Ekonomi Bülteni. 7 Mart 2011, Sayı: 9. Yurtdışı Gelişmeler. Yurtiçi Gelişmeler. Finansal Göstergeler. Haftalık Görünüm

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 9 Yurtdışı Gelişmeler Yurtiçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Görünüm Trichet in Açıklamalarının Satır Araları Özet ve Sonuç... Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Berke Gümüş 1

2 Yurtdışı Gelişmeler ECB den enflasyona ilişkin sert açıklamalar. Avrupa Merkez Bankası (ECB), politika faizini Mart ayında piyasa beklentisine paralel %1 olarak tuttu. ECB Başkanı Trichet, karardan sonra yaptığı açıklamada Euro Bölgesi nde enflasyondaki hızlı yükselişin arından faiz oranının gelecek ay yapılacak ECB toplantısında muhtemelen yükseltilebileceğini söyledi. AB de büyümeye paralel enflasyon tahminleri de yükseltildi. ECB, bu yıl için enflasyon tahminini %1.8 den 2.3 e, 2012 yılı için ise % den %1.7 ye yükseltti. ECB ayrıca Euro Bölgesi için büyüme tahminlerini bu yıl için % den % 1.7 ye gelecek yıl için %1.7 den %1.8 e çıkarttı. AB enflasyonu %2 lik hedefin üzerinde. Euro Bölgesi enflasyonu, yapılan ilk tahmine göre yıllık bazda Şubat ayında piyasa beklentisi olan %2.4 e paralel %2.4 olarak açıklandı. İşsizlik oranı ise Şubat ta piyasa beklentisi olan %10 un hafif altında %9.9 olarak açıklandı.enerji maliyetleri %12 oranında artış göstererek artan enflasyonun arkasındaki en önemli faktör oldu. Enerji fiyatlarından ve gıda fiyatlarındaki artışlardan arındırılmış çekirdek enflasyon, geçen yıla göre %0.1 artış gösterdi. PIIGS lerde borçlanma maliyetleri Mart sonundaki zirve öncesinde yükseliyor. İspanya, 2014 ve 2016 vadeli tahvil ihalesiyle toplam 3.8 milyar borçlandı itfalı tahvil ihalesinde oluşan ortalama getiri %3.6 (önceki: %3.3) olurken, 2016 vadeli tahvilin ortalama getirisi %4.8 (%4.0) oldu. Portekiz ise altı ay vadede 5 milyon ve 12 ay vadede 4 milyon olmak üzere olmak üzere toplam 1 milyar borçlandı. Yüksek talep gelen ihalede 12 aylık bononun ortalama getirisi %3.9 den %4.1 e yükseldi. Altı aylık bono ihracında ortalama getiri %2.9 ile aynı vadeli bir önceki ihalede oluşanla aynı seviyede gerçekleşti. ABD de istihdama ilişkin olumlu rakamlar açıklandı. ABD de açıklanan ADP Özel Sektör İstihdamı, Şubat ta piyasa beklentisi olan 175K nın üzerinde 217K olarak açıklandı. Açıklanan verinin olumlu gelmesi FED in 2010 sonunda uygulamaya koyduğu parasal genişleme programının olumlu sonuçları olarak görülebilir. Öte yandan ABD de işsizlik maaşı başvuruları, 26 Şubat ta sona eren haftada 368K ile önceki haftaya göre azaldı. Libya da çözüme ilişkin sinyaller geldi. Venezüela Devlet Başkanı Chavez in Libya daki krize çözüm için uluslararası bir komisyon kurulması teklifi Libya yönetimi tarafından kabul edildi. Teklife göre uluslararası bir komisyon kurularak Libya da yönetim ve isyancılar arasında görüşme sağlanacak. Teklifin ardından petrol fiyatları hafif gerilerken sonradan barış planına duyulan kuşku neticesinde düşüş yerini yatay seyre bıraktı. Körfez ülkelerinin kredi notları düşürülmeye devam ediyor. Fitch, Bahreyn in uzun vadeli kredi notunu A dan A- ye indirdi, görünümü ise negatif olarak açıklandı Petrol Fiyatları Brent Petrol West Texas Petrol Brezilya faiz arttırdı. Brezilya Merkez Bankası, enflasyon hakkında artan endişelere paralel politika faizini Ocak 08 Ocak 09 Ocak 10 Ocak 11 beklentiler doğrultusunda baz puan arttırarak %11.75 e yükseltti. Brezilya Merkez Bankası, faizi üç ay içinde ikinci defa arttırmış oldu. 2

