Farklı Topikal Flor Ajanı Uygulanan Mine Yüzeylerinin SEM ile İncelenmesi ve Mikrosertlik Analizi

Transkript

1 ARAŞTIRMA (Research) Hacettepe Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi Cilt: 33, Sayı: 3, Sayfa: 23-30, 2009 Farklı Topikal Flor Ajanı Uygulanan Mine Yüzeylerinin SEM ile İncelenmesi ve Mikrosertlik Analizi SEM Investigation of Enamel Surface Treated with Different Topical Fluoride Agents an Microhardness Analysis *Dt. Çiğdem ATALAYIN, *Doç.Dr. Ayşegül KAYA, *Doç.Dr. Tijen PAMİR * Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Diş Hast. ve Ted. Anabilim Dalı ÖZET Amaç: Farklı topikal flor ajanı uygulanmış mine dokusundaki yüzey ve mikrosertlik değişimlerinin incelenmesidir. Gereçler ve Yöntemler: adet yeni çekilmiş insan gömülü üçüncü molar dişi kron kısımları dört parçaya ayrıldıktan sonra mine yüzeyleri açıkta kalacak şekilde akril bloklara gömüldü. Örnekler her grupta ar adet olacak şekilde rastgele dört gruba ayrıldı. Grup A; Sultan 00:60 second Flouride Gel (%2,55 NaF, %0,08 HF), grup B; Medicom Denti-Care 60 second Treatment (%1,23 NaF ve HF), grup C; TiF4 (%1) 4 dakika süreyle uygulandı, dördüncü grup ise kontrol grubu olarak belirlendi ve herhangi bir ajan uygulanmadı. Bütün gruplardaki örneklerin 15 saniye süreyle 0 mnewton kuvvet uygulanarak topikal flor uygulaması öncesi ve sonrasında mikrosertlik ölçümleri yapıldı. Örnek yüzeyleri Taramalı Elektron Mikroskobunda (SEM) incelendi. Bulgular: Mine dokusunda flor uygulaması sonrası mikrosertlik değerlerinde anlamlı bir artış olduğu (p<0,001) bütün gruplarda belirlendi. Yapay tükrük içinde bekletilen kontrol grubu örnekleri mikrosertlik değerlerinde de artış olduğu saptandı (p<0,001). SEM incelemeleri sonucunda kontrol grubunda herhangi bir değişiklik gözlenmezken, A ve B gruplarında CaF2 akümülasyonu, TiF4 uygulanan C grubunda ise mine yüzeyinde glaze tabakası oluşumu gözlendi. ABSTRACT Aim: The purpose of this study is to evaluate the microhardness and morphological changes of enamel surfaces treated with different topical fluoride agents. Materials and Methods: Ten human- impacted third molars were divided into four parts and then placed in acrylic blocks. The four specimens obtained from each tooth were randomly assigned to one of the four groups. The agents applied for four minutes are as follows: Group A; Sultan 00:60 second Flouride Gel (%2,55 NaF, %0,08 HF), group B; Medicom Denti- Care 60 second Treatment (%1,23 NaF ve HF), group C; TiF4 (%1) and the last group was determined as control group and no agent was used. Before and after the topical fluoride treatment, microhardness analyses were performed with 0 mnewton force during 15 seconds. Surface of the specimens were examined with Scanning Electron Microscopy (SEM). Results: Microhardness values of enamel increased significantly (p<0,001) after fluoride application in all groups. The microhardness values of the control group specimens immersed in artifical saliva increased, also (p<0,001). SEM examination showed that group A and B had CaF2 accumulation, and the group C treated with TiF4 showed a glaze- like surface coating.

