Kırıkkale Yöresinde Süt Sığırlarında Brusellozis, Listeriozis ve Toksoplazmozis in Seroprevalansı ve Birlikte Görülme Sıklığı

Transkript

1 Kafkas Üniv Vet Fak Derg ():, 00 DOI:0.9/kvfd.00.09A Kırıkkale Yöresinde Süt Sığırlarında Brusellozis, Listeriozis ve Toksoplazmozis in Seroprevalansı ve Birlikte Görülme Sıklığı Özet Naci ÖCAL* Cahit BABÜR** Buğrahan B. YAĞCI* Hasan Ceyhun MACUN*** Bekir ÇELEBİ** Selçuk KILIÇ** İlknur PİR YAĞCI*** * Kırıkkale Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Kırıkkale TÜRKİYE ** Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı, Salgın Hastalılar Araştırma Müdürlüğü, Ankara TÜRKİYE *** Kırıkkale Üniversitesi Veteriner Fakültesi Doğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı, Kırıkkale TÜRKİYE Yayın Kodu (Article Code): 00/09A Aral k 00 Nisan 00 tarihleri aras nda, K r kkale merkez ve çevre ilçelerinde, ayr ah rdan o an için klinik belirti göstermeyen, yaşl rastgele seçilen 00 süt ineğinde yap lan çal şmada brusellozis, listeriozis ve toksoplazmozis in seroprevalans ve bunlar n birlikte görülme s kl klar n n belirlenmesi amaçland. Yap lan klinik muayenede çal şmaya al nan süt ineklerinin ortalama nab z frekans ±/dak., solunum frekans ±/dak, beden s s ise.±0.ºc olarak belirlendi. Brucella abortus antikorlar n n varl ğ Mikrotüp Aglütinasyon Testi (MAT) ile tarand. Test sonuçlar na göre /0 ve üzeri titreler seropozitif olarak değerlendirildi. L. monocytogenes O antikorlar Osebold yöntemiyle belirlendi. Osebold Aglütinasyon Testi sonuçlar na göre /00 ve üzerindeki titrelerde, en az (+) sonuç veren aglütinasyonlar pozitif olarak kabul edildi. Toksoplazma gondii antikorlar standart SabinFeldman Dye Test (SFDT) ile araşt r ld. Sonuçlara göre / ve üzeri titreler seropozitif olarak kabul edildi. Sonuçta 00 ineğe ait örneklerin serolojik incelemesinde; brusellozis in %9, listeriozis in % ve toksoplazmozis in % oran nda seropozitif olduğu tespit edildi. Bu hastal klar n, ayn hayvanda birlikte görülme s kl klar ise brusella, listeria ve toksoplazman n %, brusella ve listerian n %, brusella ve toksoplazman n %, listeria ve toksoplazman n % olduğu belirlendi. Anahtar sözcükler: Brusellozis, Listeriozis, Toksoplazmozis, Seroprevalans, Süt ineği, K r kkale Seroprevalance and CoExistence of Brucellosis, Listeriosis and Toxoplasmosis in Dairy Cattle in Kırıkkale Province Summary This study was conducted on a total of 00 dairy cows of Holstein and Holstein crossbred cows of years of age between December 00 and April 00. The aim of the study was to determine seroprevalence of brucellosis, listeriosis and toxoplasmosis, and the frequency of their coexistence in dairy cows. Clinically, the mean pulsus rate, breathing rate and body temperature were determined as ±/min., ±/min and.±0.ºc, respectively. Antibodies against Brucella abortus were determined by means of Microplate Agglutination Test (MAT). The titres above /0 were considered seropositive. The O antibodies, generated against Listeria monocytogenes, were determined by Osebold method. At least (+) results at the titres above /00 were considered seropositive. Toxoplasma gondii antibodies were analyzed by SabinFeldman Dye Test (SFBT). The titres above / were considered seropositive. As a result, in dairy cows of K r kkale region the seroprevalence of brucellosis, listeriosis and toxoplasmosis were 9%, % and %, respectively. The frequency of coexistence all three together was %. The frequency of coexistence of brucella with listeria was %, of brucella with toxoplasma was %, and of listeria with toxoplasma was %. Keywords: Brucellosis, Listeriosis, Toxoplasmosis, Seroprevalence, Dairy cow, K r kkale İletişim (Correspondence) Phone: drnaciocal@yahoo.com

