Namrun Fay Zonu nun jeolojik morfotektonik özellikleri: Orta Anadolu Fay Sistemi nin güneybat bölümü (Orta Toroslar Türkiye)

Transkript

1 Yerbilimleri, 28 (3), Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araflt rma Merkezi Dergisi Journal of the Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University Namrun Fay Zonu nun jeolojik morfotektonik özellikleri: Orta Anadolu Fay Sistemi nin güneybat bölümü (Orta Toroslar Türkiye) Geological and morphotectonic features of the Namrun Fault Zone: The southwestern part of the Central Anatolian Fault System (Central Taurus-Turkey) Selim NAN 1, Serkan EK NGEN 2 1 Mersin Üniversitesi, Jeoloji Mühendisli i Bölümü, Çiftlikköy, MERS N 2 Mersin Üniversitesi, Mersin Meslek Yüksek Okulu, Çiftlikköy, MERS N Gelifl (received) : 16 fiubat (February) 2007 Kabul (accepted) : 21 Kas m (November) 2007 ÖZ Kuzeyde Düzyayla (Sivas) civar ndan bafllay p, Kayseri, Çamard (Ni de), Kam fll, Pozant ve Gülek Bo az n takiben Mersin in kuzeyinden geçerek yaklafl k K60D do rultusuyla Anamur a kadar uzanan Orta Anadolu Fay Sistemi, Türkiye nin en uzun üçüncü do rultu at ml fay kufla n oluflturmaktad r. Orta Anadolu Fay Sisteminin (CAFS) Gülek ile Anamur aras nda kalan bölümü ise Namrun Fay Zonu olarak adland r lm flt r. Bu çal flmada, Namrun Fay n n Namrun ve yak n yöresindeki jeolojik ve morfotektonik özellikleri incelenmifltir. Orta Toroslar n güney bölümünde yer alan bölgenin temelini Jura Alt Kretase yafll dolomit ve dolomitik kireçtafllar yla temsil edilen Cehennemdere formasyonu oluflturur. Bu temel; kumtafl, marn ve türbiditik kireçtafllar ndan oluflan Santoniyen-Kampaniyen yafll Yavca formasyonu taraf ndan uyumsuzlukla üzerlenir. Her iki birim Maastrihtiyen de F nd kp nar kar fl taraf ndan tektonik dokanakla örtülür. Bu istifler, Tersiyer yafll kaya birimleri taraf ndan uyumsuz olarak üzerlenir. Bunlar s ras yla; karasal-lagüner ortam ürünü Oligosen yafll Gildirli formasyonu; s denizel ortamda depolanan Alt-Orta Miyosen yafll Kaplankaya formasyonu ve resifal kireçtafllar ile temsil edilen Alt-Orta Miyosen yafll Karaisal kireçtafllar d r. Namrun Fay Zonu bölgede K60-80D do rultular nda ve 3-8 km uzunlu unda çok say da fay ile temsil edilmektedir. Bunlar s ras yla; Namrun, Çamaras, Sebil, Cehennemdere, Alaiye, Tepetafl, Meydan ve Çevlik faylar d r. Tersiyer yafll kaya birimlerinin s n rlar ile morfolojide gözlenen sol yanal ötelenmeler, fay düzlemi çözümleri ve bölgede meydana gelen depremler, bu faylar n önemli bir düfley bileflene sahip sol yanal do rultu at ml diri fay oldu una iflaret etmektedir. Anahtar Kelimeler: Depremsellik, Mersin, morfotektonik, Namrun Fay Zonu. ABSTRACT The Central Anatolian Fault System, which is the third longest strike-slip fault in Turkey, initiates at the north from Düzyayla (Sivas) and runs through Kayseri, Çamard (Ni de), Kam fll, Pozant and the Gülek Pass where it finally passes through the north of Mersin and reaches Anamur with a trend of N60E. The part of the Central Anatolian Fault Zone (CAFZ) that lies between the east of Gülek and Namrun is called the Namrun Fault Zone. In this study, geological and morphotectonic features of the Namrun segment around Namrun town and its vicinity to the south of the Central Taurides, were investigated. The basement rock is composed of the Cehennemdere formation of Jurassic-Lower Cretaseous age represented by dolomite, dolomitic limestone and S. nan E-posta: sinan@mersin.edu.tr

