ANADOLU DAN ŞİİR VE GÜFTELER: İNSANLIĞA YAP SEN HİZMET BİLMEZLERSE BİLMESİNLER

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ANADOLU DAN ŞİİR VE GÜFTELER: İNSANLIĞA YAP SEN HİZMET BİLMEZLERSE BİLMESİNLER"

Emin Benli
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ANADOLU DAN ŞİİR VE GÜFTELER: İNSANLIĞA YAP SEN HİZMET BİLMEZLERSE BİLMESİNLER Esra YILDIZ Haydar Şahindokuyucu, İnsanlığa Yap Sen Hizmet Bilmezlerse Bilmesinler, 1. Basım Aralık 2000, Ankara. ÖZET Bu yazıda, Haydar Şahindokuyucu tarafından hazırlanan, İnsanlığa Yap Sen Hizmet Bilmezlerse Bilmesinler, adlı eser tanıtılmaktadır. ABSTRACT In this writing, the work of Haydar Şahindokuyucu that is named İnsanlığa Yap Sen Hizmet Bilmezlerse Bilmesinler, is introduced. Anahtar Kelimeler: Haydar Şahindokuyucu, İnsanlığa Yap Sen Hizmet Bilmezlerse Bilmesinler, Şiir Key Words: Haydar Şahindokuyucu, İnsanlığa Yap Sen Hizmet Bilmezlerse Bilmesinler, Poem Eserin tanıtımına geçmeden önce yazarımız hakkında kısa bir bilgi verelim. Hayatı Haydar Şahindokuyucu, 1952 yılında Çorum a bağlı Sungurlu nun Kamışlı köyünde doğmuştur. İlkokuldan sonra öğrenim hayatına devam edememiştir. Türkü söylemeye ilkokul yıllarında heveslenen Şahindokuyucu nun şiir yazmaya başlamasında etkili olan iki kişi vardır. Bunlardan birincisi ilkokulda müzik dersinde tanıdığı halk ozanı Âşık

ABSTRACT In this writing, the work of Haydar Şahindokuyucu that is named İnsanlığa Yap Sen Hizmet Bilmezlerse Bilmesinler, is introduced.

2 Çırakman, ikincisi ise şiire meraklı olan ve kendisi de şiir yazan ağabeyi Nebi dir. Ağabeyinin eve getirdiği şiir kitaplarından yararlanan şair, bu sayede halk ozanlarımızı tanıma fırsatı bulmuş, şiirlerini yazarken Yunus Emre, Pir Sultan Abdâl, Karacaoğlan ve Âşık Veysel den esinlenmiştir. Eserin Tanıtımı 204 sayfadan oluşan eserde 168 tane şiir ve bir ön söz bulunmaktadır. Kitaptaki şiirleri temaları yönünden tasnif edecek olursak; aşk, doğa, kadere sitem, maddiyatın geçiciliği, dostluk, insan sevgisi, bilim, vatan sevgisi gibi konular çoğunluktadır. Şairin çektiği sıkıntılar, akraba ilişkileri, evlâtları gibi şahsi konulu şiirlerinden hayatı ile ilgili bilgi edinebiliriz. Özellikle şiir yazmaya nasıl başladığını Âşık Çırakman dan bahseden bir şiirinden yola çıkarak anlayabiliriz: Ufacıkdım kitap sattın okula Aşık olmam hiç gelmedi akıla Hangi yılda gelmişidin okula Coşdukça coşasım gelir Çırakman (s.152) Şair insanları uyarmak, onlara öğüt vermek maksatlı şiirler yazarak sigaranın zararlı olduğunu, her insana güvenilmeyeceğini, kalp kırmanın doğru olmadığını kendi deneyimlerinden yola çıkarak anlatır. Bazı şiirlerinde yurt ve dünya meselelerini konu alarak koltuk sevdasında olan bürokratları; İnsanlığa dürüst davran İnsan küçük büyük evran İnsanlara hakça davran Koltuk sana baki değil (s.80) Hâlâ savaş yanlısı olan devletleri eleştirir: Dünya milletleri duysun sesimi Bırakalım düşmanlığı hasimi Kim çekecek masumların yasını Uyan insan uyan toprak kan gölü Memleketimizin güzelliklerinden ve diğer devletlerin ülkemiz üzerine oynadıkları oyunlardan bahsederek vatan sevgisini ele alır:

esinlenmiştir. Eserin Tanıtımı 204 sayfadan oluşan eserde 168 tane şiir ve bir ön söz bulunmaktadır.