2 Kırıkkale Yöresindeki Süt Sığırlarında... GİRİŞ Brusellozis, listeriozis ve toksoplazmozis tüm dünyada görülen önemli zoonoz hastal klardand r. Günümüzde, bu hastal klar ülkemiz için de önemli sorun olarak etkinliğini korumakta ve özellikle gebe hayvanlarda abortus oluşturarak ya da infertiliteye neden olarak önemli ekonomik kay plara yol açmaktad r. İneklerde abortus enfeksiyöz ve non enfeksiyöz sebeplere bağl olarak şekillenmektedir. Abortuslar n enfeksiyöz sebepleri içinde brusellozis, listeriozis ve toksoplazmozis önemli bir yer tutmakta, özellikle yeni bulaşt klar sürülerde şiddetli seyretmektedirler,. S ğ r brusellozu B. abortus taraf ndan oluşturulan, bulaş c bakteriyel bir hastal kt r. S ğ rlarda, abortusu takiben retensiyo sekundinarum ve sekonder metritis oluşmakta ve genellikle kal c infertiliteyle, erkeklerde ise değişik derecelerde steriliteyle sonuçlanabilmektedir,. Brusellozis in tan s nda serolojik, bakteriyolojik ve patolojik muayeneler gerekir. Brusella ya karş oluşan antikorlar vücut s v lar n n çoğunda bulunmas na rağmen, testler genelde serum ve sütte yap lmaktad r. Serolojik olarak serum aglütinasyon testleri kullan lan standart testlerdir. Listeriozis, fakültatif intraselüler patojen olan L. monocytogenes taraf ndan oluşturulan, abortus, septisemi ve ensefalitis olmak üzere üç formu bulunan, nadiren de mastitis, spinal miyelitis ve keratokonjuktivitis e neden olan zoonoz bir hastal kt r,,. Listeriozis in kesin tan s L. monocytogenes in izolasyon ve identifikasyonuyla yap lmaktad r. Bu nedenle serolojik testler daha çok tarama amaçl kullan lmaktad r. Toksoplazmozis, T. gondii nin neden olduğu protozoer ve zoonotik bir hastal kt r. Hastal k etkeninin gelişmesinde insan, kuşlar ve bütün memeli hayvanlar ara konak, kediler ise hem ara konak hem de son konakt r,9. T. gondii koyun, keçi ve bazen de domuzlarda s ğ rlara oranla daha çok abortus ve ölü doğuma neden olmaktad r,. S ğ rlarda, pek çok protozoer abortusun ya da konjenital enfeksiyonun nedeni olarak toksoplazma düşünülse de günümüzde bu problemlerin Neospora ya da benzeri protozoonlar taraf ndan da oluşturulma olas l ğ üzerinde durulmaktad r,,. Toksoplazmozis in klinik belirtileri spesifik değildir. Bu nedenle hastal ğ n tan s biyolojik, serolojik veya histolojik metotlarla ya da bazen bunlar n kombinasyonu testlerle yap lmaktad r,,. Yukar da belirtilen hastal klar süt ineklerinde jinekolojik problemlerin d ş nda lenfoid sistemi etkileyerek geçici immunsupresyona da neden olmaktad rlar. Bu hastal klardan birinin hayvan etkilemesi diğer hastal klara duyarl l ğ art rmaktad r. Brusella, listeria, ve toxoplazma,,9 etkenleri hayvanlardakine benzer şekilde immunocompromise insanlarda da enfeksiyon oluşturmaktad r. Dolay s yla ayn hayvan bu hastal klardan ikisinin ya da üçünün etkilemiş olmas prevalans n art ş na neden olabilir. Ülkemizin değişik bölgelerinde, farkl hayvan türlerine ait seroprevalans çal şmalar bulunmaktad r 0. Ancak, K r kkale yöresinde süt ineklerinde bu hastal klarla