki katı ihracat yapan bir ülke olmuştur. Günümüzde reel sektörden kamu sektörüne kadar tüm aktörler için ihracatta güç birliğinin çok gerekli olduğu bir ekonomik süreçten geçilmektedir. İnşaat sektörümüz, bugüne kadar büyük başarı ile önemli bir ihracat hacmi yaratmış olmakla birlikte, bu koşullarda sağlanabilecek iş hacminin sınırına gelinmiş olduğu ilgili tüm kesimler tarafından ifade edilmektedir. Sektör firmalarının bu sınırı aşabşlmek için daha teknik özellikli, katmadeğeri daha yüksek projeler üstlenmeleri gerekmektedir. Bu yönde sonuç alınabilmesi için de müteahhitlik firmalarının teknik müşavirlik firmaları ile etkin bir işbirliği yapmaları önem kazanmaktadır. 13

15 5. IRAK Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Irak toprakları son yıllarda büyük savaşlar ve işgallerle karşı karşıya kalmıştır. Kuveyt ve İran ile savaşan Irak, 2003 yılında da ABD işgali ile karşı karşıya kalmıştır. Saddam Hüseyin dönemi sona ermiş ancak farklı etnik gruplardan oluşan ve dünya petrol rezervinde 2.sırada olan ülkeye büyük bir kaos egemen olmuştur. Mart 2010 da yapılan seçimler sonrasında hükümet ancak Aralık 2010 da kurulabilmiştir. Bu da ülkedeki karmaşa ve istikrarsızlığın bir göstergesidir. Ülke artık savaşların ve işgallerin izlerini silmeye çalışmaktadır. Resmi Adı Resmi Dili Tablo 1 Irak Ülke Kimliği Irak Cumhuriyeti Arapça (Kürt Bölgesinde Kürtçe) Yüz Ölçümü km 2 İl 18 adet Başkent Bağdat Önemli Şehirleri Musul, Basra, Erbil Doğal Kaynaklar Petrol, doğal gaz, sülfür, fosfat, demir Kaynak: CIA Irak Raporu 5.1. Coğrafi Bilgiler Kuzeyde Türkiye; Güneyde, Suudi Arabistan, Kuveyt ve Arap Körfezi; doğuda İran; batıda ise Suriye ve Ürdün ile çevrili olan Irak ın kuzeyi dağlık; batısı çöl toprakları; orta ve güney kısımları ise geniş bereketli araziler ile çevrilidir. Körfez ülkeleri arasında İran ve Suudi Arabistan dan sonra en geniş yüz ölçümüne sahip ülke olan Irak ın Körfez ile ilgisi denize çok kısa olan cephesinden kaynaklanır. 924 km 2 su alanına (kara suları) sahiptir. Bu görünümü ile tipik bir kara devleti olarak Irak, sınırlı bir stratejik derinliğe sahip olan Kuzey Irak taki dağlık arazi dışında her taraftan savunmasız sınırlarla çevrili ve denize ulaşımı ise yetersizdir. Körfez in üç büyüklerinden Irak ın komşuları İran (1.458 km), Suudi Arabistan (814 km), Suriye (605 km), Türkiye (331 km), Kuveyt (242 km) ve Ürdün (181 km) ile olan toplam sınır uzunluğu km dir. Irak ın güneyinde yer alan verimli araziler, Türkiye den doğan 1850 km uzunluğundaki Dicle Nehri ve yine Türkiye den akan 2350 km uzunluğundaki Fırat Nehri tarafından sulanmaktadırlar. Bu iki nehir Kurna şehrinde buluşurlar ve Şat El Arap adını alırlar. Bu birleşimden doğan nehir Arap Körfezi ne ulaşana kadar (185 km) akar.sahip olduğu petrol rezervleri ve tarıma elverişli toprakları ile jeopolitik öneme sahip olan Irak; Orta Doğu ve Körfez in stratejik hassasiyete ve öneme sahip önemli bir ülkesi durumundadır. Ülkede başkent Bağdat'taki Bağdat Havalimanı başta olmak üzere altı adet uluslararası uçuşlara açık havalimanı bulunmaktadır. 14

