Laminat Parkenin Yanmaya Karşı Direncinin Artırılması Üzerine Araştırmalar

Transkript

1 I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre empozyumu, Ekim 2011, Kahramanmaraş 83 KÜ Mühendislik Bil. Der., Özel ayı, 2012 KU J. Engineering ci., pecial Issue, 2012 Laminat Parkenin Yanmaya Karşı Direncinin Artırılması Üzerine Araştırmalar Ferhat ÖZDEMİR1*, Ahmet TUTUŞ2 1 KU Andırın Meslek Yüksekokulu, 46400, K.Maraş KU Orman Fakültesi, Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 46100, K.Maraş 2 ÖZET: Bu çalışmada, laminat parkenin taşıyıcı panelini oluşturan yüksek yoğunlukta lif levhalar (HDF) yanmaya dayanıklı (Fire Retardant) kimyasal maddeler ile muamele edilerek üretilmiştir. Yüksek yoğunlukta levhaların üretiminde %50 Kayın ve %50 arıçam lifleri karışım oranı kullanılmış ve tam kuru lif miktarına oranla %3, %6, %9 oranlarında boraks, borik asit, amonyum polifosfat ve alfa-x kimyasalları ilave edilmiştir. Daha sonra, HDF levhalarının yüzeyleri overlay, dekor ve balans kağıtları ile kaplanmış ve laminat parkeler üretilmiştir. Öncelikle levhaların yanma özellikleri araştırılmıştır. Eklenen kimyasalların, oranlarına bağlı olarak levhaların yanma dirençlerini iyileştirdiği not edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Borik asit, Boraks, Alfa-x, Laminat Parke, Yanma Investigation on Increasing Resistance of Laminate Flooring against Combustion ABTRACT: In this study, high density fiberboard as carrier parts of laminate flooring were produced with some flame retardant chemicals. The blends of %50/50 beech and yellowpine were used in HDF production and %3, 6 and 9 of borax, boric asit, ammonium polyfosfat and alfa-x based on oven dry fibre were added. HDF panels, then were coated by overlay, decor ve balance and laminated floorings were manufactured. Panels were especially tested for combustion properties. It is noted that chemicals added to panels improved the fire resistance of products related to their proportion. Keywords: Boric acid, Borax, Alfa-x, Laminate Flooring, Combustion 1. GİRİŞ Odun hammaddesinin kolay işlenebilmesi ve ucuz olması özelliği en önemli tercih nedenidir. Azalan bir kaynak olan odun hammaddesinin fiyatının her geçen gün artması ile birlikte, temin edilme problemi de yaşanmaktadır. Katı atıkların ise geri dönüştürülme problemi olmasından dolayı, lignoselülozik malzemelerin kullanılmasının önemini artırmıştır. Bu yüzden kimyasal madde ve çeşitli bağlayıcılar ilave edilen lignoselülozik maddelerden elde edilen odun kompozitlerinin kullanım miktarı her geçen gün artmaktadır (Öztürk 2003). Daha ucuz ve daha dayanıklı olması, yüzeyde uygulanabilecek desen çeşitliliği ve yüzeyde herhangi bir işlem gerektirmeme özelliği nedeni ile laminat kullanımının günümüzde ki önemini artırmıştır. Laminatın mobilya ve dekorasyon sektöründe kullanılmasının yaygınlaşmasındaki ana etken desen ve yüzey çeşitliliği özelliği ile yüzey kaplaması olarak kullanılabilmesidir (Merev 1998). Laminat parke; melamin esaslı dekoratif kağıt, alüminyum oksitli örtü tabakası, rutubete dayanıklı taşıyıcı öz ve