3 Yurtiçi Gelişmeler Enflasyon Son 40 Yılın En Düşüğünde * Şubat ayında TÜFE, piyasa beklentisi olan %0.64 ün üzerinde % 0.73 olarak açıklandı. ÜFE ise Şubat ayında piyasa beklentisi olan %1.3 ün üzerinde %1.7 oldu. Böylece TÜFE yıllık bazda %4.16; ÜFE ise %10.87 arttı. * Tüfe nin Eylül de %9.2 ya çıktıktan sonra son 5 aydır gerileyerek %4.2 ye indi. Bu 5 aylık süreçte yüksek baz etkisine ek olarak gıda & içecek fiyatları ile giyim & ayakkabı fiyatlarının olumlu seyri enflasyondaki düşüşe önemli oranda destek verdi. * Bundan sonraki aylarda: 1 Yüksek baz etkisinin ortadan kalkması, 2 Gıda & içecek fiyatlarının global fiyat artışlarına paralel yükselmeye başlaması (Bu ay bunun örneğini görmeye baş ladık, % 0.73 aylık enflasyon artışının %0.7 si gıda & içecek fiyat artışlarından geldi) 3 Global enerji ve petrol fiyatlarındaki artış, 4 İç talebin güçlü seyri, 5- TL nin değer kaybı (Kasım 2010 dan bugüne sepet bazında % 16 aşağıda)...etkileriyle Tüfe de artış trendinin Mart la beraber başlayacağı anlaşılıyor. 0% % 0% -1% Tüfe ve Tüfe Beklentileri (12 ay sonrası) 12% 8% 4% Tüfe Enflasyonuna Katkı 0.73% 0.70% -0.38% Nov-10 Jan-11 MB Beklenti Anketi 4.16% TÜFE Gıda Giyim Diğer 6.59% 0.40% Dec-10 Feb-11 * Son aylarda Üfe ve çekirdek Tüfe göstergelerindeki artış trendi bu beklentimizi güçlendiriyor. Belirli bir gecikme ile bu artışların bir kısmının Tüfe ye yansıması kaçınılmaz. * 12 ay sonrasına ilişkin Tüfe beklentisi %6.59 da ve Merkez Bankasının (MB) hedefi ile uyumlu. Fakat enflasyonda artış trendi beraberinde beklentilerin de hızla yukarı çıkarılmasına neden olacaktır. Dış Ticaret İstatistikleri Ocak ta Düzelmeye İşaret Etmedi * Ocak ayı dış ticaret verilerine göre ihracat ve ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre sırasıyla %22 ve %44 yükseldi. * Böylece yıllık bazda dış ticaret açığı Aralık 2010 da 72 milyar $ dan Ocak 2011 de 75 milyar $ a çıkmış oldu. * Ocak bütçe verilerinde ithalden alınan KDV rakamının gerilemesini baz alan piyasalar daha olumlu bir dış ticaret açığı bekliyordu. Aylık Yıllık % 12 Ay Toplam Yıllık % Milyar $ Oca.10 Oca.11 değ. Oca.10 Oca.11 değ. İhracat % % İthalat % % Yatırım Malları % % Ara Malı % % Tüketim Malları % % Diğer % 1 1 3% Dış Tic. Dengesi % % * Merkez Bankası nın ağırlıklı olarak Kasım 2010 dan itibaren aldığı önlemlerin henüz dış ticaret rakamlarına yansımamış olduğu görülüyor. Önümüzdeki aylarda dış ticaret açığının gidişatı (ve buna bağlı olarak cari açık) Merkez Bankası nın politikalarında belirleyici unsurlardan biri olacak. 3

4 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler DIBS End. 5 Günlük Değ (%, $ Bazında) -0.1 DIBS End. 1 Aylık Değ (%, $ Bazında) -0.3 Emtia End. 3.1 Emtia End. 8.0 Altın 0.5 Altın 5.2 $/TRY 0.1 $/TRY -0.8 EURO/$ EURO/$ 2.9 MSCI TR -2.1 MSCI TR -7.8 MSCI EM 2.5 MSCI EM -0.2 ABD-S&P ABD-S&P IMKB deki ($ bazlı) aylık bazda gerileme %8 e yaklaştı. 2.4 USD Libor 1 ay, 3 ay ve 12 ay (%) 3 3 Aylık Libor Faizi (%) Aylık USD Libor USD JPY EUR 1, Aylık USD Libor 0 1 Aylık USD Libor Aralık 08 Haziran 09 Aralık 09 Haziran 10 Aralık Aralık 08 Aralık 09 Aralık 10 0,31 0,19 EUR libor Trichet nin açıklamalarının ardından Cuma günü 7 baz puan sıçradı. Çin-Shangai Tr-Imkb100 Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Hisse Senedi Endeksleri Değişim (%) 1 Aylık Değ (%) Günlük Değ (%) Hisse Senedi Endeksleri (Eylül 2008=100) MSCI GOÜ Endeksi MSCI IMKB Endeksi Jp-Nikkei225 Ger-Dax Fr-Cac40 UK-FTSE 100 EU-DJ Stoxx ABD-DJ Indus ABD-S&P G-7 Ortalama MSCI Global Eylül 08 Nisan 09 Kasım 09 Mayıs 10 Aralık 10 IMKB ile GOÜ arasındaki spread son bir yılın en düşüğünde. Not: Tüm veriler rapor tarihinde bir gün öncenin verileri ile güncellenmiştir. 4

