NARENCİYE Uluslararası Pazar Analizi. Yaş Meyve ve Sebze Kümesi

Transkript

1 NARENCİYE Uluslararası Pazar Analizi Yaş Meyve ve Sebze Kümesi Haziran 2011

2 MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI AVRUPA İŞLETMELER AĞI NARENCİYE ULUSLARASI PAZAR ANALİZİ HAZİRAN

3 İçindekiler 1. BÖLÜM: ULUSLARARASI PAZAR ANALİZİNE GİRİŞ AMAÇ ANALİZ SİSTEMATİĞİ ANALİZE KONU ÜRÜNLER ÜRÜNLERİN GTİP NUMARALARI Ürünlerin HS Kodları ARAŞTIRMA YÖNTEMİ ARAŞTIRMA PERİYODU BÖLÜM: DÜNYA NARENCİYE DIŞ TİCARETİ DÜNYA NARENCİYE İHRACATI DÜNYA NARENCİYE İHRACAT HACMİ DÜNYA NARENCİYE İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ DÜNYA NARENCİYE İHRACATINDA ÜRÜN PAYLARI DÜNYA NARENCİYE İTHALATI DÜNYA NARENCİYE İTHALATI DÜNYA NARENCİYE İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ DÜNYA NARENCİYE İTHALATINDA ÜRÜN PAYLARI BÖLÜM: TÜRKİYE NİN NARENCİYE DIŞ TİCARETİ TÜRKİYE NİN NARENCİYE İHRACATI NARENCİYE İHRACATIMIZ NARENCİYE İHRACATIMIZDA ÜRÜN PAYLARI NARENCİYE İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ TÜRKİYE NİN NARENCİYE İTHALATI NARENCİYE İTHALATIMIZDA DURUM NARENCİYE İTHALATIMIZDA ÜRÜN PAYLARI NARENCİYE İTHALATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ BÖLÜM: NARENCİYE ÜRÜNLERİ PORTAKAL DÜNYA PORTAKAL İHRACAT HACMİ DÜNYA PORTAKAL İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK PORTAKAL İHRAÇ EDEN ÜLKELER PORTAKAL İHRAÇ EDEN TÜM ÜLKELER

4 DÜNYA PORTAKAL İTHALAT HACMİ DÜNYA PORTAKAL İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK PORTAKAL İTHAL EDEN ÜLKELER PORTAKAL İTHAL EDEN TÜM ÜLKELER PORTAKALDA TÜRKİYE NİN DURUMU TÜRKİYE NİN PORTAKAL İHRACAT HACMİ PORTAKAL İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK PORTAKAL İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER PORTAKAL İHRAÇ ETTİĞİMİZ TÜM ÜLKELER PORTAKAL İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI TÜRKİYE NİN PORTAKAL İTHALAT HACMİ PORTAKAL İTHALATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK PORTAKAL İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELER PORTAKAL İTHAL ETTİĞİMİZ TÜM ÜLKELER PORTAKAL İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI PORTAKALDA POTANSİYEL HEDEF ÜLKELER PORTAKAL İTHALATINA BAĞIMLI ÜLKELER TÜRKİYE NİN PORTAKAL İHRACATI ANALİZİ MANDARİN (MANDALİNA) DÜNYA MANDARİN İHRACAT HACMİ DÜNYA MANDARİN İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK MANDARİN İHRAÇ EDEN ÜLKELER MANDARİN İHRAÇ EDEN ÜLKELER DÜNYA MANDARİN İTHALAT HACMİ DÜNYA MANDARİN İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK MANDARİN İTHAL EDEN ÜLKELER MANDARİN İTHAL EDEN TÜM ÜLKELER MANDARİNDE TÜRKİYE NİN DURUMU TÜRKİYE NİN MANDARİN İHRACAT HACMİ MANDARİN İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ

5 EN ÇOK MANDARİN İHRACATI YAPTIĞIMIZ ÜLKELER MANDARİN İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER MANDARİN İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI TÜRKİYE NİN MANDARİN İTHALAT HACMİ MANDARİN İTHALATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK MANDARİN İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELER MANDARİN İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELER MANDARİN İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI MANDARİN İHRACATI İÇİN POTANSİYEL HEDEF ÜLKELER MANDARİN İTHALATINA BAĞIMLI ÜLKELER TÜRKİYE NİN MANDARİN İHRACATININ ANALİZİ GREYFURT DÜNYA GREYFURT İHRACAT HACMİ DÜNYA GREYFURT İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK GREYFURT İHRAÇ EDEN ÜLKELER GREYFURT İHRAÇ EDEN ÜLKELER DÜNYA GREYFURT İTHALATI HACMİ DÜNYA GREYFURT İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK GREYFURT İTHAL EDEN ÜLKELER GREYFURT İTHAL EDEN ÜLKELER TÜRKİYENİN GREYFURTTA DURUMU TÜRKİYE NİN GREYFURT İHRACAT HACMİ ÜLKEMİZİN GREYFURT İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK GREYFURT İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER TÜRKİYE NİN GREYFURT İHRAÇ ETTİĞİ TÜM ÜLKELER GREYFURT İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI TÜRKİYE NİN GREYFURT İTHALATI HACMİ TÜRKİYE NİN GREYFURT İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK GREYFURT İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKE TÜRKİYE NİN GREYFURT İTHAL ETTİĞİ ÜLKELER

6 GREYFURT İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI GREYFURT İHRACI İÇİN POTANSİYEL HEDEF ÜLKELER GREYFURT İTHALATINA BAĞIMLI ÜLKELER TÜRKİYENİN GREYFURT İHRACATININ ANALİZİ LİMON DÜNYA LİMON İHRACAT HACMİ DÜNYA LİMON İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK LİMON İHRAÇ EDEN ÜLKELER LİMON İHRAÇ EDEN ÜLKELER DÜNYA LİMON İTHALAT HACMİ DÜNYA LİMON İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK LİMON İTHAL EDEN ÜLKELER LİMON İTHAL EDEN ÜLKELER TÜRKİYE NİN LİMON DIŞ TİCARETİNDE DURUMU TÜRKİYENİN LİMON İHRACATI LİMON İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK LİMON İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER TÜRKİYE NİN LİMON İHRAÇ ETTİĞİ ÜLKELER LİMON İHRACATIMIZDAKİ BEYAN FARKLARI TÜRKİYE NİN LİMON İTHALATI LİMON İTHALATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK LİMON İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELER TÜRKİYE NİN LİMON İTHAL ETTİĞİ ÜLKELER LİMON İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI LİMON İHRACI İÇİN POTANSİYEL HEDEF ÜLKELER LİMON İTHALATINA BAĞIMLI ÜLKELER LİMON İHRACATIMIZIN ANALİZİ DİĞER NARENCİYE ÜRÜNLERİ DÜNYA DİĞER NARENCİYE İHRACAT HACMİ DİĞER NARENCİYE ÜRÜNLERİNİN DÜNYA İHRACATI DEĞİŞİMİ

7 EN ÇOK DİĞER NARENCİYE İHRAÇ EDEN ÜLKELER DİĞER NARENCİYE İHRAÇ EDEN ÜLKELER DÜNYA DİĞER NARENCİYE İTHALAT HACMİ DÜNYA DİĞER NARENCİYE İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK DİĞER NARENCİYE İTHAL EDEN ÜLKELER DİĞER NARENCİYE ÜRÜNLERİNİ İTHAL EDEN ÜLKELER TÜRKİYE NİN DİĞER NARENCİYE İHRACATI DİĞER NARENCİYE İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ EN ÇOK DİĞER NARENCİYE İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER TÜRKİYE NİN DİĞER NARENCİYE İHRAÇ ETTİĞİ ÜLKELER DİĞER NARENCİYE İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI TÜRKİYE NİN DİĞER NARENCİYE İTHALATI DİĞER NARENCİYE İTHALATIMIZDA DEĞİŞİM TRENDİ TÜRKİYE NİN DİĞER NARENCİYE İTHAL ETTİĞİ ÜLKELER DİĞER NARENCİYE İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERİN BEYAN FARKLARI DİĞER NARENCİYE İHRACI İÇİN HEDEF ÜLKELER DİĞER NARENCİYE İTHALATINA BAĞIMLI ÜLKELER DİĞER NARENCİYE İHRACATIMIZIN ANALİZİ GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER

8 1. BÖLÜM: ULUSLARARASI PAZAR ANALİZİNE GİRİŞ Bu araştırma Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Avrupa İşletmeler Ağı nın talebi üzerine gerçekleştirilmiştir AMAÇ MTSO Avrupa İşletmeler Ağı bünyesinde gerçekleştirilen Narenciye kümesinde yer alan firmalara, narenciye ürünleri ile ilgili uluslararası ticaret toplam pazar boyutu, paylaşımı, değişim trendleri ve potansiyel hedef pazar ülkeler ilgili bilgiler vermek ve bu bilgiler ile doğru hedef ülkeler saptamalarına ve ihracatlarını artırmalarına yardımcı olmaktır ANALİZ SİSTEMATİĞİ Bu çalışma 5 temel bölümde gerçekleştirilecektir. 1. Bölümde çalışmanın amacı, uluslararası pazar analizine konu ürünler, araştırma yöntemi ve araştırma periyodu açıklanmaktadır. 2. Bölümde Dünya narenciye ihracat ve ithalatı incelenecek, yıllar bazında tüm narenciye ürünlerinin ihracat ve ithalat toplamları verilecek, değişim trendleri ve ürün payları arasındaki dönem ortalamaları ile birlikte incelenerek narenciye dış ticaretinin makro görüntüsü belirlenecektir. 3. Bölüm Türkiye ile ilgilidir, Türkiye narenciye ihracat ve ithalatı aynı yöntemle irdelenecek, Dünya dış ticaretindeki konumu belirlenecektir. Bu bölümde ülkemiz dış ticaretinin Dünya dış ticareti ile bütünleşmesine yönelik öneriler yer alacaktır. 4. Bölüm ise ürünlerin ayrı ayrı incelendiği bölümdür. Dünya ve Türkiye dış ticaret gerçekleşmeleri saptanacak, değişim trendleri, farklı dış ticaret beyanları belirlenecek ve bu bilgiler ışığında her bir ürün için ithalatçı durumunda olan potansiyel hedef ülkelerin listesi belirlenecektir. 5. Bu bölümde Türkiye dış ticaretinin Dünya dış ticareti ndeki genel görünümü incelenecek ve ülkemiz narenciye dış ticaretinin Dünya pazarları ile bütünleşmesine yönelik öneriler yer alacaktır ANALİZE KONU ÜRÜNLER Narenciye kümesinde portakal, mandalina, greyfurt ve limon üretici/ihracatçıları bulunduğu belirtilmiş olmakla birlikte, narenciye ürünleri Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon numaraları incelendiğinde, 7

9 öngörülen ürünlere ek olarak diğer narenciye ürünleri adı altında bir başlığın daha bulunduğu saptanmıştır. Yapılan araştırma sonucunda diğer narenciye grubuna giren ürünlerin Kumquats (Kumkat), Citron (Ağaçkavunu), Bergamot (Bergamut veya turunç) gibi turunçgiller ailesinden ürünler olduğu belirlenmiştir. Diğer narenciye başlığı, araştırma ve analizlerin, tam ve gerçekçi sonuç verebilmesini sağlamak üzere çalışmaya dahil edilmiştir ÜRÜNLERİN GTİP NUMARALARI 1 Çalışma konumuz uluslararası ticaret olduğundan öncelikle narenciye ürünlerinin gümrüklerde işlem gördüğü kodlar incelenmiştir. Narenciye ürünleri, İthalat Mevzuatımızda Turunçgiller olarak anılmakta, Bitkisel Ürünler Bölümü altında yer almaktadır. Ana istatistik kodu 0805 tir. Bu ana kod altında yer alan her bir narenciye ürününün ) araştırmamızda esas alınacak 6 basamaklı Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Numaraları (GTİP) aşağıdaki gibidir: Turunçgiller (taze veya kurutulmuş) : Portakal: Mandarin (tanjerin ve satsuma dahil); klemantin, vilking ve benzeri turunçgil melezleri: Greyfurt (pomelolar dahil) Limon (Citrus limon, Citrus limonum) ve tatlı limonlar (Citrus aurantifolia, Citrus latifolia): Diğerleri Çalışmamızda 6 basamaklı kodlar kullanılacak olmakla birlikte, bu ürünlere ait 12 basamaklı GTİP numaraları aşağıda verilmektedir. Mandarin, greyfurt ve limonun GTİP numaralarında 12 basamağa kadar giden alt ayrımlar cinsleri, portakalın GTİP numarasındaki alt ayrımlar tatlı ve taze olanlar ve diğerlerini, diğer narenciye ürünlerinin GTİP numarası alt ayrımları taze ve kurutulmuş olanları belirtmektedir. Araştırmalarımız sadece 6 basamaklı GTİP numaraları ile yapılacağından taze, tatlı, kurutulmuş ve cins ayrımı olmaksızın tüm narenciye ürünlerini kapsayacaktır Portakal: 1 8

10 Tatlı, taze Diğerleri Mandarin (tanjerin ve satsuma dahil); klemantin,vilking ve benzeri turunçgil melezleri: Klemantin Monreale Satsuma Mandarin ve vilking Tanjerin Diğerleri Greyfurt (pomelolar dahil) Limon (Citrus limon, Citrus limonum) ve tatlı limonlar (Citrus aurantifolia, Citrus latifolia): Limon (Citrus limon, Citrus limonum) Tatlı limonlar (Citrus aurantifolia, Citrus latifolia) Diğerleri Diğer taze turunçgiller Diğer kurutulmuş turunçgiller Ürünlerin HS 2 Kodları Ayrıca, narenciye ürünlerinin Uluslararası Ürün Sınıflandırma -Harmonized System (HS) 3 kodları da incelenmiş olup ithalat mevzuatımızda yer alan kodlarla birebir örtüştüğü teyit edilmiştir. HS kodları ve açıklamaları aşağıda verilmektedir: 08 Name: Edible fruit, nuts, peel of citrus fruit, melons Description: Edible fruit and nuts; peel of citrus fruit or melons. 2 The Harmonized Commodity Description and Coding System (HS) : Uluslararası Ürün Sınıflandırma Kodları 3 9

11 0805 Name: Citrus fruit, fresh or dried Description: Citrus fruit, fresh or dried Name: Oranges, fresh or dried Description: Oranges Name: Mandarin, clementine & citrus hybrids, fresh or dried Description: Mandarins (including tangerines and satsumas); clementines, wilkings and similar citrus hybrids Name: Lemons and limes, fresh or dried Description: Lemons (Citrus limon, Citrus limonum) and limes (Citrus aurantifolia) Name: Grapefruit, fresh or dried Description: Grapefruit Name: Citrus fruits, fresh or dried, nes Description: Other Görüldüğü üzere uluslararası kodlarda ithalat mevzuatımızdan farklı olarak taze ve kurutulmuş kavramı tüm narenciye ürünleri için kullanılmıştır ARAŞTIRMA YÖNTEMİ Bu çalışma ile narenciye ürünlerinin Dünya dış ticaret boyutunu saptamak, ihracatçı ve ithalatçı olan ülkelerin söz konusu ürünlerdeki toplam dış ticaret gerçekleşmelerini belirlemek hedeflenmiştir. Çalışma sunumu ile ülkemiz ihracatçılarının mevcut durumlarını görmeleri, Dünya narenciye dış ticareti içinde konumlandırmaları ve doğru değerlendirmeler yaparak doğru ülkelere yönelmelerine yardımcı olmak amaçlanmaktadır. Bu nedenle, kullanılacak veriler Birleşmiş Milletler veritabanına tüm ülkeler tarafından beyan edilen ihracat ve ithalat gerçekleşmeleri olacaktır. Araştırmalar, analize konu ürünlerde belirtilen 5 ana başlık üzerinden, 6 basamaklı Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon numaraları ile Dünya daki Tabanı ndan 4 gerçekleştirilmiştir. en temel tek kaynak olan Birleşmiş Milletler İstatistik Veri

12 Birleşmiş Milletler Veri Tabanı, Birleşmiş Milletlere üye olan yaklaşık 250 ülke tarafından kuruma beyan edilen ithalat, ihracat toplamlarını içermektedir. Devletlerin resmi beyanları söz konusudur. Bu nedenle de Dünya da doğruluğu tartışılmamaktadır. Bununla birlikte, ülkelerin beyanlarında farklılıklar olabilmektedir. Türkiye nin ihracat ve ithalat yaptığı ülkeler için bu farklılıklar belirlenmiş ve değerlendirmelerde dikkate alınması için vurgulanmıştır yılı dış ticaret verilerinin Dünya ticaretine ilişkin kimi verileri çalışmanın yapıldığı Haziran 2011 itibarıyla henüz veritabanına tam olarak işlenmediğinden çalışmanın bütünlüğü International Trade Center ın (ITC) 5 veri, analiz ve tahminler kullanılarak tamamlanmıştır. ITC de, bu konudaki verileri Birleşmiş Milletler veri tabanından almakta, zaman zaman ülkelerin istatistik kurumlarından aldığı bilgilerle desteklemektedir. Örneğin, Türkiye ile ilgili çalışmalarında Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerini esas almaktadır. ITC den Dünya ihracat ve ithalat gerçekleşmeleri toplamı tahmin olarak alınmış ve analizde kullanılmıştır. Elimizde bulunmayan tek veri grubu ülkelerin 2011 yılında gerçekleştirdikleri ithalat ve ihracat rakamlarıdır. Ürünlerin Dünya ithalatçıları ve ihracatçıları tablolarının en sağ bölümünde yer alan 2010 listesi bu nedenle eksiktir ARAŞTIRMA PERİYODU Araştırma 2010 yılı ihracat ve ithalat toplamlarının henüz Birleşmiş Milletler veri tabanına işlenmesi tamamlanmadığından 5 yıllık değişim trendlerinin hesaplanabilmesi için 2005 yılından başlatılmıştır. Değişim trendlerinin anlamlı olabilmesi için, yılı verileri tam olarak, 2010 yılı verileri ITC tahmini olarak listelere eklenmiştir. Böylece 2005 yılı verisi baz alınıp 2006 yılının 2005 yılına göre değişimi hesaplanmıştır. İzleyen yıllarda aynı yöntemle değerlendirilmiştir. Veri girişi tamamlandığında, her bir ürünün Dünya İthalatçıları ve İhracatçıları listeleri güncellenecektir. Trendlerin incelendiği tablolarda yer alan 2010 yılında gerçekleşmiş olan toplam ihracat ve ithalatların ITC nin tahminleri olduğu akılda tutulmalıdır. Ülkelerin üretim kapasiteleri, rekolte miktarları vb bilgiler bu araştırma kapsamında değildir. Bu konularda ayrıca bölgesel ve sektörel araştırmalar yapılmalıdır. Bununla birlikte, analiz sonucunda ortaya çıkan ve dikkat çekilmesi gereken konular ile ilgili olarak gerektiği ölçüde ek bilgi kullanılmıştır. Kullanılan ek bilgilerin tümü ITC den derlenmiştir

13 2. BÖLÜM: DÜNYA NARENCİYE DIŞ TİCARETİ 2.1. DÜNYA NARENCİYE İHRACATI Dünya narenciye ürünleri ihracat gerçekleşmeleri, değişim trendleri ve ürünlerin toplam ihracattan aldıkları paylar aşağıdaki bölümlerde incelenmektedir. Narenciye ürünleri kapsamında portakal, mandarin (mandalina), greyfurt, limon ve bu ürünlerin cinsleri/türleri olmayıp diğer narenciye ürünleri olarak anılan bergamot (turunç) benzeri ürünler yer almaktadır DÜNYA NARENCİYE İHRACAT HACMİ Dünya narenciye ürünleri toplam ihracatı 2005 yılında 6,9 milyar USD dır. ITC tarafından 2010 yılında 11,5 milyar USD ye ulaştığı hesaplanmaktadır yılı hariç olmak üzere Dünya narenciye ürünleri ihracatı sürekli artış sergilemektedir. Yıllar Dünya Narenciye İhracatı (USD) Dünya narenciye ürünleri ihracatı arasındaki dönemde toplam % 66, yıllık oralama % 10,97 büyümüştür dönemindeki narenciye ihracatı aşağıdaki grafikte gösterilmektedir. 12

14 Dünya Toplam Narenciye İhracatı (USD) MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı DÜNYA NARENCİYE İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ Dünya narenciye ihracatı, incelediğimiz arası dönemde, 2009 yılı global krizi dışında sürekli artış yönünde değişim göstermiştir yılında ise bir önceki yıla göre % 3,44 düşüş görülmektedir. Dünya Narenciye İhracatı Değişim Trendleri Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,89 Son 5 yıllık değişim ortalaması % 11,07 dir. Dünya narenciye ihracatı yıllık ortalama büyüme hızının çok az üzerinde bir değişim oranına sahiptir. Ekonomik krizin etkisi hariç dalgalanan ancak sürekli büyüyen bir görünüm sergilemektedir. Dalgalanma ise büyüme oranlarındaki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Aşağıdaki grafik, yıllık değişim oranlarındaki hareketleri göstermektedir. 13

15 Dünya Narenciye İhracatı Değişim Trendi MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 Dünya Narenciye İhracatı Ortalama Büyüme Hızı % Dünya Narenciye İhracatı Değişim Trendleri (Bir Önceki Yıla Göre %) 0,00-5, yılı değişim trendi hesabında baz olarak alındığından değişim oranı sıfırdır yılında narenciye ihracatı son 5 yılın ortalamasından daha düşük oranda (% 2,7) büyüme yönlü değişim göstermiştir yılında ise ortalamanın 2 katına ulaşan büyüme yönlü değişim görülmektedir de bir önceki yıla yakın değişim kaydedilmiştir.2009 yılındaki düşme yönündeki değişim, 2008 de ulaşılan noktadan büyümeyi aşağıya çekmiş toplamda % 23,1 ihracat küçülmesine neden olmuştur. Global krizin Dünya ihracatçılarına bedeli ağır olmuştur yılında krizin ağır etkisinin ortadan kalktığını, Dünya narenciye ihracatının 2007 yılındaki değişim düzeyini neredeyse tekrar yakaladığını görmekteyiz DÜNYA NARENCİYE İHRACATINDA ÜRÜN PAYLARI Yukarıda narenciye ürünleri adı altında 5 ürün grubunu birlikte incelediğimizi belirtmiştik. Bu ürünlerin Dünya narenciye ihracatından yılları arasında aldıkları ortalama paylar aşağıda grafik olarak verilmektedir. 14

16 Döneminde Ortalama Ürün Payları % 0,65 8,45 17,92 38,52 portakal mandarin greyfurt 34,46 limon diğer Narenciye ürünlerinden büyüklük sırasına göre portakal Dünya ihracatından yıllık ortalama % 38,52, mandarin % 34,46, limon % 17,92, greyfurt % 8,45, diğer narenciye ürünleri % 5,65 pay almaktadır. İncelediğimiz dönemde söz konusu ürünlerin payları yıllık bazda değişiklikler göstermektedir. Ürün paylarındaki değişimlerin daha net görülebilmesi ve yorumlanabilmesi amacıyla her bir yıl bazında Dünya ihracatından aldıkları paylar aşağıda tablo ile verilmektedir. Yıllar Bazında Ürün Payları: Yıl Narenciye Türü 2005 Dünya İhracatı Dünya İhracatında Ürünün Payı (%) 2005 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer ,60 TOPLAM ,00 Yıl Narenciye Türü 2006 Dünya İhracatı Dünya İhracatında Ürünün Payı (%) 2006 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer ,74 TOPLAM ,00 15

17 Yıl Narenciye Türü 2007 Dünya İhracatı Dünya İhracatında Ürünün Payı (%) 2007 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer ,70 TOPLAM ,00 Yıl Narenciye Türü 2008 Dünya İhracatı Dünya İhracatında Ürünün Payı (%) 2008 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer ,74 TOPLAM ,00 Yıl Narenciye Türü 2009 Dünya İhracatı Dünya İhracatında Ürünün Payı (%) 2009 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer ,48 TOPLAM ,00 Yıl Narenciye Türü 2010 Dünya İhracatı Dünya İhracatında Ürünün Payı (%) 2010 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer ,61 TOPLAM ,00 16

18 Ürün Özelinde İhracat Payları: Narenciye ürünlerinin her biri özelinde yılları arasındaki pay hareketlilikleri aşağıda grafik olarak verilmektedir. Bu grafiklerde portakal ve mandarin paylarının dalgalı seyir izlediği, greyfurt ve limonun paylarının küçük oynamalar dışında stabil seyrettiği ve diğer narenciye ürünlerinin de 2009 yılı dışında düzenli paya sahip olduğunu görmekteyiz. Bu grafikler 2011 ve daha sonraki yıllar için Dünya ihracatında olası ürün payları konusunda fikir verecek düzeydedir. Özellikle portakalın payı dikkatle izlenmelidir. Portakal 40, , , , , , Ortalama Portakalın Dünya İhracatındaki Payı % Mandarin Ortalama Mandarinin Dünya İhracatındaki Payı %

19 Greyfurt Ortalama Greyfurtun Dünya İhracatındaki Payı % Limon Ortalama Limonun Dünya İhracatındaki Payı % Diğer Narenciye 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0, Ortalama Diğer Narenciyenin Dünya İhracatındaki Payı % 18

20 2.2. DÜNYA NARENCİYE İTHALATI DÜNYA NARENCİYE İTHALATI Uluslararası istatistiklerdeki ithalat rakamlarının kapsamı ihracat rakamlarından farklıdır. Ülkelerin gümrük kayıtlarında ihracatlar FOB, ithalat ise CIF fiyatlarıyla yer almaktadır. 6 Dolayısıyla ithalat bedelleri içinde uluslararası navlun ve uluslararası sigorta bedellerinin bulunduğunu akılda tutmak gereklidir. Bu açıdan bakıldığında Dünya ithalat ve ihracat rakamları çok büyük ölçüde tutarlıdır yılından itibaren görülen fark azalması incelenmesi gereken ayrı bir konu olup krizin navlun bedellerinde düşüşe yol açması veya ithalatların maliyet endişesiyle yakın ülkelerden yapılması nedenleriyle olabilir. Dünya narenciye ürünleri ithalatı 2005 yılında 7,7 milyar USD civarından 2008 yılında11,2 milyar USD ye ulaşmıştır. Global krizin etkisi ile 2009 yılında azalan Dünya ithalatı 10,2 milyar USD olarak gerçekleşmiştir yılında ise ITC tarafından 11,9 milyar USD civarına ulaştığı tahmin edilmektedir. Yıllar Dünya Narenciye İthalatı (USD) Söz konusu dönemde toplamda % 54,52, yıllık olarak ortalama % 9,09 luk büyüme görülmektedir. Aşağıdaki grafikte arasında Dünya narenciye ithalatındaki büyüme izlenebilir. 6 Bakınız ICC Incoterms

21 Dünya Narenciye İthalatı (USD) MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı DÜNYA NARENCİYE İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ Dünya narenciye ithalatı, incelediğimiz arası dönemde, 2009 yılı dışında büyüme yönünde değişim göstermiştir yılında ise 2008 yılına göre % 9,32 ithalat azalması görülmektedir. Dünya Narenciye İthalatı Değişim Trendi Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,94 Son 5 yıllık değişim trendi ortalaması artış yönünde olup % 8,6 dır. Dünya narenciye ithalatının yıllık ortalama büyüme hızı olan % 9,09 dan düşüktür. 20

22 Ele alınan döneminde Dünya narenciyeithalatı da Dünya narenciye ihracatına paralel değişim hareketleri sergilemektedir yılında, global krizin etkisi, Dünya ithalatında da net olarak görülmektedir. Değişim oranlarında ise farklılıklar göze çarpmaktadır Dünya Narenciye İthalatı Değişim Trendi (Bir Önceki Yıla Göre %) Dünya Narenciye İthalatı Yıllık Ortalama Büyüme Oranı % DÜNYA NARENCİYE İTHALATINDA ÜRÜN PAYLARI Yılları arasında Dünya narenciye ithalatında en büyük payı % 40,01 ile portakal almaktadır. Mandarin % 32,47 lik payla 2. sıradadır. Limon % 18, Greyfurt % 9,09 paya sahipken diğer narenciye ürünleri % 0,44 ile son sırada yer almaktadır Dünya Narenciye İthalatında Ortalama Ürün Payları % 18,00 0,44 9,09 32,47 40,01 portakal mandarin greyfurt limon diğer 21

23 Dünya narenciye ticaretinde, ürünlerin yıl içindeki ithalat ve ihracat miktarlarında oluşan farklılıkların önemli bölümü fiili ihracatın yılsonundan hemen önce, fiili ithalatın yeni yıl başlangıcından hemen sonra gerçekleşmesi nedeniyle oluşmaktadır. Daha küçük bir bölüm ise ülke beyanlarındaki hata ve eksikliklerden doğmaktadır. Bir yıllık analizlerde bu durum çok belirginken bu analizde olduğu gibi birkaç yıllık bir dönem çalışıldığında dengelenmekte ve ihmal edilebilir düzeyde kalmaktadır. Bu nedenle yıllar bazında narenciye ürünlerinin Dünya ithalat paylarının ayrıca grafik olarak belirtilmemiştir. Aşağıdaki tabloda narenciye ürünlerinin Dünya ithalat ve ihracatındaki yıllık ortalama paylarının karşılaştırması verilmiştir. 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 portakal mandarin greyfurt limon diğer Dünya Narenciye İthalatında Ortalama Ürün Payları % Dünya Narenciye İhracatında Ortalama Ürün Payları % 3. BÖLÜM: TÜRKİYE NİN NARENCİYE DIŞ TİCARETİ 3.1. TÜRKİYE NİN NARENCİYE İHRACATI Bu bölümde yılları arasındaki dönemde ülkemizin narenciye ürünleri ihracatı, büyüme durumu, değişim trendleri ve ürünlerin ihracatımız içindeki payları incelenecektir NARENCİYE İHRACATIMIZ Narenciye ihracatımız yılları arasındaki dönemde toplamda % 113, yıllık ortalama % 18,8 oranında büyüme sergilemiştir. Aşağıda yıllar bazında ihracat gerçekleşmelerimiz verilmektedir. 22

24 Yıllar Türkiye nin Narenciye İhracatı (USD) Türkiye narenciye ihracatı bu dönemde Dünya narenciye ihracatından % 72 daha fazla büyüme başarısı göstermiştir. Ele alınan yıllarda Türkiye nin narenciye ihracatındaki büyüme aşağıda grafik olarak gösterilmektedir Türkiye'nin Narenciye İhracatı USD