özün alt tarafına yapıştırılmış gerilmeleri dengeleyecek bir balans tabakasından oluşmaktadır (Korkut 2003). Lif levhaların oduna oranla daha homojen yapıda olması, teknolojik özelliklerinin *orumlu Yazar: Ferhat ÖZDEMİR, ferhatozd@hotmail.com anizotrop yapıdaki oduna oranla üç yönde daha düzenli olması, direnç özelliklerinin iyileştirilebilir olmasının avantajları yanında dezavantajları da vardır (Kolmann ve ark. 1975). Ahşap ve ahşap esaslı levhaların en önemli dezavantajlarından bir tanesi kolay tutuşmaları ve yanabilmeleridir (Özkaya ve ark. 2007, tevans ve ark. 2006). Bu dezavantajları avantaja dönüştürmek için bazı kimyasal işlemlerden geçirmek gereklidir. Borlu bileşikler kompozit üretimi esnasında toz halinde tutkala, odun yongasına veya odun lifine katılmaktadır (Ayrılmış ve ark. 2005). Lignoselülozik maddeler yanma için gerekli şartlar oluştuğunda direnç özelliklerini kaybetmesi sebebiyle toplu yaşam alanlarında can ve mal güvenliğini tehdit etmektedirler. Bu nedenle iç mekanlarda ve yapı inşaat sektöründe bu özelliğin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır (Gu ve ark. 2007, Ellis ve Rowell 1989, Kozlowski ve ark. 1999). Bu yanmayı geciktirici kimyasal maddelerin ahşap ve ahşap esaslı malzemelerin mekanik, fiziksel ve diğer özellikleri üzerine tesir ettikleri belirlenmiştir (Denizli 1997, weet ve Winandy 1999). Bu çalışmada, odun lifleri içerisine belirli % oranlarında yanmayı geciktirici kimyasallar ilave edilerek yüksek yoğunlukta lif levhalar üretilmiştir. Daha sonra levhaların alt ve üst yüzeyleri termoset reçinelerle emprenye edilen kağıtlar ile kaplanarak laminat parkeler üretilmiştir. Üretilen laminat parkelere, materyal ve metot

2 I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre empozyumu, Ekim 2011, Kahramanmaraş KÜ Mühendislik Bil. Der., Özel ayı, KU J. Engineering ci., pecial Issue, 2012 bölümünde, standart yöntemlere bağlı kalınarak detaylı şekilde anlatıldığı üzere yanma mukavemet testleri (ATM E-69) ve termogravimetrik analiz (TGA) yöntemi uygulanmıştır. Belirli % oranlarında ilave edilen yanmayı geciktirici kimyasal madde türü ve konsantrasyonunun deneme levhaları üzerine olan yanma dayanımı etkileri araştırılmıştır. 2. MATERYAL ve YÖNTEM 2.1. Materyal Bu araştırmada hammadde olarak Kastamonu Entegre Ağaç anayi ve T.A.Ş. den temin edilen %50 arıçam, %50 Kayın odunundan elde edilen lif karışımı kullanılmıştır. Liflere %12 üre formaldehit tutkalı, %1 amonyum klorür (NH4Cl) ve %1 parafin katılmış ve %10 rutubet miktarına kadar kurutulmuştur Yöntem Kastamonu Entegre Ağaç anayi ve T.A.Ş AR-GE laboratuarında, tam kuru lif miktarına oranla yanmayı geciktirici kimyasal madde konsantrasyonu %3, %6, %9 oranında toz halinde liflere katılmıştır. 