2 24 Sonuç: Topikal flor ajanları, uygulandığı mine yüzeyinde değişiklikler meydana getirmektedir. Yüzeyde CaF2 kürecikleri ve glaze tabakası oluşması koruyucu tedavi kapsamında klinik olarak etkin sonuçlar alınmasında rol oynayabilir Conclusions: Topical fluoride agents produce certain changes on enamel surface. CaF2 particles and glazelike surface layer may be effective to get good clinical results from preventive treatments. ANAHTAR KELİMELER Mine yüzey morfoljisi, topikal flor ajanı, kalsiyum florür, mikrosertlik, taramalı elektron mikroskobu (SEM) KEYWORDS Enamel surface morphology, topical fluoride agent, calcium fluoride, microhardness, scanning electron microscopy (SEM). GİRİŞ Tıp biliminin asıl amacı sağlıklı hali korumak olduğundan, dişhekimliğinde koruyucu yaklaşımlar oldukça önemlidir. Koruyucu tedavi kapsamında yer alan topikal flor uygulamaları dişhekimliği pratiğinde geniş yer tutmaktadır lardan günümüze kadar diş çürüklerinden korunmak amacıyla geliştirilen sistemik ve topikal birçok yöntemle flor ajanlarından yararlanılmaktadır 1. Florun dişler üzerindeki sistemik etkinliği dişlerin sürmesi ile sona ermektedir, bundan sonra florun sadece topikal etkisi olmaktadır 2. Bu nedenle koruyucu tedavi amacıyla günümüzde yaygın bir şekilde topikal flor ajanları kullanılmaktadır. Topikal flor uygulaması sonrasında flor iyonları, interprizmatik alanlar yoluyla mine yüzeyinden diffüze olarak yavaş bir şekilde mine kristalleri boyunca dağılmaktadır. 3 Minede flor uygulamasını takiben hem florhidroksiapatit hem de kalsiyum florür (CaF 2 ) kürecikleri oluşabilmektedir. Florhidroksiapatit oluşumu asidik koşullarda ve solusyondaki flor konsantrasyonu 50 ppm den az olduğunda gerçekleşir ve ph<4,5 ise oluşan florhidroksiapatit çözünebilir 4. Kalsiyum florür (CaF 2 ) kürecikleri ise ortamdaki flor konsantrasyonu 0 ppm den fazla olduğunda oluşur, mineyi flor apatitden daha iyi korur, ağızdaki ph değişikliklerinde flor deposu olarak görev yapar ve ortama flor iyonu salımını sağlar ve florapatit formasyonu için kaynak olarak kullanılır 3,5. Topikal flor ajanlarının etkinliği mine yüzeyinde oluşturduğu değişiklikler ile ilişkilidir. 6 Florun çürük önleyici mekanizmasını anlayabilmek için topikal flor uygulaması sonucu diş yüzeyinde oluşan değişikliklerin ve bu değişikliklerin sağladığı katkıların bilinmesi önem taşımaktadır. Bu çalışmada farklı topikal flor ajanları uygulanmış insan dişi mine örneği yüzeyindeki değişiklikler Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) ile incelenmiş ve örneklerin mikrosertlik ölçümleri gerçekleştirilmiştir. GEREÇLER VE YÖNTEMLER adet yeni çekilmiş insan gömülü üçüncü molar dişi akan su altında kaba artıklarından temizlendikten sonra %0,1 lik timol solusyonu içinde bekletildi. Diş yüzeyleri üzerindeki artıklar temizlendi, su yardımıyla pomza ile polisaj yapıldı. Mine yüzeyleri mikroskop (Stereomicroscope Leica S8APO, Leica Mycrosystems Ltd. Heerbrugg, Switzerland) altında çatlak, defekt v.b varlığı yönünden incelendi. Çatlak, defekt olan dişler çalışmaya dahil edilmedi ve yenileri ile değiştirildi.