2 148 Yerbilimleri limestones.this basement is overlain by the Santonian-Campanian Yavca formation which is composed of sandstone, marl and turbidititic limestones. The F nd kp nar melange tectonically overlies these units in Maastrichtian. Above mentioned units are unconformably overlies by the Tertiary sediments. These are the Oligocene Gildirli formation composed of terrestrial clastics, the Lower-Middle Miocene Kaplankaya formation deposited in a shalow-marine environment and the Lower-Middle Miocene reefal limestones of the Karaisal formation. The Namrun Fault Zone is represented by a number of fault segments which are N60-80E trending and 4-8 km long. These faults are the Namrun, Çamararas Sebil, Cehennemdere, Alaiye, Tepetafl, Meydan and Çevlik faults. The left lateral offsets on the contact of the Tertiary units and on morphological features, microearthquakes and fault plane solutions suggest that these faults are active sinistral strike slip faults with considerable normal compenents. Key Words: Seimicity, Mersin, morphotectonic, Namrun Fault Zone. G R fi lk kez Koçyi it ve Beyhan (1998) taraf ndan adland r lan Orta Anadolu Fay Sistemi (OAFS), kuzey do uda Düzyayla (Sivas do usu) ile güneyde K br s n bat s na kadar uzanmakta ve 2-80 km geniflli inde, yaklafl k 720 km uzunlu unda k ta içi do rultu at ml bir fay olarak yorumlanmaktad r (fiekil 1). Orta Anadolu Fay Sisteminin bat s nda Bat Anadolu Blo u, do usunda Munzur ve Keban Bloklar yer almakta, 24 ayr segment ve çok say da faydan oluflmaktad r (Koçyi it ve Beyhan, 1998). Bu çal flmada, Koçyi it ve Beyhan (1998) taraf ndan tan mlanan Namrun (Çaml yayla) fay zonunun Namrun ve yak n yöresindeki ayr nt l jeolojik, jeomorfolojik özellikleri ile depremselli i konular nda yeni saha verilerinin sunulmas amaçlanm flt r. nceleme alan ve yak n yöresinde farkl amaçlara yönelik çok say da araflt rma yap lm flt r. Bunlar; kömür ve petrol amaçl olarak Schmidt (1961), lker (1975), Y ld r m (1978), çel (1989); fiekil 1. Orta Anadolu Fay Zonu ve inceleme alan n n konumu (Koçyi it ve Beyhan, 1998) Figure 1. Location map of the Central Anatolian Fault Zone and investigated area (Koçyi it and Beyhan, 1998).

3 nan ve Ekingen 149 stratigrafiye yönelik Blumental (1947), Özgül vd. (1973), Gül vd. (1984), Özgül (1984), Yetifl (1984), Yetifl ve Demirkol (1986), Demirtafll (1984), Demirtafll vd. (1984), Avflar (1992), Özçelik ve Yetifl (1994), Aydo du (2002) ; tektonik amaçl olarak Arpat ve fiaro lu (1975), Yetifl (1984), Yetifl ve Demirkol (1986), Açlan (1993), Koçyi it ve Beyhan (1998), Dilek vd. (1999), Koçyi it ve Beyhan (1999), Tekbafl (2000), Jaffey ve Robertson (2001) un çal flmalar say labilir. Yukar daki çal flmac lardan Koçyi it ve Beyhan (1998 ve 1999) Namrun fay zonunun sol yanal do rultu at ml aktif bir fay oldu unu, Westaway (1999), Namrun fay n n neotektonik dönem öncesinde olufltu unu ve aktif olmad - n, Bozkurt (2001) ise normal bileflenli oldu unu belirtmektedirler. Bu çal flmada; Orta Anadolu Fay Sistemi nin en az bilinen ve araflt rmac lar n görüfl birli ine varamad kesiminin (Namrun Fay Zonu nun) uzand Namrun (Çaml yayla) ve yak n yöresinin, ilk kez 1/25000 ölçekli ayr nt l jeolojik ve morfotektonik haritas ç kar lm fl, çizgisellikler uydu görüntüleri ve saha çal flmalar ile tan mlanm fl ve