40x40x30 cm ebatlarında taslak kullanılarak soğuk pres uygulandıktan sonra Cemil usta P 125 laboratuar tipi pres makinesinde sıcak pres uygulanmış, yüzeyleri zımparalama işlemine tabi tutulmuş ve gr/cm3 özgül ağırlığında yüksek yoğunluklu (HDF) lif levhalar üretilmiştir. HDF üretim pres şartları olarak pres süresi18 saniye, pres sıcaklığı 185 oc, pres basıncı 130 bar uygulanmıştır. Elde edilen HDF levhaların üzerleri overlay, dekor ve balans kağıdı ile belirtilen şartlarda preslenmiş ve laminat parke elde edilmiştir. Laminat pres şartları, pres süresi-18 saniye, pres sıcaklığı 185 oc, pres basıncı 160 bar olarak uygulanmıştır. Elde edilen levhalara ATM E-69 standardına uygun şekilde yanma mukavemet testleri yapılmıştır Yanma Deneyi Yanma testi, Karabük Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, Mobilya ve Dekorasyon Bölümü Laboratuarında yapılmıştır ATM E-69 standardına göre deneme levhalarından 9.5x19x1016 mm boyutlarındaki örneklerin yanma esnasında meydana gelen ağırlık kaybının hesaplanması için 0.01 hassasiyetli dijital terazi kullanılmıştır. Ateş borusu içerisine yerleştirilen örneğin alt ucuna alev yüksekliği 25 cm ve ısı miktarı en fazla 1000 oc olacak şekilde bütan gazı açılmıştır. Yanma başladıktan sonra her 30 sn de olmak üzere ilk 4 dakika alev kaynaklı yanma (AKY), 6 dakika ise kendi kendine yanma (KKY) olmak üzere toplam 10 dakika deneye devam edilmiş ve ağırlık kaybı (%) belirlenmiştir Termogravimetrik (TGA) analiz Yanmayı geciktirici kimyasal maddelerin belirli oranlarda ilave edilmesi ile elde edilen levha test örneklerinin TGA ve DTGA ölçümleri, Kahramanmaraş Şekil 1. Yanma Test Düzeneği Üniversitesi ÜKİM de bulunan II TG/DTA 2300 marka cihaz ile yapılmıştır. Lifler Willey değirmeninde öğütülerek 100 mesh lik eleklerde elenmiştir mg gibi mikro düzeyde örnek alınmış 800 C ye kadar 10 C dk-1 ısıtma hızıyla azot atmosferinde (100 ml dk-1) ısıtılmıştır. Termal özelikleri belirlenecek malzeme ısıtılırken meydana gelen kütle kayıpları bilgisayar programı aracılığıyla tespit edilerek, sıcaklık-kütle kaybı grafiğinden kırılmanın meydana geldiği sıcaklık değeri bozunma sıcaklığı olarak bulunmuştur. Bozunma sıcaklıklarının belirlenmesi için ağırlık kaybının 1. dereceden türevinden (DTGA) yararlanılmaktadır. 3. BULGULAR ve TARTIŞMA 3.1. Yanma Deneyi Ağırlık Kaybına ait Bulgular ATM E 69 standardına göre yapılan yanma deneyinde elde edilen bulgular alev kaynaklı yanma (AKY) ve kendi kendine yanma (KKY) olmak üzere iki kısımda verilmiştir AKY Ağırlık Kaybı Kimyasal madde türü ve konsantrasyonun deneme levhalarının üzerindeki etkisinin belirlenmesi için üre formaldehit tutkalı kullanılarak elde edilmiş levhaların yanma testinde alev kaynağı açıkken (AKY) yapılan ölçümlerde elde edilen ortalama ağırlık kaybı (%) Çizelge 1 de verilmiştir.

3 I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre empozyumu, Ekim 2011, Kahramanmaraş 85 KÜ Mühendislik Bil. Der., Özel ayı, 2012 KU J. Engineering ci., pecial Issue, 2012 Çizelge 1. Üre formaldehit tutkalı ile farklı konsantrasyonlardaki çeşitli kimyasal maddelerin kullanılması ile elde edilen deneme levhalarının AKY ya ait ortalama ağırlık kaybı (%) Ağırlık Kaybı (%) Konsantrasyon Oranı Kimyasal Adı %3 %6 %9 BA B APP A KONTROL KKY Ağırlık Kaybı Kimyasal madde türü ve konsantrasyonun deneme levhalarının üzerindeki etkisinin belirlenmesi için kendi kendine yanma (KKY)esnasında yapılan ölçümlerde