25 NARENCİYE İHRACATIMIZDA ÜRÜN PAYLARI Aşağıdaki grafikte görüldüğü üzere ihracatımızda limon % 36,63 ile en büyük payı almaktadır. Mandarin % 31,17 ile 2., portakal % 19,07 ile 3., greyfurt % 13,12 4. Sıradadır. Ülkemiz ihracatında diğer narenciye ürünlerinin payı görünmeyecek kadar (% 0,006) küçüktür. Türkiye'nin İhracatında Ortalama Ürün Payları % 0,006 36,63 13,12 19,07 31,17 portakal mandarin greyfurt limon diğer döneminde Dünya ihracatında görülen portakal, mandarin, limon, greyfurt ve diğer narenciye sıralaması ülkemiz için geçerli değildir. Ürün payları sıralamasında Dünya ürün ihracat paylarına paralel görünüm yoktur. Bu farklılık ihracat yaptığımız ülkelerin tercihlerinden, ihracatçılarımızın uluslararası piyasalara sundukları miktarlardan veya başka nedenlerden kaynaklanıyor olabilir, araştırılmalıdır. Biraz daha detaya inerek döneminde Dünya ve Türkiye narenciye ihracatı ürün paylarına ürünler bazında hazırlanan aşağıdaki grafikten bakarsak: Dünya portakal ihracat oranının çok altında bir oranda, Dünya limon ihracat oranının çok üstünde bir oranda, Dünya mandarin ihracat oranının biraz altında bir oranda, Dünya greyfurt ihracat oranının biraz üstünde bir oranda, Dünya diğer narenciye ihracat oranının çok çok altında bir oranda ihracat yaptığımız anlaşılmaktadır. 24

26 40,00 30,00 20,00 10,00 0, Türkiye Ortalama İhracat Ürün Payları % Dünya Ortalama Ürün İhracat Payları % NARENCİYE İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ döneminde narenciye ihracatımızın değişim trendleri aşağıda verilmektedir Türkiye Narenciye İhracatı Değişim Yıllar Trendleri (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,35 Türkiye nin narenciye ihracatı her yıl bir önceki yıl ihracatına göre sürekli artış yönünde değişim göstermiştir. 2006, 2007 ve 2008 yıllarında % aralığında gerçekleşen artış yönlü değişim 2009 yılında adeta sıçrama yapmış 2008 yılına göre % 36,79 artış yönlü değişim göstermiştir. Bu durum ülkemiz narenciye ihracatının 2009 global krizinden olumsuz etkilenmeyip aksine krizi ihracat anlamında fırsata dönüştürdüğünü göstermektedir. Aşağıdaki grafik bu durumu açık ve net olarak gözönüne sermektedir. Türkiye nin narenciye ihracat değişim oranı (% 16,73) 2009 yılına dek ortalama büyüme oranının (% 18,83) altında seyretmiş 2009 yılında gerçekleşen büyük artış yönlü değişim ile yükselmiştir. 25

27 2010 yılı Dünya ihracatı artış yönünde ve değişim trendi % 15,89 olduğu halde Türkiye nin değişim trendi bu ivmeyi yakalayamamıştır. Dünya da global krizin 2009 yılında ülkemizde ise 2010 yılında hissedilmesi bu durumun gerekçelerinden biri olabilir. Aşağıdaki grafik Türkiye narenciye ihracatının 2009 yılına dek ortalama % civarında büyüdüğünü, 2009 yılı ihracat artışı ile son 5 yıllık büyüme hızının % 18 lere çekildiğini net biçimde göstermektedir Türkiye Narenciye İhracatı Değişim Trendleri % Türkiye Yıllık Ortalama Büyüme Hızı % döneminde Türkiye nin narenciye ihracatı yıllık değişim trendleri Dünya narenciye ihracatı yıllık değişim trendlerinin tam tersi olarak gerçekleşmiştir. Bu durum aşağıda grafik eşliğinde verilmektedir Türkiye Narenciye İhracatı Değişim Trendleri % Dünya Narenciye İhracatı Değişim Trendleri (Bir Önceki Yıla Göre %) Oysa narenciye ihraç eden önemli ülkelerden biri olmamız nedeniyle ihracat değişim trendlerimizde Dünya ihracatı ile benzerlik görülmesi beklenirdi. Bu durum Dünya pazarları ile entegrasyon sorunumuz 26

28 bulunduğunu, rakiplerimizin ulaştığı ana ithalatçı ülkelere yeterince ulaşamadığımızı, ağırlıklı olarak Dünya ithalat payları küçük olan ülkelere ihracat yapabildiğimizi göstermektedir. Narenciye ihracatımızın döneminde yıllık bazda ortalama değişim trendi % 16,73 olmakla birlikte her bir yıl içinde ürünlerin ihracat değişim oranları dalgalanmalar göstermektedir. Özellikle diğer narenciye ürünlerinde görünen değişim trendleri ilgi çekicidir. Aşağıda yıllık bazda narenciye ihracatlarımız ve ürünlerin bir önceki yıla göre değişim trendleri verilmektedir. Yıl Narenciye Türü 2005 Yılı Türkiye İhracatı Değişim Oranı (Bir önceki yıla göre %) 2005 Portakal Mandarin Greyfurt Limon Diğer yılında değişim oranı bir önceki yıl çalışma kapsamında olmadığından sıfır (0) dır yılında çok az miktarda diğer narenciye ürünü ihracatı yapılmıştır. Yıl Narenciye Türü 2006 Yılı Türkiye İhracatı Değişim Oranı (Bir önceki yıla göre %) 2006 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer , yılında 2005 yılındaki limon ihracat düzeyi yakalanamamış % 10 a yakın düşüş kaydedilmiştir. Ayrıca, 2006 yılında diğer narenciye ürününden yapılan 18 bin USD lik ihracat bu üründe değişim trendinin çok yüksek çıkmasına neden olmuştur. Yıl Narenciye Türü 2007 Yılı Türkiye İhracatı Değişim Oranı (Bir önceki yıla göre %) 2007 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer ,89 27

29 2007 yılı ise portakal ihracatında düşüş yaşandığı bir yıl olmuştur. Ayrıca, mandarindeki artış oranı incelediğimiz periyodun en düşük artışı olarak saptanmıştır. Yıl Narenciye Türü 2008 Yılı Türkiye İhracatı Değişim Oranı (Bir önceki yıla göre %) 2008 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer , yılına portakal ve limonda görülen düşük artış oranları dikkat çekicidir. Yıl Narenciye Türü 2009 Yılı Türkiye İhracatı Değişim Oranı (Bir önceki yıla göre %) 2009 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer , yılı kriz yılıdır. Buna rağmen Türk ihracatçıları Dünya ihracatçılarının tersine limon ve greyfurt dışındaki ürünlerde ihracat patlaması gerçekleştirme başarısını göstermişlerdir. Diğer narenciyede ulaşılan ihracat seviyesi değişim oranını çok artırmıştır. Yıl Narenciye Türü 2010 Yılı Türkiye İhracatı Değişim Oranı (Bir önceki yıla göre %) 2010 Portakal , Mandarin , Greyfurt , Limon , Diğer , yılında portakal ve diğer narenciyede düşüş yaşanmıştır. Portakal ihracatındaki düşüşün nedeni rekolte azlığı, zirai ve/veya siyasi problemler vb dışında ise araştırılmalıdır yıllarındaki ihracatımızda ortalama % 0,006 paya sahip diğer narenciye ürünlerinin bir önceki yıla göre değişim trendlerinde görülen aşırı oynaklık dikkat çekmektedir. Bu ürün grubunun dış ticareti 28

30 henüz belirli bir düzeye oturmamış görünmektedir. Dünya potansiyeli dikkate alınarak ayrıca incelenmesi ve mümkün olduğu ölçüde ihracata yönelinmesi önerilmektedir TÜRKİYE NİN NARENCİYE İTHALATI NARENCİYE İTHALATIMIZDA DURUM Türkiye nin narenciye ithalatı 2005 yılında 15 milyon USD iken 2006 yılında 8 milyon USD ye düşmüştür yılında yeniden 14,6 milyon USD ye çıkan ithalatımız 2008 ve 2009 yıllarında düşüş göstermekle birlikte 2010 yılında 13 milyon USD yi aşmıştır Türkiye'nin Narenciye İthalatı Yıllar (USD) Narenciye ithalatımızda genel bir azalmadan söz etmek mümkündür yılındaki büyük oranlı düşüş dışında dar bir aralıkta dalgalanan bir seyir izlemektedir Türkiye'nin Narenciye İthalatı (USD)

31 NARENCİYE İTHALATIMIZDA ÜRÜN PAYLARI Narenciye ithalatımızın büyük bir bölümünün (% 71,25) portakal olduğu görülmektedir. Greyfurt % 11,29 ile 2. Sırada, limon % 9 ile 3. Sırada ve mandarin % 8,33 ile 3. Sıradaki ithalat ürünümüzdür. Diğer narenciye ürünleri ithalatımız binde 1 (% 0,1) seviyesinde bulunmaktadır Türkiye Narenciye İthalatında Ortalama Ürün Payları % 8,33 11,29 9,00 0,13 71,25 portakal mandarin greyfurt limon diğer NARENCİYE İTHALATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ Türkiye nin narenciye ithalatı değişim trendleri 2009 yılına dek son derece hareketlidir. Hızlı düşüş ve hızlı yükselişler görülmektedir yılındaki 2006 yılına oranla yaklaşık % 81artış dikkat çekicidir. Mevcut görünümüyle Türkiye nin narenciye ithalatında belirli bir politika veya strateji izlenmediği, ithalatçılarımızın ve/veya ihracatçılarımızın günlük ihtiyaçlara göre davrandığı izlenimini vermektedir. Türkiye Narenciye İthalatı Değişim Trendleri Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,32 30

32 İncelediğimiz dönemde toplam narenciye ithalatı küçülme oranı % 13,33 olup yıllık ortalama % 2,22 olarak hesaplansa da 2007 yılındaki büyük sapma nedeniyle anlamlı görünmemektedir Türkiye Narenciye İthalatı Değişim Trendleri (Bir Önceki Yıla Göre %) Narenciye İthalatımızdaki Ortalama Küçülme % Aşağıdaki tablo Türkiye nin dönemi arasındaki yıllarda tüm narenciye ürünleri ithalatını ve bu ithalatların bir önceki yıla göre % değişim trendlerini göstermektedir. Tüm ürünlerde ortalama oluşturmaya engel sapmalar görülmektedir. Özellikle diğer narenciye ürünlerindeki sapma sağlıklı ortalama hesaplamaya engeldir. Yıllar Portakal İthalatımızın Değişim Trendi (%) Mandarin İthalatımızın Değişim Trendi (%) Greyfurt İthalatımızın Değişim Trendi (%) Limon İthalatımızın Değişim Trendi (%) Diğer Narenciye İthalatımızın Değişim Trendi (%) ,75 155,33-56,18-21,06 0, ,70-25,14-13,64 173,27 0, ,68-25,12-3,12 99, , ,72 78,08-6,89-44,97 24, ,67 122,70 13,75-1,52-81,43 31

33 4. BÖLÜM: NARENCİYE ÜRÜNLERİ 4.1. PORTAKAL DÜNYA PORTAKAL İHRACAT HACMİ Aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere Dünya portakal ihracatı 2005 yılında 2,6 milyar USD iken 2009 yılında 4 milyar USD civarına ulaşmıştır yılı için ITC nin hesaplamalar sonucunda ulaştığı tahmin 4,4 milyar USD dir. Dünya Portakal İhracatı (USD) DÜNYA PORTAKAL İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ İncelediğimiz 5 yıllık dönemde, portakal ihracatı, her yıl bir önceki yıla göre değişen oranlarda olmak kaydıyla, sürekli bir artış trendi göstermektedir yılındaki global kriz hafif bir duraklamaya neden olmuş ancak yükseliş trendi devam etmiştir yılları arasında yıllık ortalama büyüme hızı % 11,61 dir yılı tahminleri duraklamanın aşıldığı ve ihracatın yeniden artış trendine girdiği yolundadır. Portakalın döneminde yıllık ortalama değişim trendi % 11,74 tür. Bu trend ele alınan dönemde yıllık ortalama büyüme oranının çok az üzerindedir. 32

34 Yıllar Dünya Portakal İhracatı (USD) MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Değişim Trendi (Bir önceki yıla göre %) , , , , , yılında, Dünya portakal ihracatının % 84,27 si 9 ülke tarafından gerçekleştirilmiştir. 8 Toplam 111 ülke portakal ihracatı yapmaktadır. Kalan % 15 civarı Dünya ihracatı 102 ülke tarafından gerçekleştirilmiştir. Ülkemiz portakal ihracatında % 4,23 ile 6. sıradadır. Aşağıda bu ülkelerin Dünya ihracatından aldıkları pay % olarak gösterilmektedir. 7 Birleşmiş Milletler veritabanına 2010 yılı veri girişi henüz tamamlanmamıştır. Belirtilen 2011 toplamı ITC (International Trade Center) tarafından hesaplamalar yapılarak tahmin edilen rakamdır yılı verileri tamamlandığında liste ve grafik güncellenecektir. 33

35 EN ÇOK PORTAKAL İHRAÇ EDEN ÜLKELER En çok İhracat Yapan 9 Ülkenin Dünya Portakal İhracatındaki Payı % 2,44 2,48 3,56 15,73 28,15 Spain Egypt USA South Africa Netherlands 3,66 4,22 8,69 8,91 10,70 Turkey Greece Morocco Australia Diğer Ülkeler 5 yıllık dönemde, portakal ihracatı yapan ülkelerin sayısı 110 civarındadır, ancak, bunlardan 65 civarı 1 milyon USD nin altında ihracat yapabilmişlerdir. İncelediğimiz 5 yıllık dönemde, İspanya nın, portakal ihracatında tartışmasız Dünya lideri olduğu görülmekte, en yakın rakibinin 3 katı ihracat yaptığı anlaşılmaktadır. ABD ve Güney Afrika Cumhuriyeti ni Hollanda izlemektedir yılında Mısır ın yaptığı atılım dikkat çekicidir. Ülkemiz son yıllardaki ihracat performansı ile, Fas, İtalya, Yunanistan ve Avustralya yı geride bırakmış görünmektedir. Gösterilen bu ihracat performansının öncelikle kalıcı olabilmesi ve sürdürülebilmesi için ithalat potansiyeli de dikkate alınarak stratejik planlama yapılmalı ve uygulanmalıdır. Aşağıdaki grafikte, 2005 yılında 9. Sırada olduğumuz en büyük Dünya portakal ihracatçıları arasında yıllarında en hızlı büyüyen ülke olarak 6. Sıraya yerleştiğimiz görülmektedir. Dünya portakal 34

36 ihracatının toplam % 72 büyüdüğü yılları arasındaki dönemde ülkemiz portakal ihracatının daha fazla oranda (% 122,7) büyümüş olması sevindiricidir ,00 120, dönemi Portakal İhracatında En Büyük Ülkelerin Büyüme Oranları % 122,74 100,00 80,00 66,00 64,94 60,00 47,82 47,82 52,98 40,00 20,00 7,29 15,53 0,00-0,96-20, yılı ihracat verilerimize göre döneminde toplam büyüme oranımız % 106 dır yılı için diğer ülke büyümeleri hesaplanmadığından not olarak verilmektedir. 35

37 PORTAKAL İHRAÇ EDEN TÜM ÜLKELER 10 Aşağıda Dünya portakal ihracatçısı ülkelerin listesi yıllarındaki ihracat performanslarına gore sıralı halde verilmektedir. İhracatçı Ülke 2005 İhracatı İhracatçı Ülke 2006 İhracatı İhracatçı Ülke 2007 İhracatı İhracatçı Ülke 2008 İhracatı İhracatçı Ülke 2009 İhracatı İhracatçı Ülke 2010 İhracatı Spain Spain Spain Spain Spain South Africa USA USA South Africa USA Egypt USA South Africa South Africa USA South Africa USA Turkey Netherlands Netherlands Netherlands Egypt South Africa Italy Morocco Morocco Greece Netherlands Netherlands Morocco Greece Greece Australia Morocco Turkey Portugal Australia Australia Morocco Greece Greece Kingdom Turkey Turkey Egypt Italy Morocco Lithuania Egypt Italy Turkey Australia Australia Mexico Italy Egypt Italy Turkey China Peru Belgium Argentina Argentina Argentina Italy Oman Argentina Kingdom Uruguay China Argentina Slovenia Uruguay Uruguay China Germany China, Hong Kong SAR Federation Kingdom Germany Germany Uruguay Chile Jordan Ülkelerin bulundukları coğrafi lokasyon ve tüm bilgileri hakkında bakınız: 36

38 France Belgium France Belgium France Slovakia Germany China, Hong Kong SAR Israel China, Hong Kong SAR Uruguay Romania China, Hong Kong SAR France Belgium France Belgium New Zealand China China Brazil Chile Germany Thailand Zimbabwe Chile China, Hong Kong SAR Portugal Israel Pakistan Israel Brazil Portugal Brazil Portugal Sweden Tunisia Syria Chile Syria Chile Iran Lebanon Tunisia Iran Israel Lebanon Brazil India Mexico Kingdom Paraguay Kingdom Israel Tunisia Malaysia Arab Emirates Tunisia Lebanon Rep. of Tanzania Arab Emirates Brazil Norway Kingdom Lithuania Moldova India Portugal Tunisia Lithuania Bhutan Zambia Syria Lebanon Federation Lebanon Mexico Luxembourg Arab Emirates Slovakia Syria Czech Rep Czech Rep Japan Cyprus Federation India Federation Poland Sri Lanka Portugal Singapore Czech Rep Poland Austria Panama Bhutan Czech Rep Lithuania Peru India Switzerland Cuba Bhutan Singapore Mexico Singapore Mozambique

39 Czech Rep Cyprus Saudi Arabia Bhutan Jordan Ukraine Federation Mexico Bhutan India Nicaragua Saint Vincent and the Grenadines Singapore Thailand Nicaragua Cyprus Colombia Nepal Slovakia Saudi Arabia Peru Austria Mexico Lithuania Poland Singapore Oman Federation Kyrgyzstan Jordan Swaziland Cyprus Colombia Honduras Saudi Arabia Poland Austria Thailand Cyprus Lithuania Zimbabwe Occ. Palestinian Terr Slovakia Slovakia Swaziland Sweden Swaziland Slovenia Peru Poland Austria Zimbabwe Nicaragua Ireland Thailand Cuba Slovakia Ireland Denmark Belize Dominican Rep Colombia Oman Dominican Rep Austria Belize Sweden Hungary Hungary Nicaragua Ireland Slovenia Dominican Rep Thailand Honduras Denmark Thailand Latvia Zimbabwe Dominican Rep Slovenia Ireland Denmark Slovenia Denmark Colombia Denmark Sweden Bulgaria Colombia Jordan Belize Ethiopia Latvia Venezuela Bahrain Dominican Rep Jamaica Ethiopia Slovenia Jamaica Jamaica Malaysia Bahrain

40 Ireland Honduras Honduras Zimbabwe Jamaica Sweden Peru Oman Bulgaria Sweden Jamaica Nicaragua Ethiopia Ghana Dominica Latvia Malaysia New Zealand New Zealand Rep. of Tanzania Latvia Dominica Latvia Dominica Malaysia Norway Oman Dominica Rep. of Tanzania Ecuador Indonesia Malaysia Bulgaria Romania Kuwait New Zealand Ethiopia Bahrain Paraguay Georgia Bahrain Rep. of Tanzania Jordan Jordan Moldova Occ. Palestinian Terr New Zealand Kuwait Belize Mozambique Malaysia Venezuela Ghana Zambia Paraguay Namibia Namibia New Zealand Ukraine Costa Rica Belarus Luxembourg Pakistan Kuwait Romania Oman Indonesia Namibia Luxembourg Zambia Peru Serbia Romania Norway Estonia Rep. of Tanzania Pakistan Luxembourg Namibia Pakistan Qatar Norway Rep. of Tanzania Viet Nam Luxembourg Costa Rica Japan Qatar Georgia Norway

41 Ghana Ghana Viet Nam Costa Rica Korea Luxembourg Costa Rica Japan Panama Venezuela Sri Lanka Qatar Costa Rica Ecuador Croatia Bosnia Herzegovina Finland Indonesia Serbia Kenya Romania Paraguay Ukraine Qatar Trinidad and Tobago Finland Guyana Guyana Switzerland Qatar Hungary Romania Paraguay Korea Switzerland Saint Vincent and the Grenadines Kuwait Armenia Estonia Mauritius Guyana Switzerland Estonia Trinidad and Tobago El Salvador TFYR of Macedonia Yemen Switzerland Pakistan Finland Bulgaria Bulgaria Norway Mauritius Croatia Korea Guatemala Finland TFYR of Macedonia Côte d'ivoire Kenya Viet Nam Kenya Indonesia Serbia Switzerland Georgia Iceland El Salvador Yemen Japan Malta Croatia Guatemala Uganda Pakistan Kenya Montenegro Kenya Guyana Paraguay TFYR of Macedonia Serbia China, Macao SAR Sri Lanka

42 Ethiopia El Salvador El Salvador Guyana Iceland Estonia Saint Vincent and the Grenadines Finland Japan Nepal Viet Nam Ecuador TFYR of Macedonia Sri Lanka Guatemala Korea Kyrgyzstan Georgia Iceland Malta Burkina Faso Guatemala Sri Lanka Neth. Antilles Panama Iceland Sri Lanka Zambia Canada Ukraine Yemen Trinidad and Tobago Samoa Seychelles Seychelles Canada Saint Vincent and the Grenadines Yemen Canada Bosnia Herzegovina Fiji Nigeria Guatemala Canada Moldova Fiji Occ. Palestinian Terr Viet Nam Saint Vincent and the Grenadines China, Macao SAR Madagascar Saint Lucia Samoa Mali Japan Serbia Samoa Ecuador Saint Vincent and the Grenadines Fiji Fiji Algeria Canada Senegal Barbados

43 Seychelles Mozambique Trinidad and Tobago Ecuador Croatia Botswana Saint Lucia Moldova New Caledonia Bosnia Herzegovina Côte d'ivoire Albania Korea Seychelles Kazakhstan Zambia 765 Iceland Algeria 885 Barbados Montenegro 909 Cape Verde 595 Estonia 858 Senegal 554 Botswana Trinidad and Tobago 564 China, Macao SAR 691 New Caledonia 186 China, Macao SAR 541 Mozambique 976 Madagascar 177 Botswana 274 Kazakhstan 606 Cape Verde 513 Saint Lucia 523 Indonesia 144 Senegal 237 Ukraine 479 Saint Lucia 450 Venezuela 454 Algeria 137 Uganda 101 Cape Verde 344 New Caledonia 65 Côte d'ivoire 420 Algeria 402 Botswana 126 Côte d'ivoire 231 Mozambique 415 Albania 134 Samoa 17 Ukraine 64 Philippines 150 Niger 313 Malta 132 Sudan 1 Antigua and Barbuda 37 Neth. Antilles 108 Samoa 131 Côte d'ivoire 4 Botswana 107 Philippines 61 Armenia 105 Uganda 35 Fiji 55 Mauritius 47 Zambia 37 Niger 19 42

44 DÜNYA PORTAKAL İTHALAT HACMİ Dünya toplam portakal ithalatı 2005 yılındaki 3.1 milyar USD lik düzeyinden 2008 yılında 4.3 milyar USD ye ulaşmıştır yılı itibarıyla 4.6 milyar USD olacağı tahmin edilmektedir döneminde Dünya portakal ithalatı toplamda % 47,5, yıllık ortalama % 7,9 büyüme kaydetmiştir. Dünya Portakal İthalatı (USD) DÜNYA PORTAKAL İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ 2009 yılı hariç olmak kaydıyla sürekli ancak farklı oranlarda bir artış sergilemiştir. Ortalama değişim trendi % 8,6 dır yılında bir önceki yıla oranla ciddi bir ithalat daralması görülmekle birlikte, bu daralmanın aşıldığı ve yeniden yükselme trendine girdiği görülmektedir. Yıllar Dünya Portakal İthalatı (USD) Değişim Trendi (Bir önceki yıla göre %) , , , , ,94 11 ITC hesaplamalarına göre 43

45 Aşağıdaki grafikte 2009 yılında portakal ithalatı yapan ülkelerden ilk 21 adedi yer almaktadır. Söz konusu ülkeler toplam Dünya ithalatının % 72 sini gerçekleştirmektedirler EN ÇOK PORTAKAL İTHAL EDEN ÜLKELER 2009 Yılı İthalatında Büyük İthalatçı Ülkeler ve İthalat Toplamları Federation Netherlands Kingdom Saudi Arabia Canada Italy China, Hong Kong SAR ve China Belgium USA Japan Poland Spain Ukraine Korea Switzerland Sweden Austria Norway Czech Rep. Malaysia Denmark 44

46 PORTAKAL İTHAL EDEN TÜM ÜLKELER Portakal ithalatçısı tüm ülkelerin yılları arasındaki sıralamaları aşağıdaki tabloda verilmektedir. İthalatçı Ülke 2005 İthalatı İthalatçı Ülke 2006 İthalatı İthalatçı Ülke 2007 İthalatı İthalatçı Ülke 2008 İthalatı İthalatçı Ülke 2009 İthalatı Germany Germany Netherlands Germany Germany İthalatçı Ülke 2010 İthalatı Federation France France France France France France Netherlands Kingdom Netherlands Federation Saudi Arabia Federation Germany Netherlands Kingdom Federation Kingdom Federation Netherlands Kingdom Federation Germany Kingdom Kingdom Canada China, Hong Kong SAR Spain Belgium Saudi Arabia Belgium Belgium Canada Canada Saudi Arabia Canada Japan Canada Belgium Belgium China, Hong Kong SAR Korea Japan Japan Saudi Arabia Spain USA Korea USA Canada China, Hong Kong SAR Italy USA China, Hong Kong SAR Ukraine China, Hong Kong SAR Spain Belgium Sweden Saudi Arabia Korea Korea USA Italy Arab Emirates Japan China USA Spain Japan Poland Poland Switzerland Italy Italy Italy Japan Spain Portugal

47 Switzerland Kuwait Poland Italy Ukraine Czech Rep Poland Sweden Sweden USA Korea Norway Sweden Poland Arab Emirates Sweden Switzerland Malaysia Arab Emirates Switzerland Switzerland Ukraine Sweden Denmark China China Kuwait Switzerland China Romania Austria Austria Norway Kuwait Austria Oman Norway Norway Romania Norway Norway Indonesia Singapore Romania Czech Rep Austria Czech Rep Lithuania Romania Singapore Austria China Malaysia Serbia Czech Rep Ukraine Denmark Czech Rep Denmark Ireland Ukraine Czech Rep Ukraine Denmark Singapore Belarus Finland Denmark Singapore Romania Romania Australia Malaysia Malaysia China Malaysia Serbia Finland Hungary Finland Portugal Portugal Oman Croatia Iran Ireland Ireland Singapore Portugal Slovakia Denmark Indonesia Malaysia Ireland Finland Jordan Indonesia Slovakia Finland Serbia Jordan Hungary Portugal Hungary Serbia Oman Ireland Slovenia Croatia Oman Hungary Finland Slovakia New Zealand Ireland Croatia Croatia Slovakia Croatia Albania Slovakia Serbia Greece Hungary Belarus Bahrain Oman Australia Slovakia Belarus Hungary Turkey Jordan Belarus Oman Croatia Australia Bosnia Herzegovina New Zealand New Zealand Indonesia Indonesia Lithuania Armenia

48 Serbia Portugal Belarus Lithuania Indonesia Bulgaria New Australia Slovenia Zealand Qatar Slovenia Costa Rica Slovenia Lithuania Lithuania Slovenia New Zealand Greece Turkey Jordan Slovenia Australia Albania Mexico Belarus Bulgaria Australia New Zealand Bahrain Guatemala Lithuania Albania Jordan Kazakhstan Philippines Luxembourg Bulgaria Latvia Kazakhstan Albania Kazakhstan Brazil Albania Philippines Turkey Jordan Turkey Thailand Mexico Bosnia Herzegovina Albania Greece Sudan Azerbaijan Greece Sudan Latvia Latvia Latvia Estonia Bahrain Mexico Bulgaria Turkey Viet Nam Latvia Kazakhstan Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Viet Nam Qatar Philippines Bosnia Herzegovina Bulgaria Moldova China, Macao SAR Bosnia Herzegovina Zambia Viet Nam Turkey Mexico Viet Nam India Sri Lanka Malta Greece Viet Nam Mexico Greece Paraguay Luxembourg Bahrain Costa Rica Bulgaria Luxembourg Iceland Kazakhstan Zambia Guatemala Armenia Costa Rica Montenegro Guatemala Luxembourg Philippines Luxembourg Armenia Senegal Philippines Qatar Luxembourg Guatemala Thailand French Polynesia Qatar Malta Bahrain Sudan Malta El Salvador Sudan Estonia Malta Malta TFYR of Macedonia Cape Verde TFYR of Macedonia Armenia Estonia Ecuador Guatemala Barbados Estonia Iran Bangladesh Estonia Algeria Aruba

49 China, Macao SAR TFYR of Macedonia MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı TFYR of Macedonia Costa Rica Estonia Colombia Zambia Mauritius Armenia India Ecuador Cyprus El Salvador Bahamas Syria Mauritius China, Macao SAR Mauritius Syria TFYR of Macedonia Mexico Kyrgyzstan Moldova Panama Costa Rica Iceland India Thailand Azerbaijan Botswana Iceland Brunei Darussalam Iceland Mauritius Sri Lanka Sri Lanka Senegal Bahamas India Swaziland French Polynesia Syria China, Macao SAR Nepal Moldova Mauritius Mozambique China, Macao SAR Bahamas South Africa Moldova Iceland Sri Lanka Samoa Senegal Bangladesh Bahamas Senegal Colombia Paraguay Senegal New Caledonia China, Macao SAR South Africa Montenegro Egypt Barbados El Salvador El Salvador Montenegro Iceland Malawi Namibia Georgia Zambia Bahamas Brazil Peru Moldova Moldova Mozambique Zambia Kenya Burkina Faso Syria Maldives Maldives Maldives Paraguay Bangladesh Thailand Sri Lanka Sri Lanka Côte d'ivoire French Polynesia Algeria Sao Tome and Principe French Polynesia Pakistan French Polynesia Yemen Ethiopia Swaziland Neth. Antilles Georgia Kenya Zambia Saint Vincent and the Grenadines

50 Neth. Antilles Barbados Montenegro Argentina Senegal Maldives Montenegro Yemen El Salvador El Salvador MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Rep. of Tanzania Dominican Rep India Yemen Ecuador Azerbaijan Côte d'ivoire Nigeria Colombia Côte d'ivoire Colombia Yemen Barbados Burundi 741 Georgia Gabon Brazil Barbados Cape Verde Thailand Kenya Kenya Algeria Aruba Brazil South Africa Thailand Georgia South Africa Yemen Colombia Namibia Namibia Cyprus Neth. Armenia Seychelles Barbados Antilles Panama Gabon Cape Verde French Polynesia Cape Verde Nicaragua Seychelles Namibia Cape Verde Paraguay Botswana Neth. Kenya Brazil Antilles Côte d'ivoire Mozambique Nicaragua Paraguay Seychelles Cyprus Kyrgyzstan Cape Verde Azerbaijan Paraguay Brazil Faeroe Isds Greenland Lebanon Sudan Seychelles Argentina Botswana Swaziland Fiji Ecuador Occ. Palestinian Terr Colombia Fiji Côte d'ivoire Mozambique Zimbabwe Ecuador Botswana South Africa Fiji Samoa Faeroe Isds Greenland Azerbaijan Faeroe Isds Chile Azerbaijan Faeroe Isds Fiji Chile Uruguay South Africa Fiji Argentina Kyrgyzstan New Caledonia Bolivia (Plurinational State of)