deprem verileri derlenerek Namrun fay zonunun jeolojik, morfolojik özellikleri ile yafl na iliflkin yeni yorumlamalar yap lm flt r. JEOLOJ K KONUM Çal flma alan ve yak n yöresi Orta Toroslar n güney bölümünde kalmakta olup, Demirtafll vd. (1984) taraf ndan tan mlanan Bolkarda Birli- i nin güney s n r n oluflturmaktad r. Permiyen- Alt Tersiyer yafl aral nda çökelen Bolkarda Birli i, Devoniyen-Üst Kretase aras nda s neritik ortamda çökelmifl karbonat ve k r nt l kayalar ile Üst Kretase-Alt Tersiyer aras nda k r nt l kayalar ile temsil edilmektedir (Demirtafll, 1984; Demirtafll vd., 1984). Bölgede Bolkarda Birli i nin Jura-Üst Kretase aral na ait çökel birimler yer almaktad r. Bölgenin temelini Jura-Alt Senoniyen yafll Cehennemdere formasyonu (Demirtafll, 1984) oluflturur (fiekil 2 ve 3). Birim; alt seviyelerde siyah ve koyu gri kal n tabakal dolomit ve dolomitik kireçtafllar ile üst seviyelerde kal n tabakal koyu gri, k r kl ve, çatlaklar kalsit dolgulu kireçtafllar ndan oluflmufltur. Yaklafl k 750 m den fazla bir kal nl k sergileyen birim tipik flelf çökelini yans - t r. Cehennemdere formasyonu Santoniyen- Kampaniyen yafll Yavca formasyonu ( lker,1975) taraf ndan uyumlu olarak üzerlenir (bkz. fiekil 2). Bölgenin güneyinde genifl alanlarda yüzeyleyen birim alt seviyelerde gri ve sar ms kahve, orta kal n katmanl kumtafl, çak ltafl ve fleyl ardalanmas ile temsil edilmektedir. Birimin içersinde 2-3 m kal nl nda türbiditik kireçtafl mercekleri yer almakta olup, bunlardan haz rlanan kesitlerde saptanan fosillere göre birime Santoniyen-Kampaniyen yafl verilmifltir. Tipik bir flifl istifi içeren Yavca formasyonu, peridotit, serpantin dunit, gabro, mikro gabro ve radyolarit bloklar ndan oluflan F nd kp nar kar fl taraf ndan tektonik dokanakla üstlenir (bkz. fiekil 2). Temeli oluflturan yukar da belirtilen birimler Tersiyer yafll formasyonlar taraf ndan uyumsuzlukla üzerlenmektedir. Tersiyer yafll birimlerin taban nda karasal-lagüner ortamda çökelmifl, Oligosen-Alt Miyosen yafll Gildirli formasyonu (Schmidt, 1961) yer al r (bkz. fiekil 2 ve 3). K rm z -gri, yer yer çapraz tabakal çak ltafl, kumtafl ve sittafl ardalanmalar ile temsil edilen birim baz kesimlerde ince kömür bantlar içermektedir. Birim üste, kirli sar gri kumtafl, çak ltafl, kumlu kireçtafl ve kireçtafl ardalanmalar ndan oluflan Alt Miyosen-Orta Miyosen yafll Kaplankaya formasyonu (Yetifl ve Demirkol, 1986) taraf ndan uyumlu olarak örtülür (bkz. fiekil 2 ve 3). Genelde bölgedeki yükseltilerin en üst k sm nda yer alan ve katmanl yer yer masif özellikte resifal kireçtafllar ile temsil edilen Karaisal formasyonu (Schmidt, 1961), Kaplankaya formasyonu ile yanal ve düfley geçifllidir. Oldukça bol makro ve mikro fosil içeren s ve s - cak bir ortamda çökelen birimin yafl Alt-Orta Miyosen olarak saptanm flt r (Yetifl ve Demirkol, 1986) MORFOTEKTON K ÖZELL KLER nceleme alan ve yak n yöresinde yer alan yükseltilerin genel gidifli K50-60 D aras nda olup, bölgenin kuzey ve güney yar lar birbirlerinden ayr özellikler sergiler (fiekil 4). Kuzey bölümde Namrun ve Çamaras faylar n n kuzeyinde yer alan kesimde ortalama m ye ulaflan yükseltiler varken, güneyinde ortalama m aras nda de iflen yükseltiler söz konusudur (bkz. fiekil 4). Güney bölümde yer alan Alaiye ve Cehennemdere faylar n n kuzey kesiminde ortalama yükseklik m aras nda iken, güney bölümde m aras nda de iflmektedir.

