Emisyon Ticaret Sisteminin Türkiye ye Uygunluğunun Değerlendirilmesi Çalıştay no.1

Transkript

1 Emisyon Ticaret Sisteminin Türkiye ye Uygunluğunun Değerlendirilmesi Çalıştay no Şubat 2016, Kamu Kurum ve Kuruluşları Şubat 2016, Özel Sektör Demora Otel, Ankara

2 Türkiye deki Emisyon Ticaret Sistemi İçin Yol Haritası İRDA (izleme, raporlama, doğrulama ve akreditasyon), kayıtlar ve ticaret

3 Emissions in system Dört dizayn unsuru dâhilinde emisyon ticareti C A P ETS kapsamı ve genel tasarım öğeleri Time 1 Üst sınır belirleme, denkleştirmeler, fiyat/piyasa sabitleme ve çevreleme 2 Ücretsiz tahsis Emisyon tahsisatı Emisyon tahsisatı Tahsis, karbon kaçağı ve açık arttırma Emisyon tahsisatı 3 İRDA, kayıtlar ve ticaret 4 3

4 Türkiye deki Emisyon Ticaret Sistemi İçin Yol Haritası İzleme, Raporlama, Doğrulama, Akreditasyon

5 Güçlü bir İRDA sisteminin önemi > SG emisyonlarının düzgün bir şekilde izlenmesi ve raporlanması, bir ETS nin işlevi için çok önemlidir > Hem düzenleyici hem de düzenlenen kuruluşlar için bir ton, bir ton olmalıdır > İRDA, aşağıda belirtilenler gibi açıkça tanımlanmış kurallara dayanır tanımlar, raporların sıklığı gibi teknik konular doğruluk seviyeleri veya resmi gereksinimler > doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için, emisyon raporlarının ve kullanılan tüm verilerin bağımsız şekilde doğrulanması ETS nin temel bir parçasıdır > Doğrulamaların kalitesini sağlamak için ve doğrulayıcıların bağımsızlığı gibi boyutları göz önünde bulundurarak, genelde mevcut akreditasyon kurumları ve/veya yetkilileri tarafından yapılan doğrulayıcı akreditasyonları da faydalıdır. 5

6 Uluslararası deneyimler > Pek çok ülkede İRD sistemleri bir ETS nin kurulmasından önce mevcuttur ETS planlaması ve tahsisi için verilerin iyileştirilmesine yardımcı olurlar Yetkili kuruluşların temel altyapıyı oluşturmasına yardımcı olurlar, örneğin kayıtlar Belli süreçlere hazırlanılmasına ve kurumsal ve piyasa gelişimine yardımcı olurlar, örneğin doğrulayıcılar, akreditasyon kurumları ve danışmanlıklar Tesislerin SG emisyonu yönetimine ilişkin temel iç süreçler uygulamasına yardımcı olurlar > Bir ETS ile bağlantılı (yerel) denkleştirme projeleri için Bazı yetki alanları, CDM veya JI gibi uluslararası mekanizmalara da atıfta bulunur 6

7 Genel Bakış: Tahsis, İRD, Yasaya Uyma 1. Yasal Çerçeve, Kapsam, SG izinleri 2. Tahsis Başvurusu 3. Tahsis Başvurusunun Doğrulanması 4. Tahsis Kararı 7. Tahsislerin Piyasaya Sürülmesi 6. İzleme Planının Onayı 5. İzleme Planının Oluşturulması 8. CO 2 -İzleme 9. Emisyon Raporu 10. Emisyon Raporunun Doğrulanması 11. Emisyon Raporunun Gönderilmesi 7-14 adımları tekrar edilir (her yıl!) 14. Tahsisatların Teslim Edilmesi 13. Zorunlu ve kapsamlı kontroller 12. Kayıta Giriş Tesis Operatörü Yetkili Merci Doğrulayıcı Yasama Organı Source: FutureCamp

8 Yasama > Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesine İlişkin Yönetmelik in 25 Nisan 2012 tarihinde yayınlanmıştır 17 Mayıs 2014 tarihinde revize edilmiştir > İRD tebliği 22 Temmuz 2014 > Doğrulayıcıların Doğrulanması ve Akreditasyonu Tebliği 2 Nisan

9 Yayınlar > İzleme Planlarının Hazırlanmasına İlişkin El Kitabı > Yıllık Emisyon Raporlarının Hazırlanmasına İlişkin El Kitabı 9

10 İRD Düzenlemesi Kapsamında Bulunan Tesisler > İzleme, raporlama ve doğrulamaya tabi faaliyetler ve SG ler, İRD Düzenlemesi nin Ek-1 inde listelenmiştir. > Eşikler, faaliyet kapasitesine göre tanımlanır 10