5 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler 25 Politika Faizi ve Gösterge Tahvil Getirisi 400 GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) Benchmark Tahvil Faizi (Bileşik) Politika Faizi (Bileşik) 5 O/N Karşılığı: 6.25% Eylül 08 Haziran 09 Mart 10 Aralık TR, BB+ Hun, BBB- Rus, BBB Bra, BBB- Ocak 10 Nisan 10 Temmuz 10 Ekim 10 Ocak 11 Gösterge tahvil getirisi %9 lu seviyeleri test ediyor... USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL 0.9 MXN Aylık Değ (%) CZK Günlük Değ (%) PLN 0.4 HUF 2.1 ZAR 4.9 KRW TRY JPY GBP EURO GOÜ Para Birimleri (Aralık 2008=100) Aralık 08 Ağustos 09 Nisan 10 Aralık TRY HUF CZK BRL KRW ZAR GOÜ ler arasında TL ve Kore Won u dışındakilerin para birimleri $ a karşı değerlendi. Tarım Tem. Maden Değ. Maden Enerji Top. Endeks Emtia Endekslerinde Değişim (%) Aylık Değ (%) Günlük Değ (%) Petrol Fiyatları (Brent Ham, $) Ocak 08 Temmuz 08 Ocak 09 Temmuz 09 Ocak 10 Temmuz 10 Ocak 11 Tarım endeksi geçen haftaki duraklamanın ardından artışına devam ediyor. Petrol fiyatları 111 $ ı geçti. Not: Tüm veriler rapor tarihinde bir gün öncenin verileri ile güncellenmiştir.. 5

6 Haftalık Görünüm Trichet in Açıklamalarının Satır Araları Avrupa Merkez Bankası (ECB) başkanı Trichet in 3 Mart Perşembe günü yaptığı konuşmada enflasyon konusundaki vurguları piyasaların beklediğinden daha sert tonda oldu. Trichet çok net bir şekilde Nisan da faiz artışının olası olduğunu; özellikle gıda ve petrol fiyatlarındaki artış mevcut hızında devam ederse yeni faiz artışlarının gelebileceğini vurguladı. Trichet in bu denli agresif konuşmalarının ardında yer alan sebeplere baktığımızda: 1- Petrol fiyatları Ağustos 2010 sonundan bugüne %53 yükseldi. Bu artışın yarısı son iki ayda gerçekleşti. Dahası Ortadoğu da siyasi problemlerin henüz çözülmemiş olması bugün itibarıyla 115 $ düzeylerinde olan Brent petrol fiyatlarının hızla yukarılara çıkma olasılığını canlı tutmaya devam ediyor. Zaten Trichet in açıklamalarında ana mesaj bu yönde, petrol fiyatları bu şekilde devam ederse Nisan sonrasında yeni faiz artış(lar)ı gelir dedi. Siyasi problemlerin S. Arabistan veya İran gibi bölgenin esas petrol üreten ülkelerine sıçrama olasılığında (bizim baz senaryomuzda bu yok) petrol fiyatları şimdiye kadar gördüğümüzün de üzerinde bir hızla yükselebilir. ECB başta olmak üzere tüm merkez bankaları bundan sonraki açıklamalarında muhtemelen bu olasılığı göz ardı etmeyecek ve daha şahin açıklamalar yapacaklardır. 2- Tarım ürünleri endeksinin Ağustos 2010 dan bugüne kadar olan dönemde yaklaşık %40 arttığını izledik. Gıda fiyatları da birçok ülkede tüketici enflasyon sepetinin içindeki en yüksek ağırlığa sahip. 3- ECB sadece Almanya ve Fransa gibi hızlı büyüyen AB üyelerinde değil, problemli diye tabir ettiğimiz ve ekonomik büyümeleri sorunlu olan Portekiz, İrlanda, İtalya, Yunanistan ve İspanya da (PIIGS) da enflasyon şaşırtıcı derecede hızla artıyor. Yandaki grafikten görülebileceği üzere PIIGS lerde tüketici enflasyonu krizden önceki ortalama seviyelerinin üzerine çıktı. Bu bize özellikle ilk iki maddedeki arz kaynaklı problemlerin enflasyon üzerinde ne derece güçlü etki yaptığını gösteriyor. 4- Fakat tek problem arz değil. Talep tarafı da toparlanmaya başladı. AB özelinde baktığımızda tüketici harcamaları ve güveni hızla yükseliyor, krediler artmaya başladı, istihdam yavaş da olsa toparlanıyor, tüm bu veriler büyüme hızına yansıdı, başta Almanya ve Fransa gibi devler olmak üzere AB krizden önceki potansiyel büyüme hızına gidiyor. Yandaki grafikten görülebileceği üzere sadece AB değil, ABD ve İngiltere de benzer büyüme trendi içinde. 5- Tüm bu gelişmeler enflasyon beklentilerini hızla yükseltmeye başladı. Yandaki grafikte gelişmiş ülkelerdeki 5 yıllı enflasyon beklentileri görülüyor. Ağustos 2010 sonrasındaki dönemde istisnasız tüm ülkelerde enflasyon beklentileri hızla yükseliyor. Trichet in şahin açıklamalarının ardında enflasyon beklentilerini kontrol altında tutma isteği göz ardı edilmemeli. 6