ilgili seroprevalans çal şmas bulunmamaktad r. Bu nedenle; çal şman n amac, ineklerde brusellozis, listeriozis ve toksoplazmozis in seroprevalanslar ve birlikte görülme s kl klar n n belirlemek, ayr ca ülkemizin hastal k prevalans haritas na veri eklemektir. MATERYAL ve METOT Çal şma Aral k 00 Nisan 00 tarihleri aras nda gerçekleştirildi. Çal şman n hayvan materyalini K r kkale merkez ve çevre ilçelerinde, ayr ah rdan o an için klinik belirti göstermeyen, yaşl, rastgele seçilen Holstein ve Holstein melezi 00 süt ineği oluşturdu. Bu ineklerin klinik muayenelerinden sonra, serolojik muayene için vena jugularisten 0 ar ml kan örnekleri al nd. En k sa sürede laboratuara getirilen kan örnekleri oda s s nda saat bekletildikten sonra 000 devirde 0 dakika santrifuj edildi. Elde edilen serum örnekleri analizleri yap lana kadar 0 C de sakland. B. abortus antikorlar n n varl ğ, Baum ve ark. n n tarif ettiği gibi Mikrotüp Aglütinasyon Testi (MAT) ile tarand. Aglütinasyon sonuçlar na göre mikro tüpteki küçük noktasal k rm z renk negatif,

3 ÖCAL, BABÜR, YAĞCI, MACUN ÇELEBİ, KILIÇ, PİR YAĞCI büyük yayg n k rm z renk pozitif olarak değerlendirildi. L. monocytogenes O antikorlar Osebold yöntemiyle belirlendi. Test antijenleri Refik Saydam H fz ss hha Merkezi Başkanl ğ (RSHM) Salg n Hastal klar Araşt rma Müdürlüğü (SHAM) laboratuar nda haz rlanarak, Osebold yönteminde kullan ld. Osebold Aglütinasyon testi sonuçlar na göre /00 ve üzerindeki titrelerde, en az (+) sonuç veren aglütinasyonlar pozitif olarak kabul edildi,,. T. gondii antikorlar n n araşt r lmas için serumlar ºC de 0 dakika inaktive edildikten sonra standart SabinFeldman Dye Test (SFDT) uyguland. Sonuçlara göre / ve üzeri titreler seropozitif olarak kabul edildi. BULGULAR Klinik olarak, kan örnekleri toplanan süt ineklerinin farkl şekillerde beslendiği, besi ve genel durumlar n n iyi olduğu, her hangi bir hastal k belirtisi göstermediği tespit edildi. Ayr ca, al nan anamnez bilgilerine göre alt ay öncesine kadar her hangi bir aş uygulamas n n yap lmad ğ saptand. Klinik muayenede çal şmaya al nan süt ineklerinin ortalama nab z frekans ±/dak., solunum frekans ±/dak., beden s s ise.±0.ºc olarak belirlendi. Serolojik olarak incelenen 00 serum örneğinin inde (%) üç hastal k yönünden de seronegatiflik saptand. Serum örneklerinden 9 tanesinde (%9), /0 ve üzeri titrelerde B. abortus seropozitifliği belirlenmiştir. Bu pozitiflik titreleri örneklerin ünde (%) /0, sinde (%) /0, inde (%) /0, ünde (%) /0, sinde (%) /0 ve ünde (%) /0 şeklinde dağ l m gösterdiği belirlendi. Diğer taraftan K r kkale merkezde brusella yönünden seropozitifliğe rastlanmad (Tablo ). Elde edilen serumlar n sinde (%) /00 ve üzeri titrelerde antil. monocytogenes O antikorlar saptanm şt r. Seropozitifliğin, serum örneğinin s nda (%) /00, 0 unda (%0) /00 ve inde (%) /00 olarak dağ l m gösterdiği saptand (Tablo ). Tablo. Kırıkkale Yöresindeki süt ineklerinde yerleşim yerlerine göre brusella seropozitifliğinin dağılımı Table. Brucellosis seroprevalance in dairy cows located in various settlements around Kırıkkale Province Yerleşim Örnek Seropozitiflik Titreleri Negatif Pozitif % Yeri Sayısı /0 /0 /0 /0 /0 /0 Merkez Balışeyh Bahşılı Yahşihan Keskin Toplam 00 Tablo. Kırıkkale Yöresindeki süt ineklerinde yerleşim yerlerine göre antilisteria monocytogenes O antikor seropozitifliğinin dağılımı Table. Seroprevalence of antilisteria monocytogenes O antibody in dairy cows located in various settlements around Kırıkkale Province Yerleşim Yeri Merkez Balışeyh Bahşılı Yahşihan Keskin Toplam Örnek Sayısı Negatif Pozitif % ortalama ortalama Seropozitiflik Titreleri /00 /00 /00 0