51 Mozambique Argentina Faeroe Isds Panama Nepal Panama Mozambique Botswana Botswana Mayotte Lebanon Cyprus Nicaragua Nicaragua Malawi Antigua and Barbuda Antigua and Barbuda Greenland Lebanon Uganda Samoa Nicaragua Samoa Niger Lebanon Algeria Anguilla Uruguay Samoa Burkina Faso Niger Guatemala Antigua and Barbuda New Caledonia Rwanda Kyrgyzstan Panama Kyrgyzstan Cambodia Madagascar Peru Algeria Cyprus Anguilla Honduras Mayotte Samoa Anguilla Mayotte Egypt Tonga Kyrgyzstan Panama Saint Kitts and Nevis Kiribati New Caledonia Costa Rica Chile Malawi Peru Saint Kitts and Nevis Chile Niger Uganda Djibouti Chile Niger Lebanon Rwanda Occ. Palestinian Terr Timor-Leste Mauritania Mayotte Mauritania Bhutan Burkina Faso Mayotte Saint Kitts and Nevis Peru Montserrat Kiribati Uruguay Vanuatu Tuvalu Cook Isds Tonga New Caledonia Madagascar Sao Tome and Principe Saint Vincent and the Grenadines Malawi Ethiopia Tonga Uruguay Ethiopia Wallis and Futuna Isds Peru Mali Suriname Rep. of Tanzania

52 Pakistan Saint Kitts and Nevis Uganda Mali Pakistan Grenada Malawi Honduras Bhutan Grenada Egypt Vanuatu Malawi Pakistan Cyprus Wallis and Futuna Isds Mauritania Bhutan Honduras Egypt Ghana Ghana Honduras Rep. of Tanzania Pakistan Dominican Rep Rwanda Madagascar Bhutan Ghana Montserrat Tuvalu Uganda Cook Isds Rep. of Tanzania Mongolia Dominican Rep Occ. Palestinian Terr Morocco 788 Bolivia (Plurinational State of) 274 Sao Tome and Principe Gambia 113 Rep. of Tanzania Venezuela 31 Saint Vincent and the Grenadines Rep. of Tanzania Ethiopia Mauritania Cameroon Bhutan Zimbabwe Uganda Ghana Guyana Morocco Cameroon Tuvalu Madagascar Bolivia (Plurinational State of) 516 Montserrat Madagascar Montserrat Tunisia 488 Mongolia Israel Sao Tome and Principe Guyana 328 Bolivia (Plurinational State of) Mali Suriname Dominica 286 Uruguay Montserrat Saint Vincent and the Burundi 163 MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı 51

53 Grenadines Saint Vincent and the Grenadines Sao Tome and Principe Burundi Saint Lucia 91 Mali Pakistan Togo Tunisia Rwanda Israel Benin 969 New Caledonia Dominica 881 Dominica 967 Grenada Zimbabwe 415 Sao Tome and Principe 499 Guyana Grenada 330 Central African Rep. 355 Bolivia (Plurinational State of) 992 Mongolia 302 Suriname 253 Suriname 901 Jamaica 268 Argentina 155 Benin 735 Comoros 219 Guyana 145 Saint Vincent and the Grenadines 670 Ethiopia 99 Burundi 271 Gambia 70 Guinea 147 Jamaica 19 Zimbabwe 109 Dominican Rep. 59 Dominican Rep. 61 Comoros 93 Dünya portakal ithalatında dikkat çeken bir başka konu 2005 yılında 150 olan ithalatçı ülke sayısının 2009 yılına kadar 127 civarına gerilediğidir. 1 milyon USD ve üzerinde ithalat yapan ülke sayısı 85 civarındadır. 52

54 PORTAKALDA TÜRKİYE NİN DURUMU Türkiye'nin İthalatı (USD) Türkiye'nin İhracatı (USD) Ülkemiz portakalda, ihracat fazlası veren ülkedir. İhracatta atılım, 2009 yılında yapılmış 2005 yılına gore % 100 ün üzerinde artış sağlanmıştır TÜRKİYE NİN PORTAKAL İHRACAT HACMİ Türkiye'nin İhracatı (USD)

55 Türkiye nin portakal ihracatı 2006 ve 2009 yıllarında yakalanan bir önceki yıllara göre ciddi artış oranları ile toplamda % 106 lık büyümeye ulaşmıştır. Bu dönemde ortalama yıllık büyüme hızı % 18 olmakla birlikte istikrar içermemektedir PORTAKAL İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ Değişim Trendi Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , , ,32 Ülkemiz portakal ihracatı incelediğimiz yılları arasında bir önceki yıla göre azalış ve artış eğilimleri ile dalgalı seyir göstermektedir. Söz konusu dönemde toplam değişim % 96,86 ve yıllık ortalama % 19,37dir Dönemi Türkiye'nin Portakal İhracatında Trend (USD) daki hızlı atılımın korunamadığı ve 2010 yılını bir önceki yıla göre düşüşle kapadığı görülmektedir. 54

56 Aşağıdaki tabloda yıllarında ülkemizin ihracat yaptığı ülkeler listelenmektedir. Yaklaşık 50 ülkeye ulaştığımız ve ihracat yapabildiğimiz görülmektedir yılında Serbest Bölge den 1,6 milyon USD lik ihracat gerçekleştirilmiştir yılında ise Serbest Bölge den 570 bin USD lik ihracat yapılmıştır. Serbest Bölge ihracatlarının hangi ülkelere gönderildiği ise bilinmemektedir EN ÇOK PORTAKAL İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER Türkiye nin portakal ihracatının % 92,16 sı 9 ülkeye gerçekleştirilmektedir. Toplam 49 ülkeye ihracat yapılmakta olup diğer 40 ülkeye yapılan ihracatın toplam ihracatımız içindeki payı % 7,84 tür İhracatımızdaki Payları % 1,02 3,08 2,56 1,24 2,89 7,96 7,84 32,53 Federation Iraq Ukraine Iran Georgia 15,58 Azerbaijan 25,29 Romania Saudi Arabia Belarus Diğer Ülkeler Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan ve Ukrayna dışında kalan en büyük ithalatçı ülkeler önemli ihracat partnerlerimiz arasında yer almamaktadır. 55

57 PORTAKAL İHRAÇ ETTİĞİMİZ TÜM ÜLKELER Portakal ihraç ettiğimiz tüm ülkeler aşağıdaki tabloda yer almaktadır. İhracat Yaptığımız Ülke 2005 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülke 2006 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülke 2007 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülke 2008 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülke 2009 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülke 2010 İhracatı Federation Ukraine Romania Ukraine Iraq Iraq Iraq Romania Iraq Romania Ukraine Ukraine Ukraine Germany Ukraine Iraq Romania Iran Iran Kingdom Free Zones Iran Iran Romania Georgia Spain Saudi Arabia Georgia Georgia Georgia Azerbaijan Saudi Arabia Serbia Azerbaijan Azerbaijan Bulgaria Romania Free Zones Georgia Free Zones Saudi Arabia Azerbaijan Saudi Arabia Georgia TFYR of Macedonia TFYR of Macedonia Bulgaria Germany Saudi Arabia Bulgaria Serbia Belarus Serbia and Montenegro Germany Bulgaria Serbia Moldova Free Zones Germany Bosnia Herzegovina Moldova Netherlands Azerbaijan Serbia Free Zones Saudi Arabia Uzbekistan Iraq Netherlands Bulgaria Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina TFYR of Macedonia Kingdom Syria TFYR of Macedonia Belarus Moldova Germany Bosnia Herzegovina TFYR of Macedonia Serbia Bosnia Herzegovina Germany Bulgaria

58 Poland Austria Azerbaijan Hungary Poland Bosnia Herzegovina Netherlands Moldova Uzbekistan Hungary Czech Rep MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Moldova Czech Rep TFYR of Macedonia Kingdom Belarus Poland Free Zones Kuwait Croatia Netherlands Czech Rep Hungary Latvia Moldova Slovenia Hungary Kingdom Jordan Kingdom Austria Cyprus Montenegro Poland Syria Turkmenistan Belarus Hungary Belarus Uzbekistan Montenegro Netherlands France Jordan Poland Arab Emirates Netherlands Croatia Croatia Belarus Kyrgyzstan Belgium Kazakhstan Poland Czech Rep Latvia Czech Rep Montenegro Uzbekistan Kazakhstan Latvia Czech Rep Algeria Croatia Croatia Arab Emirates Sweden Montenegro Jordan Kyrgyzstan Latvia Slovakia Greece Kuwait Greece Kazakhstan Kingdom Kyrgyzstan Slovakia Uzbekistan Austria Syria Belgium Montenegro Italy Belgium Kazakhstan Tajikistan Turkmenistan Belgium Belgium Kyrgyzstan Croatia Sweden Austria USA Albania Greece Switzerland Greece Slovakia Austria Kyrgyzstan Kazakhstan Oman Morocco Kyrgyzstan France Uzbekistan Switzerland South Africa Kuwait Sweden Lithuania Lithuania France France Austria Switzerland Switzerland Jordan Norway Belgium Switzerland Greece Sweden

59 Tajikistan South Africa Slovakia Latvia Oman Malaysia Norway Slovakia Norway Slovakia France Slovenia Arab Switzerland Albania Canada Jordan Emirates Sudan Denmark Sweden Latvia Turkmenistan Slovenia Tajikistan Cyprus Lithuania Sweden Lithuania South Africa Hungary Arab Emirates Tajikistan Kuwait Oman Tajikistan Norway Kazakhstan Oman USA Norway Bahrain Jordan USA Areas, nes Arab Emirates South Africa Lithuania Albania Slovenia Singapore Albania Ireland Italy Kuwait Oman Italy Singapore France Malta Qatar Yemen Denmark 727 Lithuania Malaysia Norway Cyprus Singapore Estonia 391 Slovenia Slovenia USA Greece Egypt 783 Qatar Cyprus Singapore Albania Malaysia Bahrain Denmark Albania Kuwait

60 PORTAKAL İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI 12 Yukarıdaki tabloda Türkiye nin portakal ihraç ettiğini belirttiği ülkeler bulunmaktadır. Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2005 Federation Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2006 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2007 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2008 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2009 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2010 İthalatı Federation Romania Romania Romania Ukraine Ukraine Ukraine Kingdom Ukraine Ukraine Romania Romania Romania Ukraine Kingdom Spain Serbia Bulgaria Kingdom Bulgaria Bulgaria Belarus Moldova Belarus Azerbaijan Germany Netherlands Georgia Serbia Germany Serbia Kazakhstan Netherlands TFYR of Macedonia Bulgaria Serbia Germany Arab Emirates Netherlands TFYR of Macedonia Bosnia Herzegovina Bulgaria Germany Moldova Georgia TFYR of Macedonia Bosnia Herzegovina Moldova TFYR of Macedonia Serbia Czech Rep Bosnia Herzegovina Arab Emirates Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina TFYR of Macedonia Germany Moldova Serbia Kingdom Kingdom Poland Georgia Germany Hungary Czech Rep Bulgaria Bosnia Herzegovina Austria Belarus Kazakhstan Poland Croatia Her ülke Birleşmiş Milletler İstatistik Departmanına kendi ithalat ve ihracat toplamlarını beyan etmektedir. Bir ülkenin ihracatı diğerinin ithalatı olmakla birlikte beyan farklılıklarının incelenmesi gerekmektedir. 59

61 Hungary Armenia Kazakhstan Georgia Moldova Kingdom Azerbaijan France Arab Emirates Czech Rep Hungary Kyrgyzstan Kazakhstan Poland Hungary Poland Kazakhstan Montenegro Moldova Croatia Poland Belarus Jordan USA Armenia Montenegro France Netherlands Latvia Slovakia Austria Kuwait Montenegro Azerbaijan Montenegro Canada Belarus Jordan Czech Rep Kuwait Croatia Switzerland Czech Rep Slovenia Austria France Austria Bahrain France Belarus Greece Jordan Netherlands Sweden Latvia Hungary Azerbaijan Kyrgyzstan France Slovenia Azerbaijan France Kuwait Croatia Slovakia South Africa Saudi Arabia Latvia Jordan Austria Switzerland Norway Croatia Czech Rep Kyrgyzstan Montenegro Sweden Malaysia Belgium Azerbaijan Slovakia Sweden Greece Hungary Ireland Saudi Arabia Croatia Greece Kyrgyzstan Albania Greece Oman Saudi Arabia Slovakia Slovenia Iceland Italy Belgium Switzerland Switzerland Lithuania Lithuania Sweden Kyrgyzstan Oman Latvia Norway Estonia Slovakia Greece Norway South Africa USA Oman Oman Norway Algeria Oman Oman Belgium Albania Slovakia USA Iceland Malaysia Ireland Lithuania Switzerland South Africa Denmark Malta Jordan Qatar Albania Canada Norway Italy Finland Norway Qatar Latvia Philippines Albania Estonia Italy Lithuania Slovenia Ireland

62 Kyrgyzstan Sweden Albania Qatar Canada Switzerland Bahrain Singapore Albania Finland Denmark Estonia Qatar Canada Bahrain Bahrain South Africa Slovenia Faeroe Isds Denmark Finland China, Hong Kong SAR Bahrain Ireland Iceland 282 Jordan USA Belgium Malaysia Estonia 113 USA Lithuania Estonia Estonia Algeria Singapore Iceland Malaysia Ireland Ireland Iceland Finland Malaysia Singapore Malaysia Indonesia Indonesia 760 Denmark Sweden Slovenia 646 Indonesia Faeroe Isds 65 Canada 867 Faeroe Isds 221 Iceland 146 Yemen 24 Portakal ihracatımızın 1,6 milyon USD lik bölümü serbest bölge çıkışlıdır. Portakal ihracatında ilgi çeken beyan farklılıkları aşağıda verilmektedir. 61

63 Çok küçük miktarda olmakla birlikte 2009 yılında Türkiye tarafından ihracat olarak belirtilmeyen aşağıdaki rakamlar ilgili ülkeler tarafından ithalat olarak belirtilmişlerdir. Serbest bölgeden yapılan ihracatın bir bölümünün bu ülkelere yönlenmiş olması kuvvetle muhtemeldir. Türkiye'den İthalat Beyan Eden Ülkeler 2009 İthalatı Estonia 113 Finland Iceland 282 Ireland Türkiye nin beyanından daha düşük ithalat beyan eden ülkeler aşağıdadır. İhracatımızı Eksik Beyan Eden Ülkeler 2009 İhracatımız 2009 İthalatı Azerbaijan Bahrain Kyrgyzstan Montenegro Netherlands Romania Yukarıdaki ülkelerden Hollanda ya ihracatın serbest bölge çıkışlı olması söz konusu olabilir. Türkiye nin ihracat beyan etmesine karşın, ithalat beyan etmeyen ülkeler ise aşağıdaki tablodadır. Türkiye'den İthalatını Beyan Etmeyen Ülkeler 2009 İhracatımız Belgium Georgia Iran Iraq Kuwait Saudi Arabia South Africa Syria

64 Tajikistan Turkmenistan Arab Emirates Uzbekistan TÜRKİYE NİN PORTAKAL İTHALAT HACMİ Türkiye nin portakal ithalatı döneminde aşağıdaki grafikte gösterildiği gibi gerçekleşmiştir ve 2007 yıllarında 11 milyon USD ye yükselen portakal ithalatımız, 2008 yılından bu yana düşme eğilimi göstermektedir. Ayrıca, 2006 yılındaki düşüş dikkat çekicidir. Bu dalgalanma nedeniyle söz konusu dönemde ithalatta toplam % 25 küçülme, yıllık ortalama % 4 küçülme hesaplanmıştır. Türkiye'nin İthalatı (USD) PORTAKAL İTHALATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ Portakal ithalatımızın yıllık ortalama değişim trendi artış yönünde % 6,98 olarak hesaplanmaktadır. Ancak bu hesaplamanın gerçekçi olmadığı 2007 yılında yapılan yüklü ithalatın büyük sapmaya yol açtığı görülmektedir. Portakal ithalat trendimiz bu dönemde küçülme yönündedir.aşağıdaki tabloda yıllık değişim trendleri verilmektedir. 63

65 Yıllar Türkiye'nin İthalatı (USD) Değişim Trendi (Bir önceki yıla göre %) , , , , , , EN ÇOK PORTAKAL İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELER Kıbrıs ithalatımızın neredeyse tamamını gerçekleştirdiğimiz tek ve en önemli ülkedir İthalatımızda Kıbrıs'ın Payı Toplam İthalatımız Aşağıdaki tabloda yıllar bazında Kıbrıs ın ithalatımızdaki payı verilmektedir. Kıbrıs'ın Ülkemiz Yıllar İthalatımızdaki Payı % , , , , , ,69 64

66 PORTAKAL İTHAL ETTİĞİMİZ TÜM ÜLKELER Aşağıda portakal ithalatı gerçekleştirdiğimiz ülkeler tablo olarak verilmiştir. Tabloda dikkat çeken tek önemli ithalat partnerimiz Kıbrıs tır. Kıbrıs dışındaki ülkelerden gerçekleşen ithalatlar rakamsal olarak küçük değerdedirler. İthalat Yaptığımız Ülke 2005 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2006 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2007 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2008 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2009 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2010 İthalatı Cyprus Cyprus Cyprus Cyprus Cyprus Cyprus Slovakia Iraq Iraq Iraq Zimbabwe Iran Iraq Federation Hungary Federation Azerbaijan Iran South Africa Spain South Africa Lithuania Federation Iran Lebanon Syria

67 PORTAKAL İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI Oysa başka ülkeler Türkiye ye portakal ihraç ettiklerini beyan etmektedirler. Bu ülkeler aşağıdadır. İhracatçı Ülke 2005 İhracatı İhracatçı Ülke 2006 İhracatı İhracatçı Ülke 2007 İhracatı İhracatçı Ülke 2008 İhracatı İhracatçı Ülke 2009 İhracatı İhracatçı Ülke 2010 İhracatı Israel Egypt Netherlands Netherlands Netherlands Greece Netherlands Netherlands Italy Bulgaria 481 Greece Bulgaria Iran Greece Greece Ukraine 20 Egypt South Africa Greece Saudi Arabia Bulgaria Spain Lithuania Dominican Rep. 108 Iran Germany Georgia 25 Dominican Rep. 50 Algeria 64 Lebanon South Africa Ukraine 224 South Africa 12 Morocco Belgium Bulgaria 483 Latvia 102 Bu tabloda ilginç bir durum görülmektedir. Türkiye nin ithalatları arasında yer alması gereken yukarıdaki rakamlar Türk girişimciler tarafından portakal ithalatı olarak beyan edilmemişlerdir. Özellikle 2006 yılında Mısır tarafından beyan edilen 180,645 USD, 2007 yılında Hollanda tarafından beyan edilen 297,903 USD ve yine 2009 yılında Hollanda nın beyan ettiği 361,378 USD lik ihracat ilgi çekicidir. Bu beyanların taze portakal olmayıp kuru veya konsantre portakal olma ihtimali araştırılmalıdır. 66

68 PORTAKALDA POTANSİYEL HEDEF ÜLKELER Bu çalışmada ihracatçı firmalara yol göstermek amacıyla potansiyel hedef ülkeler listesi hazırlanmıştır. Bu listedeki ülkelerin belirlenmesindeki tek kriter ülkelerin Dünya narenciye ticaretindeki ithalat ve ihracat gerçekleşmeleridir. Ülkelerin yerli üretim ile doyurulamayan iç piyasadaki talebi karşılamak üzere ithalata yöneldikleri temel ekonomik gerçeğinden hareket edilmektedir. Günümüzde ülkelerdeki girişimciler, uygulanan liberal ekonomik politikalarla iç talebin üzerinde ithalat yapıp 3. Ülkelere ihraç etmek yoluyla para kazanmaktadırlar. Yeri geldikçe saptanan bu uygulamalara da değinilecektir. Aşağidaki açıklanan gerekçelerle potansiyel alıcı olabilecek ülkelerin listesi verilmektedir. Liste ithalatı bulunmayan veya ithalatı ihracatından fazla olan, kısacası ithalat ihtiyacını görebildiğimiz ülkeleri kapsamaktadır. İhracatçı firmalarımız mevcut yapılarına, dış ticaret becerilerine, aradaki fiziksel mesafeye, ithalat vergilerinin avantajlı olup olmadığına, karşı ülke kültürel farklılıklarına uyum sağlayıp sağlayamayacağına göre kendi hedef ülkesini belirlemelidir. Örneğin, arapça bilen dış ticaret personeli olan firma Suudi Arabistan a, özellikle dış ticaretin risklerinin farkında olan ve garantili tahsilat yöntemlerini bilen firma Rusya Federasyonuna yönelebilir. Firmalarımız ortalama portakal fiyatlarını dikkate alarak daha karlı çalışabilecekleri Avrupa ülkelerine yönelebilirler. Bu yönelim sırasında hedef ülke ithalat boyutuna uygun hedeflerini koymalıdırlar. İthalat Fazlası Veren Ülkeler 2009 İhracat Toplamı 2009 İthalat Toplamı İthalat Fazlası Federation Germany France Kingdom Netherlands Saudi Arabia Canada Belgium Japan Poland Ukraine Korea Switzerland China China, Hong Kong SAR

69 China, Macao SAR Italy Sweden Norway Austria Malaysia Czech Rep Denmark Singapore Romania Serbia Finland Oman Croatia Belarus Ireland Slovakia Hungary Jordan Indonesia Slovenia New Zealand Albania Philippines Kazakhstan Bahrain Sudan Viet Nam Bosnia Herzegovina Lithuania Latvia Bulgaria Portugal Luxembourg Armenia Costa Rica Malta TFYR of Macedonia Guatemala Algeria Estonia Ecuador

70 Moldova Thailand Azerbaijan Mauritius Bahamas Sri Lanka Montenegro India Iceland Kenya French Polynesia Yemen Paraguay Zambia Senegal El Salvador Barbados Côte d'ivoire PORTAKAL İTHALATINA BAĞIMLI ÜLKELER Aşağıda listelenen ülkelerin 2009 yılında ihracat beyanı bulunmamaktadır. Bu ülkelerin yerli üretimleri olsa bile iç talebi karşılayabilmek için sürekli ithalat yaptıkları, portakal ithal etmek zorunda oldukları düşünülmektedir. İthalata bağımlı ülkelerde yerli üretici rekabeti ve yerli üreticiyi korumaya yönelik haksız rekabeti önleme/engelleme kısıtlamaları söz konusu değildir. Karşılaşılacak rakipler uluslararası firmalar olacaktır. Portakal İhracatı Olmayan Ülkeler 2009 İthalat Toplamları (USD) Saudi Arabia Belarus Philippines Sudan Armenia Azerbaijan Bahamas French Polynesia Senegal Cape Verde Aruba Kyrgyzstan

71 Faeroe Isds TÜRKİYE NİN PORTAKAL İHRACATI ANALİZİ Dünya portakal ihracat ve ithalat boyutu, bu ürünün en büyük ithalatçıları ve ihracatçıları, ülkemizin ihracat ve ithalat durumu, ihracat yaptığı ülkeler yukarıdaki bölümde incelenmişti. Elde edilen bilgiler ışığında ülkemiz ihracatı ve ihracat yaptığı ülkeler ile ilgili saptamalar aşağıda sıralanmıştır: 1. Ülkemiz Dünya da piyasasından portakal ithal eden 157 ülkeden sadece 53 üne ulaşabilmiştir. Bu durum Dünya piyasasının 1/3 üne henüz ulaşamadığımızı göstermektedir. 2. Dünya nın en büyük ilk 30 ithalatçı ülkesine- birkaç tanesi hariç- ya çok az ihracat yapılabilmiş ya da hiç yapılamamıştır. Bu durumu gösteren tablo aşağıdadır. İthalatçı Ülke 2009 Yılı Toplam İthalatı 2009 İhracatımız Ülke İthalatındaki Payımız Germany ,32 France ,01 Federation ,56 Netherlands ,11 Kingdom ,14 Saudi Arabia ,86 Canada Italy ,02 China, Hong Kong SAR ve China Belgium ,16 USA ,01 Japan Poland ,90 Spain Ukraine ,45 Korea Switzerland ,09 Sweden ,11 Austria ,33 Norway ,03 13 Çin, kendi ülkesinin yanısıra bölgedeki HongKong ve Macao Ticaret Bölgelerinden de ticaret yapmaktadır. Bu nedenle birleştirilmiştir. 70

72 Czech Rep ,13 Malaysia ,03 Denmark ,01 Singapore Romania ,41 Serbia ,63 Oman ,23 Portugal Finland Slovakia ,69 Tablodaki ülkelerden sadece Romanya (% 31,41), Ukrayna (% 24,45) ve Rusya Federasyonu (% 15,56) pazarlarında önemli oranda, Sırbistan (% 6,63) ve Çekoslovakya (% 2,13)pazarlarında küçük oranda yer edinebildiğimiz görülmektedir. Kanada, Çin, İspanya, Güney Kore, Japonya, Singapur, Portekiz ve Finlandiya pazarlarına giremediğimiz anlaşılmaktadır. Diğer ülkelerdeki paylarımız ise binde oranlarla ifade edilebilmektedir. Bu durum Dünya nın 6. büyük ihracatçısı olan ülkemizin doğru ve güçlü pazarlarda yer alamadığını açıkça göstermektedir. 3. Mevcut pazarlarımızdaki durumumuz ve ihracat paylarımız aşağıdadır: İthalatçı Ülke 2009 Toplam İthalatı (USD) Ülkenin İthalatında Pazar Payımız % Azerbaijan ,72 Bulgaria ,41 Moldova ,83 TFYR of Macedonia ,78 Romania ,41 Ukraine ,45 Bosnia Herzegovina ,62 Kyrgyzstan ,04 Federation ,56 Belarus ,39 Serbia ,63 South Africa ,78 Kazakhstan ,84 Hungary ,75 Latvia ,52 71

73 Jordan ,47 Czech Rep ,13 Cyprus ,02 Croatia ,61 Greece ,96 Poland ,90 Saudi Arabia ,86 Slovakia ,69 Malta ,39 Austria ,33 Germany ,32 Bahrain ,26 Slovenia ,24 Oman ,23 Belgium ,16 Lithuania ,15 Kingdom ,14 Netherlands ,11 Sweden ,11 Switzerland ,09 Albania ,04 Norway ,03 Malaysia ,03 Italy ,02 Denmark ,01 USA ,01 France ,01 Tablodan açıkça görüldüğü üzere portakal ihracatımız, ağırlıklı olarak 10 civarı ülkeye yoğunlaşmıştır. Bu ülkelerden en yüksek paya sahip olduğumuz (% 98,7) Azerbaycan ın durumu beyanı açısından dikkat çekicidir. 2,8 milyon USD ihracatımız olan ülkenin Türkiye den ithalatı 800 bin USD olarak beyan edilmiştir. İthalatlarında belirli bir paya sahip olduğumuz ülkeler ağırlıklı olarak Balkan Ülkeleri ve Rusya dır. Ortadoğu ülkelerinden Irak, İran, Suriye, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Kuveyt in, Türki Cumhuriyetlerden Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan ın ülkemizin ihracat beyanına karşı ithalat beyanı bulunmamaktadır. İhracat yapılan diğer 23 ülkede payımız %0.01 ila % 1 arasındadır. 72

74 Azerbaijan TFYR of Macedonia Bosnia Herzegovina Belarus Kazakhstan Jordan Croatia Saudi Arabia Austria Slovenia Lithuania Sweden Norway Denmark MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Aşağıdaki grafikte mevcut pazarlarımızdaki durum daha net görülmektedir. Toplam ithalatı az olan ülkelerin, örneğin Azerbaycan, Moldova, Kırgızistan gibi ithalatında önemli oranda pay elde ettiğimiz halde pazar payımız minimum düzeyde görünmektedir. 50 milyon USD ve üzeri ithalatı olan pazarlara yönelmemiz ve artan oranlarda yer edinmemiz gerekmektedir Toplam İthalatı (USD) Ülkenin İthalatında Pazar Payımız % 4. ITC, Birleşmiş Milletler Veritabanını kullanarak bir takım hesaplamalarla pazar görüntüleri elde etmekte ve sunmaktadır. Bunlardan biri, portakal ihracat fiyatlarına ilişkindir. Basitçe ülkelerin toplam ihracat tutarının toplam ihracat miktarına bölünmesiyle elde edilen bu USD/ton fiyatları sevkiyat bazında olmadığı ve yıllık kümülatiflerle hesaplandığından tekliflere esas olamayacağı uyarısıyla verilmiş olmakla birlikte Dünya fiyatları hakkında fikir edinmek ve bir ülkenin tüm ihracatının rakip ülkelerin arasındaki yerini göstermesi açısından önemlidir. Ülkemizin bu tablodaki yeri diğer narenciye ürünlerinde olduğu gibi portakalda da fiyatlama politikalarımızın gözden geçirilmesi gerektiğini, üründe doğru stratejilerle doğru ülkelere yönelerek artı değer yaratamadığımızı göstermektedir. Aşağıda verilen tablo ITC den derlenmiş olup 2010 yılı portakal ihracatçıları, ihracat miktarları, tutarı ve ton başına USD değerleri gösterilmektedir. Bu tablonun dikkatle incelenmesi, aynı GTİP numarası altında katma değeri artırılmış başka ürünler bulunup bulunmadığının araştırılması gerekmektedir. 73

75 İhracatçı Ülkeler İhracat Toplamı (bin USD) İhracat Miktarı (ton) Ortalama Fiyat (ton/usd) Japan Paraguay Ukraine Europe Othr. Nes 1, Albania Republic of Korea Portugal 45,594 30, Ireland 1,99 1, Kenya Afghanistan Canada Sri Lanka Switzerland Finland Ecuador Denmark 2,654 2, Jordan 1,121 1, Netherlands 239, , Australia 94,659 91, Singapore 5,756 5, Free Zones Central African Republic Belgium 15,298 15, Saudi Arabia France 44,652 45, Romania 1,068 1, Germany 32,354 33, Republic of Moldova Sweden Norway Lithuania 17 17, Malaysia Austria 7,745 8, Spain 1,227,503 1,341, Latvia 1,406 1, Swaziland 9,888 11, Croatia Estonia States of America 545, ,