4 150 Yerbilimleri fiekil 2. Figure 2. nceleme alan n n stratigrafik dikme kesiti. Stratigraphic columnar section of the investigated area. Bölgenin en önemli akaçlama sistemini Cehennem Deresi oluflturmaktad r. Dik ve derin vadiler oluflturarak KB-GD do rultusunda akan Cehennem Derenin çal flma alan ndaki toplam uzunlu u 12 km kadard r (bkz. fiekil 4). Vadi tabanlar ile üstü aras nda yaklafl k m lik kot fark bulunmakta ve temel kayalar bu bölümde yüzeylenmektedir. Bölgenin ikinci ve üçüncü derece önemli akaçlama sistemlerini çal flma alan n n do u bölümündeki KB-GD do rultulu Kad nc k ve Oluklu Çaylar oluflturmaktad r. Cehennem Deresine oranla daha k sa ve s vadiler oluflturan bu ana akaçlama sistemlerinin yan kollar ise genel olarak KD-GB do rultusunda

5 nan ve Ekingen 151 fiekil 3. Figure 3. Namrun ve yak n yöresinin jeoloji haritas (a. alüvyon, b. Karaisal formasyonu (Tka), c. Kaplankaya formasyonu (Tkp), d. Gildirli formasyonu (Tgi), e. F nd kp nar kar fl (Mfk), f. Yavca formasyonu (Ky), g. Cehennemdere formasyonu (TrJKc), h. dokanak i. do rultu at ml fay, j. akarsu yata, k. do rultue im). Geological map of the Namrun and its vicinity (a. alluvium, b. Karaisal formation (Tka), c. Kaplankaya formation (Tkp) d. Gildirli formation (Tgi) e. F nd kp nar complex, f. Yavca formation (Ky), g. Cehennemdere formation (TrJKc), h. contact, i. strike- slip fault, j. river channel, k. direction and dip).

6 152 Yerbilimleri fiekil 4. nceleme alan n n morfotektonik haritas ve ötelenmelerin ölçüldü ü yerler (a, b, c ve d). Figure 4. Morphotectonic map of the investigated area and offset locations (a, b, c and d).

7 nan ve Ekingen 153 uzanmakta olup, bu do rultuda geliflen faylar taraf ndan ötelenmifllerdir (bkz. fiekil 4). Çal flma alan ve yak n yöresinde, çok say da ve çizgisel olarak dizilmifl su kaynaklar ile genel gidiflleri KD-GB do rultusunda olan Kuyucak Tepe, Palaz Tepe, Meydan Tepe ve K z ltafl S rt vb. uzam fl tepelere s kça rastlan lmaktad r (bkz. fiekil 4). Yukar da sunulan morfolojik özellikler ile jeolojik özellikler, Namrun Fay Zonunun (Koçyi it ve Beyhan, 1998) bu kesimde do rultular K60-80D aras nda de iflen yaklafl k 4-8 km uzunlu a sahip çok say da faylar taraf ndan temsil edildi ine iflaret etmektedir. Bu faylar, kuzeyden güneye do ru s ras yla; Namrun, Çamaras, Sebil, Cehennemdere, Alaiye, Tepetafl ve Meydan faylar olup, jeolojik özellikleri afla - da ana hatlar yla belirtilmifltir. Çal flma alan n n kuzey bölümünde yer alan Namrun fay, Sinap Kalesi ile Palaz Tepe aras nda K62D do rultusunda 7 km lik bir uzan ma sahiptir (bkz. fiekil 4). Namrun fay uzan m boyunca, Jura-Alt Kretase yafll Cehennem Dere Formasyonu ile Oligosen yafll k r nt l kayaçlarla temsil edilen Gildirli ve Alt Orta Miyosen yafll Karaisal ile Kaplankaya formasyonlar n karfl karfl ya getirmifl ve tektonik dokana n oluflturmufltur (fiekil 3 ve 5). Bu kesimlerde yer yer 4 m kal nl nda ezik ve breflik seviyelerle birlikte çizgisel olarak dizilmifl çok say da su kaynaklar ve uzam fl tepeler gözlenmektedir. Ayr ca Namrun fay, Namrun ilçesinin kuzeyinden ç kan Oluklu Çay nda 500 m lik sol yanal ötelenmeye neden olmufltur (bkz. fiekil 4 a) Namrun