11 Türk İRD düzenlemesi kapsamındaki kuruluşlara genel bakış > Çevrimiçi sistem yoluyla Bakanlığa gönderilen izleme planlarının sayısı 600 ün üstündedir. > Bu izleme planlarının 454 ü onaylanmıştır. > Düzenlemenin kapsamında bulunan tesisler 1000 civarındadır. Onaylanan Toplam İzlem Planı sayısı: % 19% 30% Category A Installations Category B Installations Category C Installations 16 DRAFT do not distribute

12 Türkiye deki Emisyon Ticaret Sistemi İçin Yol Haritası Kayıtlar

13 Kayıtlar, giriş > Kayıt, bir ETS nin işlevi için önemli bir öğedir > Kayıt, Emisyonlar, tahsisatlar ve yasaya uygunluk konusunda şeffaflık sağlamalıdır Bir ETS kapsamında uygun birimlerin aktarımını yönetmelidir ve dolayısıyla da ticaretin yapılması için çok önemlidir > Teknik konular olan güvenebilirlik ve emre amadelik önemli konulardır > Güvenlik ve idare gibi boyutlar da önemlidir 18

14 ETS: Bir Kayıt Kayıt tan çok daha ötesidir. Kayıtlar Kayıt İşlevsellik Derecesi Raporlama ve Yasaya uyma Kayda geçme Raporlama Denkleştirme Şemaları Piyasaya sürme Feshetme Devir Emisyon üst-sınırı ve ticareti Devir, Alım Satımda Son Evre (gerçek zamanlı) Teslim etme İtfa Source: PMR, Workshop Background Paper Nr. 1, Setting the Legal Framework for Transaction Registries, September 2015, p. 5 19

15 Çünkü kayıtların daha fazla amaca hizmet etmesi gerekir Vergi/KDV Muhasebe Verilerin korunması Mülkiyet Ödeme Aczi Piyasa Bozucu Eylemler Beyaz yaka suç önleme Finansal Düzenleme Siber Güvenlik Sınır-ötesi mevzuatla tutarlılık Mekanizmayı belirleyici mevzuat Yasaya uyma Para Cezaları Yetkili Kayıt Bürosu Kayda geçirme Kayda geçirme / Kayıt Kayıt Source: PMR, Workshop Background Paper Nr. 1, Setting the Legal Framework for Transaction Registries, September 2015, p. 7 20

16 Uluslararası deneyimler > Pek çok örnek sağlayan çeşitli kayıtlar zaten mevcuttur > En büyük olan AB-ETS dir ve pek çok işlevi olduğu için bu kısımda daha ayrıntılı şekilde ele alınacaktır > ETS si olan tüm ülkelerin kayıtları vardır fakat bunların kamu tarafından kullanılabilirliği farklıdır > ETS kayıtlarının yanı sıra, projelere ilişkin kayıtlar da vardır: CDM projelerine ilişkin UNFCCC kaydı Gold Standard VCS Kaydı 21

17 AB-ETS Kaydı: Hesap Özeti > Giriş Avrupa Komisyonu Kimlik Denetimi Hizmeti (ECAS) Avrupa Komisyonu nun merkezi kimlik doğrulama hizmeti aracılığı ile yapılır. > Birlik kaydının ETS ve ulusal Kyoto hesaplarına paylaşımlı erişimi 22

18 AB-ETS Kaydı nın Yapısı > AB kısmı (ETS hesabı) EUA ların yönetimi (DE yerine) EU ile başlayan yeni hesap kimliği kodları > Kyoto kısmı Ulusal Kyoto hesaplarının, Birlik Kaydı nın ulusal kayıt kısmında devamı CER lerin/eru ların AB ETS de kullanılabilir olmasından önce Kyoto kısmından AB kısmına devredilmesi gerekir Source: DEHSt 23

19 Hesap Türleri & Yetkili Temsilciler > Hesap Türleri Tesislere ait hesaplar Hava taşıtı operatör/tesis hesapları Kişilere ait hesapları Ticaret hesapları Doğrulayıcı hesapları Devlet hesapları > Yetkili Temsilciler En fazla 6 yetkili temsilci En fazla 4 ek yetkili temsilci Ek bir yetkili temsilci tüm ticari işlemleri onaylamak zorundadır (kontrol işlevi) Zorunlu 4 göz ilkesi: İki yetkili temsilci, aşağıda belirtilenler için gereklidir: Bir hesabın Güvenilen Hesap Listesi ne eklenmesi EUA ların yasaya uyma amacıyla nedeniyle iptali 24

