AĞAN TERMĠK SANTRALI (2X790,1 MWe TERMĠK SANTRAL, KÜL DEPOLAMA ALANI VE ĠSKELE DÂHĠL) ENTEGRE PROJESĠ

Transkript

1 DD ELEKTRİK ÜRETİM VE ENERJİ YATIRIMLARI A.Ş. AĞAN TERMĠK SANTRALI (2X790,1 MWe TERMĠK SANTRAL, KÜL DEPOLAMA ALANI VE ĠSKELE DÂHĠL) ENTEGRE PROJESĠ ÇEVRESEL ETKĠ DEĞERLENDĠRMESĠ BAġVURU DOSYASI (ÇED Genel Formatına Göre HazırlanmıĢtır.) ÇANAKKALE ĠLĠ, BĠGA ĠLÇESĠ TEMMUZ-2014

2 Öveçler Huzur Mah Sok. Çınar Apt. No: 6/3 ÇANKAYA/ANKARA Tel: Faks: Web: cinarmuhendislik.com cinar@cinarmuhendislik.com Bu raporun tüm hakları saklıdır. Raporun tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile değiģik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, Çınar Mühendislik MüĢavirlik A.ġ. nin yazılı izni olmadıkça; hiçbir Ģekil ve yöntemle sayısal ve/veya elektronik ortamda çoğaltılamaz, kopya edilmez, çoğaltılmıģ nüshaları yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez, satılamaz, kiralanamaz, amacı dıģında kullanılamaz ve kullandırılamaz.

3 PROJE SAHĠBĠNĠN ADI: DD ELEKTRĠK ÜRETĠM VE ENERJĠ YATIRIMLARI A.ġ. ADRESĠ: TELEFON, GSM VE FAKS NUMARALARI: E-POSTA: Eski Büyükdere Cad. No: 26 Kat: 18 Of /1826 Windowist Tower, Maslak - ĠSTANBUL Tel: 0 (212) Faks: 0 (212) GSM: kenan.guler@doganlarholding.com.tr info@denerji.com PROJENĠN ADI: Ağan Termik Santralı (2x790,1 MWe Termik Santral, Kül Depolama Alanı ve Ġskele Dâhil) Entegre Projesi PROJE BEDELĠ: PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN AÇIK ADRESĠ (ĠLĠ, ĠLÇESĠ, MEVKĠĠ): PROJENĠN ÇED YÖNETMELĠĞĠ KAPSAMINDAKĠ YERĠ (SEKTÖR, ALT SEKTÖR): PROJENĠN NACE KODU: RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIġMA GRUBUNUN /KURULUġUN ADI: ADRESĠ: TL ( USD; Kur 2,1205 alınmıģtır) Çanakkale Ġli, Biga Ġlçesi EK-1 LĠSTESĠ, Madde 2- Termik güç santralleri: a) Toplam ısıl gücü 300 MWt (Megawatt termal) ve daha fazla olan termik güç santralleri ile diğer yakma sistemleri, Madde 10 b) DWT ve üzeri ağırlıktaki deniz araçlarının yanaģabileceği ticari amaçlı liman, iskele ve rıhtımlar, Madde12 Tehlikeli ve özel iģleme tabi atıklar, EK-2 LĠSTESĠ Madde 33 Altyapı tesisleri r) Derin deniz deģarjı projeleri 55D , 20H , 22E , 79F Çınar Mühendislik MüĢavirlik A.ġ. Yeterlik Belge No: 02 Yeterlik Belgesi VeriliĢ Tarihi: Öveçler Huzur Mah Sok. No: 6/ Çankaya /ANKARA TELEFON VE FAKS NUMARALARI: +90 (312) (312) BAġVURU DOSYASININ SUNUM TARĠHĠ: iii

4 ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa No ĠÇĠNDEKĠLER iv TABLO DĠZĠNĠ iii ġekġl DĠZĠNĠ iii EKLER DĠZĠNĠ v KISALTMALAR... vi PROJENĠN TEKNĠK OLMAYAN ÖZETĠ... vii BÖLÜM I: PROJENĠN TANIMI ve ÖZELĠKLERĠ... 1 I.a) Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Özellikleri, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği 1 b) Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri, Proje Ġçin Seçilen Yerin Koordinatları... 9 b.1) Projenin Yeri ve Koordinatları... 9 b.2) Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri BÖLÜM II: PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ Proje alanının ve önerilen proje nedeniyle etkilenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, atmosferik koģullar, iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi de dikkate alınarak), benzeri özellikleri II.1) Nüfus ve Sosyal Yapı II.2) Flora ve Fauna II.3) Jeolojik ve Hidrolojik- Hidrojeolojik Özellikler II.4) Doğal Afet Durumu II.5) Ġklimsel Özellikler ve Meteorolojik Durum II.6) Mülkiyet Durumu II.7) Arkeolojik ve Kültürel Miras II.8) Peyzaj Özellikleri II.9) Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Yapısı II.10) Proje Alanının Hassasiyet Derecesi II.11) Mevcut Durumun Tespitine Yönelik ÇalıĢmalar (Toprak, Su, Hava, Gürültü vb.) BÖLÜM III: PROJENĠN ĠNġAAT ve ĠġLETME AġAMASINDA ÇEVRESEL ETKĠLERĠ ve ALINACAK ÖNLEMLER a) Projenin Çevreyi Etkileyebilecek Olası Sorunların Belirlenmesi, Kirleticilerin Miktarı, Alıcı Ortamla EtkileĢimi, Kümülatif Etkilerin Belirlenmesi a.1) Doğal Kaynakların Kullanımı a.2) Kirletici Kaynaklar ve Olası Etkiler a.3) Kümülatif Etkilerin Belirlenmesi b) Sera Gazı Emisyonlarının Belirlenmesi ve Ġklim DeğiĢikliğine Etkileri c) Projenin Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerinin Azaltılması Ġçin Alınacak Önlemler.. 61 ç) Ġzleme Planı (ĠnĢaat Dönemi) BÖLÜM IV: HALKIN KATILIMI a) Projeden Etkilenmesi Muhtemel Ġlgili Halkın Belirlenmesi ve Halkın GörüĢlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi ÇalıĢmasına Yansıtılması Ġçin Önerilen Yöntemler b) GörüĢlerine BaĢvurulması Öngörülen Diğer Taraflar NOTLAR ve KAYNAKLAR EKLER: Çevresel Etki Değerlendirmesi BaĢvuru Dosyası hazırlanmasında kullanılan bilgi ve belgeler ile raporda kullanılan tekniklerden rapor metninde sunulamayan belgeler. 67 iv