elde edilen ortalama ağırlık kaybı (%) değerleri Çizelge 2 de verilmiştir. Çizelge 2. Üre formaldehit tutkalı ile farklı konsantrasyonlardaki çeşitli kimyasal maddelerin kullanılması ile elde edilen deneme levhalarının AKY ya ait ortalama ağırlık kaybı (%) Ağırlık Kaybı (%) Konsantrasyon Oranı Kimyasal Adı %3 %6 %9 BA B APP A KONTROL Çizelge 1 incelendiğinde kimyasal madde türü ve konsantrasyonuna bağlı olarak AKY da ki ağırlık kaybının değişiklik gösterdiği görülmektedir. AKY sonucunda en fazla ağırlık kaybının kontrol grubunda olduğu (%42.64), kimyasal madde gruplarının da ağırlık kaybına uğradığı görülmektedir. Kimyasal madde gruplarında konsantrasyon artışı ile birlikte ağırlık kaybı azalmaktadır. Emprenye maddelerine göre en az yanma miktarını (%) boraks (22.38) göstermiştir. Burada boraksın ergime derecesinin (741oC) yüksek oluşu ve alev yayılmasını önleyici özelliği nedeniyle yanma hızını düşürmüş olabilir. Borik asidin ergime derecesinin (171oC) olması ve asidik özelliğe sahip olması nedeniyle yanmada boraks kadar etkili olamamıştır. En fazla ağırlık kaybı ise %3 borik asit (34.12) kimyasalında tespit edilmiştir. Çolak (2002), borik asit ve boraks kimyasallarını kaplamada kullanarak yaptığı çalışmada, borik asit kimyasalının ağırlık kaybı üzerinde daha etkili olduğunu belirtmiştir Meydana gelen bu ağırlık kaybı miktarı kimyasal maddelerin yapısına bağlı olmakla beraber farklı nedenlerden dolayı da olabilir. FR kimyasalları yapısal özelliği dolayısıyla polimerizasyon ve dehidrasyon reaksiyonlarını katalizleyerek piroliz sıcaklığını düşürmekte, kömürleşme miktarını artırmakta ve tutuşabilen uçucu gazların miktarını azaltarak yanma mekanizmasını değiştirmektedir (Holmes 1974). Ayrıca levha üretimi sırasındaki üretim şartları da yanma dayanımı üzerine etki etmektedir. Pres basıncı ve sıcaklık, kimyasal maddenin levha yüzeyindeki konsantrasyon miktarını ve levha yoğunluğunu etkilemektedir. Artan yoğunluğa bağlı olarak kömürleşme artmakta ve alevin penetrasyonu ile yayılımı da azalmaktadır (White ve Nordheim 1992). Boraks alev yayılmasını azaltırken, kendi kendine yanma ve kor halinde yanma özelliğine sahiptir. Borik asit ise kendi kendine yanmayı önlerken alev yayılmasında boraks kadar etkili olamamaktadır. Bu yüzden bu bileşikler normalde beraber kullanıldıklarında etkinlikleri artmaktadır (Yalınkılıç ve ark.,1996). Çizelge 2 incelendiğinde KKY daki ağırlık kaybının en fazla kontrol örneğinde (%84.27) olduğu görülmektedir. Kimyasal madde ilaveli deneme levhalarında ise kontrol örneğine kıyasla ağırlık kaybında bir düşüş olduğu ve bu düşüşün her kimyasal madde için