20 AB-ETS Kaydı: Hesaba Genel Bakış Hesap Listesi

21 AB-ETS Kaydı: Hesap Durumu 26

22 AB-ETS Kaydı: CER/ERU limiti Başlık Değer Haklar 2. Periyotta Teslim Olmuş Uluslararası Krediler 3. Periyotta Mübadele Edilen Uluslararası Krediler Bekleyen Mübadeleler Kalan Haklar 27

23 AB-ETS Kaydı: Yasaya Uygunluk 28

24 AB-ETS Kaydı: Yasaya Uygunluk Durumu Yasaya Uygunluk Kümülatif Doğrulanmış Emisyonlar Kümülatif Teslim Olmuş Birimler Önceki dönemden devreden miktar Uygunluk Durumu 29

25 AB-ETS Kaydı: Güvenilen Hesap Listesi > Tesis e, hava taşıtı operatör/tesise ve kişilere ait hesaplarından tahsisatların ve kredilerin nakli için gereklidir (ticaret hesapları için zorunludur) > Yetkili temsilciler listeye hesap ekleyip çıkarabilirler (4 göz ilkesi) > Bir hesabın güvenilen hesap listesine eklenmesine ilişkin isteğin onayı ve uygulanması arasındaki gecikme 7 iş günüdür 30

26 Tahsisatların Ticari İşlemine İlişkin Kurallar > Güvenilen hesap listesini kullanarak Nakledilen Hesap Yetkili Ek Temsilci Nakil Tesis Hesabı Hava Taşıtı Operatör Hesabı Kişi Hesabı Ticaret Hesabı Evet Hayır 26 saatlik gecikme 26 saatlik gecikme 26 saatlik gecikme Derhal 26 saatlik gecikme > Güvenilen hesap listesini kullanmadan Transferring Account Yetkili Ek Temsilci Nakil Tesis Hesabı Hava Taşıtı Operatör Hesabı Kişi Hesabı Sadece iptal mümkündür Sadece iptal mümkündür Sadece iptal mümkündür Ticaret Hesabı Evet 26 saatlik gecikme Hayır Nakil mümkün değildir 31

27 Türkiye deki Emisyon Ticaret Sistemi İçin Yol Haritası Ticaret

28 Ticaret, giriş > Genel olarak: Bir ETS nin hedefi SG emisyonunun azaltılmasıdır, ticaret kendi başına bir amaç değildir Fakat bir ETS verimlilik kazandırmalıdır Bu nedenle, bir piyasanın ve işlevinin uygun şekilde oluşturulması önemli tasarım konularından biridir > Bir ETS kapsamında farklı birimler uygun olabilir, bunlar genellikle Tahsisatlar (bazen kotalar olarak da adlandırılırlar) denkleştirme birimleridir > Ticaret piyasasında pek çok ticari işleme sıkça rastlanır spot veya vadeli bazda, bazen swap gibi bağlantılı ticari işlemlerle ve türevler gibi finansal ürünler ile birlikte, farklı ticaret platformları ve türlerinden faydalanarak, birincil ve ikincil piyasalarda, kapsam dahilindeki oluşumların ve benzer diğer mali kuruluşların katılımına izin vererek 33

29 Uluslararası deneyimler > ETS deki tüm yetki alanları spot ticaretlerine imkan tanır > Çoğu ETS borsalardan veya Tezgah Üstü Piyasa gibi diğer işlem türlerinden faydalanır kapsamdaki tüm oluşumların ticaret yapmasına ve mali kuruluşların katılımına izin verir tahsisatların mali araçlar olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine ve ticarete ve maliyetler/gelirlere hangi vergilendirmenin uygun olduğuna ilişkin kuralları tanımlar > Çoğu yetki alanının, yasal çevresi ve diğer konuları göz önünde bulundurarak belli kuralları vardır, örneğin Kazakistan da: Tezgah Üstü Piyasa yasaktır, tüm ticari işlemler şeffaflığı yükseltmek için bir borsa tarafından onaylanmalıdır Güney Kore de: Sanayinin çekinceleri üzerine mali sektörün katılımı sınırlıdır, spekülatörler onların üstünde baskı yaratabilir AB de: ticari işlemler KDV ye tabidir ve KDV yolsuzluklarını engellemek için belli bir prosedür ( sorumlu sıfatı ile KDV ) kullanır 34