5 TABLO DĠZĠNĠ Sayfa No Tablo I.a.1 Dünya Ülkeleri KiĢi BaĢına Elektrik Tüketim Değerleri... 1 Tablo I.a.2 Türkiye nin Elektrik Enerjisi Uzun Dönem Talep Tahmini... 4 Tablo I.a.3 Projenin Planlanan Kapasite Değerleri... 4 Tablo I.a.4 Projenin Zamanlama Tablosu... 8 Tablo I.b.2.1 Yakıt Türlerine Göre Uygun Teknikler Tablo I.b.2.2 Emisyon Kontrolü Ġçin Birincil Önlemler Tablo II.1.1 Çanakkale Ġli ne Ait 2013 yılı Nüfus Dağılımı Tablo II.1.2 Biga Ġlçesi ne Ait 2013 yılı Nüfus Dağılımı Tablo II.5.1 Aylık Basınç Değerleri Tablo II.5.2 Sıcaklık Değerleri Tablo II.5.3 Sıcaklık Günleri Tablo II.5.4 YağıĢ Ortalamaları Tablo II.5.5 YağıĢ Günleri Tablo II.5.6 Bulutluluk Günleri Tablo II.5.7 Nispi Nem Değerleri Tablo II.5.8 BuharlaĢma Değerleri Tablo II.5.9 Ortalama rüzgar, Fırtınalı Günler ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Tablo II.5.10 Aylara Göre Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Ortalaması Tablo II.5.11 Yönlere Göre Aylık Ortalama Rüzgâr Hızları Tablo II.5.12 En Hızlı Esen Rüzgâr Değer ve Yönleri Tablo II.5.13 Rüzgâr Hızları-Mevsim Ortalamaları Tablo II.5.14 Rüzgâr Esme Sayıları Tablo II.5.15 Yön Bazında Aylık ve Mevsimsel Esme Sayıları Tablo II.5.16 Mevsimsel Toplam Esme Sayıları Tablo III.a.1.1 Denizden Alınacak Su Miktarı Tablo III.a.1.2 Denize Yapılacak Derin DeĢarj Suları Toplamı Tablo III.a.2.1 Ağan TES Santralından OluĢacak Kül ve AlçıtaĢı Tür ve Miktarları Tablo III.a.2.2 Kirleticilerin Miktarları ve Olası Etkileri Tablo III.c.1 Çevresel Etkilerin Azaltılması Ġçin Alınacak Önlemler Tablo III.ç.1 ĠnĢaat Dönemi Ġzleme Planı ġekġl DĠZĠNĠ Sayfa No ġekil I.a.1 Proses Akım ġeması... 7 ġekil I.b.1.1 Yer Bulduru Haritası... 9 ġekil I.b.1.2 Proje Alanı Uydu Görüntüsü ġekil I.b.1.3 Proje Alanından Görünüm ġekil I.b.1.4 Proje Alanından Görünüm ġekil I.b.1.6 Proje Alanından Görünüm ġekil I.b.1.7 Proje Alanından Görünüm ġekil I.b.1.8 Proje Alanından Görünüm ġekil I.b.1.9 Mevcut Yol ġekil I.b.1.10 Proje Alanı Uydu Görüntüsü ġekil I.b.1.11 Koy 1 den Görünüm ġekil I.b.1.12 Sahil 1 den Görünüm ġekil I.b.1.13 Sahil 2 den Görünüm ġekil I.b.1.14 Koy 2 den Görünüm ġekil I.b.1.15 Koy 1 den Görünüm ġekil I.b.1.16 Proje Alanı ve Karaburun Feneri ġekil I.b.1.17 Çevresel Etüt ÇalıĢmalarından Görünümler iii

6 ġekil II.3.1 Proje Alanı Ve Çevresi Genel Jeoloji Haritası ġekil II.3.2 Proje Alanı ve Çevresi Diri Fay Haritası ġekil II.3.3 Proje Alanı Çevresi Mevcut Su Kullanım Durumu, Planlanan ve Mevcut Sulama Tesisleri ġekil II.4.1 Çanakkale Ġli Depremsellik Haritası ġekil II.5.1 Basınç Değerleri Grafiği ġekil II.5.2 Sıcaklık Değerleri Grafiği ġekil II.5.3 YağıĢ Günleri Grafiği ġekil II.5.4 Maksimum YağıĢ Grafiği ġekil II.5.5 Bulutluluk Günleri Grafiği ġekil II.5.6 Nispi Nem Grafiği ġekil II.5.7 BuharlaĢma Grafiği ġekil II.5.8 Aylara Göre Ortalama Rüzgâr Hızı Grafiği ġekil II.5.9 Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı ġekil II.5.10 Rüzgâr Gülleri-Yılın ilk Yarısı ġekil II.5.11 Rüzgâr Gülleri-Yılın 2. Yarısı ġekil II.5.12 Rüzgar Hızları Mevsimsel Rüzgar Gülleri ġekil II.5.13 Yıllık Toplam Esme Sayıları Rüzgar Gülü Grafiği ġekil II.5.14 Mevsimlere Göre Esme Sayıları Grafiği ġekil II.5.15 Mevsimsel Toplam Esme Sayıları Grafiği ġekil II.5.16 Aylara Göre Esme Sayıları Grafiği iv

7 EKLER DĠZĠNĠ Ek-1 Çanakkale Valiliği Ġl Gıda ve Hayvancılık Müdürlüğü GörüĢ ve Olur Yazısı Ek-2 Proje Alanı Koordinatları ve KML Dosyası Ek-3 Proje Alanı ve Çevresini Gösterir 1/ Ölçekli Çanakkale Karabiga, GümüĢçay Çevre Düzeni Nazım Ġmar Planı Ek-4 Proje Alanı ve Çevresini Gösterir 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Ek-5 Proje Alanı ve Çevresini Gösterir 1/ Ölçekli MeĢçere Haritası Ek-6 Proje Alanı ve Çevresini Gösterir 1/ Ölçekli Arazi Varlığı Haritası Ek-7 Vaziyet Planı Ek-8 Çanakkale Meteoroloji Ġstasyonu Verileri Ek-9 Vekâletname Ek-10 Yeterlilik Belgesi Tebliği Kapsamında Proje Tanıtım Dosyasını Hazırlayan ÇalıĢma Grubu v

8 KISALTMALAR AB AKK AME BERN SÖZLEġMESĠ BGD BOĠ 5 BYTY CITES SÖZLEġMESĠ ÇED ÇGDYY ÇINAR Mühendislik ÇO ÇYS DeNOx DĠE DLHĠ DPT DS DSĠ DWT EPA EPDK ESF KOĠ KVS Maks. Min. MTA Ort. PM SKHKKY SKKY SCR TCDD TÜRKAK USD UVS Yatırımcı Firma YS Yüklenici Firma : Avrupa Birliği : Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları : Acil Müdahale Ekibi : Avrupa nın Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarını Koruma SözleĢmesi : Baca Gazı Desülfürizasyonu : 5 Günlük Biyolojik Oksijen Ġhtiyacı : tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği : Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine ĠliĢkin SözleĢme : Çevresel Etki Değerlendirme : tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği : Çınar Mühendislik MüĢavirlik A.ġ. : ÇözünmüĢ Oksijen : Çevre Yönetim Sistemi : NOx Giderim : Devlet Ġstatistik Enstitüsü : Demiryollar, Limanlar ve Hava Meydanları ĠnĢaatı Genel Müdürlüğü : Devlet Planlama TeĢkilatı : Deniz Suyu : Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü : Dead Weight Ton : Environment Protection Agency : Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu : Elektrostatik Filtre : Kimyasal Oksijen Ġhtiyacı : Kısa Vadeli Sınır : Maksimum (En Fazla) : Minimum (En Az) : Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü : Ortalama : Partikül Madde : tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği : tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği : Selective Catalytic Reduction (Seçici Katalitik Ġndirgeme) : Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları : Türk Akreditasyon Kurumu : United States Dollar : Uzun Vadeli Sınır Değer : DD Elektrik Üretim ve Enerji Yatırımları A.ġ. : Yüzey Suyu : Çınar Mühendislik MüĢavirlik A.ġ. vi

9 PROJENĠN TEKNĠK OLMAYAN ÖZETĠ DD Elektrik Üretim ve Enerji Yatırımları A.ġ. tarafından; Çanakkale Ġli, Biga Ġlçesi sınırları içerisinde, ithal kömüre dayalı pulverize kazan teknolojisi ile 2x790,1 MWe kurulu güçte, Ağan Termik Santrali Entegre Projesi (Ağan TES (2x790,1 MWe), Endüstriyel Atık (Kül) Depolama Alanı, Ġskele ve Derin Deniz DeĢarjı) planlanmıģtır. Proje; tarih ve tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği nin, 7. Maddesi a Bendi gereğince, ÇED Raporu hazırlanması gerekli olan projeler kapsamında yer almakta olup, bu doğrultuda ÇED BaĢvuru Dosyası hazırlanmıģtır. Proje alanının ve yakın çevresinin gösterildiği 1/ ölçekli topoğrafik harita ile tesis vaziyet planı eklerde sunulmaktadır (Bkz. Ek-4 ve Ek-7). Söz konusu Proje ile hızla geliģen ve endüstrileģen ülkemizin enerji ihtiyacını karģılamak ve ülke ekonomisine katkı sağlamak hedeflenmiģtir. vii