3 25 Su soğutması altında elmas separe ile dişlerin öncelikle kron ve kök kısımları birbirinden ayrıldı. Daha sonra kron kısmı önce bukko-lingual, sonra da mesio-distal yönde ayrılarak her dişten 4 adet örnek elde edildi. Örnekler, akrilden (Imıcryl Diş Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti.,Konya, Türkiye) hazırlanan bloklara mine yüzeyi açıkta kalacak şekilde gömüldü. Yüzeyinde çatlak, defekt olmayan örneklerin hepsinin başlangıç mikrosertlik ölçümleri mikrosertlik cihazı ile (HMV-2, Microhardness Tester, Shimadzu, Japan) 15 saniye süreyle 0 mnewton kuvvet uygulanarak yapıldı. Her grupta her dişten bir adet mine örneği bulunacak şekilde 4 grup oluşturuldu. Grup A; Sultan 00:60 second Flouride Gel (%2,55 NaF, %0,08 HF), grup B; Medicom Denti-Care 60 second Treatment (%1,23 NaF ve HF), grup C; TiF 4 (%1) uygulandı. Dördüncü grup ise kontrol grubu (Grup D) olarak belirlendi, herhangi bir topikal flor ajanı uygulanmadı ve bu gruptaki örnekler çalışma süresince yapay tükrük 7,8 içinde etüvde bekletildi. Her bir gruptaki flor ajanı, grubu oluşturan örneklerin mine yüzeyini örtecek kadar uygulandıktan sonra 4 dakika yüzeyde bekletildi. Uygulama süreleri arasındaki farklılıkları ortadan kaldırmak için tüm gruplarda topikal flor ajanı uygulama süresi 4 dakika olarak belirlendi. Bu sürenin sonunda materyalin fazlalığı örnek yüzeylerinden fırça yardımıyla uzaklaştırıldı. Daha sonra bütün örnekler 20 mmol bikarbonat soda, 3 mmol sodyum dihidrojen fosfat ve 1 mmol kalsiyum klorid içeren (ph: 7.00) yapay tükrük içinde 7,8 7 gün boyunca etüvde bekletildi. Bu sürenin sonunda örnekler distile su ile yıkandı ve hafifçe hava ile kurutuldu. Bütün örneklerin flor ajanı uygulama sonrası mikrosertlik ölçümleri 15 saniye süreyle 0 mnewton kuvvet uygulanarak yapıldı. Örneklerden başlangıçta ve topikal flor ajanı uygulaması sonrasında elde edilen mikrosertlik değerlerinin istatiksel analizi SPSS (17.0 for Windows) Paket Programı kullanılarak gerçekleştirildi. Tek- rarlayan ölçümler için Varyans Analizi uygulandı, gruplar arası farklılıklar ise Bonferroni testi ile incelendi. Tüm hipotez kontrolleri α=0,05 önem seviyesinde gerçekleştirildi. Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) incelemesi öncesi tüm örnekler, yüzeydeki bağlanmamış artıkları uzaklaştırmak ve bu sayede yüzeye bağlanmış olan CaF 2 küreciklerini gösterebilmek amacıyla Caslavska ve ark. nın 9 tanımladığı şekilde 1 mol/l KOH içeren kaplar içine yerleştirilip oda sıcaklığında 8 saat boyunca bekletildi. Daha sonra örnekler distile su ile yıkandı ve oda sıcaklığında hafifçe hava ile kurutuldu. Örnekler fikse edildikten sonra giderek artan alkol serisinden geçirilerek dehidratasyon sağlandı. Dehitratasyon işlemi, %20, %40, %60, %80, %90 ve %95 lik alkol serilerinde 15 dakikalık ve son olarak %0 lük seride iki kez 15 dakikalık uygulamalar şeklinde gerçekleştirildi. Kodlama sonrası örnekler pirinçten yapılmış taşıyıcılara fikse edildi ve fosfor pentoksit içeren desikatörde 24 saat bekletidi. Örnek yüzeyleri kaplama cihazında (Fison Instruments, Polaron SC502, Uckfield, England) 200 A o kalınlığında altın ile kaplandı ve SEM (JSM-5200, JEOL, Tokyo, Japan) ile yüzey incelemesi gerçekleştirilerek elde edilen görüntülerin fotoğrafları kaydedildi. BULGULAR Yapılan istatiksel analiz sonrasında, uygulama öncesi ve sonrası elde edilen mikrosertlik değerleri arasındaki farkın tüm gruplarda anlamlı olduğu (p<0,001) ve mikrosertlik değerlerinde artış meydana geldiği belirlendi. Ancak çalışma süresince herhangi bir ajan uygulanmayan, sadece yapay tükrük içinde bekletilen kontrol grubu ve topikal flor ajanı uygulanan A, B, C grupları mikrosertlik değerlerindeki değişimin/artışın benzer şekilde gerçekleştiği saptandı (p=0,899) (Tablo I, Şekil 1). SEM incelemesi sonucunda kontrol grubundaki flor ajanı uygulanmamış örnek yüzeylerinde herhangi bir çökelti veya birikinti oluşumu gözlenmedi (Resim 1 ve 2).