76 Federation 1,651 2, Chile 45,125 56, Poland 7,526 9, Zimbabwe 27,084 34, Czech Republic 8,259 10, Hungary 1,653 2, Hong Kong, China Jamaica 4,869 6, Italy 133, , Chinese Taipei 1,445 2, Tunisia 16,01 22, Belize 780 1, Mozambique Turkey 156, , Indonesia Argentina 119, , Kingdom 22,271 35, Panama Syrian Arab Republic 13,725 22, Morocco 111, , Cyprus 5,02 8, China 84,38 139, Mauritania Sudan Egypt 484, , Cuba 782 1, Arab Emirates South Africa 600,008 1,096, Greece 199, , Mauritius Slovenia 1,976 3, Dominica Peru 4,02 7, Thailand 877 1, Bulgaria 1,123 2, Uruguay 39,485 83, Dominican Republic 1,411 3, Ghana 599 1, Lebanon 1,455 3, Ethiopia 1,813 4, The former Yugoslav Republic of Macedonia Brazil 16,277 37, MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı 75

77 Suriname Georgia Iran (Islamic Republic of) 1,496 4, Bahrain Zambia Myanmar 1,062 3, Mexico 7,334 23, Pakistan 643 2, Colombia 2,106 8, Saint Vincent and the Grenadines Nepal India 416 1, Uganda Kyrgyzstan Guyana Luxembourg New Zealand Venezuela Nicaragua 6,631 54, Slovakia 1, Honduras 7,178 70, Iceland Republic of Tanzania 372 8,74 43 El Salvador Costa Rica 53 2, MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı 4.2. MANDARİN (MANDALİNA) DÜNYA MANDARİN İHRACAT HACMİ Dünya mandarin ihracatı 2005 yılında 2,5 milyar USD iken 2009 da 3,4 milyar USD ye ulaşmış durumdadır yılında 4 milyar USD olduğu ITC tarafından tahmin edilmektedir yılında 2005 yılına göre yaşadığı azalma dışında sürekli artış eğilimdedir dönemi için toplam büyüme 59,60 yıllık ortalama büyüme % 9,93 olarak hesaplanmıştır. 14 Literatürdeki adı mandarin olan ürün, ülkemizde yaygın olarak mandalina adıyla bilinmektedir. 76

78 Dünya Mandarin İhracatı (USD) MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı DÜNYA MANDARİN İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ yılları arasındaki ortalama değişim trendi % 10,19 düzeyindedir. Ortalama büyümenin biraz üstünde bir değişim görülmektedir. 2006, 2005 yılına göre kaydedilen düşüş eğilimi dikkat çekmektedir yılında ise 2008 gerçekleşmesine göre küçük bir artış söz konusudur. Yıllar Değişim Trendi (Bir önceki Yıla göre %) , , , , ,73 77

79 EN ÇOK MANDARİN İHRAÇ EDEN ÜLKELER 2009 yılında İspanya Dünya mandarin ihracatının neredeyse yarısını (% 48,47) tek başına gerçekleştirirken, Çin % 12,18 ile 2. ve ülkemiz % 7,3 ile 3. büyük ihracatçı durumundadır. Paylaşım aşağıdaki gibidir yılı ön verileri bu görünümün değiştiğini Fas ın atak yaptığını ve 3. Sıraya yerleştiğini göstermektedir. En Çok Mandarin İthal Eden Ülkeler ve Payları (%) 2,00 15,10 2,41 2,05 2,46 3,32 4,68 7,32 12,18 48,47 Spain China Turkey Morocco Netherlands Argentina Italy South Africa Pakistan Diğer Mandarin de 100 civarında ihracatçı ülke bulunmakta olup bunların yarısı 2009 yılı verilerine göre 1 milyon USD ve üzeri ihracat yapan ülkedir. 78

80 MANDARİN İHRAÇ EDEN ÜLKELER İhracatçı Ülkeler Spain 2005 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2006 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2007 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2008 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2009 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2010 İhracatı Spain Spain Spain Spain Morocco Morocco Morocco China China China China China Turkey Morocco Morocco Turkey Turkey Turkey China Turkey Turkey Morocco Pakistan Netherlan ds Netherlands Netherlan ds Netherlan ds Netherlan ds South Africa South Africa South Africa Argentina Argentina Argentina Italy Belgium Argentina South Africa Italy Italy Italy Italy South Africa Italy France South Africa Peru Argentina Pakistan France Pakistan Pakistan USA France France Pakistan USA USA Greece Australia USA Uruguay Peru Greece Lithuania Uruguay Uruguay Peru France Chile Australia USA Chile USA Uruguay France Germany Israel Cyprus Chile Chile Peru Croatia Cyprus Peru Australia Australia Israel Cyprus Pakistan Greece Greece Cyprus Australia Belgium Greece Australia Cyprus Germany Uruguay Egypt Czech Chile Germany Israel Israel Germany Rep Peru Iran Germany Greece Lithuania Kingdom

81 Germany Israel China, Hong Kong SAR Croatia Cyprus Azerbaijan Iran Belgium Croatia Lithuania Poland Japan Kingdom Croatia Poland Poland Belgium Slovakia Brazil Kingdom Lithuania Belgium Croatia Portugal Czech Rep Slovakia Belgium Georgia Czech Rep Czech Rep Lithuania Thailand Azerbaijan Czech Rep China, Hong Kong SAR China, Hong Kong SAR Jordan Czech Rep Slovenia Arab Emirates Egypt Denmark Japan Brazil Thailand Azerbaijan Kingdom Mexico Arab Emirates Lithuania Japan Egypt Azerbaijan Brazil Korea China, Hong Kong SAR Georgia Thailand Japan Hungary Poland Poland Ireland Korea Brazil Jordan Japan Kingdom Brazil Portugal Serbia Kingdom Slovakia New Zealand Arab Emirates Portugal Austria Romania China, Hong Kong SAR Ireland Ireland Japan Brazil Ireland Azerbaijan Georgia Jordan Ireland Korea Bulgaria

82 Portugal Jordan Mexico Slovakia Slovenia Singapore Azerbaijan Moldova Korea Jordan Ireland Thailand New Zealand Singapore Slovakia Mexico Mexico Federation Lebanon Egypt Portugal Slovenia Jordan Sweden Syria Lebanon Slovenia Georgia Thailand Malaysia Mexico Mexico Egypt Sweden New Zealand Syria Gambia Monteneg ro Federation Hungary Hungary Norway Slovakia Portugal Egypt Austria Thailand Slovenia Syria New Zealand Korea Latvia Switzerlan d Luxembou rg Croatia Syria Austria Singapore Singapore Finland Sweden New Zealand Singapore Federation Lebanon Ethiopia Denmark Austria Lebanon Lebanon Denmark Belarus Austria Denmark Denmark Jamaica New Zealand Federation Sweden Sweden Federation Bahrain Moldova Canada Slovenia Zimbabwe Jamaica Denmark Norway Guyana Latvia Jamaica Hungary Jamaica Bulgaria Oman Guatemal Malaysia Ecuador Ukraine Latvia Jamaica a Federation Switzerland Norway Norway Sweden Ecuador Saudi Arabia Dominican Rep Saudi Arabia Bulgaria Ecuador Estonia

83 Hungary Latvia Finland Switzerlan d Luxembou rg Kyrgyzsta n Belarus Hungary Latvia Ecuador Malaysia Albania Kyrgyzsta Norway Norway n Malaysia Romania Tanzania Estonia Malaysia Costa Rica Saudi Arabia Luxembou rg Monteneg ro Ukraine Luxembour g Malaysia Serbia Serbia Colombia Bahrain Swaziland Indonesia Bahrain Luxembou rg Costa Rica Switzerlan d Switzerlan d Estonia Canada Luxembou rg Bosnia Herzegovin a Yemen Finland Venezuela Kuwait TFYR of Macedonia El Salvador Monteneg ro Estonia Costa Rica Dominican Rep Monteneg ro Oman Guatemal a Sri Lanka Switzerlan d Iceland Saint Vincent and the Grenadine s 420 Dominican Rep Romania Bahrain Moldova Viet Nam Tunisia Barbados 182 Finland Venezuela Ecuador Ethiopia Ethiopia Indonesia 86 Zimbabwe Romania Zimbabwe Dominica Viet Nam Botswana 5 Trinidad and Swaziland Canada Yemen Tobago Finland Ukraine India Ethiopia Ukraine Dominican Rep Costa Rica Colombia Romania Colombia Trinidad and Tobago

84 TFYR of Macedonia Serbia TFYR of Macedonia Guatemal a Viet Nam Bulgaria Guatemal a Sri Lanka Kyrgyzsta Kazakhsta n n Romania Costa Rica Serbia India Guyana Dominica Dominica Bahrain Estonia Albania Dominican Rep Nicaragua Guatemal a Finland Kenya Viet Nam Montenegro India Yemen Zimbabwe Colombia TFYR of Macedonia Viet Nam Zimbabwe Costa Rica Seychelles Guatemala Qatar Tanzania Indonesia Bosnia Herzegovi na Yemen Dominica Canada Honduras Honduras Dominican Rep Kyrgyzsta n Seychelles Occ. Palestinia n Terr Guyana Kyrgyzsta n Bosnia Herzegovi na Qatar Oman El Salvador Guyana Tunisia Guyana Nicaragua Tunisia Honduras Iceland Namibia Canada Kazakhsta Serbia Guyana Honduras n India Nicaragua Ethiopia Kuwait Iceland Ukraine Bulgaria Bulgaria Tanzania Kuwait Nicaragua Saint Vincent and the Grenadine s Sri Lanka Colombia Albania Colombia MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı 83

85 Tanzania Philippines Swaziland Indonesia Iceland Oman Moldova Armenia Sri Lanka Fiji 870 Kazakhsta Saint Vincent and the Grenadine n Qatar Namibia Tunisia s 750 MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Iceland Namibia Nicaragua Philippines Sri Lanka Rep. of Tanzania Indonesia Cambodia El Salvador Zambia 427 Côte d'ivoire 414 Saint Vincent and the Grenadines Sri Lanka Seychelles 892 Venezuela 372 Fiji Trinidad and Tobago Seychelles Kenya 718 New Caledonia 209 Trinidad and Tobago Oman Estonia Fiji 409 Rwanda 141 Saint Vincent and the Grenadine Namibia 882 Iceland 778 Albania s 377 Barbados 82 Saint Vincent and the Grenadine Côte Canada 698 Fiji 738 s d'ivoire 223 Botswana 50 China, Macao Ethiopia 636 Kazakhstan 598 Kenya 757 SAR 142 Algeria 12 Madagasc ar 526 Malta 291 Trinidad and 539 Mozambiq ue

86 Tobago Kenya 484 Ukraine 271 Tunisia 397 New Caledonia 98 Botswana 13 Algeria 237 Algeria 126 Venezuela 22 Uganda 13 Kenya 121 Indonesia 79 Côte d'ivoire 88 Botswana 14 Botswana 6 Mozambiqu e 5 Saint Lucia 15 Mozambiq ue 56 Botswana 4 İhracatçı Ülkeler 2005 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2006 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2007 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2008 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2009 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2010 İhracatı Spain Spain Spain Spain Spain Morocco Morocco Morocco China China China China China Turkey Morocco Morocco Turkey Turkey Turkey China Turkey Turkey Morocco Pakistan Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands South Africa South Africa South Africa Argentina Argentina Argentina Italy Belgium Argentina South Africa South Africa Italy France Italy Italy Italy Italy South Africa Peru Argentina Pakistan France Pakistan Pakistan USA France France Pakistan USA USA Greece

87 Australia USA Uruguay Peru Greece Lithuania Uruguay Uruguay Peru France Chile Australia USA Chile USA Uruguay France Germany Israel Cyprus Chile Chile Peru Croatia Cyprus Peru Australia Australia Israel Cyprus Pakistan Greece Greece Cyprus Australia Belgium Greece Australia Cyprus Germany Uruguay Egypt Chile Germany Israel Israel Germany Czech Rep Peru Iran Germany Greece Lithuania Germany Israel Kingdom China, Hong Kong SAR Croatia Cyprus Azerbaijan Iran Belgium Croatia Lithuania Poland Japan Kingdom Croatia Poland Poland Belgium Slovakia Brazil Kingdom Lithuania Belgium Croatia Portugal Czech Rep Slovakia Belgium Czech Rep Georgia Czech Rep Czech Rep Lithuania Thailand Azerbaijan Japan Brazil Thailand Azerbaijan China, Hong Kong SAR Jordan China, Hong Kong SAR Czech Rep Slovenia Arab Emirates Egypt Denmark Kingdom Mexico Arab Emirates Lithuania Japan Egypt Azerbaijan Brazil Korea Poland Poland China, Hong Kong SAR Georgia Thailand Japan Hungary Kingdom Brazil Portugal Serbia

88 Ireland Jordan Japan Korea Brazil Kingdom Slovakia MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı New Zealand Arab Emirates Portugal Austria Romania China, Hong Kong SAR Ireland Ireland Japan Brazil Ireland Azerbaijan Georgia Jordan Ireland Korea Bulgaria Portugal Jordan Mexico Slovakia Slovenia Singapore Azerbaijan Moldova Korea Jordan Ireland Thailand New Zealand Singapore Slovakia Mexico Mexico Federation Lebanon Egypt Portugal Slovenia Jordan Sweden Syria Lebanon Slovenia Georgia Thailand Malaysia Mexico Mexico Egypt Sweden New Zealand Syria Gambia Montenegro Federation Hungary Hungary Norway Slovakia Portugal Egypt Austria Thailand Slovenia Syria New Zealand Switzerland Korea Latvia Luxembourg Croatia Syria Austria Singapore Singapore Finland Sweden New Zealand Singapore Federation Lebanon Ethiopia Denmark Austria Lebanon Lebanon Denmark Belarus Austria Denmark Denmark Jamaica New Zealand Federation Sweden Sweden Federation Bahrain Moldova Canada Slovenia Zimbabwe Jamaica Denmark Norway Guyana

89 Latvia Jamaica Hungary Jamaica Bulgaria Oman Malaysia Ecuador Ukraine Latvia Jamaica Guatemala Federation Switzerland Norway Norway Sweden Ecuador Saudi Arabia Dominican Rep Saudi Arabia Bulgaria Ecuador Estonia Hungary Latvia Finland Switzerland Luxembourg Kyrgyzstan Belarus Hungary Latvia Ecuador Malaysia Albania Norway Norway Kyrgyzstan Malaysia Romania Rep. of Tanzania Estonia Malaysia Costa Rica Luxembourg Montenegro Ukraine Saudi Arabia Luxembourg Malaysia Serbia Serbia Colombia Bahrain Swaziland Luxembourg Costa Rica TFYR of Macedonia El Salvador Indonesia Bahrain Switzerland Montenegro Estonia Costa Rica Switzerland Estonia Canada Dominican Rep Guatemala Sri Lanka Luxembourg Yemen Finland Venezuela Kuwait Bosnia Herzegovina Montenegro Oman Switzerland Iceland Dominican Rep Romania Bahrain Saint Vincent and the Grenadines 420 Moldova Viet Nam Tunisia Barbados 182 Finland Venezuela Ecuador Ethiopia Ethiopia Indonesia 86 Zimbabwe Romania Zimbabwe Dominica Viet Nam Botswana 5 Swaziland Canada Yemen Trinidad and Tobago Finland

90 Ukraine India Ethiopia Ukraine Costa Rica Colombia Romania Colombia TFYR of Macedonia Serbia Dominican Rep Trinidad and Tobago TFYR of Macedonia Guatemala Sri Lanka Guatemala Viet Nam Bulgaria Kyrgyzstan Kazakhstan Romania Costa Rica Serbia India Guyana Dominica Dominica Bahrain Estonia Albania Dominican Rep Nicaragua Guatemala Finland Kenya Viet Nam Montenegro India Yemen Zimbabwe Colombia TFYR of Macedonia Viet Nam Zimbabwe Costa Rica Seychelles Guatemala Qatar Rep. of Tanzania Indonesia Bosnia Herzegovina Yemen Dominica Canada Honduras Honduras Dominican Rep Kyrgyzstan Seychelles Occ. Palestinian Terr Guyana Kyrgyzstan Bosnia Herzegovina Qatar Oman Guyana Tunisia Guyana Nicaragua El Salvador Tunisia Honduras Iceland Namibia Canada Serbia Guyana Honduras Kazakhstan India Nicaragua Ethiopia Kuwait Iceland Ukraine Bulgaria Bulgaria Rep. of Tanzania Kuwait Nicaragua Saint Vincent and the Grenadines Sri Lanka Colombia Albania Colombia

91 Rep. of Tanzania Philippines Swaziland Indonesia Iceland Oman Moldova Armenia Sri Lanka Fiji 870 Kazakhstan Qatar Namibia Tunisia Saint Vincent and the Grenadines 750 Iceland Namibia Nicaragua El Salvador Zambia 427 Philippines Sri Lanka Fiji Rep. of Tanzania Indonesia Cambodia Côte d'ivoire 414 Saint Vincent and the Grenadines Sri Lanka Seychelles 892 Venezuela 372 Trinidad and Tobago Seychelles Kenya 718 New Caledonia 209 Trinidad and Tobago Oman Estonia Fiji 409 Rwanda 141 Namibia 882 Iceland 778 Albania Canada 698 Fiji 738 Saint Vincent and the Grenadines Ethiopia 636 Kazakhstan 598 Kenya 757 Madagascar 526 Malta 291 Kenya 484 Ukraine 271 Tunisia 397 Trinidad and Tobago 539 Mozambique 119 Saint Vincent and the Grenadines 377 Barbados 82 Côte d'ivoire 223 Botswana 50 China, Macao SAR 142 Algeria 12 New Caledonia 98 Botswana 13 Algeria 237 Algeria 126 Venezuela 22 Côte Uganda 13 Kenya 121 d'ivoire 88 Saint Lucia 15 90

92 Indonesia 79 Mozambique 56 Botswana 4 Botswana 14 Botswana 6 Mozambique 5 91

93 DÜNYA MANDARİN İTHALAT HACMİ Dünya mandarin ithalatı düzenli bir artış durumundadır teki 2,3 milyar USD den 2010 yılında 3,9 milyar USD ye ulaştığı tahmin edilmektedir arasındaki toplam büyüme hızı % 67,79, yıllık ortalama büyüme hızı % 11,30.dur. Dünya Mandarin İthalatı (USD) DÜNYA MANDARİN İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ Mandarin ithalatında değişim sürekli artış yönündedir yılında en düşük düzeyde (% 3,9) gerçekleşmiştir yılından 2010 yılına dek ortalama değişm trendi artış yönünde ve % 11,02 olarak hesaplanmıştır. Değişim trendleri tablosu aşağıdadır. Yıllar Dünya Mandarin İhracatı Değişim Trendi (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,94 92

94 EN ÇOK MANDARİN İTHAL EDEN ÜLKELER Dünya mandarin ithalatının % 85,41 ini 18 ülke gerçekleştirmektedir. Rusya Federasyonu Dünya ithalatının % 12,05 ini Almanya % 11,83 ünü ve Fransa % 11,77 sini gerçekleştirmiştir. En çok mandarin ithal eden 18 ülkenin payları % olarak aşağıda tablo ile verilmektedir. Mandarin Dünya İthalatındaki Ülke Payları % Federation Germany France 1,25 1,37 1,29 1,54 1,62 2,53 2,63 1,11 14,59 12,05 11,83 11,77 Kingdom Netherlands USA Indonesia Canada Poland Italy 2,93 4,17 5,91 5,91 8,49 Ukraine Belgium 4,38 4,64 Switzerland Sweden Finland Austria Czech Rep. Norway Diğer Ülkeler 93

95 MANDARİN İTHAL EDEN TÜM ÜLKELER Mandarin ithal eden tüm ülkeler aşağıda listelenmiştir. Mandarin İthal Eden Ülkeler 2005 İthalatı Mandarin İthal Eden Ülkeler 2006 İthalatı Mandarin İthal Eden Ülkeler 2007 İthalatı Mandarin İthal Eden Ülkeler 2008 İthalatı France France France France Germany Germany Kingdom USA Federation Mandarin İthal Eden Ülkeler 2009 İthalatı Federation Mandarin İthal Eden Ülkeler 2010 İthalatı Federation Federation Germany France Kingdom Germany Germany France Germany Federation Kingdom Kingdom Kingdom Kingdom Federation USA USA USA Netherlands USA Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands USA Canada Canada Canada Poland Poland Indonesia Indonesia Poland Poland Canada Canada Canada Ukraine Italy Belgium Italy Italy Poland Italy Belgium Italy Belgium Indonesia Italy Belgium Sweden Sweden Indonesia Belgium Ukraine Switzerland Switzerland Indonesia Sweden Ukraine Belgium Sweden Czech Rep Czech Rep Switzerland Sweden Switzerland Czech Rep Finland Switzerland Czech Rep Switzerland Sweden Finland Norway Finland Finland Czech Rep Finland Lithuania Austria Austria Norway Finland Austria Norway Denmark Norway Austria Austria Czech Rep Denmark

96 Indonesia Ukraine Denmark Norway Norway Malaysia Saudi Arabia Denmark Ukraine Denmark Denmark Belarus Hungary Ireland Ireland Belarus Lithuania Slovakia Belarus Viet Nam Belarus Malaysia Belarus Thailand Ukraine Lithuania Slovakia Lithuania Malaysia Romania Viet Nam Belarus Lithuania Ireland Viet Nam Ireland Ireland Slovakia Hungary Slovakia Thailand Serbia Lithuania Hungary Viet Nam Arab Emirates Slovakia Slovenia Japan Saudi Arabia Malaysia Viet Nam Ireland Japan Slovakia Singapore Serbia Serbia Slovenia Portugal Arab Emirates Malaysia Arab Emirates Hungary Serbia Hungary China, Hong Singapore Romania China Romania Kong SAR China Bosnia Slovenia Japan Slovenia Slovenia Romania Herzegovina Malaysia Slovenia Romania Singapore Kazakhstan Estonia Romania Serbia Singapore Saudi Arabia Philippines Bulgaria China, Hong New Latvia Kong SAR Saudi Arabia Kazakhstan Japan Zealand China, Hong Kong SAR Spain China, Hong Kong SAR Kuwait Singapore Albania Spain Latvia Latvia Thailand Hungary Luxembourg Serbia Philippines Portugal Latvia Latvia Kyrgyzstan Portugal Bosnia Herzegovina Philippines Estonia Bulgaria Thailand Japan China, Hong Kong SAR Portugal Moldova Saudi Arabia Armenia

97 Bosnia Herzegovina Kazakhstan Kazakhstan Spain China Azerbaijan Albania Estonia Estonia Portugal Spain Greece Bulgaria China Spain Philippines Bulgaria Australia Bosnia Philippines Albania Japan China Herzegovina Sri Lanka Luxembourg Iran Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Estonia Croatia Greece Portugal Albania Estonia Albania Oman New Zealand New Zealand Bulgaria Bulgaria Luxembourg Brazil Oman Thailand Luxembourg Albania Croatia Kuwait Kuwait Qatar TFYR of Macedonia Luxembourg China TFYR of Macedonia New Zealand New Zealand Turkey TFYR of Macedonia Bahrain Moldova Iceland TFYR of Macedonia Croatia Luxembourg Kyrgyzstan Colombia Thailand Oman Greece Greece Greece Mexico Iceland Australia New Zealand TFYR of Macedonia Azerbaijan South Africa Bahrain Croatia Senegal Senegal Armenia Costa Rica Mauritius Greece Moldova Oman Oman Guatemala Moldova Armenia Oman Kyrgyzstan Croatia Cyprus Malta Moldova Kyrgyzstan Moldova Australia French Polynesia Kazakhstan Iceland Australia Croatia Sri Lanka Barbados Sri Lanka Qatar Iceland Armenia Iceland Senegal

98 Qatar Mauritius Occ. Palestinian Terr Australia Colombia French Polynesia Sri Lanka Armenia Iceland Malta China, Macao SAR New Caledonia Senegal Turkey Malta Venezuela Bahrain Cape Verde Kyrgyzstan Malta Mauritius Malta Brazil Botswana Mexico Bahrain Brazil Mauritius Mauritius Panama South Africa Mexico Qatar Sri Lanka Turkey Aruba Brazil Senegal Sri Lanka Syria South Africa Zambia Armenia Kyrgyzstan Bahrain Brazil Cyprus El Salvador Turkey Australia French Polynesia Turkey South Africa Guatemala Montenegro Brunei Darussalam Mexico Colombia Mexico Jordan Barbados South Africa South Africa Costa Rica French Polynesia Nigeria Colombia Colombia Guatemala Mexico Cape Verde Paraguay Faeroe Isds Brazil Syria French Polynesia New Caledonia Malawi Venezuela Guatemala Mongolia Turkey Faeroe Isds Samoa China, Macao SAR Botswana Venezuela China, Macao SAR Venezuela Guatemala Côte d'ivoire Sao Tome and Principe French Polynesia Cape Verde Ecuador Pakistan Greenland Greenland Seychelles Cyprus Senegal Dominican Rep. 660 Neth. Antilles Syria Faeroe Isds Faeroe Isds El Salvador Guyana 312 Zambia Barbados Cyprus Azerbaijan Barbados Nepal

99 El Salvador Mauritania Côte d'ivoire Faeroe Isds Barbados Costa Rica Botswana Cape Verde China, Macao SAR Ecuador China, Macao SAR MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Saint Vincent and the Grenadines 178 China, Macao SAR Jordan Mozambique 121 Côte d'ivoire Botswana Burundi 107 Guatemala El Salvador Costa Rica Bahamas Bahamas Korea Zambia El Salvador Maldives Aruba Neth. Namibia Antilles Bahamas Barbados Montenegro Neth. Bahamas Cape Verde Montenegro Antilles Panama Mongolia Azerbaijan Botswana El Salvador Sudan Cape Verde Costa Rica Neth. Antilles Seychelles Algeria Panama Namibia Côte d'ivoire Montenegro Kenya Maldives Seychelles Maldives Botswana Honduras Gabon Bahamas Colombia New Caledonia Costa Rica Jordan Côte d'ivoire Namibia Namibia Zambia Syria Maldives Swaziland Kenya Argentina Azerbaijan Mongolia Kenya Panama Uruguay Kenya Georgia Jordan Zambia Paraguay Seychelles Kenya Greenland Algeria Chile Algeria Montenegro Zambia Paraguay Mayotte New Caledonia Panama Ecuador Jordan India Cyprus Gabon Bangladesh Mayotte Malawi Paraguay Jordan Algeria Rwanda Rwanda

100 Mayotte Ecuador Panama Sudan Pakistan Ecuador Mayotte New Caledonia Honduras Cyprus Honduras Cambodia Saint Kitts and Nevis Fiji Rep. of Tanzania Chile Sudan Georgia Uruguay Djibouti Saint Kitts Bangladesh and Nevis Mayotte India Lebanon Saint Kitts and Nevis Uruguay Azerbaijan Nicaragua Samoa Georgia Honduras Argentina Malawi Madagascar New Occ. Palestinian Cook Isds Caledonia Guyana Argentina Terr Uganda Anguilla Rwanda Georgia Nicaragua Wallis and Futuna Isds Antigua and Barbuda Wallis and Futuna Isds Saint Kitts and Nevis Anguilla Sao Tome and Principe Antigua and Barbuda Sudan Lebanon Uganda Sudan Fiji Anguilla Niger Yemen Bolivia (Plurinational State of) Yemen Mauritania Fiji Egypt Fiji Paraguay India Mauritania Mauritania Swaziland Saint Vincent and the Grenadines Antigua and Barbuda Ghana Zimbabwe Yemen Malawi Yemen Samoa Burkina Faso Grenada Ghana Uruguay Uganda Kiribati

101 Madagascar Algeria Paraguay Dominican Rep Dominican Rep. 395 Swaziland Tuvalu Malawi Mali Guyana 347 Lebanon Pakistan Fiji Niger Cameroon Niger Occ. Palestinian Terr Montserrat 252 Sao Tome and Principe Korea 141 Cameroon Vanuatu Cook Isds Mozambique Burundi 54 Tuvalu Niger Vanuatu Madagascar Jamaica 18 Samoa Trinidad and Tobago Mozambique Ethiopia 786 Rep. of Tanzania Zimbabwe Tonga Guyana 346 Malawi Lebanon Dominican Rep Yemen 333 Nicaragua Nicaragua Samoa Montserrat 247 Timor-Leste India Zimbabwe Mozambique Samoa Ghana Saint Vincent and the Grenadines 107 Korea 73 Saint Vincent and the Grenadines 712 Mali Nicaragua Zimbabwe 31 Argentina 590 Mozambique 825 Togo Burkina Faso 403 Tonga 569 Mali Saint Vincent and the Morocco 383 Grenadines 441 Madagascar

102 Togo 312 Uganda 426 Saint Vincent and the Grenadines 839 Dominican Rep. 264 Montserrat 311 Suriname 819 Montserrat 227 Bolivia (Plurinational State of) 118 Korea 763 Guinea 141 Morocco 84 Lebanon 716 Ghana 122 Chile 82 Rep. of Tanzania 257 Burundi 117 Suriname 39 Montserrat 243 Kiribati 92 Ethiopia 78 Saint Lucia 15 Rep. of Tanzania 23 Comoros 196 Bolivia (Plurinational State of) 189 Jamaica 16 Grenada 181 Tunisia 181 Dominica 169 Saint Lucia 143 Uganda 141 Burundi 133 Pakistan

103 MANDARİNDE TÜRKİYE NİN DURUMU Bu üründe ülkemiz ihracat fazlası vermektedir. Türkiye nin mandarin ithalatı ihracatına oranla yok sayılabilecek düzeydedir. (% 0,7) Mandarin İthalatımız (USD) Mandarin İhracatımız (USD) TÜRKİYE NİN MANDARİN İHRACAT HACMİ Mandarin İhracatımız (USD) İhracat artışımız döneminde toplam % 165,83, yıllık ortalama % 27,64 tür. Global krizin yaşandığı 2009 yılı mandarin ihracatımız son 5 yılın en yüksek artış oranını yakalamıştır. 102

104 MANDARİN İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ Mandarin ihracatında yıllara göre değişim trendleri aşağıdadır. Sürekli artış yönünde değişim gösteren ürünün ortalama değişim trendi % 21,77 dir. Değişim trendi ortalamasının büyüme ortalamasından düşük çıkmasının nedeni % i bulan dalgalanmalardır. Değişim Trendi Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,72 Mandarin ihracatımızda serbest bölge çıkışlarının her yıl azaldığı görülmektedir yılında toplam ihracatımızın % 8,98 i 2006 da % 7,98, 2007 de % 6,9, 2008 da % 4,6, 2009 da % 3 ve 2010 da % 1,6 sının serbest bölge çıkışı olduğu görülmektedir EN ÇOK MANDARİN İHRACATI YAPTIĞIMIZ ÜLKELER 2010 yılında göz ardı edilebilecek boyutta (% 1,6) serbest bölge ihracatımız dışında kalmak kaydıyla toplam ihracatımızın % 88 ini 6 ülkeye yaptığımız saptanmıştır. Bu ülkeler içinde Rusya % 38 ile ilk sıradadır. Bu ülkeler ve ihracatımızdan aldıkları pay tablo ile gösterilmiştir. İhracat Yaptığımız Ülkeler 2010 İhracatımız (USD) İhracatımızdaki Payı % Federation ,12 Ukraine ,41 Iraq ,16 Romania ,83 Saudi Arabia ,06 Germany ,37 Ayrıca Sırbistan, Makedonya ve İngiltere toplam ihracatımızdan % 1 civarında pay almaktadırlar. Diğer ülkelere yaptığımız ihracatların toplam içindeki payı binde ile ifade edilecek düzeydedir yılında mandarin ithal eden 123 ülkeden 51 adedine ulaştığımız görülmektedir. 103