10 BÖLÜM I PROJENĠN TANIMI ve ÖZELLĠKLERĠ

11 BÖLÜM I: PROJENĠN TANIMI ve ÖZELĠKLERĠ I.a) Proje Konusu, Yatırımın Tanımı, Özellikleri, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Elektrik enerjisi tüketimi, ekonomik geliģmenin ve sosyal refahın en önemli göstergelerinden biridir. Bir ülkede kiģi baģına düģen elektrik enerjisi üretimi ve/veya tüketimi o ülkedeki hayat standardını yansıtması bakımından büyük önem arz etmektedir. Hızla geliģen ve endüstrileģen bir ülke olarak Türkiye, bugün kesintisiz, kaliteli, güvenilir ve ekonomik enerji ihtiyacı içerisindedir. Dünya Bankası; 2009, 2010 ve 2011 yılları için istatistiksel çalıģmalar yapmıģ ve 136 ülkenin kiģi baģına elektrik tüketimini kilovat-saat olarak belirlemiģtir. Bu verilere göre en çok tüketim değerine sahip ilk 10 ülke, Türkiye ve Haiti aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo I.a.1 Dünya Ülkeleri KiĢi BaĢına Elektrik Tüketim Değerleri1 Ülke Sıra no. Ġzlanda 51,259 51,440 52,374 1 Norveç 23,860 24,891 23,174 2 Kanada 15,164 16,211 16,473 3 Kuveyt 16,351 16,759 16,122 4 Katar 14,476 15,075 15,755 5 Finlandiya 15,242 16,483 15,738 6 Lüksemburg Ġsveç Amerika Avusturalya Türkiye Haiti Tablodan da görüleceği üzere Ġzlanda kwh/kiģi değeri ile ilk sırada yer almaktadır. Norveç ve Kanada ise ikinci ve üçüncü sırada yer almaktadır. Haiti 32 kwh/kiģi ile en düģük elektrik tüketimine sahip ülke konumundadır. KiĢi baģına elektrik tüketimi Almanya da 7.081, Ġngiltere de 5.472, Fransa da 7.292, Ġtalya da 5.515, Ġsviçre de 7.928, Hollanda da 7.036, Ġsveç te , Belçika da 8.021, Danimarka da 6.122, Ġspanya da 5.530, Yunanistan da ve Portekiz de ise kwh/kiģi olarak kaydedilmiģtir. Ülkemizde kiģi baģına elektrik tüketimi 2011 yılında kwh/kiģi dir. Bu veriler dikkate alındığında (2) ; ülkemiz için kiģi baģına düģen elektrik enerjisi tüketiminin oldukça düģük seviyede olduğu gözlenmektedir. Ülkemiz elektrik enerjisi 1 Dünya Bankası Data Bilgisi, 2 Dünya Bankası Data Bilgisi, 1

12 tüketimi açısından dünya ülkeleri sıralamasında 67. sıradadır. Elektrik enerjisinin endüstrileģmede en önemli araç olduğu dikkate alındığında elektrik enerjisi arzının artırılmasının gereği ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, Uzun Vadeli Strateji Planı ( ) çerçevesinde İstikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen, AB ye üyelik için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye geniģ görüģlülüğü ile 10. Kalkınma Planı ( ) hazırlanmıģtır. Buna göre 10. Kalkınma Planı nda: Enerji ithalatının toplam ithalatımızın yaklaģık dörtte birini oluģturması nedeniyle, önümüzdeki dönemde küresel enerji piyasalarındaki fiyat ve arz geliģmeleri, Türkiye ekonomisini gerek büyüme ve gerekse cari açık açısından etkilemeye devam edeceği belirlenmiģtir (Prgf. 72). 9. Plan döneminde, ekonominin rekabet gücü ve dıģ dengeler açısından önemli bir rolü bulunan enerji tüketim talebi artmıģ, arz güvenliği sorunu devam etmiģtir. Birincil enerji tüketimi döneminde yıllık ortalama yüzde 2,8; elektrik enerjisi tüketimi döneminde yıllık ortalama yüzde 5,6 oranında artmıģtır (Prgf. 103). Ekonomik ve sosyal alanlardaki geliģmelere rağmen büyüme seyri, verimlilik oranları, cari açık, tasarruf oranları, enerji arz güvenliği, üretim ve ihracatın teknoloji kompozisyonu, yerli yenilik kapasitesi, iģgücü niteliği, istihdam, fiziki ve beģeri altyapı, bölgesel geliģme ve ĢehirleĢme ile kurumsallaģma Türkiye nin daha fazla geliģme göstermesi gereken baģlıca olarak belirlenmiģtir (Prgf. 119). Enerji sektöründe yüksek büyüme ortamının yaratacağı enerji talebinin zamanında, yeterli düzeyde, güvenli ve düģük maliyetle karģılanabilmesinin odaklanacağı kararı alınmıģtır. Ayrıca, ithalata bağımlılığın yüksek olduğu bu sektörde, cari açık sorunu ve arz güvenliği gözetilerek yerli ve yenilenebilir kaynaklardan azami derecede faydalanma yoluna gidilecektir (Prgf. 429). TUĠK verilerine göre, 2006 yılında yüzde 20,7 olan enerji ithalatının toplam ithalat (2006: 85,5 milyar Dolar; 2012: 152,5 milyar Dolar) içerisindeki payı 2012 yılında yüzde 25,4 e yükselmiģtir (Prgf. 469, Tablo 12). KĠT ler hâlihazırda madencilik, enerji, ulaģtırma, tarım ve imalat sanayii sektörlerinde faaliyet göstermektedir. 9. Kalkınma Planı döneminde elektrik dağıtımı ve üretimi, doğal gaz dağıtımı, imalat sanayi, liman iģletmeciliği, telekomünikasyon, bankacılık, denizyolu ve havayolu taģımacılığı alanlarında bir kısım özelleģtirmeler gerçekleģtirilmiģtir (Prgf. 560). Dokuzuncu Kalkınma Planı dönemi, enerji sektöründe serbestleģme politikası çerçevesinde piyasalaģma sürecinin hızlandığı bir dönem olmuģtur (Madde 778). Enerji yatırımlarına ilgisi artan özel sektörün elektrik enerjisi kurulu güç içerisindeki payı 2006 yılı sonundaki yüzde 41,5 den 2012 yılı sonu itibarıyla yüzde 56,6 ya, elektrik üretimindeki payı ise yüzde 51,9 dan yüzde 62 ye yükselmiģtir (Prgf. 778). Toplam kamu sabit sermaye yatırımlarında geliģmeler ve hedefler kapsamında, 9. Plan döneminde ( ) gerçekleģen Milyon TL lik enerji yatırımı, toplam yatırımın %7,3 ünü oluģturmuģtur. Bu yatırımın 10. Plan Dönemi nde ( ) Milyon TL ye indirgenmesi ve böylelikle tüm yatırımdaki payının %3,6 ya çekilmesi planlanmıģtır (Tablo 18). Yenilenen Elektrik Piyasası Kanunuyla enerji borsasının kurulması öngörülmüģ, yatırımların hızlandırılmasını teminen ön lisans mekanizması getirilmiģ, yatırımcılara sağlanan teģviklerin süresi uzatılmıģtır. Elektrik ticaretinin sağlanması amacıyla Avrupa Elektrik Ġletim Sistemi ĠĢletmecileri Birliği (ENTSO-E) sistemine deneme senkron paralel bağlantısı gerçekleģtirilerek, ülkemiz ile Bulgaristan ve Yunanistan arasında elektrik 2

