22-23 Eylül Hukuki Müzakere Toplantıları Konya. Taşınmaz Hukuku 3. Grup. Taşınmaz Hukuku ve Genel Uygulamalar Yönünden

Transkript

1 22-23 Eylül 2012 Hukuki Müzakere Toplantıları Konya Taşınmaz Hukuku 3. Grup Taşınmaz Hukuku ve Genel Uygulamalar Yönünden lar ve Çözüm Önerileri : Dava Değeri : Değer esasına dayalı görev düzenlemesi 6100 sayılı yasa ile ortadan kalkmış olsa da, taşınmaz davalarında dava değeri, harç ve ücret-i vekalet açısından hala önemini korumaktadır. Müddeabihin değerine göre alınacak harç dava şartıdır. Bu nedenle beyana itibar edilerek harç ve ücret belirlenmesi doğru değildir. Ancak yalnızca dava değerinin belirlenmesi amacıyla keşif yapılması da kimi durumlarda gereksiz masrafa neden olabilmektedir. İhtiyati tedbir taleplerinde teminatın belirlenmesi noktasında aynı sorun söz konusudur. Çözüm Önerileri : Tensiple birlikte belediyeden emlak vergisi asgari beyan değeri sorularak eksik harcın ikmali için kesin süre verilebilir. Bunun için yasal düzenlemeye gerek yoktur. Bunun yanında, yasal düzenleme yapılarak tıpkı tapu dairelerinde olduğu gibi emlak vergi değerinin altında dava değeri beyan edilmesi vergi cezası müeyyidesine bağlanabilir.

2 : Nam-ı Müstear, İnançlı Temlik : Nam-ı müstear ve inançlı temlik uygulaması yasal bir altyapıya kavuşturulmamıştır. Halen 1947 tarihli İçtihadı Birleştirme Kararı çerçevesinde uygulama yapılmaktadır. Bu da hak kayıplarına neden olmakta, vatandaşların tefecilere tutsak olması riskini taşımakta, gerçek malikin ispat zorluğu nedeniyle taşınmazı kaybetme ihtimalini gündeme getirmektedir. Çözüm Önerileri : Tapu Sicili Tüzüğünün 11. Maddesinin uygulaması, inançlı temlike imkan sağlayacak ve tapudaki işlem sırasında taşınmaz devrinin gerçek amacı resmi akit tablosunda yer alacak şekilde değiştirmeli, olmazsa açık bir yasal düzenleme yapılmalıdır. Böylelikle mal kaçırma amacıyla yapılan temliki tasarruflar da kapsam dışı tutularak danışıklı kötüniyetli temlikler hukuki koruma dışı bırakılmalıdır. : Kıyı Kanunu, Kıyı Kenar Çizgisi, Dolgu Alanları : Kıyı Kanunu uygulamasından sakıncalar süregelmektedir. Bu konuda yeni bir yasal düzenleme zorunlu hale gelmiştir. Kesinleşmiş idari işlemlerin adli yargı faaliyeti kapsamında yok sayılması vahimdir. Kanunun açıkça idareyi görevlendirdiği hususlarda adli yargının durumdan vazife çıkararak görev üstlenmesi, kesinleşmiş idari işlemleri ortadan kaldıracak kararlar vermesi kabul edilemez. Çözüm Önerileri : Bu konuda yasal düzenleme yapılmalıdır. Kıyı kenar çizgisinin daha çok imar hukuku açısından sonuçlarına odaklanılmalı, müktesep hak niteliğine bürünmüş mülkiyetlerin tartışma konusu yapılmasından vazgeçilmelidir. Genel idari işlem niteliğinde ve düzenleyici vasıfta bulunan kıyı kenar çizgis kavramı her somut davada yeniden adli yargı eliyle belirlenmemelidir.

