Hazırlayan:M.Hilmi Eren

Transkript

1 y = 333,33x + 0,6 R 2 = 0, % 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10 10% 0% -0,2-0, ,1 0,2 0,3 K -30 L M N O Hazırlayan:M.Hilmi Eren

2 KONULAR GRAFK VERLERNN GRLMES GRAFK OLUTURMA AAMALARI GRAFK SAYFASI VE GRAFK BOYUTUNUN AYARLANMASI GRAFK ALANININ VE GRAFN BÇMLENDRLMES 3-B ÜÇ BOYUTLU GRAFKLER 3-B GRAFKTE PERSPEKTF VE BAKI AÇISI AYARLAMA y = mx + b TÜRÜ GRAFKLER y = mx + b TÜRÜ GRAFKLERDE R 2 ve DENKLEM DEERLER

3 VERLERN GRLMES Grafii çizilecek veriler, Microsoft Excel Programında hücrelere Yazılır. Veriler hücrelerin algılayabilecei türde yazılmalıdır. 1.Satır x Ekseni Deerleri 1.Sütün x Ekseni Deerleri 2.Sütün y Ekseni Deerleri ÜRÜN K L M N O FYAT ARTII 45% 56% 85% 20% 70% 2.Satır y Ekseni Deerleri ÜRÜN FYAT ARTII K 45% L 56% M 85% N 20% O 70% lk sütun veya satır deerini program x eksenine yerletirecek, 2.satır veya sütun deerlerini y eksenine yerletirecektir. Verilerimizi bunu dikkate alarak yerletirmeliyiz.

4 GRAFK ÇZME KOMUTUNUN VERLMES Satır veya sütün balıı ile birlikte veriler taranarak seçilir. Satırsütun adı grafik çizimi sırasında da verilebilir. Veya üçüncü bir yol olarak bo bırakılıp grafik bittikten sonra Metin Kutusu ile x ve y ekseni kenarlarına eklenebilir. Verilerin Seçilmesi Veriler seçildikten sonra yapılacak ilem yandaki resimde de görüldüü gibi EKLE menüsünden Grafik seçeneini tıklamak. Veya daha kısa yol olarak ekilde görüldüü gibi araç çubuklarından grafik simgesine tıklamak Grafik simgesi

5 UYGUN GRAFK TÜRÜNÜN SEÇLMES Grafik seçeneini tıkladıktan sonra karımıza aaıdaki gibi bir tablo çıkacaktır. UYGUN GRAFK TÜRÜNÜ SEÇME Bu tablodan kendimize uygun grafik türünü seçmeliyiz. Kullandıımız verileri en iyi ifade edebilecek grafik türü seçilir.bu; pasta, halka,kabarcık, yüzey veya xy türü olabilir. Ayrıca verilerimize göre seçmek zorunda olduumuz grafik türü de vardır.örnein x ve y verileri biri biri ile baımlı olarak deiiyorsa xy türü seçilir. Grafik türü seçildikten sonra yapılacak ilem her zaman olduu gibi leri seçeneini tıklayarak önerileri takip etmek.

6 Karımıza oluacak grafiin bir önizlemesi çıkacaktır. Aynı ekilde leri diyerek bir sonraki tabloya geçilir. Veya geri giderek seçtiimiz grafik türünü deitirebiliriz. Daha sonra karımıza çıkacak tablodan gerekli menüleri tıklayarak grafiimize çeitli özellikler ekleyebilir veya çıkarabiliriz.

7 GRAFK ÜZERNDE YAPILABLECEK DEKLKLER Grafik balıı, x ekseni adı, y ekseni adı,klavuz çizgilerinin olup olmaması, grafik açıklamasının yeri,veri deerlerinin adı veya deerinin gösterilmesi, Grafii çizilen veri tablosunun gösterilmesi vb. Grafik Balıı x ve y ekseni adı yazılabililir. x ve y ekseninin birincil ve ikincil klavuz çizgileri eklenebilir. Grafiin görünümüne göre bu tercih edilmeyedebilir. Grafik göstergesinin olup olmayacaı ve olacaksa grafikteki yeri tercih edilir.