13 alıģveriģi baģlatılmıģtır (Prgf. 780). Enerji Verimliliği Kanunuyla enerjinin verimli kullanımını teģvik eden ve zorunlu kılan düzenlemeler getirilmiģ, 2012 yılında yayımlanan Enerji Verimliliği Strateji Belgesiyle 2023 yılına kadar enerji yoğunluğunun en az yüzde 20 oranında azaltılması hedeflenmiģtir( Prgf. 782). Enerjinin nihai tüketiciye sürekli, kaliteli, güvenli, asgari maliyetlerle arzını ve enerji temininde kaynak çeģitlendirmesini esas alarak; yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarını mümkün olan en üst düzeyde değerlendiren, nükleer teknolojiyi elektrik üretiminde kullanmayı öngören, ekonominin enerji yoğunluğunu azaltmayı destekleyen, israfı ve enerjinin çevresel etkilerini asgariye indiren, ülkenin uluslararası enerji ticaretinde stratejik konumunu güçlendiren rekabetçi bir enerji sistemine ulaģılması temel amaç olarak belirlenmiģtir (Prgf. 784). Enerji sektöründe elektrik enerjisi talebi (GWh) 2006 da iken, 2013 de değerine yükselmiģ ve 2018 de olması beklenmektedir (Tablo 25). Kamu elektrik üretim tesislerinin önemli bir bölümü ile dağıtım varlıklarının tümünün özelleģtirilmesi tamamlanacaktır. Kamu kesimi özelleģtirmelerin dıģında tuttuğu santrallerle elektrik üretimine devam edecek, iletim ve toptan satıģ faaliyetlerini sürdürecektir (Prgf. 786). Yerli kömür kaynakları özel sektör eliyle yüksek verimli ve çevre dostu teknolojiler kullanılarak elektrik enerjisine dönüģtürülecektir. AfĢin-Elbistan havzası linyit rezervleri elektrik üretimi için değerlendirilecektir. Küçük rezervli kömür yataklarının bölgesel enerji üretim tesislerinde değerlendirilmesi sağlanacaktır (Prgf. 793). Enerji Verimliliği Stratejisi etkin bir Ģekilde uygulanacak ve enerjinin tüm sektörlerde verimli bir Ģekilde kullanımı sağlanacaktır. Kamu elinde kalması öngörülen termik ve HES lerin rehabilitasyonları tamamlanacak, elektrikte kayıp-kaçak oranları en alt düzeye indirilecektir (Prgf. 794). Yerli kaynaklara dayalı enerji üretim programı planlanmıģtır. Bu programla yerli kaynakların enerji üretimindeki payının artırılması suretiyle enerjide dıģa bağımlılığın azaltılması amaçlanmaktadır. (Bölüm 1.13 sayfa 196). KomĢu ülkelerle elektrik ticareti kapasitesinin artırılmasına yönelik altyapı oluģturulması, TANAP projesi tamamlanması, ENTSO-E sistemi ile tam entegrasyon sağlanması, diğer komģu ülkelerle yürütülen yüksek gerilim elektrik iletim hattı projelerinin bitirilmesi hedeflenmiģtir (Prgf.797). Lojistik ve ulaģtırmada geliģmeler ve hedefler kapsamında; elektrikli hat yüzdesi 2006 da %21 iken 2013 de %29 a yükseltilmiģtir de ise %70 hedeflenmektedir (Tablo 27). Elektrik üretiminde yerinden üretimin, kojenerasyon ve mikrokojenerasyon sistemlerinin yaygınlaģtırılması planlanmıģtır. Kömür yakıtlı mevcut termik santrallerin atık ısılarından bölgesel ısıtma ve tarımsal faaliyetlerde yararlanmak için projeler geliģtirilmesi, sanayide atık ısılardan elektrik üretiminin yaygınlaģtırılması, atık ısı enerjisi satıģları için piyasa oluģturulması, kojenerasyon ve mikrokojenerasyon uygulamalarının yaygınlaģması için bu tesislerin kurulumunu özendirici tedbirler alınması hedeflenmiģtir (Bölüm 1.14, madde iv-2, fıkra 2). Türkiye nin uzun dönem elektrik enerjisi talep tahmini değerleri, Tablo I.a.2 de verilmiģtir. 3

14 Tablo I.a.2 YIL Türkiye nin Elektrik Enerjisi Uzun Dönem Talep Tahmini PUANT TALEP ENERJĠ TALEBĠ MW ARTIġ (%) GWh ARTIġ , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,4 Kaynak: Tablo I.a.2 de belirtilen durumlar ve talep tahminleri dikkate alındığında, enerji ihtiyacını karģılamak için elektrik üretim kapasitesinin artırılmasının zorunlu olduğu açıkça görülmektedir. Ülkemizin büyük ölçüde sanayi yatırımları yapabilmesi için enerji politikasının; mevcut tüketim talebinin karşılanmasının yanı sıra, yeni yatırımlar için de gerekli enerji altyapısının sağlanması bir zarurettir. Bu zaruretle beraber, projenin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Stratejik Planı misyonunda da belirtildiği gibi çevreye duyarlı şekilde yapılması esastır. Tüm bunların ıģığında; hızla geliģen ve endüstrileģen ülkemizin enerji ihtiyacını karģılamak üzere, DD Elektrik Üretim ve Enerji Yatırımları A.ġ. tarafından Çanakkale Ġli, Biga Ġlçesi sınırları içerisinde ithal kömüre dayalı ultra süperkritik pulverize kazan teknolojisi ile çalıģacak, 2x790,1 MWe kurulu güçte olacak Ağan Termik Santrali Entegre Projesi planlanmıģtır. Proje kapsamında, endüstriyel atık (kül) depolama alanı, iskele ve derin deniz deģarjı da bulunmaktadır. AĢağıdaki tabloda projenin kapasite değerleri verilmiģtir: Tablo I.a.3 Projenin Planlanan Kapasite Değerleri ELEKTRĠKSEL GÜÇ MEKANĠK GÜÇ YAKIT ISIL GÜÇ TEKNOLOJĠ PROJENĠN PLANLANAN GÜÇ KAPASĠTELERĠ 2 x 790,1 = 1580,2 MWe 2 x 810 MWm = 1620 MWm 2 x 1975 = MWt Pulverize Proje kapsamında kullanılacak teknoloji Ultra Süperkritik Pulverize Kazan Teknolojisidir. Bu teknoloji, diğer teknolojilere göre daha yüksek verimli ve dünyada kendisini kanıtlamıģ yeni bir teknolojidir. Proje; tarih ve tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği nin, 7. Maddesi a Bendi gereğince, ÇED Raporu hazırlanması gerekli olan projeler kapsamında yer almakta olup, bu doğrultuda ÇED BaĢvuru Dosyası hazırlanmıģtır. 4

15 Prosesin Tanımı Kömüre dayalı enerji santrali enerji üretiminde ana iģlem; kömürde var olan kimyasal enerjinin elektrik enerjisine dönüģtürülmesidir. Planlanan Enerji Santralinde kömürün kazanda yakılması sonucu elde edilecek yüksek ısı ile deniz suyundan temin edilecek ve bir takım arıtma iģlemleri sonrası saflaģtırılan su, kritik yüksek sıcaklığa çıkarılacaktır. Süper kritik basınçta, sudan elde edilen yüksek basınç ve sıcaklıktaki buharın, türbinde mekanik enerjiye, mekanik enerjinin de jeneratörde, elektrik enerjisine dönüģtürülmesi sağlanacaktır. Pulverize yakma sistemli konvansiyonel termik santral olarak planlanan enerji santralinin proses teknolojisine; fizibilite çalıģmalarında gerek kurulu güç miktarı ve gerekse oluģacak küllerin değerlendirme olanakları baģta olmak üzere tüm opsiyonları dikkate alınarak tespit edilen teknoloji alternatiflerinin incelenme ve değerlendirmeleri sonucu karar verilmiģtir. Pulverize kömür teknolojisi tüm dünyada baģarılı uygulamaları bulunan bir teknoloji olarak, güvenilirliği ve yanma veriminin üstünlüğü ile dünyaca kabul görmüģ bir teknolojidir. Bu teknoloji; kaliteli kömürleri verimli yakabilen, bu nedenle de 1950 li yılların öncesinden bugüne kadar geliģtirilmiģ ve sayıları hızla artan baģarılı santral uygulamaları sergileyen bir teknolojidir. Pulverize kömür kazanlarında; mikron mertebesinde kömür tanecikleri brülörler vasıtasıyla yakılmaya baģlar. Kömür tanecikleri pudra boyutunda olduğu için kömür yanma verimi çok yüksektir. Santralde ana üniteler olarak; buhar kazanı, buhar türbini ve jeneratörü, ana ve yardımcı soğutma sistemleri, kül uzaklaģtırma sistemi, uçucu kül silosu, yükseltici trafo, elektrik sistemi ve DCS sistemi yer alacak olup, yardımcı üniteler olarak ESF, BGD ve DeNOx sistemleri bulunacaktır. Ağan Termik Santralı kapsamında; denizden soğutma suyu alma/deģarj, proses suyu temin etme sistemleri ve iskele, çevresel etkilerin an aza indirilmesi amacıyla yönetmeliklerde öngörülen havza planlaması çerçevesinde ortak olarak kullanılacaktır. Proje kapsamında, kirletici emisyonların önlenmesi/azaltılması amacıyla planlanmıģ olan ESF, BGD, düģük NOx brülör (yakıcı) ve DeNOx (SCR) teknikleri, Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanan Büyük Yakma Tesisleri için Mevcut En Ġyi Teknikler Referans Belgesi (Integrated Pollution Prevention and Control Reference Document on Best Available Techniques for Large Combustion Plants-adopted July 2006) nde önerilmektedir. 1580,2 (2x790,1) MWe lik santralde kullanılacak kömür miktarı yaklaģık 488 ton/saat olup, BGD ünitesi için kireçtaģı ( ton/yıl) kullanılacaktır. Kullanılacak kömürün kalorifik değeri (+/-%10) kcal/kg civarında olacaktır. Proje kapsamında santralin çalıģma süresi saat/yıl; projenin lisans süresi ise 49 yıl olarak öngörülmektedir. Santralin yaklaģık ısıl gücü (2x1975) MWt olup, yıllık ortalama brüt üretimi yaklaģık kwh (12.576,168 GWh) olarak planlanmaktadır. Desülfürizasyon (BGD) ünitesinde arıtımı gerçekleģtirmek üzere kullanılacak kireçtaģı bölgedeki ruhsatlı ve izinleri alınmıģ sahalardan temin edilecektir. 2x790,1 MWe lık santralde ana yakıt olarak ithal kömür kullanılacak olup, kömürün temin edileceği baģlıca bölgeler; Rusya baģta olmak üzere Güney Amerika, Güney Afrika vs. ülkelerdir. Kömür bu ülkelerden ülke kıyılarımıza deniz yolundan gemilerle getirilecektir. Deniz yolu ile santral tesislerine kömür transferi, planlanan iskele üzerindeki yük boģaltma terminalinden sağlanacaktır. Ġskele nin DWT gemilerin yanaģabileceği Ģekilde tasarlanacaktır. Ayrıca iskele, alçıtaģı, kül gibi geri kazanımı mümkün olan atıkların deniz yolu ile alıcılara transferini sağlayacak Ģekilde tasarım yapılacaktır. 5