fay n n 700 m güneyinde yer alan Çamaras fay, K60D do rultusunda Kuyucak Tepe ile Cehennem Dere aras nda 5.5 km kadar devam ederek çal flma alan n terk eder. Jura-Alt Kretase yafll Cehennem Dere ile Alt Orta Miyosen yafll Kaplankaya formasyonlar n karfl karfl ya getirmifl olan Çamaras fay, ayr ca Cehennem Derenin do u kolunu oluflturan Çamaras Deresi ni de denetlemektedir (bkz. fiekil 3 ve 4). Bölgenin orta bölümünde yer alan Sebil fay, Sebil Köyü bat bölümü ile Mutal Tepe kuzeybat s aras nda K68D do rultusunda yaklafl k 6 km lik bir uzan ma sahiptir (bkz. fiekil 4). Sebil Köyü bat s nda Oligosen yafll Gildirli formasyonu ile Jura-Kretase yafll Cehennemdere formasyonlar n n tektonik dokana n oluflturan fay bat ya do ru Cehennemdere formasyonu keserek çal flma alan n n d fl na ç kar (bkz. fiekil 3 ve 4). Sebil fay, Cehennem Deresi nin kolunda 250 m lik sol yanal ötelenme sergiler (bkz. fiekil 4 c). Bölgenin güney bölümünde yer alan Cehennemdere fay, do uda Cehennem Deresi nin güneydo u bölümünü oluflturan Pamukluk Dere boyunca K70D do rultusunda 4 km lik bir uzan - ma sahiptir. Bu kesimden sonra kuzeybat ya do ru 350 m s çrama yapan fay, buradan itibaren K55D do rultusunda 8 km kadar devam ederek çal flma alan n n d fl na ç kmaktad r (bkz. fiekil 4). Orta ve do u bölümlerde Jura-Alt Kretase yafll Cehennem Dere formasyonuna ait birimleri kesen Cehennemdere fay, bat bölümde temel kayalar ile di er birimlerin tektonik dokana n oluflturmaktad r (bkz. fiekil 3). Özellikle sahan n güneybat kesiminde çok say da su kaynaklar ile K z ltafl ve F nd kl Tepe gibi uzam fl s rtlar yer almaktad r (bkz. fiekil 4). Bunun yan s ra, Cehennemdere fay, Cehennem Dere nin güneydo u bölümünü oluflturan Pamuklu Deresi nde 3 km lik sol yanal ötelenmeye neden olmufltur (bkz. fiekil 4). Cehennemdere fay n n kuzeybat bölümünde yer alan Alaiye fay, do uda Cehennem Deresi ile bat da Alaiye Köyü nün güneybat s aras nda K65D do rultusunda ve yaklafl k 6 km lik biz uzan ma sahiptir (bkz. fiekil 4). Jura Kretase yafll Cehennemdere formasyonunu kesen Alaiye fay, K z ltafl S rt n n kuzeyinde yer alan Cehennem Dere sinde 750 m lik sol yanal ötelenmeye neden olmufltur (bkz. fiekil 4 b). Çal flma alan n n güney ucunda yer alan Tepetafl fay, K38D do rultusunda 3 km lik bir uzan m sergiler. Kuzeydo uda Santoniyen-Kampaniyen yafll Yavca formasyonunun içinden geçen fay, güneybat bölümünde Oligosen yafll Gildirli ve Alt-Orta Miyosen Yafll Karaisal formasyonlar n keserek bunlarda 600 m lik sol yanal ötelenmeye neden olmufltur (bkz. fiekil 4 d ve 5). K50D do rultusunda yaklafl k 3 km lik uzan ma sahip olan Meydan fay, çal flma alan içerisinde Meydan Tepe nin güney bölümünde konumlanmaktad r. Kuzeydo u bölümde Santoniyen- Kampaniyen yafll Yavca formasyonunu kesen fay, güneybat ucunda Oligosen yafll Gildirli formasyonu ile Yavca formasyonun tektonik dokana n oluflturmaktad r (bkz. fiekil 3 ve 4). Bölgenin güneybat bölümünde yer alan ve Meydan fay na koflut olarak uzanan Çevlik fay,