4 Kırıkkale Yöresindeki Süt Sığırlarında... SabinFeldman Dye Testi uygulanan 00 serum örneğinin ünde (%) / ve üzeri titrelerde pozitiflik saptanm şt r. Bu seropozitiflik titreleri; örneklerin s nda (%) /, inde (%) / ve s nda (%) / şeklinde dağ l m göstermiştir (Tablo ). TARTIŞMA ve SONUÇ S ğ rlarda, klinik olarak akut enfeksiyonlar d ş nda, brusellozis ve listerioziste 9 abortus ve infertiliteden başka, toksoplazmozis te ise kongenital enfeksiyonlar d ş nda, önemli bir semptom Tablo. Kırıkkale Yöresindeki süt ineklerinde yerleşim yerlerine göre toksoplazma seropozitifliğinin dağılımı Table. Toxoplasmosis seroprevalence in dairy cows located in various settlements around Kırıkkale Province Yerleşim Yeri Merkez Balışeyh Bahşılı Yahşihan Keskin Toplam Örnek Sayısı 00 Negatif Pozitif % Ortalama Seropozitiflik Titreleri / / / Test edilen 00 serum örneğinin inde (%) hem brusella hem listeria hem de toksoplazman n, ünde (%) brusella ve listerian n, sinde (%) brusella ve toksoplazman n, ünde (%) listeria ve toksoplazman n pozitif olduğu belirlendi. Ayr ca örnekte (%) sadece brusella, örnekte (%) sadece listeria ve örnekte (%) sadece toksoplazman n pozitif olduğu saptanm şt r. görülmemektedir. Yap lan çal şmada da çal şmaya al nan ineklerin ait olduğu ah rlarda abortus ve döl tutmama anemnezinin d ş nda her hangi bir hastal ğa ait klinik bulguya rastlanmam şt r. S ğ rlar ve küçük ruminantlarda brusellozis in serolojik tan s nda, Komplement Fiksasyon Test (CFT), Rose Bengal Test (RBT) ve Serum Aglütinas Şekil. Kırıkkale Yöresindeki süt ineklerinde brusella, listeria ve toksoplazma nın birlikte görülme sıklığı Fig. The frequency of coexistence of brucellosis, listeriosis, and toxoplasmosis in dairy cows in Kırıkkale Province

5 9 ÖCAL, BABÜR, YAĞCI, MACUN ÇELEBİ, KILIÇ, PİR YAĞCI yon Test (SAT) en çok kullan lan testlerdir. Ancak, SAT n bir modifikasyonu olan MAT uygulama kolayl ğ ve güvenilirliği nedeniyle brusellozis in ulusal kontrol ve eradikasyon programlar nda kullan lmas önerilmektedir. Buna paralel olarak çal şmam zda B. abortus antikorlar n n belirlenmesinde MAT kullan lm şt r. Doğumdan hemen önce ya da sonra brusella ile enfekte ineklerin yaklaş k % inin yanl ş negatif reaksiyon gösterebileceği, yanl ş pozitifliğin ise aş lamalardan kaynaklanabileceği belirtilmektedir. Ayr ca, aş s z s ğ rlarda aglütinasyon /0 a kadar dilusyonlarda varsa şüpheli, /0 ve yukar dilusyonlarda ise seropozitif olarak kabul edilmekle birlikte, aş l s ğ rlarda bu değer bir titre daha yüksek (/0) tutulur 0. Çal şmam zda serum örnekleri toplanan hayvanlara son alt ay içinde aş lama yap lmam ş olmas ve doğumlar n n üzerinden en az bir ay geçmiş olmalar nedeniyle ve de /0 ve üzeri titreler pozitif olarak değerlendirildiğinden elde edilen seropozitifliğin (%9) (Tablo ) güvenli olduğu söylenebilir. Son y llarda ülkemizin değişik yörelerinde s ğ rlarda yap lan seroprevalans çal şmalar nda, brusella seropozitifliği Kayseri yöresinde %0. ve Kars yöresinde %. 