4 I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre empozyumu, Ekim 2011, Kahramanmaraş 86 KÜ Mühendislik Bil. Der., Özel ayı, 2012 KU J. Engineering ci., pecial Issue, 2012 en yüksek konsantrasyonda meydana geldiği görülmektedir. Kimyasal madde ilaveli deneme levhalarında yanma süresi daha uzun olmaktadır. Kontrol levhaları ise kimyasal madde içermediği için daha çabuk ve hızlı bir şekilde yanmakta, kömürleşme olmadığı içinde kül haline dönüşmekte ve ağırlık kaybı daha fazla olmaktadır. Kimyasal maddeler levha üzerinde bariyer etkisi yapmakta veya yanma etkisini azaltıcı gazlar salıvermek suretiyle yanmanın etkinliğini azaltmakta ve ağırlık kaybı miktarını olumlu şekilde etkilemektedirler. Deneme levhalarındaki kömürleşme miktarı arttıkça bariyer etkisi göstermekte ve yanma olayını azaltmaktadır (Holmes 1974, White ve Nordheim 1992). edildiği deneme levhalarında önemli bir ağırlık kaybı azalması meydana gelmiştir. Konsantrasyon miktarının artması ile birlikte liflerin arasına giren kimyasal madde miktarı artmaktadır. Bu da yüzeye yakın veya yüzeyde biriktiği için koruyucu bir tabaka meydana getirmek suretiyle levhaların yanma hızını düşürmekte, yanmaya karşı dayanım süresini artırmaktadır. Borlu bileşikler ve fosforlu bileşikler odunun piroliz sıcaklığını düşürerek kömürleşme miktarını artırmaktadır (Ellis ve ark. 1987, tewens 2006). Çünkü fosforlu bileşikler ısı etkisi ile amonyak gazı oluşturmak suretiyle yanıcı gazların yoğunluğunu düşürmektedir. Ayrıca serbest mineral asitleri odunun kömürleşmesini hızlandırmaktadır. Çizelge 2 de görüldüğü üzere kimyasal madde oranındaki artışa bağlı olarak ağırlık kaybındaki azalmanın tüm kimyasal maddeler için geçerli olduğu görülmektedir. Kimyasal madde konsantrasyonun artması ile özellikle amonyum polifosfatın %9 oranında muamele 3.2. Termogravimetrik Analiz (TGA) Değerleri Termogravimetrik analiz sonucu elde edilen değerler Çizelge 3 te verilmiştir. Çizelge 3. Çeşitli yanmayı geciktirici kimyasal maddelerin farklı oranları ile üretilmiş deneme levhalarının TGA ortalama değerleri KİMYAAL ADI % Bozunma Başlama ıcaklığı (oc) KONTROL BORAK BORİKAİT APP ALFA- Bozunma Başlama Bozunma Bitme Bozunma Bitme Ağırlık Kaybı ıcaklığı Yanma Miktarı Miktarı (%) (oc) (%) Çizelge 3 incelendiğinde ilk bozunma sıcaklığının %9 alfa-x kimyasalında en düşük (254.3oC), en yüksek ise %6 borik asit (292.5 oc) kimyasalın da olduğu görülmektedir. Bozunma bitme sıcaklığı ise en düşük %9 amonyum polifosfatta (336.2 oc), en yüksek ise %3 borik asitte (362.9 oc) tespit edilmiştir. Bozunma bitme sıcaklığında en yüksek kütle kaybı kontrol örneğinde olurken (%68), en düşük kütle kaybı ise %9 amonyum polifosfatta (%50.6) meydana gelmiştir. 700 oc de en fazla kütle kaybı kontrol örneğinde (%79) olurken en az kütle kaybı ise %9 amonyum polifosfatta (%67.1) tespit edilmiştir. Kullanılan yanmayı geciktirici kimyasallar arasında en etkilisi amonyum polifosfat %9 Toplam Yanma Miktarı (%) oranı olmuştur. Borik asit ve boraks kimyasalları birbirine yakın değerler vermesine rağmen borik asit daha etkili bulunmuştur. Alfa x kimyasalının ise diğer kimyasallara nazaran etkinliğinin daha az olduğu belirlenmiştir. 700 oc de kontrol örneğine nazaran tüm yanmayı geciktirici kimyasal maddelerin olumlu etki yaptığı görülmüştür. Artan sıcaklık karşısında kimyasal madde ile muamele edilen levhalarda ağırlık kayıplarında azalma belirlenmiştir. Bu azalma, kimyasal maddenin levha üzerinde yanmaya karşı dayanımını artırması ve yanma üzerindeki olumlu etkisinden kaynaklanmaktadır.