8 Veri Etiketleri ile veri serileri üzerine Seri Adı, Katagori Adı veya Veri Deerlerini göstertebilirsiniz Grafini çizdiiniz veri tablosunu grafik altında görmek için Veri Tablosunu Göster seçeneini iaretleyebilirsiniz

9 OLUAN GRAFN KONUMLANDIRILMASI Grafiimiz hazır hale geldi. imdi bize oluan grafii yeni bir sayfa olarak mı, yoksa nesne olarak mı kullanmak istediimizi soruluyor. Oluan grafiin güzel görünümlü ve kullanılı olması yönünden bu kısım oldukça önemlidir. En uygun olanı Nesne Olarak seçmek ve daha sonra Baskı Önizleme den sayfa ekline göre grafik boyutunu ayarlamaktır. Ayrıca grafiimiz sayfada olduu için istediimiz eklemeleri de rahatça yapabiliriz.

10 GRAFN SAYFAYA GÖRE AYARLANMASI Son seçeneini tıkladıımızda grafiimiz oluacaktır. Ancak bu görüntü önceden de açıklandıı gibi henüz düzenlenmemitir. Sada görüldüü gibi Dosya dan Baskı Önizlemeye geçilir veya araç çubuklarından Baskı Önizleme simgesine tıklanır.

11 SAYFA AYARLARI imdi Baskı Önizleme durumundayız ve grafiimizin ve sayfamızın durumunu ayarlayacaız. Kenar Boluu seçeneini tıkladıımızda sayfamızın kenar boluklarını fare ile saa-sola veya aaı-yukarı çekerek bolukları ayarlayabiliriz. Dikey Boluklar Yatay Boluklar Ayarla seçeneine geçtiimizde ise üstte görüldüü gibi Sayfamızın Yatay veya Dikey olmasını tercih edebiliriz. Daha sonra grafik alanını fare ile sol tıklayıp çekerek grafik boyutunu sayfa kenar boluklarını amayacak ekilde ayarlarız.

12 GRARN BÇMLENDRLMES Oluan grafiimizin kenarına yakın kısmı sa tıkladıımızda karımıza grafiimizi biçimlendirebileceimiz sadaki seçenekler çıkacaktır. Aynı seçeneklere üstteki Grafik menüsünden de ulaabilirsiniz. Bu seçenekler grafiin biçimlendirilmesinde oldukça önemlidir. imdi bunları inceleyelim

13 Kenarlık rengi ve dolgu verilmi bir grafik alanı. Grafik Alanını Biçimlendir seçenei ile yanda da görüldüü gibi alan dolgu rengini ve dolgu olup olmamasını tercih edebilirsiniz. Dolgu efektlerinde resim dahil birçok seçenekleriniz var. Bunu grafii kullanacaınız sayfanın zemin rengine göre düünebilirsiniz. Dolgu olmaması daha çok tercih edilendir. Aynı ekilde Kenarlık olup olmamasını veya rengini tercih edebilirsiniz. Ayrıca kenarlıın kalınlıı stili ve gölge gibi seçenekleriniz var.

14 GRAFK VER TABLOSUNUN DETRLMES Kaynak Verisi seçeneinde Seri bölümünü tıkladıınızda karınıza aaıdaki tablo çıkacaktır. Grafik Türü oluan grafiinizin türünü tekrar baa dönmenize gerek kalmadan deitirebileceiniz bir seçenek. stediiniz türü seçtiinizde grafiiniz hemen o türde gözükecektir. aretli yerleri tıkladıınızda x ve y deerlerini aldıınız tablo karınıza çıkar. Buradan seçim deiiklii yapabilirsiniz.

15 Grafik Seçeneklerinde ise daha önce açıklanan ve grafik çizimi sırasında da yapabileceiniz deiiklikler var. Bu deiiklikleri grafik çizildikten sonra yani imdi yapmak daha çok tercih edilir. Konum seçenei ise tekrar baa geri dönmeye gerek kalmadan oluan grafiinizin Sayfa veya Nesne olarak deitirmenizi salıyor