105 MANDARİN İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER İhracat Yaptığımız Ülkeler 2005 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2006 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2007 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2008 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2009 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2010 İhracatı Federation Ukraine Ukraine Ukraine Ukraine Ukraine Ukraine Free Zones Romania Romania Romania Iraq Iraq Kingdom Free Zones Free Zones Iraq Romania Romania Romania Saudi Arabia Saudi Arabia Saudi Arabia Saudi Arabia Saudi Arabia Saudi Arabia Serbia Germany Free Zones Free Zones Germany Serbia and Montenegro Germany Serbia Serbia Kingdom Free Zones Germany Bulgaria Iraq Germany Netherlands Serbia TFYR of Macedonia TFYR of Macedonia Netherlands Netherlands Poland Austria TFYR of Macedonia Bulgaria Iraq Netherlands TFYR of Macedonia Serbia Moldova Netherlands Germany Kingdom Bulgaria Austria Czech Rep Bulgaria Austria Hungary TFYR of Macedonia TFYR of Macedonia Kingdom Moldova Moldova Bulgaria Czech Rep Moldova Netherlands Moldova Austria Czech Rep Poland Bulgaria

106 Bosnia Herzegovina Kingdom Czech Rep Moldova Belarus Belarus Czech Rep Kingdom Belgium Poland Bosnia Herzegovina Czech Rep Iran Bosnia Herzegovina Belgium Belgium Hungary Austria Slovakia Poland Bosnia Herzegovina Belarus Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Slovenia Hungary France Iran Iran Belarus France Belgium Syria Hungary Austria Hungary Belarus Slovakia Poland Azerbaijan Azerbaijan Slovakia Belgium France Azerbaijan France Slovakia France Albania Slovenia Hungary Slovakia Belarus Uzbekistan Arab Croatia Albania Croatia Kuwait Emirates Azerbaijan Kuwait Croatia Slovenia Slovenia Latvia Turkmenistan Latvia Montenegro Georgia Poland France Georgia Switzerland Lithuania Switzerland Arab Emirates Kuwait Kazakhstan Lithuania Kuwait Slovakia Switzerland Switzerland Iraq South Africa Arab Emirates Arab Emirates Georgia Croatia Belgium Georgia Areas, nes Iran Areas, nes Albania Latvia Norway Latvia Montenegro South Africa Georgia Croatia

107 Greece Georgia South Africa Kazakhstan Areas, nes Slovenia Italy Norway Albania Norway Syria Albania Sweden Azerbaijan Latvia Croatia Slovenia Greece Spain Greece Lithuania Albania Greece Montenegro Liberia Sweden Kyrgyzstan Italy Kazakhstan Switzerland Egypt Kyrgyzstan Norway Montenegro Bahrain China, Hong Kong SAR Tajikistan Jordan Denmark Bahrain South Africa Norway Arab Emirates Switzerland Kuwait Latvia Norway Syria Cyprus Oman Sweden Sweden Italy Qatar Kazakhstan Sudan Canada Kyrgyzstan Montenegro Kyrgyzstan Kyrgyzstan Kazakhstan 563 Oman Qatar Uzbekistan Kuwait Azerbaijan Denmark 447 Greece Greece Kyrgyzstan Sweden Oman Estonia 250 Uzbekistan Uzbekistan Sweden Lithuania Malaysia Kazakhstan Jordan Qatar Denmark Denmark 759 Estonia Oman Denmark Cyprus 311 Uzbekistan 630 Italy Lithuania Lithuania Singapore 276 Denmark Estonia Turkmenistan Oman Tajikistan Turkmenistan Jordan

108 MANDARİN İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI arasındaki dönemde ülkemizden mandarin ithalatı yaptığını beyan ülkeler aşağıda listelenmiştir. Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2005 İthalatı Federation Kingdom Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2006 İthalatı Federation Kingdom Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2007 İthalatı Federation Ukraine Ukraine Ukraine Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2008 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2009 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülkeler 2010 İthalatı Federation Kingdom Ukraine Ukraine Ukraine Kingdom Romania Romania Romania Romania Romania Kingdom Romania Kingdom Germany Austria Germany Serbia Bulgaria Serbia Serbia Serbia Serbia Germany Netherlands Bulgaria Austria Germany Austria TFYR of Macedonia Poland Czech Rep TFYR of Macedonia Moldova TFYR of Macedonia Bulgaria Germany Czech Rep TFYR of Macedonia Netherlands Germany TFYR of Macedonia Netherlands Austria Serbia Slovakia Moldova Moldova Moldova Bulgaria Saudi Arabia Netherlands Bulgaria Netherlands Poland Belarus Bulgaria Saudi Arabia Belarus Czech Rep Czech Rep Bosnia Herzegovina Hungary Belarus Saudi Arabia France Austria France Bosnia Herzegovina Moldova France Belarus France Hungary

109 Arab Emirates Poland Czech Rep France Belgium Czech Rep Moldova Hungary Arab Emirates Bosnia Herzegovina MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Bosnia Herzegovina Estonia Arab Emirates Hungary Croatia Bosnia Herzegovina Poland Hungary Slovakia Slovenia Bosnia Herzegovina Slovakia Belarus Azerbaijan Slovakia Kuwait Kuwait Switzerland Belgium Albania Belgium Slovakia Switzerland Poland Switzerland Switzerland Slovenia France Hungary Slovenia Latvia Norway Belarus Slovenia Kazakhstan Finland Albania Greece Albania Estonia Slovenia Kuwait Croatia Montenegro Croatia Albania Croatia Norway Kazakhstan Oman Finland Finland Belgium Kazakhstan Finland Finland Latvia Croatia Slovakia Italy Slovenia South Africa Estonia Georgia South Africa South Africa Norway Italy Switzerland Lithuania Albania Albania Greece Kyrgyzstan Lithuania Norway Montenegro Croatia Estonia Ireland Norway Kazakhstan Latvia Oman South Africa Bahrain Italy Latvia Estonia Latvia Oman Belgium Qatar South Africa Ireland Ireland Sweden Jordan Oman Montenegro Oman Greece Ireland Lithuania Bahrain Qatar Finland Sweden Italy Denmark Greece Oman Lithuania Qatar Kyrgyzstan Luxembourg Sweden Greece Norway Kyrgyzstan Montenegro Iceland 53 Kazakhstan Armenia Jordan Estonia Denmark Azerbaijan Switzerland Georgia Montenegro Azerbaijan Armenia Sweden Denmark Georgia Bahrain

110 Ireland Kyrgyzstan Qatar Iceland Jordan Iceland Bahrain Bahrain Denmark Iceland Georgia Ireland Kyrgyzstan Lithuania Faeroe Isds 856 Denmark Jordan Canada Faeroe Isds Barbados 614 USA Iceland Sweden Mayotte 929 Mayotte 547 Kyrgyzstan Sudan Greece Azerbaijan 576 Faeroe Isds 564 Denmark Iceland Singapore 427 Malaysia Azerbaijan Faeroe Isds 931 USA Greenland 349 Italy Faeroe Isds 312 Maldives

111 Aşağıda listelenen ülkeler ile ülkemiz beyanı arasında ihracatın FOB, ithalatın CIF değeri arasındaki olası farktan daha fazla farklılıklar bulunmaktadır. Serbest bölgelerimizden yapılan 4,7 milyon USD ihracatımızın İngiltere, Fransa ve Avusturya ya yönlendirildiği tahmin edilmektedir. İhracat Yaptığımız Ülkeler 2009 İhracatı 2009 da Türkiye'den İthalatı Beyan Farkı Kingdom Bulgaria Austria Czech Rep France Poland Switzerland Slovakia Belarus Latvia Albania Kazakhstan Norway Estonia Croatia Slovenia Oman Greece Jordan Aşağıdaki ülkeler Türkiye den ithalat yaptıklarını belirtmelerine rağmen Türkiye nin ihracat beyanı arasında yer almamaktadır. Diğer narenciye ürünlerinde de benzer durum saptanmıştır. Finland Ireland Iceland Faeroe Isds 856 Barbados 614 Mayotte

112 Aşağıdaki ülkelere yaptığımız ihracatlar karşı ülkeler tarafından ya hiç beyan edilmemiş ya da eksik beyan edilmişlerdir. İhracat Yaptığımız Ülkeler 2009 İhracatımız Ülkenin 2009 da Türkiye'den İthalatı Beyan Farkı Beyan Edilmemiş Bölüm Iraq Saudi Arabia Romania Romania Federation Federation Belgium Belgium Serbia Serbia Netherlands Netherlands Iran Azerbaijan Azerbaijan Hungary Hungary Arab Emirates Kuwait Germany Germany Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Georgia Areas, nes Syria Bahrain Bahrain Uzbekistan Qatar Lithuania Montenegro Montenegro Italy Italy Turkmenistan Kyrgyzstan Kyrgyzstan Denmark Denmark South Africa South Africa Bu ülkelerden İran, Irak, Kuveyt, Özbekistan ın diğer narenciye ürünlerinde de görüldüğü üzere Birleşmiş Milletler e veri aktarmadığı düşünülmektedir. Suudi Arabistan, Romanya, Rusya Federasyonu, Belçika, Hollanda, Azerbayca gibi ülkelerin ithalatlarını düşük gösterdikleri tahmin edilmektedir. 111

113 TÜRKİYE NİN MANDARİN İTHALAT HACMİ Mandarin ithalatımız son 5 yıl içinde dalgalı biçimde de olsa toplamda % 468, yıllık ortalamada % 78 büyümüştür ve 2008 yıllarında bir önceki yıllara göre ciddi düşüşler söz konusudur. Mandarin İthalatımız (USD) Mandarin İthalatımız (USD) MANDARİN İTHALATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ Son derece dalgalı seyreden mandarinde değişim trendi ortalama % 61,17 olarak hesaplanmıştır. Bu gerçekçi ve sağlıklı bir değişim trendi değildir, aşırı dalgalanmalardan kaynaklanmaktadır. Değişim Trendi Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,70 112

114 EN ÇOK MANDARİN İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELER Mandarin ithal ettiğimiz en önemli ülke Kıbrıs tır Kıbrıs'tan Mandarin İthalatımız Toplam Mandarin İthalatımız Kıbrıs tan ithalatımızın tüm ithalatımıza oranı 2008 yılı hariç olmak kaydıyla % 80 in üzerindedir. Sadece 2008 ve 2009 yıllarında Rusya Federasyonu ndan ithalat yoğunlaşmıştır. Narenciye ürünlerinde ithalatçı olan Rusya Federasyonu ndan ithalat yapmış olmamız ilginçtir, araştırılmalıdır. Diğer ülkelerin payları önemli değildir. Yıllar Kıbrıs ın Mandalina İthalatımızdaki Payı % , , , , , ,63 113

115 MANDARİN İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELER İthalat Yaptığımız Ülke 2005 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2006 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2007 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2008 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2009 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2010 İthalatı Cyprus Cyprus Cyprus Cyprus Cyprus Cyprus Federation Federation Federation Federation Iraq Iraq Slovenia Iran Iraq Argentina Azerbaijan Iraq Romania Iraq Georgia Argentina Germany South Africa 934 South Africa Federation Romania MANDARİN İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI Ülkemize İhracat Yapan Ülke 2005 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülke 2006 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülke 2007 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülke 2008 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülke 2009 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülke 2010 İhracatı Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands Greece Greece Saudi Arabia Greece Germany Latvia 109 Ukraine 137 Saudi Arabia 581 Argentina Slovenia Saudi Arabia Yukarıdaki tablolarda yer alan ülkeler örtüşmemektedirler. Narenciye sektöründe ürünlerinde alıcısı tarafından kabul edilmeyen ürünlerin iade re-export yöntemi ile ülke dışına çıkmış gösterilmesi söz konusu olabilir. Ancak, Hollanda nın beyanı farklı ürün olabileceğinden araştırma ve inceleme gerektirmektedir. 114

116 MANDARİN İHRACATI İÇİN POTANSİYEL HEDEF ÜLKELER İthalatı ihracatından fazla olan potansiyel hedef ülkeler aşağıya listelenmiştir. Liste sıralaması ithalat açığına göre olup firmalarımızın kendi değerlendirmeleri ile hedef ülke seçmeleri önerilmektedir. Mandarin İthalatçısı Ülkeler 2009 İhracatı 2009 İthalatı İthalat Fazlası Federation Germany France Kingdom USA Indonesia Canada Poland Netherlands Ukraine Belgium Switzerland Sweden Finland Austria Norway Czech Rep Denmark Belarus Viet Nam Malaysia Thailand Italy Slovakia Ireland Serbia Slovenia Romania Kazakhstan Philippines Singapore Saudi Arabia Lithuania Hungary Latvia Japan

117 Portugal Bulgaria Bosnia Herzegovina Estonia Albania Luxembourg TFYR of Macedonia Kyrgyzstan New Zealand Moldova Armenia Oman Sri Lanka Iceland Colombia Malta Bahrain Mauritius MANDARİN İTHALATINA BAĞIMLI ÜLKELER Bu ülkeler 2009 yılında ihracatı hiç olmayan dolayısıyla ithalata bağımlı durumda bulunan ülkelerdir. Bu durumda olan ülkelerin USD ve üzeri ithalat yapanları aşağıda listelenmiştir. Belarus Philippines Saudi Arabia Bosnia Herzegovina Armenia Malta Mauritius French Polynesia Cape Verde Faeroe Isds Senegal Bahamas Aruba Panama Sudan Paraguay Mayotte

118 TÜRKİYE NİN MANDARİN İHRACATININ ANALİZİ Ülkemizin mandarin ihracatı incelendiğinde Dünya nın en çok ithalat yapan ülkesi Rusya Federasyonuna ulaştığımız ve Rusya Federasyonu nun ithalat beyanı üzerinden % 23,56 pay aldığımızı görmekteyiz. Suudi Arabistan ın beyanına göre ithalatının tamamından fazlasını (% 110,21) karşıladığımız görünse de bu ülkenin ithalatını eksik beyan edebildiği hatırlanmalıdır. Bunlar dışında kalan ülkeler ağırlıklı olarak Balkan, Ortadoğu ülkeleri ve Türki Cumhuriyetlerdir. Aşağıdaki tabloda 2009 yılı ithalatçı ülkelerine yaptığımız ihracat miktarları ve toplam ithalatlarından aldığımız paylar yer almaktadır. Mandarin İthal Eden Ülkeler 2009 İthalatları 2009 İhracatımız Ülke İthalatındaki Payımız (%) Saudi Arabia ,21 Romania ,65 TFYR of Macedonia ,06 Moldova ,07 Ukraine ,73 Bulgaria ,88 Montenegro ,31 Serbia ,57 Federation ,56 Azerbaijan ,35 Bosnia Herzegovina ,76 Hungary ,20 South Africa ,14 Croatia ,22 Bahrain ,99 Jordan ,94 Czech Rep ,83 Albania ,00 Latvia ,58 Austria ,25 Kingdom ,23 Slovakia ,18 Greece ,17 Belgium ,12 Netherlands ,08 Belarus ,61 Poland ,45 Germany ,91 Kyrgyzstan ,89 117

119 Kazakhstan ,53 Switzerland ,49 Oman ,48 Slovenia ,45 Estonia ,39 Norway ,18 Lithuania ,09 Denmark ,09 Sweden ,07 France ,07 Italy ,05 MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Aşağıda 2009 ithalatları belirtilen ülkelere ise henüz ulaşamadığımız ve mandarin ihraç edemediğimiz görülmektedir. 131 mandarin ithal eden ülkeden yaklaşık 50 kadarına ulaştığımız ve ihracat yaptığımız saptanmıştır. Bu durum belirli pazarlarla sınırlı kaldığımızın göstergesidir. ABD ve Kanada bir kenara bırakılır ise başta Endonezya, Çin (Hongkong ve Macao dahil), Malezya, Vietnam, Tailand, Filipinler, Japonya, Singapur gibi Uzakdoğu ülkeleri ile Finlandiya, İrlanda, Portekiz Lüksemburg, İrlanda gibi Avrupa ülkeleri mandarin konusunda hedef ülke olabilecek niteliktedir. İhracat Yapamadığımız Ülkeler 2009 İthalatları (USD) USA Indonesia Canada Finland Malaysia Viet Nam China + Hong Kong+Macao SAR Thailand Ireland Philippines Japan Singapore

120 Portugal Luxembourg New Zealand Armenia Australia Sri Lanka Iceland Colombia Malta Brazil Mauritius Aşağıdaki ülkeler ise Birleşmiş Milletler e ithalat toplamlarını bildirmemiş ancak ülkemizin ihracat bildirimi nedeniyle istatistiklerde yer alabilmiş ülkelerdir. Dünya İthalatçıları Arasında Görünmeyen Ülkeler 2009 İhracat Miktarımız (USD) Iraq Iran Arab Emirates Kuwait Georgia Syria Uzbekistan Qatar Turkmenistan ITC nin yaptığı çalışmadan mandarin fiyatlarına yönelik bir bölüm firmalarımıza fikir vermesi açısından aşağıda verilmektedir. Tabloda ilginç bilgiler yer almaktadır. Narenciye ürünlerinin tedarikçisi olabileceğimiz ihtimali yüksektir. Örneğin, 2009 yılında tüm ithalatını karşıladığımız (ithalat beyanına göre ihracat miktarımız % 110 dur) Suudi Arabistan, 275 ton mandarini USD ortalama fiyatla ihraç etmiştir. 119

121 Benzer biçimde ithalatının % 98,65 ini karşıladığımız Romanya, 1,356 ton mandarini 990 USD ortalama fiyatla ihraç etmiş görünmektedir. İhracatçı Ülke İhracat Miktarı Birim Fiyat (USD) New Zealand 498 Tons 2791 Luxembourg 108 Tons 2074 Ireland 720 Tons 1822 Kingdom 5,535 Tons 1597 Canada 31 Tons 1581 Australia 22,745 Tons 1507 Mauritania 29 Tons 1483 States of America 35,859 Tons 1402 Belgium 8,988 Tons 1396 Switzerland 187 Tons 1374 Saudi Arabia 275 Tons 1342 Costa Rica 6 Tons 1333 France 38,966 Tons 1318 Sweden 503 Tons 1268 Latvia 1,451 Tons 1212 Myanmar 111 Tons 1198 Lithuania 31,46 Tons 1161 Netherlands 96,975 Tons 1155 Spain 1,483,590 Tons 1146 Germany 25,704 Tons 1143 Belarus 69 Tons 1116 Austria 15,023 Tons 1069 Federation 662 Tons 1062 Portugal 2,993 Tons 1048 Singapore 2,057 Tons 1041 Republic of Korea 1,79 Tons 1003 Chinese Taipei 1,668 Tons 996 Czech Republic 10,052 Tons 993 Romania 1,356 Tons 990 Slovakia 3,46 Tons 988 Republic of Moldova 959 Tons 966 Argentina 110,096 Tons 962 Jordan 3,252 Tons 945 Brazil 1,977 Tons 936 Norway 346 Tons 931 Swaziland 499 Tons 898 Chile 42,708 Tons 895 Malaysia 537 Tons 879 Peru 58,612 Tons

122 Mexico 2,617 Tons 848 Syrian Arab Republic 151 Tons 821 Hungary 2,086 Tons 818 Cyprus 27,848 Tons 817 Egypt 12,848 Tons 814 Lesotho 243 Tons 811 Bulgaria 1,291 Tons 806 Poland 29,171 Tons 804 Jamaica 434 Tons 802 South Africa 115,627 Tons 783 Italy 101,193 Tons 768 Thailand 1,153 Tons 755 Kazakhstan 96 Tons 750 Serbia 1,97 Tons 748 Iran (Islamic Republic of) 558 Tons 710 Uruguay 52,996 Tons 686 Turkey 429,153 Tons 677 Croatia 41,441 Tons 653 China 675,231 Tons 647 Morocco 780,617 Tons 622 Greece 76,051 Tons 615 Arab Emirates 150 Tons 613 Slovenia 4,69 Tons 577 Zimbabwe 280 Tons 500 Montenegro 906 Tons 491 Azerbaijan 11,614 Tons 485 Honduras 123 Tons 366 Georgia 35,141 Tons 343 Bahrain 179 Tons 330 Ethiopia 296 Tons 304 Pakistan 348,864 Tons 273 Türkiye nin mandarinde Dünya piyasasındaki potansiyelini yeterince kullanamadığı açıktır GREYFURT DÜNYA GREYFURT İHRACAT HACMİ Dünya greyfurt ihracatı döneminde toplamda % 47 büyüyerek 606 milyon USD den 893 milyon USD ye ulaşmıştır. Bu dönemde greyfurt ihracatı toplamda % 47,18, büyümüştür.yıllık ortalama büyüme oranı % 7,8 dir. 121

123 Dünya Greyfurt İhracatı (USD) MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı DÜNYA GREYFURT İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ Hayli dalgalı değişim gösteren greyfurt ihracatı değişim trendi yıllık ortalama % 8,63 olarak hesaplanmıştır yılında 2007 yılına oranla % 5,16 düşüş göstermiştir yılındaki hafif negatife dönüş ürünün krizden fazla etkilenmediğinin göstergesidir. Yıllar Değişim Trendi (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,34 122

124 EN ÇOK GREYFURT İHRAÇ EDEN ÜLKELER Greyfurt ihraç eden ülkelerin başında ABD gelmektedir yılından 2008 yılına dek Hollanda ve Güney Afrikadan sonra 4. Sırada gelen ülkemiz 2009 yılında Güney Afrika yı geride bırakarak 3. Büyük ihracatçı konumuna geçmiştir. Yaklaşık 85 ülke greyfurt ihraç etmektedir yılında 83 ülke greyfurt ihraç etmiş olup Dünya ihracatının % 88,5 kadarını 8 ülke gerçekleştirmiştir. Liste dışında bırakılan 75 ülkenin toplam ihracatı ülkemizin ihracatı kadardır. Türkiye Dünya greyfurt ihracatının % 11,3 ünü karşılamaktadır. En Büyük 8 Greyfurt İhracatçısı Ülkenin Dünya İhracatındaki Payları % 4,92 11,48 5,47 7,84 10,43 10,78 11,30 23,77 14,00 USA Netherlands Turkey South Africa China Israel Belgium Spain Diğer 123

125 GREYFURT İHRAÇ EDEN ÜLKELER İhracatçı Ülkeler 2005 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2006 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2007 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2008 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2009 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2010 İhracatı USA USA USA USA USA USA South Africa Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands Turkey Netherlands South Africa South Africa South Africa Turkey South Africa Turkey Turkey Turkey Turkey South Africa China Israel Belgium Belgium China China Belgium Belgium Israel Israel Belgium Israel Germany Spain Spain China Israel Belgium Egypt Argentina China Spain Spain Spain Mexico France Cyprus Argentina Argentina Egypt Italy Cyprus Mexico France Germany Germany Cyprus China Argentina Cyprus France Argentina Lithuania Germany France Mexico Cyprus Cyprus France Mexico Germany Germany Mexico Mexico Thailand Italy Cuba Swaziland Egypt Italy Slovenia

126 Swaziland Swaziland Thailand Lithuania Lithuania Czech Rep Egypt Italy Italy Italy France Malaysia Kingdom Honduras Lithuania Thailand Thailand Kingdom Cuba Chile Honduras Syria China, Hong Kong SAR Morocco Honduras Kingdom Czech Rep Czech Rep Slovenia Portugal Syria Egypt Kingdom Slovenia Czech Rep Hungary Ireland China, Hong Kong SAR Poland India India Australia Jordan Czech Rep Egypt Poland Bulgaria Greece Czech Rep Bahamas Federation China, Hong Kong SAR Malaysia Bulgaria Greece Slovenia Bahamas Malaysia Poland Jordan Slovenia India Syria Kingdom Austria Denmark Bahamas Malaysia China, Hong Kong SAR Viet Nam Viet Nam Romania Chile Syria Chile Portugal Australia Peru China, Hong Kong SAR Uruguay Slovenia Morocco Honduras Slovakia Uruguay Jordan Greece Bahamas Greece Federation Belize Lithuania Morocco Chile Kingdom Mozambique

127 Singapore Greece Arab Emirates Arab Emirates Chile Ireland Morocco Australia Malaysia Ireland Slovakia Sweden Dominica Singapore Portugal Greece Bahamas Luxembourg Slovakia Slovakia Viet Nam Slovakia Morocco New Zealand Lebanon Denmark India Denmark Denmark Brazil Australia Lebanon Ireland Jordan Lebanon Norway Lithuania Belize Jordan Austria Jordan Serbia India Poland Singapore Australia Federation Estonia Saint Vincent and the Poland Ireland Uruguay Lebanon Latvia Grenadines Arab Emirates Dominica Denmark Singapore Portugal Switzerland Denmark Zimbabwe Australia Dominica Singapore Ukraine Austria Viet Nam Lebanon Federation Zimbabwe Oman Federation Morocco Dominica Bulgaria Romania Canada Belarus Hungary Slovakia Hungary Peru Guyana Latvia Austria Hungary Uruguay Uruguay Bahrain

128 Saudi Arabia Federation Austria Sweden Ireland Ethiopia Sweden Portugal Zimbabwe Belize New Zealand Dominican Rep. 965 Malaysia Mozambique Switzerland Romania Mozambique Croatia 892 Sudan Pakistan Bulgaria Canada Luxembourg Finland 835 Switzerland Norway Peru Latvia Sweden Barbados 575 Romania Japan Romania Zimbabwe Kuwait Sri Lanka 459 Saint Vincent and the Grenadines Latvia Sweden New Zealand Canada Guatemala 330 Viet Nam Kenya Latvia Luxembourg Colombia Iceland 190 Saudi Saint Vincent and the Portugal Romania Arabia Peru Grenadines Botswana 17 Saint Vincent and the New Mozambique Grenadines Zealand Mauritius Switzerland Dominican Rep Venezuela Saint Vincent and the Grenadines Saint Vincent and the Grenadines Norway Luxembourg Saudi Arabia Japan Sri Lanka Jamaica Hungary Peru Norway Malta Ukraine Bulgaria Switzerland Luxembourg Estonia Pakistan

129 Peru Sweden Mozambique Serbia Estonia New Zealand Dominican Rep Madagascar Seychelles Qatar Qatar New Zealand Jamaica Finland Guatemala Kenya Luxembourg Dominican Rep Colombia Bahrain Zimbabwe Jamaica Serbia Guatemala Tunisia Canada Bulgaria Tunisia Dominican Rep Yemen Brazil Kuwait Saint Lucia Jamaica Dominican Rep Namibia Saint Lucia Guatemala Ukraine Samoa TFYR of Macedonia Guyana Namibia Kuwait Ethiopia Estonia TFYR of Macedonia Yemen Switzerland Serbia Georgia Serbia Bahrain Saint Lucia Fiji 674 Iran Rep. of Tanzania Belize Namibia Brazil 600 Guatemala Namibia Ukraine Tunisia Croatia 565 Seychelles Seychelles Seychelles China, Macao SAR 966 Iceland 96 Occ. Palestinian Saint Lucia Bahrain Terr Indonesia 926 Costa Rica

130 Bosnia Herzegovina Guatemala Montenegro 883 Pakistan 594 Barbados 87 Norway Iran Kenya 721 Trinidad and Tobago 537 TFYR of Macedonia 77 Guyana Sri Lanka 684 Iceland 574 Oman 468 China, Macao SAR 43 Rep. of Tanzania 888 Georgia 520 Paraguay 500 Barbados 132 Botswana 33 Mauritius 778 Ukraine 501 Estonia 439 Iceland 121 Côte d'ivoire 31 Bahrain 745 Mauritius 493 Sri Lanka 428 Croatia 111 Guyana 15 Yemen 733 Yemen 463 Sri Lanka 674 Cameroon 456 Venezuela 261 Tunisia 384 TFYR of Macedonia 132 Botswana 41 Sudan 4 China, Macao SAR 123 Trinidad and Tobago 76 Ecuador 7 Côte d'ivoire 8 Ecuador 1 Trinidad and Tobago 174 Qatar 338 Canada 21 Guyana 2 Finland 122 Estonia 273 Samoa 8 Colombia 116 Kazakhstan 229 Botswana 2 Botswana 83 Samoa 83 Cameroon 37 Trinidad and Tobago 56 Ukraine 30 Costa Rica 31 Ecuador 31 Canada 19 Botswana

131 DÜNYA GREYFURT İTHALATI HACMİ Dünya greyfurt ithalatı 2005 yılında 771 milyon USD iken 2010 yılında 989 milyon USD ye ulaşmıştır yılı dışında sürekli büyüyen greyfurt ithalatının döneminde toplam % 28,21, yıllık ortalama % 4,7 büyüdüğü görülmektedir. Dünya Greyfurt İthalatı (USD) DÜNYA GREYFURT İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ yolları arasındaki dönemdesadece 2009 yılında düşme yönünde değişim gösteren greyfurt ithalatı ortalama ortalama değişim trendi % 5,4 tür yılı dışında istikrar göstermektedir. Yıllar Değişim Trendi (Bir önceki yıla göre %) , , , , ,98 130

132 EN ÇOK GREYFURT İTHAL EDEN ÜLKELER Dünya da en çok greyfurt ithal eden ülke Japonya dır. Dünya ithalatındaki payı % 17,88 dir. Japonya yı % 15,26 ile Hollanda, % 8,19 ile Almanya ve % 7,69 ile Fransa izlemektedir. 110 ithalatçı ülkeden 16 ülkenin toplam Dünya ithalatındaki payı % 79,53 tür. Diğer 95 ülke % 20,47 lik payı gerçekleştirmektedirler. Greyfurt Dünya İthalat Payları % Japan Netherlands Germany 1,17 France 1,27 1,27 1,03 0,97 1,15 11,39 17,88 Federation Belgium 2,89 3,08 15,26 Poland Canada Kingdom 3,17 3,25 5,12 6,13 7,69 8,19 Italy Ukraine Czech Rep. China, Hong Kong SAR Romania Switzerland Lithuania Diğer Ülkeler 131