3 Dolgu alanlarının kullanım biçimi konusunda daha çok Hazine ve Belediye arasında doğan uyuşmazlıklar için çözüm yolu ortaya konmalı, 659 Sayılı KHK nın etkin biçimde uygulanmasını sağlayacak altyapı hazırlanmalıdır. Bu konuda zorunlu tahkim ve benzeri çözümler yeniden tartışmaya açılmalıdır. : Boşanma İlamı, Boşanma Protokolü, Hükmün İnfaz Edilebilirliği. : Aile mahkemeleri veya bu sıfatla davaya bakan asliye hukuk mahkemeleri, boşanma ilamlarında taşınmaz mülkiyet devri veya ayni hak tesisini öngören boşanma protokollerini onaylamakla yetinmekte, hüküm fıkrasına tescil maddesi eklememektedir. Bu da dava doğuran davalara neden olmaktadır. Çözüm Önerileri : Hakimler açısından farkındalık yaratılarak, gerekirse ciddi bozma kararları internet ortamında paylaşıma/tartışmaya açılarak mülkiyet naklini amaçlayan boşanma protokolü hükümlerinin infazı kabil olacak biçimde ilamda yer alması sağlanmalıdır. Boşanma kararı ile birlikte protokoldeki hataları da düzeltecek biçimde infazı kabil tapu iptali ve tescile ilişkin hüküm kurulması yolunda uygulama birliği geliştirilmelidir. : İmar planı, Okul/Yeşil Alan/Spor Alanı, Hukuki Elatma, Kamulaştırmasız El Atma Nedeniyle Tazminat : İmar planında okul, spor alanı, sağlık tesisleri, yeşil alan gibi kamulaştırılması gereken kısımların belirlenmesi hukuki el atma sorunlarına ve tazminat taleplerine neden olmaktadır. Bu tür davalarda alanın niteliğine göre davalının belirlemesinde tereddüt yaşanmaktadır. Çözüm Önerileri : Davanın doğru hasıma yönelik olarak sürdürülmesi için Yargıtay yol

4 gösterici ilkeler yayınlamalıdır. : Men i Müdahale, Dava Değeri : Mülkiyet veya zilyetliğe dayalı men i müdahale davalarında mülkiyet tartışması olmadığı halde taşınmaz değeri esas alınmakla hakkaniyete aykırı fazla harç alınmaktadır. Çözüm Önerileri : Dava değerini belirleyen bu yöntem Yargıtay uygulaması sonucudur. Mülkiyet nizası yoksa taşınmaz değeri üzerinden harç alınması haksızlıktır. En azından el atma süresini kapsayan ecrimisil değeri dava değeri sayılmalıdır. : Ecrimisil, İntifadan Men, Paydaşın Ticari Amaçlı Kullanımı : Ticari amaçlı kullanımda intifadan men koşulunun aranmaması haksız sonuçlara neden olmaktadır. Çözüm Önerileri : Paylı mülkiyette paydaşlar arası ecrimisil talebinde intifadan men dava koşuludur. Tabii ve hukuki semereler istisna tutulmuştur. Muristen intikal eden işletmelerde de bu koşul aranmaz. Buna karşılık işyeri niteliğindeki taşınmazların bir paydaş tarafından ticari amaçlı kullanımı da istisna kapsamına alınmalıdır. : Tapu İptali-Tescil Talebi, Tüketici Mahkemesi : Konut kavramının 4077 sayılı yasaya dahil edilmesi tapu iptali davalarında tüketici mahkemelerinin görevli olduğu yolunda hatalı içtihat gelişmesine neden olmuştur

5 Çözüm Önerileri : Doğrudan 4077 sayılı kanunun uygulanmayacağı hallerde tüketici mahkemeleri görevli olmamalıdır. İçinde muvazaa, alacağın temliki, kat karşılığı inşaat sözleşmesi, geçersiz sözleşme gibi hukuki kavramların tartışıldığı tapu iptali ve tescil davalarında bile davanın tüketici mahkemesi görev alanına girdiğine dair bozma ilamları söz konusudur. Bu hususta hatalı uygulamanın yol olmaması açısından ilgili Yargıtay daireleri uygulama birliği sağlamalıdır. : Paylı Mülkiyette Dava Arkadaşlığı, Terekeye Temsilci Atanması : Hiçbir amaca hizmet etmeyen ve taraflara yarar sağlamayan tapu iptali ve tescil/muvazaa gibi davalarda terekeye temsilci atanması uygulaması gereksiz zaman kaybına neden olmaktadır. Çözüm Önerileri : Bu konuda, elbirliği ortaklığının kaldırılması gibi yasal değişiklik de dahil olmak üzere etkin tedbir alınmalıdır. : Elbirliği Ortaklığı, Kamulaştırma Bedelinin Hak Sahibine Ödenmesi : Kamulaştırma davalarında bankaya bloke edilen bedelin hak sahiplerine ödenmesi aşamasında elbirliği ortaklığı sorun doğurmaktadır. Çözüm Önerileri : Elbirliği ortaklığına konu taşınmazın kamulaştırılması halinde bankaya bloke edilen bedelin paydaşlara ödenebilmesi için ya tüm paydaşların birlikte müracaatı veya dava yoluyla elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi sonrasında