5 I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre empozyumu, Ekim 2011, Kahramanmaraş KÜ Mühendislik Bil. Der., Özel ayı, 2012 Kimyasal madde türü ve konsantrasyonlarına göre yapılan tüm TGA testleri sonucunda kalan madde miktarının kontrol örneğine kıyasla arttığı ve bunun konsantrasyon oranının artması ile de fazlalaştığı görülmektedir. Kimyasal madde konsantrasyonunun artması ile ağırlık kaybında düşüş olmaktadır. Literatürde yapılan araştırmalarda yanmayı geciktirici (Fire Retardant) özellikteki tüm inorganik kimyasal maddeler yanma koşullarını olumlu etkilemektedirler. Fire Retardant (FR) kimyasal maddeleri yanma sıcaklığını ısıya maruz kaldıklarında ekzotermik reaksiyon yoluyla absorbe etmekte ve ortamın yanma sıcaklığını düşürmektedir. FR kimyasalı olarak amonyum esaslı ve fosforlu bileşiklerin daha etkili olduğu, bu bileşiklerin termal bozunma sıcaklığını değiştirmek suretiyle yanıcı gazların miktarın azalttığı ve kömür oluşumunu artırarak yanmaya karşı dayanımı artırdığı bildirilmiştir (Tramtzis ve ark. 2002, tevens ve ark. 2006). Şekil 2 den Şekil 14 e kadar verilen TGA ve DTGA grafikleri incelendiğinde FR kimyasallı deneme levhalarının özellikle düşük sıcaklıklarda kontrol gruplarına kıyasla biraz daha yüksek ağırlık kaybına 87 KU J. Engineering ci., pecial Issue, 2012 sebep olduğu görülmektedir. Çünkü kontrol grubu örnekleri bu düşük sıcaklıkta yapısında tuttuğu absorbe suyu salıvermekte ve yapısında önemli bir kimyasal reaksiyon meydana getirmemektedir (Wang ve ark. 2004). Odun bileşenleri sırasıyla hemiselüloz, selüloz ve lignin olarak degrade olurlar ve oc arasında karbonizasyon gerçekleşir (Tutuş ve ark. 2010). pirckel ve arkadaşlarının (2002), yapmış olduğu çalışmada ağırlık kayıplarının oc hızlı olduğu ama kimyasal madde türü ve miktarına bağlı olarak iyileşmelerin olduğu, 500 oc den sonra ise değişimlerin çok daha yavaş olduğu bulunmuştur. Verilen grafiklerde incelendiğinde pirckel ve arkadaşlarının çalışmasına benzer bir durum gözlemlenmiştir. Kimyasal maddeli deneme levhaları 300 oc den sonra daha yavaş ve kademeli bir bozunma göstermekte iken kontrol grubunda bu bozunma daha keskin ve hızlı görülmektedir. Bozunma 500 oc kadar hızlı devam etmiş ve burada kimyasal maddelerin etkisi daha iyi tespit edilebilmiştir. Fakat oc den sonra ise bozunma daha stabil devam etmiş kimyasal madde ilaveli deneme levhalarında ağırlık kaybı miktarı kontrol örneğine kıyasla daha düşük oranda bulunmuştur. Kimyasal madde ilave edilmiş deneme levhalarına ait TGA ve DTGA diyagramları aşağıda verilmiştir. Şekil 2. Kontrol örneği TGA-DTGA diyagramı Şekil 3. Boraks %3 TGA-DTGA diyagramı Şekil 5. Boraks %9 TGA-DTGA diyagramı Şekil 4. Boraks %6 TGA-DTGA diyagramı Şekil 6. Borik asit %3 TGA-DTGA diyagramı

6 I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre empozyumu, Ekim 2011, Kahramanmaraş KÜ Mühendislik Bil. Der., Özel ayı, 2012 Şekil 7. Borik asit %6 TGA-DTGA diyagramı Şekil 9. App %3 TGA-DTGA diyagramı Şekil 11. App %9 TGA-DTGA diyagramı Şekil 13. Alfa-x %6 TGA-DTGA diyagramı 4. ONUÇLAR ve ÖNERİLER ATM E-69 standardına göre Alev Kaynaklı Yanma (AKY) ve Kendi Kendine Yanma (KKY) sonuçlarına göre yanmayı geciktirici kimyasal maddelerin lif içerisine ilave edilmesi ile elde