3 Şehitlerden bu yurt bize Çok zorlukla çıkdık düze Cumhuriyet kurdu bize Atan kıymetin bil kardaş Vatan kıymetin bil kardaş (s.89) Şehit kanlarıyla kazanılan bu vatanı kimsenin bölemeyeceğini dile getirir: İstiklâli yazdık dağlara taşa Cumhuriyet ilelebet çok yaşa Vatanı bölmeye uğraşmayın boşa Hangi çılgın kaldıracak bu marşı (s.42) Bir devletin ancak bilim sayesinde ilerleyebileceğini vurgulayarak bilim temasına ağırlık vermiştir: Azimin elinde aynadır bilim İnsanı uyarır konuşur dilim Bizlere çok şeyi öğreten bilim Bir elmaya köle olanı düşün (s.56) Dostlukla ilgili şiirler de yazarak dost kazanmanın önemini belirtir. Ancak her insana dost gözüyle bakmanın kötü sonuçlar doğuracağını da göz ardı etmez: Kendini bilenler bilir dostluğu Bir selamla sana açar musluğu Böyle zamanlarda sevgi dosluğu Kefinini biçecek dost kazan (s.17) Gurbet şiirlerinde ise hem kendi sıla hasretini hem de gurbette olan çocuklarının özlemini anlatır: Ben Şahindokuyucu bu nasıl gurbet

4 Canım sağ olursa dönerim elbet Beni yerden yere vuran bu gurbet Çok yuvalar yıktı gurbet parası (s.131) Erzincan ve Marmara depremlerinden bahsettiği güncel konulu şiirlerinde depremzedelerin yaşadıklarını dile getirir, onların acılarını paylaşır: Gölcük, Düzce, İzmit, Yalova Yaratan sabır ver yaşayan kula Harab olmuş evler dönüşmüş küle Yandı canlar yandıkan ağlar ülke (s.146) Bazı şiirlerinde Türk milletini diğer milletlerden üstün tutar, Yaşasın dil ırkımız Tek vücuttur kırkımız Barış sever farkımız Türklerin ata yurdu Yeni devletler kurdu (s.32) Bazı şiirlerinde de Türk askerlerinin vatanını canlarından ileride gördüğünü belirtir ve onların kahramanlıklarını över: Türk olan ölümden korkmaz Düşmanı toprağa sokmaz Ateşden mermiden korkmaz Gidiyorum gelmem belki (s.40) Ozanlara seslenerek insanlara öğüt veren, yol gösteren eserler oluşturmalarını ister. Kendisi de yazdığı şiirleriyle bu düşüncesini destekler: İnsanlığa verin dürüstçe öğüt Çok insanlar geldi göçdü yiğit Tabip oldu kalem ile kağıtlar

yaşayan kula Harab olmuş evler dönüşmüş küle Yandı canlar yandıkan ağlar ülke (s.

5 Kalemim silahım insanlık yolu (s.126) İnsanlara karşı duyarlı olmayı vazgeçilmez bir tema olarak işleyen şair, kitabının ismini de bu konuda yazdığı bir şiirinden yola çıkarak koyar: İnsanlığa yap sen hizmet Bilmezlerse bilmesinler Hak biliyor yeter sana Görmezlerse görmesinler (s.7) Halk ozanı, şiirlerinde hece ölçüsünün 4+4 duraklı 8 li şeklini ve 6+5 duraklı 11 li şeklini kullanır. Bazı şiirlerinde heceyi tutturamadığı için belli kalıplardan eksik veya fazla hece kullandığı dikkati çeker. Kimi şiirlerinde beş mısradan oluşan nazım birimi ile başlar, devamını dörtlüklerle getirir. Aynı şekilde beşlikleri şiirin sonuna yerleştirdiği de olur. Bilinen bir halk şiiri geleneği olarak şiirlerinin son dörtlüğünde adını kullanarak kendini eserlerinde yaşatmayı amaçlar. Genellikle halk edebiyatı nazım şekillerinden koşma ve semaîyi kullanarak şiirlerini konuşma diliyle yazan şair; Çocuğuduk gezeridik seninen Kimse yoktu oynarıdın beninen Kavil kurduk yuva yaptık seninen Mutlu değilmişsin canım beninen (s.142) gibi söyleyişlerde bulunarak ağız özelliklerini eserlerine yansıtır. Ayrıca şiirlerinde halk söyleyişlerine, deyimlere ve atasözlerine de yer verir: Ele bel bağlama sömürür seni Ata yurduna koymadın beni Ne zorlukla büyütmüştüm ben seni Yavrum gülmez ben nasıl güleyim (s.39) Değişik benzetmeler kullanarak hem anlamı kuvvetlendirmiş olur hem de vermek istediği duyguyu somutlaştırır. Örneğin bir şiirinde dünyayı gemiye benzetir: Dünyamız bir gemi batmasın boşa