0 olarak tespit edilmiştir. Bu oran, Kars yöresinde abort yapm ş inek serumlar nda farkl test teknikleri kullan larak yap lan başka bir çal şmada %.9 ile %9. aras nda belirlenmiştir. Çal şmam zda ise seropozitiflik %9 olarak saptanm ş ve K r kkale ile ayn bölgede bulunan Kayseri yöresinde elde edilen seropozitifliğe daha yak n olduğu tespit edilmiştir. Ancak, Apan ve ark. n n K r kkale ilinde insan, koyun ve s ğ rlarda yapt klar kombine çal şmada koyun ve s ğ rlarda seropozitifliği %. olarak belirlemişledir. Bu durum belirtilen çal şman n serolojik taramadan çok tan ya yönelik olmas na bağlanm şt r. Listeriozis, etkilediği hayvan türüne göre semptom oluşturmas na rağmen, süt ineklerinde asemptomatik intestinal taş y c lar hastal ğ n prevalans nda önemli bir yer tutmaktad r 9. Hastal ğ n seroprevalans n n belirlenmesinde, çapraz reaksiyonlar n önlenmesiyle elde edilen aglütinasyon sonuçlar na dayanan Osebold yöntemi güvenle kullan labilmektedir,,,. Çal şmam zda da serumlar, bu yöntem kullan larak L. monocytogenes O antikorlar yönünden test edilmiştir. S ğ rlarda listeriozis, genelde k ş aylar nda, silajla beslenme ve stres faktörlerinin etkili olduğu dönemlerde daha s k ortaya ç kmaktad r 9. Ancak, silaj yedirilen ile silaj yedirilmeyen işletmelerden toplad ğ m z örnekler aras nda seropozitiflik oran yönünden belirgin bir fark dikkat çekmemiştir. Bu durum kullan lan silaj n kaliteli (ph<.) olmas na ve seropozitifliği tek baş na silaj yedirmenin belirleyemeyeceğine dikkat çekmiştir. Benzer şekilde, L. monocytogenes in toprak, su, sebzeler, süt ve süt ürünleri, mezbaha art klar, taze ve dondurulmuş kümes hayvanlar, kabuklu deniz ürünleri ve hayvan yemleri gibi farkl kaynaklardan kolayca al nabileceği bildirilmiştir. S ğ rlarda yapt klar çal şmada listeria seropozitifliğini Şahal ve ark., Ankara yöresinde %.9 ve Kennerman ve ark., Bursa yöresinde %. olarak tespit etmişlerdir. Erdoğan ve ark. n n İngiltere genelinde süt ineklerinde yapt klar çal şmada ise bu değer %9. olarak belirlenmiştir. Paşa ve ark., Ayd n yöresi koyunlar nda %, Karaca ve ark., Van yöresi keçilerinde %.9 oran nda seropozitiflik saptam şlard r. Ayr ca, K l ç ve ark. Ankara ili mezbahalar nda çal şan insanlar aras nda listeria seropozitifliğini %. olarak tespit etmişlerdir. Bizim çal şmam zda ise listeria seropozitifliği süt ineklerinde % olarak belirlenmiştir (Tablo ). Bu oran s ğ rlarda yap lan yurtiçi çal şmalarda belirlenen değerlerden düşük, İngilterede elde edilen değerden oldukça yüksek görülmektedir. Ayr ca, koyun, keçi ve insanlardaki seropozitiflikte dikkate al nd ğ nda zoonoz karekterde olan listeriozis, ülkemiz için önemli bir hastal k olarak dikkat çekmektedir. Hücre içi yerleşim gösteren T. gondii, kuşlar da dahil bir çok s cak kanl hayvanlarda ve insanda enfeksiyona yol açmaktad r 9,. Toksoplazmozis in subklinik seyretmesi ve nonspesifik belirtiler göstermesi nedeniyle, tan s biyolojik, serolojik veya histolojik metotlarla ya da bazen bunlar n kombinasyonu testlerle yap labilmektedir. Çal şmam zda toksoplazmozis in seroprevalans n n belirlenmesinde, alt n standart test olarak nitelendirilen SFDT kullan lm şt r. T. gondii ye karş antikorlar n varl ğ tan ya yard mc olmakla birlikte daha çok konakç n n T. gondii ile karş laşt ğ n n göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Ülkemizin farkl yörelerinde, s ğ rlarda yap lan araşt rmalarda 0,,, toksoplazmozis in seropozitifliği %.%0.9 aras nda tespit edilmiştir.