16 ÇZM ALANININ BÇMLENDRLMES Çizim Alanı ise Grafik Alanından farklı bir bölümdür ancak sa tıkladıınızda karınıza çıkacak seçenekler hemen hemen aynıdır. Burada Çizim Alanını seçtikten sonra klavyeden Delete tuuna basara bu zemin rengini silebilirsiniz. Veya daha önce Çizim Alanı biçimlendirmede açıklandıı gibi normal biçimlendirme bilgilerinizle istediiniz renk ve dolgu efektlerini uygulayabilirsiniz. Burada en önemli konu çıktı alınacak yazıcı. Eer siyah bir çıktı alacaksanız burayı renkli yapmanızın bir anlamı olmayacak, hatta grafiinizin çirkin görünmesine neden olacaktır. Bu nedenle burayı delete tuu ile silmeniz veya dolgusuz yapmanız en uygun seçenek olacaktır. Eer renkli çıktı alacaksanız istediiniz renk ve dolgu efektini verebilirsiniz. Bu grafiinizin güzel görünmesini de salayacaktır. Ayrıca grafik bilgilerinden istemediinizi fare ile seçtikten sonra delete ile silebilirsiniz. Veya kendi terciinize göre bilgisayar bilgilerinizi kullanarak grafiin her yerine istediiniz ekil ve yazıları uygun konuma göre yerletirebilirsiniz

17 X VE Y EKSENLERNN BÇMLENDRLMES Klavuz çizgilerine sa tıkladıktan sonra silebilir veya sa tıklayarak renk ve biçimlerini ayarlayabilirsiniz. Bu ayarları x ve y ekseninin birincil ve ikincil klavuz çizgileri için yapabilirsiniz. x ve y eksenini de sa tıklayarak renk ve biçimlerini deitirebilirsiniz. y ekseni x ekseni Solda gördüünüz gibi eksenler üzerinde yapabileceiniz birçok deiiklikler var. imdi bunları görelim.

18 EKSENLERN ONAY ARETLER (DEER ÇZGLER) Ana ve ikincil onay iaretlerinini konumlarını ve yerlerini ayarlayabilirsiniz. Çizgi rengini ve biçimini deitirebilirsiniz. Onay iaretleri özellikle xy türü grafiklerde oldukça kullanılı olmaktadır. Eksenler üzerindeki sayıların renk ve biçimlerini, kategorisini ayarlayabilrisiniz. Ayrıca Yazı Tipi seçeneinden bildiiniz normal deiikliklerin hepsini yapabilirsiniz. Hizalama ile eksen üzerindeki sayıların açısını deitirebilirsiniz.

19 VER SERLERN BÇMLENDRME Oluan grafik sütunlarının birinin üzerine sa tıkladıınızda karınıza sadaki seçenekler çıkacaktır. Buradan Veri Serileri biçimlenebilir. Ayrıca eim çizgisi eklenebilr. Veri Serilerini Biçimlendir seçeneini tıkladıınızda karınıza sadaki tablo çıkacaktır. Desenler seçeneine geldiinizde sütunların kenarlıını biçimlendirebilir ve sütunlara istediiniz resim, renk ve dolguyu desen olarak verebilirisiniz.

20 VER ETKET, HATA ÇUBUKLARI VE SÜTUN BOLUKLARI Y hata çubukları seçeneinde grafiinizin sütunları üzerinde hata çubuklarının görünmesini salayabilirsiniz Seçenekler de ise sütunlar arası bolukları ve çakımaları üstte görüldüü gibi ayarlayabilirsiniz. Veri etiketleri ekleme ve biçimlendirme seçeneine ulaılabilecek yerlerden biri de burası. Buradan da veri etiketini seri adı veya deer olarak ekleyebiliyorsunuz.

21 3-B ÜÇ BOYUTLU GRAFKLER 90% 3 Boyutlu grafiklerde ise tek boyutlu sütun ve çubuk grafiklerden farklı birkaç özellik vardır. Fakat yapılabilecek deiiklikler genelde aynıdır. Tabanın çizgi ve desenini deitirebilirsiniz. Tek boyutluda ise taban olmaz. Sütun boluklarına sa tıklayarak veya baka yollardan Duvarları Biçimlendir seçeneine ulaabilir ve istediiniz desen ve rengi uygulayabilirsiniz. 3 Boyutlu grafiklerin sütunlarını sa tıkladıınızda karınıza Veri Serilerini Biçimlendir menüsü çıkacaktır. Burada tek boyutludan farklı deitirebileceiniz seçenekler göreceksiniz. Ayrıca her zaman olduu gibi buna da Excel programının Grafik menüsünden ulaabilirsiniz. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% K L M N O