16 Santralın Ulusal ġebekeye bağlantısının 1 bağlantı noktasından gerçekleģmesi öngörülmektedir. Ulusal ġebekeye bağlantı Ģekli ~2km 2x3 Bundle 1272 MCM (Pheasant) EĠH ile Karaburun TES bağlantısı kapsamında tesis edilecek olan Karaburun TES - CENAL TES 380 kv Enerji Ġletim Hattına Girdi-Çıktı bağlantı olacaktır. Bu hat, TEĠAġ a ait olacağı için hattın ÇED Yönetmeliği çerçevesinde yükümlülükleri, bu rapor kapsamında değerlendirilmeyip, ayrıca yapılacaktır. Santralın iģletilmesi sırasında yakma sonucunda oluģan küller, öncelikle piyasada mevcut hazır beton üretim tesislerine, briket tesislerine, yol inģaatlarında temel malzemesi ile asfalt içine katkı maddesi olarak kullanabilecek tesislere ve/veya çimento fabrikalarına, akıģkan yatak külü ve BGD atık ürünü (alçıtaģı) ise susuzlaģtırılarak alçıpan üretimi yapan fabrikalara değerlendirmek üzere satılacaktır. Ancak, satıģının gerçekleģtirilemediği durumda, kül ve cürufların depolanması için proje sahası içerisinde 1/ Ölçekli Topoğrafik haritada gösterilen yerlerde, Endüstriyel Atık Düzenli Depolama alanı oluģturulacaktır (Bkz. Ek-4). Kül-cüruf depolama alanı; en kötü senaryo ele alındığında; santrallerden oluģacak endüstriyel atıkların hiçbir Ģekilde geri dönüģüm yapılarak değerlendirilemediği göz önüne alındığında, her 2 santralin yaklaģık 10 yıl boyunca kül ve alçıtaģını karģılayacak hacimde tasarlanacaktır. Proje kapsamında santrallerde yer alacak çeģitli iģlem ve fonksiyonların yürütülebilmesi için su kullanımı söz konusudur. Bu iģlem ve fonksiyonlar; kazan make-up (besleme) suyu, soğutma suyu ve BGD ünitesi olup, gerekli suyun tamamı deniz tabanı ekoloji dengesini etkilemeyecek noktada inģa edilecek su alma yapısı ile Marmara Denizinden temin edilecektir. Deniz suyunun arıtılması maliyetli bir iģlem olmasına rağmen deniz suyunun kullanılarak sınırsız bir kaynak yaratılması planlanmıģ olup, denizden alınan proses suyu ultrafiltrasyon ve ters ozmos sistemi ile istenilen kalitedeki suyun temin edilmesi planlanmıģtır. Prosese ait proses akım Ģeması ġekil I.a.1 de verilmiģtir. Ağan TES santralının tüm üniteleriyle birlikte ön lisans alındığı tarihinden itibaren 96 ay sonunda inģaatının tamamlanması ve faaliyete baģlaması planlanmaktadır. Projeye ait zamanlama tablosu ise Tablo I.a.4 te verilmiģtir. 6

17 Baca Gazı Desülfirizasyon Sistemi Hava Isıtıcısı Çöktürücü Temiz Hava Fanı DeNOX Yüksek Gerilim Hattı Baca Gazı Türbin Jeneratör Trafo Baca Kazan Kazan Besleme Suyu Pompası YoğunlaĢtırıcı Soğutma Sistemi Deniz Suyu Kömür Sahası Kömür Bunkeri Kömür Kırıcısı Kuru Kül UzaklaĢtırma Sistemi Soğutma Suyu Pompası ġekil I.a.1 Proses Akım ġeması 7

18 Tablo I.a.4 Projenin Zamanlama Tablosu TESİS ÖN LİSANS ALMA LİSANS ALMA İNŞAATA BAŞLAMA MONTAJ BAŞLANGIÇI SENKRONİZASYON TAMAMLANMA TARİHİ ÖNLİSANS DÖNEMİ LİSANS DÖNEMİ AYLAR İŞLER FİNANSMAN YERLİ FİNANS KAYNAKLARI İLE GÖRÜŞME YABANCI FİNANS KAYNAKLARI İLE GÖRÜŞME FİNANSMAN DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI KREDİ ANLAŞMASI MÜHENDİSLİK İŞLERİ HARİTA TEMEL SONDAJ İNŞAAT PROJELERİ KAZAN, TÜRBİN VE JENERATÖR TASARIMLARI ELEKTRİK VE DCS SİSTEM TASARIM ÇALIŞMALARI DETAY TASARIM NİHAİ UYUM RAPORUNUN SUNULMASI RESMİ İZİNLER SİSTEM KULLANIM VE BAĞLANTI ANLAŞMASI İMAR PLANI KAMULAŞTIRMA PLANI HAZİNE ARAZİSİ TAHSİSİ ARAZİ SATIN ALIMLARI ORMAN İZNİ İNŞAAT RUHSATI CÜRUFLAR İÇİN TEHLİKELİ ATIK DEPOLAMA ALANI İZİNLERİ KAMULAŞTIRMA İŞLERİ SATINALMA, EKİPMAN İMALAT VE NAKLİYE İŞLERİ BUHAR TÜRBİNİ JENERATÖR TRANSFORMATÖR AG/OG/YG SİSTEMİ - TRANSFORMATÖRLER İNŞAAT / MONTAJ İŞLERİ CÜRUFLAR İÇİN TEHLİKELİ ATIK DEPOLAMA ALANI İNŞAATI ŞANTİYENİN HAZIRLANMASI VE İNŞAAT İŞLERİ DENİZ TERMİNALİ (İSKELE) İNŞAATI KÖMÜR DEPOLAMA İNŞAAT VE MEKANİK İŞLER ENDÜSTRİYEL ATIK (KÜL DEPO) ALANI İNŞAATI VE MEKANİK İŞLER KAZAN TEMEL İŞLERİ TÜRBİN-JENERATÖR TEMEL İŞLERİ KAZAN MONTAJI TÜRBİN JENERATÖR MONTAJI KÖMÜR ALMA TESİSİ MONTAJI BORULAMA ELEKTRİK TEÇHİZATI VE DCS MONTAJI SANTRAL ALANINDAKİ CÜRUFLARIN TAŞINMASI TEHLİKELİ ATIK DEPOLAMA ALANININ KAPATILMASI DEVREYE ALMA KAZAN İLK ATEŞLEME TÜRBİN DEVREYE ALMA ÜNİTE YÜK ALMA/SENKRONİZASYON PERFORMANS TESTLERİ/ÜNİTENİN TAMAMLANMASI TESİS TAMAMLANMA 8