133 GREYFURT İTHAL EDEN ÜLKELER İthalatçı Ülkeler 2005 İthalatı İthalatçı Ülkeler 2006 İthalatı İthalatçı Ülkeler 2007 İthalatı İthalatçı Ülkeler 2008 İthalatı İthalatçı Ülkeler 2009 İthalatı İthalatçı Ülkeler 2010 İthalatı Japan Japan Japan Japan Japan Japan Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands Federation France France France Germany Germany France Belgium Belgium Germany France France Germany Germany Germany Belgium Belgium Kingdom Canada Kingdom Federation Federation Kingdom Federation Kingdom Federation Belgium Canada Kingdom Poland Italy Italy Canada Canada Poland Canada Belgium Federation Italy Poland Canada Kingdom Ukraine Poland Poland Italy Italy Italy Czech Rep Spain Romania Romania Romania Ukraine Lithuania Switzerland Czech Rep Spain Czech Rep Czech Rep Romania Sweden China, Hong Kong SAR Czech Rep Spain China, Hong Kong SAR Switzerland Czech Rep Switzerland China, Hong Kong SAR Lithuania Romania Sweden Arab Emirates Sweden Switzerland Ukraine Switzerland China Saudi Arabia Spain Sweden Switzerland Lithuania Bulgaria

134 China, Hong Kong SAR Denmark Lithuania Sweden Spain Denmark Romania Slovakia Korea China, Hong Kong SAR Sweden Slovakia Denmark Lithuania Slovakia Denmark Bulgaria Belarus Ireland Austria Hungary Saudi Arabia Denmark Mexico Ireland Ireland Arab Emirates Slovakia Korea Serbia Korea Denmark Hungary Arab Emirates China Ireland Austria Singapore Ukraine Ireland Slovakia Finland Turkey Hungary Belarus Belarus Belarus Greece Singapore Korea Greece Serbia Slovenia USA Slovakia China Austria Hungary Austria Slovenia Slovenia Bulgaria Singapore Austria Serbia Croatia Finland Ukraine Bulgaria Bulgaria Hungary Portugal Greece Slovenia Serbia Singapore Singapore Norway Korea USA Hungary China Ireland Armenia Lithuania Finland USA Latvia Latvia Estonia China Serbia China Slovenia Greece Ukraine Croatia Moldova Saudi Arabia Finland Croatia Mexico Croatia Norway Slovenia Croatia Finland Turkey USA Latvia Croatia Norway USA Bosnia Herzegovina Norway Kuwait Latvia Greece Norway Australia

135 Bulgaria Greece Finland USA Estonia Luxembourg Serbia Turkey Norway Kuwait Latvia Belarus Mexico Portugal Argentina Moldova Malaysia New Zealand Portugal Mexico Swaziland Estonia Mexico South Africa Belarus Swaziland Kuwait Bosnia Herzegovina Armenia Brazil Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Portugal Mexico Bosnia Herzegovina Montenegro Swaziland Estonia Estonia Moldova Turkey China, Macao SAR Luxembourg Australia Turkey Argentina Portugal Jordan Australia Qatar Malaysia South Africa Argentina Mauritius Bosnia Herzegovina Turkey Australia Indonesia Occ. Palestinian Terr Qatar Kazakhstan Barbados Moldova Armenia TFYR of Macedonia Iceland New Zealand Argentina Argentina Australia Mauritius Albania Mauritius Portugal Australia Luxembourg Luxembourg Cyprus TFYR of Qatar Luxembourg Luxembourg Macedonia Malaysia Oman Estonia Malaysia South Africa Mauritius Bahamas Bahrain

136 Syria Bahamas Philippines TFYR of Macedonia MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı TFYR of Macedonia Malaysia South Africa Aruba New Zealand Kazakhstan New Zealand Azerbaijan TFYR of Macedonia Indonesia Kazakhstan Indonesia Brazil Panama Bahamas South Africa Moldova Qatar New Zealand Jordan Botswana New Zealand Mauritius South Africa Albania Guatemala Indonesia Oman Bahamas Bahamas Indonesia Cape Verde Barbados Barbados Armenia Malta Montenegro Costa Rica Moldova Jordan Indonesia Maldives China, Macao SAR Kyrgyzstan Iceland Malta Malaysia Montenegro Egypt Paraguay China, Macao SAR Iceland Malta Albania Oman El Salvador Malta Maldives Iceland Iceland Bahrain Oman New Caledonia China, Macao SAR Barbados Brazil Malta Colombia Bahrain Brazil Maldives China, Macao SAR Barbados Nepal Jordan Armenia Jordan Jordan Iceland Pakistan Maldives Kazakhstan Brazil Georgia Philippines Morocco Brazil Philippines Montenegro Barbados Aruba Malawi Neth. Antilles Neth. Antilles China, Macao SAR Namibia Cyprus Zambia Cyprus Bahrain Oman Uruguay Uruguay Sri Lanka Kazakhstan Anguilla Albania Oman Greenland Montenegro Philippines Neth. Antilles Panama New Caledonia Thailand French Polynesia

137 Seychelles Georgia Neth. Antilles Cyprus Zimbabwe Senegal Peru Greenland Bahrain Philippines Cape Verde Sri Lanka Gabon Seychelles Seychelles Guatemala Rep. of Tanzania 471 Saint Vincent and the Grenadines 289 Gabon Panama Georgia Guatemala Mayotte Samoa 261 Botswana Lebanon Guatemala Panama El Salvador Mozambique 113 Panama Seychelles Namibia Paraguay Kyrgyzstan Nigeria 72 Namibia Yemen Anguilla Antigua and Barbuda Guatemala Namibia New Caledonia Botswana Antigua and Barbuda Cyprus Botswana Azerbaijan Antigua and Barbuda Anguilla Côte d'ivoire Uruguay Kenya Panama Lebanon Colombia Algeria Cyprus Lebanon Fiji Lebanon Albania Uruguay Uruguay Mayotte Fiji Armenia Mayotte Botswana Cape Verde Faeroe Isds Colombia Botswana Zambia India Paraguay Mayotte Faeroe Isds Morocco Faeroe Isds Viet Nam Lebanon Albania Greenland Côte d'ivoire Rwanda Georgia Peru Faeroe Isds Kyrgyzstan Thailand Faeroe Isds Thailand Kenya Colombia Malawi El Salvador Brunei Darussalam Paraguay El Salvador Peru Zambia Guatemala Mayotte Cambodia Madagascar

138 Thailand Fiji Kyrgyzstan Saint Kitts and Nevis India Nicaragua Zambia Cape Verde Malawi Zambia Kenya El Salvador El Salvador Zambia Nicaragua Kyrgyzstan Nicaragua India Suriname Uganda Fiji Azerbaijan Sri Lanka Peru Sri Lanka Cape Verde Cape Verde Colombia Mauritania Morocco Azerbaijan Kyrgyzstan Fiji Sri Lanka Nepal New Caledonia Bangladesh Grenada Colombia Azerbaijan Saint Kitts and Nevis Saint Kitts and Nevis New Caledonia Viet Nam Pakistan Occ. Palestinian Terr Senegal Saint Kitts and Nevis Azerbaijan Montserrat 909 Yemen Viet Nam Malawi Morocco Sudan 871 Paraguay Paraguay Nicaragua Tunisia Bhutan 755 Tunisia Ghana Yemen Nicaragua Samoa 384 French Polynesia India Côte d'ivoire Rwanda Saint Vincent and the Grenadines 379 MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Ghana New Caledonia Zimbabwe Ethiopia Honduras 300 Morocco Malawi Madagascar Yemen Rep. of Tanzania 114 Côte d'ivoire Zimbabwe Mozambique Ghana Yemen 101 Viet Nam Sri Lanka Viet Nam Zimbabwe French Polynesia

139 Uganda Syria Chile Montserrat Mozambique 25 Chile Cameroon Malawi Tonga Tunisia Montserrat Rep. of Tanzania Niger 929 Rep. of Tanzania 663 Wallis and Futuna Isds Montserrat Bhutan 651 Cameroon Bhutan Samoa Saint Lucia 552 Wallis and Futuna Isds Montserrat Senegal French Polynesia 357 Honduras Suriname Uganda Madagascar 345 Timor-Leste Tunisia Ghana Uganda 319 Tonga 981 Senegal Bangladesh Samoa 268 Saint Vincent and the Grenadines 910 Niger 882 Suriname 937 Mozambique 208 Suriname 833 Mozambique 768 Morocco 729 French Polynesia 837 Pakistan 749 Thailand 87 Saint Vincent and the Grenadines 680 Saint Vincent and the Grenadines 63 Rep. of Tanzania 577 Vanuatu 658 Grenada 677 Jamaica 61 Kiribati 548 Uganda 546 Vanuatu 670 Guyana 39 Bhutan 525 Côte d'ivoire 542 Bhutan 594 Senegal 441 Grenada 481 Guyana 366 Tuvalu 371 Gambia 463 Saint Lucia 313 Niger 196 Guyana 440 Niger

140 Cook Isds 144 Mozambique 401 Dominica 215 Dominican Rep. 122 Saint Vincent and the Grenadines 398 Tonga 213 Guyana 92 Madagascar 228 Mali 209 Dominica 80 Honduras 60 Algeria 184 Samoa 45 Thailand 81 Costa Rica 9 Rwanda 74 Honduras 64 Jamaica

141 TÜRKİYENİN GREYFURTTA DURUMU İhracatçı ülke durumunda olduğumuz açıktır.greyfurtta ülkemiz ithalat ve ihracatı ters orantılıdır. Giderek artan ihracatımıza karşılık ithalatımız düşmektedir Greyfurt İhracatımız (USD) Greyfurt İthalatımız (USD) TÜRKİYE NİN GREYFURT İHRACAT HACMİ Ülkemizin greyfurt ihracatı 2005 yılındaki düzeyinden % 102,94 lük artışla 2010 yılında 102 milyon seviyesine ulaşmıştır. Yıllık ortalama büyüme oranı % 17,16 dır. Greyfurt İhracatımız (USD)

142 ÜLKEMİZİN GREYFURT İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ Yıllık ortalama değişim trendi artış yönünde % 15,74 tür.ülkemiz greyfurt ihracatı hem dönemi Dünya toplam büyüme oranının hem de yıllık ortalama büyüme oranlarının 2 katı büyümüştür. Bu üründe artışta azalmalar değil yavaşlamalar söz konusudur. Değişim Trendi Period (Bir önceki yıla göre %) , , , , , EN ÇOK GREYFURT İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER Ülkemiz greyfurt ihracatının % 93,8 i 17 ülkeye yapılmaktadır. Bu ülkeler içinde Rusya Federasyonu % 29,47 ile 1. Sıradadır. Romanya % 15,16 ile 2., Ukrayna % 10,13 ile 3. Polonya % 7,33 ile 4. Sıradadır. 3,58 3,78 4,14 1,37 1,40 1,79 2,70 1,89 6, yılında Greyfurt İhracatımızdaki Ülke Payları ( %) 1,13 1,10 1,06 1,23 6,19 7,33 10,13 29,47 15,16 Federation Romania Ukraine Poland Germany Bulgaria Netherlands Saudi Arabia Iraq Czech Rep. 141

143 İhracat Yaptığımız Ülkeler TÜRKİYE NİN GREYFURT İHRAÇ ETTİĞİ TÜM ÜLKELER 2005 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2006 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2007 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2008 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2009 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2010 İhracatı Federation Germany Romania Romania Romania Romania Romania Romania Poland Poland Poland Ukraine Ukraine Free Zones Netherlands Ukraine Ukraine Poland Poland Poland Germany Germany Germany Germany Germany Netherlands Ukraine Netherlands Czech Rep Bulgaria Bulgaria Ukraine France Czech Rep Netherlands Netherlands Netherlands France Free Zones Saudi Arabia Bulgaria Saudi Arabia Saudi Arabia Hungary Belgium Bulgaria Saudi Arabia Czech Rep Iraq Kingdom Czech Rep Free Zones Serbia Iran Czech Rep Saudi Arabia Bulgaria Hungary Hungary Serbia Serbia Czech Rep Saudi Arabia Serbia Italy Belgium Italy Bulgaria Italy Italy Belgium Italy Iran Italy Hungary France Free Zones Iraq Slovakia Belgium Kingdom Belgium Belarus Hungary France Slovakia Serbia Belarus France France Hungary Croatia Slovakia Slovakia China, Hong Kong SAR Belarus Moldova Belarus Belarus Moldova Slovakia Slovakia Moldova

144 Belarus Croatia Croatia Iran Serbia and Montenegro China, Hong Kong SAR Latvia Latvia TFYR of Macedonia Lithuania Lithuania Bosnia Herzegovina Moldova TFYR of Macedonia Bosnia Herzegovina Georgia Georgia TFYR of Macedonia TFYR of Macedonia Kingdom Iraq Free Zones China, Hong Kong SAR Bosnia Herzegovina Georgia Moldova Latvia Kingdom Moldova Azerbaijan TFYR of Macedonia TFYR of Macedonia Georgia Bosnia Herzegovina Kingdom Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Croatia Belgium Arab Emirates Denmark Iraq Lithuania Croatia Slovenia Austria Iraq Georgia Denmark Kingdom Croatia Arab Emirates Arab Emirates China, Hong Kong SAR Latvia Lithuania Arab Emirates Latvia Azerbaijan China, Hong Kong SAR Greece Georgia Denmark Azerbaijan Denmark Latvia Singapore South Africa South Africa Lithuania China, Hong Kong SAR Singapore Austria Singapore Azerbaijan Greece Lithuania Malaysia Cyprus Slovenia Slovenia Denmark Malaysia Free Zones Spain Viet Nam Greece Kazakhstan Kazakhstan Greece Azerbaijan Sweden Singapore Montenegro Slovenia Denmark Switzerland Spain Montenegro South Africa Greece Kazakhstan Egypt Azerbaijan Austria Singapore Montenegro Montenegro Kuwait Greece Spain Slovenia Singapore Austria Arab Emirates Cyprus Sweden Malaysia South Africa Turkmenistan Sweden Malaysia Norway Albania Kyrgyzstan Uzbekistan

145 Malaysia Kuwait Kazakhstan Kuwait Estonia Kuwait Estonia Switzerland Uzbekistan Austria Sweden Qatar Kyrgyzstan Arab Emirates Albania Sweden Uzbekistan Slovenia Norway Montenegro Philippines Norway Kuwait Jordan Iraq Jordan Kyrgyzstan Oman Jordan Estonia Jordan Kyrgyzstan Viet Nam Qatar Austria Mauritius Albania Albania Oman Uzbekistan Turkmenistan Kyrgyzstan Kazakhstan 787 Norway Switzerland Kyrgyzstan Albania Switzerland Uzbekistan 540 Kazakhstan Kuwait Jordan Norway Norway Oman Malaysia Bahrain Switzerland Sweden Uzbekistan 540 Switzerland Oman Syria Estonia 346 Turkmenistan 823 Qatar Indonesia Tajikistan 601 Bahrain Albania Malta USA Canada

146 GREYFURT İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2005 İthalatı Federation Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2006 İthalatı Federation Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2007 İthalatı Federation Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2008 İthalatı Federation Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2009 İthalatı Federation Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2010 İthalatı Federation Germany Poland Romania Romania Poland Ukraine Netherlands Germany Poland Poland Ukraine Romania Poland Romania Germany Germany Romania Bulgaria France Netherlands Netherlands Ukraine Bulgaria Czech Rep Kingdom France Czech Rep Bulgaria Germany Germany Romania Arab Emirates Czech Rep Kingdom France Czech Rep Czech Rep France Arab Emirates Netherlands Italy Serbia Belgium Belgium Bulgaria France Serbia Belarus Hungary Italy Ukraine Arab Emirates Netherlands Italy Italy Bulgaria Italy Serbia Hungary Slovakia Czech Rep Ukraine Bulgaria Hungary Hungary Kingdom Hungary France Hungary Kingdom Belarus Ukraine Slovakia Serbia Belarus Slovakia Slovakia Serbia Belarus Italy Moldova Kingdom Moldova Croatia

147 Croatia China, Hong Kong SAR Slovakia Slovakia Belgium Belarus Belarus Croatia Serbia Croatia Latvia Lithuania China, Hong Kong SAR Latvia TFYR of Macedonia Lithuania Moldova Moldova China, Hong Kong SAR Bosnia Herzegovina Moldova TFYR of Macedonia Bosnia Herzegovina Belgium Croatia MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Bosnia Herzegovina Kingdom Lithuania TFYR of Macedonia Estonia Bosnia Herzegovina Croatia Denmark China, Hong Kong SAR Latvia Belgium Bosnia Herzegovina Greece TFYR of Macedonia Latvia Kazakhstan Denmark Malaysia Moldova Bosnia Herzegovina Saudi Arabia Lithuania Belgium TFYR of Macedonia Latvia Kazakhstan Montenegro China, Hong Kong SAR Slovenia Saudi Arabia Denmark Saudi Arabia Denmark Lithuania Azerbaijan Austria Kuwait Kazakhstan Greece Austria Oman Slovenia Austria Slovenia Lithuania Slovenia Iceland Denmark Singapore Denmark Austria Estonia Bahrain Estonia Slovenia South Africa South Africa Bahrain Switzerland Norway Qatar Kuwait Georgia Greece Norway Ireland South Africa Finland Slovenia Montenegro Finland Greece Estonia Austria Qatar Malaysia South Africa Singapore Sweden Greece Singapore Singapore Jordan Spain Armenia Singapore Montenegro Oman Kyrgyzstan Qatar Spain Estonia Finland Ireland Sweden Finland Norway Georgia Estonia Iceland Ireland Switzerland Iceland Montenegro Kuwait Norway Albania

148 Iceland Georgia Ireland Norway South Africa Indonesia Armenia Ireland Norway Albania Kyrgyzstan China, Macao SAR Kazakhstan Finland Oman Iceland Sweden Luxembourg Georgia Greece Qatar Oman Albania USA Sweden Kazakhstan Iceland Switzerland Switzerland Senegal 113 Malaysia Oman Spain Ireland Azerbaijan Bahrain Switzerland Sweden Sweden Finland Oman Malaysia Albania Malaysia China, Macao SAR Jordan Jordan Switzerland Kyrgyzstan Malta Kyrgyzstan Montenegro Kyrgyzstan Faeroe Isds Faeroe Isds Faeroe Isds Faeroe Isds Malaysia Azerbaijan Canada 890 Indonesia Indonesia Jordan China, Macao SAR Senegal 485 Azerbaijan Kyrgyzstan Faeroe Isds Indonesia 975 Côte d'ivoire 341 Albania Greenland Azerbaijan Côte d'ivoire 673 Yemen 101 Côte d'ivoire 225 Albania Greenland Jordan 493 Cameroon 159 Bahrain Indonesia Niger 138 Azerbaijan Bahrain Brunei Darussalam 815 Philippines Cameroon 485 Côte d'ivoire 632 Canada 456 China, Macao SAR 168 Senegal 287 Maldives 22 China, Macao SAR 286 Niger

149 Greyfurtta 2009 yılında USD lik serbest bölge çıkışlı ihracatımız bulunmaktadır. Ayrıca, greyfurt ticaretinde eksik beyanlar söz konusudur. Örneğin aşağıdaki tabloda yer alan ülkelerin ithalat beyanları ile ülkemiz ihracat beyanları arasında FOB/CİF farkı ile açıklanması mümkün olmayan eksiklikler dikkat çekmektedir. İhracat Yaptığımız Ülkeler 2009 İhracatı Türkiyeden 2009 İthalatı Azerbaijan Belgium Malaysia Netherlands Romania Federation Aşağıdaki ülkeler ülkemizden yaptıkları ithalatları beyan etmemişlerdir. İhracat Yaptığımız Ülkeler Beyan Etmedikleri 2009 İthalatı Georgia Iran Iraq Jordan Kuwait Saudi Arabia Arab Emirates Uzbekistan Aşağıdaki ülkeleri Türkiye den ithalatları ülkemiz firmaları tarafından ihracat olarak bildirilmemiştir. Diğer ürünlerde olduğu gibi serbest bölge çıkışı olmaları muhtemeldir. Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler Beyan Etmediğimiz 2009 İthalatı Finland Iceland Ireland

150 TÜRKİYE NİN GREYFURT İTHALATI HACMİ Aşağıdaki tabloda açıkça görüldüğü üzere greyfurt ithalatımız 2005 yılında 3 milyon USD düzeyinde iken 2006 yılından itibaren hızla düşmüş ve 1 milyon USD civarında syretmeye başlamıştır döneminde toplamda % 61,16 yıllık ortalamada % 10, 19 küçülme söz konusudur. Greyfurt İthalatımız (USD) TÜRKİYE NİN GREYFURT İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ Greyfurt ithalatımız 2005 yılından günümüze yıllık bazda ortalama % 13,21 düşme eğilimi sergilemiştir yılında, 2009 yılına göre izlenen artış son 5 yılın genel eğilimini değiştirecek nitelikte görülmemektedir. Değişim Trendi Yıllar (Bir önceki yıla göre %) , , , , ,75 149

151 EN ÇOK GREYFURT İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKE Kıbrıs en çok greyfurt ithal ettiğimiz ülkedir. Toplam ithalatımız içindeki yeri aşağıdaki tabloda görülmektedir Kıbrıs'tan İthalatımız Tüm İthalatımız Kıbrıs ın toplam greyfurt ithalatımızdaki payları rakamsal olarak aşağıya listelenmiştir. Yıllar Kıbrıs ın İthalatımızdaki Payı % , , , , , ,08 150

152 TÜRKİYE NİN GREYFURT İTHAL ETTİĞİ ÜLKELER İthalat Yaptığımız Ülkeler 2005 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülkeler 2006 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülkeler 2007 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülkeler 2008 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülkeler 2009 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülkeler 2010 İthalatı Argentina Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands China France Slovenia Jordan Egypt Honduras Netherlands Saudi Arabia Bulgaria 522 Italy Saudi Arabia 47 Lebanon 557 China Sudan 1 Ülkemize İhracat Yapan Ülkeler GREYFURT İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI 2005 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülkeler 2006 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülkeler 2007 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülkeler 2008 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülkeler 2009 İhracatı Ülkemize İhracat Yapan Ülkeler 2010 İhracatı Cyprus Cyprus Cyprus Cyprus Cyprus Cyprus Israel Jordan Free Zones China South Africa China Argentina South Africa Thailand Iraq China Mexico Slovenia Saudi Arabia Azerbaijan Romania South Africa France Serbia Federation 941 Free Zones Iraq Federation Saudi Arabia Romania Iraq Thailand South Africa

153 GREYFURT İHRACI İÇİN POTANSİYEL HEDEF ÜLKELER Greyfurt ihracatçılarımız için hazırlanan aşağıdaki liste 2009 yılında ithalat beyanları ihracat beyanlarından büyük olan ülkelerin seçilmesi ile oluşturulmuştur. Ülkeler 2009 İhracatı 2009 İthalatı İthalat (USD) Fazlası Japan France Germany Federation Netherlands Canada Poland Kingdom Italy Ukraine Romania Czech Rep Switzerland Belgium Sweden Korea Denmark Lithuania Bulgaria Slovakia Belarus Serbia Hungary Austria Singapore Ireland Latvia Croatia Finland Greece Slovenia Norway Estonia Moldova Armenia Bosnia Herzegovina

154 Kazakhstan Portugal TFYR of Macedonia Mauritius GREYFURT İTHALATINA BAĞIMLI ÜLKELER Aşağıdaki ülkelerin ihracatları bulunmamaktadır. Bu ülkeler sürekli ithalat ile iç piyasadaki talebi karşılamaktadırlar. İhracatı Bulunmayan Ülkeler 2009 Yılı İthalatı (USD) Japan Korea Belarus Hungary Finland Moldova Armenia Bosnia Herzegovina Kazakhstan Mauritius Albania TÜRKİYENİN GREYFURT İHRACATININ ANALİZİ Türkiye 111 greyfurt ithalatı yapan ülkeden 55 ine ulaşmış durumdadır. Aşağıdaki tablo Türkiye nin ithalatında paya sahip olduğu ülkeleri, Türkiye nin ithalattaki payını ve aynı zamanda ülkelerin Dünya ithalatçılar sıralamasındaki yerlerini göstermektedir. İlk sıralarda yer alan Azerbaycan ve Romanya nın ithalat beyanları ülkemizin ihracat beyanından düşük olduğu için payımız % 100 ün üzerinde çıkmaktadır. Bu ülkelerin gerçek ithalat toplamları ve ülkemizin bu toplamdan aldığı pay bilinememektedir. Azerbaycan ithalatçı ülkeler sıralamasında 78. Romanya ise 14. Durumdadır. Dünya nın 5. İthalatçısı olan Rusya Federasyonunun 2009 yılı ithalatındaki payımız % 42,78 görünmekle birlikte daha önce karşılaştığımız nedenle güvenilir değildir. Tablo dikkatle incelendiğinde Dünya nın önemli ithalatçılarının bazılarında son derece memnun edici paylara sahip olduğumuz görülmektedir. Örneğin, 11. Sırada olan Ukrayna da % 56,96, 7. Sıradaki Polonya da % 22,99 paya sahip olduğumuz görülmektedir. 153

155 Dünya İthalatındaki Büyüklük Sırası İthalatçı Ülkeler 2009 İthalatı 2009 İhracatımız Ülke İthalatındaki Payımız % 78 Azerbaijan ,10 14 Romania ,62 76 Kyrgyzstan ,70 TFYR of 46 Macedonia ,10 19 Bulgaria ,29 11 Ukraine ,96 27 Serbia , Federation ,78 Bosnia Herzegovina ,16 28 Hungary ,52 57 Montenegro ,24 7 Poland ,99 49 Malaysia ,75 12 Czech Rep ,77 33 Croatia ,19 24 Belarus ,06 45 Kazakhstan ,44 23 Slovakia ,26 31 Latvia ,39 51 South Africa ,90 10 Italy ,41 3 Germany ,32 54 Jordan ,78 21 Denmark ,33 6 Belgium ,26 55 Albania ,12 60 Oman ,68 32 Greece ,54 61 Bahrain ,53 2 Netherlands ,16 25 Slovenia ,98 62 Malta ,82 29 Singapore ,47 16 Lithuania ,43 37 Estonia ,41 13 China, Hong Kong SAR ,41 Kingdom , France ,17 154

156 36 Norway ,41 26 Austria ,22 18 Sweden ,20 15 Switzerland ,05 8 Canada ,00 MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Dünya nın en çok greyfurt alan ülkesi Japonya ya ise henüz ihracat yapılamamıştır. Aşağıdaki tablo yukarıdakine benzer biçimde Dünya ithalatındaki büyüklük sırası ile birlikte ülkeleri ve 2009 yılı toplam ithalatlarını göstermektedir. Türkiye bu ülkelere henüz ihracat yapmamıştır. Dünya İthalatındaki Büyüklük Sırası İthalatçı Ülkeler 2009 İthalatı 1 Japan Spain Korea China Ireland Finland USA Moldova Argentina Mexico Armenia Portugal Australia Mauritius Luxembourg Aşağıda ITC nin analizinden alınan bir grup ülkenin 2010 yılı ihracat miktarları ve yıl bazında ortalama fiyatları verilmektedir. Diğer narenciye ürünlerinde olduğu gibi greyfurtta da pazarlama gücümüzün çok zayıf olduğu, bazı ülkelere tedarikçi gibi çalıştığımız ortadadır. İhracatçı Ülkeler İhracat Toplamı (bin USD) İhracat Miktarı (ton) Ortalama Fiyat (ton/usd) Italy 8,54 8, Romania

157 Norway Germany 15,312 15, Hungary Jamaica Estonia Honduras 1,559 1, Belgium 15,326 16, Zimbabwe 2,744 2, Swaziland 12,826 13, Slovenia 3,188 3, Portugal 1,283 1, Argentina 13,849 15, Poland 1,459 1, Spain 42,93 46, Federation Belize Austria 12,628 15, Cuba Malaysia 1,666 2, States of America 200, , Jordan China 83, , Greece Serbia Mozambique Saudi Arabia Egypt 13,952 19, Mexico 13,093 18, Kingdom 1,603 2,3 697 Peru Bulgaria Côte d'ivoire Turkey 101, , Cyprus 7,503 11, Syrian Arab Republic Uruguay Brazil Hong Kong, China Chile 971 1, Morocco 1,353 2, Central African Republic South Africa 94, , Saint Lucia MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı 156

158 Lebanon India Sudan Arab Emirates Iraq Iran (Islamic Republic of) Dominica Bahrain Thailand 4,09 12, Zambia Myanmar 1,062 3, Saint Vincent and the Grenadines Mexico 7,334 23, Pakistan 643 2, Ethiopia Colombia 2,106 8, Saint Vincent and the Grenadines Guyana Nepal India 416 1, Uganda Kyrgyzstan Guyana Luxembourg Bahamas 568 3, New Zealand Venezuela Bahrain Nicaragua 6,631 54, Slovakia 1, Honduras 7,178 70, MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı 2009 yılında ihracatı bulunmayan Macaristan ın 2010 yılında ihracat yaptığı, 955 ton greyfurtu 969 USD yıllık ortalama fiyat ile satabildiği görülmektedir. Benzer biçimde ithalatının tamamını karşıladığımız Romanya (2009 ithalatındaki payımız % 111,62), 350 ton greyfurtu 974 USD fiyat ile ihraç etmiştir. 157

159 4.4. LİMON DÜNYA LİMON İHRACAT HACMİ Dünya limon ihracatı arası dönemde 1.2 milyar USD den 2 milyar USD ye yükselmiştir. Toplam büyüme % 74,1, ortalama yıllık büyüme % 12,34 dir. Bu ürünün 2009 ekonomik krizinden etkilendiği görülmektedir. Dünya Limon İhracatı (USD) DÜNYA LİMON İHRACATI DEĞİŞİM TRENDİ arasındaki dönemde yıllık ortalama % 13,9 değişim göstermiştir yılında global kriz Dünya limon ihracatının bir önceki yıla göre büyük oranda % 21,20 düşmesine neden olmuştur. Değişim Trendi Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,55 158

160 EN ÇOK LİMON İHRAÇ EDEN ÜLKELER Dünyanın en çok limon ihraç eden ülkesi İspanya dır. Dünya ihracatının % 25,66 sı İspanya tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye Dünya limon ihracatında % 16,56 ile 2. Sıradadır. Meksika % 11,32 ve Arjantin % 9,16 ile ülkemizi izlemektedir. Dünya İhracat Payı % 2,04 2,61 2,80 4,36 1,28 1,72 0,97 7,06 25,66 Spain Turkey Mexico Argentina USA 7,01 7,46 16,56 Netherlands South Africa Italy 9,16 11,32 Brazil Chile Belgium Germany Egypt Diğer Ülkeler 159

161 LİMON İHRAÇ EDEN ÜLKELER İhracatçı Ülkeler 2005 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2006 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2007 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2008 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2009 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2010 İhracatı Spain Spain Spain Spain Spain Turkey Turkey Mexico Mexico Argentina Turkey Mexico Mexico Turkey Turkey Mexico Mexico USA Argentina Argentina Argentina Turkey Argentina South Africa USA USA USA Netherlands USA Italy Netherlands Netherlands Netherlands USA Netherlands Brazil South Africa South Africa South Africa Italy South Africa Germany Italy Brazil Chile South Africa Italy France Belgium Italy Italy Brazil Brazil Lithuania Brazil Chile Brazil Chile Chile Belgium Chile Belgium France Belgium Belgium China France Kingdom Belgium France Germany Egypt Germany Germany Germany Germany Egypt Morocco Uruguay France Uruguay Syria France Cyprus Uruguay Kingdom Federation Uruguay Uruguay Czech Rep Jordan Iran Arab Emirates Egypt China, Hong Kong SAR Greece Slovenia Cyprus Greece Morocco Greece Guatemala