16 5.2. İklim Özellikleri Irak ta, soğuk ve kurak kışlar; sıcak, bulutsuz yazlar görülür. Topraklarının çoğunlukla çöl olması bu sayılan iklimsel sonuçları doğurur. İran ve Türkiye sınırı boyunca uzanan kuzeydeki dağlık bölgeler, yoğun kar yağışı altındadır. Bazen Orta ve Güney Irak ta sel görülür. Toz ve kum fırtınaları da diğer doğal afetler arasında yer alır. Çoğunlukla geniş düzlüklerden oluşan bir arazi yapısı vardır. İran sınırında büyük bataklıklar görülür Nüfus Ocak 2011 in tahmini verilerine göre Irak nüfusu olarak belirtilmiştir. Genç nüfusa sahip yıllık büyüme oranı %2.4 olan ülkede nüfusun yarıdan fazlası 20 yaşın altındadır. Tablo 2 Nüfus Yapısı Yaş ve Cinsiyete Göre Yaş aralığı % Erkek Kadın 0 14 yaş arası yaş arası ve üstü Kaynak: CIA Irak Raporu, National Investment Commision Tablo 3 Önemli Şehirlere Göre Nüfus Dağılımı Bağdat Musul Erbil Basra Kaynak: National Investment Commision 15

17 5.4. Demografik Özellikler Farklı etnik kültürlerden ve farklı dinlerden insanların yaşadığı ülkede Şii Araplar Irak'ın güneyinde yaşarken, Bağdat civarında Sünni ve Şii Araplar, Irak'ın kuzeyinde ise Sünni, Yezidi Kürtleri ve Irak Türkmenleri yaşamaktadır. Tablo 4 Irak Nüfus Yapısı(Dini, Etnik) Nüfus Yapısı (Dini) Nüfus Yapısı (Etnik) % Şii Müslüman (Arap-Türkmen) % Şii Arap % Sünni Müslüman (Arap-Kürt-Türkmen) % Sünni Arap % 2-3 Hristiyan (Süryani,Keldani,Asuri-şabak-diğer) % Kürt % 5-6 Türkmen % 2-3 Hristiyan (süryani-keldani,asuri) Kaynak: Şekil 1 Irak Nüfus Yapısı 16

18 5.5. İdari Yapı Irak, idari olarak 18 eyalete ayrılmıştır. Herbir eyaletin de bir başkenti vardır. Irak eyaletleri içerisinde Kuzey Irak Bölgesi olarak belirlenen bölgeler Duhok, Erbil ve Süleymaniye dir. Bu illerin yanısıra Selahaddin, Diyala ve Kerkük illeri de bu Kuzey Irak Bölgesi ne katılacaklardır. Tablo 5 Irak Eyaletleri ve Başkentleri No İl Başkent No İl Başkent 1 Bağdat Bağdat 10 Babil Hilla 2 Selahattin Tikrit 11 Kerbela Kerbela 3 Diyala Bakuba 12 Necef Necef 4 Vasit Kut 13 Anbar Ramadi 5 Maysan Amara 14 Nineve Musul 6 Basra Basra 15 Duhok Duhok 7 Zi Kar Nasiriye 16 Erbil Erbil 8 Mutanna Samava 17 Kerkük Kerkük 9 Kadisiye Divaniye 18 Süleymaniye Süleymaniye Kaynak: Şekil 2 - Irak Eyaletleri ve Başkentleri Haritası 17