30 Dünya Genelinde Emisyon Ticareti (Fiyatlar /t türündedir) EUA: 8,39 Shenzhen: 5,49 CER: 0,59 Guangdong: 2,12 İsviçre: 55,51 Pekin: 5,96 Kazakistan: 5,27 Şangay: 1,92 Tianjin: 3,33 RGA: 5,30 Hubei: 3,21 CCA: 11,33 13% Yeni Zelanda: 4,09 İşlevsel ETS CO 2 -Vergisi ETS veya CO 2 -Vergisi düşünülmektedir Kaynak: Deutsche Bundesbank, FutureCamp, August Oktober 2015

31 Ticaret Ortağı A Ticaret Ortağı B CO 2 Piyasasında Ticaret 1. Ticaretin sözleşme koşullarına ilişkin anlaşma Tahsisat/kredi türü, fiyat, hacim, teslim tarihi, ödeme tarihi, diğer sözleşme temelleri 2. Tahsisatların/kredilerin teslimi EUA lar, CER ler, ERU lar Birlik Kaydı 3. Tahsisatların/kredilerin ödenmesi EUA lar, CER ler, ERU lar Bank A Bank B 36

32 Ticareti Farklı Şekilde Yapılan Karbon Sertifikaları Üst Sınır Ticaret : Emisyon hakları Referans & Kredi : Emisyon kredileri EUA, EUAA AB üye devletleri tarafından düzenlenen AB Tahsisatları AB ETS kapsamında, şirket düzeyinde yasaya uygunluk için AB ETS uygunluğu AAU BM tarafından düzenlenen Tahsis Edilmiş Miktar Birimi Kyoto Protokolü kapsamında, ülke düzeyinde yasaya uygunluk için Kyoto uygunluğu CDM projelerinden CER (Onaylı Emisyon Azaltımı) AB ETS kapsamında şirket uygunluğu ve Kyoto kapsamında ülke uygunluğu JI projelerinden ERU (Emisyon Azaltım Birimi) AB ETS kapsamında şirket uygunluğu ve Kyoto kapsamında ülke uygunluğu CDM orman projelerinden ICER (uzun vadeli CER) Kyoto kapsamında ülke uygunluğu CDM orman projelerinden tcer (geçici CER) Kyoto kapsamında ülke uygunluğu JI orman/arazi kullanımı projelerinden RMU (Kaldırma Birimi) Kyoto kapsamında ülke uygunluğu Source: FutureCamp 37

33 Emisyon Ticaretinde Ticaret Türleri > Piyasa; ikincil piyasalara ait borsalar, tezgah üstü ticaret ve açık arttırmalar olarak ayrılabilir. > Borsalara ilişkin ikincil piyasa: Yüksek denetimli ve standart hale getirilmiş piyasa; Yüksek güvenlik düzeyi. > Açık Arttırmalar: 2013 yılından veri AB ETS de varsayılan tahsisat yöntemi > Tezgah Üstü: Esnek; Yeni ticaret ürünlerinin geliştirilmesi; Ticaret türleri: Doğrudan karşı tarafla iki yönlü; Brokerlar aracılığıyla; Mütevassıt aracılığıyla (örneğin bankalar, danışmanlar). Borsalar aracılığıyla da yapılabilir 38

34 EUA İçin Ticaret Platformları > İki Taraflı İş ortakları, enerji tedarikçileri, mali kurumlar genelde çerçeve anlaşması ve tek tasdik gereklidir > Borsalar kayıt gereklidir genelde borsa payı olur > Broker broker anlaşması gereklidir (kurtaj) ticari işlem iki taraflı veya borsa üzerinden onay > Diğer ticaret platformları (örneğin küçük miktarların ticareti) > Genelde minimum veya EUA lık birimler 39

35 Spot ve Vadeli Ticaret > Spot: Teslim ve ödeme birkaç gün içinde yapılır; Düşük karşı taraf riski; Likidite almak için uygun. > Vadeli: Anlaşmanın koşulları, özellikle ticaret tarihi, hacmi ve fiyatı, üzerinde bugün mutabakat yapılır; Tanımlanmış ileriki tarihlerde teslim ve ödeme; Vade fiyatları güvence altına alınır yüksek planlama güvenilirliği; Karşı taraf riski, karşı tarafın derecelendirmesine bağlıdır; Mevcut yılın Aralık ayı, vadeli ticaretin ana tarihidir; Vadeli kontratlar, taşıma maliyeti nedeniyle spot kontratlarından genelde daha pahalıdır. 40

36 Spot Ticareti - Örnek Yıl t: Anlaşmanın koşulları, özellikle ticaret tarihi, hacmi ve fiyatı, üzerinde mutabakat. t+1: Sertifikaların verilmesi. t+3: Ödeme. Source: FutureCamp 41