8 154 Yerbilimleri fiekil 5. Figure 5. Cehennemdere formasyonu (JKc) ile Gildirli formasyonu (Tg) aras ndaki tektonik dokana oluflturan Namrun fay (Palaz Tepe kuzeyinden güneybat ya bak fl). Tectonic contact between the Cehennemdere (JKc) and Gildirli (Tg) formations from the Namrun fault (view from north of Palaz Hill to the southwest). Santoniyen-Kampaniyen yafll Yavca formasyonu ile F nd kp nar kar fl n n tektonik dokan - n oluflturmaktad r (bkz. fiekil 1 ve 3). Çevlik fay K48D do rultusunda toplam 3 km lik bir uzan m sergiler (bkz. fiekil 3 ve 4). Yukar da tan mlanan faylar n d fl nda çal flma alan n do usunda Boztepe Köyü do usunda K30B do rultusunda, Namrun ilçesinin bat bölümünde K40B do rultusunda ve Zevzek Tepe bat s nda yer alan K52B gidiflli yaklafl k 2 km uzunlu unda sa yanal nitelikli küçük ölçekli faylar da yer almaktad r (bkz. fiekil 3 ve 4). Namrun ve Cehennemdere faylar çal flma alan nda ve yak n yöresinde yap lan gözlemlerde, yer yer Jura-Kretase yafll temel kayalar ile Alt- Orta Miyosen yafll kayalar n tektonik dokana - n oluflturmakta, yer yer de Alt Miyosen-Orta Miyosen yafll kayalar kesmekte ve bunlar sol yanal ötelenmelere u ratmaktad rlar (bkz. fiekil 5 ve 6). Bunun yan s ra, çeflitli dere ve çaylarda yapm fl oldu u 0.5 ile 3 km lik sol yanal ötelenmeler ile faylar n kuzey ve güney bölümlerinde gözlenen m lik yükseklik farklar, Namrun faylar n n önemli bir düfley bileflene sahip sol yanal do rultu at ml fay karakteri gösterdi ini belgelemektedir. Bölgede yer alan faylar n büyük bir bölümü genelde kireçtafllar içinde geliflmifltir. Ancak, kireçtafllar n n erime özelli ine ba l olarak fay düzlemlerinin korunmad ve özellikle çizgisel unsurlar n kayboldu u görülmektedir. Bununla birlikte, korunmufl çok az say da fay düzlemi ve üzerinde yer alan çiziklerden yararlanarak oluflturulan stereografik izdüflüm fiekil 7 de verilmifltir. Buna göre bölgede geliflen faylar n K20-25D-G20-25B gidiflli s k flma ve K60-65B- G60-65D gidiflli gerilme denetiminde geliflti i, ayr ca Namrun Fay Zonu na koflut olan faylar n önemli bir düfley bileflene sahip sol yanal do rultu at ml fay özelli i sergiledikleri söylenebilir. Tarihsel dönem içersinde Namrun fay üzerinde gerçekleflti i belirtilen büyük ölçekte bir deprem kayd na rastlan lmam flt r. Son yüzy lda Mersin yak n yöresi ile Namrun Fay Zonu nun uzand kesimlerde meydana gelen depremler Çizelge 1 de verilmifltir. statistiksel olarak bu yüzy l içersinde meydana gelen 55 adet depremden, 33 tanesi 3-3.9, 16 s ve üçü ise büyüklü ündedir büyüklü ündeki üç deprem Mersin Körfezi içerisinde kalmakta, son y llarda meydana gelen büyüklü üne sahip 4 deprem ise Namrun ve Cehennemdere faylar üzerine düflmektedir (fiekil 8). Di er depremlerin merkez üstleri ise, Namrun Fay Zonu içerisinde da lm fl olarak yer al rlar. Bu veriler, çal flma alan nda yaklafl k 5 km geniflli- inde ve 11 km uzunlu unda bir zon oluflturan Namrun faylar n n, büyük ölçekte bir deprem üretmemelerine karfl n, aktif faylar oldu unu kan tlamaktad r. fiekil 6. Figure 6. Alt-Orta Miyosen yafll Karaisal formasyonunda Tepetafl fay taraf ndan oluflturulan sol yanal ötelenmeler (A-A : at m, Tepetafl Tepe güneyinden kuzeybat ya bak fl). Left lateral offset on the Lower-Middle Miocene Karaisal formation due to the Tepetafl fault (A-A : offset, view from south of Tepetafl Hill to the northwest).