22 3-B GRAFKLERDE PERSPEKTF VE BAKI AÇISI Üç Boyutlu Görünüm menüsüne bir çok yerden ulaabilirsiniz. Buradan perspektif açısını, grafii aaıyukarı döndürmeyi ve grafik yüksekliini ayarlayabilirsiniz. Bunları kısa yoldan yapmanın yolu ise sada açıklandıı gibi tabanı sa tıklayarak oluan kutuyu çevirmektir. Tabana sa tıkladıınızda ara sıra yakalayabileceiniz üstteki görüntü oluur. Bunu köelerinden oynatarak üç boyutlu görünüm deiikliini kısa yoldan yapa bilirsiniz. Veya soldaki gibi ayrıntı da uraabilirsiniz

23 3-B GRAFK LE ÜÇ DEKENL VER GRAFKLEME K L M N O Ocak ubat Mart Üç boyutlu grafikle verilerinizi aynı anda üç kategoride görebilirisiniz. Bu grafikle verilerinizi toplu olarak daha iyi karılatırma olanaı bulabilirsiniz. Her eyi tek tabloda görme yönünden oldukça kullanılı bir grafik türüdür. Verilerinizin türüne ve sayısına göre kullanıp kullanamayacaınızı kendiniz belirleyebilirsiniz. Bu Grafik türünün biçimlendirme yöntemleri ise dierleri ile hemen hemen aynıdır.

24 y = mx + b FONKSYON GRAFKLER 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, y = 133,33x + 0,6 R 2 = 0, ,0 5,0 10,0 15,0 20, ,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7

25 GRAFK VERLERNN GRLMES y = mx + b türü grafiklerin çizimi daha önce açıklanan sütun veya çubuk grafiklerden pek farklı deildir. Tüm grafik türlerinde olduu gibi önce x ekseni deerleri 1.sütuna, y ekseni deerleri ise 2. sütuna üstte görüldüü gibi yazılır. Yazdıımız veriler hücrenin algılayabilecei tür ve karakterde olmalı. Aksi halde grafik verimizi göremeyecektir. Verilerimizi bu sihirli hücrelere yazdıktan sonra yapılacak i bu hücreleri seçmek (taramak) ve araç çubuklarından Grafik simgesine tıklamak. Veya Ekle menüsünden Grafik seçeneini tıklamak.

26 Verilerin doru ekilde gruplandırılması önemlidir. Aaıda PSA analizine ait dört farklı çalıma tek grafik üzerinde gösterilmitir. Burada her çalımanın sıyırma zamanı faklı sütüna yerletirilmitir. Biraz karmaık olsa da düünerek kendimize uygun gruplandırmayı yapabiliriz.

27 GRAFK TÜRÜ VE GRAFK ALT TÜRÜNÜN SEÇLMES Grafik simgesine tıkladıktan sonra karımıza aaıdaki tablo çıkacaktır. Buradan xy türü grafii seçtikten sonra solda gördüünüz türlerden istediiniz birini de seçin. En çok kullanılan düzletirilmi çizgilerin bulunduu ortadaki türlerdir. Ayrıca sada gördüünüz gibi tablonun altındaki tuu tıklayarak oluacak grafiinizi görebilirsiniz. Buraya bakarak sizin için en kullanılı türü seçebilirsiniz.

28 GRAFK OLUURKEN YAPILABLECEK DEKLKLER Gerekli seçimlerden sonra leri seçeneini tıkayarak grafii oluturmaya devam edebilirsiniz. Bu ksımlar daha önce açıklanan sütun veya çubuk grafikler ile aynıdır. Sada gördüünüz seçenekleri tıklayarak gerekli deiiklikleri imdi yapabilir veya grafik olutuktan sonra da yapabilirsiniz. Grafik balıı, x ve y deerlerini buradan ekleyebilir veya bu kısımları bo bırakarak grafik bittikten sonra metin kutusu eklinde grafiinizin istediiniz yerine ekleyebilirsiniz. Klavuz çizgilerini oluan grafiinize göre isterseniz tercih etmeyebilirsiniz. Veri etiketleri seçeneinden x veya y deerlerinizin grafik erisi üzerinde gösterilmesini salayabilirsiniz.