6 0 Kırıkkale Yöresindeki Süt Sığırlarında... Bizim çal şmam zda elde edilen % lük seropozitiflikte bu oranlar içinde bulunmaktad r. Ancak, bu değer, Y ld z ve ark. 0 n n K r kkale Mezbahas nda kesilen s ğ rlar üzerinde yapt klar çal şmada elde edilen %. oran na göre yüksek görülmektedir. Bu durum doğudan bat ya ak ş gösteren hayvan trafiğinin merkezinde bulunan K r kkale yöresinde toksoplazmozisin yay lmas nda zamanla bir art ş şekillenmiş olabileceğine işaret say ld. Y ld z ve ark. 0, mezbaha çal şanlar nda T. gondii seropozitifliğini %. olarak saptam şlard r. Bu durum hastal ğ n zoonotik karekterine dikkat çekmektedir. Pinard ve ark. 9 gebe kad nlarda tozoplazmozis in ciddi bir tehdit oluşturduğunu ortaya koymuşlard r. Brusellozis, listeriozis,,9 ve toxoplazmozis,9 süt ineklerinde jinekolojik problemlerin d ş nda lenfoid sistemi etkileyerek geçici immunsupresyona da neden olmaktad r. Bu hastal klar n birinden hayvan n etkilenmesi, diğer etkenlerin hayvan enfekte etme olas l ğ n art rmaktad r. Çal şmada birlikte görülme s kl klar brusellalisteriatoksoplazma %, brusellalisteria %, brusellatoksoplazma %, listeriatoksoplazma n n % oran nda olduğu belirlendi (Şekil ). Karaca ve ark. ise Van yöresi keçilerinde bu oranlar brusellalisteriatoksoplazma %.0, brusellalisteria %.0, brusellatoksoplazma %. ve listeriatoksoplazma için %. olarak belirlemişlerdir. Aslantaş ve Babür 0 de Kars yöresi s ğ rlar nda brusellatoxoplazma görülme s kl ğ n n %.9 olduğunu saptam şlard r. Çal şmada elde edilen değerler Karaca ve ark. n n bulgular yla, listeriatoxoplazma n n d ş nda, paralellik göstermektedir. Brusella ve toxoplazma n n birlikte bulunma oran Aslantaş ve Babür 0 e göre daha düşük bulunmuştur. Ayr ca, B. abortus a göre L. monocytogenes ve T. gondii nin seroprevalanslar n n ve birlikte görülme s kl klar n n yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Bu durum T. gondii başta olmak üzere bu etkenlerin oportunist özelliklerinin bask nl ğ na ve doğada yayg n olarak bulunmalar na bağlanm şt r,9,. Brusellozis, listeriozis ve toksoplazmozis etkenlerinin hücre içi gelişim göstermeleri nedeni ile bu hastal klar n tedavilerinin zor ve pahal olduğu bilinen bir gerçektir. Çal şmam zda tespit ettiğimiz seropozitiflik oranlar na göre bu hastal klar n K r kkale yöresinde de halk ve hayvan sağl ğ aç s ndan tehdit oluşturduğu görülmektedir. Bu nedenle, bu hastal klardan korunmada ve eradikasyonda hijyen kurallar na uyulman n ve ayr ca aş laman n etkili olduğu brusellozis e karş etkili bir aş proğram n n gerekliliği göz ard edilemez. Çal şmada, K r kkale yöresindeki süt ineklerinde toksoplazmozis seropozitifliğinin brusellozis ve listeriozise göre yüksek olduğu, ayr ca bu hastal klardan listeria ve toksoplazma n n birlikte görülme s kl ğ n n daha yüksek olduğu sonucuna var ld. KAYNAKLAR. Alaçam E, Şenünver A: Abortuslar. In, Alaçam E (Ed): Reprodüksiyon, Sun i Tohumlama, Doğum ve İnfertilite. Dizgievi, Konya,, 99.. Drost M, Thomas PGA, Seguin B, Troedsson MTH: Female reproductive disorders. In, Smith BP (Ed): Large Animal Internal Medicine. Third