162 Czech Rep Guatemala Cyprus India India Colombia Kingdom India Czech Rep Iran Arab Emirates Poland Hungary Federation India Lithuania Lithuania Cyprus Arab Emirates Czech Rep Slovenia Czech Rep Austria Slovakia India China, Hong Kong SAR Jordan China, Hong Kong SAR Lithuania Poland Czech Rep Greece Colombia Colombia Lebanon Lebanon New Zealand Poland New Zealand New Zealand Greece Guatemala Portugal Federation Romania Federation Lebanon Jordan Guatemala Ecuador Lebanon Slovenia China Denmark Federation Poland China, Hong Kong SAR Cyprus Morocco Peru Austria Lebanon Guatemala Portugal Bulgaria El Salvador New Zealand Dominican Rep Kingdom Israel Jordan Bulgaria Colombia Greece Jordan China Hungary Sri Lanka Singapore Slovenia Dominican Rep China, Hong Kong SAR Kingdom Malaysia Malaysia Slovakia Slovakia Colombia Slovakia Slovenia Slovakia Malaysia Austria Austria Cyprus Australia Poland Singapore Morocco Dominican Rep Dominican Rep Federation Ecuador Lithuania China Guatemala Tunisia Sweden

163 Sri Lanka Austria Singapore Tunisia Israel MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Bolivia (Plurinatio nal State of) Portugal Ireland Malaysia Jordan Denmark Oman Lithuania Sweden Ecuador Bulgaria Peru Ireland Australia Sri Lanka Australia Slovakia Colombia Ethiopia Denmark Saudi Arabia Portugal Kingdom Slovenia Bahrain Saudi Arabia Peru Hungary New Zealand New Zealand Thailand Peru Denmark Ireland Singapore Sri Lanka El Salvador Hungary Sri Lanka Hungary Australia Luxembour g New Caledonia Thailand Portugal Peru Sri Lanka Singapore Ukraine Oman Thailand Sweden Peru Latvia Costa Rica Bahrain Syria Saudi Arabia Australia Malaysia Guyana Latvia El Salvador El Salvador Malaysia Portugal Serbia Syria Venezuela Denmark Sweden Ecuador Estonia Switzerlan Sweden Australia Latvia Ecuador Oman d Tunisia New Caledonia Oman El Salvador El Salvador Moldova New Caledonia Bahrain Viet Nam Viet Nam Yemen Croatia China Costa Rica Syria Denmark Viet Nam Norway Luxembourg Oman Bulgaria Romania Occ. Palestinian Terr Bosnia Herzegovin a Ireland Guyana Bahrain Oman Ireland Albania

164 Zimbabwe Viet Nam Tunisia Ireland Bahrain Canada Honduras Dominica New Caledonia Venezuela Sweden Panama Viet Nam Latvia Japan Thailand Romania Japan Bulgaria Honduras Romania Latvia Thailand Guyana Zimbabwe Dominica Estonia Namibia Ethiopia Saint Vincent and the Grenadines New Caledonia Venezuela Kyrgyzstan Bolivia (Plurinational State of) New Caledonia Barbados 827 Costa Rica Belize Switzerland Switzerland Ethiopia Iceland 806 Switzerland Bulgaria Zimbabwe Yemen Honduras Botswana 235 TFYR of Macedonia Pakistan Thailand Dominica Serbia Senegal 152 Ghana Luxembourg Finland Sudan Estonia Finland 91 Romania China Guyana Ethiopia Luxembourg Montenegr o 51 Bolivia (Plurinational State of) Switzerland Honduras Luxembourg Sudan Aruba 42 Japan Georgia Luxembourg Mauritius Costa Rica Namibia Croatia Costa Rica Serbia Ukraine Bosnia Herzegovina Canada Yemen Costa Rica Bolivia (Plurinational State of) French Polynesia 7 Hungary Romania Qatar Norway Bosnia Herzegovina

165 Qatar Serbia Croatia Qatar Guyana Morocco Croatia Bosnia Herzegovina Canada Ghana TFYR of Macedonia TFYR of Macedonia Pakistan Belize Kenya Belize Qatar Georgia Croatia Switzerland Kenya Tunisia Belize Zimbabwe Nicaragua Pakistan Nicaragua Ethiopia Morocco TFYR of Macedonia Rep. of Tanzania Kuwait Nicaragua Nicaragua Bosnia Herzegovina Albania Occ. Palestinian Terr Algeria Croatia Occ. Palestinian Terr Madagascar Rep. of Tanzania Vanuatu Guyana Côte d'ivoire Finland Yemen Montenegro Nicaragua Moldova Serbia Kenya Estonia Ukraine Norway Jamaica Georgia 818 Kazakhstan Bolivia (Plurinational State of) Kenya Pakistan Canada Moldova Madagascar Kuwait Kazakhstan 802 Japan Madagascar Senegal Kyrgyzstan Trinidad and Tobago 618 Finland Côte d'ivoire Canada Mauritius Canada 529 Malta Trinidad and Tobago Kuwait Saint Vincent and the Grenadines

166 Barbados 520 Jamaica Jamaica Finland Pakistan Madagascar 474 Iceland 398 China, Macao SAR Kyrgyzstan 998 Kenya Jamaica Moldova Iceland 986 Bhutan China, Macao SAR Cuba 360 Côte d'ivoire Namibia 909 Malta Bhutan 851 Bhutan 216 Kyrgyzstan 898 Fiji 901 Namibia Zimbabwe 725 Côte d'ivoire 42 Estonia 800 Bhutan 858 Kazakhstan Iceland 545 Fiji 18 Bhutan 699 Albania 451 Jamaica Zambia 302 Madagascar 266 Senegal 376 Trinidad and Tobago Barbados 242 Fiji 256 Algeria 297 Albania Botswana 230 Ethiopia 213 Kazakhstan 284 Iceland Kazakhstan 218 Algeria 210 China, Macao SAR 187 Kyrgyzstan Finland 110 Trinidad and Tobago 120 Cape Verde 173 Estonia Mozambique 75 Mozambique 13 Mozambique 38 Bosnia Herzegovina 25 China, Macao SAR Trinidad and Tobago 65 Korea 621 Algeria 28 Uganda 387 Montenegro 13 Côte d'ivoire 369 Fiji 3 Barbados 348 Moldova 182 Zambia 75 Mozambique 73 Mayotte 59 Fiji 9 165

167 DÜNYA LİMON İTHALAT HACMİ Dünya limon ithalatı 2005 yılındali 1,3 milyar USD düzeyinden 2010 yılında 2,2 milyar USD düzeyine çıkmıştır döneminde toplam büyüme % 61,59 yıllık ortalama büyüme % 10,26 dir. Dünya Limon İthalatı (USD) DÜNYA LİMON İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ Dünya limon ithalatı arasındaki dönemde dalgalanmalar ile birlikte yıllık bazda ortalama % 13,14 değişim göstermiştir yılında global krizin etkisi ile ithalat trendi düşmüş ancak 2010 yılında yeniden artışa geçmiştir. Dünya Limon İthalatı Değişim Trendi Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,88 166

168 EN ÇOK LİMON İTHAL EDEN ÜLKELER Dünya limon ithalatının % 84,83 ü 19 ülke tarafından gerçekleştirilmektedir. En büyük limon ithalatçısı ABD dir. ABD Dünya limon ithalatının % 11,07 sini gerçekleştirmektedir. Almanya % 10,12, Rusya Federasyonu % 8,12, Fransa % 7,37 ile ABD yi izlemektedirler. Toplam 124 ithalatçı ülkeden 105 adedinin Dünya limon ithalatındaki toplam payları % 15,16 dır. Dünya Limon İthalatı Paylaşımı % USA Germany Federation France 1,48 1,48 1,63 2,16 2,22 2,62 2,83 1,40 1,32 3,19 4,45 15,16 5,07 5,54 11,07 5,86 6,90 10,12 7,37 8,12 Netherlands Italy Kingdom Poland Japan Canada Greece Ukraine Belgium Spain Austria Saudi Arabia Czech Rep. Switzerland China, Hong Kong SAR Diğer Ülkeler 167

169 LİMON İTHAL EDEN ÜLKELER İthalatçı Ülke 2005 İthalatı İthalatçı Ülke 2006 İthalatı İthalatçı Ülke 2007 İthalatı İthalatçı Ülke 2008 İthalatı İthalatçı Ülke 2009 İthalatı İthalatçı Ülke 2010 İthalatı USA USA USA Germany USA USA Germany Germany Germany USA Germany Germany France Federation Federation Netherlands Federation Federation Japan Japan France France France France Federation France Japan Kingdom Netherlands Kingdom Kingdom Netherlands Netherlands Poland Italy Italy Netherlands Kingdom Italy Italy Poland Kingdom Italy Kingdom Japan Federation Poland Canada Poland Poland Italy Japan Japan Ukraine Spain Canada Canada Spain Canada Belgium Belgium Greece Greece Canada Greece Greece Greece Belgium Spain Greece Ukraine Czech Rep Canada Spain Belgium Belgium Belgium Switzerland Austria Czech Rep Austria China, Hong Kong SAR Saudi Arabia Arab Emirates Spain Sweden Arab Emirates Austria Austria Romania Switzerland Switzerland Austria Ukraine Saudi Arabia Lithuania China, Hong Kong SAR Saudi Arabia Czech Rep Czech Rep Czech Rep Denmark

170 Sweden Czech Rep Switzerland Switzerland Switzerland Portugal Hungary Sweden Romania Sweden China, Hong Kong SAR Slovakia Saudi Arabia Romania Sweden China, Hong Kong SAR Sweden Hungary Arab Emirates Denmark China, Hong Kong SAR Romania Romania Serbia Denmark Hungary Serbia Denmark Bulgaria Croatia Romania Serbia Hungary Saudi Arabia Denmark Australia Slovenia Croatia Denmark Serbia Serbia China Serbia Slovakia Slovakia Hungary Hungary Norway Croatia Slovenia Croatia Slovenia Croatia Slovenia Slovakia Portugal Portugal Korea Slovenia Croatia Slovakia Bulgaria Korea Slovakia Portugal Ireland Norway Norway Australia Lithuania China Belarus Australia Ireland Portugal Norway Lithuania Finland Korea Australia Kuwait Kuwait Slovenia Jordan China Bulgaria Norway Ireland Belarus Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Kuwait Bulgaria Portugal Norway Malaysia Finland Singapore Lithuania Belarus Ireland Bahrain Singapore Belarus Ireland Korea Jordan Azerbaijan

171 Bulgaria Bosnia Herzegovina Belarus Bulgaria Singapore Armenia Ireland China Kazakhstan Syria Korea Moldova Lithuania Finland Singapore Finland Australia Estonia Jordan Lithuania Bosnia Herzegovina Singapore Kazakhstan Luxembourg Belarus Jordan China Australia Bosnia Herzegovina Albania TFYR of Macedonia TFYR of Macedonia Finland Bosnia Herzegovina Finland New Zealand Latvia Kazakhstan Jordan China Latvia Oman New Zealand Albania Latvia Jordan Bahamas Bahamas TFYR of Macedonia Cyprus TFYR of Macedonia Kazakhstan Bahrain Brazil Bahrain Latvia New Zealand Latvia Malaysia Turkey TFYR of Kazakhstan Bahrain Bahamas Macedonia Argentina Montenegro Albania New Zealand Bahrain Cyprus Bahamas Iceland Luxembourg Maldives Albania Bahamas Albania Mexico Estonia Luxembourg Cyprus Qatar Moldova Kyrgyzstan Malaysia Moldova Estonia Armenia New Zealand Cape Verde Oman Cyprus Luxembourg Luxembourg Estonia Aruba

172 Maldives Estonia MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Moldova Estonia Oman Thailand Moldova Malaysia Qatar Turkey Luxembourg China, Macao SAR Syria Oman Malaysia Malaysia Armenia Barbados Cyprus Syria Maldives New Zealand Cyprus Nepal Algeria Montenegro Armenia Oman Montenegro Colombia Turkey Armenia Turkey Montenegro Turkey Costa Rica Iceland Iceland Oman Moldova Chile Panama Mauritius Georgia Montenegro Maldives Azerbaijan Botswana Mexico Turkey Occ. Palestinian Terr Albania Brazil Paraguay Armenia Qatar Guyana Chile Kyrgyzstan Morocco Chile Mexico Iceland Ecuador Iceland South Africa Barbados Mauritius Mexico Iceland Mauritius Zambia Colombia Chile Syria Georgia Algeria Malta Brazil Georgia Lebanon Colombia Bolivia (Plurinational State of) New Caledonia Namibia Barbados Mauritius Mauritius Cape Verde Egypt China, Macao SAR Namibia Chile Azerbaijan Malta Malawi Lebanon Malta Brazil Mexico Mexico Mozambique Qatar Colombia Malta Cape Verde Aruba El Salvador

173 Georgia Algeria Cape Verde Colombia Morocco Azerbaijan Kyrgyzstan Malta Philippines El Salvador China, Macao SAR China, Macao SAR China, Macao SAR Tunisia China, Macao SAR Guatemala Rep. of Tanzania French Polynesia Kyrgyzstan Costa Rica Lebanon Brazil Lebanon Saint Vincent and the Grenadines Gabon Kyrgyzstan Barbados Kyrgyzstan Uruguay Samoa Neth. Antilles Lebanon Azerbaijan Israel Nepal Burkina Faso 590 Brazil Neth. Antilles Neth. Antilles Neth. Antilles Costa Rica Pakistan 206 Uruguay El Salvador Philippines Barbados Ecuador Nigeria 205 Costa Rica Panama Colombia Philippines Barbados Senegal 137 Greenland Bangladesh Ecuador Argentina Thailand Azerbaijan Greenland El Salvador Uruguay Botswana Dominican Rep. 48 Ecuador Faeroe Isds Faeroe Isds Faeroe Isds South Africa Faeroe Isds Gabon Israel Thailand Panama Israel Ecuador Costa Rica South Africa Faeroe Isds Panama Mozambique Uruguay Namibia Sri Lanka Uruguay Mayotte Bolivia (Plurinational State of) Panama New Caledonia Bolivia (Plurinationa l State of) Senegal Paraguay Bolivia (Plurinational State of) Israel

174 Côte d'ivoire Mayotte Mozambique Panama Mayotte Mozambique Israel Greenland Costa Rica Kenya Iran Côte d'ivoire Paraguay Côte d'ivoire Côte d'ivoire Zambia Fiji Yemen Paraguay Bolivia (Plurinational State of) Bolivia (Plurinational State of) Kenya Senegal Egypt Sudan Paraguay Senegal Namibia Mayotte Zambia French Polynesia Yemen Kenya Algeria Sri Lanka Senegal Sri Lanka Côte d'ivoire Kenya Egypt Kenya Malawi Bangladesh Seychelles Occ. Palestinian Terr Cook Isds South Africa Fiji Yemen Senegal Nicaragua Bhutan Mayotte Mozambique Viet Nam Fiji Paraguay Sri Lanka Tunisia Nigeria Malawi Thailand Argentina Sri Lanka Malawi Bhutan Madagascar Viet Nam Rep. of Tanzania Zambia Zambia Guatemala French Polynesia Guatemala Morocco Montserrat Ghana Thailand Nicaragua Mozambique Timor-Leste New Caledonia Malawi El Salvador Honduras

175 Cameroon Argentina Bhutan Bhutan Madagascar Ghana Zambia Pakistan Cambodia Yemen Viet Nam French Polynesia Viet Nam New Caledonia Rep. of Tanzania Rep. of Tanzania Montserrat Mali Mali El Salvador Honduras Cameroon Belize Pakistan Bhutan Uganda 977 Mali Madagascar Viet Nam Zimbabwe Guatemala 966 Morocco Ghana Malawi Fiji Niger 625 Madagascar 989 Rep. of Tanzania Fiji India Thailand 564 Niger 926 Algeria Madagascar Pakistan Ethiopia 354 Tunisia 886 Montserrat South Africa 343 Ethiopia 281 Nicaragua French Polynesia Nicaragua Rep. of Tanzania Kiribati Kiribati 278 Honduras 177 India Ghana Saint Vincent and the Grenadines Burkina Faso 275 Dominican Rep. 140 Morocco Montserrat Montserrat Belize 237 Pakistan 40 Guinea Occ. Palestinian Terr Uganda India 169 Zimbabwe 40 Niger 519 Niger Rwanda 839 Guyana 30 Belize 37 Dominica 386 Dominican Rep French Polynesia

176 Jamaica 29 Vanuatu 373 Morocco Dominican Rep. 425 Mongolia 13 Uganda 364 India 588 Venezuela 365 Zimbabwe 173 Rwanda 561 Samoa 248 Honduras 169 Uganda 221 Burkina Faso 227 South Africa 151 Zimbabwe 166 Dominican Rep. 85 Ethiopia 140 Jamaica 24 Belize 116 Guyana

177 TÜRKİYE NİN LİMON DIŞ TİCARETİNDE DURUMU Ülkemiz limonda ihracat fazlası veren bir ülkedir. İthalatımız ihracatımıza oranla göz ardı edilebilecek ölçüde düşüktür Limon İthalatımız (USD) Limon İhracatımız (USD) TÜRKİYENİN LİMON İHRACATI Limon ihracatımız aradı dönemde 169 milyon USD den 312 milyon USD ye yükselmiştir. Bu dönemde toplam büyüme oranı % 84,75, yıllık ortalama büyüme oranı % 14,12 dır. Limon İhracatımız (USD)

178 LİMON İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ Limon ihracatımız ele aldığımız 5 yıllık dönemde yıllık bazda ortalama % 14,25 büyüme eğilimi göstermiştir yılındaki düşme eğiliminden sonraki yıllarda sürekli artış söz konusudur. Limonda yıllık ortalama büyüme ve yıllık ortalama değişim oranları birbirine yakındır. Değişim Trendi Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , , EN ÇOK LİMON İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER Limon ihracatımda Rusya Federasyonu % 26,76 ile 1., Suudi Arabistan % 14,54 ile 2., Ukrayna % 10,6 ile 3. Sıradadır. Limon ihracatımızın % 87,4 ü 13 ülkeye yapılmaktadır. İhracatımızdaki Payı % Federation 1,53 1,59 1,55 2,26 2,31 2,96 1,20 12,54 26,76 Saudi Arabia Ukraine Iraq Romania Poland Germany 3,52 5,15 6,39 7,10 10,60 14,54 Serbia Czech Rep. Bulgaria Kingdom Greece Netherlands Italy Diğer Ülkeler 177

179 TÜRKİYE NİN LİMON İHRAÇ ETTİĞİ ÜLKELER İhracat Yaptığımız Ülkeler 2005 İhracatı Federation Saudi Arabia İhracat Yaptığımız Ülkeler 2006 İhracatı Federation Saudi Arabia İhracat Yaptığımız Ülkeler 2007 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2008 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2009 İhracatı Federation İhracat Yaptığımız Ülkeler 2010 İhracatı Federation Saudi Arabia Ukraine Saudi Arabia Saudi Arabia Ukraine Ukraine Ukraine Saudi Arabia Ukraine Ukraine Greece Romania Romania Romania Romania Iraq Poland Greece Poland Poland Iraq Romania Romania Poland Germany Greece Poland Poland Free Zones Serbia Greece Serbia Greece Germany Germany Free Zones Serbia Germany Bulgaria Serbia Serbia and Montenegro Germany Netherlands Netherlands Serbia Czech Rep Hungary Bulgaria Czech Rep Bulgaria Germany Bulgaria Czech Rep Hungary Bulgaria Czech Rep Czech Rep Kingdom TFYR of Macedonia Netherlands Hungary Hungary Netherlands Greece Netherlands Czech Rep Bulgaria Kingdom Kingdom Kingdom Netherlands TFYR of Macedonia Free Zones Belarus Iran Italy Bosnia Bosnia TFYR of Herzegovina Herzegovina Macedonia Croatia Hungary Hungary Bosnia Croatia Kingdom Croatia Herzegovina Azerbaijan Azerbaijan

180 Slovenia Iraq Belarus TFYR of Macedonia Bosnia Herzegovina Belarus Kingdom Belarus Bosnia Herzegovina Azerbaijan Italy Bosnia Herzegovina TFYR of Italy Croatia Italy Italy Belarus Macedonia TFYR of Belarus Italy Lithuania Moldova Macedonia Slovakia Slovakia Lithuania France Georgia China, Hong Kong SAR Slovenia Lithuania Croatia Croatia Moldova Iraq Iraq Moldova Belgium Slovenia Moldova Iran Moldova Latvia Slovenia Latvia Georgia Slovakia Slovenia Moldova Jordan Georgia Arab Emirates Georgia Latvia Georgia Azerbaijan USA Latvia Free Zones Lithuania China, Hong Kong SAR Lithuania Slovakia Free Zones Arab Emirates Malaysia Singapore Slovakia Austria Slovenia Lithuania Singapore Kuwait Singapore Belgium Kuwait Latvia Georgia Austria France Montenegro Iran Singapore France Albania Latvia France Slovakia Kazakhstan Austria Belgium Albania Azerbaijan Singapore Belgium Free Zones Malaysia Montenegro China, Hong Kong SAR Montenegro Kuwait Kazakhstan Azerbaijan Belgium Singapore France Malaysia Montenegro Sweden Canada Albania Norway Denmark Denmark Norway Kuwait Kyrgyzstan Kazakhstan Kyrgyzstan Kyrgyzstan Cyprus Viet Nam Canada Austria Montenegro Albania

181 Jordan Norway Norway Kyrgyzstan Jordan MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Arab Emirates Switzerland Malaysia Kazakhstan Albania Albania Belgium Kyrgyzstan Austria Malaysia Uzbekistan France Norway Estonia Denmark Denmark Malaysia Austria China, Hong Kong SAR Denmark Kyrgyzstan Jordan Sweden Sweden Sweden Kazakhstan Arab Emirates Switzerland Denmark Uzbekistan Uzbekistan Iraq USA Syria Bahrain Bahrain Qatar Canada Kazakhstan Kuwait Qatar China, Hong Kong SAR Turkmenistan Spain Oman Uzbekistan Tajikistan Norway Estonia Turkmenistan Sweden Sweden Cyprus Qatar Jordan Arab Emirates Cyprus Arab Emirates South Africa Spain Kuwait Egypt Areas, nes Viet Nam Oman Finland Indonesia Oman Indonesia Oman Switzerland Estonia Canada Yemen China Tajikistan Estonia Indonesia Bahrain Tajikistan Spain Iran Jordan Turkmenistan Spain Uzbekistan 495 Switzerland Estonia 846 Turkmenistan 950 USA Switzerland Uzbekistan Switzerland Ireland States Minor Outlying Islands Canada Malta Estonia Oman Algeria Malta Sudan Cyprus

182 LİMON İHRACATIMIZDAKİ BEYAN FARKLARI Türkiye'den İthal Eden Ülke 2005 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülke 2006 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülke 2007 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülke 2008 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülke 2009 İthalatı Federation Türkiye'den İthal Eden Ülke 2010 İthalatı Federation Greece Romania Poland Ukraine Ukraine Ukraine Poland Greece Romania Poland Poland Romania Romania Poland Greece Greece Greece Czech Rep Kingdom Kingdom Serbia Romania Bulgaria Serbia Hungary Serbia Germany Serbia Romania Kingdom Serbia Germany Czech Rep Bulgaria Serbia Bulgaria Czech Rep Hungary Netherlands Netherlands Czech Rep Greece Netherlands Bulgaria Kingdom Czech Rep Kingdom Germany Bulgaria Netherlands Bulgaria Germany Germany Italy Italy Saudi Arabia Hungary Hungary Belarus Belarus Bosnia Herzegovina Czech Rep Belarus Belarus Hungary Hungary Slovenia Belarus Italy Croatia Belarus TFYR of Macedonia Kazakhstan Kingdom Italy Croatia Bosnia Herzegovina Croatia Syria Netherlands Slovakia TFYR of Macedonia Kazakhstan Croatia Croatia Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina Slovenia

183 TFYR of Germany Italy Saudi Arabia Italy Macedonia Moldova Arab Arab TFYR of Emirates Croatia Emirates Macedonia Slovenia Azerbaijan China, Hong TFYR of Lithuania Kong SAR Macedonia Lithuania Moldova France Slovakia Kuwait Slovenia Kazakhstan Slovakia Lithuania Arab Latvia Moldova Lithuania Emirates Kazakhstan Denmark Saudi Arabia Slovenia USA Slovakia Latvia Estonia Moldova Singapore Kuwait Moldova Lithuania Malaysia China, Hong Kong SAR Lithuania Slovakia Slovenia Singapore Albania Austria Slovakia Latvia Latvia Albania Finland France Jordan Moldova Austria Azerbaijan Ireland Albania Albania Austria Norway Austria Norway Singapore Latvia Singapore France France Montenegro China, Hong Belgium Georgia Kong SAR Kuwait Denmark Kyrgyzstan Kazakhstan Montenegro Albania Singapore Jordan Jordan Norway Canada Montenegro Ireland Kyrgyzstan Sweden Ireland Norway France Finland Montenegro Belgium Armenia Austria Georgia Montenegro Malaysia Canada Estonia France Ireland Albania Norway Bahrain Bahrain Armenia Finland Belgium Belgium Oman Malaysia Belgium Kyrgyzstan Estonia Estonia Switzerland Georgia Ireland Norway Georgia Ireland Iceland Finland Bahrain Jordan Denmark Finland Luxembourg

184 Sweden Qatar Qatar Qatar Jordan Denmark Canada Kyrgyzstan Spain Oman Oman Belgium Azerbaijan Sweden Kyrgyzstan Finland Estonia Sweden Bahrain Switzerland Kyrgyzstan Denmark Iceland Oman Azerbaijan Malaysia Switzerland South Africa Iceland Denmark Azerbaijan Bahrain Jordan Switzerland Iceland Sweden Oman Malaysia USA Qatar Israel Malaysia Switzerland Canada USA Estonia Azerbaijan Oman Faeroe Isds Spain Spain Israel China China Israel Iceland Iceland Faeroe Isds Malta Canada Switzerland Sweden Yemen 818 Faeroe Isds China, Macao SAR China, Macao SAR Algeria Faeroe Isds Spain China, Macao SAR Greenland 185 Faeroe Isds Côte d'ivoire Maldives 106 MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı China, Hong Kong SAR Senegal 137 China, Macao SAR

185 Limonda USD serbest bölge ihracatımız bulunmaktadır. Hangi ülkelere ihraç edildiği bilinmediğinden saklı kalmak kaydıyla dikkat çeken beyan farlılıkları aşağıda belirtilmektedir. İhracat yaptığımız aşağıdaki listede belirtilen ülkelerin Türkiye den ithalat beyanları daha düşüktür. İhracat Yaptığımız Ülkeler 2009 İhracatımız 2009 İthalat Beyanı Azerbaijan Bahrain Belgium Bosnia Herzegovina Germany Netherlands Romania Federation Sweden Aşağıdaki listede yer alan ülkeler Türkiye den ithalatlarını hiç beyan etmemişlerdir. İthalatını beyan etmeyen Ülkeler 2009 İthalatı Georgia Indonesia Iran Iraq Kuwait Qatar Saudi Arabia Turkmenistan Arab Emirates Uzbekistan Aşağıdaki ülkelerin Türkiye den ithalat beyanları ülkemizin ihracat beyanlarından dikkat çekecek biçimde yüksektir. İhracat Yaptığımız Ülkeler 2009 İhracatımız Beyan Ettiği 2009 İthalatı Bulgaria Estonia Finland Kazakhstan

186 Son olarak aşağıdaki ülkeler Türkiye den ithalat yaptıklarını beyan ettikleri halde Türkiye de ihracat olarak beyan edilmemişlerdir. İhracat Beyan Etmediğimiz Ülkeler 2009 İthalatı Iceland Ireland TÜRKİYE NİN LİMON İTHALATI Limon ithalatımız 2005 te 545 bin USD ve 2006 yılında 430 bin USD gibi düşük düzeylerde iken 2007 yılında 1.1. milyon USD düzeyine ulaşmıştır de çok daha büyük bir artış göstererek 2,3 milyon USD ye çıkmış2009 ve 2010 yıllarında 1,2 milyon düzeyinde seyretmiştir. Limon ithalatımız döneminde toplam % 132,90 büyümüştür. Yıllık ortalama büyüme oranı % 22,15 dir. Limon İthalatımız (USD)

187 LİMON İTHALATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ Limon ithalatımızın dalgalı seyir izlemesi nedeniyle ıllık ortalama değişim oranı çok yüksektir. % 40,99 hesaplanmıştır. Değişim Trendi Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , , EN ÇOK LİMON İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELER En çok limon ithal ettiğimiz ülkeler Kıbrıs ve Arjantin dir. Aşağıda yıllar bazında bu iki ülkeden yaptığımız limon ithalatları ve değişimleri görülmektedir Cyprus Argentina yılında Arjantin den ithalatımız bulunmadığından grafikte boşluk oluşmaktadır. 186

188 TÜRKİYE NİN LİMON İTHAL ETTİĞİ ÜLKELER İthalat Yaptığımız Ülke 2005 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2006 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2007 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2008 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2009 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2010 İthalatı Cyprus Cyprus Cyprus Argentina Cyprus Cyprus Argentina Ukraine Argentina Cyprus Brazil Argentina Brazil Federation Brazil South Africa Mexico Brazil Greece Brazil Iran Syria Argentina Mexico Federation Jordan Mexico Lebanon Federation Saudi Arabia Azerbaijan Egypt Romania Iraq Iraq Brazil Mexico Mexico Ecuador Romania

189 LİMON İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI Türkiyeye İhracat Beyan Eden Ülkeler 2005 İhracatı Türkiyeye İhracat Beyan Eden Ülkeler 2006 İhracatı Türkiyeye İhracat Beyan Eden Ülkeler 2007 İhracatı Türkiyeye İhracat Beyan Eden Ülkeler 2008 İhracatı Türkiyeye İhracat Beyan Eden Ülkeler 2009 İhracatı Türkiyeye İhracat Beyan Eden Ülkeler 2010 İhracatı Georgia 7 Algeria 69 Algeria 38 Argentina Latvia 66 Croatia Greece Dominican Rep. 125 Argentina Croatia Netherlands Egypt Netherlands Jordan Bulgaria 619 Lebanon Moldova 56 Kyrgyzstan 44 Saudi Arabia 493 Kyrgyzstan 10 Greece Netherlands Serbia Slovenia Lebanon 3 Kyrgyzstan 27 Netherlands Netherlands South Africa Saudi Arabia Federation 84 Ukraine 319 Federation 221 Syria South Africa Ukraine 145 Switzerland 8 Arab Emirates