4 26 Figür 1 TABLO I Topikal flor uygulaması öncesi ve sonrası ortalama mikrosertlik değerleri Grup Ortalama Standart Sapma ÖNCE A B C D Toplam 322, , ,0 267, ,600 28, , , , , SONRA A B C D Toplam 374, , , , ,225 66, , , , , N RESİM 1 Herhangi bir flor ajanı uygulanmamış mine yüzeyi. Figür 2 ŞEKİL 1 RESİM 2 Uygulama öncesi ve sonrası ortalama mikrosertlik değerleri Herhangi bir flor ajanı uygulanmamış mine yüzeyi. Yüzeyde herhangi bir çökelti veya birikinti oluşumu yok. Figür 3 Sultan 00:60 second Flouride Gel (%2,55 NaF, %0,08 HF) uygulanmış olan örnek yüzeylerinde CaF2 akümülasyonunun meydana geldiği ve oluşan bu küreciklerin bazı bölgelerde birikim gösterdiği belirlendi (Resim 3 ve 4). Medicom Denti-Care 60 second Treatment (%1,23 NaF ve HF) uygulanan örnek yüzeylerinde de benzer yapılar görüldü (Resim 5 ve 6). TiF4 (%1) uygulanan örnek yüzeylerinde tüm yüzeyi kaplayan glaze benzeri bir tabaka oluşumu gözlendi. Oluşan kristal yoğunluğunu en fazla bu grupta olduğu belirlendi (Resim 7 ve 8). RESİM 3 Sultan 00:60 second Flouride Gel (%2,55 NaF, %0,08 HF) uygulanmış olan örnek yüzeyi, CaF2 kürecikleri izlenmektedir.

5 27 Figür 7 Figür 4 RESİM 4 RESİM 7 Oluşan CaF2 küreciklerinin bazı bölgelerdeki yoğun akümülasyonu dikkat çekmektedir. TiF4 (%1) uygulanan örnek yüzeylerinde tüm yüzeyi kaplayan glaze benzeri bir tabaka izlenmektedir. RESİM 5 RESİM 8 Medicom Denti-Care 60 second Treatment (%1,23 NaF ve HF) uygulanan örnek yüzeyi, kristaller küçük, yoğun bir dağılım yok. Çok sayıda ancak boşluklu kristal yapısı izlenmektedir. Kristal yoğunluğu en fazla bu grupta gözlenmiştir. Figür 5 Figür 6 Figür 8 TARTIŞMA Topikal flor uygulaması sonrasında diş yüzeyinde uygulanan ajanın içeriğine, konsantrasyonuna ve uygulama süresine göre farklılık gösteren birtakım değişiklikler oluşmaktadır. RESİM 6 Çukurcuklar içinde çok belirgin ve yaygın olmayan kristal yapılar bulunmaktadır. Grget ve ark. farklı flor içeriğine sahip topikal flor solusyonu uyguladıkları mine yüzeylerini SEM ile incelemiş ve topikal flor ajanı uygulanmış örneklerin görüntüsünün kontrol grubundan farklı olduğunu, topikal flor uygulaması sonrasında mine yüzeyinde KOH uygulaması ile yüzeyden uzaklaştırılamayan, globuler ve kristal yapıda oluşumlar meydana geldiğini bildirmişlerdir.