29 GRAFN KONUMLANDIRILMASI Grafiimiz hazır hale geldi. imdi bize oluan grafii yeni bir sayfa olarak mı, yoksa nesne olarak mı kullanmak istediimizi soruluyor. Oluan grafiin güzel görünümlü ve kullanılı olması yönünden bu kısım oldukça önemlidir. En uygun olanı Nesne Olarak seçmek ve daha sonra Baskı Önizleme den sayfa ekline göre grafik boyutunu ayarlamaktır.bunun nasıl yapılacaı daha önce dier tür grafiklerde açıklanmıtı. Ayrıca grafiimizi normal sayfada olduu için istediimiz eklemeleri de rahatça yapabiliriz.

30 GRAFE EM ÇZGS EKLEME Oluan grafiin sayfaya göre ve grafiksel olarak biçimlendirme ve düzenlemelerini dier grafik türleri ile aynıdır. Önceki türlerde anlatıldıı gibi grafik alanına veya çizim alanına sa tıklayarak istediiniz biçimlendirmeleri yapabilirsiniz. Grafik erisi üzerine sa tıkladıınızda karınıza Eim Çizgisi Ekle menüsü çıkacaktır. Eim Çizgisi Ekle menüsünden grafik denklemini ve R 2 deerini göstertebilirsiniz. Ayrıca kesim noktasını da belirleyebilirsiniz. Eim çizgisinin dorusal mı yoksa logaritmik mi olacaını ve dier türlerini seçebilirsiniz. Genelde dorusal tercih edilir ve bilgisayar da siz seçmezseniz otomatik olarak dorusalı seçecektir.

31 GRAFK ÜZERNDE DENKLEMN R 2 NN GÖSTERLMES Kesim noktası istenmedikçe 0 yapılmaz. Gerekirse 0 dan geçmesi için iaretleyin Grafik üzerinde y = mx + b eklinde denklemin görünmesi için ilgili kutucuu iaretleyebilirsiniz. R 2 deerini göstermek için ilgili kutucuu iaretleyin

32 X VE Y EKSENLERNN ÖLÇEKLENDRLMES x veya y eksenini seçerek sa tıklayın. Ekseni Biçimlendir seçeneine geçin. Karınıza çıkan tablodan Ölçek seçeneine iaretleyin. Buradan eksen deerlerini ve deer aralıklarını ayarlayabilirsiniz. stediiniz aralıı görecek ekilde deer verebilirsiniz Buradaki deer atamaları biraz karmaık olabilir. Ancak grafiinizin görünümünü oldukça fazla etkileyecektir y = 333,33x + 0,6 R 2 = 0,9878 stediiniz deiiklikleri yaptıınızda oldukça kullanılı bir uygulama olduunu göreceksiniz. 10-0,2-0, ,1 0,2 0,3-30

33 EKSEN ONAY ARETLERNN (ÇZGLERNN) EKLENMES Desenlerden grafiin x ve y ekseninin ana ve ikincil onay iaretlerini göstermesini salayabilirsiniz. Bu deer okumaları için oldukça kullanılıdır. Ana onay iaretinin dıta, ikincil onay iaretinin içte olması tercih edilebilir y = 333,33x + 0,6 R 2 = 0,9878 Grafik çizimini böylece tamamlamı olduk. Çıktı alabiliriz. Çıktı alırken de grafiin seçili olmaması gerekir. mlecin bo bir yerde olması ayarladıınız boyutlarda bir çıktı için önemlidir. -0,2-0, ,1 0,2 0,3-30

34 SONUÇ Grafikler elimizdeki verilerimizi topluca görmek ve bir sonuca varmak yönünden oldukça kullanılı araçlardır. Grafiin kendisi kadar uygun grafik türünün belirlenmesi ve gerekli biçimlendirmelerin yapılması da verilerimizden çıkarılacak sonucun iyi görülmesi için oldukça önemlidir. Verileri doru girdikten sonra geriye kalan dier ilemler deneme yanılma yoluyla kendi kendimize de örenebileceimiz konulardır.