edilen deneme levhaları, kontrol örneğine kıyasla daha olumlu sonuçlar vermiştir. Yanmaya karşı kullanılan boraks, borik asit, amonyum polifosfat ve alfa-x kimyasalları yanma miktarı üzerine etkili olmuşlar ve yanmaya karşı belirli derecede koruma sağlamışlardır. Kimyasal maddelerin konsantrasyon oranının artması kimyasal maddelerin etkinliğini artırmıştır. Buna bağlı olarak yanma miktarı azalmış ve daha fazla koruma sağlamışlardır. AKY sonucunda en iyi koruma sırasıyla boraks, amonyum polifosfat, borik asit ve alfa x ilave edilen örneklerde tespit edilmiştir. Kontrol örneğine kıyasla %9 88 KU J. Engineering ci., pecial Issue, 2012 Şekil 8. Borik asit %9 TGA-DTGA diyagramı Şekil 10. App %6 TGA-DTGA diyagramı Şekil 12. Alfa-x %3 TGA-DTGA diyagramı Şekil 14. Alfa-x %9 TGA-DTGA diyagramı konsantrasyonda boraks %47.51, amonyum polifosfat kimyasalı %46.39, borik asit %44.54 AKY kütle kaybı üzerine olumlu etki yapmıştır. AKY kütle kaybı üzerine en az olumlu etki alfa-x %9 konsantrasyonda %42.89 olarak bulunmuştur. Kendi kendine yanma örneklerinde yanmaya karşı koruma etkinliği amonyum polifosfat, borik asit, boraks ve alfa x sırasıyla olmuştur. Kontrol örneğine kıyasla %9 konsantrasyonda amonyum polifosfat %43.89, borik asit kimyasalı %21.48 ve boraks %21.06 daha fazla KKY kütle kaybı üzerine olumlu etki yapmıştır. KKY kütle kaybı üzerine en az olumlu etki alfa-x %9 konsantrasyonda %16.76 olarak bulunmuştur. Termogravimetrik analiz (TGA) sonuçlarına göre artan sıcaklık karşısında kimyasal madde ile muamele edilen levhalarda ağırlık kayıplarında düşüş belirlenmiştir. Uygulanan iki yöntemde de kullanılan FR

7 I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre empozyumu, Ekim 2011, Kahramanmaraş KÜ Mühendislik Bil. Der., Özel ayı, 2012 kimyasallarının yanma dayanımı üzerinde olumlu etki yaptıkları belirlenmiştir. Tüm FR kimyasallarının ağırlık kaybı miktarı kontrol örneği (%79) değerinden daha yüksek bulunmuştur. FR kimyasalları yanma mekanizmasını etkilemiş, yüksek sıcaklıkta kömürleşme meydana getirerek izolasyon maddesi gibi etki etmesi ile yanma dayanımını artırmıştır. Kontrol örneklerinin tamamen bozunmasına karşılık konsantrasyon miktarı yüksek FR kimyasallarında, bozunmadan kalan kısım daha fazla olmuştur. Yanmayı geciktirici kimyasal maddeler kömürleşme oranını artırarak yüksek sıcaklıklara karşı yanma dayanımını artırmıştır. Kontrol örneğine kıyasla %9 konsantrasyonda borik asit %15.19, amonyum polifosfat %15.06 ve boraks %9.87 daha fazla TGA kütle kaybı üzerine olumlu etki yapmıştır. TGA kütle kaybı üzerine en az olumlu etki alfa-x %9 konsantrasyonda %6.46 olarak bulunmuştur. Yanma direncinin artması üzerine konsantrasyon oranının etkili olması sebebiyle hem konsantrasyon oranın artırılması, hem de farklı diğer FR kimyasalları ile yeni çalışmalar yapılabilir. Toz halinde liflere karıştırılarak muamele edilen FR kimyasalları farklı yöntemlerle (tutkala karıştırma, levha halinde muamele, yüzeye sürme, daldırma vb.) ve sinerjist etki düşünülerek farklı kimyasal maddeler karışımlar halinde kullanılarak ilave çalışmalar yapılabilir. KAYNAKLAR ATM E-69, tandart Test Method For Combustible Properties of Treated Wood by the FireTube Apparatus Ayrılmıs, N., Kartal,.N., Laufenberg, T.L.. Winandy, J.E., White, R.H., UDA, F