19 b) Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri, Proje Ġçin Seçilen Yerin Koordinatları b.1) Projenin Yeri ve Koordinatları Proje alanı, Çanakkale Ġli, Biga Ġlçesi, Karabiga Beldesi nin kuģ-uçuģu 3,8 km kadar kuzeyinde yer almaktadır. Proje sahasına (Ağan TES) ait UTM 6 derecelik ve WGS-84 Coğrafik koordinatlar eklerde verilmiģtir (Bkz. Ek-2). Projenin yer bulduru haritası ġekil I.b.1.1 de, proje alanından uydu görüntüsü ġekil I.b.1.2 de ve proje alanından fotoğraf çekimleri ise görünümler ise ġekil I.b.1.3-ġekil I.b.1.17 arası verilmektedir. ġekil I.b.1.1 Yer Bulduru Haritası 9

20 PROJE ALANI ġekil I.b.1.2 Proje Alanı Uydu Görüntüsü 1 Projenin karasal alanı (EPDK Ön lisans BaĢvurusu) m 2, deniz alanı (EPDK BaĢvurusu) ise m 2 olacaktır. Deniz alanında bir dolgu alanı ve iskele tesis edilecektir. Ġskele yapısı ve dolgunun kesin Ģekli batimetrik, jeolojik, jeofizik, hidrografik ve oģinografik çalıģmalar neticesinde belirlenecek ve ÇED Raporu nda verilecektir. Proje kapsamında derin deniz deģarjı planlanmaktadır. Ġki adet kazan ve 2 adet türbin için; türbin sistemleri m 2 ve m 2 alan olmak üzere toplamda m 2 ayrılması öngörülmektedir. Kömür stok sahası için ise 200 m x 230 m ebatlarında ve m 2 alanlarda planlanmaktadır. Projenin taslak genel yerleģim planı Ek-7 de verilmiģtir. Bu konudaki teknik çalıģmalar devam etmektedir. Tasarım değerleri ÇED Raporu nda nihai hale getirilecektir. Konveyör hattının 1200 m uzunlukta olması planlanmaktadır. Ancak konveyör ekipman seçiminde daha hızlı sefer yapan (böylece daha çok kömür taģıyabilecek) ekipmanlar tercih edilecektir. Su alma yapısı boru uzunluğu 1800 m, boru adedi 2, çapı 1200 mm olması öngörülmektedir. Derin deģarj boru uzunluğu m, boru adedi 2, boru çapı 950 mmm olması planlanmaktadır. 10

21 ġekil I.b.1.3 Proje Alanından Görünüm 1 ġekil I.b.1.4 Proje Alanından Görünüm 2 11

22 ġekil I.b.1.5 Proje Alanından Görünüm3 ġekil I.b.1.6 Proje Alanından Görünüm 4 12

23 ġekil I.b.1.7 Proje Alanından Görünüm 5 ġekil I.b.1.8 Proje Alanından Görünüm 6 13

24 ġekil I.b.1.9 Mevcut Yol Proje Alanı Sınırı Sarıburun Feneri Koy 2 Küçüksarp Deresi Sahil 2 Canan Deresi Sahil 1 Koy 1 Ġnce Burun Söğütlüyalı Deresi Bilalyeri Deresi ġekil I.b.1.10 Proje Alanı Uydu Görüntüsü 2 14

25 Koy 1 Mevcut Yol ġekil I.b.1.11 Koy 1 den Görünüm ġekil I.b.1.12 Sahil 1 den Görünüm 15

26 ġekil I.b.1.13 Sahil 2 den Görünüm ġekil I.b.1.14 Koy 2 den Görünüm 16

27 ġekil I.b.1.15 Koy 1 den Görünüm Karaburun Feneri Proje Alanı ġekil I.b.1.16 Proje Alanı ve Karaburun Feneri 17

28 ġekil I.b.1.17 Çevresel Etüt ÇalıĢmalarından Görünümler Proje alanı topoğrafyası incelenecek olursa; proje alanına en yakın yerleģim yeri proje alanının kuģ-uçuģu 3,8 km güneydoğusunda yer alan Karabiga Beldesidir. Karabiga Beldesi nin yanı sıra proje alanına diğer yakın yerleģim yerleri proje alanının batısında yer alan, yaklaģık 10,5 km mesafedeki Aksaz Köyü ve proje alanının güneybatısında yer alan, yaklaģık 10 km mesafedeki Örtülüce Köyü dür. ġekil I.b.1.9 da Karabiga ile Proje alanı arasında uzanan mevcut yol görüntüsü yer almaktadır. Proje alanı deniz kıyısı, Ġnce Burun ile baģlayıp kuzeye doğru sahili takip ederek Sarıburun Feneri nde sona ermektedir. ġekil I.b.1.10 deki uydu görünümünde, 1/ ölçekli topoğrafik harita bilgileri iģlenerek proje alanı detaylı tanımlanmıģtır. Proje alanı, 2 ve 122 m rakımları arasında değiģmektedir. Proje alanının güneyindeki Öksüz Tepe rakım olarak 122 m ye kuzeyindeki Yıldız Tepe ise 116 m ye ulaģmaktadır. b.2) Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri Proje kapsamında termik santrale paralel olarak, proje teknolojisinde ithal kömür kullanımı planlanmasından dolayı iskele inģaatı da söz konusudur. Ġskele yapısının sadece bu Proje amaçlı kullanılacaktır. Yıllık ton ithal kömürün deniz yolu ile taģınmasına paralel olarak karada taģınması proje masraflarını artıracak %16 olan iç karlılık oranını da bunu nispeten düģürecektir. Bu sebeple proje alanının deniz yolu taģımacılığının elverdiği bir konumda olması tercih edilmiģtir. Proje alanının özel mülkiyet alanı dıģında seçilmesine özen gösterilmiģtir. Bu sebeplerden ötürü seçilen Proje alanına baģka bir alternatif bulunmamaktadır. Proje teknoloji olarak ultra süper kritik pulverize tip kazan teknolojisi tercih edilmiģtir. Daha yüksek sıcaklık ve basınca sahip kızgın buhar üretilmesine dayalı olan bu teknolojinin kullanımı ile santralin net verimliliği artırılmıģ olacaktır. 18