7 Haftalık Görünüm 6- Trichet in yaptığı bu konuşmayı sadece ekonomik dinamikler açısından değerlendirmemek gerek Mart ta AB liderler zirvesi var ve AB nin geleceğini bu zirvede alınacak net kararlara bağlı. 440 milyar EUR luk kurtarma fonunun kapsamının ve miktarının genişletilmesi, benzer problemlerle ilerleyen dönemlerde karşılaşılmaması için gerekli yaptırımların ortaya konulması gibi karar verilmesi elzem fakat bir o kadar da güç gündem maddeleri var. ECB bu hamlesi ile hem tarihi düşük faizler hem de fonlama olarak desteğinin yavaş yavaş sonlandırılacağını bu önemli zirve öncesi liderlere hatırlatmış oldu. Özet ve Sonuç: * Piyasalar normalde ECB den bu yılın sonuna kadar 1 tane 25 baz puanlık artış beklerken, açıklamanın ardından 2 ya da 3 tane 25 baz puanlık artışın geleceğini fiyatlamaya başladılar. AB den sonra diğer gelişmiş ülkelerden İngiltere faiz artışı sürecine başlamaya yakın gözüküyor. Zira yıllık tüketici enflasyonu Ocak ta %4 e çıktı (çekirdek ise %3 te). * ABD de diğerlerine oranla görece olarak daha rahat bir enflasyon seyri hâkim. Tüketici enflasyonu % iken çekirdek enflasyon %1 li seviyelerde. Bu anlamda FED in faiz artışlarına ECB ve BOE den (İngiltere Merkez Bankası) daha geç gideceği görülüyor. Zaten bilindiği üzere FED enflasyon hedefi konusunda ECB ile karşılaştırıldığında çok daha esnek. Bugün itibarıyla FED in yıl sonuna kadar 25 baz puanlık bir artışa gitme olasılığı %35 civarında fiyatlanıyor. Buna paralel Trichet in açıklamalarının ardından Euro/$ paritesi Mart sonundaki zirveye ilişkin tüm soru işaretlerine karşın- hızla yükselerek 0 lı seviyelere yaklaştı. * Gelişmekte olan ülkeler (GOÜ) cephesinde ise faiz artış süreci zaten Kasım 2010 de başlamıştı. Bu süreç son 5 haftalık süreçte biraz duraklamış gibi görünse de GOÜ 1 lerde enflasyonun gidişatı (Aralık ta %4.9 dan Ocak ta %5.0 a çıktı) faiz artışlarının devamına işaret ediyor. * Türkiye de enflasyon son 40 yılın en düşüğünde. Fakat Mart tan sonra yükselmeye başlayacak (detaylar için bu raporun Yurtiçi Gelişmeler kısmına bakılabilir) Buna ek olarak diğer GOÜ ve gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz artışları da TCMB yi planladığından daha önce faiz artışlarına başlamaya mecbur bırakabilir. 1 Çek Cum, Mac., Rom., Rusya, Ukr., Brz, Mek., G. Afr., Filip., Y. Zel., Malez., Singapur, G.Kore, Tayvan aritmetik ortalaması. 7