Physical and Mechanical Properties and Fire, Decay, and Termite Resistance of Treated Oriented trandboard. Forest Products Journal. May, 55(5): Çolak, Kontrplaklarda Emprenye İşlemlerinin Formaldehit ve Asit Emisyonu ile Teknolojik Özelliklere Etkileri, Doktora Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü. Denizli, N Physical and Mechanical Properties of Laminated trand Lumber Treated with Fire Retardent, Master of cience Degree, tate University of Newyork College of Environmental cience and Forestry, yracuse, New York, UMI, Ellis, D.W., Rowell, M.R Flame Retardent Treatment of Wood with a Diisocynate and an Oligomer Phosphonate, Wood and Fiber cience, 21(4): Gu, W.J., Zhang, C.G., Dong, L.., Zhang, Y.Q. ve Kong, J tudy on Preparatıon and Fire Retardent Mechanism Analysis of İntumescent Flame Retardent Coatings, urface-coating Technology, 201: Holmes, C.A The Fire performance of Wood and Its Provement by Fire Retardent Treatments, American Wood Preserves; Association, Kolmann, F.P.F., Kuenzi, E.W. ve tamm, A.J KU J. Engineering ci., pecial Issue, 2012 Principles of Wood cience Technology II, Wood Based Materials, pringer Verlag, Berlin, 672. Korkut, Parke, Marka Yayınlar, Yıl: 3, ayı: 16, Eylül-Ekim. Kozlowski, R., Mieleniak, B., Helwig, M. ve Przepiera, A Flame Resistant Lignocellulosic-Mineral Composite Particleboards, Polymer Degredation and tability, 64: Merev, N Odun Anatomisi ve Odun Tanıtımı Yayın No: 306, Trabzon. Özkaya, K., Ilce, A.C., Burdurlu E., Aslan The Effect of Potassium Carbonate, Borax, and Wolmanit on the Burning Characteristics of Oriented trandboard (OB), Construction and Building Materials,Volume 21(7): Öztürk, O Fiber Levha Kompozitlerinin Fiziksel ve Mekanik Özelliklerinin Polimerlerle İyileştirilmesi için Alternatif Yöntemler, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri, Ankara. weet, M.. ve Winandy, J.E İnfluence of Degree of Polymerization of Cellulose and Hemicellülose on trength Loss in Fire-Retardent-Treated outhern Pine, Holzforschung, 53: pirckel, M., Regnier, N., Mortaigne, B., Youssef, B Thermal Degredation and Fire Performance of New Phosphonate Polyurethanes, Polymer Degredation and tability, 78: tevens, R., Es,.V.D., Bezemer, R. ve Krenanbarg, A The tructure-activity Relationship of Fire retardent Phosphorus Compounds in Wood, Polymer Degredation and tability, 78: Tutuş, A., Kurt, R., Alma, M.H., Meriç, H arıçam Odununun Kimyasal Analizi ve Termal Özellikleri III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi Mayıs, 5: Tzamtzis, N., Papa, A., tatheropoulus, M. ve Fasseas, C Effects of Fire Retardants on the Pyrolysis of Pinus Halepensis Needles Using Microscopic Techniques, Journal of Analytical and Applied Pyrolysis, 63: Wang, Q., Li, J. ve Winandy, E.J Chemical Mechanism of Fire Retardance of Boric Acid on Wood, Wood cience Technology 38: White, H.R. ve Nordheim, V.E Charring Rate of Wood for ATM E119 Exposure, Fire Technology, 28(1): Yalınkılıç, M.K., Yusuf,., Yoshimura, T., Takahashi, M., Tsunoda K. 1996b. Effect of Vapor Phaseformalizationof Boric Acid Treated Wood on Boron Leachability and Biological Resistance. İn; Proceedings of Third Pacific RimBio-Based Composite ymposium, Kyoto, Japan,