190 LİMON İHRACI İÇİN POTANSİYEL HEDEF ÜLKELER Aşağıdaki ülkeler 2009 ithalat beyanlarının ihracat beyanlarından fazla olması nedeniyle listelenmişlerdir. Potansiyel Hedef Ülkeler 2009 İhracatı 2009 İthalatı İthalat Fazlası Germany Federation France Kingdom Poland Japan USA Canada Italy Ukraine Greece Saudi Arabia Switzerland Austria Czech Rep Sweden Romania China, Hong Kong SAR Serbia Bulgaria Denmark Croatia Hungary Portugal Belgium Slovakia Belarus Norway Ireland Jordan Slovenia China China, Macao SAR Korea

191 Singapore Kazakhstan Bosnia Herzegovina Australia Finland Lithuania TFYR of Macedonia Latvia Bahamas Bahrain Albania Moldova Malaysia Estonia Armenia Luxembourg Montenegro Netherlands Azerbaijan Oman New Zealand Kyrgyzstan Iceland Mauritius Algeria LİMON İTHALATINA BAĞIMLI ÜLKELER Aşağıdaki ülkeler 2009 yılında ya hiç ihracat yapmamış ya da yaptıklarını beyan etmemişlerdir. Limon İthalatına Bağımlı Ülkeler 2009 İthalat Toplamı (USD) Saudi Arabia Belarus Jordan Korea Kazakhstan Finland Bahamas

192 Armenia Azerbaijan Algeria Cape Verde Malta Aruba Philippines Nepal LİMON İHRACATIMIZIN ANALİZİ Dünya limon ithalatçısı 133 ülkeden 57 sine ulaşılmış ve ihracat yapılmıştır yılında ülkelerin toplam ithalatlarından aldığımız paylar aşağıdaki tabloda görülmektedir. İlk 3 sırada yer alan İsrail, Azerbaycan ve Suudi Arabistan ın ithalat beyanları ülkemizin ihracat beyanından az olduğundan payımız % 100 ün üzerindedir. Bu ülkelerdeki gerçek payımızı bilmem mümkün değildir. İthalatta önemli yer sahip bazı ülkelerdeki payımızın yüksektir. Örneğin 3. Sıradaki Rusya Federasyonu nda % 52,21, 12. Sıradaki Ukrayna da % 60,01, 22, sıradaki Bulgaristan da % 53,40 payımız bulunmaktadır. Dünya nın en büyük ithalatçısı olan ABD de ithalatında % 0,01, 2. Büyük ithalatçı Almanya da % 4,6, 4. Fransa da % 0.33 payımız bulunmaktadır. İthalat Sırası İthalatçı Ülke 2009 İthalatı 2009 İhracatımız İthalatındaki Payımız % 85 Israel ,27 58 Azerbaijan ,97 16 Saudi Arabia ,96 21 Romania ,64 60 Kyrgyzstan ,12 49 Moldova ,08 43 TFYR of Macedonia ,22 24 Serbia ,54 12 Ukraine ,01 40 Bosnia Herzegovina ,26 22 Bulgaria ,40 3 Federation ,21 56 Montenegro ,54 32 Belarus ,72 42 Latvia ,81 17 Czech Rep ,45 191

193 25 Hungary ,81 11 Greece ,18 45 Malaysia ,76 26 Croatia ,32 31 Slovenia ,63 48 Albania ,95 8 Poland ,38 27 Slovakia ,24 39 Kazakhstan ,21 36 Singapore ,79 30 Lithuania ,30 44 Bahrain ,77 7 Kingdom ,64 5 Netherlands ,42 2 Germany ,16 23 Denmark ,14 51 Estonia ,81 33 Norway ,33 13 Belgium ,91 20 Sweden ,68 41 Finland ,28 15 Austria ,22 66 Malta ,20 19 China, Hong Kong SAR ,81 52 Oman ,69 4 France ,33 14 Spain ,21 18 Switzerland ,08 10 Canada ,03 1 USA ,01 MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Aşağıda listesi verilen ülkelere henüz ihracat yapılmamıştır. İthalat Sırası İthalatçı Ülke 2009 İthalatı 6 Italy Japan Portugal China Ireland

194 35 Jordan Korea Australia Argentina Bahamas New Zealand Luxembourg Armenia Cyprus Chile Limon için ITC den alınan 2010 yılı yıllık ortalama fiyat çalışması aşağıdadır. Limon 1. Sırada yer alan ihracat ürünümüz olmasına rağmen yeterince değerlendiremediğimiz düşünülmektedir. Örneğin 2009 yılı ithalatında %18,63 paya sahip olduğumuz Slovenya 2010 yılında ortalama 911 USD fiyat ile limon ihracatı gerçekleştirmiştir. İhracatçı Ülkeler İhracat Toplamı (bin USD) İhracat Miktarı (ton) Ortalama Fiyat (ton/usd) New Caledonia Somalia Sri Lanka 1, Free Zones Portugal 2, Norway Uzbekistan Ireland Australia Dominica Luxembourg France 19,1 12, Netherlands 193, , Mauritius Belgium 12,222 8, Kingdom 6,082 4, Croatia Sweden Germany 29,077 20, Denmark 1,968 1, States of America 146, ,

195 Latvia Romania 2,043 1, America not elsewhere specified Singapore Czech Republic 5,895 4, Austria 21,285 17, Argentina 325, , Côte d'ivoire Greece 5,655 4, Bulgaria 1,373 1, Chinese Taipei Spain 418, , Hungary 2,752 2, Tajikistan Jordan 1,971 1, Belize Arab Emirates Poland 4,75 4, Tunisia Slovenia 1,06 1, Guatemala 5,234 6, China 10,517 12, India 1,05 1, Viet Nam Brazil 50,694 63, Serbia Egypt 9,168 11, Peru 1,917 2, Republic of Moldova Cyprus 2,447 3, Federation 811 1, Turkey 312, , South Africa 109, , Uruguay 11,409 15, El Salvador 1,82 2, Chile 33,389 47, Swaziland Costa Rica Bolivia 726 1, Saudi Arabia Colombia 3,253 4, Syrian Arab Republic 958 1, Lebanon MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı 194

196 Honduras Bosnia and Herzegovina Tokelau Mexico 232, , Albania Panama Uganda Zimbabwe Europe Othr. Nes 1, Ecuador 706 1, Georgia Iran (Islamic Republic of) 1,421 3, Morocco 7,634 19, Bahrain Oman Venezuela Malaysia 1,239 3, Thailand Saint Vincent and the Grenadines Indonesia Guyana Ethiopia 218 1, Switzerland Lithuania 14,242 8, New Zealand 2,285 1, Slovakia 2,447 1, Nicaragua Estonia Italy 55,979 47, Kenya Ukraine MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı 195

197 4.5. DİĞER NARENCİYE ÜRÜNLERİ Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon numaralarında yer alan diğer narenciye ürünleri bu başlık altında incelenecektir DÜNYA DİĞER NARENCİYE İHRACAT HACMİ Dünya narenciye ihracatında bulunan diğer narenciye ürünleri başlığı altında yapılan ticaretin boyutu 2005 yılında 41,8 milyon USD iken 2010 yılında 70,4 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Bu ürün grubunun ihracatında tavan yapılan yıl 2008 dir, ihracat miktarı yaklaşık 76 milyon USD dir. Diğer narenciye ürünlerinin bu dönemdeki ihracatında toplam büyüme % 68,34, yıllık ortalama büyüme % 11,39 dur Dünya Diğer Narenciye İhracatı (USD) DİĞER NARENCİYE ÜRÜNLERİNİN DÜNYA İHRACATI DEĞİŞİMİ Diğer narenciyeürünlerinde değişim oranı yıllık ortalamada % 15,15 olarak gerçekleşmiştir yılındaki düşme eğilimi dışında bu ürün grubu sürekli bir artış trendi izlemiştir yılındaki ihracat düzeyi dikkate alınarak Türk ihracatçılarının da bu ürün grubunu incelemesi önerilmektedir. 196

198 Yıllar Değişim Trendi (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , , EN ÇOK DİĞER NARENCİYE İHRAÇ EDEN ÜLKELER İsrail % 24,33 ile Dünya diğer narenciye ihracatında 1. Sıradadır. Hollanda % 20,81 ile 2., ABD % 10,78 ile 3. Sıradadır. 14 ülke diğer narenciye ürünleri ihracatının % 87 sini gerçekleştirmektedir. Ülkemiz diğer narenciye ürünleri ihracatında önemli bir yere sahip değildir. Dünya Ülkelerinin Diğer Narenciye İhracatındaki Payları % Israel 1,43 1,77 1,75 2,09 1,78 2,34 2,48 12,51 24,33 Netherlands USA Sri Lanka Mexico India Belgium 3,25 3,37 3,89 7,42 10,78 20,81 China Spain South Africa Italy Thailand Australia Greece Diğer Ülkeler 197

199 DİĞER NARENCİYE İHRAÇ EDEN ÜLKELER Yaklaşık 90 civarında ülke bu ürünü ihraç etmektedir. Türkiye 35. Sırada yer almaktadır. İhracatçı Ülkeler 2005 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2006 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2007 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2008 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2009 İhracatı İhracatçı Ülkeler 2010 İhracatı Israel Israel Israel Zimbabwe Israel USA Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands Netherlands Pakistan China China Saudi Arabia Syria USA Sri Lanka Thailand Thailand Spain Israel Sri Lanka Mexico South Africa India USA China Mexico South Africa Spain Spain Sri Lanka Morocco India Belgium USA USA Mexico India Belgium Italy Malaysia South Africa China Sri Lanka China China India Sri Lanka India USA Spain Slovenia Belgium Saudi Arabia South Africa Belgium South Africa Thailand Kingdom Australia Thailand Spain Italy Czech Rep France Iran Brazil Brazil Thailand Egypt Sri Lanka Zimbabwe Belgium Thailand Australia Greece Brazil Brazil France France Greece France Morocco Belgium Australia South Africa Czech Rep Australia Egypt Pakistan Morocco Czech Rep Egypt Lithuania Costa Rica France Italy Portugal Morocco Guatemala Italy Mexico Portugal Italy Germany Japan

200 Iran Portugal Malaysia Australia Lithuania Germany Germany Syria Lithuania Kenya France Indonesia Portugal Malaysia Japan Lebanon Romania Portugal Guatemala Morocco Kingdom Occ. Palestinian Terr Brazil Mexico Guatemala Guyana Azerbaijan Guatemala Kingdom Dominican Rep Slovakia Italy Kenya Ghana Portugal Peru Australia Germany Czech Rep Lithuania Japan Malaysia Lebanon Kingdom Greece Malaysia Mauritius Turkey Argentina Greece Germany Kingdom Indonesia Azerbaijan Syria Japan Costa Rica Mexico Lebanon Panama Rep. of Tanzania Ireland Slovenia Guatemala Kingdom New Zealand Korea Austria Guatemala Japan Kenya Albania Dominican Rep Colombia Kyrgyzstan Germany Viet Nam Denmark Japan Lithuania Zimbabwe Kyrgyzstan Dominican Rep Senegal Pakistan Lebanon Lebanon Argentina Malaysia Kyrgyzstan Colombia Kenya Arab Emirates Indonesia Honduras Guyana Indonesia Viet Nam Jamaica Slovakia Turkey Slovakia Namibia Argentina Syria Egypt Poland Norway Saudi Arabia Kazakhstan Kazakhstan Poland Mozambique Colombia Uruguay Chile Egypt Jamaica Trinidad and Tobago Federation

201 Kazakhstan Egypt Federation Viet Nam Ghana Argentina Uganda Dominican Rep Dominican Rep MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı Arab Emirates Chile Brazil Dominican Rep Slovakia Rep. of Tanzania Trinidad and Tobago Philippines Canada Azerbaijan Costa Rica Chile Uganda Azerbaijan Romania Lithuania Singapore Ireland Chile Argentina Denmark Sudan Burkina Faso Occ. Palestinian Terr Georgia Sudan Samoa Samoa Uruguay Indonesia Tunisia Botswana Sweden Kenya Uganda Yemen Turkey Slovenia Switzerland Zimbabwe Trinidad and Tobago Poland Costa Rica Nicaragua Luxembourg Qatar Poland Sweden Fiji Kyrgyzstan Nepal 930 Arab Emirates Turkey Trinidad and Tobago Denmark Costa Rica Botswana 431 Latvia Denmark Azerbaijan Philippines Albania Cyprus 268 Singapore Slovenia Viet Nam Slovenia Jamaica Ethiopia 185 Slovenia Philippines Swaziland Qatar Denmark Bulgaria 173 Czech Rep Rep. of Tanzania Denmark Greece Austria Ukraine 135 Bangladesh Canada Turkey Cyprus Norway Barbados 62 Austria Peru Colombia Mauritius Trinidad and Tobago Venezuela Nicaragua Singapore Canada Philippines Nicaragua Ghana Namibia Singapore Algeria Fiji Austria Bulgaria Madagascar New Zealand Montenegro 40 Saint Vincent and the Grenadines

202 Swaziland Indonesia Pakistan Ecuador Colombia Poland Tunisia Uruguay Austria Nepal Venezuela Guyana Madagascar Madagascar Zimbabwe Turkey Namibia Honduras Jordan Ecuador Sudan Federation Qatar Rep. of Tanzania Venezuela Ecuador Kuwait Namibia Nicaragua Samoa Sweden Vanuatu Slovakia Ethiopia Peru Federation Czech Rep Philippines Pakistan Cuba Swaziland Botswana Sudan Korea Burkina Faso Greece Rwanda Fiji Sweden Guyana Madagascar Yemen Ecuador Zambia Latvia Canada Montenegro Cyprus New Zealand Switzerland 679 Ireland Slovakia Bulgaria Romania Rwanda 510 Fiji Bulgaria Senegal Cyprus 884 Federation New Caledonia 502 Korea Seychelles Colombia Ireland 465 Nicaragua 700 Madagascar 958 Mauritius Senegal Cyprus 401 Ghana 366 Malta 882 Zambia Albania Bulgaria 373 Saint Vincent and the Grenadines 135 Barbados 570 Ethiopia Seychelles Pakistan 339 Guyana 113 Cyprus 396 Romania 596 Belize Luxembourg 107 Cameroon 267 Luxembourg 577 Guyana TFYR of Macedonia 278 Federation

203 Botswana 77 Botswana 157 New Zealand 562 Samoa Uganda 156 Honduras 59 Sweden 136 Tunisia 305 Norway Mayotte 140 Bosnia Herzegovina 36 Saint Vincent and the Grenadines 95 Singapore 128 Switzerland Sweden 131 Switzerland 36 Switzerland 72 Peru 113 Venezuela 858 Saint Vincent and the Grenadines 89 Cameroon 15 Latvia 38 Belarus 100 Latvia 679 Luxembourg 75 Ecuador 30 Côte d'ivoire 67 Luxembourg 648 Barbados 51 Romania 21 Algeria 63 Ireland 591 Ukraine 45 Luxembourg 15 China, Hong Kong SAR 58 Côte d'ivoire 452 Albania 39 Rwanda 259 Samoa 18 Grenada 9 China, Hong Kong SAR 249 Sao Tome and Principe 228 Ukraine 5 Saint Lucia 200 Botswana 148 Kazakhstan 145 Mayotte 89 Barbados 51 Yemen 50 Iceland 6 Ukraine 4 Canada 1 202

204 DÜNYA DİĞER NARENCİYE İTHALAT HACMİ Diğer narenciye ürünleri Dünya ithalatı 2005 yılındaki 34,4 milyon USD düzeyinden 2010 yılında 65 milyon USD düzeyine ulaşmıştır.bu üründe 2009 krizinden etkilenmiş ve bir miktar ithalat azalması yaşamış olmakla birlikte arasında toplamda yakalamıştır. % 89,61, yıllık ortalama % 14,93 büyüme oranını Dünya Diğer Narenciye İthalatı (USD) DÜNYA DİĞER NARENCİYE İTHALATI DEĞİŞİM TRENDİ 2009 dışında düşme yönlü değişim göstermeyen diğer narenciye ürünleri 2010 yılındaki büyük artış yönlü değişimin de etkisiyle yıllık ortalama % 15,88 değişim düzeyindedir. Yıllar Değişim Trendi (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , , ,05 203

205 EN ÇOK DİĞER NARENCİYE İTHAL EDEN ÜLKELER 2006 yılında 133 ithalatçısı bulunan ancak 2009 yılında 111 ithalatçı ülke sayabildiğimiz bu üründe Türkiye 39. Sırada yer almaktadır. Dünya İthalatındaki Payı % Germany Czech Rep. Netherlands 1,37 1,73 1,84 2,57 3,41 16,79 13,29 8,56 8,06 France Federation Canada Denmark USA 3,61 4,50 4,63 4,81 5,33 5,99 6,06 7,45 Armenia Belgium Italy Slovakia Poland Latvia Austria Sweden Diğer Ülkeler 204

206 DİĞER NARENCİYE ÜRÜNLERİNİ İTHAL EDEN ÜLKELER İthalatçı Ülke 2005 İthalatı İthalatçı Ülke 2006 İthalatı İthalatçı Ülke 2007 İthalatı İthalatçı Ülke 2008 İthalatı İthalatçı Ülke 2009 İthalatı İthalatçı Ülke 2010 İthalatı Saudi Arabia Netherlands Germany Germany Germany Germany Kingdom Saudi Arabia France Denmark Czech Rep Czech Rep Netherlands Canada Netherlands France Netherlands Federation France Germany Belgium Belgium France France Canada France Denmark Czech Rep Germany Federation Armenia Kingdom Canada Netherlands Canada USA Belgium Belgium USA Italy Saudi Arabia Arab Emirates Denmark Belgium Kingdom Canada USA Canada Italy Ireland USA Austria Armenia Kingdom Ireland Denmark Italy USA Belgium Slovakia Sweden USA Denmark Federation Thailand Federation Qatar Italy Italy Kingdom Slovakia Ireland Serbia Slovakia Sweden Sweden Poland Sweden

207 Japan Czech Rep Arab Emirates Federation Latvia Thailand Czech Rep Greece Czech Rep Poland Austria Denmark Federation Sweden Greece Greece Sweden Lithuania Qatar Japan Ireland Slovakia Ireland Greece Austria Maldives Poland Spain Neth. Antilles Neth. Antilles Yemen Ireland Yemen China, Hong Kong SAR Yemen Maldives Maldives Thailand Kingdom Nepal Rep. of Tanzania China, Macao SAR Maldives Thailand Indonesia Yemen Lithuania Botswana Singapore Poland Austria Lithuania Nepal Luxembourg Arab Emirates Singapore Spain Luxembourg Romania Switzerland Switzerland Greece Malaysia Brunei Darussalam Malaysia Kuwait Botswana Romania Neth. Antilles Malaysia Greece Aruba Syria Syria China, Hong Kong SAR Switzerland Luxembourg Indonesia Luxembourg Bangladesh Luxembourg Latvia Switzerland Ukraine Estonia Austria Serbia Thailand China, Hong Kong SAR Slovenia Botswana Serbia Qatar Botswana Slovenia Finland

208 Slovakia Switzerland Switzerland Neth. Antilles China, Macao SAR Zambia China Luxembourg Slovakia Italy Singapore Australia Namibia Sudan Portugal Croatia China, Macao SAR China, Hong Kong SAR Spain Guatemala China, Macao SAR Ukraine Serbia Aruba Hungary China, Hong Kong SAR Romania Namibia Malaysia Bulgaria Swaziland Indonesia Namibia Singapore Guatemala Bahrain Thailand Botswana Botswana Armenia Norway Spain Namibia Guyana New Zealand China, Macao SAR Indonesia Malaysia Oman Romania China, Macao SAR Portugal Bosnia Herzegovina Portugal Malaysia Slovenia Slovenia Saudi Arabia Turkey Bosnia Herzegovina New Zealand China Japan Slovenia Finland Norway Bangladesh Armenia Bangladesh Ukraine Ukraine Iceland Armenia Spain Armenia Norway Zimbabwe South Africa Latvia Swaziland Latvia Romania Zambia Croatia Sudan Latvia Swaziland Indonesia South Africa Mexico Norway El Salvador New Zealand Mexico Honduras Albania Poland Egypt Finland Estonia Hungary Estonia

209 Finland Norway Bulgaria Australia Mauritius Turkey Indonesia Croatia Bosnia Herzegovina Bosnia Herzegovina TFYR of Macedonia Belarus TFYR of Macedonia Qatar Oman Zambia Australia Japan Slovenia Bulgaria Montenegro Bulgaria Croatia Serbia Iceland Finland Norway Seychelles New Zealand Oman El Salvador Montenegro Lithuania Finland Bahrain Senegal Azerbaijan Bosnia Herzegovina El Salvador Oman Portugal Moldova Bulgaria Ukraine Viet Nam Turkey Oman Sri Lanka Saint Lucia Guatemala Senegal Kenya Estonia Panama Australia Philippines Fiji TFYR of Macedonia New Caledonia Cyprus Hungary Mexico Philippines Barbados Mozambique Mozambique Iran Ethiopia Estonia Malta Iceland El Salvador Portugal Barbados Kuwait Bahamas China Cape Verde Sri Lanka South Africa Croatia Moldova El Salvador Lithuania Australia Mexico Guatemala Paraguay Albania New Caledonia Sao Tome and Principe New Zealand Hungary Sudan Kenya Nigeria Belarus Gabon Guatemala Montenegro Japan Azerbaijan South Africa Hungary Egypt Sri Lanka Sudan China

210 Romania Estonia Kazakhstan Hungary Kyrgyzstan Côte d'ivoire Portugal Dominican Rep Moldova Iceland Sri Lanka Paraguay Malawi Iceland Barbados Cyprus Belarus Malawi Ukraine Côte d'ivoire Zambia Philippines Philippines Colombia Guatemala Oman Singapore Kazakhstan Bahamas Montenegro Uganda Uganda Cape Verde Kyrgyzstan Serbia Ethiopia Mexico Belarus India New Caledonia Albania Costa Rica 812 Pakistan Lithuania Malta Belarus Mayotte Barbados 739 Kazakhstan Guyana Mongolia Azerbaijan Cape Verde Seychelles Panama Iceland Saint Vincent and the Grenadines 640 New Zealand Bulgaria Samoa 268 Zambia Kuwait Honduras El Salvador Malta Cyprus Kazakhstan Jordan Mozambique Moldova French Polynesia 187 Honduras Honduras Kyrgyzstan Mauritius Montenegro Rep. of Tanzania Sri Lanka Seychelles Japan India Bhutan Pakistan Kenya Zimbabwe Kazakhstan Ethiopia Fiji Mauritania Israel Trinidad and Tobago Bosnia Herzegovina Cape Verde Côte d'ivoire Rwanda Lebanon

211 Panama Mauritania Belarus Cape Verde Barbados Barbados Albania Georgia Ghana Rep. of Tanzania Yemen Tonga Uganda Bhutan Cyprus Mongolia India Australia Venezuela Azerbaijan Antigua and Barbuda Mongolia Tonga South Africa Faeroe Isds Ghana Vanuatu Azerbaijan Uganda Rwanda Kenya Seychelles Vanuatu Mayotte Fiji Grenada Gambia Sri Lanka Croatia Dominican Rep Gabon Zimbabwe Pakistan Cape Verde Suriname Malta Cyprus Bahamas Saint Kitts and Nevis Mauritius Anguilla Antigua and Barbuda Mayotte Trinidad and Tobago Uganda Saint Vincent and the Grenadines Saint Vincent and the Grenadines Israel TFYR of Macedonia India Samoa 979 Saint Vincent and the Grenadines Mozambique Viet Nam Pakistan 917 India Bhutan Zimbabwe Cambodia French Polynesia 696 Viet Nam Zambia Antigua and Barbuda Panama Côte d'ivoire

212 Greenland Kenya Bahamas Fiji Fiji Mayotte Bahamas Tonga Mauritius Sao Tome and Principe 540 Moldova Ghana Nigeria Senegal 517 Dominican Rep Rep. of Tanzania Dominican Rep. 899 Kiribati 473 Rep. of Tanzania 765 Gambia 451 Moldova Lebanon Gambia Albania 740 Morocco 394 Mauritius Rep. of Tanzania 987 Saint Vincent and the Grenadines French Polynesia 717 Panama 371 Paraguay Suriname 982 Anguilla Colombia 514 Malawi 322 Senegal Comoros 925 Panama Pakistan 495 Burkina Faso 314 Korea Faeroe Isds 897 Chile Niger 439 Colombia 98 Zimbabwe Madagascar 897 Bhutan Georgia 429 Bhutan 85 Mozambique Mozambique 870 Ethiopia 965 Saint Kitts and Nevis Anguilla 777 Cook Isds 868 Sao Tome and Principe 406 Costa Rica 85 Saint Kitts and Nevis 373 Montserrat 46 Kyrgyzstan Colombia 767 Suriname 820 Lebanon 369 Venezuela 43 Colombia 702 Cameroon 748 Colombia 815 Faeroe Isds 362 Nicaragua 2 Cook Isds 649 Malta 731 Rwanda 746 Costa Rica 200 French Polynesia 624 Viet Nam 632 Albania 672 Ecuador 143 Cameroon 587 Dominican Rep. 604 Argentina 629 China

213 Faeroe Isds 543 French Polynesia 482 Cyprus 612 Côte d'ivoire 62 Madagascar 524 Burundi 352 Costa Rica 478 Ethiopia 57 Kiribati 344 Paraguay 302 Greenland 465 Morocco 50 Niger 320 Malawi 283 Lebanon 444 Tuvalu 10 Saint Vincent and the Grenadines 267 Mali 266 Faeroe Isds 424 Tuvalu 219 Greenland 196 Malawi 399 Timor-Leste 197 Ghana 181 Niger 346 Togo 190 Grenada 103 Mali 316 New Caledonia 180 New Caledonia 83 French Polynesia 276 Gambia 175 Niger 65 China 222 Belize 158 Tuvalu 38 Grenada 207 Nicaragua 140 Jamaica 37 South Africa 176 Costa Rica 137 Saint Kitts and Nevis 159 Samoa 61 Saint Lucia 140 Argentina 39 Paraguay 137 Montserrat 31 Turkey 135 Guyana 19 New Caledonia 49 Sao Tome and Principe 37 Morocco 2 212

214 TÜRKİYE NİN DİĞER NARENCİYE İHRACATI Diğer narenciye ihracatımız yeni yeni önem kazanmaya başlamış görünmektedir teki USD lik ihracat 2009 yılında 85 bin USD ye yükselmiştir yılı ihracatı 73 bin USD düzeyindedir. Bu üründe çok ciddi sapmaların varlığı nedeniyle büyüme oranı sağlıklı bir bilgi vermemektedir. Diğer Narenciye İhracatımız (USD) DİĞER NARENCİYE İHRACATIMIZIN DEĞİŞİM TRENDİ Bu ürünün değişim trendi hesabında 2007 yılının 2006 yılına göre değişimini esas alarak hesaplama yapılmıştır yılı arasında yaklaşık 4 kat büyüyen ihracatın yıllık ortaklama değişim oranı % 56 olarak hesaplanmıştır. Değişim Oranı Yıllar (Bir Önceki Yıla Göre %) , , , ,50 213

215 EN ÇOK DİĞER NARENCİYE İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELER Bu ürün grubunda Almanya % 67,31 ile Almanya, % 22,36 ile Rusya Federasyonu dikkat çekmektedir da Diğer Narenciye İhraç Ettiğimiz Ülkeler (USD) 9,21 1,12 22,36 67,31 Germany Federation Cyprus Greece 214

216 TÜRKİYE NİN DİĞER NARENCİYE İHRAÇ ETTİĞİ ÜLKELER İhracat Yaptığımız Ülke 2005 İhracatı İhracat Yaptığımız Ülke 2006 İhracatı İhracat Yaptığımız Ülke 2007 İhracatı İhracat Yaptığımız Ülke 2008 İhracatı İhracat Yaptığımız Ülke 2009 İhracatı İhracat Yaptığımız Ülke 2010 İhracatı Federation Morocco Germany Germany Germany Germany Bulgaria 342 France Iraq Azerbaijan Federation France Georgia Cyprus France Greece DİĞER NARENCİYE İHRAÇ ETTİĞİMİZ ÜLKELERLE BEYAN FARKLARI Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2005 İthalatı Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2006 İthalatı Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2007 İthalatı Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2008 İthalatı Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2009 İthalatı Türkiyeden İthalat Yapan Ülkeler 2010 İthalatı Saudi Arabia Saudi Arabia Saudi Arabia France Germany Malaysia Germany Germany Germany Serbia Bosnia Herzegovina Qatar Slovenia Bulgaria TFYR of Macedonia Armenia Arab Emirates Federation Germany Bosnia Herzegovina Germany Poland Albania Bosnia Herzegovina Kingdom Norway Bosnia Herzegovina France TFYR of Macedonia Bosnia Herzegovina

217 France Greece Federation Armenia Oman Kyrgyzstan MTSO-Avrupa İşletmeler Ağı TFYR of Macedonia Kyrgyzstan USA Kingdom France Canada Azerbaijan Croatia Kazakhstan Kyrgyzstan Norway Oman Bulgaria Kingdom Oman Montenegro Oman Austria Austria Oman Austria Netherlands Serbia Netherlands Kuwait Albania Bosnia Herzegovina Bulgaria Qatar Kazakhstan Oman Austria Albania Montenegro Qatar Montenegro Croatia Kazakhstan 267 France Poland Malaysia 921 Moldova Poland 233 Moldova 468 Moldova 345 Croatia 561 Albania 853 Romania 213 Faeroe Isds 69 Serbia 192 Canada 492 Kingdom Estonia Mauritius 225 Türkiye nin diğer narenciye ihraç ettiği ülkeler ile Türkiye den diğer narenciye ithalatı yaptığını beyan eden ülkelerin sayısında ve ticaret toplamlarında bu denli fark bulunması normal değildir. GTİP numarası kullanımında hata veya düşük vergi nedeniyle farklı beyan olabileceği düşünülmektedir. 216

218 TÜRKİYE NİN DİĞER NARENCİYE İTHALATI Diğer narenciye ürünleri ithalatımız 2008 yılında 41 bin USD ve 2009 yılında 51 bin USD olarak gerçekleşmiştir yılındaki ithalatımız USD olup son derece düşüktür. Diğer Narenciye İthalatımız (USD) DİĞER NARENCİYE İTHALATIMIZDA DEĞİŞİM TRENDİ Sadece 2009 yılının 2008 e göre değişimi söz konusudur. Bu nedenle değişimin hesaplanmasına gerek duyulmamıştır TÜRKİYE NİN DİĞER NARENCİYE İTHAL ETTİĞİ ÜLKELER 2008 ve 2009 yıllarında Meksika ve Brezilya dan diğer narenciye ithalatımız kayda değer görünmektedir yılında ise bu ülkelerden ithalatımız çok azalmıştır. İthalat Yaptığımız Ülke 2007 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2008 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2009 İthalatı İthalat Yaptığımız Ülke 2010 İthalatı Brazil 135 Brazil Mexico Brazil Mexico Brazil Mexico Israel