37 Vadeli Ticaret - Örnek Yıl... Yıl + n t: Anlaşmanın koşulları, özellikle ticaret tarihi, hacmi ve fiyatı, üzerinde mutabakat. anlaşmaya varılmış teslim tarihi: Sertifikaların verilmesi. anlaşmaya varılmış teslim tarihi+2: Ödeme. 42

38 Swaplar > Swaplar mali piyasalarda sık kullanılan araçlardır, örneğin para birimi anlaşmaları yapmak için. > ETS piyasalarında iki tür swap vardır: CER-EUA swap: CER ler ve EUA lar arasındaki fiyat farkından faydalanır; CER lerin alıcısı prim alır (piyasa durumuna göre); Minimum riskte hesap edilir kazanç. Vade swap: Şimdiki zamanda ticaret yaparken vadeli anlaşmalar için fiyatları güvence altına alır; Bir yatırımı temsil eden kredi ile karşılaştırılabilir; Faiz oranı piyasanın durumuna bağlıdır; EUA lar veya CER ler ile mümkündür ve bir CER-EUA swapı ile birlikte de yapılır. 43

39 CER-EUA Swap Kontrat Tarihi: örneğin 15 Eylül 2015 Anlaşmanın Anlaşmanın şartları, özellikle şartları, özellikle Piyasa ticaret tarihi, hacmi ve fiyatı, üzerinde Swap Sağlayıcı ticaret tarihi, hacmi fiyatı ve swap Karşı Taraf mutabakat pirimi, üzerinde mutabakat Ticaret Tarihi: örneğin 1 Aralık 2016 CER CER Piyasa CER fiyatı EUA Swap Sağlayıcı Swap primi EUA Karşı Taraf EUA fiyatı 44

40 Likidite Almak İçin Vade Swapı Kontrat Tarihi: örneğin 15 Eylül 2015 Swap Sağlayıcı Anlaşmanın şartları, özellikle ticaret tarihi, hacmi ve fiyatları, üzerinde mutabakat Karşı Taraf EUA nın Satışı: 17 Eylül 2015 Swap Sağlayıcı EUA EUA fiyatı Karşı Taraf EUA nın Alımı: 1 Aralık 2016 Swap Sağlayıcı EUA EUA fiyatı Karşı Taraf Kaynak: FutureCamp 45

41 Mali Yatırım Olarak Vade Swapı Kontrat Tarihi: örneğin 15 Eylül 2015 Swap Sağlayıcı Anlaşmanın şartları, özellikle ticaret tarihi, hacmi ve fiyatları, üzerinde mutabakat Karşı Taraf EUA nın Satışı: 17 Eylül 2015 Swap Sağlayıcı EUA EUA fiyatı Karşı Taraf EUA Alımı: 1 Aralık 2016 Swap Sağlayıcı EUA EUA fiyatı Karşı Taraf Kaynak: FutureCamp 46

42 EUA Fiyat Gelişimi

43 EUA Fiyat Gelişimi İlk ticaret döneminde büyük üretim fazlası, bankalama mümkün değil Güney Avrupa da borç krizleri Kredi daralması, endüstri likidite kazanmak için EUA satar 48

44 EUA-CER-Farkı 49

45 CO 2 Fiyatını Etkileyen Faktörler Bugün ve Gelecekte Political Politik Decisions Kararlar Market Piyasa Strategies Stratejileri Existing Mevcut CO 2 Piyasaları Markets Birleştirme Enerji Piyasası Hava Durumu Gelişen CO 2 Piyasaları Uluslararası Emisyon Hedefleri Ekonomi CDM JI Uluslar- Arası Emisyon Ticareti Yeni Mekanizmalar Geçmişte 50

46 İRDA, kayıtlar ve ticaret: özet > İRDA: Kesin ve net bir zorunlu şart bir ton, bir ton olmalıdır Aynı zamanda INDC lere ilişkin uluslararası raporlama için de faydalı Yapıların ve süreçlerin oluşturulmasını gerektirir Türkiye zaten bu yolda, daha çok uygulama gelecek > Kayıtlar: Kesin ve net bir zorunlu şart Tasarım işlevi takip etmeli, ETS ye ve piyasa tasarımına bağlı Şeffaflığın yükseltilmesi AB ve diğer ETS ler için faydalı olmuştur Güvenlik, güvenilirlik ve rahatlık önemli Türkiye İRD-kaydından faydalanabilir fakat bir ETS ye de hizmet edecekse üzerinde daha fazla çalışılması gerekir > Ticaret: ETS nin işlevsel bir parçası likidite gibi önemli işlevler korunmalıdır Pek çok diğer karar, yasal çevre doğrultusunda olmalıdır. 51