29 Pulverize yakma sistemli konvansiyonel enerji (termik) santral olarak planlanan 2x790,1 MWe Termik Santrali nin proses teknolojisine; fizibilite çalıģmalarında gerek kurulu güç miktarı ve gerekse oluģacak küllerin değerlendirilme olanakları baģta olmak üzere tüm opsiyonları dikkate alınarak tespit edilen teknoloji alternatiflerinin incelenme ve değerlendirmeleri sonucu karar verilmiģtir. Pülverize kömür teknolojisi tüm dünyada baģarılı uygulamaları bulunan bir teknoloji olarak, güvenilirliği ve yanma veriminin üstünlüğü ile dünyaca kabul görmüģ bir teknolojidir. Bu teknoloji; kaliteli kömürleri verimli yakabilen, bu nedenle de 1960 lı yıllardan bugüne sayıları hızla artan baģarılı santral uygulamaları sergileyen bir teknolojidir. Pülverize kömür kazanlarında; mikron mertebesinde kazana giren kömür tanecikleri brülörler vasıtasıyla yakılmaya baģlar. Kömür tanecikleri pudra boyutunda olduğu için kömür yanma verimi çok yüksektir. Bunların dıģında Mevcut En Ġyi Teknikler (BAT) Referans Dokümanının Büyük Yakma Tesisleri ni kapsayan bölümü 96/61/EC (Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü Direktifi) Direktifi nin Madde 16 (2) sinde incelenmiģtir. Bu doküman, AB ye üye ülkelerden 60 dan fazla uzmanın ve endüstri ve çevre sivil toplum kuruluģunun (STK) katılımı ile hazırlanmıģtır. Bu dokümanın hazırlanmasında, üye ülkelerdeki endüstriler, operatörler ve otoriteler ve ekipman tedarikçileri ve çevre STK lardan elde edilen çok sayıda doküman, rapor ve bilgi kullanılmıģtır. Bu dokümandaki bilgiler aynı zamanda, farklı AB üye Ülkeleri ne ziyaretler sırasında ve teknoloji seçimi ve kirlilik azaltma tekniklerinin uygulanması konusunda kazanılan deneyimlerin bizzat görüģülmesi sonucu elde edilmiģtir. Bu doküman, ısıl girdisi 50 MW dan büyük olan yakma tesislerini kapsamaktadır. Bu referans doküman, enerji üretim endüstrisini ve konvansiyonel yakıt türlerini içeren endüstrileri içermektedir. Kömür, linyit, biokütle, yer kömürü, sıvı ve gaz yakıtları (hidrojen ve biyogaz dâhil) konvansiyonel yakıt olarak adlandırılmaktadır. Bu referans dokümanı sadece yakma ünitesini değil, aynı zamanda yakma prosesi ile doğrudan ilgili olan aktiviteleri de kapsamaktadır. Enerji üretimi, genelde birçok farklı yakma teknolojisini kullanmaktadır. Katı yakıt türlerinin yakılması için En Ġyi Mevcut Teknikler dokümanında pulverize yakma, akıģkan yataklı yakma ve fırında yakma gibi farklı teknolojiler yer almaktadır. Bir iģletmede uygulanacak teknolojinin seçimi; yakıt temini, iģletim gereksinimleri, pazar koģulları ve pazarlama ağı ihtiyaçları gibi ekonomik, teknik, çevresel ve yerel kriterlere bağlıdır. Elektrik temel olarak, seçilen yakıt kazanda yakılarak buhar üretimi yapılmakta ve elde edilen buhar türbinde üreteç yardımıyla elektriğe dönüģtürülmektedir. Buhar döngüsünün etkin verimi, türbinden sonra buharın yoğunlaģtırılması ihtiyacı ile kısıtlanmaktadır. Her teknoloji, iģletmede ihtiyaç duyulan değiģken güç ihtiyacına göre iģletene bazı avantajlar sunmaktadır. Kullanılan fosil yakıtlar taģkömürü, linyit, petrol ürünleri, doğalgaz, gaz türevleri, biokütle ve yer kömürü ve diğer yakıtlardır (zift, bitüm, petrol koku gibi). Bu tip termik santrallerde en çok kullanılan yakıtların baģında kömür ve linyit gelmekte olup, yakıt türlerine göre uygun teknikler Tablo I.b.2.1 de özetlenmektedir: 19

30 Tablo I.b.2.1 Yakıt Türlerine Göre Uygun Teknikler YAKIT TÜRÜ TEKNĠK Kömür ve Linyit Kojenerasyon (CHP) Pulverize yakma (Kuru alt kazan ve ıslak alt kazan) Kömür AkıĢkan yataklı yakma Basınçlı akıģkan yataklı yakma Pulverize yakma (Kuru alt kazan) Linyit AkıĢkan yataklı yakma Basınçlı akışkan yataklı yakma Mevcut En Ġyi Teknikler Dokümanında; büyük yakma tesislerinden çıkan emisyonları azaltmak için genel proses ve teknikler ayrı bir baģlık altında değerlendirilmiģtir. Enerji üreten yakma tesislerinden çıkan emisyonları azaltmak için kullanılan birçok proses ve ekipman ve teknik değiģiklikleri bulunmaktadır. Dokümanda emisyonların düģürülmesi için önerilen en iyi mevcut teknikler her bir emisyon için ayrı ayrı olmak üzere aģağıda özetlenmiģtir: Emisyonları azaltmak için birincil önlemler: Yakıt Seçimi: Katı yakıtların sıvı yakıtlarla veya gaz-sıvı yakıtların gaz yakıtlarla değiģtirilmesi bir seçenek olarak görülmemektedir. Ancak, genellikle, düģük kükürt, nitrojen, karbon, cıvalı yakıtların kullanılması bir seçenek olarak görülmektedir. Kömür yıkama tesisleri, kül emisyonları ile birlikte sülfür dioksit emisyonlarını azaltmada kullanılan bir tekniktir. Daha önemlisi, iģleten için emisyonları azaltma da ekonomik bir yoldur. Yakma DeğiĢiklikleri: Yakma sistemlerine eklenen ilave yakıtlar tam yanmayı desteklerler, ayrıca bunlar toz, SO 2, NO x ve yakıt spesifik eser element emisyonlarını azaltmada birincil önlem olarak kullanılabilirler. Yakma ile ilgili önlemler yakma değiģiklikleri ile mümkündür. Bunlar; Kapasite değiģimi Yakıcı değiģiklikleri Fırın yakma değiģiklikleri Hava ve yakıt değiģiklikleri (örneğin baca gazı geri dönüģümü, yakıt hava ön karıģımı, ilave yakıtların kullanılması, yakıt karıģımı, kurutma, öğütme, gazlaģtırma, piroliz) Emisyon kontrolü için birincil önlemler Tablo I.b.2.2 de verilmiģtir (Eurelectric, 2001). 20

31 Tablo I.b.2.2 YAKMA MODĠFĠKASYONLARI Katı yakıtlar, PM kontrolü Katı yakıtlar, SO 2 kontrolü Katı yakıtlar, NO x kontrolü (NO x üretim azaltılması) Emisyon Kontrolü Ġçin Birincil Önlemler KAPASĠTE DEĞĠġĠMĠ DüĢük hacim akıģı ve yüksek oksijen ile sıcaklık azaltılması DüĢük sıcaklık kükürdün buharlaģmasını azaltır Sıcaklık azaltılması HAVA VE YAKIT DEĞĠġĠMLERĠ Ön-kurutma, gazlaģtırma, yakıtın pirolizi, yakıt ilaveleri, yani cüruf fırını ile sıvı külün azatlımı için düģük erime ilaveleri (gaz türbinleri için basınçlı kömür yakmada test edilmiģtir) DüĢük kükürtlü yakıt ve emici yakıt ilavelerinin, yani akıģkan yataklı yakmada alçı ve alçıtaģının kullanılması Yakıtın öğütülmesi ve karıģtırılması, baca gazı geri dönüģümü NO x üretimini azaltır YAKICI MODĠFĠKASYONLARI Sıvı kül azaltımı, cüruf fırınında siklon yakıcıları Ayrı ilave enjeksiyonlu yakıcılar DüĢük NO x yakıcılar FIRIN YAKMA MODĠFĠKASYONLARI Sıvı kül azaltımı, cüruf fırını; dönüģümlü akıģkan yataklı yakma, iri kül kontrolü AlçıtaĢı gibi emicilerin hava enjeksiyonu Safhalı yakma ve yeniden yakma Proje kapsamında tercih edilen yakma teknolojisi ve emisyonların azaltımı için planlanan emisyon azaltım sistemleri ile ilgili detaylı bilgiler ÇED Raporu nda verilecektir. 21

32 BÖLÜM II PROJE YERĠ ve ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ

33 BÖLÜM II: PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ Proje alanının ve önerilen proje nedeniyle etkilenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, atmosferik koģullar, iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi de dikkate alınarak), benzeri özellikleri II.1) Nüfus ve Sosyal Yapı Planlanan projenin inģaat ve iģletme aģamalarında çevresel ve sosyo-ekonomik etkilerin en belirgin olması tahmin edilen bölge, proje alanı ve yakın çevresindeki yerleģim alanları olacaktır. Söz konusu bölgede TÜĠK ten (Türkiye Ġstatistik Kurumu) elde edilen Çanakkale Ġli ve Biga Ġlçesi ne ait 2013 yılı nüfus verileri Tablo II.1.1 ve Tablo II.1.2 de verilmiģtir. Tablo II.1.1 Çanakkale Ġli ne Ait 2013 yılı Nüfus Dağılımı Ġl/Ġlçe merkezi Belde/Köy Toplam Çanakkale Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Merkez Ayvacık Bayramiç Biga Bozcaada Çan Eceabat Ezine Gelibolu Gökçeada Lapseki Yenice Toplam Kaynak: (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi) Tablo II.1.2 Biga Ġlçesi ne Ait 2013 yılı Nüfus Dağılımı Ġl ve ilçelere göre belediye nüfusları Ġl Ġlçe Belediye Toplam Erkek Kadın Çanakkale Biga Biga GümüĢçay Karabiga Kaynak: (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi) Açıklamalar: 1. Ġl, ilçe, belediye, köy ve mahallelere göre nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve VatandaĢlık ĠĢleri Genel Müdürlüğü (NVĠGM) tarafından, ilgili mevzuat ve idari kayıtlar uyarınca Ulusal Adres Veri Tabanı'nda yerleģim yerlerine yönelik olarak yapılan idari bağlılık, tüzel kiģilik ve isim değiģiklikleri dikkate alınmaktadır. 2. Bu kapsamda, 6360 ve 6447 sayılı kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyarınca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlüğe girecek olan idari bağlılık ve tüzel kiģilik değiģiklikleri ile 5393 sayılı Yasa'nın 8 inci ve 11 inci maddelerine göre alınan ve söz konusu Kanun gereğince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birleģme ve katılmalar, belediye ve köy tüzel kiģiliğinin kaldırılmasına ve bir beldenin köye dönüģtürülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu BaĢkanlığı'nın 421 sayılı Kararına istinaden, NVĠGM tarafından 1 Aralık 2013 tarihi itibarıyla Ulusal Adres Veri Tabanı'na yansıtıldığı için, 2013 ADNKS sonuçları belirtilen değiģiklikleri içermektedir. 3 3 Bu çerçevede 2012 yılına karģılaģtırmalı olarak 2013 yılında BalıklıçeĢme, KozçeĢme ve Yeniçiftlik Belediyeleri bulunmamaktadır. 22