6 28 Biz de yaptığımız çalışmada benzer şekilde topikal flor ajanı uygulanmış gruplarda (A, B ve C gruplarında) KOH uygulaması ile yüzeyden uzaklaştırılamayan çeşitli şekil ve yoğunlukta kristal yapıların oluşumunu izledik. KOH uygulamasına rağmen yüzeyden uzaklaştırılamayan kristal yapılar bu oluşumların bir tür yüzey birikintisi olmadıklarının, mine yüzeyine bağlandıklarının bir göstergesidir. Topikal flor ajanı uygulanmış mine yüzeylerinin incelendiği bir başka çalışmada %2 NaF içeren asidülo fosfat florür (APF) uygulaması sonucu mine yüzeyinde CaF 2 küreciklerinin oluştuğu ve bunların prizmalar arasını doldurarak yüzeyden uzaklaştırılamayan bir yapı meydana getirdiği bildirilmiştir. 11 CaF 2 kürecikleri topikal flor uygulamaları ile çürüğün önlenmesinde başrole sahiptir. 12 CaF 2 kürecikleri ağızdaki ph değişikliklerinde flor deposu olarak görev yapar ve ortama flor iyonu salımını sağlar. 3 Bizim çalışmamızda da Sultan 00:60 second Flouride Gel ( %2,55 NaF, %0,08 HF) ve Medicom Denti-Care 60 second Treatment (%1,23 NaF ve HF) uygulanan örnek yüzeylerinde ajanların içerisindeki HF sayesinde yüzeyde etching etkisi meydana geldiği ve flor uygulaması sonrası oluşan CaF 2 küreciklerinin etchinglenmiş prizmalar arası aralıkları doldurarak, KOH uygulaması ile yüzeyden uzaklaştırılamayan sferik globuler yapılar oluşturduğu saptanmıştır. Mundorf ve ark. 13 yaptıkları çalışmalarında TiF 4 uygulanan örnek yüzeylerinde glaze benzeri bir tabaka oluştuğunu bildirmiştir. Bu çalışmada, TiF 4 (%1) uygulanan örnek yüzeylerinde (grup C) diğer gruplardan farklı olarak bir glaze tabakası oluşumu gözlenmiştir (Resim 7). Oluşan bu glaze tabakasının, KOH uygulaması ile yüzeyden uzaklaştırılamamakla birlikte asidik koşullara karşı oldukça dirençli bir yapıya sahip olduğu, minenin çözünürlüğünü azalttığı ve flor kaybını önleyici bir bariyer görevinde olduğu bildirilmiştir. 14,15,16,17 Örnek yüzeylerinde saptanan çatlaklar, bu durumun SEM incelemesi için örneklerin hazırlanması aşamasındaki dehidratasyondan kaynaklanmış olabileceğini düşündürmektedir (Resim 9). Figür 9 RESİM 9 SEM için örneklerin hazırlanması aşamasındaki dehidratasyondan kaynaklandığı düşünülen çatlaklar örnek yüzeyinde görülmektedir. Flor iyonunun mine yüzeyindeki remineralize edici etkisi pek çok çalışmada yüzey mikrosertliği incelenerek gerçekleştirilmiştir. 12 Biz de çalışmamızda topikal flor uygulamasının mine yüzey sertliğini ne oranda etkilediğini değerlendirmek amacıyla uygulama öncesi ve sonrasında örneklerin mikrosertlik ölçümlerini yaptık, ancak elde ettiğimiz verilerin istatiksel analizi sonucunda anlamlı bir sonuca ulaşamadık. Flor uygulaması sonrası tüm gruplarda mikrosertlik değerlerinde anlamlı bir artış olduğu saptandı (p<0,001), bu öngörülen bir durumdu. Ancak herhangi bir topikal flor ajanı uygulanmayan, sadece çalışma süresince yapay tükrük içinde bekletilen kontrol grubu örnekleri mikrosertlik değerlerinde de artış