Hak biliyor yeter sana Görmezlerse görmesinler (s.7) Halk ozanı, şiirlerinde hece ölçüsünün 4+4 duraklı 8 li şeklini ve 6+5 duraklı 11 li şeklini kullanır.

6 Hak Teala isterse can verir taşa Baharı güz eder döndürür kışa Dünyaya ağaç dik kıymayın yaşa (s.44) Haydar Şahindokuyucu, Yunus Emre nin Gelin tanış olalım İşi kolay kılalım Sevelim sevilelim Bu dünya kimseye kalmaz mısralarında işlediği insan sevgisi ideolojisini şiirlerinde yaşatmaya çalışır. Bazı eserlerinde Yunus Emre yi hatırlatan bir üslûp kullanır: Kurulmuş alem bizler bir varlık Hak rızkımız versin olmasın darlık İsraf çok günah olsun bolluk Gel seninle Hak katına duralım (s.140) Aşk, gurbet, doğa temalı şiirlerinde Karacaoğlan ın etkisi görülürken Özüm Toprak şiirinde Âşık Veysel in Kara Toprak şiirini anımsatan bir anlatım vardır: Gezdim şehir şehir dört iklim bizim Kaybolur birgün toprakta izim Siyah beyaz çıkmış bağlarda üzüm Doyamadım şu toprağın özüne (s.61) Kitabında Âşık Veysel için yazdığı bir şiire de yer verir. Bu şiirde Âşık Veysel in kullandığı bilinen sözlerden (kara toprak, dost dost) yararlanarak bu büyük halk ozanından bahseder: Sen Âşık Veysel sin Sivas Sivrialan, Hani bu dünyada ölmeyip kalan Sazın yasta durur var mıdır çalan

Bazı eserlerinde Yunus Emre yi hatırlatan bir üslûp kullanır: Kurulmuş alem bizler bir varlık Hak rızkımız versin olmasın darlık İsraf çok günah olsun bolluk Gel seninle Hak katına duralım (s.

7 Dost dost diye sardın kara toprağı Kokluyordun güller ile yaprağı (s.193) Eserinde insanlığa faydası ve zararı olan konuları dile getirerek kimi zaman acı kimi zaman tatlı sözleriyle insanları uyarmayı amaçlayan şairin şiirleri basit bir dille yazılmıştır. Ama insanı kendine ve doğaya yönlendirecek kadar samimi ve doğaldır: Emanete yapma bilerek hile Çekersin ölemen günlerce çile Kim konuşma verdi bedende dile Hırsının kölesi olma ha olma Nefsinin kölesi olma ha olma (s.106). Eser, edebî bir sanat ürünü ortaya koyma kaygısından uzak durarak, şairin kendini en rahat ifade edebileceği bir üslûpla oluşturulmuştur. Dolayısıyla kitapta, çok başarılı şiirlerin yanında, yazarın günlük konuşma diline yakın anlatımlara da rastlamak mümkündür. Eser, Gazi Üniversitesi, Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Velî yi Araştırma Merkezi Kütüphanesi nde 2500 kayıt numarasıyla mevcuttur.

Ama insanı kendine ve doğaya yönlendirecek kadar samimi ve doğaldır: Emanete yapma bilerek hile Çekersin ölemen günlerce çile Kim konuşma verdi bedende dile Hırsının kölesi olma ha olma Nefsinin

Benzer belgeler

1. SINIFLAR PYP VELİ BÜLTENİ (07 Eylül- 16 Ekim 2015)

( 1. SINIFLAR PYP VELİ BÜLTENİ (07 Eylül- 16 Ekim 2015) Sayın Velimiz, Okulumuzda yürütülen PYP çalışmaları kapsamında; disiplinler üstü temalarımız ile ilgili uygulama bilgileri size tüm yıl boyunca her