ed., Mosby, Philadelphia, 9, 00.. Radostits OM, Blood DC, Gay CC: Veterinary Medicine A Textbook of the Diseases of Cattle, Sheep, Pigs, Goats and Horses. Eighth ed., WB Saunders, London, 99.. Aiello SE: Brucellosis in Cattle. In, Aiello SE (Ed): Merck Veterinary Manual. National Publishing Inc. Eighth ed., Philadelphia, , 99.. Nicoletti P: Brucellosis. In, Howard JL (Ed): Current Veterinary Therapy, Food Animal Practice. WB Saunders Company, Philadelphia., Baum M, Zamir O, BergmanRios R, Katz E, Beider Z, Cohen A, Banai M: Comparative evaluation of microagglutination test and serum agglutination test as supplementary diagnostic methods for Brucellosis. J Clin Microbiol,, 0, 99.. Baetz AL, Wesley IV: Detection of antilisteriolysin O in dairy cattle experimentally infected with Listeria monocytogenes. J Vet Diagn Invest,,, 99.. Jones TC, Hunt RD, King NW: Diseases caused by bacteria. In, Cann C (Ed): Veterinary Pathology, Williams and Wilkins, Sixth Edition, Pennsylvania, 0, Pinard JA, Leslie NS, Irvine PJ: Maternal serologic screening for Toxoplasmosis. J Midwifery & Women s Health,, 0, Torda A: Toxoplasmosis. Are cats really the source? Aust Fam Physician, 0 ():, 00.. Dubey JP: Toxoplasmosis. In, Howard JL (Ed): Current Veterinary Therapy, Food Animal Practice. WB Saunders Company, Philadelphia,, 99.. Ogawa L, Freire RL, Vidotto O, Gondim LFP, Navarro IT: Occurrence of antibodies to Neospora caninum and Toxoplasma gondii in dairy cattle from the northern region of the Parana State. Brazil Arq Bras Med Vet Zootec, ():, 00.. Kul O, Kabakc N, Y ld z K, Öcal N, Kalender H, İlkme

7 ÖCAL, BABÜR, YAĞCI, MACUN ÇELEBİ, KILIÇ, PİR YAĞCI NA: Türkiye de s ğ rlarda ilk klinik Neospora caninum enfeksiyonu: Patolojik, elektron mikroskobik ve serolojik kan tlar. XV. Ulusal Parazitoloji Kongresi, Kas m, Kayseri,, 00.. Arda M, Minbay A, Ayd n N, Akay Ö, İzgür M, Diker KS: İmmunoloji: İmmun Yetmezlik Hastal klar.. Bask, Medisan, Ankara,,99.. Rajashekara G, Krepps M, Eskra L, Mathison A, Montgomery A, Ishii Y, Splitter G: Unraveling Brucella genimics and pathogenesis in Immunocompromised IRF / mice. Am J Reprod Immunol,,, 00.. Ettehad GH, Arab R, Derakhshani F, Habibzadeh SH, Zarei M, Mohammadnia H, Dailami P, Daryani A, Molavi P: Evaluation of clinical, laboratory and therapeutic findings of Brucellosis among children hospitalized at Ardabil Hospitals. Res J Biol Sci, (): 0, 00.. Anonim: Listeriosis. The Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, Last Updated: May, 00.. Anonim: Bugs in our meal: Food for thought. Pediatrics and Child Health, ():, Wu L, Evans T, Garcia RA: Toxoplasmosis. Artical Last Updated: Jul, Aslantaş Ö, Babür C: Kars yöresinde s ğ r ve koyunlarda bruselloz ve toksoplazmoz üzerine seroepdemiyolojik araşt rmalar. Etlik Vet Mikrobiyol Derg,,, Aslan G, Babür C: Şanl urfa da koyun ve s ğ rlar ile mezbaha çal şanlar nda Toxoplasma gondii seroprevalans. Türk Mikrobiyol Cem Derg,, 00, 00.. Şahal M, Gazyağc S, Ural K, Babür C, K l ç S, Hanedan B: Seroprevalence of antibodies to Listeria monocytogenes in cattle with and without clinical