olduğu saptandı (p<0,001). Mine yüzeyinin doğal yapısını bozmak istemeyişimiz nedeniyle akril bloklara gömülmüş olan örneklerde düz bir yüzey elde edilemeyişinin ve yüzeyde hem tükrük içinde bekletilme aşamasında (özellikle kontrol grubu örneklerinde) hem de topikal flor ajanı uygulama sonrasında oluşan ince bir tabakanın mikrosertlik ölçümü sırasında yüzey görüntüsü netliğinin bozulmasına neden olduğunu ve mikrosertlik ölçüm sonuçlarını etkilemiş olabileceğini düşünmekteyiz. Bu nedenle yüzeydeki bağlanmamış birikintilerin KOH uygulaması ile uzaklaştırılmasını takiben mikrosertlik ölçü-

7 29 mü yapılması, yüzey görüntüsünün netliğini artırarak daha sağlıklı veriler elde edilmesine katkıda bulunabilir. Geçmiş yıllarda gerçekleştirilen mikrosertlik analizlerinde elde edilen sonuçların birbiriyle uyumlu olmadığı saptanmıştır, söz konusu uyumsuzlukların mine yüzeyindeki birikintilerin erken dönemdeki kaybından ve substrat etkisinden kaynaklandığı, bu nedenle topikal flor uygulaması sonrası mine yüzeyindeki mekanik değişimleri gösterebilmek için nano-tanımlama yöntemlerinin (örneğin nanosertlik ve elastiklik modülü gibi) kullanımının yararlı olacağı bildirilmiştir. 12 Bu çalışmada, SEM de mine yüzeyinde değişiklikler oluşturan topikal flor ajanlarının oluşturduğu etkiyi mikrosertlik cihazı ile değerlendirmek istedik, ancak elde ettiğimiz sonuçlar Jeng ve ark. nın 12 da belirttiği gibi bu yöntemin anlamlı sonuçlar elde edilememesine neden olabileceğini gösterdi. SONUÇ Koruyucu dişhekimliğinde önemli bir yere sahip olan topikal flor ajanları anti-karyojenik etkilerini mine yüzeyinde oluşturduğu değişiklikler sayesinde göstermektedir. Ajanlar içeriğine göre diş yüzeyinde çeşitli değişiklikler oluşturmaktadır. Çalışmamızdaki mikrosertlik ölçümleri göz önüne alındığında; hem topikal flor uygulanan gruplardaki hem de kontrol grubundaki örneklerin mikrosertlik değerlerinde artış saptandığı için topikal flor uygulaması ve mikrosertlik artışı arasında anlamlı bir ilişki kurulamamıştır. Bu nedenle mine yüzeyinde topikal flor uygulaması sonrası oluşan mikrosertlik değişimi gibi mekanik özelliklerin incelenmesinde nano-tanımlama yöntemlerinin kullanımının daha yararlı olacağı kanısındayız. Topikal flor ajanlarının uygulanması sonucu oluşan ve yüzeyden uzaklaştırılamayan, aside dirençli CaF 2 kürecikleri ve TiF 4 uygulaması sonrası oluşan glaze tabakası çürüğün önlenmesinde temel teşkil etmektedir. Bu çalışmada topikal flor uygulaması sonucu oluşan söz konusu CaF 2 kürecikleri ve glaze tabakasının oluşumu SEM ile gösterilmiştir. Bunun yanında topikal flor ajanlarının mine yüzeyinde oluşturduğu etkinin sürekliliğinin de araştırılması gerektiğini düşünmekteyiz. Çünkü, etkinlik süresine bağlı olarak belli zaman aralıklarında topikal flor uygulamasının tekrarlanması ile yeniden CaF 2 kürecikleri ve glaze tabakası oluşturulması gerekebilir. Bu durum, devam eden çalışmalarda topikal flor ajanlarının etkinlik süresine ilişkin incelemeler yapılmasının koruyucu dişhekimliği uygulamaları açısından yarar sağlayacağını düşündürmektedir. TEŞEKKÜR Çalışmamızdaki yardım ve desteklerinden dolayı Prof. Dr. Hüseyin TEZEL ve Prof. Dr. Bilge Hakan ŞEN e içtenlikle teşekkür ederiz. KAYNAKLAR 1. Avşar A. Titanyum tetraflorür solusyonunun yerel florid ajanı olarak kullanımı. Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi 2002; 5 (2): Akıncı T. Florun genel yolla alınımı. M Ü Diş Hek Fak Derg 1987; 13: Wefel JS, Harless JD. The effect of topical fluoride agents on fluoride uptake and surface morphology. J Dent Res 1981; 60: Fejerskov O, Edwig K. Dental Caries, The Disease and its Clinical Management, 2003: Ogaard B, Seppa L, Rolla G. Prefessional Topical Fluoride Applications-Clinical Efficacy and Mechanism of Action. Adv Dent Res 1994; 8(2): Nelson A, Jongebloed L, Arends J. Morphology of Enamel Surfaces Treated with Topical Fluoride Agents: SEM Considerations. J Dent Res 1983; 62(12): Salar DV, Garcia GF, FlaitzCM, Hicks MJ. Potentional inhibition of demineralization in vitro by fluoride-relaising sealants. J Am Dent Assoc 2007;138: Westermann GH, Hicks MJ, Flaitz CM, Powell GL. In vitro caries formation in primary tooth enamel: Role of argon laser irradiation and remineralizing solution treatment. J Am Dent Assoc 2006; 137: CaslavskaV, Moreno EC, Brudevold F. Determination of the Calcium Flouride Formed in vitro Exprosure of Human Enamel to Flouride Solutions. Arch Oral Biol 1975; 20:

8 30. Grget KR, Lincir I, Tudja M. Effect of Amin Fluoride on Enamel Surface Morphology. Coll Antropol (24) 2000; 2: Ölmez S, Yüksel B, Çelik H. Scanning Electron Microscope Study Of Human Enamel Surfaces Treated with Topical Fluoride Agents. Journal of Islamic Academy Sciences ;2: Jeng YR, Lin TT, WongTY, Chang HJ, Shieh DB. Nano-mechanical Properties of Fluoride-treated Enamel Surfaces. J Dent Res 2008; 87(4): Mundorff SA, Little MF, Bibby BG. Enamel dissolution:ii. Action of titanium tetrafluoride. J Dental Res 1972; 51: Büyükyılmaz T, Ogaard B, Rolla G. The resistance of titanium tetrafluoride-treated human enamel to strong hydrochloric acid. Eur J Oral Sci1997; 5: Büyükyılmaz T, Tangugsorn V, Ogaard B, Arends J, Ruben J, Rolla G. The effect of titanium tetrafluoride application around orthodontic brackets. Am J orthod Dentofac Orthop 1994; 5: Gu Z, Jianguo L, Söremark R. Influence of tooth surface conditions on enamel fluoride uptake after topical application of TiF 4 in vitro. Acta Odontol Scand 1996; 54: Tezel H, Ergücü Z, Önal B. Effect of topical fluoride agents on artificial enamel lesion formation in vitro. Quintessence Int 2002; 33: Geliş Tarihi : Received Date : 28 May 2009 Kabul Tarihi : Accepted Date : 18 November 2009 İLETİŞİM ADRESİ Dt. Çiğdem ATALAYIN Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Diş Hastalıkları ve Tedavisi AD, Bornova/ İZMİR Tel: (232) Fax: (232) E-posta: dtcatalayin@gmail.com