6 mümkün olmaktadır. Özellikle düşük değerli intifa hakkı kamulaştırmalarında bu durum hak kaybına neden olmakta, adresi belirsiz bir paydaş yüzünden diğer paydaşlar da haklarını takipten vazgeçmektedir. Mahkemelere, miras payı oranında ödeme yapılması için bankaya talimat verilmesi konusunda esneklik sağlanmalıdır. doğurmaktadır. : Şufa, Hakkın Dava Yoluyla Kullanımı, Mahkeme Masrafı : Şufa hakkının sadece dava yoluyla kullanılabilmesi sorun Çözüm Önerileri : Paydaşa alım teklifi dahil olmak üzere tüm makul girişimler, şufa hakkının dava yoluyla kullanılması zorunluluğu sebebiyle sonuçsuz kalmaktadır. Tarafların gereksiz dava ve masraf yapmaktan korunması için yasal düzenleme yapılmalıdır. : Uygulama Birliği, Hukuk Güvenliği, Eşgüdüm, İletişim : İlk derece mahkemelerince sıkça yapılan hatalar, iletişim ve bilgi eksikliği nedeniyle kısa sürede düzeltilememektedir. Hakimin belli bir tecrübe seviyesine ulaşması veya konusunda uzmanlaşmasına kadar hataların tekrarlanma riski yüksektir. Çözüm Önerileri : Yargıtay daireleri kendi görev alanlarına giren belli başlı dava türleri itibariyle sık yapılan hataları dijital ortamda yayınlamalı, eksik araştırma riskini en aza indirmek için dava türüne göre araştırılması gerekli noktaları listeleyerek hakimin hata riskini

7 azaltmakta insiyatif almalıdır. Uyap ortamında dava türü seçildikten sonra bu türden davalarda en başta celbi gereken hususların yer aldığı format/kılavuz/örnek tensipler hazırlanabilir. Bu tensipler Yargıtay ve deneyimli kürsü hakimlerinin katkısıyla mükemmele ulaşmakta yardımcı olacaktır. Dosya bazlı eleştiri ve bozmayla sınırlı görüş bildirme yetersiz kalmakta, özellikle alt bölgelerde bulunan hakimler kısa sürede tayin gördüğünden, bozma sebebinden dahi haberdar olamamaktadır. Bu da hatayı tekrar riskini artırmaktadır. Bu sakıncanın giderilmesi için not uygulaması ıslah edilerek yeniden uygulanmalı, bozma kararından ayrı biçimde hakim için düzenlenen görüş yazısı veya değerlendirme formunun bir örneği gerekçeleriyle birlikte hakime tebliğ edilebilir. : Bilirkişilik, Bilirkişi Listeleri, Hükme Esas Alınmaya Yeterli Rapor : Suiistimalin önlenmesi açısından yıllık bilirkişi listelerinin belirlenmesi olumlu bir adımdır. Ancak somut olaylarda yetersiz kişilerin diploma kriteri üzerinden listelere alınması, bilirkişiliği geçim kaynağı haline getiren bir kesimin doğmasına, hatta yeni kötüye kullanım kapılarının açılmasına neden olmaktadır. Çözüm Önerileri : Hakimlerin bilirkişiler için UYAP üzerinden değerlendirme formu düzenleme imkanları etkin biçimde duyurulmalı, hakimler yönünden farkındalık sağlanmalıdır. Bilirkişi listesinde aynı nitelikte bilirkişi olsa bile hakimin liste dışından bilirkişi atamak konusunda takdir hakkı kısıtlanmamalıdır. Suiistimal kaygıları hakimi tanımadığı bilirkişilerle çalışmak, her seferinde farklı bakış açısı, farklı rapor yöntemi uygulayan bilirkişilerin raporlarını irdelemek zorunda bırakmaktadır. Hakime güven esas olmalıdır.

8 Bilirkişi seçiminde taraf insiyatifine de değer verilmeli, çekişmenin niteliğine göre sakınca doğurmamak kaydıyla tarafların uzlaşacağı bilirkişinin seçilmesine özen gösterilmelidir. Yeminli ve kurumsal bilirkişilik hizmetlerinin yaygınlaştırılması için altyapı hazırlanmalı, yasaya rağmen haklı olarak başvurulan hukukçu bilirkişi konusunda esnek davranılmalıdır. Buna karşılık temel mesleki/hukuki bilgi niteliğindeki konularda hukukçu bilirkişi tayin edildiğinde hakim yönünden olumsuz not veya olumsuz değerlendirmeden kaçınılmamalıdır. : Mesleki yeterlilik, Not, Değerlendirme Formu, Etkin Denetim : Önceki uygulamanın sakıncalarına ve olumsuz sonuçlarına rağmen hakimler için not uygulamasının kaldırılması, mesleki titizliği zedeleme riski taşımaya başlamıştır. Çözüm Önerileri : Eski not sisteminin sakıncaları giderilecek şekilde yeni bir düzenleme yapılmalı, not kaygısı kadar, not verilmeyecek olmasının rahatlığına sığınılmasının önüne geçilmelidir. Notlar gerekçeli olmalı, hakimin dosyadaki bir hatası tek başına olumsuz nota neden olmamalıdır Not uygulamasının sakıncalarını gidermek için, daha çok belli kıstasları içeren değerlendirme formları ile sonuca gidilmelidir. Teftişteki performans değerleri yanında uygulamayı doğrudan bilen Yargıtay ın görüşü de dikkate alınmalıdır.