9 nan ve Ekingen 155 TARTIfiMA VE SONUÇLAR fiekil 7. nceleme alan ndan derlenen fay düzlemleri ve çiziklerinin stereografik izdüflümleri (fay düzlemi ölçüm yerleri fiekil 4 te gösterilmifltir.) Figure 7. Lower hemisphere stereographic projection of striated fault planes measured in the field (Measurement locations of fault planes are shown in Figure 4). Koçyi it ve Beyhan (1998) taraf ndan adland r - lan Orta Anadolu Fay Sistemi kuzeyde Düzyayla (Sivas) güneyde Anamur (Mersin) aras nda uzanmakta ve 24 ayr segmentten oluflmaktad r (Sivas, K z l rmak, Yeflilhisar, Çamard -Derinkuyu, Ard çl segmentleri vd.). Bu segmentlerin güneybat bölümünü oluflturan Namrun Fay Zonu, üzerinde en az çal flma yap lan bölümdür. Namrun Fay Zonu ile ilgili olarak iki farkl görüfl bulunmaktad r. Koçyi it ve Beyhan (1998 ve 1999); Namrun Fay Zonu üzerine gözlenen çizgisel vadi, üçgen yüzeyler, akaçlama sistemlerindeki ötelenmeler, Kuvaterner yafll alüvyon depolar n n kesilmesi, farkl yerlerde fay düzlemleri üzerinde ölçülen kayma çizikleri, farkl yafltaki kaya birimlerinin karfl karfl ya gelmesi, sismik etkinlikler vb. göstergelerin fay n genç ve aktif oldu unu belgeledi ini belirtmektedirler. Westaway (1999) ise, Namrun fay zonununun özellikle Toros Da lar na paralel olarak uzanan yap sal hatlara karfl l k geldi ini, dolay s yla bunlar n ço unlukla ters faylardan olufltu unu ve aktif olmad n ifade etmektedir. Namrun Fay Zonu nun en iyi gözlendi i yerlerden birisi olan Namrun ve yak n yöresindeki jeolojik ve morfotektonik özelliklerinin incelendi i bu çal flmada, 5 km lik bir zon içerisinde Namrun Fay Zonu nun birbirine koflut olarak uzanan 7 ayr fay haritalanm flt r. 8 km uzan ma sahip fiekil 8. Figure 8. Namrun ve yak n yöresinin yal nlaflt r lm fl sismotektonik haritas. Simplified seismotectonic map of the Namrun and its close vicinity.

10 156 Yerbilimleri Çizelge 1. Mersin ve yak n yöresine ait sismik veriler (Genço lu vd., 1990; Eyido an vd., 1991; Kandilli Deprem Araflt rma Enstitüsü, 2007) Table 1. Seismic data at Mersin and its vicinity (Genço lu et al., 1990; Eyido an et al., 1991; Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute, 2007) olan Namrun fay nda akaçlama sistemlerinde 500 m, 12 km uzan ma sahip Cehennemdere fay nda yine akaçlama sistemlerinde m ve Miyosen yafll birimlerde gözlenen 600 m lik sol yanal ötelenmeler ölçülmüfltür. Ayr ca bu faylar n kuzey ve güney bölümleri aras nda m civar nda yükseklik farklar n n bulundu u dikkate al narak, bu faylar n önemli bir düfley bileflene sahip sol yanal do rultu at ml fay karakteri sergiledikleri saptanm flt r. Bunun yan s ra, fay düzlemi çözümleri de faylar n önemli bir düfley bileflene sahip sol yanal fay karekterine sahip olduklar n iflaret etmektedir. Namrun ve Cehennemdere faylar n n Alt-Orta Miyosen yafll Karaisal ve Kaplankaya formasyonlar n kesmeleri, gerekse akaçlama sistemlerinde meydana getirdikleri ötelenmeler, bu faylar n Miyosen sonras nda ço unlukla Pliyo-Kuvaterner de geliflti i söylenebilir. Bunun yan s ra, bölgede meydana gelen ve büyüklü ü 3-5 aras nda de- iflen depremler de bu faylar n aktif oldu unu göstermektedir. Namrun Fay Zonu nun jeolojik özellikleri ve üretti i depremler dikkate al nd - nda, gelecek y llarda da bölgede y k c olmayan küçük ölçekte depremlerin meydana gelebilece i söylenebilir.