19 5.6. Siyasi Yapı Savaşlar, işgaller ile geçen uzun yıllardan sonra 7 Mart 2010 da yapılan seçimlerin ardından hükümet 21 Aralık 2010 tarihinde kurulmuştur. Bu seçimde birinci gelen El Irakiye Partisi olmasına rağmen, hükümet kurma yetkisi Kanun Devleti Koalisyonu na verilmiştir. Meclis Şiiler, Kürtler ve Sunniler olarak üçe bölünmüştür. Yeni hükümette, başbakan yardımcılığı, hükümet sözcülüğü, Bataklıklardan sorumlu Devlet Bakanlığı ve dört devlet bakanlığı olmak üzere yedi yeni bakanlık bulunmaktadır. Hüseyin ŞEHRİSTANİ, Casim Muhammet CAFER, SEfaaddin El-Safi, Hoşyar ZEBARİ ve Liva SUMEYSİM önceki hükümette de görev alan bakanlardır. Tablo 6 Irak Kabinesinde Yer Alan İttifaklar Kanun Devleti Koalisyonu El Irakiye Listesi Irak Ulusal İttifakı Irak ın Birliği Kürdistan İttifakı Şii Araplar çoğunlukta, Sunni Araplar Şii Kürtler çoğunlukta. Çok sayıda Mesut Barzani ve Celal Başbakan Nuri El Maliki bu koalisyondandır. çoğunlukta. küçük grup ve partilerden Talabani nin liderliğinde kurulan ittifak. oluşmaktadır. Kaynak: Ortadoğu Analiz Raporu

20 Tablo 7 - Irak Kabinesi BAKANLIĞIN ADI BAKANIN ADI BAĞLI OLDUĞU LİSTE PARTİSİNİN ADI Başbakan Nuri El-Maliki Kanun Devleti Koalisyonu İslami Dava Partisi Başbakan Yardımcısı Salih Mutlak El Irakiye Listesi Ulusal Diyalog Cephesi Başbakan Yardımcısı (Enerji İşleri ) Hüseyin El Şehristani Kanun Devleti Koalisyonu Bağımsızlar Başbakan Yardımcısı Roj Nuri Şıveys Kürdistan İttifakı Kürdistan Demokratik Partisi Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari Kürdistan İttifakı Kürdistan Demokratik Partisi Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Ali El-Dabbağ Kanun Devleti Koalisyonu Bağımsızlar Petrol Bakanı Abdülkerim El Lueybi Teknokrat Teknokrat Adalet Bakanı Hasan El Şammari Irak Ulusal İttifakı Fazilet Partisi Kültür Bakanı Sadun El Duleymi Irak ın Birliği Irak ın Birliği Bilim ve Teknoloji Bakanı Abdülkerim Yasin El-Samarrai El Irakiye Listesi Yenileme Listesi (İsavi Grubu) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Nassar El-Rubai Irak Ulusal İttifakı Sadr Grubu İnsan Hakları Bakanı Muhammet Şeya El Sudani Kanun Devleti Koalisyonu İslami Dava Partisi Eğitim Bakanı Muhammet Tamim El Irakiye Listesi Irak Ulusal Diyalog Cephesi İletişim Bakanı Muhammet Allavi El Irakiye Listesi Irak Ulusal Listesi Sağlık Bakanı Mecit Hamit Emin Kürdistan İttifakı Kürdistan Yurtseverler Birliği Göç ve Göçmenler Bk. Dindar Necman Kürdistan İttifakı Kürdistan İslami Birliği Çevre Bakanı Sergon Sleyva Hıristiyan Gençlik ve Spor Bakanı Casim Muhammed Cafer Kanun Devleti Koalisyonu Irak Türkmen İslami Birliği Maliye Bakanı Rafi El Isavi El Irakiye Listesi Gelecek Hareketi Ulaştırma Bakanı Hadi El Amiri Irak Ulusal İttifakı Bedir Örgütü Sanayi Bakanı Ahmed Nasır Deli El Irakiye Listesi Çözüm Partisi (Kerbuli Grubu) Tarım Bakanı İzzettin Devle El Irakiye Listesi Irakiyun Listesi (Nuceyfi Gr.) İmar ve İskan Bakanı Muhammed SahipEl Darraci Irak Ulusal İttifakı Sadr Grubu Yüksek Eğitim ve Bilimsel Arş.Bakanı Ali El Edip Kanun Devleti Koalisyonu İslami Dava Partisi Su Ürünleri Bakanı Muhannet Selman El Saadi Irak Ulusal İttifakı Sadr Grubu Turizm ve Tarihi Eserler Bakanı Liva Sümeysim Irak Ulusal İttifakı Sadr Grubu Belediye Bakanı Muhammed Sahip El Darraci Irak Ulusal İttifakı Sadr Grubu 19