suspicious for listeriosis in Ankara in Turkey. XXII. World Buiatrics Congrees, August, Hannover, Germany, 9, 00.. Karatepe B, Babür C, Karatepe M, Çakmak A, Nalbantoğlu S: Niğde yöresinde s ğ rlarda Toxoplasma gondii nin seroprevalans. Etlik Vet Mikrobiyol Derg,,, 00.. Paşa S, K l ç S, Babür C, Öcal N, Gazyağc S: Ayd n yöresinde koyunlarda Listeriosis ve Brucellosis in seroprevalans. Etlik Vet Mikrobiyol Derg,,, 00.. Kennerman E, Babür C, K l ç S: Determination of seroprevalence of Listeria monoscytogenese antibodies in cattle in Bursa Province of Turkey. Uludağ Univ Vet Fak Derg,, 99, 00.. Karaca M, Babür C, Çelebi B, Akkan HA, Tütüncü M, Keleş İ, Uslu BA, K l ç S: Investigation on the seroprevalence of Toxoplasmosis, Listeriosis and Brucellosis in Goats living in the region of Van; Turkey. YYÜ Vet Fak Derg,, 9, 00.. Osebold JW, Aalund O: Interpretation of serum agglutinating antibodies to Listeria monocytogenes by immunoglobulin differentiation. J Infect Dis,, 9, 9.. Alt ntaş K: Türkiye de hayvanlarda Toxoplasma gondii enfeksiyonlar. T Parazitol Derg, 0 (): 9, Dennis SM: Listeriosis (Circling Disease, Silage Sickness). In, Howard JL (Ed): Current Veterinary Therapy III, Food Animal Practice, pp. 0, WB Saunders Co, Philadelphia, Ayd n N: Brucella İnfeksiyonlar. In, Ayd n N, Parac koğlu J (Eds): Veteriner Mikrobiyoloji (Bakteriyel Hastal klar). İlkeEmek Yay nc l k, Ankara,, 00.. İnci A, Ayd n N, Babür C, Çam Y, Akdoğan, C, Kuzan Ş: Kayseri yöresinde s ğ r ve koyunlarda Toksoplazmozis ve Brusellozis üzerine seroepidemiyolojik araşt rmalar. Pendik Vet Mikrobiyol Derg, 0 ():, Şahin M, Genç O, Ünver A, Otlu S: Investigation of bovine brucellosis in Northeastern Turkey. Tropical Animal Healt and Production. DOI: 0.00/s , 00.. Apan TZ, Y ld r m M, İstanbulluoğlu E: Seroprevalence of Brucellosis in human, sheep, and cattle populations in K r kkale (Turkey). Turk J Vet Anim Sci, ():, 00.. Bahunia AK: Antibodies to L. monocytogenes. Crit Rew Microbiol,, 0, 99.. Gray ML, Killinger HA: Listeria monocytogenes and listeric infections. Bacteriol Rev, 0, 09, 9.. Erdoğan HM, Cripps PJ, Morgan KL, Çetinkaya B, Gren LE: Prevalence, incidence, signs and treatment of clinical listeriosis in dairy cattle in England. Vet Rec, 9 (0): 99, 00.. K l ç S, Babür C, Dinçer Ş, Afacan G, Esen B: Ankara İli mezbahalar çal şanlar nda antilisteria monocytogenes O antikorlar n araşt r lmas. Türk Hij Den Biyol Derg, 0 ():, 00.. Eren H, Babür C, Erdal N, Sert H: Ankara ve Ayd n Yöresi s ğ rlar nda SabinFeldman testi ile Toxoplasma gondii nin prevalans. Türk Hij Den Biyol Derg,,, Aktaş M, Babür C, Karaer Z, Dumanl N: Elaz ğ Yöresinde s ğ rlarda SabinFeldman (SF) testi ile anti Toxoplasma gondii antikorlar n n belirlenmesi. Turk J Vet Anim Sci,,, Y ld z K, Babür C, K l ç S, Aydenizöz M, Dalk l ç İ: K r kkale Mezbahas nda kesilen koyun ve s ğ rlar ile mezbaha çal şanlar nda antitoxoplasma antikorlar n n araşt r lmas. T Parazitol Derg, (): 0, Çiçek H, Babür C: Afyon yöresinde s ğ rlarda T. gondii nin SabinFeldman (SF) Dye testi ile seroprevalans. Etlik Vet Mikrobiyol Derg, ():, 00.