11 nan ve Ekingen 157 KAYNAKLAR Açlan, M., Namrun güneydo usu (Mersin) yöresinin jeolojik ve petrografik incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana (yay mlanmam fl). Arpat, E. ve fiaro lu, F. D., Türkiye deki baz önemli genç tektonik olaylar. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 18, Avflar, N., Namrun (Mersin) yöresinin bentik foraminifer faunas. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, 114, Aydo du, E., Bo azp nar-sandal ( çel) dolay n n stratigrafisi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana (yay mlanmam fl). Blumental, M. M., Belemedik Paleozoyik penceresi ve bunun Mezozoyik kalker çerçevesi (Kilikya Toroslar ). Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yay nlar, 3. Bozkurt, E., Neotectonics of Turkey a synthesis. Geodinamica Acta, 14, Demirtafll, E., Stratigraphy and tectonics of the area between Silifke and Anamur, Central Taurus Mountains. In: O. Tekeli and M. C. Göncüo lu, (eds), Proceedings of the International Symposium on the Geology of the Taurus Belt, Special Puplication, Ankara, pp Demirtafll, E., Turhan, N., Bilgin, A.Z., Erenler, F., Ifl klar, S., Sanl, D.Y., Selim, M., and Turhan, N., Geology of Bolkar Mountains. In: O. Tekeli and M. C. Göncüo lu, (eds), Proceedings of the International Symposium on the Geology of the Taurus Belt, Special Puplication, Ankara, pp Dilek, Y., Thy, P., Hacker, B., and Grundvig, S., Structure and petrology of Tauride ophiolites and mafik dike intrusions (Turkey): Implications for the Neo-Tethyen Ocean. Geological Society of America Bulletin, 111, Eyido an, H., Utku, Z., Güçlü, U. ve De irmenci, E., Türkiye Büyük Depremleri Makro-sismik Rehberi. stanbul Teknik Üniversitesi, Maden Fakültesi Yay n. Genço lu, S., nan, E. ve Güler, H., Türkiye nin deprem tehlikesi. TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odas Yay n, Ankara. Gül, M. A., Çuhadar, Ö., Özbafl, Y., Aklan, H. ve Efeç nar, T., Bolkar-Belemedik yöresinin jeolojisi ve petrol olanaklar. Türkiye Petrolleri Anonim Ortakl, Rapor No (yay mlanmam fl). çel,., çel-tarsus-çaml yayla nolu ruhsat sahas jeoloji ve rezerv raporu. Maden Tetkik Arama Raporu (yay mlanmam fl). lker, S., Adana baseni kuzeybat s n n jeolojisi ve petrol olanaklar. Türkiye Petrolleri Anonim Ortakl Raporu (yay mlanmam fl). Jaffey, N., and Robertson, A. H. F., New sedimentological and structural data from the Ecemifl fault zone, southern Turkey: implications for its timing and offset and Cenozoic tectonic escape of Anatolia. Journal of Geological Society, 158, Kandilli Rasathanesi vedeprem Araflt rma Enstitüsü, Nisan Koçyi it A., and Beyhan A., A new intracontinental structure: the Central Anatolian Fault Zone. Tectonophysics, 284, Koçyi it, A., and Beyhan, A., Reply to Rob Westaway s comment on A new intracontinenthal transcurrent structure: the Central Anatolian Fault Zone. Tectonophysics, 314, Özçelik, N. ve Yetifl, C., Adana baseni, Tersiyer istifi Güvenç formasyonunun litobiyostratigrafisi. Türkiye 10. Petrol Kongresi Bildiriler Kitab, s Özgül, N., Stratigraphy and tectonic evolution of the Central Taurides, In: O.,Tekeli and M.C., Göncüo lu (eds), Proceedings of the International Symposium on the Geology of the Taurus Belt, Special Puplication, Ankara, pp Özgül, N., Metin, S., Görür, E., Bingöl,., Baydar, O. ve Erdo an, B., Tufan-

12 158 Yerbilimleri beyli dolay n n (Do u Toroslar-Adana) Kambriyen-Tersiyer kayalar. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 16(1), Schmidt, G. C., Stratigraphic nomenclature for the Adana Region, Petroleum District 7. Petroleum Administration Bulletin, 6, Tekbafl, M., Namrun Güneyi (Çapar-Parmakkurdu aras ) ofiyolit diliminin jeolojisi ve petrografik ncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana (yay mlanmam fl). Westaway, R., Comment on A new intracontinental transcurrent structure: the Central Anatolian Fault Zone, Turkey by A. Koçyi it and A. Beyhan. Tectonophysics, 314, Yetifl, C., New observations on the age of the Ecemifl Fault. In: O.,Tekeli and M.C., Göncüo lu (eds), Proceedings of the International Symposium on the Geology of the Taurus Belt, Special Puplication, Ankara, pp Yetifl, C. ve Demirkol, C., Adana baseninin bat kesiminin detay jeolojik etüdü. MTA Rapor No (yay mlanmam fl). Y ld r m, F., çel ili Tarsus ilçesi Namrun civar nda s n rlar belirtilen maden kömürü sahas na ait Maden Kanunu nun 44. maddesine göre tanzim edilen iflletme projesi. MTA Raporu (yay mlanmam fl).