9 : Duruşma, Müstemir Yetkili Hakimin Yokluğu, Yüzyüzelik İlkesi : Müstemir yetkili hakimin izin, rapor, görev vb. sebeplerle yokluğu halinde duruşmaların başka bir hakim tarafından yapılması yasaya uygun değildir. Yüzyüzelik ilkesine aykırıdır. Gereksiz emek, işgücü ve zaman kaybına neden olmaktadır. Çözüm Önerileri : Bu gibi hallerde tüm dosyalara konacak tek bir tutanakla yetinilmesi, duruşmaya gelen taraf, tanık, bilirkişi, vekil vb. ilgililere kalemde yeni duruşma günü verilerek işlem yapılması bu sakıncaları giderecektir. Geçici hakimin ne derece sağlıklı duruşma yaptığı tartışmaya açıktır. Bu durum anlamsız bir duruşma ritüeli yaratmıştır. Vatandaş nazarındaki itibara da zarar vermiştir. Uzun süreli izin hallerinde yeni hakimin işi sahiplenmesi için geçici ve genel yetki yerine müstemir yetki uygulanmalı, ya da çıkaracağı iş performans değerlendirmesinde artı puan olarak nazara alınmalıdır. : Direnme, Hukuk Genel Kurulunda Müzakere : Gereksiz direnme kararları verilmesini önleyecek tedbirler alınmalı, buna mukabil iş/gündem yoğunluğu sebebiyle direnme kararlarının yeterince tartışılmadığı eleştirisine kulak verilmelidir. Çözüm Önerileri : Gereksiz direnme kararlarının önlenmesi açısından tedbir alınmalı, 6352 sayılı Kanunla İş Mahkemelerinde yapılan değişiklik, yasal düzenleme ile genele teşmil edilmeli, maddi hataların Yargıtay ilgili dairesince düzeltilmesinin yolu açılmalıdır. Daire direnmeyi uygun görürse kendi kararını düzeltebilmelidir. Bunun yanında direnme kararını veren hakime Hukuk Genel Kurulunda müzakerenin tartışma bölümüne katılma ve kararını

10 savunma hakkı verilmelidir. : Bozma, Esasa Etkili Denetim, Amaca Uygunluk, Usul Bozması : Bazı Yargıtay bozma ilamları amaca hizmet etmeyen, zaman kaybettirici ve esasa etkisiz niteliktedir. Çözüm Önerileri : Bozma kararları amaca uygun olmalı, zaman kaybını en aza indirmelidir. Özellikle usul bozmalarında esasa girilmemekte, ikinci bir iş yüküne neden olunmaktadır. Usuli bozmalarda esas da incelenmeli, yol gösterici bir bozma yapılarak, usul eksikliğinin giderilmesi sonrasında mahkemenin esasa ilişkin hataları varsa bu hatasını düzeltme imkanı verilmelidir. Yasadan kaynaklanmayan, davanın esasını etkilemeyen ve kamu düzeninden olmayan hususlar eleştirilmekle yetinilmeli, bozma sebebi yapılmamalı ve düzelterek onama etkin biçimde uygulanmalıdır. Örneğin Mahkemenin davaya ne sıfatla baktığı (İş Mahkemesi Sıfatıyla, Aile Mahkemesi Sıfatıyla vb) anlamsız bir bozma sebebidir. Bu halde esasa da girilmemekte, mahkemenin bir tiyatro oynar gibi duruşma açıp bozmaya uyarak aynı kararı tekrar vermesi söz konusu olmaktadır. Bir kez de esastan bozma olursa ciddi zaman kaybı yaşanmaktadır. Asıl olan mahkemenin doğru yargılama usulü uygulamasıdır. Sıfat konusu basit bir başlık sorunu iken gereğinden fazla büyütülmüştür. Ömer Gülmüş Bandırma Hâkimi