34 2013 yılı sonu itibarı ile açıklanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ne göre Çanakkale Ġl inin nüfusu kiģi olup, yıllık nüfus artıģ hızı itibariyle binde 17,0 dir. Nüfus ve sosyo-ekonomik bileģenler, hazırlanacak olan ÇED Raporu nda detaylandırılacaktır. II.2) Flora ve Fauna Proje kapsamında flora ve fauna çalıģmaları devam etmekte olup, verilecek olan özel formata göre ÇED Raporu nda bu baģlık altındaki bilgiler detaylandırılacaktır. Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, fitocoğrafik bölgeleri, habitatları belirtilecektir. ÇED Raporu nun flora kısmı oluģturulurken araziden toplanan bitki türlerinin teģhisinde Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden literatür çalıģması yapılacak, Türkiye Bitkileri Veri Servisi nden (TÜBĠVES) de türler teyit edilecek, ayrıca bölgede yapılmıģ araģtırma, yayın, makale ve tez çalıģmaları varsa incelenerek yapılan arazi çalıģması desteklenecektir. Faaliyet alanı ve çevresinde bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesinde Ekim, T. ve arkadaģları (2000) tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayından yararlanılacaktır. Faaliyet alanı ve çevresinde endemik bitki türlerinin bulunması halinde bunların adları ve kategorileri kapsamlaģtırma sonrası verilecek özgün formata göre hazırlanacak ÇED Raporu nda yer alacaktır. Fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuģ ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe adları, Bern SözleĢmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatları, IUCN kategorileri, T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı nca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak tarihinde yürürlüğe giren Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları (Karar tarihi: , Karar no. 13, mükerrer) fauna tablolarına iģlenecektir. II.3) Jeolojik ve Hidrolojik- Hidrojeolojik Özellikler Genel Jeoloji Biga Yarımadası'nda Tersiyer öncesi kayaçlar, birbiriyle tektonik iliģkili, KD-GB konumda uzanan tektonik kuģaklar içerisinde yüzeylenmektedir. Farklı istiflerden oluģan bu zonlar doğudan-batıya doğru Ġzmir-Ankara zonu, Sakarya zonu, Çetmi melanjı ve Ezine zonlarından oluģur. Bölgenin batısında Ezine zonuna ait Çamlık metamorfitleri yer almaktadır. Çamlık metamorfltleri altta yeģilģist fasiyesinin yüksek koģullarında metamorfîzmadan etkilenmiģ metaserpantinit mercekli ve mermer ardalanmalı mika Ģistler, daha üstte düģük dereceli metamorfîtlerden oluģan Palamut fîllit üyesine geçmektedir. Ezine ve Sakarya zonlarını tektonik dokanakla Geç Kretase yaģlı farklı kayaçlarlardan (grovak, fîllat, mikaģist, eklojit, serpantinit, spilitik bazalt, radyolarit ve kireçtaģı-mermer) oluģan Çetmi melanjı üzerler. Çetmi melanjı üzerinde, değiģik boyutta Permiyen-Kretase yaģlı kireçtaģı olistolitleri içeren ve pelajik kireçtaģı, kumtaģı, kiltaģı ve tüf ardalanmalı istif, Maastrihtiyen-Paleosen yaģlı Balıkkaya formasyonu olarak ayırtlanmıģtır. Temel kayaçlar üzerinde uyumsuz olarak yer alan Tersiyer birimleri, Orta Eosen yaģlı granitoyidler ve volkanitlerle baģlar. Bölgedeki Eosen yaģlı tüm granotoyidler Eosen granitoyidleri adı altında toplanmıģtır. Beyçayır volkanitleri olarak adlandırılan bölgenin en yaģlı volkanik kayaçlan, temel kayaçları üzerinde uyumsuzlukla yer alır. Andezitik, dasitik lav ve piroklastiklerden oluģan bu birimler üzerine egemen olarak, bazalt, bazaltik andezit ve bunlarla geçiģli 23

35 volkanoklastiklerden oluģan ġahinli formasyonu gelmektedir. ġahinli formasyonu Orta-Geç Eosen yaģlı resifal kireçtaģlarından oluģan Soğucak formasyonu tarafından üzerlenir. Geç Eosen'den itibaren Ceylan formasyonu olarak tanımlanan türbiditik çökelleri arasında Dededağ volkanitlerinin Kazmalı tüf üyesi yer almaktadır. Oligosen boyunca Biga Yarımadasında volkanik faaliyet devam etmiģtir. Erken Oligosen'de riyolitik bileģimli Atıkhisar volkaniti ile andezitik ve dasitik bileģimli Hallaçlar volkaniti Geç Oligosen'de baģlayıp, Erken Miyosen'e kadar etkinliğini sürdürmüģtür. Hallaçlar volkaniti yer yer aģın alterasyona uğramıģtır. Bu alterasyonun nedeni büyük olasılıkla bölgeye Oligosen-Erken Miyosen aralığında yerleģen, Oligo-Miyosen granitoyidleridir. Erken Miyosen'den itibaren Biga Yarımadası'nda yoğun bir volkanik faaliyetle birlikte birbirinden kopuk ve/veya bağlantılı çok sayıda gölsel havzalar oluģmuģtur. ġapçı volkaniti olarak adlandırılan andezitik volkanitlerle eģ zamanlı konglomera, kumtaģı kiltaģı, kömür içeren gölsel çökeller Çan formasyonu olarak tanımlanmıģtır. Bu havzaları yer yer Orta Miyosen yaģlı IĢıkeli riyoliti olarak adlandırılan asidik lav ve piroklastikler doldurmuģtur. Bayramiç formasyonu olarak tanımlanan Pliyosen yaģlı akarsu ve gölsel çökeller ile Kuvaterner yaģlı yamaç molozu ve alüvyal çökeller tüm bu birimleri uyumsuz olarak üzerlemektedir. Proje Alanı Jeolojisi Proje alanı tamamı ile Eosen yaģlı Mezozoik sonrası faaliyete geçen orojenik safhanın ürünleri olan ile granitoyidler üzerinde yer almaktadır. Proje alanındaki granitler genelde krem-açık pembe renkli iri-orta kuvars ve feldspat kristallidir. Bölgedeki yaygın olan diğer birimler ise hemen proje alanı batısında yüzeyleyen ve bölgenin temelini oluģturan mat görünümlü, sert bir yapıya sahip Paleozoyik yaģlı gnays, amfibolit, metadiyorit, mermer ve kuvarsitler ile metadunit, metaharzburjit, metaserpantinit, metagabrodan oluģan Çamlıca metamorfikleridir. Proje alanı güney-güneybatısında ise Üst Kretase-Paleosen yaģlı Çetmi Ofiyolitik Melanjı uyumsuz olarak gelmektedir. Proje alanı güneyinde Kuvaterner alüvyonlar ve Pliyosen yaģlı oluģuklar geniģ yayılımlar göstermektedir. Proje alanı ve çevresine ait genel jeoloji haritası ġekil II.3.1 da verilmiģtir. 24